PRAWO PRACYPRAWO PRACY

Źródła prawa pracyŹródła prawa pracy

Stosunek pracy i jego rodzajeStosunek pracy i jego rodzaje

Umowa o pracę i jej rodzajeUmowa o pracę i jej rodzaje

Obowiązki pracodawcy i pracownikaObowiązki pracodawcy i pracownika

Pośrednictwo pracy i ochrona Pośrednictwo pracy i ochrona bezrobotnychbezrobotnych

Źródła prawa pracyŹródła prawa pracy

Są regulowane przez art. 9 kodeksu pracy Są regulowane przez art. 9 kodeksu pracy

kodeks pracy i akty wydane na jego podstawiekodeks pracy i akty wydane na jego podstawieinne ustawy i akty wydane na ich podstawie inne ustawy i akty wydane na ich podstawie określające prawa i obowiązki pracowników i określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawcówpracodawcówpostanowienia układów zbiorowych pracypostanowienia układów zbiorowych pracyinne porozumienia zbiorowe,inne porozumienia zbiorowe,regulaminy, statuty określające prawa i regulaminy, statuty określające prawa i obowiązki stron stosunków pracyobowiązki stron stosunków pracy

Podstawowe zasady prawa pracyPodstawowe zasady prawa pracy

każdy ma prawo do podjęcia pracy;każdy ma prawo do podjęcia pracy;każdy ma swobodę nawiązywania stosunków pracy;każdy ma swobodę nawiązywania stosunków pracy;każdy ma prawo do wolności pracy, tzn na prawo do zerwania stosunku każdy ma prawo do wolności pracy, tzn na prawo do zerwania stosunku pracy;pracy;pracodawca ma obowiązek poszanowania dóbr osobistych pracownika;pracodawca ma obowiązek poszanowania dóbr osobistych pracownika;pracownicy powinni być traktowani równo;pracownicy powinni być traktowani równo;nie wolno dyskryminować pracowników ze względu na rasę, płeć, wyznanie nie wolno dyskryminować pracowników ze względu na rasę, płeć, wyznanie itp;itp;pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia;pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia;państwo ma obowiązek chronić uprawnienia pracowników w oparciu o państwo ma obowiązek chronić uprawnienia pracowników w oparciu o automatyzm prawny;automatyzm prawny;pracownicy i pracodawcy mają prawo tworzyć i przystępować do organizacji pracownicy i pracodawcy mają prawo tworzyć i przystępować do organizacji zawodowych;zawodowych;pracownicy mają prawo do partycypacji w zarządzaniu firmą w zakresie pracownicy mają prawo do partycypacji w zarządzaniu firmą w zakresie spraw dotyczących ich osobiście.spraw dotyczących ich osobiście.

Stosunek pracyStosunek pracy

pojęcie z zakresu prawa pracy oznaczające więź prawną pojęcie z zakresu prawa pracy oznaczające więź prawną łączącą pracownika i pracodawcęłączącą pracownika i pracodawcę

pracownik zobowiązuje się świadczyć na rzecz pracownik zobowiązuje się świadczyć na rzecz pracodawcy pracę w miejscu i czasie przez niego pracodawcy pracę w miejscu i czasie przez niego określonym i pod jego kierownictwem, a pracodawca określonym i pod jego kierownictwem, a pracodawca zobowiązuje się do zapłaty odpowiedniego zobowiązuje się do zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia wynagrodzenia

pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat

Stosunek pracy może powstać na Stosunek pracy może powstać na podstawie:podstawie:

umowy o pracę umowy o pracę

powołaniapowołania

wyboruwyboru

mianowania (nominacji)mianowania (nominacji)

spółdzielczej umowy o pracę spółdzielczej umowy o pracę

Umowa o pracęUmowa o pracęjest dwustronną czynnością prawną. jest dwustronną czynnością prawną.

W wyniku jej zawarcia pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy W wyniku jej zawarcia pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem w określonego rodzaju na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Umowa powinna zawierać:Umowa powinna zawierać:

nazwę pracodawcynazwę pracodawcymiejsce pracymiejsce pracyczas pracyczas pracytermin rozpoczęcia pracytermin rozpoczęcia pracystanowisko (szczegółowy opis obowiązków powinien znaleźć się w zakresie stanowisko (szczegółowy opis obowiązków powinien znaleźć się w zakresie obowiązków, który stanowi osobny dokument)obowiązków, który stanowi osobny dokument)wynagrodzeniewynagrodzenie

Rodzaje umówRodzaje umów

umowa o pracęumowa o pracę

umowa zlecenieumowa zlecenie

umowa o dzieło umowa o dzieło

Umowa o pracęUmowa o pracę

może być zawarta:może być zawarta:

na czas nie określony,na czas nie określony,

na czas określony,na czas określony,

na czas wykonywania określonej pracy,na czas wykonywania określonej pracy,

na zastępstwo,na zastępstwo,

Każda z umów może być poprzedzona umową na Każda z umów może być poprzedzona umową na okres próbny, nie dłuższy niż 3 miesiące.okres próbny, nie dłuższy niż 3 miesiące.

Art. 25 kpArt. 25 kp

Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. przekroczyła 1 miesiąca.

Rozwiązanie umowy o pracęRozwiązanie umowy o pracę

na mocy porozumienia stron,na mocy porozumienia stron,przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),wypowiedzeniem),przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),wypowiedzenia),z upływem czasu, na który była zawarta,z upływem czasu, na który była zawarta,z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.zawarta.

Oświadczenie strony o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu Oświadczenie strony o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmieumowy bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie

Rozwiązanie umowy z Rozwiązanie umowy z wypowiedzeniem wypowiedzeniem

Rozwiązanie umowy powinno mieć formę Rozwiązanie umowy powinno mieć formę pisemną.pisemną.

W drodze wypowiedzenia może być rozwiązana W drodze wypowiedzenia może być rozwiązana umowa zawarta na czas nie określony i na okres umowa zawarta na czas nie określony i na okres próbny. próbny.

Prawo wypowiedzenia umowy przysługuje zarówno Prawo wypowiedzenia umowy przysługuje zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi. pracodawcy, jak i pracownikowi.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest zróżnicowany w zależności od czas nie określony jest zróżnicowany w zależności od czasu przepracowanego u danego pracodawcy. czasu przepracowanego u danego pracodawcy.

Okres wypowiedzenia wynoszący tydzień Okres wypowiedzenia wynoszący tydzień lub wielokrotność tygodnia kończy się w lub wielokrotność tygodnia kończy się w sobotę, a okres wynoszący miesiąc lub sobotę, a okres wynoszący miesiąc lub wielokrotność miesiąca - w ostatnim dniu wielokrotność miesiąca - w ostatnim dniu miesiąca kalendarzowego. miesiąca kalendarzowego.

Rozwiązanie umowy o pracę bez Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzeniawypowiedzenia

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia tylko tylko w w przypadkach wyraźnie wyliczonych w ustawie (art. 52 i 53 przypadkach wyraźnie wyliczonych w ustawie (art. 52 i 53 k.p.), zarówno zawinionych, jak i nie zawinionych przez pracownika.k.p.), zarówno zawinionych, jak i nie zawinionych przez pracownika.

Przypadki zawinione:Przypadki zawinione:

ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, pracowniczych, popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku

Przypadki niezawinionePrzypadki niezawinione

po upływie trzech miesięcy, jeżeli nieobecność spowodowana jest po upływie trzech miesięcy, jeżeli nieobecność spowodowana jest chorobą, a pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż chorobą, a pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż sześć miesięcy,sześć miesięcy,po upływie okresu pobierania w czasie choroby łącznie wynagrodzenia po upływie okresu pobierania w czasie choroby łącznie wynagrodzenia i i zasiłku chorobowego, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego zasiłku chorobowego, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej sześć miesięcy, a także gdy niezdolność do pracodawcy co najmniej sześć miesięcy, a także gdy niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową - niezależnie od czasu zatrudnienia,zawodową - niezależnie od czasu zatrudnienia,po upływie okresu pobierania zasiłku z tytułu sprawowania opieki nad po upływie okresu pobierania zasiłku z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem lub odosobnienia ze względu na chorobę zakaźną dzieckiem lub odosobnienia ze względu na chorobę zakaźną (kwarantanna),(kwarantanna),po upływie miesiąca, jeżeli usprawiedliwiona nieobecność pracownika po upływie miesiąca, jeżeli usprawiedliwiona nieobecność pracownika spowodowana jest innymi przyczynami.spowodowana jest innymi przyczynami.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn nie Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn nie zawinionych przez pracownika nie może nastąpić po ustaniu przyczyny zawinionych przez pracownika nie może nastąpić po ustaniu przyczyny nieobecności i powrocie pracownika do pracy nieobecności i powrocie pracownika do pracy

Wygaśnięcie umowy o pracęWygaśnięcie umowy o pracę

Umowa o pracę wygasa:Umowa o pracę wygasa:

– w razie śmierci pracownika w razie śmierci pracownika

– w razie śmierci pracodawcyw razie śmierci pracodawcy pracownikowi przysługuje wówczas odszkodowanie w pracownikowi przysługuje wówczas odszkodowanie w

wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzeniawysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia

– po upływie trzech miesięcy od chwili po upływie trzech miesięcy od chwili tymczasowego aresztowania pracownikatymczasowego aresztowania pracownika

Umowa zlecenieUmowa zlecenie

jest jedną z umów zawieranych na czas określonych, które jest jedną z umów zawieranych na czas określonych, które dodatkowo oznaczają produkt czy usługę, którą pracownik musi dodatkowo oznaczają produkt czy usługę, którą pracownik musi wykonać,wykonać,umowa powinna zawierać dokładny umowa powinna zawierać dokładny opis zleceniaopis zlecenia ( określenie tego ( określenie tego co ma zrobić zleceniobiorca), co ma zrobić zleceniobiorca), nie jest umową nie jest umową odpłatnąodpłatną. Strony mogą postanowić, że zlecenie . Strony mogą postanowić, że zlecenie zostanie wykonane bezpłatnie, zostanie wykonane bezpłatnie, przy wykonywaniu takich umówprzy wykonywaniu takich umów za wynagrodzeniem, za wynagrodzeniem, należy należy wskazać jego wysokość  oraz termin i sposób jego zapłaty, wskazać jego wysokość  oraz termin i sposób jego zapłaty, musi określać kogo obciążają dodatkowe koszty umowy, musi określać kogo obciążają dodatkowe koszty umowy, muszą określać zobowiązania zleceniobiorcy, muszą określać zobowiązania zleceniobiorcy, obie strony powinny własnoręcznie podpisać umowę,obie strony powinny własnoręcznie podpisać umowę,stronami umowy mogą być dowolne osoby fizyczne lub osoby stronami umowy mogą być dowolne osoby fizyczne lub osoby prawne (pod warunkiem posiadania zdolności do czynności prawne (pod warunkiem posiadania zdolności do czynności prawnych),prawnych),może być w każdej chwili wypowiedziana przez każdą ze stron,może być w każdej chwili wypowiedziana przez każdą ze stron,

Umowa o dziełoUmowa o dzieło

umowa cywilnoprawna określona Kodeksem cywilnym umowa cywilnoprawna określona Kodeksem cywilnym art. 627-646. Zakres tej umowy określa art. 627. art. 627-646. Zakres tej umowy określa art. 627.

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest umową: zobowiązującą, odpłatną, wzajemną dzieło jest umową: zobowiązującą, odpłatną, wzajemną oraz konsensualną. Warunkiem zaistnienia umowy o oraz konsensualną. Warunkiem zaistnienia umowy o dzieło jest określenie w umowie dzieła jakie ma wykonać dzieło jest określenie w umowie dzieła jakie ma wykonać przyjmujący zamówienie. Dziełem może być dowolna przyjmujący zamówienie. Dziełem może być dowolna rzecz, utwór, program komputerowy. Może też mieć rzecz, utwór, program komputerowy. Może też mieć wymiar niematerialny - organizacja koncertu, konferencji, wymiar niematerialny - organizacja koncertu, konferencji, prezentacja nowego produktu firmy prezentacja nowego produktu firmy

Umowa zlecenie a umowa o dziełoUmowa zlecenie a umowa o dzieło

Prawnicy "zlecenie" nazywają "umową Prawnicy "zlecenie" nazywają "umową starannego działania", a "dzieło" – "umową starannego działania", a "dzieło" – "umową rezultatu". rezultatu".

Celem umowy o dzieło jest osiągnięcie Celem umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego w jej treści rezultatu, podczas gdy określonego w jej treści rezultatu, podczas gdy celem umowy zlecenia jest samo działanie celem umowy zlecenia jest samo działanie (praca), które nie musi doprowadzić do (praca), które nie musi doprowadzić do osiągnięcia określonego rezultatu. Umowa o osiągnięcia określonego rezultatu. Umowa o dzieło powinna być uwieńczona konkretnym i dzieło powinna być uwieńczona konkretnym i sprawdzalnym rezultatem; wynagradzany jest sprawdzalnym rezultatem; wynagradzany jest sam rezultat, a nie samo działanie. sam rezultat, a nie samo działanie.

Niezależnie od rodzaju umowy, za wykonaną Niezależnie od rodzaju umowy, za wykonaną pracę należy się WYNAGRODZENIE.pracę należy się WYNAGRODZENIE.

Wysokość wynagrodzenia wynika czasem z Wysokość wynagrodzenia wynika czasem z obowiązujących przepisów, określających stawki obowiązujących przepisów, określających stawki dla poszczególnych stanowisk pracy (przede dla poszczególnych stanowisk pracy (przede wszystkim w służbie państwowej). W innych wszystkim w służbie państwowej). W innych przypadkach określa ją umowa stron.przypadkach określa ją umowa stron.

Wynagrodzenie pracownika podlega szczególnej Wynagrodzenie pracownika podlega szczególnej ochronie prawnej. ochronie prawnej.

Z wynagrodzenia mogą być Z wynagrodzenia mogą być potrącone:potrącone:

zaliczki na podatek dochodowy,zaliczki na podatek dochodowy,składki na cele emerytalne,składki na cele emerytalne,należności alimentacyjne na podstawie tytułów należności alimentacyjne na podstawie tytułów wykonawczych,wykonawczych,inne należności na podstawie tytułów wykonawczych,inne należności na podstawie tytułów wykonawczych,zaliczki pieniężne,zaliczki pieniężne,kary pieniężne za naruszenie porządku i dyscypliny kary pieniężne za naruszenie porządku i dyscypliny pracy,pracy,

Za wynagrodzenie uważa się kwotę przeznaczoną do Za wynagrodzenie uważa się kwotę przeznaczoną do

wypłaty pracownikowi (uprzednim odliczeniu zaliczki na wypłaty pracownikowi (uprzednim odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy).podatek dochodowy).

Inne świadczenia pieniężne:Inne świadczenia pieniężne:

nagrody (jubileuszowe i śródroczne)nagrody (jubileuszowe i śródroczne)

PremiePremie

„„13 pensja”13 pensja”

odprawy: emerytalna, rentowa, pośmiertna odprawy: emerytalna, rentowa, pośmiertna

Obowiązki pracodawcy (art. 94 kp)Obowiązki pracodawcy (art. 94 kp)

Pracodawca jest obowiązany w szczególności:Pracodawca jest obowiązany w szczególności:zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie,zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie,przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy,lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy,zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,pracy,terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie,terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie,

ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe lub szkoły wyższej szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe lub szkoły wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy,pracy,zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników,pracowników,stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy,oraz wyników ich pracy,prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników,pracy oraz akta osobowe pracowników,przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach nie grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem,nie grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem,pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. szanować pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. szanować godność i inne dobra osobiste pracownika,godność i inne dobra osobiste pracownika,

Art. 97 kpArt. 97 kp

W związku z rozwiązaniem lub W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi (osobie upoważnionej) pracownikowi (osobie upoważnionej) świadectwo pracy. Wydanie świadectwa świadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą pracodawcą

Prawa pracodawcyPrawa pracodawcyPracodawca posiada między innymi prawoPracodawca posiada między innymi prawo : :

zatrudniania pracowników,zatrudniania pracowników,zwalniania pracowników,zwalniania pracowników,ustalania warunków pracy i płacy,ustalania warunków pracy i płacy,żądania od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących:żądania od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących:

- imię (imiona) i nazwisko,- imię (imiona) i nazwisko,- imiona rodziców,- imiona rodziców,- datę urodzenia,- datę urodzenia,- miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),- miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),- wykształcenie,- wykształcenie,- przebieg dotychczasowego zatrudnienia,- przebieg dotychczasowego zatrudnienia,

żądania od pracownika podania innych danych osobowych, a także imion i nazwisk oraz dat żądania od pracownika podania innych danych osobowych, a także imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy,korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy,żądanie numeru PESEL pracownika nadanego przez Rządowe Centrum Informatyczne żądanie numeru PESEL pracownika nadanego przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL),Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL),dochodzenia od pracownika wyrównania szkody, którą poniósł wskutek naruszenia przez dochodzenia od pracownika wyrównania szkody, którą poniósł wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie,pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie,przyznawania nagród i wyróżnień,przyznawania nagród i wyróżnień,stosowania kary upomnienia, nagany oraz kar pieniężnych, stosowania kary upomnienia, nagany oraz kar pieniężnych,

Obowiązki pracownikaObowiązki pracownikaArt. 100 kpArt. 100 kp Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz

stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.

Pracownik jest obowiązany w szczególności: Pracownik jest obowiązany w szczególności: przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych, przepisów przeciwpożarowych, dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, szkodę, przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach, przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach, przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Obowiązki pracownika z zakresu Obowiązki pracownika z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracybezpieczeństwa i higieny pracy

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany: obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:

znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,sprawdzającym,wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,wskazówek przełożonych,dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,miejscu pracy,stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy bezpieczeństwa i higieny pracy

Prawa pracownikaPrawa pracownikaPracownik posiada między innymi prawo do: Pracownik posiada między innymi prawo do:

godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie najniższego wynagrodzenia za pracę.ustalanie najniższego wynagrodzenia za pracę.wynagrodzenia minimalnegowynagrodzenia minimalnegowynagrodzenia w okresie czasowej niezdolności do pracy w skutek:wynagrodzenia w okresie czasowej niezdolności do pracy w skutek:

- choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby zawodowej - wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby zawodowej

lub choroby przypadającej w czasie ciążylub choroby przypadającej w czasie ciąży- poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na - poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na

dawców komórek, tkanek i narządówdawców komórek, tkanek i narządówpisemnego potwierdzenia warunków zatrudnieniapisemnego potwierdzenia warunków zatrudnieniaotrzymania pisemnego zestawienia swojego wynagrodzenia Na wyszczególnieniu otrzymania pisemnego zestawienia swojego wynagrodzenia Na wyszczególnieniu zarobków pracownika powinna znaleźć się wysokość pensji brutto oraz zestawienia zarobków pracownika powinna znaleźć się wysokość pensji brutto oraz zestawienia wszystkich potrąceń od tej kwotywszystkich potrąceń od tej kwotydochodzenia swych roszczeń wynikających ze stosunku pracy na drodze sądowejdochodzenia swych roszczeń wynikających ze stosunku pracy na drodze sądowejwypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach o urlopach

Art. 210 Art. 210

W razie gdy warunki pracy nie W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego niezwłocznie przełożonego

UrlopyUrlopy Jednym z najważniejszych praw pracownika jest prawo do urlopu. Celem urlopu jest zapewnienie Jednym z najważniejszych praw pracownika jest prawo do urlopu. Celem urlopu jest zapewnienie

pracownikowi rzeczywistego wypoczynku, pozwalającego na zregenerowanie sił fizycznych i stanu pracownikowi rzeczywistego wypoczynku, pozwalającego na zregenerowanie sił fizycznych i stanu psychicznego. psychicznego.

Urlopy dzielimy na:Urlopy dzielimy na:wypoczynkowewypoczynkowe

pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego to nie może się zrzec. Wymiar urlopu (ilość dni) zależy od stażu pracy pracownika. którego to nie może się zrzec. Wymiar urlopu (ilość dni) zależy od stażu pracy pracownika. bezpłatnebezpłatne

urlopu bezpłatnego pracodawca może udzielić na pisemny wniosek pracownikaurlopu bezpłatnego pracodawca może udzielić na pisemny wniosek pracownikamacierzyńskie macierzyńskie

długość urlopu macierzyńskiego zależy od ilości dzieci urodzonych w jednym porodzie (co najmniej długość urlopu macierzyńskiego zależy od ilości dzieci urodzonych w jednym porodzie (co najmniej 20 tygodni). Co najmniej dwa tygodnie urlopu mogą przypadać przed porodem. Po wykorzystaniu co 20 tygodni). Co najmniej dwa tygodnie urlopu mogą przypadać przed porodem. Po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, pracownica ma prawo zrezygnować z pozostałej części najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, pracownica ma prawo zrezygnować z pozostałej części urlopu. Można ten urlop przydzielić pracownikowi na jego pisemny wniosek – tzw. „urlop urlopu. Można ten urlop przydzielić pracownikowi na jego pisemny wniosek – tzw. „urlop tacierzyński”. W przypadku zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego, ojcu tacierzyński”. W przypadku zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego, ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do niewykorzystanej części urlopu.wychowującemu dziecko przysługuje prawo do niewykorzystanej części urlopu. szkolenioweszkoleniowe

doskonalący się pracownik może uzyskać urlop szkoleniowy lub urlop bezpłatny na naukę. Może też doskonalący się pracownik może uzyskać urlop szkoleniowy lub urlop bezpłatny na naukę. Może też być wsparty finansowo przez zakład pracy. To, na jakie przywileje może liczyć, zależy przede być wsparty finansowo przez zakład pracy. To, na jakie przywileje może liczyć, zależy przede wszystkim od tego, czy został skierowany na naukę, czy też podjął ją z własnej inicjatywy.wszystkim od tego, czy został skierowany na naukę, czy też podjął ją z własnej inicjatywy.wychowawczewychowawcze

urlop wychowawczy jest kontynuacją urlopu macierzyńskiego. Urlop wychowawczy przysługuje urlop wychowawczy jest kontynuacją urlopu macierzyńskiego. Urlop wychowawczy przysługuje każdemu z rodziców dziecka także wtedy, gdy pozostają oni w związku nieformalnym, oraz każdemu z rodziców dziecka także wtedy, gdy pozostają oni w związku nieformalnym, oraz opiekunowi dziecka.opiekunowi dziecka.

Czas pracyCzas pracy

Czasem pracy jest czas, w którym pracownik Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy.pozostaje w dyspozycji pracodawcy.

Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin w przeciętnie dobę i średnio 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. okresie rozliczeniowym.

Każde święto przypadające w okresie Każde święto przypadające w okresie rozliczeniowym w innym dniu niż niedziela rozliczeniowym w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.

Szczególną ochroną prawną Szczególną ochroną prawną objęci są młodociani i kobiety objęci są młodociani i kobiety w ciążyw ciąży

Pośrednictwo pracy i ochrona Pośrednictwo pracy i ochrona bezrobotnych bezrobotnych

W Polsce, w sensie prawnym, bezrobotnym jest osoba niezatrudniona i nie W Polsce, w sensie prawnym, bezrobotnym jest osoba niezatrudniona i nie wykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia wykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ucząca się w szkole w zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ucząca się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym powiatowym urzędzie systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli:pracy, jeżeli:ukończyła 18 lat, z wyjątkiem młodocianych absolwentów,ukończyła 18 lat, z wyjątkiem młodocianych absolwentów,kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat,kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat,nie nabyła prawa do emerytury, renty inwalidzkiej,nie nabyła prawa do emerytury, renty inwalidzkiej,nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni pow. 2 ha przeliczeniowych,pow. 2 ha przeliczeniowych,nie jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia nie pozwala na nie jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia nie pozwala na podjęcie zatrudnienia nawet w połowie wymiaru czasu pracy,podjęcie zatrudnienia nawet w połowie wymiaru czasu pracy,nie jest osobą tymczasowo aresztowaną i nie odbywa kary pozbawienia nie jest osobą tymczasowo aresztowaną i nie odbywa kary pozbawienia wolności,wolności,nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia,najniższego wynagrodzenia,nie pobiera zasiłku stałego, lub renty socjalnej, nie pobiera zasiłku stałego, lub renty socjalnej,

Bezrobotni będący w szczególnej Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy to:sytuacji na rynku pracy to:

bezrobotny do 25 roku życiabezrobotny do 25 roku życia

bezrobotny długotrwalebezrobotny długotrwale

bezrobotny powyżej 50 roku życiabezrobotny powyżej 50 roku życia

bezrobotny bez kwalifikacji zawodowychbezrobotny bez kwalifikacji zawodowych

bezrobotny samotnie wychowujący co najmniej bezrobotny samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życiajedno dziecko do 18 roku życia

bezrobotny, który po odbyciu kary pozbawienia bezrobotny, który po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjął zatrudnieniawolności nie podjął zatrudnienia

bezrobotny niepełnosprawnybezrobotny niepełnosprawny

Wobec osób bezrobotnych mogą być Wobec osób bezrobotnych mogą być stosowane następujące działania:stosowane następujące działania:

skierowanie do prac interwencyjnych,skierowanie do prac interwencyjnych,

skierowanie na roboty publiczne,skierowanie na roboty publiczne,

szkolenia,szkolenia,

staż, staż,

przygotowanie zawodowe w miejscu pracy,przygotowanie zawodowe w miejscu pracy,

w okresie odbywania stażu, przygotowania w okresie odbywania stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia przysługuje z tego tytułu stypendium,przysługuje z tego tytułu stypendium,

Uprawnienia poszukującego pracyUprawnienia poszukującego pracy

1.1. możliwość korzystania ze szkoleń osób, które:możliwość korzystania ze szkoleń osób, które:

są w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku są w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy,służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy,są zatrudnione u pracodawcy wobec którego ogłoszono upadłość są zatrudnione u pracodawcy wobec którego ogłoszono upadłość lub który jest w stanie likwidacji, z wyłączeniem likwidacji w celu lub który jest w stanie likwidacji, z wyłączeniem likwidacji w celu prywatyzacji,prywatyzacji,otrzymują zgodnie z odrębnymi przepisami świadczenie socjalne otrzymują zgodnie z odrębnymi przepisami świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek socjalny,przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek socjalny,uczestniczą w indywidualnym programie integracji o którym mowa uczestniczą w indywidualnym programie integracji o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej,w przepisach o pomocy społecznej,

2. możliwość korzystania z poradnictwa zawodowego,2. możliwość korzystania z poradnictwa zawodowego,

3. możliwości korzystania z pośrednictwa pracy, 3. możliwości korzystania z pośrednictwa pracy,

Bezrobotny ma prawo do korzystania z usług i instrumentów rynku pracy.Bezrobotny ma prawo do korzystania z usług i instrumentów rynku pracy.Instrumenty rynku pracy wspierające podstawowe usługi rynku pracy:Instrumenty rynku pracy wspierające podstawowe usługi rynku pracy:

finansowanie kosztów przejazdu,finansowanie kosztów przejazdu,finansowanie kosztów zakwaterowania,finansowanie kosztów zakwaterowania,dofinansowanie wyposażenia miejsca pracy,dofinansowanie wyposażenia miejsca pracy,refundowanie kosztów poniesionych z tytułu opłaconych składek na refundowanie kosztów poniesionych z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego,bezrobotnego,finansowanie dodatków aktywizacyjnych,finansowanie dodatków aktywizacyjnych,finansowanie kosztów egzaminów umożliwiających uzyskanie świadectw, finansowanie kosztów egzaminów umożliwiających uzyskanie świadectw, dyplomów, zaświadczeń, określonych uprawnień zawodowych lub tytułów dyplomów, zaświadczeń, określonych uprawnień zawodowych lub tytułów zawodowych oraz koszty uzyskania licencji niezbędnych,zawodowych oraz koszty uzyskania licencji niezbędnych,finansowanie kosztów studiów podyplomowych,finansowanie kosztów studiów podyplomowych,wypłacanie stypendiów bezrobotnym do 25 roku życia będących wypłacanie stypendiów bezrobotnym do 25 roku życia będących jednocześnie bezrobotnymi bez kwalifikacji zawodowych, którzy w okresie 6 jednocześnie bezrobotnymi bez kwalifikacji zawodowych, którzy w okresie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podjęli dalszą naukę w szkole miesięcy od dnia zarejestrowania podjęli dalszą naukę w szkole ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej dla dorosłych albo w szkole ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej dla dorosłych albo w szkole wyższej w systemie studiów wieczorowych lub zaocznych, wyższej w systemie studiów wieczorowych lub zaocznych,