Upload
justus-de-wit
View
259
Download
4
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Presentatie over Beeldhouwer Frans de Wit, gemaakt door Jan Kleingeld.
Citation preview
frans de wit beeldhouwer
Frans de Wit: werken aan werk Donderdag 22 juli 2004 is Frans de Wit (1942) in zijn woonplaats Leiden overleden. Wie herinnert zich
niet zijn robuuste, roestige wachters die tijdens de tentoonstelling Beeld en Evenbeeld in de zomer van
2002 stonden opgesteld in de Oude Hal.
Frans de Wit was een van de beste Nederlandse beeldhouwers van zijn generatie, tezamen met Carel Vis-
ser, David van de Kop, Cornelius Rogge en Lon Pennock. Hij bouwde aan een indrukwekkend oeuvre,
waarin opdrachten voor beelden in de openbare ruimte een grote plaats innamen. Voor Frans de Wit
was de plek het uitgangspunt voor dergelijke beelden. De maatvoering zorgde ervoor dat de kunstwer-
ken in evenwicht zijn met mens, natuur en omgeving. De Wit koos uiteenlopende materialen. Kenmer-
kend voor hem dat hij die materialen met eigen handen – en met zelf ontworpen werktuigen – bewerk-
te. Dit bewerken bepaalde voor een belangrijk deel het beeld, het groeide tijdens het ontstaansproces.
Dergelijke projecten namen soms jaren in beslag.
Frans de Wit was een kunstenaar met uitersten: hij maakte de Klimwand met schijf in grofpuin in
Spaarnwoude (1986-1992), het grootste landschapskunstwerk in Nederland. De klimwand bestaat uit 178
betongietsels van rotswanden uit de Ardennen, waarop sportklimmers kunnen oefenen. Het kunstwerk
is verder opgebouwd uit twee rechtopstaande betonnen schijven in een heuvel van grofpuin, de ideale
manier om grof puin zinvol te gebruiken. De schijven hebben een diameter van 12 meter met daartussen
een smalle trap die naar de top van de heuvel loopt. Al van verre steekt het kunstwerk boven het land-
schap uit, Dutch landart. Het werk fungeerde jaren lang als achtergrond van de openingsbeelden van het
TV programma van Koot en Bie.
Het Vierkant eiland in de plas te Rotterdam, Prinsenland (1992-1996) is geplaatst op het historisch laag-
ste punt van Nederland , ruim 7 meter onder NAP. Het kunstwerk bestaat uit een kunstmatig eiland van
52x52 meter dat toegankelijk is voor publiek. Onderdeel van het kunstwerk is een betonnen schaal met
een doorsnede van 28,5 meter. In het midden van de schaal zit een vierkante uitsparing die in verbinding
staat met het omringende water.
De eerste schets voor dit beeld maakte hij in klei, een kleine vierkante ‘plek’ – vlot en met elan geboet-
seerd - die hij afdekte met een lage, ronde ‘schaal’ met in het midden een gat. Dit bolle dak rust op vier
lage, vanuit het grondvlak opgeboetseerde steunpunten. Het object doet mij denken aan een soort mini-
atuur tempeltje, een magische plek waarvoor hij de vorm van het dak ontleende aan klassieke Romeinse
rondbouw zoals die van het Pantheon in Rome. Wij spraken daarover intertijd. Als beeld vertegenwoor-
digt het bovendien de klassieke, architectonische opgave om te komen van vierkant naar cirkel. Hij liet
het kleine, besloten heiligdom in warmgeel brons gieten.
Frans de Wit had gevoel voor de ‘genius loci’, de specifieke kwaliteiten of ziel van een plek, en was een
meester in vele technieken en in alle maten.
Zijn laatste grote opdracht 5 Beelden op 1 Kromme bij Naturalis, Leiden, (1999-2002) is uitgevoerd in
opdracht van de Rijksgebouwendienst. Frans de Wit verwerkte eigenhandig 200.000 kilo scheepsstaal in
drieëneenhalf jaar tot vijf beelden. De beelden zijn geplaatst op een kromme lijn van 120 meter en vor-
men een visuele verbinding tussen het Leidse Pesthuis en de nieuwbouw van museum Naturalis. Voor
het comité dat de realisatie van de beelden mede mogelijk maakte, maakte hij een klein beeld in oplage
dat in mijn ogen tot een van zijn beste behoort. Zes gelijke staven staal laste hij aan elkaar zodat een
compact blok ontstaat. Uitsluitend door de lasnaad, het gestolde spoor van de maker, maakt het lood-
zware, maar zacht glanzende metalen object zich los van het vlak waarop het rust en lijkt te zweven.
Frans de Wit maakte ook talloze kleinere sculpturen in opdracht, zoals de penning ter ere van de nieuw-
bouw van de Tweede Kamer der Staten Generaal en het Reuvensmonument, bronzen hoekbeelden aan
de gevel van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Ook hier verwijst hij op plastische wijze naar
klassieke tempelarchitectuur.
Stedelijk Museum De Lakenhal heeft de ontwikkeling van Frans de Wit vanaf het begin met belangstel-
ling gevolgd door steeds werk van hem aan te kopen en met een tiental tentoonstellingen zijn werk aan
het publiek te tonen. De Leidse collectie biedt dan ook een prachtig representatief beeld van zijn sculp-
turale opvattingen die een eigentijdse hommage lijken te zijn aan Hephaistos (Vulcanus) de mythologi-
sche vuursmid onder de goden.
Ik ben blij dat de nieuw opgerichte en vandaag geboren stichting Beeldhouwer Frans de Wit het werk
van Frans blijvend onder de aandacht wil brengen: gefeliciteerd met de geboorte en moge de stichting
slagen in haar doelstelling.
Jetteke Bolten-Remp, ter gelegenheid van de oprichting van de Stichting Beeldhouwer Frans de Wit, Pasen 2008 (zondag 23 maart)
frans de wit beelhouwer ‘Back to basics’ zou als motto bij het werk van Frans de Wit
gebruikt kunnen worden. Als beeldhouwer refereert hij
voortdurend aan basisvormen en -principes. Geometrische
kernwaarden – vierkant, driehoek, cirkel – zijn evenzeer
uitgangspunten als de tegenstellingsparen gesloten-open,
horizontaal-verticaal, hol-bol, organoïde-abstract. Het tarten
van de zwaartekracht zodanig dat de spanning voelbaar is,
maar ook werken met krachten die inherent zijn aan de
gekozen materialen: het zoeken naar evenwicht.
Metaal, steen, hout en beton worden in hun waarde gelaten;
de identiteit van het materiaal is onderdeel van het werk.
Het woord ‘werk’ in dubbele betekenis, niet alleen het
eindresultaat telt, maar ook het aan dat resultaat afleesbare
werkproces. De vormentaal van Frans de Wit is archaïsch,
rudimentair en met die taal formuleert hij een universeel
verhaal. Een verhaal van alle tijden en culturen, van mens en
natuur. Zijn monumentale sculpturen – in Spaarnwoude en in
Prins Alexander – zijn als prehistorische sites: ze hebben een
functie die ons vreemd vertrouwd voorkomt. wouter welling, 2008
Frans de Wit, beeldhouwer, Leiden, 1942-2004
1960-1965 opleiding aan Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten, Den Haag
1978-1988 docent Vrije Academie den Haag – Academie voor Beeldende Kunst Rotterdam –
Vormstudie Bouwkunde TH Delft
1970 - Jacob Hartog-prijs
1974 – stipendium ministerie van CRM
1993 - betonprijs, voor kunstwerken in Spaarnwoude
Literatuur/tentoonstellings-catalogi
Tijdsbeeld ’65, tentoonstellingscatalogus, Hortus Botanicus Leiden
Nederlandse Beeldhouwkunst ’64-’69, tentoonstellingscatalogus, uitgave Centraal Museum Utrecht
Dubbelbeeld, R.H.Fuchs, tentoonstellingscatalogus, uitgave Stedelijk Museum De Lakenhal, Leiden, 1970
IJzer, tentoonstellingscatalogus, ministerie van CRM , 1981
De Volle Maan 39, R.A.de Leeuw,uitgave ‘Het Prinsenhof’, Delft, 1982
Leidse Ateliers III, J.Bolten-Rempt, tentoonstellingscatalogus, uitgave Stedelijk Museum de Lakenhal, Leiden,
1982
Beelden in Rotterdamse galleries, uitgave Rotterdamse Kunststichting 1988
De Jaren Zestig, D.Wintgens-Hotte,actie, kunst en cultuur in Leiden, uitgave Stedelijk Museum De Lakenhal,
Leiden, 1989
De samenwerking van tegendelen, Frans de Wit, Wouter Welling, 1991
De Klimwand, Wouter Welling,uitgave recreatiegebied Spaarnwoude, 1992
Hoogtepunten, Stedelijk Museum de Lakenhal, 1993
Vijf eeuwen landschap, tentoonstellingscatalogus Stedelijk Museum de Lakenhal Leiden, 1993
Vier constructies voor een plek, Jean Leering, tentoonstellingscatalogus, uitgave Het Oude Slot, Heemstede,
1994
Kunst bij rijksgebouwen, 74 concepten, uitgave ministerie VROM, 1994
Beeldengids Nederland, uitgeverij 010 Rotterdam, 1994
Van afstand bekeken, tentoonstellingscatalogus, uitgave CBK Leiden, 1994
Vierkant eiland in de plas ,Wouter Welling e.a., uitgave CBK Rotterdam, 1995
De kleur van de huid,tentoonstellingscatalogus, uitgave Het Oude Slot, Heemstede, 1996
Staal in Beeld, uitgave Het Oude Slot Heemstede, 2000
Beelden voor Naturalis, uitgave Ministerie van VROM, bureau rijksbouwmeester, 2000
Arti, kunstbeschouwing en kunstgeschiedenis, uitgave ThiemeMeulenhoff, 1997
Schaal & Maat, tentoonstellingscatalogus Tytsjerk, uitgave Sprezzatura Leeuwarden, 2001
Beeld en Evenbeeld, tentoonstellingscatalogus, Stedelijk Museum de Lakenhal, Leiden, 2002
Beelden in de Berm, uitgave ANWB, Karin van Munster, 2003
Kunst bij rijksgebouwen, 2000-2003 (Naturalis), uitgave atelier rijksbouwmeester 2004
Cirkels van vier kunstenaars, uitgave RAP architectuurcentrum Leiden, 2006
Mijn laatste oordeel, uitgave Stedelijk Museum de Lakenhal Leiden, 2007
tentoonstellingen
1965
Leiden, Hortus Botanicus, Tijdsbeeld ’65
Den Haag, galerie Nouvelles Images
1966
Den Haag, Pulchri Studio
Leiden, galerie Walenkamp
Den Haag, galerie Nouvelles Images
Leiden, de Waag, Beeld & Straatbeeld
1967
Den Haag, Pulchri Studio
Leiden, galerie van der Vlist (met Rob Clous)
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal
1969
Amsterdam, Museum Fodor , 50 jarig jubileum KLM /Heineken
Utrecht, Centraal Museum, Nederlandse Beeldhouwkunst 1964-1960
Den Haag, galerie Nouvelles Images (met Marry Hovig)
1970
Den Haag, Pulchri Studio
Lisse, Keukenhof
Hapert, Bellfires, plastieken en reliefs
de Bilt, Beelden in de Bilt 5
Den Haag, Dutch Art
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Dubbelbeeld (met Jan Maaskant)
Den Haag, galerie Nouvelles Images
1971
Middelheim, 11e Biennale de la Sculpture Keulen/Hannover, Kunst und Handwerk aus den Niederlanden
Den Haag, galerie Nouvelles Images (met Dick Cassee)
Lisse, Keukenhof
1973
Turijn, Christain Stein, Dutch Art
1975
Den Haag, galerie Nouvelles Images
Breda, Bouvigne, Beelden Buiten
Lisse, Keukenhof
1977
Hapert, Bellfires, Beeldframes
1980
Leiden, ateliertentoonstelling
Alblasserdam, Wind- en Waterobjecten
Leiden, de Waag, manifestatie Elf Leidse Kunstenaars
1981
Reizende tentoonstelling Ned. Kunststichting, IJzer
de Bilt, Beelden in de Bilt XV, Windbeelden
Leiden, de Waag, Vijf Leidse Kunstenaars
1982
Delft, galerie De Volle Maan
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Leidsche Ateliers III (met Krijn Giezen en Fer Hakkaart)
Leiden, galerie Denise Stephan (met Fer Hakkaart)
1984
Th Delft, Binnen-Buiten, een visie op de architectuur (met o.m. Carel Visser, David van de Kop,
Marinus Boezem)
1985
Rhoon, Beelden in Rhoon, een keuze uit 50 jaar Nederlandse Beeldhouwkunst
Bielefeld, Galerie Elf (met Burkhardt Soll)
1988
Rotterdam, galerie Alles voor 12& 24 Volt
1989
Wassenaar, park raadhuis de Pauw, Paradise Lost
Leiden,galerie Stelling Beeld ‘89
Rotterdam, STEK
Leiden, kunst in mupi’s
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Leidsche Ateliers, de jaren ’80
1989-1990
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, De jaren ’60: Aktie, Kunst en Cultuur in Leiden
1990
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Collectie 1890-1990
Den Haag, galerie Nouvelles Images
Leiden, de Waag, 24 Leidse Kunstenaars
1991
Leiden, galerie Time is Art
Leiden, Hortus Botanicus (oranjerie), De Beuk
Amsterdam, galerie Langenberg
1992
Leiden, galerie Amber, Stromingen in Pancras West I
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, En toen was er licht
1993
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Vijf eeuwen landschap
1994
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Beelden uit de Verzameling Leiden
Leiden, CBK , Van Afstand Bekeken (tekeningen) – Leiden, Leiden, Ars Aemula Naturae 300 jaar
1994-1995
Heemstede, Het Oude Slot, Vier Constructies voor een plek
(met Bart Kelholt, Herbert Nouwens, Lon Pennock)
1996
Heemstede, Het Oude Slot, De Kleur van de Huid
Leiden, galerie Zichy, Dwars (met o.m. Pieter Geraedts)
1997
Leiden-Oegstgeest, Drie Lokaties
1998
Leiden, CBK, Oog in Oog, kunstenaarsportretten
Leiden, CBK, Stromingen in Pancras West II
2000
Heemstede, Het Oude Slot, Staal in Beeld
2001
Leiden, Galerie Next, branddrukken en tekeningen
Tytsjerk, Schaal & Maat
Leiden, ateliertentoonstelling (met Lon Pennock)
2002
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Beeld en Evenbeeld, Een Leidse Parade
2003
Leiden Stedelijk Museum de Lakenhal, Licht Lucht & Drama, landschappen uit eigen collectie
2006
Leiden RAP Architectuurcentrum, Cirkels van vier kunstenaars
(met Kees Buurman, Pieter Geraedts, Thom Geraedts)
Woerden Stadsmuseum, Een link met landschap,(werk uit Sted. Museum de Lakenhal, Leiden van o.a.
Krijn Giezen, David van de Kop, Carel Visser)
2007
Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Mijn laatste oordeel
Opdrachten
1965
Zoeterwoude, school, aluminium plastiek
1968
Leiden, school, bronzen beeld
1970
Jan van Houtpenning ‘Hout en Wind’, brons, gemeente Leiden
Ommen, gascompressorstation Gasunie, fontein in blank beton
1971
Voorschoten, Elementen, cortenstaal
Utrecht, Centrum Vakopleiding voor Volwassenen, Elementen, rvs
1974
Zutphen, Gewestelijk Arbeidsbureau en Belastinggebouw, Elementen, cortenstaal
Amsterdam, Rijksmuseum, restauratie beeld Victoria
Leiden, vakschool, relief in buitengevel cortenstaal
Baarle-Nassau, de la Salle mavo, plastiek cortenstaal
1976
Bant, plastiek cortenstaal
1977
Leiden, bedrijfstechnische school, betonplastiek
Ter Aar, stalen beeld bij brug
New York, twee Waterhuidblokken
1972-1981
Leiden Merenwijk, drie basisscholen, Boog
1982
Heerhugowaard, beeld voorplein Gemeentehuis, massief staal
Delft, restauratie beelden grafmonument Willem van Oranje
1983-1984
Rotterdam, windscherm langs Calandkanaal, beton, uitwerking middenscherm (i.s.m. projectarchitect Maar-
ten Struijs)
1984-1985
Dordrecht, Gewestelijk Arbeidsbureau, beeld in brons en staal
1985-1986
Oegstgeest Haaswijk, Doorgaande Beweging, staal en rvs
1986-1987
Leiden, Lucas van Leijdenschool, twee ringen, rvs
1986-1992
Spaarnwoude, recreatiegebied, Klimwand en Schijf in Grofpuinheuvel
1988
Leiden, bronzen herdenkingsplaquette Gerard Noodt
Leiden, bronzen plaquette Hooglandse kerk
1989
Leiden, bronzen herdenkingsplaquette, voormalig Joods Weeshuis
1992
Den Haag, rijksgebouwendienst, gedenkpenning nieuwbouw Tweede kamer der Staten Generaal, gesneden
staal
1993-1996
Rotterdam Prinsenland, Vierkant Eiland in de Plas, beton
1994
Leiden, Reuvens-monument, twee bronzen hoekbeelden Rijksmuseum van Oudheden
1995
Leiden, bronzen Huizinga-plaquette
1996
Delft,Doelenpoort, gevelbekleding filmhuis, staalplaten
Rotterdam, deelgemeente Prins Alexander, ontwerp Mia van IJperen-penning
Rotterdam, CBK,kleine bronzen objecten Vierkant Eiland in de Plas
1998
Visie openbare ruimte stadshart Alphen a/d Rijn (met Ad Koolen)
Recreatieschap Spaarnwoude, klein bronzen object (klimwand en schijf in grofpuinheuvel), relatiegeschen-
ken
1996-2002
Leiden, Museum Naturalis, 5 beelden op 1 kromme, geperst scheepsstaal