Kujawsko-Pomorski Festiwal Gimnazjalnych Projektów

Edukacyjnych

Miejski Zespół Szkół

Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. Franciszka Becińskiego w Radziejowie

JAM DWÓR POLSKI, CO WALCZY DZIELNIE I STRZEŻE

WIERNIE

SZLAKIEM SIEDZIB ZIEMIAŃSKICH W POWIECIE RADZIEJOWSKIM

Szlakiem siedzib ziemiańskich w powiecie radziejowskim

Herb Radziejowa

Herb powiatu radziejowskiego

Dworku biały, drewniany, drogie dla

mnie twe ściany,Drogie twoje komnaty,

Tu me życie zleciało, w głębi serca zostało

Tyle wspomnień sprzed laty….Stoisz cichy, jak święty, dach nad

tobą pogięty,Pochylone twe ściany,

A przy tobie wokoło patrzą w niebo wesoło

Lipy, klony, kasztany.W tobie matka ma święta składała

mi rączęta

Do modlitwy, do Boga.Ojciec uczył czytania i Ojczyzny

kochania,Edward Łuszczkiewicz

MONOGRAFIE WYKONANE PRZEZ GRUPY ZADANIOWE

Naszą wędrówkę śladami dawnych siedzib ziemiańskich zaczynamy z Radziejowa – stolicy powiatu radziejowskiego. Kierujemy się na południe, przez Niegibalice, by dotrzeć do miejscowości Świesz.

Tu czeka nas prawdziwa niespodzianka. Zza drzew wyłania się biała budowla położona nad jeziorem, nie przypominająca typowego dworu szlacheckiego. Brak jej osiowości, a bryła obiektu i wieże mają różną wysokość.

To jednak najprawdziwszy dwór, który swoją historią sięga I połowy XVIII wieku. Dwór w Świeszu został wzniesiony ok. 1740 r. przez Augustyna Gąsiorowskiego herbu Ślepowron – starostę radziejowskiego, kasztelana bydgoskiego. W 1803 r. dobra Świesz nabyła rodzina Dmochowskich herbu Pobóg – znanych pisarzy i publicystów polskich. W II połowie XIX wieku nowym właścicielem majątku został Marceli Sulimierski. W latach 1889-1939 dobra świeskie nabyła rodzina Zaleskich herbu Rawicz.

Po wojnie użytkownikiem Świesza była Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Piotrkowie Kujawskim. Dwór, podobnie jak jego otoczenie ulegały postępującej dewastacji. W 1988 r. zniszczony zespół parkowo-dworski wykupił od Urzędu Gminy w Piotrkowie Kujawskim profesor ATR w Bydgoszczy prof. Janusz Migdalski i podjął trud jego odbudowy.

Dmochowski Franciszek Ksawery (1762- 1808) herbu Pobóg, z przydomkiem Wadra, właściciel Świesza, poeta, tłumacz literatury greckiej i rzymskiej, publicysta, działacz polityczny okresu Sejmu Wielkiego, działacz „Kuźnicy”, osobisty sekretarz Hugo Kołłątaja, organizator szkolnictwa i sekretarz Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Dmochowski Franciszek Salezy (1801-1871) herbu Pobóg z przydomkiem Wadra – syn poety Franciszka Ksawerego i Izabeli z Mikorskich, właściciel Świesza, tłumacz, wydawca, krytyk literacki, dziennikarz, pamiętnikarz. Dzieciństwo spędził w Świeszu koło Piotrkowa Kujawskiego.

WŁAŚCICIELE ŚWIESZA

Zaleski Stanisław Józef (1887-1963), herbu Rawicz, radny, inżynier rolnik, właściciel Świesza. Gospodarował w Świeszu do 1939 r., wprowadzając nowe metody upraw, aktywnie uczestnicząc w działalności stowarzyszeń rolnych. Pełniąc funkcję radnego gminy Piotrków, deputowanego do Sejmiku powiatu nieszawskiego w latach 1926-1935, wywierał poważny wpływ na życie rolnicze regionu. Został tam wybrany przewodniczącym komisji rolnej. W 1940 r. zmuszony przez Niemców do opuszczenia majątku.

Janusz Migdalski (1935 – 2012) urodzony w Piołunowie, niedaleko Byczyny. Średnią szkołę techniczną skończył we Włocławku. Przez wiele lat był naukowcem Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy i Wojskowym Instytucie Lotniczym w Warszawie. Zajmował się metrologią klasyczną i statystyczną, teorią i inżynierią niezawodności. Jest autorem wielu publikacji naukowych. Otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej, Warszawa (2000); MAN OF THE YEAR (2000) przez ABJ.

W roku 1988 kupił zabytkowy zespół pałacowy wraz ze spichrzem i odbudował obiekt pod nadzorem konserwatorskim. Był to człowiek świadomy tradycji miejsca, wartości historycznej i architektonicznej obiektu.Udostępniał to szczególne miejsce wszystkim pragnącym poznać jedną z wielu kujawskich siedzib ziemiańskich.

W odrestaurowanym dworze profesor Janusz Migdalski, na wzór dawnych siedzib szlacheckich, które były miejscem gromadzenia pamiątek narodowych, zorganizował Domowe Muzeum. Znalazły się w nim eksponaty związane z epoką napoleońską i Księstwem Warszawskim oraz historią powstań narodowych. Prawdziwą ozdobą księgozbioru był pierwszy przekład „Iliady” Homera i wiele innych „białych kruków”. Jak przystało na muzeum, mieściła się tam również galeria, w której odbywały się czasowe wystawy malarstwa. Właściciel zadbał także o odpowiedni wystrój wnętrz, nawiązujący do epoki świetności polskiego ziemiaństwa.

MUZEUM DOMOWE W ŚWIESZU

MUZEUM DOMOWE W ŚWIESZU

Dwór w Świeszu otacza park zachowany w dawnych granicach skorygowanych nieco od południa. Na podstawie wspomnień Franciszka Salezego Dmochowskiego wiadomo, że park był prawdziwą ozdobą majętności. Wielki jak „Ogród Saski” ze szpalerami lipy szerokolistnej, jesionów, grabów, kasztanowców, nawiązywał w swoim układzie do wzorów francuskich, modnych w XIX wieku.

Istniejący park trudny jest do odczytania, gdyż został on zniszczony podczas wojny. Większość terenu parkowego stanowią obecnie trawiaste polany z pojedynczymi drzewami skupionymi w niewielkich grupach. W pobliżu dworu stok terenu opada stromo, tworząc u podnóża wydłużony plac zwany przez mieszkańców „kortem tenisowym”, oddzielony od strony jeziora dwoma dość wysokimi nasypami, między którymi znajduje się wąski obniżony przesmyk do Jeziora Świeskiego.

PARK W ŚWIESZU

Po śmierci prof. Janusza Migdalskiego w 2012 r. dwór niestety ponownie ulega postępującej dewastacji (odpadający tynk, wybite okna, okradzione wnętrza Muzeum Domowego).

Ze Świesza kierujemy się na północny wschód przez wieś Bytoń, Morzyce, Witowo do Płowiec. Tu 27 września 1331 r. rozegrała się bitwa rycerzy polskich pod wodzą króla Władysława Łokietka z wojskami Zakonu Krzyżackiego. Naprzeciwko symbolicznego cmentarzyska poległych w boju znajduje się dwór, powstały w 1759 roku z inicjatywy starosty inowrocławskiego Pawła Dąmbskiego herbu Godziemba. W latach 1763-1940 dwór pozostawał we władaniu rodziny Biesiekierskich. Po wojnie otwarto we dworze szkołę powszechną, a w 1961r. urządzono w nim mieszkania dla nauczycieli. Taką funkcję pełni do dnia dzisiejszego.

Dwór w Płowcach to budynek klasycystyczny, parterowy, wzniesiony na planie prostokąta z niewielkimi ryzalitami po bokach. W osi wejściowej znajduje się skromny portyk kolumnowy podtrzymujący balkon z żeliwną balustradą. Nad nim wystawka zwieńczona trójkątnym frontonem. Identycznymi frontonami zwieńczone są umieszczone po bokach budynku ryzality. Dach mansardowy, kryty blachą.

DWÓR W PŁOWCACH

Z zespołu dworskiego pozostały: dwór, park krajobrazowy z XVIII w. o pow. około 1,5 ha oraz część folwarku – spichlerz z XIX w. Układ kompozycyjny parku, pomimo niekorzystnych zmian jest czytelny, a jego stan względnie dobry. Rośnie tu cenny starodrzew, reprezentowany przez typowe parkowe gatunki.

PARK W PŁOWCACH

WŁAŚCICIELE PŁOWIEC – BIESIEKIERSCY HERBU POMIAN

Antoni Dezydery Biesiekierski (1743-1818) - działacz polityczny, poseł na sejm w latach 1773 - 1774. Chorąży inowrocławski, kasztelan kowalski. W rodzinnych Płowcach założył archiwum i bibliotekę dworską, gdzie gromadził dokumenty dotyczące swojej posiadłości, jak i bitwy pod Płowcami. Ustanowił on, na mocy testamentu fundusz w wysokości 20 tys. złotych polskich przeznaczony na powiększenie zbiorów bibliotecznych. Jeszcze za jego życia została ufundowana tablica, upamiętniająca Łokietkowe zwycięstwo.

Włodzimierz Biesiekierski (1842 - 1897) - właściciel Płowiec w II połowie XIX w., jego żoną była Klotylda Mierosławska, siostra pierwszego dyktatora powstania styczniowego, w którym uczestniczył W. Biesiekierski.Jan Biesiekierski - ostatni właściciel majątku w Płowcach, członek Ogólnopolskiego Komitetu Obchodów 600 rocznicy bitwy pod Płowcami. Jan Biesiekierski podarował teren pod przyszły kopiec, upamiętniający bitwę a po uroczystościach w 1931 r. wydał przyjęcie ogrodowe dla oficjalnych gości w parku dworskim. Z jego inicjatywy okoliczni ziemianie założyli spółkę akcyjną, która w latach 1907 – 1908 doprowadziła do wybudowania cukrowni w Dobrem.

Pamięć o bitwie pod Płowcami utrwalali znani pisarze i poeci. Pisał o niej Julian Ursyn Niemcewicz w „Śpiewach historycznych,” po tym gdy zwiedził pole bitwy w 1817 roku. Na jego polecenie wyryto też na kamiennej tablicy znajdującej się na polu bitwy pamiątkowy napis. W 1881 roku Józef Ignacy Kraszewski wydał powieść „Jelita” na temat bitwy, opartą na przekazie Długosza. W 1927 roku zawiązano komitet przygotowujący obchody 600-lecia bitwy, którego staraniem społeczeństwo południowych Kujaw wzniosło w 1931 roku w Płowcach 20-metrowy kopiec. W latach 1941-1944 kopiec został zniszczony przez Niemców. W 1961 roku usypano nowy kopiec, na którym umieszczono kamienny obelisk projektu prof. Stefana Narębskiego.

Kopiec usypany w 600 rocznicę bitwy pod Płowcami

Pomnik ku czci poległych w bitwie płowieckiej

z 1961 r. projektu prof. Stefana Narębskiego

PAMIĘĆ O BITWIE

Od kilku lat we wsi Płowce w rocznicę historycznego wydarzenia odbywa się inscenizacja bitwy jako szczególna lekcja historii i patriotyzmu oraz narodowej tradycji. Poprzedza ja wieczorny przemarsz z pochodniami i apel rycerski na rynku w Radziejowie. Koniecznie trzeba to zobaczyć!

Z Płowiec udajemy się na północ do wsi Jarantowice. Zza parkanu wyłania się potężna budowla stylem nawiązująca do tradycyjnej formy dworu epoki klasycyzmu. To prawdziwy pałac, do którego prowadzi aleja i paradny podjazd. Założenie rezydencjonalne w Jarantowicach, obejmujące przetrwałe dwór, park oraz zespół folwarku, należy do jednego z najlepiej zachowanych układów przestrzennych ziemiańskich siedzib mieszkalnych na terenie Kujaw brzeskich. Ze względu na jego wartość historyczną oraz przestrzenno-architektoniczną dla dziejów architektury rezydencjonalnej w regionie, decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Włocławku wpisany został w dniu 12 października 1987 r. do rejestru zabytków pod numerem 235/A.

Za budowniczych dworu w Jarantowicach uznaje się Biesiekierskich lub kolejnego właściciela dóbr jarantowickich Józefa Glazera, które nabył te dobra w 1920 r. W 1945 r. zespół dworski przeszedł na własność Skarbu Państwa, a następnie jego użytkownikiem był PGR w Osięcinach i Inowrocławiu. W latach 1980-1993 był zarządzany przez POHZ w Osięcinach, a w 1993 r. został zakupiony przez sp. z o.o. OHZ w Osięcinach i poddany restauracji. Obecny dwór reprezentuje cechy późnoklasycystyczne o czystym stylowo detalu architektonicznym. Uwzględniając fakt, iż wystawiony został ok. drugiej dekady XX w., przyznać trzeba, że tak wierne nawiązanie do stylistyki neoklasycystycznej w tym okresie jest zjawiskiem wyjątkowym. W elewacji frontowej zwraca uwagę wysunięty portyk złożony z czterech jońskich kolumn, dźwigający belkowanie i trójkątny tympanon.

DWÓR W JARANTOWICACH

Elewacja tylna, dziewięcioosiowa charakterystycznym dla stylu dworkowego. Do parteru trzech środkowych osi dostawiony jest ganek z czterema toskańskimi kolumnami. Kolumny posadowione na podwyższeniu. Odcinki między narożnikowymi kolumnami a ścianą zabezpiecza balustrada tralkowa. Na poziom ganku, prowadzą jednobiegowe schody. W osiach dolnej kondygnacji w głębi ganku znajdują się dwuskrzydłowe drzwi oraz po bokach prostokątne, dwuskrzydłowe, ośmiokwaterowe okna. Wystawka nad gankiem posiada balkon z żeliwną balustradą umocowaną do murowanych cokolików.

Zespół dworski w Jarantowicach tworzy także park, w którym zachowany został pierwotny układ kompozycyjny z okresu przedwojennego.

W południowo – zachodniej części położony jest nieregularny staw, w lustrze którego odbijają się sylwetki potężnych kasztanowców. W pobliżu stawu zachowała się również lodownia.

PARK W JARANTOWICACH

Budynki zespołu folwarcznego pochodzą, poza spichlerzem, który został wystawiony w 1907 r., z lat 20-30 XX w. Zgrupowane są w luźnej zabudowie wokół podwórca. Są to chlewnia, stodoła, spichlerz zbożowy i stajnia.

ZABUDOWANIA GOSPODARCZE

Z Jarantowic ruszamy w kierunku północno – wschodnim do Osięcin. W XIX wieku właścicielem tego majątku , w tym zespołu dworskiego była rodzina Skarbków herbu Awdaniec. W 1900 r. zarząd nad majątkiem przejęła fundacja dobroczynna ustanowiona przez Józefa hr. Skarbka. Po II wojnie światowej dwór w Osięcinach wszedł w skład Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Obecnie stanowi własność spółki z o.o. OHZ Osięciny.

Dwór klasycystyczny w Osięcinach to budowla z pierwszej połowy XIX wieku, gruntownie odnowiona i zmodernizowana w 1967 roku. Elewacja frontowa dziewięcioosiowa zwrócona ku północy. Korpus główny parterowy, skrzydło wschodnie piętrowe. Od frontu wejście poprzedzone gankiem wspartym na dwóch filarach, zakończonym tarasem. Wokół dworu park z początku XIX wieku obecnie silnie zdewastowany z okazami starych kasztanowców i akacji.

DWÓR W OSIĘCINACH

Józef hr. Skarbek (1819 – 1900) – właściciel Osięcin od 1841 r., fundator obecnego kościoła parafialnego p.w. Opieki Im. Marii Panny, plebanii oraz szpitala. Pierwszą żoną Józefa hr. Skarbka była Maria Wodzińska muza Fryderyka Chopina i Juliusza Słowackiego. W czasie powstania styczniowego pełnił funkcję naczelnika powiatu włocławskiego i członka rady powiatowej we Włocławku. Jego lodownia dworska służyła jako tajny magazyn broni powstańczej. Za swoją działalność po upadku powstania, na pewien czas został uwięziony na Pawiaku. Dnia 12 września 1895 roku Józef hr. Skarbek sporządził testament, w którym cały swój majątek przeznaczył na cele dobroczynne. W głównej mierze przeznaczony był dla społeczeństwa Osięcin i trzech majątków wchodzących w skład fundacji tj. Samszyc, Woli Skarbkowej i Bartłomiejowie. Pochowany wraz ze swoją żoną Karoliną w kaplicy Św. Józefa w kościele w Osięcinach.

WŁAŚCICIEL OSIĘCIN – JÓZEF HRABIA SKARBEK

Z Osięcin kierujemy się na północny – wschód do wsi Krzywosądz, gdzie po drodze mijamy miejscowość Byczyna. Tu na cmentarzu parafialnym znajdują się groby Bartłomieja Nowaka (1823-1890) – chłopskiego przywódcy powstańca styczniowego i Franciszka Becińskiego (1897-1975) – poety, piewcy Kujaw, Patrona naszej szkoły.

Docieramy do wsi Krzywosądz, która najprawdopodobniej istniała już w XIII w., a jej nazwa pochodzi od nazwiska rodziny Krzywosądów herbu Niesobia, którzy w roku 1228, wraz Z Konradem Mazowieckim, podpisać mieli akt nadania Krzyżakom Ziemi Chełmińskiej. W ręku Krzywosądów wieś znajdowała się aż do XVI w. Niektórzy z dziedziców Krzywosądz piastowali wysokie dostojeństwa w kraju. W XVI majątek ziemski w Krzywosądzy należał do rodziny Zakrzewskich herbu Ogończyk. W latach 1720 – 1894 wieś znajdowała się w posiadaniu rodziny Modlińskich herbu Tępa Podkowa. W 1908 r. posiadłość Krzywosądz została rozparcelowana, a mniejsze lub większe nadziały sprzedane prywatnym osobom lub towarzystwom. Dwór wraz z ziemią kupiła parafia rzymskokatolicka. Rodowa siedziba Modlińskich została przebudowana i zamieniona na plebanię.

HISTORIA KRZYWOSĄDZY

TĘPA PODKOWA

Józef Modliński ( 1881 – 1890) - właściciel Smarglina, Czołpina, Zakrzewa, Woli i Nowin. To właśnie dla niego został wybudowany w połowie XIX wieku obecnie istniejący dwór. Fundator kościoła w Krzywosądzy, znajdującego się przy dworze, wybudowanego w 1861 roku. Pochowany na cmentarzu w Krzywosądzy w kaplicy, której także był fundatorem.

Helena Modlińska ( 1861 – 1884) - wnuczka Adama Mickiewicza, córka malarza religijnego, Absolwenta Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych Goreckiego i Marii najstarszej córki słynnego poety. Jesienią 1882 roku zaręczyła się z przebywającym w Paryżu Józefem Eugeniuszem Modlińskim – właściciela Zakrzewa na Kujawach. Po ślubie, który odbył się w 1883 roku przeniosła się do administrowanego przez jej męża w zastępstwie chorego ojca majątku w Zakrzewie. Helena zmarła 5 lipca 1884 roku i została pochowana w kaplicy rodziny Modlińskich w Krzywosądzy. Na przykościelnym placu znajduję się pomnik wykonany z piaskowca upamiętniający wnuczkę Adama Mickiewicza.

WŁAŚCICIELE KRZYWOSĄDZY – RODZINA MODLIŃSKICH

Wokół kościoła parafialnego, na dawnym przykościelnym cmentarzu ustawione są pomniki nagrobne członków rodziny Modlińskich.

Pomnik Józefa Modlińskiego i Józefiny z Sokołowskich

Pomnik poświęcony dzieciom Józefa Modlińskiego: Marii, Klarze, Aleksandrze, Heleniei Irenie

Pomnik nagrobny Heleny z Goreckich Modlińskiej wnuczki Adama Mickiewicza

Dwór w Krzywosądzy wzniósł około połowy XIX w. Józef Modliński jako swoją rodową siedzibę. W ciągu kolejnych lat, przebudowywano nadając mu charakter romantyczny, nawiązujący w aplikacji sztukatorskiej do motywów średniowiecza. Parterowy dwór na wysokich piwnicach, wzniesiony został na rzucie prostokąta z ryzalitami na osi frontu i przybudówką od wschodu, łączącą korpus z czworoboczną dwukondygnacyjną wieżą. Budynek zwrócony frontem ku południowi, murowany z cegły, otynkowany. Układ wnętrz dwutraktowy.

DWÓR W KRZYWOSĄDZY

Elewacja frontowa dworu jedenastoosiowa ma trójosiowy ryzalit ujęty pilastrami i zwieńczony trójkątnym przyczółkiem ze stiukową dekoracją przedstawiającą narzędzia rolnicze. Po bokach postumenty z wazonami, na przyczółku akroterion (naszczytnik). Na ścianach przebiega górą fryz o dekoracji stiukowej, ponad nim znajduje się niska attyka rozczłonkowana półkoliście zamkniętymi wnękami.

Wieś, zarządzana przez rodzinę Modlińskich, w okresie zaborów znalazła się pod panowaniem rosyjskim, granicząc z zaborem pruskim. Losy Krzywosądzy związane są silnie z dziejami powstania styczniowego na Kujawach. W dworze Modlińskich miał kwaterę pierwszy dyktator powstania styczniowego gen. Ludwik Mierosławski. 19 lutego 1863 r. doszło tu do głośnej bitwy – pierwszego starcia oddziału powstańczego z wojskami rosyjskimi. Zakończyła się ona klęską Polaków. We wsi Borowo, niedaleko Krzywosądzy, znajduje się zbiorowa mogiła 18 powstańców poległych w bitwie. Pochowano ich w Krzywosądzy i Dobrem. Wśród nich byli m.in. Alfons Mauersberger, student politechniki w Liege, Jan Wasiłowski, brat Marii Konopnickiej oraz Stanisław Gay, syn architekta Jakuba Gaya. Klęska ta, połączona z przegraną 21 lutego bitwą pod Nową Wsią, zmusiła Mierosławskiego do złożenia dyktatury i wyjazdu do Paryża.

POWSTANIE STYCZNIOWE NA KUJAWACH

Dwadzieścia cztery serca wojowników młode,Przestały bić w tym borze, zatrzymane w biegu,Przez kule i bagnety sołdackich szeregów.Jacy to byli ludzie i skąd oni rodem?!Czy daleka ich ziemia wydała – czy bliska,Jakie tęsknoty jutra we snach im się wiły, Że aż tu przyszli, szukać dla serc swych – mogiły?!Ich imiona? Zbyteczne!... na cóż nam nazwiska?!Mogłyby się znowu kłócić pokoleniai przywłaszczać bezprawnie za swych antenatów.Czyż bohaterów trzeba znać z imienia?Światu nazwy potrzebne – ale… tylko katów!Na kartach polskiej męczeńskiej historii,Imiona są zbyteczne… wystarczy blask Glorii!!

W czasie powstania styczniowego, w bitwie pod Krzywosądzą poległ brat Marii Konopnickiej – Jan Jarosław Wasiłowski. Słynna poetka tak pisała o tym: „Jedyny brat zginął w pierwszej bitwie pod Krzywosądzą, przeszedłszy z Liege, gdzie był na uniwersytecie z partią Mierosławskiego”. Bitwa ta znalazła swoje odzwierciedlenie także w twórczości znanego kujawskiego poety Franciszka Becińskiego.

Franciszek Beciński „Krzywosądzkie pobojowisko” z tomu „Z dnia wczorajszego”

Z Krzywosądzy przez Dobre, Bieganowo udajemy się do Radziejowa, gdzie kończy się nasza wędrówka szlakiem siedzib ziemiańskich w powiecie radziejowskim.

PRACA NAD PROJEKTEM

PREZENTACJA REZULTATÓW PROJEKTU

PREZENTACJĘ WYKONAŁ ZESPÓŁ W SKŁADZIE:

Paweł Koźmiński Ia

Dominika Staniszewska Ia

Mikołaj Czynsz Ia

Dawid Jankowski Ia

Michał Marciniak IIa

Jan Grzanka IIa

Łukasz Tyczkowski IIa

Weronika Pomianowska IIa

Julia Piłat IIa

Wiktoria Włodarska IIa

Paulina Staszak IIa

Marika Bogusławska IIa

Jessica Augustyniak IIa

Anna Kłonowska IIa

Aleksandra Kwiatkowska IIa

Pod kierunkiem Marii Eznarskiej, Barbary Rolirad.