PRIMARIA · SEGUNDO CICLO LINGUA GALEGA CADERNO 4 · Índice Unidade 1 Empezamos ben .....4 Vocabulario: En familia. O dicionario Ortografía:O acento

DEIXA MARCA

CADERNO

LINGUA GALEGA

PRIMARIA · SEGUNDO CICLO

4

ÍndiceUnidade 1 Empezamos ben ........................................................ 4

Vocabulario: En familia. O dicionario

Ortografía: O acento

Gramática: A comunicación

Unidade 2 ¿Como se fai? .......................................................... 10

Vocabulario: A nosa saúde. Sinónimos e antónimos

Ortografía: Palabras agudas

Gramática: Letras e palabras. Dígrafos

Unidade 3 O porqué das cousas ................................................ 16

Vocabulario: Cargadas de froitos. Palabras polisémicas

Ortografía: Palabras graves e esdrúxulas

Gramática: Clases de oracións

Unidade 4 Letras para durmir .................................................... 22

Vocabulario: De tal pai... Palabras homófonas

Ortografía: Os ditongos

Gramática: Suxeito e predicado

Unidade 5 O regalo dos deuses ................................................. 28

Vocabulario: ¡Que rico! Palabras compostas

Ortografía: As maiúsculas

Gramática: O nome

Unidade 6 Chegou o correo ....................................................... 34

Vocabulario: Rumbo ás estrelas. Prefixos

Ortografía: Palabras con bu-, bur-, bus-

Gramática: Xénero e número

Unidade 7 O ritmo das palabras ................................................ 40

Vocabulario: As estacións. Prefixos

Ortografía: Adxectivos con v

Gramática: O adxectivo

Unidade 8 Con boas maneiras ................................................... 46

Vocabulario: Cheo de flores. Sufixos

Ortografía: Outras palabras con v

Gramática: Determinantes (1): Artigos e demostrativos

Unidade 9 ¿E ti que opinas? ...................................................... 52

Vocabulario: Imos de compras. Prefixos e sufixos

Ortografía: Palabras con ll e con i

Gramática: Determinantes (2): Posesivos e numerais

Unidade 10 Historias cotiás ....................................................... 58

Vocabulario: ¿Que poño? Palabras derivadas

Ortografía: Algunhas terminacións (-axe, -ite, -se)

Gramática: O pronome persoal

Unidade 11 De fábula .............................................................. 64

Vocabulario: Voa alto. Os xentilicios

Ortografía: Palabras con b

Gramática: O verbo (1): Persoa e número

Unidade 12 Versos salgados ..................................................... 70

Vocabulario: Baixo o mar. Familia léxica

Ortografía: Outros verbos con b

Gramática: O verbo (2): Os tempos verbais

Unidade 13 Unha noticia sensacional ......................................... 76

Vocabulario: ¡A traballar! Campo semántico

Ortografía: O seseo e a gheada

Gramática: O verbo (3): Modelos de conxugación

Unidade 14 Cara ao público ..................................................... 82

Vocabulario: A nosa casa. Castelanismos

Ortografía: Palabras abreviadas

Gramática: Algúns adverbios

4

Empezamos ben1Vocabulario: En familia

Completa:

– O meu avó é o ............... da miña nai ou do meu pai.

– A miña bisavoa é a ................ do meu avó ou da miña ............... .

– O meu tío é o .................. da miña nai ou de meu ............... .

– A miña curmá é a ................ da miña ............ ou do meu tío.

– O meu pai é o ................. da miña nai.

1

Escribe as palabras onde corresponda:noivos – xemelgos – meniño – rapaza – mozo

3

Fíxate no exemplo e relaciona:bisavoa sobriñoavó noratía netosogro fillonai afilladamadriña bisneta

2

............................ ............................

............................ ............................

............................

mozo rapaza

noivos xemelgos

meniño

pai

nai

irmán

filla tía

marido

pai

avoa

5

Busca no dicionario e escribe a palabra que vai a continuación decada unha destas:

familia .............................. avó ..............................

bebé .............................. solteiro ..............................

papá .............................. cría ..............................

5

Escribe as palabras que terás que buscar no dicionario para saberque significan estas:

casarei .............................. orfa ..............................

rapaciño .............................. padriños ..............................

buscamos .............................. amigas ..............................

6

Coloca as letras de cada palabra por orde alfabética e obterás ou-tras novas:

RAMO .............................. ÍFO ..............................

EBLO .............................. ZUL ..............................

7

As palabras tamén teñen as súas familias. Complétaas:

FILLO Ý FILL , FILL T , FILL D

PADRE Ý PADR Ñ , PADR T , PADR Ñ

8

Busca na sopa de letras as oito palabras definidas:4

M A D R I Ñ A T O

S V I Ú V A F Í C

E N T S U M L A U

Z A X O T B O E Ñ

D I F G S U N O A

Q C U R M Á N A D

V X S O B R I Ñ O

A irmá da miña nai.

O irmán do meu marido.

O fillo dos meus tíos.

Muller á que lle morreu o marido.

A muller que me regala o ovo de Pascua.

O pai da miña muller.

A muller que me deu a vida.

O fillo da miña irmá.

famoso

bebedeiro

papada

avogado

solto

criado

casar

rapaz

buscar

or fo

padriño

amigo

AMOR

BELO

FÍO

LUZ

Respos ta modelo

a par tir doPequeno

dicionarioXerais da

Lingua

A

I O A S O A I A R

A S R O A A O

números

átona átona tónica átona átona

6

Ortografía: O acento

Completa:1

Coloca onde corresponda as sílabas das seguintes palabras, tendoen conta a súa sílaba tónica:

3

Une as sílabas tónicas destas palabras e forma outras novas:

campá, cadriños, española .............................................

víbora, uva, vaca .............................................

sofá, camiño, liana .............................................

4

Escribe os nomes dos seguintes debuxos e rodea con vermello assílabas tónicas:

2

Nunha palabra, a ................... que se pronuncia con ...................

intensidade chámase sílaba tónica.

amigos

abrazar

cariño

bico

irmanciños

xoguetón

nú me ros

a mi gos

a bra zar

ca ri ño

bi co

ir man ci ños

xo gue tón

......................... ......................... ......................... .........................

sílaba maior

corazón estrela azul compás

padriño

viúva

familia

7

1

No seguinte texto, subliña con vermello as palabras trisílabas e conazul as polisílabas:

Había unha vez un dromedario que estaba moi descontento.

Na véspera dixéralles aos seus amigos: «Mañá vou co meu pai emais a miña nai a unha conferencia, ¡sonvos así!».

Non durmira en toda a noite dominado pola impaciencia, e ago-ra sentía un gran descontento, porque a conferencia non era oque el imaxinara: non había música e sentíase decepcionado, abu-rríase moito e tiña ganas de chorar.

Jacques Prévert: Contos para rapaces pillabáns, Xerais (adaptación)

6

Copia os monosílabos que hai no segundo parágrafo do texto an-terior.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

7

Escribe todas as palabras do texto anterior que leven acento gráfi-co.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

8

Completa:5

O acento gráfico é un ................... que levan algunhas palabras

sobre a vogal ........................ para marcar a intensidade.

signo

tónica

Na , seus, vou , co, meu , pai , e , mais, a , nai , a .

Había , véspera , dixéralles, mañá, así, sentía , había , músi-

ca , sentíase , aburríase .

8

Gramática: A comunicación

Completa:1

Indica que comunican estas situacións:2

Escribe outras formas de comunicarse diferentes das palabras. Fí-xate no exemplo:

3

A comunicación máis habitual entre os seres humanos é a tra-

vés das ......................... .

....................................................

....................................................

....................................................

....................................................

....................................................

....................................................

....................................................

....................................................

Medio de comunicación Comunica...

Petar na porta. Pedir permiso para entrar.

Aplauso. Gus toume moito.

Mover unha man no alto. Saúdo.

Bocexar. Ter moito sono.

palabras

¡Que f río! Aquí hai unha farmacia .

¡Falta ! Bota os papeis na

papeleira .

Respos ta modelo.

9

1

¿Saberías dicir que lingua se fala nestes lugares?

Castela e León ........................ Inglaterra ........................

Galicia ........................ Colombia ........................

Andalucía ........................ Francia ........................

Cataluña ........................ Alemaña ........................

País Vasco ........................ Estados Unidos ........................

6

¿Coñeces alguén que fale habitualmente noutra lingua distinta átúa? ¿Onde vive? ¿Que lingua fala?

..............................................................................................................

..............................................................................................................

7

Investiga e escribe tres maneiras distintas de saudar noutras treslinguas diferentes á túa.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

8

Di en cales destas situacións se emprega a lingua escrita e en calesse emprega a lingua oral:

Chamas a un amigo por teléfono. ..........................................

Chateas cunha amiga polo ordenador. ..........................................

Recitas un poema. ..........................................

Cantas unha canción. ..........................................

Escribes unha postal á túa curmá. ..........................................

5

Completa:4

A lingua de Galicia é o ................. . Tamén se fala o .................... .galego cas telán

oral

escrita

oral

oral

escrita

cas telán

galego

español

catalán

éuscaro

inglés

español

f rancés

alemán

inglés

Hola , buenos días (cas telán). Hola , bon día (catalán).

Kaixo, egun on (éuscaro). Salut , bonjour (f rancés). Hello,

good morning (inglés). Hallo, guten morgen (alemán).

Resposta aberta.

Resposta modelo.

10

¿Como se fai?2Vocabulario: A nosa saúde

Elixe as sílabas adecuadas do recadro e forma con elas as palabraspara completar as frases:

1

Coas sílabas que che sobraron no exercicio anterior, poderás for-mar unha frase; escríbea:

..............................................................................................................

2

Escribe ao lado de cada médico as enfermidades que trata:

pediatra Ý ...........................................................................................

cardiólogo Ý ......................................................................................

dermatóloga Ý ...................................................................................

dentista Ý ...........................................................................................

oculista Ý ............................................................................................

3

XA CO TE PÍ

LU QUE RO MÓ

DA DAR RIN O

AL SO ME COR

MOS

COI

GA

TRO

PE

XI

NO

HOL

TER

VEN

LAS

PO

– Desinfecteille a ferida cun pouco de .

– Este vaiche facer ben para esa tose.

– A enfermeira colleu a e púxolle a inxección.

– Torcín o nocelo e mamá púxome unha .

– Estas de limón son moi boas para a gorxa.

– Pon o a ver se tes febre. tromemóter

laslupí

daven

garinxi

peroxa

holcoal

Temos que coidar o noso corpo.

enfermidades infantís

enfermidades do corazón

enfermidades da pel

enfermidades dos dentes

enfermidades dos ollos.

11

Escribe os antónimos destas palabras engadindo in-, im-, ou i-:

posible ................................... sensato ...................................

realizable ................................... cómodo ...................................

paciente ................................... real ...................................

6

Debuxa os contrarios e escribe os antónimos:7

Substitúe as palabras subliñadas por un sinónimo do recadro:5

Completa:4

As ........................... que teñen o mesmo ...................................

chámanse sinónimos.

As palabras que teñen o significado contrario chámanse

................................... .

fermosa fraco faciana ombreiro botar envelleceu larpeiro

– Come pouco e está delgado, pero é moi lambón.

..............................................................................................................

– Fíxose dano no ombro ao tirar a pelota.

..............................................................................................................

– Ten unha cara moi bonita, pero avellentou moito.

..............................................................................................................

contento tris te cheo baleiro

palabras significado

antónimos

Come pouco e es tá f raco , pero é moi larpeiro .

Fíxose dano no ombreiro ao botar a pelota .

Ten unha faciana moi fermosa , pero envelleceu moito.

imposible

irrealizable

impaciente

insensato

incómodo

irreal

12

Ortografía: Palabras agudas

Completa:1

Escribe o nome dos debuxos. Rodea a sílaba tónica:2

Subliña as palabras que sexan agudas:

árbore doutor sinal leóns

tellado inxección parede así

Portugal España Xapón México

vento mandil tamén doer

3

Escribe tres exemplos de palabras agudas rematadas...

...en vogal ......................... ......................... .........................

...en -n ......................... ......................... .........................

...en -s ......................... ......................... .........................

...en -ns ......................... ......................... .........................

4

As palabras agudas levan o acento na ......................... sílaba.

Coloca o til nas palabras que deban levalo:

Inés Bartolomé Xosé Xavier

xadrez cordón irmán irmanciño

sofá correr dragón amor

cadrís avestruz verán maletín

5

........................ ........................ ........................ ........................

última

Esper tador mazás algodón alcohol

bebé

ref rán

ventás

camións

esquí

violín

cafés

cancións

dominó

almacén

sofás

leóns

13

2Explica por que levan ou non levan acento gráfico:

curar: ...................................................................................................

avión: ...................................................................................................

puré: ....................................................................................................

vigués: ..................................................................................................

andaluz: ...............................................................................................

xersei: ..................................................................................................

azul: .....................................................................................................

azuis: ....................................................................................................

hospital: ...............................................................................................

6

Completa os versos coas palabras agudas do recadro:7

Completa as seguintes palabras con estas sílabas e formarás pala-bras agudas:

8

A princesiña do ........................

........................ co seu zapato de ........................

tomando un ........................

coas damas nun gran ........................ .

(Ana M.ª Fernández)

tacón está tupé salón canapé

carbón animal esquimó calor

recoller coliflor divertir chorar

comedor francés feliz bambán

dormal

florlor

bóncés

llerrar

liztir

bánmó

Non , porque remata en consoante dis tinta de -n ou -s.

Si , porque remata en -n .

Si , porque remata en vogal .

Si , porque remata en -s.

Non , porque remata en consoante distinta de -n ou -s.

Non , porque remata en ditongo decrecente .

Non , porque remata en consoante dis tinta de -n ou -s.

Non , porque remata en ditongo decrecente + s.

Non , porque remata en consoante distinta de -n ou -s.

tupé

es tá

canapé

salón

tacón

14

Gramática: Letras e palabras

Completa:1

Ordena estas palabras de menor a maior segundo o número de le-tras:algodón, só, esparadrapo, tesoiras, venda, sandar, bebé, inxección,san.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

2

Completa coas consoantes, seguindo as definicións:

Sinónimo de cuberto.

Antónimo de leves.

Sinónimo de balón.

Antónimo de pequeno.

Sinónimo de pregar.

Antónimo de abrir.

Antónimo de enriba.

3

Ordena as sílabas e forma palabras relacionadas coa saúde:

DA MI EN FER DE .....................................................

QUI FA RÓ NO .....................................................

PA CONS DO TI .....................................................

MA CA CÉU TI FAR .....................................................

FEC DES TAN IN TE .....................................................

TE VE NA RI RIO .....................................................

4

Unha palabra é un conxunto de ..................... ordenadas que

ten significado.

T A P A D O

G R A V E S

P E L O T A

G R A N D E

D O B R A R

P E C H A R

A B A I X O

letras

Só, san , bebé, venda , sandar, algodón , tesoiras, inxección ,

esparadrapo.

enfermidade

quirófano

cons tipado

farmacéutica

desinfectante

veterinario

15

2Cambiando só unha letra, transforma uns nomes noutros:5

Busca as sílabas adecuadas e escribe seis palabras con dígrafos. 8

........................

.................................

.................................

.................................

.................................

.................................

.................................

Completa:6

Un dígrafo é un conxunto de ............... letras que representan

un único ............. .

Fíxate na definición, ordena as letras e escribe palabras con gu:7

TUIGARAR ..........................................

SUEGAN ..........................................

LUNGÓLAI ..........................................

EDLGELAUS ..........................................

UDNGIA ..........................................

Instrumento musicalde corda.

Líquido vermello do noso corpo.

Agulla dalgúns insectos.

Mata de pelo longo eenredado.

Variedade de cereixavermella.

BI ES PAN TA

QUI MAN GUEI RA

NI TE RRA ZA

CAR BA LLEI RA

LLO

NIN

GU

NHA

........................ ........................ ........................Ý Ý Ý

........................ ........................ ........................Ý Ý

gato pato rato xato

cebra cabra cobra

dúas

son

GUITARRA

SANGUE

AGUILLÓN

GUEDELLAS

GUINDA

BIQUINI

NINGUNHA

TERRAZ A

ESPANTALLO

CARBALLEIRA

MANGUEIRA

................................

................................

................................

................................

16

O porqué das cousas3Vocabulario: Cargadas de froitos

Escribe o nome destes froitos:1

Busca nesta sopa de letras o nome das árbores que dan os froitosanteriores e emparéllaos:

2

Z O L I V E I R A C

P R A Q E R T I B L

E G R H L Ñ P O E I

R F A D A Z X C L M

E O N L M N B V E O

I P X I Q A Z X I E

R T E U R D S C R I

A F I G U E I R A R

C E R D E I R A M O

I M A C E I R A U R

....................................................................

....................................................................

....................................................................

....................................................................

....................................................................

....................................................................

....................................................................

....................................................................

................................

................................

................................

................................

oliveira – oliva

figueira – figo

cerdeira – cereixa

maceira – mazá

pereira – pera

laranxeira – laranxa

abeleira – abelás

limoeiro – limón

pera

mazá

cereixas

limón

abelás

figo

oliva

laranxa

17

Escribe dous significados de cada palabra:

copa ..............................................................................................

..............................................................................................

banco ..............................................................................................

..............................................................................................

planta ..............................................................................................

..............................................................................................

5

Explica os significados da palabra ollo nestes debuxos:6

Completa con -eira ou -eiral os nomes de lugar onde abundan es-tas árbores ou plantas:

3

Completa:4

As palabras polisémicas teñen ..................................................... .

1. ..........................................................................................................

2. ..........................................................................................................

3. ..........................................................................................................

4. ..........................................................................................................

5. ..........................................................................................................

1 2 3 4

5

xunco xunqueira

piñeiro piñeiral

salgueiro salgueiral

silva silveira

carballo carballeira

toxo toxeira

pereira pereiral

castiñeiro castiñeiral

varios significados

1. Vaso alto con pé.

2. Conxunto de ramas e follas dunha árbore .

1. Asento longo e es treito para varias persoas.

2. Institución económica que garda e empresta diñeiro.

1. Nome que recibe en xeral calquera ser vexetal .

2. Andar dun edificio. 3. Par te inferior do pé.

Par te externa do órgano da vis ta .

Arco dunha ponte .

Buracos que ten o miolo do pan .

Oco dunha pechadura ou fecho.

Oco dunha agulla , por onde se pasa o fío.

18

Ortografía: Palabras graves e esdrúxulas

Completa:1

Acentúa cando corresponda estas palabras graves:

andoriña néctar aula carballo hábil

cónsul réptil cebola móbil mártir

chave inútil bíceps castaña túnel

3

Ordena as sílabas e forma palabras esdrúxulas; ponlles o til:

fo cro mi no ................................ la li cu pe ................................

bra te ver ................................ res co mer ................................

los go tre ................................ ba do sa ................................

pa lam da ................................ ga ro xil ................................

4

Completa agora o cadro con estas palabras graves:fermosa fácil martes paseabanabeto carácter cómic álbum

2

As palabras graves levan o acento na ................................ sílaba;

as palabras esdrúxulas, na ...................................... sílaba.

Sen til Con til Remata en...

fermosa -a

fácil -l

mar tes -s

paseaban -n

abeto -o (vogal)

cómic -c

carácter -r

álbum -m

penúltima

antepenúltima

micrófono

vér tebra

lós trego

lámpada

película

mércores

sábado

xílgaro.

flo res

19

3Subliña no poema todas as palabras de máis dunha sílaba. Escríbeasnos recadros tendo en conta a sílaba tónica, coma nos exemplos:

5

Clasifica:areal domingo península harmónica alumnohospital víbora estudar abelá bágoasheroe portátil salón cárcere esquís

Agudas: .................................................................................................

Graves: .................................................................................................

Esdrúxulas: ..........................................................................................

..............................................................................................................

6

E G A

se rá

co va

A lí

Ba bá

co ro as

ra ios

E G A

al fom bras

ca ra me los

ri cos

sa bo res

á bre te

Sé sa mo

a pa re ce rá

¿Que será será

o que hai na cova de Alí Babá?

Coroas de raios,

alfombras de flores,

ricos caramelos

de moitos sabores.

¿Que será será

o que hai na cova de Alí Babá?

¡Ábrete Sésamo

e aparecerá!

Ana M.ª Fernández: A casa de habíaunha vez, Ed. Xerais (adaptación)

areal , hospital , es tudar, abelá, salón , esquís

domingo, alumno, heroe , por tátil

península , harmónica , víbora , bágoas, cárcere

20

Gramática: Clases de oracións

Ordena as palabras de cada debuxo e escribe oracións:1

Escribe unha oración negativa con cada serie de palabras:

bicicleta – vella – pedalear

..............................................................................................................

bosque – noite – camiñar

..............................................................................................................

casa – alta – construír

..............................................................................................................

2

Escribe unha oración interrogativa para preguntar:

– onde queda o pavillón de deportes;

..............................................................................................................

– cando pasa o autobús por esa parada;

..............................................................................................................

– a nota do último exame de lingua.

..............................................................................................................

3

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

Ana

florespolo

campo

recollía

facíaseu

as

niñoO as

abeto

pólas eno

entrepaxariñoO

follasnon

perde

inverno

Ana recollía flores polo campo.

O paxariño facía o seu niño entre as pólas.

O abeto non perde as follas en inverno.

Con es ta bicicleta vella non se pedalea ben .

Non camiñes só de noite polo bosque .

No meu barrio non cons trúen moitas casas altas.

Por favor, ¿podería dicirme por onde queda o pavillón ?

¿Sabe a que hora pasa o bus por es ta parada ?

¿Podería dicirme a nota do meu último exame ?

Resposta modelo.

Resposta modelo.

21

3

Agora transforma estoutras en exclamativas; engade as palabrasnecesarias para darlles maior expresividade:

Encóntrome mal.

..............................................................................................................

Non deixes iso aí.

..............................................................................................................

Sempre estades discutindo.

..............................................................................................................

Chovía moito cando chegamos.

..............................................................................................................

5

Clasifica as seguintes oracións:

¿Quen chamou por teléfono? ..................................................

Alicia nunca chega tarde a clase. ..................................................

¡Non saltes desde aí! ..................................................

Vin un coello branco na horta. ..................................................

¿Non che gustou a película? ..................................................

6

Pasa estas oracións enunciativas a interrogativas:

Xogamos un partido todas as semanas.

..............................................................................................................

Creo que Xoana xa se encontra ben.

..............................................................................................................

Estás preparada para correr na carreira do sábado.

..............................................................................................................

Vou ir con miña nai á piscina.

..............................................................................................................

4

Resposta modelo.

Resposta modelo.

¿Xogamos todas as semanas un par tido?

¿Sabes se Xoana xa se encontra ben ?

¿Es tás preparada para correr na carreira do sábado?

¿Irei con miña nai a piscina ?

¡Que mal me encontro!

¡Non deixes iso aí!

¡E que sempre es tades discutindo!

¡Como chovía cando chegamos!

Interrogativa afirmativa

Enunciativa negativa

Exclamativa negativa

Enunciativa afirmativa

Interrogativa negativa

22

Letras para durmir4Vocabulario: De tal pai...

Escribe unha sílaba en cada casa. Traslada as sílabas tónicas ás li-ñas de abaixo e debuxa os animais resultantes.

1

Escribe os nomes do pai e da nai das crías anteriores.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

2

CÁ MA RA

BU FO

TI XO LA

CA BA LO

CO PA

CHOU RI ZO

MI ÑO CA

COR DA

CA DEI RA

RO SA

1. ..........................................................

2. ..........................................................

3. ..........................................................

Cabuxo

Bacoriño

Cordeiro

Cabra e cas trón , porco e porca , ovella e carneiro.

23

Escribe agora cadansúa oración coas palabras homófonas das an-teriores:ben Ý Se fas ben as cousas, rematarás antes.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

6

Relaciona con frechas os sinónimos:

bago tenreira

vago descubrir

baca lacazán

vaca portaequipaxes

rebelar sublevar

revelar uva

4

Todas estas son formas verbais. Escribe ao lado a que verbo co-rresponden:

ven ............................ cavo ............................

voa ............................ varro ............................

vota ............................ hai ............................

5

Completa cada oración coa palabra correcta:3

votas – botas – botar – votar

– O meu irmán xa pode ...................... nas eleccións.

– Xurxo sabe ...................... moi ben o balón mentres corre.

– Se limpas ben as ......................, parecerán novas.

– ¿E ti por quen ...................... para delegado de clase?

– Se lle ...................... un pouco máis de arroz, seguro que o come.

votar

botar

botas

votas

botas

ver

voar

votar

cavar

varrer

haber

Resposta aber ta . Os alumnos e as alumnas debe-rán escribir cadansúa frase con estas palabras:

ben , cabo, boa , barro, bota , ai

24

Ortografía: Os ditongos

Completa:1

Subliña as palabras que teñan ditongos:

suave saber sabia moito noite

oito leite terra caderno televisor

2

Escribe os nomes dos debuxos; ten en conta os ditongos que teñen:3

Escribe os meses do ano que teñan ditongo no seu nome:

..............................................................................................................

4

Un ditongo é a unión de dúas ....................... que se pronuncian

xuntas na mesma ...................... . Unha desas vogais debe ser

sempre ........ ou ....... .

................................ ................................ ................................

ou ei ou

................................ ................................ ................................

ai ei ie

vogais

sílaba

i u

toupa eiruga ourizo

gaivota reiseñor hiena

Xaneiro, febreiro, maio, outubro.

25

4Separa en sílabas as seguintes palabras:

lúa ................................... aceite ...................................

violeta ................................... coello ...................................

vehículo ................................... astronauta ...................................

paisaxe ................................... caer ...................................

dourado ................................... pasear ...................................

5

Escribe tres palabras con cada ditongo:

AI Ý ............................... ............................... ...............................

IA Ý ............................... ............................... ...............................

EI Ý ............................... ............................... ...............................

IE Ý ............................... ............................... ...............................

OI Ý ............................... ............................... ...............................

IO Ý ............................... ............................... ...............................

IU Ý ............................... ............................... ...............................

UI Ý ............................... ............................... ...............................

OU Ý ............................... ............................... ...............................

7

Clasifica as palabras anteriores:6

Palabras con ditongo Palabras sen ditongo

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

lú-a

vio-le -ta

ve -hí-cu -lo

pai -sa -xe

dou -ra -do

a -cei -te

co-e -llo

as-tro-nau -ta

ca -er

pa -se -ar

aceite

violeta

as tronauta

paisaxe

dourado

lúa

coello

vehículo

caer

pasear

Resposta modelo.

baixar

ciencia

carreira

ambiente

moitos

camión

seguiu

azuis

loura

Xaime

viaxar

peitear

dieta

loita

es tación

par tiu

puido

mouro

baile

ancián

deitarse

sociedade

oito

cambio

fuxiu

bilingüismo

chourizo

26

Gramática: Suxeito e predicado

Completa:1

Subliña o suxeito das seguintes oracións e rodea o núcleo:

– A señora do pano na cabeza daba de comer aos animais.

– Todas as noites, a cadela ládralle á lúa.

– Na excursión estaban tamén os alumnos de terceiro.

– ¿Ti prefires que quedemos na casa?

– Talvez aínda non chegara a túa irmá.

2

Agora subliña os predicados e rodea o seu núcleo:

– As arañeiras estendíanse por todo o faiado.

– André gañou o partido de tenis do sábado.

– Marta, a amiga de Cris, aínda non chegou de clase.

– A neve cubría o campo durante todo o inverno.

3

O núcleo do suxeito é un ....................... . O núcleo do predica-

do é sempre un ..................... .

Forma unha palabra coas sílabas iniciais dos nomes destes debu-xos. Completa con ela a seguinte frase:

4

............. ............. .............+ +

O suxeito e o predicado deben .................... en xénero e número.

nome

verbo

concordar

Conto corda dardo

27

4Escribe unha oración con cada verbo e subliña con distintas coreso suxeito e o predicado:

saber Ý ...............................................................................................

durmir Ý .............................................................................................

caer Ý .................................................................................................

estar Ý .................................................................................................

5

Fíxate na ilustración. Escribe seis oracións nas que os suxeitos se-xan os personaxes do debuxo e os predicados as accións que rea-lizan.

6

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

Resposta aberta.

Resposta aberta.

28

O regalo dos deuses5Vocabulario: ¡Que rico!

Ordena as letras e forma os nomes destas hortalizas e verduras:1

Coloca os seguintes alimentos onde corresponda:queixo, cabaza, feixóns, xeado, grelos, iogur, mazá, touciño, espi-nacas, acelgas, ostras, robaliza, dátiles, hamburguesa, salchicha,navallas, uvas, berberechos, vieira, laranxa, zamburiña, pizza.

acelgas berberechos cabaza

dátiles espinacas feixóns

grelos hamburguesa iogur

laranxa mazá navallas

ostras pizza queixo

robaliza salchicha touciño

uvas vieira xeado

zamburiña

2

.................................. .................................. ..................................

.................................. .................................. ..................................

t m

t

e

ao

p o

e n

em

t

e r

l

o

op

l at

g

ieu

nr

ae

iocc

p

t

a

aa

tomate pemento repolo

leituga cenoria pataca

29

Escribe o nome das catro comidas do día:3

Fíxate: todas estas palabras son verbos; forma con elas palabrascompostas engadindo as correspondentes do recadro.

abrelatas pisapapeis crebacabezas

lavalouza afialapis pararraios

gardacostas contacontos cortacéspede

quitaneves cataventos pasatempos

6

Resolve os xeroglíficos:7

Escribe as palabras compostas que atopes nesta listaxe:benvido, corredor, lucecú, paraugas, sumidoiro, coliflor, floreiro,milfollas, xirasol, solaina, espantallo, parasol, cempés.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

5

........................ ........................ ........................ ........................

Completa:4

As palabras compostas están formadas por ................ ou máis

........................ simples.

lapispapeis

raiosventos

latasneves

cabezascostas

louzacontos

céspedetempos

Deulle un .................................. Dálle 3 gotas co ........................

almorzo xantar merenda cea

dúas

palabras

puntapé contagotas

Benvido, lucecú, paraugas, coliflor, milfollas, xirasol , para-

sol , cempés.

Fágalles verque algunhaspalabras cam-bian a acen-tuación ao

converterse encompostas

(afialapis) oumodifican a

súa ortografía(pararraios)

Agudas

30

Ortografía: As maiúsculas

Pensa e escribe:

– Dous nomes propios de home: .....................................................

– Dous nomes propios de muller: ....................................................

– Dous nomes propios de animais: ..................................................

– Dous nomes de montañas: .............................................................

– Dous nomes de ríos: .......................................................................

– Dous nomes de vilas: ......................................................................

– Dous nomes de autonomías: .........................................................

– Dous nomes de países: ...................................................................

– Dous nomes de rúas: ......................................................................

– Dous nomes de comercios: ............................................................

– O título dunha película: ................................................................

– O título dun libro: ..........................................................................

– O nome dun periódico: .................................................................

– O nome dunha revista: ..................................................................

1

Escribe estes apelidos en maiúscula e no lugar adecuado:álvarez, branco, montes, gonzález, meilán, bermúdez, fontán, bar-bón, fernández, conde, galán, pastor, lázaro, ferrer, lamela, sánchez.

2

Pas tor

Ferrer

Meilán

Fontán

Barbón

Galán

Branco

Montes

Conde

Lamela

González

Bermúdez

Fernández

Sánchez

Álvarez

Lázaro

Graves

Sen til Con tilEsdrúxulas

Sen til Con til

Resposta aberta.

31

5Completa o seguinte texto con estas palabras:3

Copia o seguinte texto poñendo as maiúsculas necesarias:¡como se aburría o mexillón gumersindo! se aínda estivese nas illascíes e non na costa de fisterra... Un día, sen despedirse sequera, es-varou rocha abaixo ata caer na auga. sería o primeiro mexillón na-vegante do mundo. chegaría a china e comprobaría se alí os me-xillóns son amarelos. pero gumersindo navegaba contra corrente.as ondas do océano atlántico levábano cara á praia.

Paula Carballeira: Correo urxente, Ed. Rodeira (adaptación)

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

4

....................... unha vez un avión que se chamaba ............................

e facía a liña de ....................... a ....................... . ...........................

o día tiña bastante traballo, aínda que era máis caro que os barcos

de pasaxe. ................... tamén era máis rápido, e sempre había xen-

te que tiña présa.

.................. faltaban tampouco caprichosos que querían ver a pon-

te de .......................... desde o aire, sobre todo as fins de semana.

Darío Xohán Cabana: O avión de Cangas, Ed. Xerais

CangasNon

BelarminoDurante

HabíaRande

VigoPero

Había Belarmino

Vigo Cangas Durante

Pero

Non

Rande

¡Como se aburría o mexillón Gumersindo! Se aínda es tivese

nas illas Cíes e non na cos ta de Fi s terra .. . Un día , sen des-

pedirse sequera , esvarou rocha abaixo ata caer na auga .

Sería o primeiro mexillón navegante do mundo. Chegaría a

China e comprobaría se alí os mexillóns son amarelos. Pero

Gumersindo navegaba contra corrente . As ondas do océano

Atlántico levábano cara á praia .

Le o seguinte texto e resolve as cuestións:

Piquín é un canario amareliño que non vive enningunha gaiola porque ten unha casa na fraga deMontañas Brancas. Ao seu lado viven tamén moi-tos paxaros, esquíos, xenetas, raposos, donicelas...

Piquín sempre quixo ter un circo, así que apren-deu a dicir mirándose no espello:

—¡Nenos e nenas! O circo de Piquín presentapara todos vós: pallasos, domadores, equilibris-tas, músicos...

Helena Villar Janeiro: Don Merlo con chaqueta, Ed. Xerais (adaptación)

a)Subliña e clasifica os nomes comúns:

2

32

Gramática: O nome

Completa:1

Os nomes poden ser comúns ou .........................., individuais ou

............................... .

b)Escribe os nomes propios que aparecen no texto: ......................

..............................................................................................................

c) Busca e escribe un nome colectivo: ..............................................

Nomes de persoa Nomes de animais Nomes de cousas

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

propios

colectivos

nenos

nenas

pallasos

domadores

equilibris tas

músicos

canario

paxaros

esquíos

xenetas

raposos

donicelas

gaiola

casa

f raga

lado

circo

espello

Piquín ,

Montañas Brancas.

Fraga

33

5Escribe o nome común que corresponde a estes propios:

Helena ................................ Atlántico ................................

Cíes ................................ Vigo ................................

Marte ................................ Sil ................................

3

Ordena as seguintes letras destes nomes comúns de maneira queformen nomes de persoa; non teñas en conta os acentos:

xanela ................................ rima ................................

río ................................ lago ................................

4

Relaciona cada nome individual co correspondente colectivo:5

Fíxate no exemplo e clasifica:

xogador: común, individual

Xurxo: .................................................................................................

árbore: .................................................................................................

rabaño: ................................................................................................

Europa: ................................................................................................

orquestra: ............................................................................................

6

Resolve os xeroglíficos:7

Colectivo: .................................. Nome propio: ...........................

illa libro xunco dente óso prato

biblioteca dentadura

arquipélago

esqueleto

vaixela xunqueira

muller

illas

planeta

Ánxela

Roi

Irma ou Mari

Olga

océano

vila

río

propio

común individual

común colectivo

propio

común colectivo

manda Marisol

Se o exercicio re-sulta complicado,índiquelles a letraou sílaba pola quecomeza: xanela,rima, río, lago.

34

Chegou o correo6Vocabulario: Rumbo ás estrelas

Fíxate nas pistas e completa coas consoantes que faltan:

1. Viaxa polo espazo.

2. Vén do espazo e pode chegar á Terra.

3. A Lúa é o noso.

4. Navega polo espazo.

5. É como aterrar, pero no mar.

6. O mesmo, pero na lúa.

7. Se ves a lúa así, pide un desexo.

8. Dá luz e calor.

1

Relaciona:

planeta solaina

Lúa estrelecido

Sol luar

estrela terrícola

Terra planetario

2

Busca no dicionario as palabras da segunda columna e escribeunha oración con cada unha:

solaina: ................................................................................................

estrelecido: ..........................................................................................

luar: .....................................................................................................

terrícola: ..............................................................................................

planetario: ...........................................................................................

3

A S T

TM

S

F

T L T

G T

RRM

L R

HC

S L

R N

R T

TO A U

E E O I

A É I

O U E

A A A

A U A

E

O

A

E

E

O

A

A vella adormeceu na solaina da súa casa .

Gústame mirar o ceo estrelecido nas noites de verán .

O luar iluminaba as torres da catedral .

Os marcianos comunicáronse cos terrícolas.

Onte fomos co colexio ao planetario.

Resposta modelo.

ante-

anti-

35

Completa o seguinte cadro:4

Coloca cada palabra no lugar adecuado:prenatal preescolar prehistórico

6

Elixe o elemento adecuado e forma palabras novas:5

Palabra Significa...

educar Educar de novo.

facer Volver facer algo.

caer Volver caer.

quentar

re- + palabra

reeducar

refacer

recaer

requentar Volver quentar algo que quedou f río.

cambiar recambiar Volver cambiar algo.

admitir readmitir Volver admitir alguén.

............................................................

............................................................

............................................................

............................................................

............................................................

............................................................

............................................................

............................................................

conxelante

ollos

heroe

brazo

poñer

tabaco

sala

faz

.................................. .................................. ..................................

anticonxelante

anteollos

antiheroe

antebrazo

antepoñer

antitabaco

antesala

ante faz

prehis tórico preescolar prenatal

36

Ortografía: Bu-, bur-, bus-

Escribe dúas palabras con cada comezo:2

Escribe unha oración con cada parella de palabras:

buscar – búfalo

..............................................................................................................

buque – autobús

..............................................................................................................

butacas – bulicio

..............................................................................................................

3

Fíxate nas definicións e completa as palabras:

Ave nocturna de cor parda. BU

Oco, abertura. BU

Cría da cabra. BU

Claxon dos coches. BU

Manancial de auga quente, en Ourense. BUR

Tratar de atopar algo. BUS RAC

SAG

ANIC

OXAC

OCAR

OF

4

Completa: 1

Todas as palabras que comezan por bu-, ............. e ............ se

escriben con ..... .

................................

................................

................................

................................

................................

................................

bu- bur- bus-

bur- bus-

b

buxaina

bulebule

burlarse

burgo

buscar

bus to

O explorador buscaba a manda de búfalos.

Para coller o buque no por to, antes tes que coller ese autobús.

No patio de butacas armouse un gran bulicio cando entrou Brad Pitt.

Resposta modelo.

Resposta modelo.

37

6

Completa as oracións coas palabras das follas:

– O rapaz abriu a neveira e fixo un ................................. fantástico:

alí había un enorme xeado.................................. de chocolate.

– O grumete limpaba a ................................. do barco; alí o seu mó-

bil non tiña ................................. .

– A vila estaba ................................. . A calor e a seca facían dela un

lugar .................................. . Os seus .................................. mar-

charan á cidade. Todos menos Carlos, que vivía só nunha in-

mensa casa de dezaoito ................................. .

– As escaleiras comezaban ................................. do tellado e chega-

ban ata o soto, ................................. de todo.

– Mañá irei de ................................., quero comprar unha saia.

– En Galicia hai moitos pescadores de ................................. .

5

descubrimento

recuber to

cuber ta

cober tura

deshabitada

inhabitable habitantes

habitacións

debaixo

abaixo

rebaixas

baixura

38

Gramática: Xénero e número

Completa:1

Escribe o xénero dos seguintes nomes:

planeta ................................ luz ................................

Sol ................................ universo ................................

calor ................................ estrela ................................

2

Cambia estes nomes masculinos a femininos:

o pato ................................ o mestre ................................

o señor ................................ o doutor ................................

un rapaz ................................ un elefante ................................

3

Escribe os nomes:4

• Os nomes que rematan en o ou en e fan o feminino en ...... .

Os nomes que acaban en .................................. engaden un a.

• Os nomes rematados en vogal ou en ....... fan o plural enga-

dindo ....... . Os que rematan noutra consoante engaden ......... .

.............................

.............................

.............................

.............................

.............................

.............................

.............................

.............................

a

consoante

masculino

masculino

feminino

a pata

a señora

unha rapaza

o galo e

a galiña

o rei e

a raíña

o príncipe e

a princesa

o can e

a cadela

a mes tra

a doutora

unha elefanta

feminino

masculino

feminino

n

s es

39

6Escribe en plural:

nariz ................................ príncipe ................................

aula ................................ león ................................

barco ................................ ventá ................................

doutor ................................ muller ................................

noz ................................ sol ................................

5

Todos estes nomes rematan en -s, pero non todos están en plural.Escribe ao lado un, unha, uns, unhas:

6

Completa o cadro:7

Masculino Feminino Masculino Feminino

Singular Plural

rapaz

tradutor

home

rei

irmán

avó

pai

actor

campión

duque

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

................ calcetíns

................ estrelas

................ avións

................ oasis

................ venres

................ cruces

................ paraugas

................ lapis

................ virus

................ cartas

................ deus

................ irmás

narices

aulas

barcos

doutores

noces

príncipes

leóns

ventás

mulleres

soles

uns

unhas

uns

un

un

unhas

un

un

un

unhas

un

unhas

rapaza

tradutora

muller

raíña

irmá

avoa

nai

actriz

campioa

duquesa

rapaces

tradutores

homes

reis

irmáns

avós

pais

actores

campións

duques

rapazas

tradutoras

mulleres

raíñas

irmás

avoas

nais

actrices

campioas

duquesas

40

O ritmo das palabras7Vocabulario: As estacións

Describe o debuxo. Utiliza os nomes de to-dos os elementos numerados:

1

Substitúe as palabras subliñadas por sinónimos do recadro:2

– No verán, adoita haber néboa sobre esta parte da ría.

..............................................................................................................

– A sarabia estragou todas as flores do meu xardín.

..............................................................................................................

– O ceo está moi anubrado; vai caer unha boa treboada.

..............................................................................................................

– Durante a tormenta, os lóstregos iluminaban o ceo.

..............................................................................................................

estío encapotado alustros pedrazo brétema trebón

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

No es tío , adoita haber brétema sobre es ta par te da ría .

O pedrazo es tragou todas as flores do meu xardín .

O ceo es tá moi encapotado ; vai caer un bo trebón .

Durante a tormenta , os alus tros iluminaban o ceo.

Resposta aberta. Os alum-nos e as alumnas deben

utilizar estes nomes na súadescrición: chuvasqueiro,paraugas, vento, chuvia,

raio, nuboeiros.

tempo

inverno

semana

mes

ano

41

Forma palabras novas engadindo -al ou -oso:3

Relaciona cada palabra co seu significado:4

Fíxate nas definicións e forma as palabras correspondentes:5

Explica o significado destas frases:

Chove a mares. ...................................................................................

¡Xa choveu! .........................................................................................

6

................................

................................

................................

................................

................................

+ al

calor

brétema

chuvia

nube

tormenta

................................

................................

................................

................................

................................

+ -oso/-a

supervivente

desxear

extrasensorial

superdotado

n Desfacerse o xeo e converterse en auga.

n De intelixencia superior ao normal.

n Persoa que saíu con vida dun accidente.

n Que non se realiza a través dos sentidos.

Prefixo

hiper-

super-

extra-

Palabra Significado

Máis fino do normal.

Autoservizo onde se venden pro-dutos alimentarios.

Tensión moi alta.

Autoservizo de grandes dimensiónse gran variedade de produtos.

Máis grande do normal.

Ordenador moi bo.

temporal

invernal

semanal

mensual

anual

caloroso

bretemoso

chuvioso

nuboso

tormentoso

Chove moito e con forza .

Diso hai moitísimo tempo.

extrafino

supermercado

hiper tensión

hipermercado

extragrande

superordenador

42

Ortografía: Adxectivos con v

Completa:1

Completa a palabra en masculino e escribe o feminino:2

Fíxate no exemplo e continúa:

Que ten decisión decisivo

Que fai deporte ........................................

Que agrede ........................................

Que decora ........................................

Que nutre ........................................

Que ten imaxinación ........................................

Que é un abuso ........................................

Que produce emoción ........................................

Que é adoptado ........................................

Que atrae ........................................

3

Os ................................ rematados en -ava/-avo, -ave, -eva/-evo,

-eve, -iva/-ivo, -ova/-ovo escríbense con ...... .

festivo

................................

bravo

................................

escravo

................................

adxectivos

v

fes tiva brava escrava

depor tivo

agresivo

decorativo

nutritivo

imaxinativo

abusivo

emotivo

adoptivo

atractivo

43

7Escribe os antónimos tendo en conta que son todas palabras coasterminacións anteriores:

4

Completa con b ou con v. Fíxate ben, hai cinco nomes e escríben-se con b:

lavabo cativa árabe inofensivas

caritativo recibo iugoslavo sílaba

nabo nativo expresiva interrogativo

6

Escribe con letra:8

Completa segundo o exemplo:9

longo ................................

activo ................................

áspero ................................

vello ................................

manso .....................................

grave .....................................

negativa .....................................

aumentativo .....................................

9 ............................................

29 ............................................

20 ............................................

8º ............................................

once onceavo

trece ....................................

quince ....................................

doce ....................................

catorce ....................................

dezaseis ....................................

Completa:7

Os nomes dos números tamén se escriben con ...... .

Relaciona cada nome cun adxectivo. Usa o diccionario se o preci-sas:

5

falta curso espello carta persoa tabaco

emotiva leve nocivo intensivo cóncavo lonxeva

breve

pasivo

suave

novo

bravo

leve

afirmativa

diminutivo

v

nove

vinte e nove

vinte

oitavo

treceavo

quinceavo

doceavo

catorceavo

dezaseisavo

44

Gramática: O adxectivo

Completa:1

Subliña os adxectivos deste poema:

Anda o sol moi orgulloso

namoriscado da lúa,

da branca lúa de prata

que brilla na noite escura.

O sol espera impaciente

que chegue o final do día

por darlle un bico amoroso

nas meixelas redondiñas.

E mentres, pasea nervioso

co seu vestido amarelo,

as mans metidas nos petos

do seu chaleco vermello.

2

Emparella cada adxectivo subliñado co nome correspondente:

sol – orgulloso, ....................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

3

O adxectivo acompaña ao ............................ e indica ..................

é ou .................. está.

nome como

como

sol – namoriscado, lúa – branca , noite – es-

cura , sol – impaciente , bico – amoroso, meixelas – redondi-

ñas, sol – nervioso, vestido – amarelo, chaleco – vermello.

45

7Escribe ao lado de cada nome un adxectivo de color:4

Relaciona e escribe. Fíxate no exemplo:

nariz fina nariz chato

boca azuis ..........................................................

cabelos chato ..........................................................

corpo pequenas ..........................................................

ollos castaños ..........................................................

orellas miúdo ..........................................................

pernas vermello ..........................................................

zapatos baixos ..........................................................

xersei longas ..........................................................

saia curta ..........................................................

5

Debuxa unha rapaza coas características anteriores.6

neve ...............................

mar ...............................

cenoria ...............................

merlo ...............................

herba ...............................

sol ...............................

carapucha ...............................

zapatos ...............................

branca

azul

laranxa

negro

verde

amarelo

vermella

marróns

boca fina

cabelos cas taños

corpo miúdo

ollos azuis

orellas pequenas

pernas longas

zapatos baixos

xersei vermello

saia cur ta

Respos ta modelo.

Respos ta de aplicación práctica .

46

Con boas maneiras8Vocabulario: Cheo de flores

Busca na sopa de letras dez nomes de flores e escribe:1

Ordena as letras, escribe as partes da planta e debuxa:2

T U L I P Á N Q H A

C I O X I R A S O L

A T A E S D M F R E

M C A R A V E L T L

E S X A S M Í N E Í

L H D N S A D Q N E

I X U I Ñ P E N S Z

A D R O S A R E I G

M A R G A R I D A F

............................... ...............................

............................... ...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

t

l

oa p

o

a

sé

lt

l

a

f

ols

e r

a

c

í

s

tulipán

xirasol

caravel

xasmín

rosa

margarida

camelia

xeranio

hor tensia

alelí

talo pétalos

follas raíces

Resposta aberta. Osalumnos e as alumnasdeberán debuxar unhaplanta sinalando estaspartes: talo, pétalos, fo-

llas, raíces.

abeleira

47

Escribe unha oración con cada palabra:

recender ......................................................................................

cheirar ......................................................................................

sementar ......................................................................................

3

Completa o cadro coas palabras adecuadas:4

Forma os diminutivos das seguintes palabras:5

Escribe unha oración con cada unha das seguintes palabras ex-presando cariño:

filliño ............................................................................................

olliños ............................................................................................

mamaíña ............................................................................................

6

Sufixo

-eiro

-eira

Palabra

regadeira

moedeiro

floreiro

xardineiro

por teiro

coelleira

Significado

Utensilio para regar.

Bolsiña para gardar as moedas.

Recipiente para colocar flores.

Home que coida do xardín.

Quen para os goles.

Sitio onde se crían os coellos.

Árbore que dá abelás.

home ......................................

praza ......................................

árbore ......................................

avó ......................................

bebé ......................................

muller ......................................

caixa ......................................

testo ......................................

ramo ......................................

sombra ......................................

O xardín recendía a rosas.

¡Que mal cheira ese peixe podre !

Miña nai sementou uns alelís na xardineira .

homiño

praciña

arboriña

avoíño

bebeciño

mulleriña

caixiña

tes tiño

ramiño

sombriña

¡Ai , filliño! ¡Canto medraches!

Pecha os olliños e durme , meu rei .

¡Anda , mamaíña ! Déixame ir á fes ta .. .

Respos ta modelo.

Respos ta modelo.

48

Ortografía: Outras palabras con v

Completa:1

Fíxate no exemplo e continúa:

Os animais que comen carne son carnívoros.

Os que comen herba son ...................................................................

Os que comen insectos son ...............................................................

Os que comen gran son .....................................................................

2

Completa as seguintes oracións con palabras que comecen por pri-e enche con elas o encrucillado:

3

Escríbense con v:

– as palabras rematadas en -ívoro, .............., excepto ...............;

– moitas palabras que comezan por .............. .

P

R

P R I M A V E R A L

M

P R I V I L E X I O

T

P R I V A D O

V

O

S

4t

3 t

1 t

2 t

1. Hoxe dá gusto: está un tempo ..................................... . 2. É para nós un ..................................... recibilo hoxe na nosa casa.3. Nesa porta do restaurante pon «.....................................», non se

pode pasar.4. En África aínda existen pobos ..................................... , que viven

como hai séculos.

-ívora víbora

pri -

herbívoros.

insectívoros.

granívoros.

primaveralprivilexio

privado

primitivos

49

8Escribe os nomes dos debuxos e forma unha oración con cada pa-rella de palabras:

4

Completa as seguintes palabras con nv ou mb:

embarcar invitado envase embruxado

embotellar embolsar inválido inventor

investigar enviar ambulancia invisible

pomba envolver envelenar combinar

converter ambición convento invasión

5

Fíxate nas palabras anteriores e completa a seguinte regra:

Despois de n escríbese sempre ........... .

6

................................ ................................

..............................................................................................................

................................ ................................

..............................................................................................................

................................ ................................

..............................................................................................................

................................ ................................

..............................................................................................................

corvo ovo

escaravello acivro

vasoira gravata

avó verzas

v

Atopei tres ovos no niño do corvo.

¡Mira que escaravello hai entre as follas do acivro!

Saca a gravata e colle a vasoira , que tes que varrer.

Meu avó anda na hor ta apañando unhas verzas.

Respos ta modelo.

50

Gramática: Determinantes (1)

Completa:1

Completa o cadro das contraccións:2

Completa coas contraccións indicadas entre parénteses:

– Falou (con + unhas) ..................... rapazas toda a tarde.

– Roi vén (con + uns) ................. amigos (en + o) ......... tren.

– Non subas (a + as) ......... árbores, que vas caer.

– Dálles recordos (de + os) ............ meus pais.

– Chegou (de + a) ......... excursión (con + a) .............. mochila rota.

– O gato camiñaba (por + o) ................. bordo do tellado.

– (En + a) .......... clase hai dúas nenas (de + o) ......... Brasil.

3

Os artigos poden ser:

– determinados: o, ....., ......., as

– indeterminados: ........., unha, ..........., unhas

en

de

con

a

por

o a os as

no na nos nas

do da dos das

co coa cos coas

ao/ó á aos/ós ás

polo pola polos polas

en

de

con

un unha uns unhas

nun nunha nuns nunhas

dun dunha duns dunhas

cun cunha cuns cunhas

a os

un uns

cunhas

cuns no

ás

dos

da coa

polo

Na do

51

8Completa o cadro dos demostrativos:

Relaciona con frechas:5

Define os demostrativos anteriores coma no exemplo:

esta: feminino singular, distancia cerca.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

6

Pasa estas oracións a plural:

– Ese colexio está pechado porque houbo unha inundación.

..............................................................................................................

– Esta empanada está moi salgada.

..............................................................................................................

– Aquel neno é o irmán de Xoán.

..............................................................................................................

– Esa campá soa mellor que aquela.

..............................................................................................................

7

4

este

ese eses esa esas

es tes es ta es tas

aqueles aquela aquelasaquel

Masculino Feminino

Singular Plural Singular Plural

esta flor

eses xardín

aquel testos

esas plantas

este margaridas

aquelas pétalo

eses: masculino plural , dis tancia media .

aquel : masculino singular, dis tancia lonxe .

esas: feminino plural , dis tancia media .

es te : masculino singular, dis tancia cerca .

aquelas: feminino plural , dis tancia lonxe .

Eses colexios están pechados porque houbo unha inundación .

Es tas empanadas es tán moi salgadas.

Aqueles nenos son os irmáns de Xoán .

Esas campás soan mellor que aquelas.

52

¿E ti que opinas?9Vocabulario: Imos de compras

a)Le o seguinte texto:

Un día chegaron os obreiros ao fondo do mar e colocaron no me-dio e medio un semáforo para organizar o tráfico dos peixes.Aos peixes que saían de compras cos paquetes, o semáforo axudá-balles a que atravesasen a rúa sen problemas. E xa non digo nadase eran pescadas... Porque as pescadas andan sempre de tendas.Son moi presumidas e mercan aneis, colares, pendentes e zapatosde taco. Son ademais moi larpeiras e compran xeados, filloas, ros-quillas e caramelos. E, como son instruídas, tamén mercan libros,revistas, discos...

Helena Villar Janeiro: Don Merlo con chaqueta

b)Clasifica as compras da señora Pescada e engade dous produtosmáis en cada establecemento:

Zapatería: ............................................................................................

Xoiería: ................................................................................................

Pastelería: ............................................................................................

Lambetadas: ........................................................................................

Librería-papelería: ..............................................................................

1

¿Sabes que comprei onte no hipermercado?2

Unha ........................................ e un .......................................... .

zapatos de taco, sandalias, zapatillas.

aneis, colares, pendentes, pulseiras, reloxos.

xeados, filloas, rosquillas, pasteis, tor tas.

caramelos, goma de mascar, regalicia .

libros, revistas, cadernos, bolígrafos.

vasoira mar telo

As palabrasengadidas son

suxestións.

53

Fíxate que casualidade: todo o que compramos remata en -eiro.Completa os nomes:

3

Completa estes verbos cos prefixos do recrado:5

S A L

H A V

M B R

I S T

U

C

O

V

A

S

E

R

R

AP G U

EIRO

Mete no carro da compra utensilios rematados en -dor:

Que serve para espertar espertador

Que serve para flotar flotador

Que serve para coar coador

Que serve para bater batedor

Que serve para aspirar aspirador

Que serve para calzar calzador

Que serve para recoller recolledor

4

refacer desfacer

envolver revolver

prever entrever

convivir sobrevivir

expoñer repoñer

encoller recoller

re

des

en

re

pre

entre

con

sobre

ex

re

en

re

54

Ortografía: Palabras con ll e con i

Fuga de vogais. Completas estas palabras:

gaiola saia praia xoia maio

faiado iate rei ioga raios

xersei iogur iodo raia boi

1

Fai un debuxo no que aparezan cinco dos nomes anteriores.2


sortella – vermella

..............................................................................................................

espello – orellas

..............................................................................................................

pallaso – coello

..............................................................................................................

baralla – toalla

..............................................................................................................

fillo – ollos

..............................................................................................................

3

Miña irmá comprou unha sor tella vermella preciosa .

Luís mirábase no espello para ver se tiña as orellas limpas.

O pallaso sacou un coello do zapatón .

Seca a baralla con es ta toalla , que es tá mollada .

O teu fillo ten uns ollos enormes.

Respos ta de aplicación práctica .

Respos ta modelo.

55

9Escribe ao lado de cada definición a palabra correspondente:

..................................: Conxunto de dúas cousas ou persoas.

..................................: Boneco para espantar os paxaros.

..................................: Norma que hai que cumprir.

..................................: Anel para o dedo.

..................................: Máis grande.

..................................: Insecto que fabrica o mel.

..................................: Que non está seco.

4

Rodea as palabras anteriores que se escriban con i.5

Entre as seguintes palabras con ll coáronse oito con x. Compléta-as e clasifícaas:

antollo burbulla tellado xoguete reixa

inxección migalla xema enxesar palla

caixa atallo cella proxectil tallo

bacallau aparello agulla lentellas traxe

Escríbense con ll: ................................................................................

..............................................................................................................

Escríbense con x: ................................................................................

..............................................................................................................

6

Estas palabras non levan ll nin x nin i. Fíxate e complétaas:7

............................. ............................. ............................. .............................chave selo camelo chuvia

parella

espantallo

lei

sor tella

maior

abella

mollado

antollo, burbulla , tellado, migalla , palla ,

atallo, cella , tallo, bacallau , aparello, agulla , lentellas.

xoguete , reixa , inxección , xema , enxesar,

caixa , proxectil , traxe .

56

Gramática: Determinantes (2)

Escribe os posesivos que indican un só posuidor:1

Completa estas oracións cos posesivos anteriores:

– O .................. colexio está preto da .................. casa.

– A .................. rapaza vai na mesma clase que o .................. sobriño.

– Os .................. gatos xogan sempre coas .................. cadelas.

– O capitán deixou o .................. barco na ría da .................. vila.

2

Corrixe os erros e copia:

Por aí veñen meu amigo e túa amiga.

..............................................................................................................

A miña pai é médico e traballa nas nosa vila.

..............................................................................................................

O profesor perdeu a súa bolígrafo e tiven que deixarlle meu lapis.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

4

Escribe agora os posesivos que indican varios posuidores:3

Masculino

Un só posuidor

Singular Plural

meu teu seu meus teus seus

Feminino miña túa súa miñas túas súas

Masculino

Varios posuidores

Singular Plural

noso voso seu nosos vosos seus

Feminino nosa vosa súa nosas vosas súas

Por aí veñen o meu amigo e a túa amiga .

O meu pai é médico e traballa na nosa vila .

O profesor perdeu o seu bolígrafo e tiven que deixarlle o

meu lapis.

Respos ta modelo.meu túa

miña teu

meus súas

seu súa

57

9

Completa cos numerais que queiras e debuxa unpersonaxe cos trazos indicados:

8

Escribe en letra os números indicados:6

Escribe en letra os seguintes ordinais:7

............ ollos ............ narices

............ orellas ............ pelos

............ pés ............ cellas

............ bocas ............ lunar

Completa:5

Os numerais poden ser:

– cardinais, que indican unha ........................... .

– ordinais, que indican a ........................... na que aparece un

elemento nunha ..................... .

.................................................................................

.................................................................................

.................................................................................

.................................................................................

.................................................................................

.................................................................................

1º .............................

2º .............................

4º .............................

5º .............................

7º .............................

8º .............................................................

10º .............................................................

11º .............................................................

12º .............................................................

100º .............................................................

primeiro

segundo

cuar to

quinto

sétimo

oitavo

décimo

undécimo / décimo primeiro

duodécimo / décimo segundo

centésimo

trinta e un de xaneiro

vinte e sete de febreiro

oito de marzo

dezaseis de abril

dezanove de maio

vinte e dous de agos to

cantidade

orde

serie

Respos ta aber ta .

58

Historias cotiás10Vocabulario: ¿Que poño?

Le o texto e debuxa ao lado a rapaza vestida tal como se indica:1

Clasifica as palabras destacadas do texto anterior e engade ti dúasmáis en cada grupo:

Pezas de roupa: ...................................................................................

..............................................................................................................

Complementos: ...................................................................................

..............................................................................................................

2

Risca os nomes das pezas que non che servirán para facer a cama:

almofada albornoz cobertor braga manta calzón saba

3

Investiga que significa esta expresión:

Sempre vai de gorra. Ý .....................................................................

..............................................................................................................

4

Era a festa de fin de curso e Sandraestaba decidida a que Bruno se fixasenela. Puxo a saia lila cun gran peto dunlado, unha camiseta de raias e unhagravata escura de seu pai. Pediulle aoseu irmán a gorra vaqueira, e á súairmá maior, as modernas botas amare-las. Completou o atuendo cunhas me-dias rosas debuxadas con pequenaslúas, unhas luvas antigas, un pano deseda atado ao van, un anel enorme eprateado e dous colares de cores recha-mantes. Si, estaba segura de que cha-maría a atención.

saia , camiseta , gravata ; pantalón , ves tido,

chaqueta , abrigo, blusa .. .

gorra , botas, medias, luvas, pano, anel , co-

lares; pendentes, chapeu .

Sempre vai gratis, sen pagar nada .

Respos ta de aplicaciónpráctica .

59

Completa as seguintes oracións cunha palabra derivada destoutras:6

Le as definicións e forma palabras derivadas cos sufixos indicados:8

Forma palabras derivadas engadindo estes prefixos:

monopatín monosílaba televisión

policlínica aeroporto superhome

teletexto supervivencia polideportivo

7

Completa:5

As palabras derivadas proceden doutra ..................... á cal se lle

engaden prefixos ou ...................... .

Colle a percha e colga a chaqueta no .......................... .

roupa

Nuria levaba onte un ........................ moi bonito de volantes.

vestir

Para estar na casa, quita os zapatos e pon as ........................ .

zapato

Esa ........................ de raias vaiche ben co pantalón.

camisa

Gústame moito andar ........................ pola area.

calzar

tele-super-

aero-mono-

poli-

Sufixo

-al

-ón

-azo

-ame

-ario

Palabra

pelotazo

velame

areal

campanario

barrigón

Definición

Golpe dado cunha pelota.

Conxunto de velas dun barco.

Lugar onde hai moita area.

Torre onde están as campás.

Barriga moi grande.

descalza

camiseta

zapatillas

ves tido

roupeiro

sufixos

palabra

60

Ortografía: Algunhas terminacións

Completa:1

Completa o poema do pirata coas palabras do recadro:2

As palabras rematadas en -axe son de xénero ............................ .

carraxepaxe

linguaxeviaxe

abordaxetraxe

Coraxepaisaxe

personaxe

Era o capitán Coraxe

un pirata moi tranquilo;

cando saía de viaxe,

levaba sempre algún libro.

Gozaba vendo a paisaxe

do mar e do ceo limpo

e falaba unha linguaxe

de home culto e moi fino.

Vestía elegante traxe,

con chaqueta azul mariño

e zapatos tipo paxe

cunha fibela de vidro.

Era todo un personaxe

este pirata tímido:

cando gritaba ¡á abordaxe!,

vendo chegar o inimigo,

caíanlle coa carraxe

bágoas de crocodilo.

feminino

61

10

Transforma estas palabras engadíndolles -mente:6

Escribe as palabras anteriores poñendo diante o ou a:3

.................................

.................................

.................................

.................................

.................................

.................................

.................................

.................................

.................................

Completa:4

Completa as seguintes oracións coas palabras adecuadas:

– Non cantaba porque tiña (inflamación da farinxe) ........................ .

– Tiveron que operalo de (inflamación do apéndice) ......................... .

– Tose moito: ten unha (inflamación dos bronquios) ......................... .

– O catarro produciulle unha (inflamación do oído) ................... .

5

Completa estas oracións coas palabras do recadro e risca o artigoque estea mal empregado:

7

As palabras rematadas en -ite ou -se son de orixe ..................... .

cómodo ...............................

áxil ...............................

suave ...............................

tranquilo ...............................

sincero ...............................

rápido ...............................

– O ano pasado vimos un/unha .......................... de sol.

– Escribe a data entre os/as .......................... .

– Ese país está atravesando unha/un .......................... económica.

– Tes que tomar un/unha .......................... ao día dese xarope.

– O médico mandoume facer unha/un .......................... de sangue.

dose parénteses análise eclipse crise

grega

farinxite

apendicite

bronquite

otite

eclipse

parénteses

crise

dose

análise

a coraxe

a linguaxe

o/a personaxe

a viaxe

o traxe

a abordaxe

a paisaxe

o paxe

a carraxe

comodamente

axilmente

suavemente

tranquilamente

sinceramente

rapidamente

62

Gramática: O pronome persoal

Completa o cadro cos pronomes persoais anteriores:2

Subliña os pronomes persoais que hai nestas oracións:

– ¿Vós viredes con nós ao cine este sábado?

– El sempre conta o mesmo conto.

– Eles chegarán pronto, pero ela vai tardar.

– Cando eu cheguei, ti xa non estabas.

1

Cambia de singular a plural:

– Ela chegou canda ti.

..............................................................................................................

– Eu son máis novo ca el.

..............................................................................................................

– Ela ten unha bici e el ten uns patíns.

..............................................................................................................

4

Fíxate no exemplo e define ti igual os pronomes do exercicio 1:vós: segunda persoa do plural

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

3

1.ª persoa eu

ti

el, ela

nós

vós

eles, elas

2.ª persoa

3.ª persoa

Singular Plural

nós: primeira persoa do plural

el : terceira persoa de singular, masculino

eles : terceira persoa de plural , masculino

ela : terceira persoa de singular, feminino

eu : primeira persoa de singular

ti : segunda persoa de singular

Elas chegaron canda vós.

Nós somos máis novos ca eles.

Elas teñen unha bici e eles teñen uns patíns.

63

10Substitúe as frases subliñadas por un pronome e escribe:

O neno do patinete é o meu curmán.

..............................................................................................................

Clara e Sofía irán este verán á casa da súa avoa.

..............................................................................................................

Dálle o balón a María, Xoán xa ten unha pelota.

..............................................................................................................

Xabier e mais eu somos moi bos amigos.

..............................................................................................................

Pablo, Tareixa e ti non parades quietos nin un momento.

..............................................................................................................

5


eu – paseo Ý .......................................................................................

..............................................................................................................

ti - atopas Ý ........................................................................................

..............................................................................................................

el e ela - saben Ý ................................................................................

..............................................................................................................

nós - corremos Ý ................................................................................

..............................................................................................................

6

Completa as oracións cos pronomes que consideres máis adecuados:

– ........... non salto tan alto coma ........... .

– Gústame moito como fixestes ........... o mural dos seres vivos.

– ........... chegaron moi tarde esta mañá.

– ¿Sabes como debuxamos ........... este círculo? Cun vaso.

7

El é o meu curmán .

Elas irán es te verán á casa dela .

Dálle o balón a ela , el xa ten unha pelota .

Nós somos moi bos amigos.

Vós non parades quietos nin un momento.

Eu ti

vós

Eles

nós

Resposta aberta.

64

De fábula11Vocabulario: Voa alto

Le o seguinte poema e completa os nomes das aves:1

Un parruliño

acaba de nacer:

ten brandiñas plumas,

ten pequenos pés.

Mide, dereito,

un dedo maimiño,

pero é máis escuro

cós outros patiños.

—Señora Pata

—fala unha oca—,

este parrulo

parece unha foca.

—Señora Pata

—fala a galiña,

este parrulo

é coma unha espiña.

O parruliño

chora a fartar:

—Sen pais nin veciños,

¡teño que escapar!

Marchou caladiño

nunha noite escura

e botou o inverno

de longa aventura.

E ao chegar mansiña

unha flor primeira,

o parrulo foise

lavar á ribeira.

E ao verse no espello

descobre, orgulloso,

que era en verdade

¡un cisne fermoso!

Ana M.ª Fernández: A casa de había unha vez,

Ed. Xerais

.......................

.............

........................

........................

.......................

peteiro

plumas

ás

cola

patas

65

Completa este cadro de xentilicios:4

Une as palabras adecuadamente e forma oracións:2

Escribe agora os xentilicios de:5

Europa .................................

América .................................

África .................................

Asia .................................

Australia .................................

España .................................

As andoriñasA cegoñaA aguia

A curuxa

axexacheganoulea

fai o niño

no campanario.coa primavera.

pola noite.a súa presa.

Completa:3

Os xentilicios son os nomes das ..................... que habitan nas

distintas ........................ .

Lugar

Ferrol

Arousa

Ourense

Arzúa

Vigo

Verín

Cambados

Noia

Viveiro

Cee

Poio

-án/-a

ferrolán/-á

arousán/-á

ourensán/-á

arzuán/-á

-és/-esa

vigués/-esa

verinés/-esa

cambadés/-esa

noiés/-esa

-ense

viveirense

ceense

poiense

persoas

localidades

europeo/-a

americano/-ana

af ricano/-ana

asiático/-ica

australiano/-ana

español/-ola

66

Ortografía: Palabras con b

Completa con ber ou ver e escribe unha oración con cada verbo:

caber Ý ..........................................................................................

saber Ý ..........................................................................................

mover Ý ..........................................................................................

deber Ý ..........................................................................................

ferver Ý ..........................................................................................

beber Ý ..........................................................................................

haber Ý ..........................................................................................

volver Ý ..........................................................................................

2

Busca no dicionario e escribe palabras derivadas destes verbos:

saber: ...................................................................................................

volver: ..................................................................................................

ver: .......................................................................................................

3

Completa con b ou con v:

fervenza haberes deberes bebedizo

resabido sabedoría previsto cabida

fervor sabichón remover envoltorio

bebedoiro devolver revista movemento

4

Completa:1

– Escríbense con b os verbos haber, beber, ........................., deber e

........................ .

– Escríbense con v os verbos ver, ........................, mover e ferver.

saber

caber

volver

sabedor, sabenza , sabio, sabichón , sabido, sabedoría .

volto, volta , envolver, devolver, revolver.

vidente , visible , visión , vis ta , visual , entrever, prever.

Resposta aberta.

67

11

Completa as seguintes oracións con haber ou a ver:

– ........................ se rematas eses exercicios dunha vez.

– Creo que vai ........................ un concurso de cancións.

– Non corras tanto, ........................ se vas caer.

– Nesa festa debe ........................ centos de persoas.

– Mira ........................ se está aí a miña bufanda.

6

Escribe ao lado das definicións a palabra correspondente:

Segundo mes do ano. ..............................................

O contrario de duro. ..............................................

Camisa de muller. ..............................................

Que non se pode crer. ..............................................

Examinar algo atentamente. ..............................................

Conseguir unha cousa. ..............................................

Que está baixo terra. ..............................................

Barriga, ventre. ..............................................

7

Fíxate no exemplo e completa: sensible Ý sensibilidade8

Clasifica as palabras anteriores:

Escríbense con b: ................................................................................

..............................................................................................................

Escríbense con v: ................................................................................

..............................................................................................................

5

probable Ý .................................

amable Ý .................................

hábil Ý .................................

débil Ý ..................................

estable Ý ..................................

posible Ý ..................................

A ver

haber

a ver

haber

a ver

febreiro

brando

blusa

incrible

observar

ob ter

subterráneo

abdome

probabilidade

amabilidade

habilidade

debilidade

es tabilidade

posibilidade

haberes, deberes, bebedizo, resabido, sabe-

doría , cabida , sabichón , bebedoiro.

fervenza , previs to, fervor, remover, en-

voltorio, devolver, revis ta , movemento.

68

Gramática: O verbo (1)

Escribe o verbo correspondente a cada definición:

Limpar coa vasoira.

Lavar os cacharros.

Tomar algo líquido.

Poñerse a roupa.

Lavar coa ducha.

Andar moi rápido.

Habitar nalgún sitio.

Cortar algo en anacos.

Alisar os cabelos.

Facer a comida.

Cociñar nunha tixola.

Cociñar en auga fervendo. RECOC

RITIRF

RAÑICOC

RAETIEP

RITRAP

RIVIV

RERROC

RAHCUD

RITSEV

REBEB

RAGERF

RERRAV

2

Completa:1

Os verbos poden estar en 1ª, 2ª ou 3ª ....................... de singular

ou de .................. .

Clasifica os verbos anteriores:3

1ª Conxugación 2ª Conxugación 3ª Conxugación

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

persoa

plural

f regar

duchar

peitear

cociñar

varrer

beber

correr

cocer

ves tir

vivir

par tir

f ritir

ter

69

11Pon en plural os verbos e volve escribir as oracións:

Él miraba a estatua con moita atención.

Eles ......................................................................................................

Eu xogo sempre ás bólas á hora do recreo.

Nós .......................................................................................................

Ti cambiarás estes cromos repetidos.

Vós .......................................................................................................

4

Le o seguinte texto:

Ana entrou no comedor, onde xa estabantodos sentados.

—¿Por que tardaches tanto, Ana? —dixo amamá.

— Eu só quero un anaquiño de queixo.Todos miráronse estrañados, pero serví-

ronlle o queixo nun pratiño.—A ver se che gusta este queixo que te-

mos na casa, ratiño González —pensou Ana.Helena Villar Janeiro: Don Merlo con chaqueta,

Ed. Xerais

5

Fíxate nos verbos subliñados no texto anterior e enche o cadro:6

Verbo

entrou

es taban

tardaches

dixo

quero

miraron

serviron

temos

Infinitivo

entrar

es tar

tardar

dicir

querer

mirar

servir

Conx.

1ª

1ª

1ª

3ª

2ª

1ª

3ª

2ª

Persoa

3ª

3ª

2ª

3ª

1ª

3ª

3ª

1ª

Número

singular

plural

singular

singular

singular

plural

plural

plural

miraban a es tatua con moita atención .

xogamos sempre ás bólas á hora do recreo.

cambiaredes es tes cromos repetidos.

70

Versos salgados12Vocabulario: Baixo o mar

Ordena as letras e identifica cada peixe ou marisco co seu debuxo:1

Busca nesta sopa de letras sete palabras relacionadas co mar e es-críbeas acompañadas dun adxectivo:

2

l l a c a b u a ..................................

n o c e t a l ..................................

e m a x i a ..................................

a b u x o ..................................

x e m ó l l i n ..................................

m o l o l o l ..................................

B V E O I L L A

U P C Ñ M N V R

G B A Í A S A E

U B N T R F D A

I I T U I C X Z

N A I Q S E R B

A U L I C O P Ñ

Z N M R O C H A

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

Coa axuda do dicionario, explica que significan estas expresións:

mar aberto: .........................................................................................

mar de fondo: .....................................................................................

3

bacallau – 5

centola – 2

ameixa – 6

xouba – 4

mexillón – 3

ollomol – 1

illa afas tada

baía protexida

rocha dura

buguina es traña

cantil escarpado

marisco rico

area fina

Par te do mar que está lonxe da costa , sen abrigo.

Axitado, de ondas altas; presaxia tormenta .

Respos ta modelo.

71

Completa as casas con palabras da familia de mar:5

Todas estas palabras son da familia de pescar. Completa con elasas seguintes oracións:

6

Coa axuda do dicionario, continúa as familias léxicas de:

area, .....................................................................................................

pintar, ..................................................................................................

auga, ....................................................................................................

7

¿Sabes que collemos o outrodía nas rochas?

....................................................

8

Completa:4

Unha familia de palabras está formada por unha ........................

e todas as súas .......................... e compostas.

1 Ý

2 Ý

3 Ý

4 Ý

5 Ý

M A R I Ñ E I R

E M O T

I S C

I Ñ

E A

O

O

O

O

M

M

M

A R

A R

RA

M A R

1. Persoa que traballa nun barco.2. Terremoto no mar.3. Non son peixes, pero tamén viven no

mar e están moi ricos.4. Dise do azul moi escuro.5. Movemento de subida e baixada das

augas do mar.

pescador pesqueiro pescada pesca pesqueira

– Meu pai pescou unha ............................... e tres fanecas.

– Meu avó era un bo ...............................; cada amencer saía no seu

..............................., que se chamaba «A Pardela».

– A ............................... é o lugar onde abunda a pesca.

– ¿Queres que vaiamos de ............................... esta fin de semana?

palabra

derivadas

caramuxos

pescada

pescador

pesqueiro

pesqueira

pesca

areal , areeira , arear, areeiro, areento, areoso.

pintor, pintora , repintado, despintar, pinta , pintura ...

paraugas, augafor te , augardente , desaugar, augadoiro...

72

Ortografía: Outros verbos con b

Escribe os verbos correspondentes:

prohibido ............................... escritura ...............................

descrición ............................... subida ...............................

recibo ............................... exhibición ...............................

1

Completa as seguintes oracións coas palabras do recadro:3

Agrupa as palabras anteriores segundo o verbo do que procedan:

vivir: .....................................................................................................

servir: ...................................................................................................

vir: ........................................................................................................

4

Fíxate nos verbos anteriores e completa:2

Escríbense con b os ..................... rematados en .........., excepto

vir, servir e vivir.

– No programa de radio do ........................ sábado falaremos dos

seres ........................... . ¿Queres ........................... ti?

– Por favor, ¿onde queda o .......................... nesta cafetería?

– Estas vitaminas son boas para ........................... a gripe.

– Durante a acampada, quedamos sen ........................... e fomos co-

mer a un ........................... .

– Compramos esa árbore nun ........................... que hai preto da

miña ........................... . O home era moi ........................... .

vivendaprevir

servizoviveiro

vindeiroautoservizo

intervirvíveres

vivosservicial

prohibir

describir

recibir

verbos

vindeiro

vivos intervir

servizo

previr

víveres

autoservizo

viveiro

vivenda servicial

-bir

escribir

subir

exhibir

vivos, víveres, v iveiro, v ivenda

servizo, autoservizo, servicial

intervir, v indeiro, previr

73

12Completa:5

As terminacións -aba, ............., -aba, ........................., -abades,

............. do ....................... imperfecto dos verbos da ....................

conxugación escríbense con ..... .

Elixe un verbo para cada substantivo e forma oracións:6

Busca na sopa de letras sete verbos rematados en -aba. Escribe aolado o número e a persoa:

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

7

A R T Q S G S H L O

E Z X C V B O N M C

L Ñ C A M I Ñ A B A

P L E V A B A D E S

O R A T I N B E R A

U H B A I L A B A B

X C A V B N S M L A

C A N T A B A M O S

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

pianista cantante saltón profesor bolboreta público

cantaba explicaba escoitaba voaba brincaba tocaba

camiñaba : 1ª ou 3ª singular

levabades: 2ª plural

bailaba : 1ª ou 3ª singular

cantabamos: 1ª plural

ceaban : 3ª plural

soñabas: 2ª singular

casabas: 2ª singular

pianis ta – tocaba

cantante – cantaba

saltón – brincaba

profesor – explicaba

bolboreta – voaba

público – escoitaba

-abas -abamos

-aban pretérito

b

1ª

Oracións: respos taaber ta .

74


Completa:1

Le o seguinte texto e clasifica as formas subliñadas:2

Os tempos verbais son presente, ...................... e ....................... .

No pasado podemos distinguir dous tempos verbais:

– pretérito ............................ .

– pretérito ............................ .

Christine Nöstlinger (adaptación)

Presente: ..............................................................................................

..............................................................................................................

Pretérito perfecto: ..............................................................................

Pretérito imperfecto: ..........................................................................

Futuro: .................................................................................................

7 de setembro

Eu pensaba que este diario non o usaría porque non

gardaba pensamentos secretos. Pero estaba equivocada.

Agora teño moitos segredos que nunca poderei con-

tar a ninguén, porque ninguén me comprende. Mamá

díxome: ¡Non sexas ridícula!. E papá comentou: «¡Xa

quixera eu ter esas preocupacións!».

Estou celosa, tanto que nin fago caso do que di a se-

ñorita. Miro continuamente para o terceiro pupitre da

fila da ventá, onde sentan Alexandre e Ana. Non paran

de rir. Seguro que no recreo tamén andarán xuntos,

coma onte.

pasado

per fecto

teño, comprende , es tou , fago, di , miro, sentan

dixo, comentou

pensaba , es taba

poderei , andarán

imper fecto

futuro

75

12Pon as oracións en presente, pasado e futuro:3

Pasado Presente Futuro

Esquecín todo. ......................... todo. ............................... todo.

.................... o autobús. .................... o autobús. Collerás o autobús.

....................... en bici. Ando en bici. ........................ en bici.

....................... os deberes. ....................... os deberes. Rematarei os deberes.

Subliña en azul as formas verbais que estean en pretérito imper-fecto, e en vermello as que estean en pretérito perfecto:

subía mirei cantaron encestaba nadastes

partiades dabamos arranxaches dicían servistes

mercabas vendín pescaba paseamos corrías

4

Define estes verbos coma no exemplo:bailei: 1ª persoa singular, pretérito perfecto

comen: .................................................................................................

atoparás: ..............................................................................................

cantabamos: ........................................................................................

sabedes: ...............................................................................................

soñarán: ...............................................................................................

saín: .....................................................................................................

6

Completa as oracións poñendo os verbos no tempo adecuado:

– Hai unhas horas (chegar) .......................... o meu tío de Arxentina.

– O próximo luns (xogar) .............................. contra o voso equipo.

– Cando era pequeno non (parar) ................................. de falar.

– Este ano (estudar) ................................. 4º de primaria; o ano que

vén (estudar) ................................. 5º.

5

Colliches

Esquezo Esquecerei

Colles

Remato

Andei Andarei

Rematei

chegou

xogaremos

paraba

es tudo

es tudarei

3ª persoa , plural , presente

2ª persoa , singular, futuro

1ª persoa , plural , pret . imper fecto

2ª persoa , plural , presente

3ª persoa , plural , futuro

1ª persoa , singular, pret . per fecto

-or/-ora

escritor/-ora

76

Unha noticia sensacional13

Vocabulario: ¡A traballar!

Escribe os nomes dos oficios, elixindo o sufixo adecuado:1

Busca estes oficios na sopa de letras e escribe a que se dedica cada un:2

escribir

taxi

mar

pescar

masaxes

xardín

deseñar

máquina

pan

nadar

pescador/-ora

deseñador/-ora

nadador/-ora

-eiro/-eira

mariñeiro/-eira

xardineiro/-eira

panadeiro/-eira

-ista

taxis ta

masaxis ta

maquinis ta

O apicultor ....................................................

O albanel ....................................................

O bedel ....................................................

O oleiro ....................................................

O labrego ....................................................

O gandeiro ....................................................

O xoieiro ....................................................

A P I C U L T O R

L C D G H L Ñ L X

B E D E L P U E O

A Z X C V B N I I

N M L Ñ F D A R E

E Q T E I P V O I

L A B R E G O C R

G A N D E I R O O

cría abellas para producir mel.

cons trúe as casas.

mantén a orde no colexio.

fai olas de barro.

cultiva a terra .

coida do gando.

fabrica ou vende xoias.

77

Agrupa estas profesións segundo o campo ao que se refiran:pescador, enfermeiro, redeira, albanel, mecanógrafo, actriz, médi-co, administrativa, apicultor, secretaria, electricista, dentista, pin-tora, agricultor, cociñeira, fontaneiro, pinche, mariscadora, cama-reiro, gandeiro, cantante.

Oficios do mar: ...................................................................................

Construción: .......................................................................................

Oficina: ................................................................................................

Sanidade: .............................................................................................

Artistas: ................................................................................................

Faenas do campo: ...............................................................................

Restaurante: ........................................................................................

3

Coloca cada palabra no campo semántico que lle corresponda:chuvia, profesor, mazás, recreo, frío, peras, aula, neve, melón.

5

Adiviña estes oficios:6

................................

................................

................................

................................

................................

................................

................................

................................

................................

Froitas Escola Tempo

Completa:4

Un campo semántico está formado por todas as ..........................

relacionadas cun mesmo ....................... .

.................................................... ....................................................

mazás

peras

melón

profesor

recreo

aula

chuvia

frío

neve

pescador, redeira , mariscadora

albanel , electricis ta , fontaneiro

mecanógrafo, adminis trativa , secretaria

enfermeiro, médico, dentis ta

actriz , pintora , cantante

apicultor, agricultor, gandeiro

cociñeira , pinche , camareiro

palabras

camareira . notario.

tema

78

Ortografía: O seseo e a gheada

Subliña as palabras con seseo nestes versos de Rosalía:

Vente, rapasa,

vente, meniña,

vente a lavar

no pilón da fontiña.

Ramo de flores parese

Muxía a das altas penas

con tanta rosa espallada

naquela branca ribeira,

con tanto caraveliño

que relose entre as areas,

con tanta xente que corre,

que corre e se sarandea.

2

Escribe, sen seseo, as palabras que subliñaches no poema.

..............................................................................................................

3

Completa con c, z ou s:

oficio sorte oposición gravación

pozo azoute recibir zapatilla

camisón aceite vez raíz

cereixa azucre ocasión solución

cepillo cazadora tesoiras zurdo

4

Completa:1

O seseo consiste en substituír os sons [ce], [.......] ou [.......] por

[.......], [si] ou [.......].

Rapaza , parece , reloce , zarandea .

ci

se s

z

79

13

Copia o seguinte texto sen gheada:

Un pequeno regheiro corre ata a ghran laghoa da Ghloria, pre-to das ghándaras de Tobío. Alí toman o sol, preghizosos, os sapos eos tritóns, que seghen o rastro dos insectos. Moi preto, na ghranxade Ghonzalo, os ghalos e as ghaliñas peteiran o millo e o ghato dor-me tranquilo xunto á porta.

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

..............................................................................................................

6

Completa con g, gu ou gü:

figo figueira rego piragüista

seguir guitarra mago guedellas

pingüín lingua lingüista preguiza

lingüeta pinga gripe ungüento

7

Fíxate no mapa do libro e escribe o nome de tres lugares onde sefale con seseo e outros tres onde se fale con gheada:

seseo: ...................................................................................................

gheada: ................................................................................................

8

Completa:5

A gheada consiste en pronunciar o son [.....] (ga, ........, gu,

.........., gui) como [gh].

Un pequeno regueiro corre ata a gran lagoa da Gloria ,

preto das gándaras de Tobío. Alí toman o sol , preguizosos,

os sapos e os tritóns, que seguen o ras tro dos insectos. Moi

preto, na granxa de Gonzalo , os galos e as galiñas petei-

ran o millo e o gato dorme tranquilo xunto á por ta .

g go

gue

Resposta aberta.

80


Escribe os tempos de presente:1

Completa estas oracións cos verbos anteriores:

– Ti sempre .................. dicindo que Laura e mais eu .......................

no mesmo edificio, pero ....................... estar confundida, porque

ela ................ nunha rúa e eu ................... noutra distinta.

– ¿Sabes por onde ....................... Lucía e María? Si, .........................

de estar xogando no parque.

– Vós ....................... de estar moi cansos, porque .......................

todo o día correndo de aquí para alá.

2

Escribe estas oracións en futuro:

Hoxe chove moito. Ý Mañá ..............................................................

Andamos cinco quilómetros. Ý O próximo sábado ........................

..............................................................................................................

Onte durmiches tranquila. Ý Esta noite ..........................................

..............................................................................................................

3

andar deber vivir

ando

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

debes

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

...............................

vive

...............................

...............................

...............................

andas

vivo

vives

vivimos

vivides

viven

andas

anda

andamos

andades

andan

debo

debe

debemos

debedes

deben

debes

vive

andan

debedes

choverá moito.

durmirás tranquila .

a n d a r e m o s

cinco quilómetros.

andamos

deben

vivo

vivimos

81

13Clasifica estas formas verbais:partiamos collías contabades indicaron tocabancolleu mercabas andei levaches erguía

Pretérito imperfecto: ..........................................................................

..............................................................................................................

Pretérito perfecto: ..............................................................................

4

Le o seguinte poema e coloca os verbos subliñados onde corres-ponda; escribe tamén o seu infinitivo:

Sobre o lombo do regueironavega unha xoaniñanunha folla de salgueiro.Dende o intre que embarcousente unha fonda morriñado prado onde se criou.Mentres deixaba o valdicía polo baixiño:«Volverei ao salgueiral».E unha mañá raioleira,por entre vimbios e fentas,voltou a xoaniña andeira.

Anisia Miranda: Cantarolas,Ed. Xerais (adaptación)

5

Infinitivo Presente Imperfecto P. Perfecto Futuro

navegar navega

embarcar embarcou

sentir sente

criar criou

deixar deixaba

dicir dicía

volver volverei

voltar voltou

par tiamos, collías, contabades, toca-

ban , mercabas, erguía .

indicaron , colleu , andei , levaches.

82

Cara ao público14Vocabulario: A nosa casa

Debuxa unha casa e sinala nela as seguintes partes:1

Busca na sopa de letras o nome destes utensilios de cociña:2

tellado

balcón

cheminea

porta

ventás

garaxe

adega

faiado

escaleira

solaina

C O I T E L O C

U R T I H N P O

N V B X E R R A

C A Z O L A A D

A S Z L A C T O

U O G A R F O R

C U L L E R I R


83

Risca as palabras desta serie que estean mal escritas:

paraugas cocina cheminea xaula xarrón

espexo petador testos bañera fumo

4

Escribe correctamente as palabras que estaban mal escritas:

..............................................................................................................

..............................................................................................................

5

Debuxa os elementos necesarios para decorar este salón e escribeos seus nomes.

6

Di en que cuarto colocarías cada un destes elementos:

floreiro ............................... trastos ...............................

ordenador ............................... televisor ...............................

microondas ............................... colonia ...............................

froiteiro ............................... paraugueiro ...............................

espertador ............................... moto ...............................

3

..................................................... .....................................................

..................................................... .....................................................

..................................................... .....................................................

salón

es tudio/cuar to

cociña

comedor

cuar to

Cociña , gaiola , floreiro, espello, bañeira , fume .

faiado

sala de es tar

cuar to de baño

ves tíbulo

garaxe


Respos ta modelo.

84

Ortografía: Palabras abreviadas

Completa:1

Relaciona cada abreviatura co seu significado:2

Completa estas oracións con algunhas das abreviaturas do exerci-cio anterior:

– Na ............ 132 do libro hai un ............ moi claro de oracións ex-

clamativas.

– A ............ María vive na ............ das Flores, ............ 4, na escalei-

ra ............ .

– O .......... Branco traballa no hospital da vila. ¿.......... non o coñe-

ce? Si home, presenteillo unha vez, chámase ........... Francisco.

– A palabra ela é un ............; rapaza é un ............ .

3

As abreviaturas son palabras acurtadas. Comezan sempre pola

..................................................... e rematan case sempre nun

.................. .

adv.

ex.

esq.

tel.

Sra.

Dr.

D.

Srta.

Vde.

páx.

don

adverbio

doutor

señorita

señora

vostede

páxina

esquerda

teléfono

exemplo

n.º

r/

fem.

masc.

pl.

pron.

avda.

gal.

dta.

subst.

plural

pronome

número

dereita

avenida

substantivo

feminino

galego

rúa

masculino

letra inicial da palabra

punto

páx. ex.

Sra .

Dr. Vde .

D.

pron . subs t .

esq./dta

avda . n.º

85

14¿Cales das abreviaturas do exercicio 2 se escriben con maiúscula?¿Por que?

..............................................................................................................

..............................................................................................................

4

Escribe os símbolos correspondentes a estas palabras:6

Escribe o remite deste sobre utilizando abreviaturas:Remite dona Sara Cabreiro López

rúa Os Regos, número 32, edificio Diana escaleira Bcódigo postal 15172 - Oleiros

7

leste ......... noroeste ......... sur ......... sueste .........

hora ......... quilo ......... metro ......... centímetro .........

Completa:5

Os símbolos son ..................................... iguais para case todas as

linguas. Non levan ...................... ao final.

..............................................................................................................

..................................................................................................

...................................................................................

...................................................................

................................................

Es tán en maiúscula Sra . Dr. D. Sr ta . Vde ., porque son for-

mas de tratamento.

abreviaturas

r te/ D.ª Sara Cabreiro López

r/ Os Regos, n .º 32, edif. Diana esc . B

c . p . 15172 - Oleiros

punto

L

h

NO

kg

S

m

SL

cm

86

Gramática: Algúns adverbios

Completa:1

Fíxate no debuxo e completa utilizando os adverbios de lugar:2

Os adverbios de lugar indican .................. está algo ou onde se

realiza a acción.

Os adverbios de tempo indican ..................... sucede algo.

....................... dorme Rosi. O seu cuarto queda ......................., ao

terminar as escaleiras. ....................... hai un xardín, que se ve moi

ben desde a súa ventá. A cama é moi cómoda. ....................... hai un

cadro que pintou ela. ....................... está a mesa de noite, que ten

tres caixóns; Rosi mete ....................... as cousas máis pequenas. A

porta está pintada de branco; ....................... colga a bata e algúns

bolsos. Gústalle o seu cuarto; ademais, desde ......................., os

seus pais non escoitan nada cando está coas amigas.

arriba fóra ao lado

dentro enfronte detrás

aquí abaixo

onde

cando

Aquí

Fóra

Enfronte

Ao lado

dentro

detrás

abaixo

arriba

87

14Escribe:

Tres adverbios de tempo: ...................................................................

Tres adverbios de lugar: .....................................................................

3

Completa con adverbios de tempo:4

Clasifica os seguintes adverbios:5

mañáonte

prontohoxe

semprexa

agoracedo

tardeaínda

nuncadespois

– ................... non teremos clase, porque é festa.

– .................. déronnos as notas.

– ............... está chovendo, pero seguro que .............. escampará.

– ............... non chegou o tren, así que teremos que esperar.

– ......... che dixen que ............ non podo ir ás actividades.

– Eu érgome moi .............. pola mañá; meu irmán, un pouquiño

máis ................ .

– A miña avoa ............... me da un agasallo cando vou vela.

– ................ acaba ................ o traballo, sempre tarda.

lonxenunca

pretoacotío

alílogo

dianteantonte atrás

daquela entóndebaixo

Adverbios de lugar: ............................................................................

..............................................................................................................

Adverbios de tempo: ..........................................................................

..............................................................................................................

lonxe , preto, alí, diante , debaixo, atrás

nunca , acotío, logo, antonte , daquela ,

entón

Mañá

Onte

Agora despois

Aínda

Xa hoxe

cedo

tarde

sempre

Nunca pronto

Resposta aberta.

As normas ortográficas e morfolóxicas seguidas neste proxecto son as establecidas pola Real Academia Galega e o Instituto da Lingua na última edición das Normas

ortográficas e morfolóxicas do idioma galego, de decembro de 2003.

DEIXA MARCA é un proxecto educativo de Anaya Educación para o Segundo Ciclo de Educación Primaria.

Na realización deste caderno interviñeron:

Edición:

Cristina Montes Posadas

Deseño de cubertas e interiores:

Miguel Ángel Pacheco e Javier Serrano

Tratamento infográfico do deseño:

Tae Mori e Alejandra Navarro

Ilustracións:

Alberto José García Ariza

Equipo técnico:

David Gómez González

© Do conxunto desta edición: GRUPO ANAYA, S.A., 2005 - Juan Ignacio Luca de Tena, 15 - 28027 Madrid.

Reservados todos os dereitos. O contido desta obra está protexido pola Lei, que establece penas de prisión e/ou multas, amais das co-

rrespondentes indemnizacións por perdas e danos, para quen reproduza, plaxie, distribúa ou comunique publicamente, en todo ou en

parte, unha obra literaria, artística ou científica, ou a súa transformación, interpretación ou execución artística fixada en calquera tipo

de soporte ou comunicada a través de calquera medio, sen a preceptiva autorización.

Documents

PRIMARIA · SEGUNDO CICLO LINGUA GALEGA CADERNO 4 · Índice Unidade 1 Empezamos ben .....4 Vocabulario: En familia. O dicionario Ortografía:O acento