13
Primeiras reflexões em torno à traduçom Universidade de Vigo, 2005

Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Apuntes antropoloxía da tradución

Citation preview

Page 1: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Primeiras reflexões em torno à traduçom

Universidade de Vigo, 2005

Page 2: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Manifestações

● Apariçom da escrita: Harappa, Suméria, Egipto...

● Primeiras traduções documentadas:

○ Traduçom grego-latim no mundo clássico○ Traduçom da Bíblia: hebreu > aramaico,

grego, latim...■ Os targumim■ Bíblia dos Setenta■ Vetus latina■ Vulgata (Sam Jerónimo)

Page 3: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Manifestações

● Tradutores-monges medievais: presservaçom e retraduçom do passado clássico.

● Traduçom latim-árabe-hebreu na Idade Média (a Escola de Tradutores de Toledo)

● Aparecem novas línguas de cultura: italiano, francês... inglês

● Grande expansom da actividade da traduçom no séc. XX e, particularmente, após a Segunda Guerra Mundial.

Page 4: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Reflexões

● Debate tradicional em torno à dicotomia entre traduçom livre vs. traduçom literal.

● Parte da expectativa que espontaneamente tenhem os leigos acerca de como deve ser feita umha traduçom: “fiel ao original”.

● Mui frequentemente o conceito de fidelidade torna-se ainda equivalente de literalidade.

● Nida (1964) sinala como muitos povos preferem umha versom “literal” da Bíblia, mesmo se esta lhes resulta quase incompreensível.

Page 5: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Reflexões● Portanto, o conceito de fidelidade e/ou literalidade

leva-nos para a conhecida oposiçom entre conteúdo e forma. Deve-se fidelidade à forma e ao conteúdo, ou só ao conteúdo?

● Cícero (séc. I a de JC) é o primeiro autor de que conservamos umha reflexom teórica acerca da traduçom. Trata-se do conhecido De Optimo Genere Oratorum e supom-se que seja prefácio a duas traduções feitas por ele dos discursos Contra Ctesifonte, de Esquines, e Sobre a Coroa, de Demóstenes.

● Nessa obra, Cicero mostra-se completamente a favor de realizar traduções baseadas exclusivamente no conteúdo.

● Concebia também a traduçom como um óptimo exercício para estimular as habilidades retóricas.

● Existem algumhas dúvidas acerca da sua autoria do De Optimo Genere Oratorum, mas parece significativo o facto de que tenha sido citado por Sam Jerónimo (séc. IV).

Page 6: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Sam Jerónimo

● Sam Jerónimo (340-420)● Nasceu em Strídon, cidade

situada entre a Dalmácia e a Panónia.

● Aos 20 anos foi batizado em Roma, passando a mostrar-se desde entom mui interessado nos assuntos eclesiásticos. Em Roma realizou estudos em diversas áreas das letras

● Depois foi para Tréveris e ali realizou estudos teológicos.

Page 7: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Sam Jerónimo

● Em 373 fijo umha viagem para Oriente, primeiro para Antioquia e depois para o deserto de Cálcis, onde ficou por cinco anos fazendo vida de eremita.

● Na sua estada no deserto tivo a célebre visom em que é julgado por um tribunal presidido polo próprio Jesus Cristo, acusado de ser mais ciceroniano que cristão.

● Essa estada no deserto seria mui produtiva porque nela é que aprendeu o idioma hebreu.

Page 8: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Sam Jerónimo

● Retorna para a civilizaçom em Antioquia e passa a ser ordenado presbítero.

● De regresso em Roma, começa a trabalhar como secretário do bispo Dâmasos, o qual lhe permite continuar os seus estudos e o estimula para começar a obra que lhe daria reconhecimento: umha traduçom da Bíblia para latim, a partir do original hebreu: a Vulgata.

Page 9: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Sam Jerónimo

● A Vulgata caracteriza-se por estar escrita no latim da época, nom se submetendo aos padrões clássicos. Até entom, seguia-se a Vetus latina, traduzida a partir da Bíblia dos Setenta. Sam Jerónimo advertia muitas carências nestas versões, ao confrontá-las com os textos hebraicos.

● A sua traduçom perdurou até os dias de hoje, ainda que foi criticada por alguns, que viam na versom grega da Bíblia a continuaçom directa das Sagradas Escrituras.

Page 10: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Sam Jerónimo

● Hoje sabemos que a reacçom de Sam Jerónimo contra a bíblia dos Setenta estava fundada só em parte, pois ele desconsiderou o facto de que esta fora traduzida a partir de textos hebraicos mui anteriores aos que circulavam no séc. IV.

● À morte do bispo Dâmasos tem de fugir de Roma e dirige-se a Belém, onde ficou dedicado ao ascetismo e ao estudo até a sua morte, no ano 386.

Page 11: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Sam Jerónimo

● Carta a Pamáquio (Epistola ad Pammachium): Sam Jerónimo, mui susceptível às críticas, defende-se nesta carta das acusações que recebeu umha traduçom sua.

● Constitui o primeiro ensaio teórico acerca da traduçom.

● Nela exprimem-se ideias que vam ficar por muitos séculos como motor da traduçom.

Page 12: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Sam Jerónimo

● Na Carta, Sam Jerónimo diferencia duas maneiras diferentes de traduzir:

○ Traduçom baseada no sentido○ Traduçom literal, ajeitada para os textos

sagrados● “Eu nom só o digo, mas ainda com livre voz

o confesso, que na interpretaçom dos livros gregos nom procuro exprimir umha palavra por outra, mas sigo o siso e efeito, salvo nas Sagradas Escrituras, porque ali a ordem das palavras trai mistério”

Page 13: Primeiras Reflexións en Torno á Tradución 4

Sam Jerónimo

● Sam Jerónimo é considerado hoje em dia o padroeiro dos tradutores, celebrado em 30 de setembro.