ПРИРОДНО АЕКУВАЊЕ СО ПЧЕЛИНИ ПРОИЗВОДИ

Прополис * Полен * Матичен млеч * Восок * Пчелин отров

V

V

По природен пат до совршено здравје и долг живот

МАРТИНА

ПРИРОДНО ЛЕКУВАЊЕ СО ПЧЕЛИНИ ПРОИЗВОДИ

Издава:МАРТИНА КОМЕРЦ

Превод:Стефо Јаневски

Печати:Академски печат - Скопје

ПРИРОДНО ЛЕКУВАЊЕ СО ПЧЕЛИНИ ПРОИЗВОДИ

Прополис * Полен * Матичен млеч Восок * Пчелин отров

МАРТИНА

Скопје, 2007

СОДРЖИИА

11РОПОЛИС.................................................................9

11рополисот во пчелино друш тво............................ 9Како пчелите го собираат прополисот .................10Мистење, мелење и чување на прополисот водомашни услови..........................................................12Историја на прополисот ...........................................13Хемиски состав на прополисот ...............................14Преосетливост на прополис: мерки наиретпазливост.............................................................21Употреба на прополисот во медицината ............. 23Приготвување алкохолна прополиснатинктура со 100-процентен концентрат (1:1) ....24Пропорции за приготвување на алкохолнитетинктури.......................................................................25Алкохолна тинктура одпрополис (10% раствор) .......................................... 26Прополисна в о д а ........................................................27Воден екстракт од прополис................................... 28Мелем од прополис.......... .........................................29Течен крем од прополис .......................................... 30Путер од прополис.................................................... 32Сув концентрат од прополис .................................. 33Паста со прополис .................................................... 34Млеко од прополис......................................... .........34

5

Р Е Ц Е П Т И .................................................................. 35Насшинка (кивавица)...................... ............... 35АнГина, Грип, воспаление на Грлото ...........35Хроничен фарингитис, ринит ис ................. 36Бронхијална астма ..........................................37Дишни проблеми ..............................................37Воспаление на белите дробови .................... 38Воспаление на носно-Гркланскаташ уплина ..............................................................38Туберкулоза на белите дробови ...................39Артериосклероза ............................................ 40Чир на желудникот и надванаесетпрсното црево .............................. 42Хроничен Гастритис и јак хрониченколит ис ..............................................................43Заболувања на Грлото на матката ............43Забоболка ..........................................................45Воспаление на непцата, стоматитис........46ЕГзема на увото, јадеж во у во т о .................46МиГрена..............................................................47Воспаление на лимфните јазли ................... 47Потење на нозете, еГзема на рацет е ..........47Превентива од онколошки болест и ...........48Остеохондроза на половината ................... 48О т ит ис ............................................................. 49Заболувања на штитната жлезда..............49Постоперативни рани .................................. 49Заболувања на венит е ................................... 50За добар Глас.....................................................50Кожни болести ................................................51Мелем за лекување рани, изгореници ивоспаленија ........................................................51К оса .................................................................... 54Отита состојба............................................. 55

6

ПОЛЕН 57

Хемиски состав.......................................................... 58Квалитетот на поленот............................................ 59Примена во медицината .......................................... 62Несакани ефекти ...................................................... 63Како дејствуваат различни видови полен ............64РЕ Ц Е П Т И ............ ......................................................67

Слабокрвност ................................................. 69Желудочно-цревни болест и ......................... 70Козметика со полен ....................................... 71

МАТИЧЕН М Л Е Ч ................................................... 73

Хемиски состав.......................................................... 74Примена и чување..................................................... 77Контраиндикации и несакани ефекти ..................78Лековита употреба ................................................... 78Како да направите емулзија од матичен млеч ....79 РЕ Ц Е П Т И .................................................................. 80

ПЧЕЛИН ВОСОК ................................................... 83

Квалитетот на восокот ............................................ 85Смеса за заживување на раните.............................86

ПЧЕЛИН ОТРОВ ....................................................87

Несакани ефекти ......................................................91Како да се лекувате и на што да обрнете посебно внимание? ................................................................... 95

МЕД ОД С А Ќ Е .........................................................97

7

П РОП одис

Прополисош во ичелино друшшво

ПРОПОЈШСОТ (пчелин лепак, смола, пче- лин балзам) е смолеста, ароматична и природна супстанција. Медоносните пчели ја собираат од пупките и од кората на дрвјата (тополи, врби, бре- зи, бор, костен и др.). Смолата е главна “сурови- на” од која пчелите произведуваат прополис кој со своите бактериски и бактериостатички особи- ни претставува санитарно средство кое им служи за “дезинфекција” на внатрешноста на кошница- та, па таа благодарение на него е чиста како бол- ница.

Зборот има грчко потекло, односно тоа е сложенка од два збора, “про” што значи пред и “полис” што означува град, тврдина (“пред гра- дот”, “пред кошницата”). Зборот “прополис” по- некогаш се преведува како “систем за одбрана на градот”. Со оглед на примената во кошницата, оваа сложенка означува одбрана на пчелиното друштво, бидејќи прополисот е моќно тајно оруж- је на пчелите заради кое секој неканет гостин е казнет со смртна казна. Доколку пчелите усмртат некој неканет гостин (глушец, инсект, полжав), а

9

не можат да го исфрлат од кошницата, со иропо- лисот го балсамираат и така го спречуваат загаду- вањето што би настанало со неговото распаѓање.

Прополисот е и градежен материјал бидејќи со него пчелите ги затвораат пукнатините во кошницата за да го спречат навлегувањето на влагата и на ветрот, ги покриваат извалканите де- лови на кошницата и др.

Бојата на прополисот зависи од видот на растенијата од кои е собран. Обично е со зелени- кава, жолтеникава или црвеникаво кафена боја, со смолеста коегзистенција и со пријатен мирис. Со текот на времето, прополисот го губи мири- сот, станува потврд и добива темна, понекогаш дури и црна боја.

Како пчелите Го собираат прополисот

Прополисот најмногу се собира кон крајот на летото и во есен, а многу ретко напролет. Про- сечно, пчелиното семејство годишно собира 100- 150 грама прополис. Пчелите ги зафаќаат смолес- тите материи со вилиците и ги влечат во вид на нишки кои се кинат. Потоа со ножици ги отстра- нуваат грутчињата смола од вилицата и ги ста- ваат во поленови кошнички. Во текот на собира- њето пчелата ги меша смолестите материи со

10

плунковните жлезди. Собирањето на прополисот трае долго и пчелите честопати го прекинуваат, односно се враќаат во кошниците за да ја допол- нат со храна. Постои мислење дека во кошницата пчелата никогаш не се ослободува од прополисот сама, туку дека таа работа им ја препушта на пче- лите од кошницата, кои некогаш ги чекаат многу долго (од еден час до два дена). Пчелите во кош- ницата или т.н. “прополисни пчели” ја мешаат смесата, додаваат восок и го мешаат со полен и со плунковните жлезди.

Собирањето на основната маса на прополи- сот е од 10 часот наутро до 15 часот и 30 минути, бидејќи во друг период од денот површината од која пчелите ја добиваат смолестата материја е тврда и најверојатно недостапна за собирање.

Смолестите материи (кои ги лачат растени- јата) содржат летачки ароматични компоненти (терпени) кои дејствуваат на хеморецепторите на пчелините мустаци и со тоа создаваат рефлекси кои им овозможуваат да ги пронајдат.

Пчелите преработуваат два вида прополис: течен (70% смола од пупките на дрвјата и од плунката од пчелините жлезди) кој е со висок квалитет и леплив прополис (составен од нектар и од восок) кој е со послаб квалитет. Додавајќи ја во смолата од пупките на растенијата плунката од своите жлезди, пчелите го збогатуваат хемискиот состав на прополисот правејќи го единствен. Про-

11

полисот се добива како резултат на иочетното ва- рење на цветниот полен на пчелите.

Најчист прополис се добива наесен, кога, подготвувајќи се за зимата, пчелите го внесуваат во вид на грутчиња на задните нозе. Најчист про- полис се наоѓа на ѕидовите на кошницата, обично измешан со восок.

За зголемување на количеството прополис, во практиката се употребуваат специјални решет- ки од дрвени или од пластични летви кои созда- ваат привремени пукнатини со широчина од 3-4 мм. Кога пчелите депонираат значајно количес- тво прополис, мрежата може да се олади, а при свиткувањето на мрежата прополисот пука и се одвојува. Вака собраниот прополис е навистина чист. Со ставањето решетки на кошницата се зго- лемува сигурноста дека секоја сезона од секое пчелино семејство ќе се добие 250-400 гр чист прополис. Гнездото на пчелите во текот на зима- та не треба да се остава без прополис бидејќи тој на пчелите им е животна потреба.

Чистење, мелење и чување на прополисотво домашни услови

Во топлата кошница прополисот е измешан со восокот и со механичките примеси, па е доста леплив, но на собна температура станува кршлив. За да се ослободи од примесите, се спушта во сад

12

со ладна вода, при што восокот и другите примеси (бојата) ќе испливаат на површината, а прополи- сот останува на дното. Прополисот се чува во су- ва, чиста кутија на максимална температура од 25 Целзиусови степени замотан во масна или во пер- гаментна хартија. Прополисот ситно се ренда ко- га од него се приготвуваат различни тинктури, раствори, мелеми и др.

Историја на прополисот

Прополисот како лек е познат уште од ан- тичкиот период. Аристотел го споменува во сво- јот труд “Говорот на животните” и доаѓа до зак- лучок дека може да се употребува во лекувањето на кожните повреди, рани и инфекции. Прополи- сот најмногу се употребувал за време на Бурските војни во Јужна Африка (1899-1902), бидејќи пока- жал одлични резултати во зараснувањето на ра- ните. Авицена прополисот го нарекол “црн во- со к", а Инките го употребувале против воспали- телни процеси и при висока температура.

Забелешки за прополисот може да се најдат и кај Плиниј Постариот, Диоскорид, Гален и Ва- рон во 12. и 15. век кои го применуваа против вос- паление на грлото, како средство против кариес, болка, за лекување на белодробните и на кожните болести.

13

Во стар Египет најобразованите луѓе од тоа време биле познавачи на медицината и хемијата. Прополисот го употребувале за лекување, за му- мифицирање на телата на умрените фараони и уг- ледни луѓе. Исто така, прополисот нашол приме- на и како средство за конзервирање и влегувал во состав на многу мелеми.

Хемиски состав на прополисот

Прополисот содржи над 55% растителни смоли, етерични масла 10%, балзами, ензими и восок 30%, полен 5%, ароматични материи, фла- вони и флавоноиди, различни органски киселини, витамини од групата Е и Б, многу минерали; цинк, бакар, железо.

Прополисот содржи големо количество ми- нерални материи: манган, цинк, бариум, тита- ниум, бакар, калај, никел, кобалт, ванадиум, хром, калциум, фосфор, калиум, сулфур, натриум, же- лезо, магнезиум, молибден, алуминиум, креми- ниум, селен, флуор, жива и антимон.

Витамини: Б1 (4-4,5 мкг/г), Б2 (20-30 мкг/г), Б6 (4,5-6 мкг/г), А, Ц, Е, РР, никотинска, панто- тенска киселина и др. Освен тоа, прополисот е бо- гат со каротин - провитамин А.

Во прополисот се идентификувани 50 мате- рии кои ги активираат биолошките центри на ор- ганизмот, овозможувајќи им ритмички да функ-

14

ционираат. На пример, цинкот, манганот и Г>акл рот го активираат процесот на растењето, рачно јот и размножувањето, учествуваат во процесот на создавањето на крвта (заедно со кобалтот), го регулираат процесот на размена на материите, позитивно влијаат врз функцијата на половите жлезди. Освен тоа, цинкот го продолжува дејство- то на хормонот на панкреасот - инсулинот кој го изострува видот.

Во прополисот наоѓаме и органски арома- тични киселини - бензоева, кофеинска, фенолкар- бонска киселина, антибиотички соединенија и др.

Биолошката вредност на прополисот се об- јаснува првенствено со присуството на значајни количества флавоноид, фенол и терпеноид. Фла- воноидите вклучуваат кверцетин, галангин, кемп- ферол, лутеолин, пиноцембрин, пиностромбин и пинобанксин. Содржи и бензоева киселина која го задржува растот на микроорганизмите. Освен тоа, фенолските киселини имаат лепливо дејство што овозможува зарастување на раните и чиреви- те.

Азотни материи во прополисот се белкови- ните, амидите, амините и аминокиселините. Оп- штото количество азот е околу 0,7%. Во негов состав се и такви аминокиселини како што се ас- парагинската, глутаминската, триптофанот, фе- нилаланинот, леуцинот, цистинот, метионинот,

15

валинот, серинот, хистидинот, аргининот, проли- нот,тирозинот, треонинот, аналинот и лизинот.

Без оглед на тоа што од прополисот се од- воени многу компоненти, повеќето се уште се не- познати. Одвоени и испитани се оние состојки кои може да се растворат во вода или во органски рас- творувачи. Но одреден дел од компонентите на прополисот не е растворлив во водата ниту во ор- ганските растворувачи. Најверојатно, овој нерас- творлив дел бара научно-истражувачка работа.

Во последните две децении од 20. век, инте- ресирањето за пчелиниот лепак како лековито средство се зголемува бидејќи современите истра- жувачи пронашле доволно разновидно дејство на прополисот:

- антибактериско (го забавува растењето на бактериите);

- бактериско (уништува некои бактерии, тој е најјак природен дезинфисиенс);

- фунгицидно (погубно дејствува врз 11 ви- дови површински габички и побудувачи на кож- ните болести на нозете);

- анестетичко (ефектот против болката е 5,2 пати посилен од двопроцентниот новокаин);

- противвоспалително, овозможува епите- лизација на раните, позитивно влијае врз специ- фичната и неспецифичната заштитна сила на ор- ганизмот и др.

16

Прополисот уште од најраниот иериод п угтотребувал за лекување и на најтврдокорнитг рани бидејќи има антисептичка и антивирусиа способност, ги заживува раните, ја стимулира ре- генерацијата на ткивото. Облогите со мелеми од прополис не се болни при отстранувањето бидеј- ќи тој не се лепи за раните. И во лекувањето на кожните болести (егзема, невродерматитис, га- бични и други заболувања) е доста ефикасен. Кај раните и изгорениците прополисог ја стимулира гранулацијата, помага во лекувањето на локални- те загнојувања.

Прополисот дејствува против чиревите, во мали количества ја нормализира секретната функција на желудникот, го забрзува заздравува- њето. Ја регулира работата на дигестивниот тракт, го засилува лачењето на жолчката, влијае на зараснувањето на чиревите во желудочно- цревниот тракт, го намалува нивото на холесте- ринот и позитивно влијае на цревната моторика.

Во врска со намалувањето на нивото на хо- лестеролот и холестеринот: материите во пропо- лисот се моќна превентива против артериоскле- розата на крвните садови што има решавачка улога во спречувањето на срцевите болести, ин- фарктот и другите кардиоваскуларни заболувања.

Прополисот нема негативно влијание врз организмот, туку му помага да се пречисти, ги деактивира отровите и ги исфрла од организмот.

17

Прополисот и препаратите врз база на прополис (алкохолни и водни тинктури, мед со прополис, таблети, мелеми, кремови и др.) го имаат следно- во терапевтско дејство: служат како балзам, про- тив јадеж, антитоксични се, го зајакнуваат орга- низмот, го намалуваат артерискиот притисок, ја стимулираат размената на материите, регенера- цијата и создавањето на крвта, го подобруваат ва- рењето, ја зголемуваат издржливоста и работната способност на организмот, позитивно влијаат врз жлездите со внатрешно лачење.

Прополисот како концентрат или во разбла- жена форма се употребува за измивање на усната шуплина, грлото и во гинекологијата. Во борбата со стрептококите, стафилококите и салмонелите има антимикробски особини. Антимикробското дејствување на прополисот ги опфаќа и вирусите, па како таков се применува при лекување грип, настинка и херпес. Карактеристично за прополи- сот е тоа што бактериите не се отпорни на него и нема придружни штетни појави, што е мана на синтетичките антибиотици.

Прополисот во човечкиот организам деј- ствува и како биостимулатор бидејќи ги стимули- ра антителата, па се препорачува за јакнење на имунолошкиот систем на организмот. Се приме- нува како дезинфисиенс на усната шуплина и гр- лото, при парадентоза, настинка и инфекции на

18

системот за варење и на мокрачниот систгм I н отстранува отоците при забоболка, а во стомито логијата се употребува како средство за јакнењс н за лекување на непцата, за третирање на ранички во устата, за афти и за парадентоза. Корисен е и за здрави луѓе бидејќи го отстранува заморот и ја зголемува работната способност.

Прополисот не е штетен, тој ги штити цр- ниот дроб и срцето. Новите испитувања се повеќе потврдуваат дека го јакне имунолошкиот систем, и не само што ја спречува појавата на лошите ту- мори, туку има и непосредно антиканцерогено влијание на станиците, забавувајќи го растењето на канцерогените клетки на сметка на намалува- ње на спазмата на крвните садови кај некои тумо- ри на желудникот, дебелото црево, црниот дроб, белите дробови, градите, матката, кожата и на крвта (леукемија). Прополисот е моќен радиопро- тектор (штити од радијација). Прополисот фатал- но дејствува и врз бактеријата на туберкулозата. Како силен антиоксиданс ефикасно дејствува про- тив слободните радикали кои денес се сметаат за причинители на многу болести, како артерио- склероза, катаракта, Паркинсовата и Алцхајме- ровата болест.

Постои дури и теорија дека прополисот го подмладува организмот. Редовната употреба на прополисот може да го одложи процесот на ста- реење, ослободувајќи го организмот од отровните

19

материи кои предизвикуваат старост. Најперспек- тивен метод на влијанието на патологијата на ста- реењето се антиоксидансите - материи кои ги спречуваат штетните процеси. Прополисот ги зголемува заштитните сили на организмот. Про- полисот, како антиоксиданс, не само што го про- должува животот, туку ги запира патолошките процеси кои влијаат на стареењето на органите и на ткивата. Редовната употреба на прополисот и на производите врз база на прополис ќе ги разбу- ди заштитните сили на организмот и ќе не под- млади.

Научниците го испитувале и дејството на прополисот со антибиотиците. Откриле дека про- полисот го зголемува дејството на стрептомици- нот и на тетрациклинот, но не влијае на активнос- та на пеницилинот и на левомицитинот. Подато- ците на научниците говорат за тоа дека прополи- сот дејствува послабо од антибиотиците, но е по- малку токсичен и создава резистентност (добра отпорност) против микробите. За разлика од ан- тибиотиците, прополисот не ја нарушува нормал- ната микрофлора на цревата, односно не предиз- викува дисбактериоза.

Прополисот се применува и при заболувања на слузокожата на носот, синусите, дишните па- тишта, средното уво, па затоа се употребува во оториноларингологијата (отитис, ринитис, анги- на) и во пулмологијата (лекување бронхитис, хро-

20

нични воспаленија на белите дробови, бронхијал- на астма). Исто така, прополисот успешно се при- менува и против следниве болести: остеомиели- тис, главоболка, мигрена, хроничен гастритис, хроничен хепатитис, невралгии, заболувања на крвните садови, дејствува против локална болка, маститис, добри и лоши тумори, склоност кон тромбози.

Редовната употреба на прополисот во мали дози (0,1 гр) го запира лепењето на тромбоцитите и на тој начин има важна улога во превентивата и во лекувањето на тромбозата на крвните садови.

Прополисот покажал добри резултати и во лекување на стенокардијата; неговата примена има терапевтски ефект и се препорачува како до- полнување на главното лекување.

Антибактериските материи на прополисот се отпорни на температура, а чувањето до 3-4 го- дини не ја намалува неговата антимикробска ак- тивност.

Преосешливосш на ироиолис: мерки на претпазливост

НАПОМЕНА: Кај примената на препарати- те од прополис, треба да се има на ум дека не смеат да ги употребуваат лица кои се алергични на пчелини производи. Кај примената на препара-

21

тите за деца, важно е дозата да биде контролира- на и помала од онаа која е наменета за возрасни лица.

Бидејќи е достапен, прополисот како леко- вито средство честопати се употребува неконтро- лирано. Затоа се поставува прашањето за негови- те несакани, споредни ефекти.

Прополисот се смета дека не е токсичен. Несакани ефекти се забележуваат најчесто при предозирање со препаратите или со прополисот. Затоа секогаш придржувајте се до препорачаната доза, во спротивно, може да дојде до истоштеност, влошување на апетитот, зголемување на бројот на леукоцитите во крвта, а понекогаш и до алер- гиски реакции (алергиско воспаление на кожата, јадеж, црвенило на кожата, егзема, поретко до по- качена телесна температура, слабост и други симптоми) кои исчезнуваат откако ќе престанете со лекувањето со прополис. Преосетливоста мо- же да се манифестира и во вид на мачнотија и влошување на здравјето дури и кога прополисот само ќе се помириса. Преосетливоста во лекува- њето на кожните болести се манифестира во вид на кожни реакции, пред се на местата каде што е нанесен.

Лицата кои боледуваат од егзема, дијатеза, бронхијална астма се поосетливи на убодот од пчела.

22

Преосетливост може да се забслежи кл| >а болените од кожна туберкулоза, трофички чире- ви и пиодермитис, а поретко кај заболени од псо- ријаза, алопеција, но и кога се применува како ин- халација или се пие.

Да заклучиме: прополисот (природен или медицинските препарати врз база на прополис) мора да го употребуваме внимателно и само по консултација со лекар.

Употреба на прополисот во медицината

Производи врз база на прополис може да бидат алкохолните тинктури, водните раствори, мелемите, кремовите, млекото и др. Доколку ку- пувате готови производи, обрнете поголемо вни- мание на тоа дали производот ги содржи стан- дардните екстракти од прополис (СПЕ или ЕЕП) кои гарантираат ефектна и сигурна употреба, би- дејќи под некои услови, особено ако пчелите се чуваат в град, тие може да собираат катран од па- тиштата, од покривите на куќите, а потоа го но- сат во кошниците и го употребуваат како соп- ствен прополис, што може да биде опасно по здравјето на луѓето.

Прополисот најчесто се употребува расто- пен во алкохол, измешан со мед или со полен, од- носно во смесите со екстрактите на лековитите растенија.

23

Пригошвување на алкохолна шинкшура одпрополис 100-процентен концентрат (1:1)

НАПОМЕНА: Овој 100-процентен концентрат НИКОГАШ не смее да се употребува во чист вид, туку ИСКЛУЧИТЕЛНО РАЗБЛАЖЕН.

Вообичаено, за лекување се употребува 20- процентна тинктура од прополис.

Земете 100 гр пречистен и иситнет пропо- лис. Ставете го во темно стаклено шише, прелеј- те го со 100 мл 96-процентен алкохол, добро зат- ворете го и оставете го 7 дена на темно место, на собна температура. Секојдневно клацкајте ја со- држината. Потоа тинктурата држете ја 10-12 часа во фрижидер, па исфилтрирајте го растворот, а шишето добро затворете го и чувајте го во фри- жидер.

За внатрешна употреба алкохолната тинк- тура се користи со вода или со млеко. Растворот треба да биде топол. На половина чаша млеко или вода употребете 20-40 капки. Земајте 3 пати дневно, 60-90 минути пред јадење.

24

Проиорции за иригошвување алкохолнитинктури

10% алкохолна тинктура од прополисИзмешајте го прополисот со 96% алкохол

во размер 1:10 (на пр. 100 гр прополис и 1 л илко- хол)

15% алкохолна тинктура од прополисИзмешајте го прополисот со 96% алкохол

во размер 1:6 (на пр. 100 ?р прополис и 600 мл ил- кохол)

20% алкохолна тинктура од прополисИзмешајте го прополисот со 96% алкохол

во размер 1:5 (ни пр. 100 ?.р прополис и 500 мл ил- кохол)

30% алкохолна тинктура од прополисИзмешајте го прополисот со 96% алкохол

во размер 1:3 (на пр. 100 Гр прополис и 300 мл ал- кохол)

40% алкохолна тинктура од прополисИзмешајте го прополисот со 96% алкохол

во размер 1:2,5 (на пр. 100 Гр прополис и 250 мл алкохол)

25

50% алкохолна тинктура од прополисИзмешајте го прополисот со 96% алкохол

во размер 1:2 (на Пр. 100 Гр прополис и 200 мл ал- кохол)

Алкохолна тинктура од прополис(10% раствор)

Иситнете 10 гр прополис (оладете го, ситно изрендајте го и просејте го низ сито), ставете го во темно шише, прелејте го со 100 мл 96-процен- тен алкохол, добро затворете го и оставете го 8- 10 дена на темно место, на собна температура, повремено клацкајќи го. Потоа тинктурата чувај- те ја 10-12 часа во фрижидер, па исфилтрирајте ја. Чувајте ја тинктурата во темно шише во фрижи- Дер-

Оваа тинктура е антисептик, ги заживува раните, дејствува против болки, јадеж, антиток- сична е, го стимулира метаболизмот, ги отстрану- ва спазмите на крвните садови, го намалува згрут- чувањето на крвта, ја стимулира регенерацијата на ткивата и заштитните сили на организмот.

Надворешно се употребува за лекување на заболувањата на усната слузокожа, непцата, заби- те, хроничниот тонзилитис (со измивање - една лажица тинктура на една чаша вода).

26

При воспаление на средното уво тинктурата од прополис измешајте ја со масло во однос 1:2, загрејте ја до телесна температура, па на децата капнувајте им по 3-5 капки, а на возрасните 7-10, 3-4 пати на ден.

Внатрешно тинктурата се применува против настинка, грип, бронхитис, воспаление и туберку- лоза на белите дробови, хипертензија, чир на же- лудникот и на дванаесетпрсното црево. Дозата е 20-60 капки на 50-100 мл вода или млеко. Лекува- њето трае од 5 до 30 дена, во зависност од тежина- та на заболувањето.

Дозата за деца се одредува на следниов начин: на една година се зема 1/20 од дозата за возрасни. Контраиндикација може да биде алер- гија на прополис.

Препорачуваме да се приготват 10, 20, 30, 50-процентни алкохолни тинктури од прополис кои ќе послужат како основа за подоцнежното приготвување на смесите и на лековите со пропо- лис.

Прополисна вода

Прополисот што остана по приготвувањето на алкохолните раствори треба да се прелее со дестилирана вода во однос 1:2 и да се загрее на во- дена пареа 10-12 минути на температура од 80

27

Целзиусови степени. Смесата постојано мешајте ја, потоа исфилтрирајте ја. Чувајте ја во фрижи- дер. Пожелно е водата да се искористи за 2-3 ме- сеца бидејќи бактериската активност на водата се намалува.

Внатрешната употреба е 30-50 мл од 3 до 5пати на ден, половина час пред јадење. Лекување- то трае 3-4 недели во зависност од тежината на заболувањето. Доколку е неопходно, повторете го лекувањето.

Прополисната вода дејствува против габич- ните заболувања, вирусите, воспаленијата, ја на- малува болката, се употребува против зрачења, го занира крвавењето. Внатрешно се примснува ка- ко превентива (1-2 пати дневно, може со алкохо- лен раствор), како средство за јакнење на имуно- лошкиот систем, подмладување, за лекување на органите за варење, за дишење, а надворешно против чиреви, изгореници, рани.

Водеп екстракт од прополис

Земете 100гр иситнет прополис, ставете го во тегла, прелејте го со 500 мл дестилирана вода, добро затворете го и оставете го 3-5 дена. Секој ден теглата загревајте ја на водена пареа до 40-50 Целзиусови степени, 1-2 часа непрекинато мешај-

28

ќи ја содржината со стаклено стапче. Потоа пре- паратот исфилтрирајте го.

Пред употреба проклацкајте, и земајте по 20-30 мл по 2-3 пати на ден во текот на 4-6 недели.

По тримесечно чување, бактериските осо- бини на водниот раствор се намалуваат, па треба да го употребите пред истекот на рокот.

Мелем од прополис

Се приготвува 5, 10, 15, 20, 30 или 40-процен- тен мелем. За тоа се потребни 5, 10, 15, 20, 30 или 40 гр добро сомлен прополис. Прополисот исто- пете го во емајлиран сад врз зовриена водена па- реа за да има леплива коегзистенција. Потоа до- дадете 95, 90, 85, 80, 70 или 60 гр вазелин или вазе- линско-ланолинска смеса во однос 1:1 и несолен путер (вкупната тежина треба да биде 100 гр). Др- жете го на водена пареа на температура од 80 Целзиусови степени уште 20-30 минути со посто- јано мешање. Потоа исфилтрирајте го преку дво- слојна газа, оладете го и ставете го во темни тег- ли. Чувајте го во добро затворени тегли во фри- жидер. Мелемот од прополис е ефикасен во леку- вањето стари рани, изгореници, дерматитис, егзе- ма и други кожни болести. Антимикробските својства на мелемот зависат од концентрацијата на прополисот.

29

5-10% мелем од прополис се употребува против гребаници, мали исеченици на кожата, против измрзнати делови од телото, хемороиди, воспаление на грлото на матката и др.

10-15% мелем се употребува за длабоки и загноени рани, стари чиреви, набрчкана кожа, ег- зема, јадеж и др.

15-25% мелем се употребува против габични заболувања и егзема.

30 и 40% мелем се употребува кај радикули- тис, ишијас, заболувања на периферниот нервен систем.

40-45% мелем за лекување на рак на кожа- та, туберкулоза на кожата, псоријаза и др.

Течен крем од прополис

Еден литар масло (вазелинско, сончогледо- во, пченкарно или маслиново) загрејте го на па- реа да врие, па растопете ги парченцата иситнет прополис - од 10 гр (10%) до 50 гр (50%). Добие- ната смеса загревајте ја, мешајте 20-30 минути, оладете ја и профилтрирајте ја преку газа. Ставе- те ја во широка тегла и чувајте ја во фрижидер.

30

10% крем од прополис се примепува:- против изгореници и измрзнати делови од

телото, хемороиди, кивавица, така што во ноздри- те ќе ставите хигиенско стапче натопено во оваа течност да стои 15-20 минути или по 2-4 капки во секоја ноздрва 4 пати на ден.

- во гинекологијата при воспаленија, особе- но при воспаленија на грлото на матката. Во ваги- налниот отвор ставете тампон со крем од пропо- лис и прицврстете го на воспалената површина. Тампонот тргнете го по 10-12 часа. Лекувањето трае 10-12 дена.

15% крем од прополис се применува:- за брзо зараснување на раните, исеченици,

против мозолчиња, егзема, пришт, јадеж, воспа- ленија и чиреви на носната слузокожа и устата, при воспаление на капаците;

- против големи изгореници и измрзнати де- лови од телото, со претходна примена на 10% маст.

20% крем од прополис се применува:- при габични заболувања, егзема, фурунку-

ла.

31

30-40% крем од прополис се применува:- при црвен ветер (по пат на мачкање или

втривање)- при радикулитис, ишијас и при откажување

на нервниот систем (на горните и долните екстре- митети) по пат на втривање и загревање со сина ламба.

Пушер од ироиолис

За добивање на 5, 10, 15, 20-процентен пре- парат, 5, 10, 15 или 20 гр сомлен прополис истопе- те го во емајлиран сад врз зовриена водена пареа. Кога ќе добиете леплива маса од прополис, во са- дот додадете 95, 90, 85 или 80 гр свеж несолен пу- тер (вкупната тежина треба да биде 100 гр) и со постојано мешање држете ја уште 15 минути врз водената пареа на температура не посилна од 80 Целзиусови степени. Потоа добиената маса про- филтрирајте ја преку трислојна газа и со непреки- нато мешање оладете ја. Ставете го во темна тег- ла (за подобрување на вкусот понекогаш се дода- ваат мед и кафе) и чувајте го во фрижидер.

Путерот од прополис дејствува против бол- ки, воспаленија, го зголемува имунитетот, а се применува и во лекувањето на различни болести.

Кај цревната туберкулоза и кај белите дро- бови лекувањето трае еден и пол до два месеца.

32

ГТо двонеделен прекин, доколку е потребно, пов- торете ја постапката.

Кај дишните заболувања путерот од пропо- лис се употребува се до целосното оздравување.

5, 10-процентниот путер се употребува по една лажичка, а 15, 20-процентниот по 1/2 лажич- ка со топло млеко еден час пред јадење, 2-3 пати на ден. Дебелите лица дозата треба да ја зголемат 1,5 до 2 пати.

Сув коицентрит од прополис

За добивање на овој концентрат треба да зе- мете 10 гр прополис со најдобар квалитет. Исит- нете го, отстранете ги механичките примеси, пре- лејте го со 100 гр 96-процентен алкохол. Екстрак- цијата правете ја во домашни услови два дена, а половина час дневно мешајте ја и одвреме навре- ме проклацкајте ја.

Вака стојаниот алкохолен екстракт од про- полис може да има светложолта или темнокафеа- ва боја. Бојата зависи од квалитетот на прополи- сот и од концентратот на растворот. Третиот ден смесата профилтрирајте ја и процедете ја преку двослојна газа. Добиениот екстракт попарете го за 2/3 со помош на водена пареа за да добиете гус- та, леплива течнокафеава маса со пријатен мирис. Екстрактот од прополис се чува во затворен сад на собна температура.

33

Овој концентрат се употребува за лековити цели (надворешно) исто како и 10, 20, 30% мелем приготвен на растопен ланолин, путер, вазелин идр.

Паста со прополис

Иситнетиот прополис измешајте го со путер од вазелин во порцелански аван во размер 1:1 за да добиете мазна смеса, слична на павлака. Чувај- те ја во темни тегли во фрижидер.

Млеко од прополис

Двесте грама млеко зовријте го во емајли- ран сад, тргнете го од огнот и сипете 10 гр исит- нет прополис и непрекинато мешајте за да добие- те изедначена смеса. Потоа профилтрирајте го преку газа во стаклен сад, а откако млекото ќе се олади, тргнете ја коричката.

Млекото од прополис, топло, се употребува за зајакнување на имунитетот и за јакнење на ор- ганизмот. За превентива и за јакнење на организ- мот земајте по 1/3 чаша еднаш дневно; за лекува- ње други болести пијте по 1/3 чаша трипати днев- но.

34

РЕЦЕПТИ

НАСТИНКА (КИВАВИЦА)

Во порцелански сад измешајте 20 гр иситнет прополис со малку путер, додадете сончогледово масло така што вкупната тежина да биде 100 гр. Добро измешајте. Смесава употребувајте ја со хи- гиенско стапче натопено во крем и ставајте ја во ноздрите 2 пати на ден наутро и навечер, 10-15 ми- нути, се до целосното оздравување.

АНГИНА, ГРИП, ВОСПАЛЕНИЕ НА ГРЛОТО

1. Парченце прополис со големина на гра- шок чувајте го в уста во текот на денот понеко- гаш префрлајќи го од едната на другата страна во устата (ноќта ставете го зад образот). Ова сред- ство може да се употребува и како превентива за грип, ангина и за други заболувања на устата и на грлото.

2. За измивање на грлото: потребни се 40- 50 капки десетпроцентна алкохолна тинктура и една лажица домашно зелје. Сувото, сомлено рас- тение прелијате го со една чаша зовриена вода, оставете го врз водена пареа 15 минути, а потоа

35

уште 30-40 минути да се олади. Процедете го. До- дадете 10-процентна алкохолна тинктура од про- полис и топло употребувајте го ча измивање на грлото при ангина и хроничен тонзилитис.

Ова измивање има антимикробско и против- воспалително дејство, а има пријатна арома.

3. Потребни се 40 капки 20-процентна тинктура од прополис и една лажица сув лист од тегавец.

Прелејте го растението со една чаша зо- вриена вода, оставете го да стои 30-60 мин. Потоа додадете 40 капки прополис и употребувајте го за измивање на грлото при ангина, хроничен тонзи- литис, фарингитис, заболувања на непцата и на усната слузокожа, како и за превентива од болес- ти.

ХРОНИЧЕН ФАРИНГИТИС, РИНИТИС

Прополисот се приготвува на рибина маст или на сончогледово масло. Во 100 гр маст истру- гајте 10-15 гр прополис, загрејте го на 60-70 Цел- зиусови степени, измешајте го и ставете го на топло место 7 дена. Смесата клацкајте ја 2-3 пати на ден. По 7 дена процедете ја. При фарингитис употребувајте по една лажичка 3-4 пати на ден, а при ринитис мачкајте ги носните шуплини 3-4 па- ти на ден.

36

БРОНХИЈАЛНА АСТМА

Иситнетиот прополис (20 гр) прелијте го со 80 мл алкохол и оставете го да стои една недела одвреме навреме клацкајќи го. Кога ќе се проце- ди преку газа, се земаат по 20 капки со млеко или со вода, половина час пред јадење, 3 пати на ден во текот на два месеца.

Напомена: Бидете внимателни, бидејќи до- колку сте алергични на цветен полен, може да имате реакција и на прополисот!

ДИШНИ ПРОБЛЕМИ

1. 60 гр прополис и 40 гр природен пчелин восок ставете ги во емајлиран сад со зафатнина од 300-400 мл, поклопете ги, па содржината на воде- ната пареа доведете ја до испарување. Отворете го садот и вдишувајте ја пареата 15-20 мин. Инха- лацијава се прави наутро и навечер по јадење. Ле- кувањето трае 2 месеца (со оваа смеса се лекуваат бронхитисот, ринитисот и туберкулозата).

2. Потребни се: 10 мл 10-процентна алко- холна тинктура, 100 гр мед, 30 гр алое. Измешајте го медот со сокот од алое и додадете го алкохол- ниот екстракт од прополис. Добиенава смеса упо- требувајте ја за мачкање на слузокожата на грло-

37

то и на крајниците при хроничен тонзилитис, ла- рингитис и фарингитис.

ВОСПАЛЕНИЕ Н А БЕЛИТЕ ДРО БО ВИ

М елем от од прополис пригответе го на следниов начин: загрејте 100 гр путер на 50-60 Ц елзиусови степени, додадете 10 гр иситнет про- полис. Смесата загревајте ја со непрекинато ме- ш ање до 70 Целзиусови степени, варете 8-10 ми- нути и проф илтрирајте преку газа. О ладете го со непрекинато мешање. Зем ајте по една лажица 2-3 пати на ден, 1-1,5 час пред јадењ е со топло млеко во текот на два месеца.

ВОСПАЛЕНИЕ Н А Н ОСНО -ГРКЛАН СКАТА Ш УПЛИНА

1. 30-процентна алкохолна тинктура од прополис измеш ајте ја со два дела масло од прас- ка. М ачкајте ја носно-гркланската шуплина ед- наш дневно во текот на 10-15 дена.

2. П ри гнојно хронично воспаление на но- сот и носната шуплина се употребува 20-процент- на тинктура од прополис во ф орм а на капки. 30 капки измеш ајте ги со еден дл млака вода и пијте

38

три пати на ден пред јадењ е. И стовремено инха- лирајте се со прополис подолго време. П о 20-та инхалација тампонирајте ја слузокож ата на носот со 3-процентна маст од прополис.

3. А кутниот катар на горните дишни па- тиш та се лекува со прополис на веќе опиш аниов начин, со аеросолна инхалација и со прополис - меден раствор за внатреш на примена. Се ставаат по 30 капки три пати дневно во еден децилитар чај, вода или млеко.

ТУ БЕ РК У Л О ЗА Н А БЕЛИТЕ Д РО БО ВИ

Современите испитувањ а покаж але дека прополисот го засилува дејството на антитуберку- лозните препарати.

1. земајте 15-процентен путер од прополис по една лаж ица три пати на ден со топло м леко 1- 2 месеца.

2. П оловина чаш а м леко од прополис (Во еден литар топло м леко додадете 50-100 гр пропо- лис, загрејте го 10 мин. со непрекинато меш ањ е со дрвена лаж ица за готвењ е). Зем ајте 10-15 гр путер од прополис со топло м леко еден час пред јадењ е или еден и пол час по јадењ е три пати на ден 1-2 месеца. Л екувањ ето повторувајте го 2-3 пати со прекини во траењ е од две до три недели.

39

Клиничките испитувања покаж але дека пу- терот е поефикасен: кај 60% заболените каверни се затвориле по четири месеци лекувањ е.

Напомена: П утерот од прополис не треба да го употребувате доколку Ви е заболен црниот дроб!

АРТЕРИ О С К Л ЕРО ЗА

П отребни се 30 мл 10-процентна алкохолна тинктура од прополис, 200 гр лук, 50 гр мед. Све- ж иот иситнет лук (двапати сомлен на машина за мелењ е месо) прелијте го со 200 мл 96-процентен алкохол и ставете го во темно шише. Растворот чувајте го на темно место 10-12 дена, исфилтри- рајте го, додадете ги медот, 10-процентната алко- холна тинктура од прополис, па измеш ајте за ме- дот целосно да се раствори и чувајте го уште 2-3 дена во шише.

П репаратов се употребува во вид на капки според ш емава, со 50 мл м леко трипати на ден, 20- 30 мин. пред јадење.

1. ден: П ојадок (1 капка), ручек (2 капки), вечера (3 капки)

2. ден: П ојадок (4 капки), ручек (5 капки), вечера (6 капки)

40

3. ден: П ојадок (7 капки), ручек (8 капки), вечера (9 капки)

4. ден: П ојадок (10 капки), ручек (11капки), вечера (12 капки)

5. ден: П ојадок (13 капки), ручек (14капки), вечера (15 капки)

6. ден: П ојадок (15 капки), ручек (14капки), вечера (13 капки)

7. ден: П ојадок (12 капки), ручек (11капки), вечера (10 капки)

8. ден: П ојадок (9 капки), ручек (8 капки), вечера (7 капки)

9. ден: П ојадок (6 капки), ручек (5 капки), вечера (4 капки)

10. ден: П ојадок (3 капки), ручек (2 капки), вечера (1 капка)

Од 11 ден препаратов земајте го по 25 капки трипати на ден до крајот на месецот (30-ттиот ден). П отоа направете прекин, па повторете ја постапкава.

П репаратов има исклучително лековит и превентивен еф ект кај артериосклерозата (орга- низмот се чисти од мастите). Заб ележ ан о е нејзи- но забавувањ е, се спречува појавата на стенокар- дија и на инф аркт. К орисен е и кај чир на желуд- никот и на дванаесетпрсното црево, хроничен ен- тероколитис, хроничен бронхитис, пневмонија.

41

Исто така, овој балзам ги зголемува заш титните сили на организмот и го спречува развојот на ту- морите (доста добри еф екти покаж ал во почетна- та ф аза на туморот).

ЧИ Р Н А Ж ЕЛУДИИКОТ И Н А ДВАН АЕСЕТП РСН ОТО Ц РЕВО

П отребни се 100 гр прополис и 1,5 л млеко. М лекото сварете го и оладете го на 60-70 Целзиу- сови степени, додадете го иситнетиот прополис и м еш ајте се додека прополисот не се раствори. Ко- га м лекото ќе се олади, отстранете го стврдна- тиот слој восок. У потребувајте по 100 мл од мле- кото од прополис 3-4 пати на ден половина час пред јадењ е кај желудочно-цревните заболувањ а и кај заболувањ ата на ж олчните патиш та.

П рополисот дејствува против болки и го за- живува чирот. Л екувањ ето е врз основа на тера- пијата против чир под лекарска контрола.

1. У потребувајте ги путерот од прополис и алкохолната тинктура од прополис исто како и за лекувањ е на туберкулозата.

2. Зем ајте 8-10 капки 20-процентна алко- холна тинктура од прополис со вода три пати на ден пред јадење. Л екувањ ето трае два месеца.

3. Кај желудочно-цревните болести пропо- лисот се зема во природен вид по 0,5 гр 3-4 пати на ден.

42

4. Кај чир на желудникот кој е проследен со болки, како дополнување на главната терапија, м ож е да се зем аат 40 капки 10-20-процентна алко- холна тинктура од прополис со вода или со млеко три пати на ден, еден час пред јадење.

ХРО Н И Ч ЕН ГАСТРИТИС И ЈА К ХРО Н И Ч ЕН КОЛИТИС

К линичките испитувања ја покаж але ефи- касноста на препаратот врз база на прополис во лекувањ ето на ж елудочно-цревните заболувањ а. Се употребува 30-процентен раствор од прополис. Се зем аат по 40 капки со оладен чај или со млеко три пати на ден, еден час пред јадењ е, 10-15 дена. П ож елно е со оваа терапија болните да се придр- ж уваат кон диета.

ЗА Б О Л У В А Њ А Н А ГРЛОТО Н А М АТКАТА

А нтимикробските својства на прополисот наш ле ш ирока примена и во гинекологијата: при воспалителни процеси на вагиналниот отвор и на грлото на м атката. Л екувањ ето треба да биде под контрола на гинеколог. С ам олекувањ ето мож е да наш тети.

43

Сто грама медицински вазелин (или пречис- тена свинска маст) ставете го да зоврие во емајли- ран сад, па оладете го до тем пература од 50-60 Целзиусови степени. Додадете 10 гр иситнет про- полис и со постојано меш ањ е загревајте ја смеса- та 10 мин. тем пературата не смее да биде над 80 степени! В релата смеса проф илтрирајте ја преку газа. Смесата оладете ја со непрекинато мешање. Вагиналниот отвор исчистете го од секретот, па секојдневно, 10-15 дена ставајте тампон од вата натопен со м елемот и држ ете го неколку часа.

При воспалителните заболувањ а на ваги- налниот отвор и на грлото на м атката, успешно се применува алкохолна тинктура од прополис. В Н И М А Н И Е : Концентрацијата на алкохолот ни- како не смее да надминува 3%! Еден ист раствор не може да се употребува и во стоматологијата и во гинекологијата. Значи, 30% раствор треба да го разредите со десет пати повеќе вода!

П ригответе во тегла 3% алкохолен раствор од прополис. Со добиениот раствор обилно нато- пете го там понот од вата и секојдневно (еднаш во денот) ставајте во вагиналниот отвор. Л екувањ е- то трае 7-10 дена. Тампонот треба да го чувате толку колку ш то ќе одреди В аш иот лекар-гинеко- лог. Сам олекувањ ето м ож е да доведе до сериозни компликации.

44

Инфекции на урогениталниот тракт: Пијте 5-10 капки тинктура од прополис два пати дневно неколку недели.

Инфекции на простатата: Пијте5-10 капки тинктура од прополис дневно неколку недели.

Полов херпес: нанесете тинктура од пропо- лис на заболеното место.

Вагинално измивање: Растворете 10-15 кап- ки тинктура од прополис во една чаша вода и из- мивајте се.

ЗА БО БО Л К А

1. 40 гр сомлен прополис ставете го во тег- ла и прелејте го со 100 мл 70-процентен алкохол. О ставете го 7-10 дена одвреме навреме клацкајќи го. П отоа проф илтрирајте го, оставете го да пос- тои, па течноста истурете ја и додадете вода за растворот да биде со 30% концентрација (двапати повеќе вода). Н атопете ги там поните од вата во раствор и доближ ете ги на заболениот заб.

2. П арченце природен прополис со големи- на на граш ок ставете на заболениот заб. З а да би- де прополисот помек, м ож е да се загрее до 60-70 Ц елзиусови степени.

45

ВОСПАЛЕНИЕ Н А Н ЕП Ц А ТА , СТОМАТИТИС

В оспалението на непцата и некрозниот сто- матитис се лекуваат со суспензија од прополис со масажа. Н а хигиенско стапче капнете 5-10 капки 30-процентен прополис. Н епцата се масираат со бавни кружни движења така ш то ќе ги заф атите и здравите делови на ткивото и местото каде ш то отекуваат забите и непцата. Се масира секој ден по неколку пати, најмалку два пати дневно. П о масаж ата треба да капнете неколку капки на за- бот за да се впие во ткивото.

ЕГЗЕМ А НА УВОТО,ЈАДЕЖ ВО УВОТО

Б олните и оние кои се алергични на анти- биотици и на други лековити препарати со успех се лекуваат со смесата од раствор на прополис и ореви: луш пата на зелен орев (кој има големо ко- личество витамин Ц и бактериски материи кои ги униш туваат габичките) иситнете ја и оставете ја да стои во 70-процентен алкохол (10 гр ситна кора на 100 мл алкохол). П о 4-5 дена во растворот, до- дадете исто количество 30-процентна алкохолна тинктура од прополис, па со тампон од вата триј- те ги надвореш ните слушни канали (при јадеж).

46

Кај егзема ставајте во уш ите стапче натопено во смесата (30-40 минути, 2-3 пати дневно). Лекува- њ ето трае најмногу десет дена.

М ИГРЕНА

Д ваесет грама прополис растворете го во 100 мл алкохол, па 40 капки од растворот капнете на коцка ш еќер и изедете ја. О ва е добро народно средство против мигрена.

ВО СП АЛЕНИ Е Н А ЛИМФНИТЕ ЈАЗЛИ

Н а 70-процентен вински алкохол пригответе 10-процентен раствор од прополис. П рвите 3-7 де- на на секои три часа три пати на ден на заболени- те места ставајте крпи или пеш кири обилно нато- пени со овој раствор.

ПОТЕЊ Е Н А Н О ЗЕТЕ, ЕГЗЕМ А Н А РА Ц ЕТЕ

Во емајлиран сад придответе чај од кора на даб (еден дел кора, пет дела вода). Н а една чаш а чај додадете една лажица 30-40% алкохолна тинк- тура од прополис. П ротив потењ е на нозете упо-

47

требувајте го растворот како купка за нозе која е разблаж ена со дупло повеќе вода и загреана на 35-38 Целзиусови стеиени. Кај егзема на кож ата, добиената смеса нанесете ја непосредно на кож а- та. Л екувањ ето трае 10-15 дена.

Г1РЕВЕНТИВА ОД ОНКОЛОШ КИ БОЛЕСТИ

П отребни се 50 гр прополис и 300 мл 40-про- центен алкохол (ракија или вотка). С тавете го прополисот во замрзнувач, па ладен ситно изрен- дајте го и измеш ајте го со алкохол. Ш ишето замо- тајте го со крпа и ставете го еден месец на радија- тор, по ш то смесата ќе добие ж олта боја. Раство- рот проклацкајте го и земајте по 15 капки со ча- ша млеко. Овој раствор го стимулира имунолош- киот систем и е одлично средство за превентива од лош ите тумори.

О СТЕО Х О Н ДРО ЗА Н А ПОЛО ВИ НАТА

П рополисот во природен вид растегнете го како тенка лепеза со ш ирок дијаметар, па од неа исечете крукче со неопходната димензија и зале- пете го со ф ластер на заболената површина. Чу- вајте го 1-2 дена. Б олката престанува по 12-24 ча- са.

48

ОТИТИС

Триесетпроценгна алкохолна тинктура од прополис капнувајте ја по 3-4 капки три нати на ден во слуш ниот канал или натопете тампон и с гавајте го во увото на 2-3 часа.

ЗА БО Л У ВА Љ А НА Ш ТИТНАТА Ж ЛЕЗДА

Зем ајте 25-30 капки алкохолна тинктура од прополис со м леко три пати на ден еден месец. П ом ага во почетниот стадиум на болеста. Приме- нувајте го како дополнително средство, покрај главното лекувањ е.

П О С ТО П ЕРАТИ ВН И РА Н И

Еден дел од 10-прецентна алкохолна тинкту- ра од прополис и еден дел од рицинусово масло изм еш ајте ги и м ачкајте ги на раната по операци- јата на хемороиди или на ф истулата на дебелото црево.

49

ЗА БО Л У ВА Њ А Н А ВЕНИТЕ

П ри иарушување на периф ерниот венозен крвоток, прополисот се аема во вид на 20-про- центна водно-алкохолна емулчија (10-30 капки) со млеко или со чај (една чаш а) три пати на ден пред јадење. У потребувајте го 15-20 дена, а лекувањ ето повторувајте го на секои 3-4 месеци.

З А Д О Б А РГЛ А С

З а да го зачувате добриот глас, разм атете една лаж ичка сол и капнете 10-15 капки прополис во еден децилитар млака вода. П равете гаргара почесто. Растворот ш то подолго чувајте го в уста, притоа опф аќајќи ги и непцата.

50

КОЖНИ БОЛЕСТИ

Мелем за лекување рани, изгореници и воспаленија

Двесте грама вазелин или свинска маст и 10 гр прополис. В азелинот или маста треба да ги зовриете, а потоа, откако ќе ги оладите до 50-60 Ц елзиусови степени, изм еш ајте го прополисот и постепено зголемувајте ја тем пературата за 10-15 степени, истовремено внимателно меш ајте го до- биениот состав 8-10 минути. П роцедете и оладете го.

Отстранување на стари гнојни мозолки нанозете: П риродниот прополис оф орм ете го како погача и ставете го на гнојната м озолка на нога- та. П рицврстете го со завој, а по три дена изваде- те го.

Габични заболувања: З а лекувањ е на габич- ните заболувањ а употребете 50-процентен мелем од прополис приготвен на малку зовриено масло или пак прополис растворен во 90-процентен ал- кохол од кремова маса. М аста се става на заболе- ните делови од кож ата во тенок слој и се покрива со густа хартија. П о 15 дена габичното заболува- ње ќе исчезне.

51

Акни: П рем ачкувајте ги акните со тинктура од прополис; употребувајте маст или крем, дневно пијте 5-10 капки тинктура од прополис; секојднев- но одржувајте ја хигиената со сапун од прополис.

Изгореници од пареа: П рименете прополис маст или тинктура.

Изгореници од сонце: У потребувајте крем од прополис или маслиново масло измеш ано со прополис во однос 10:1. П рнменувајте го 2-3 пати дневно.

Изгорсници: У потребувајте ја тинктурата од прополис директно на изгорената површина за да ја намалите болката и како превентива од се- кундарна инфекција.

Исеченицн: И сеченицата измијте ја со вода, а тинктурата од прополис ставете ја директно на повредата. П овторете неколку пати дневно.

Кожни чиреви: П рим енете ја тинктурата или маста од прополис на заф атениот предел.

Херпес: една лаж ичка цветови од камилица прелејте ги со една чаш а зовриена вода, па оста- вете ја 15 мин. П отоа процедете и додадете една лаж ичка 10-процентна алкохолна тинктура од

52

прополис, измеш ајте и испијте го. Ч а јот пијте го два пати на ден 3-4 дена. Со истиов раствор мач- кајте го херпесот. И сто така, херпесот мож е да се мачка со 10-процентна алкохолна тинктура од прополис. П отоа херпесот намачкајте го со крем од камилица или од невен. К ож ата ќе ви омекне и нема да Ви се создаде коричка.

Каснувања од инсекти: П рим енете ја тинк- турата или маста од прополис на местото на кас- нување.

Декубитуси: П рименете ја тинктурата од прополис директно на заболениот дел.

Псоријазата мож е да се лекува со прополис на два начина: со внатреш на примена на 20% тинктура, и тоа три пати на ден по 30 капки во во- да, или надвореш но во вид на маст на заболените места; 15-20% прополис. Со комбинирањ е на овие два начина успехот е поголем. Сепак, надвореш- ната примена има поголем еф ект.

И сто така, псоријазата мож е да се лекува и така ш то се зема по 1/2-2 гр исчистен прополис и се џвака 10-20 мин. по јадењ е 2-3 пати дневно во траењ е од 2-3 месеца. И стовремено на заболените делови од телото ставајте тампони натопени со 10-процентен м елем од прополис на ланолин или

53

на масло, но земајте и по една лажица мед изме- шан со прополис и полен три пати дневно.

Рак на кожата: Потребни се еден дел млеч и четири дела мелем од прополис. Н аправете мазна маса во аван од двете компоненти. М елем от на- мачкајте го на газа, па вриете го на заболените де- лови од телото.

КОСА

Првут: При сабореја помага 30% маст од прополис. Единствен недостаток на оваа постапка е тоа ш то косата по третм анот е масна. Н о лесно се мие со ш ампон за масна коса. Добро е наместо маст да употребувате тинктура, и тоа само на за- болените места. Н ајчесто, тоа се залистоците, а понекогаш и веѓите. П о исчезнувањ ето на саборе- јата извесен период мож е да ја употребувате тинктурата, тогаш саборејата нема да се појави подолго време.

Алопеција на ареатите: А лопецијата е бо- лест заради која паѓа косата во поголема мера от- колку инаку; се појавуваат печати. Се употребува прополис како помал дел од целокупното лекува- ње, како 30% раствор. Тинктурата се разредува со млака вода во размер 1:5. Н а овој начин се до-

54

бива раствор за масажа и за миење на косата. Н аедно ги поттикнува зараснувањ ето на раните и растењ ето на косата. М иењ ето на косата на овој начин трае два месеца, секој ден, и тоа барем ед- наш по неколку минути. У спехот зависи од Ваш а- та упорност. Н ајдобар начин на дејствувањ е на прополисот е неговиот непосреден контакт со за- боленото место. Н а овој начин се лекуваат лиш аи на брадата и др. теш котии. П оврш инското дејство на прополисот е многу подобро од длабинското.

ОПШ ТА СОСТОЈБА

Јакнење на имунолошкиот систем: Зем ајте 5-10 капки тинктура од прополис 2-3 пати дневно во текот на неколку недели.

Како локален анестетик: У потребувајте ја тинктурата од прополис директно на раната или на изгореницата.

Како антиоксиданс: У потребувајте тинктура од прополис, капсули и таблети.

Скршеници: К ако помош при заздравувањ е- то на скрш еницата, употребувајте тинктура од прополис, капсули или таблети.

55

Зголемување на физичката сила: Зем ајте 5- 10 капки тинктура од прополис или капсули не- колку пати неделно.

Чистење и детоксикација: У потребувајте тинктура од прополис 5-10 капки неделно.

Артритис, ревматска треска: У потребувајте 5-10 капки тинктура од прополис неколку нати неделно.

56

ПОДЕН

П оленот или цветниот прав не е пчелин производ, туку се наоѓа во праш ниците на цветни- те растенија, а служи за оплодување. П о некта- рот, поленот е најважна храна на пчелите без која тие не м ож ат да опстанат, и затоа пчеларите го нарекуваат “л еб ”, што сведочи за неговата голема важ ност за пчелите и за човекот.

К ога ќе узреат, ќесичките на праш никот пу- каат, а ослободениот полен го запраш ува толчни- кот, ж енскиот полов орган, по ш то настанува зач- нувањ ето на плодот. У спеш носта на оплодување- то зависи од ветерот кој ги разнесува поленовите зрнца како и другите инсекти кои слетуваат на цветовите. П челите почнуваат да го собираат по- ленот во рана пролет, со појавувањ ето на првите цветови и ш том ќе мож е да летнат од кошниците. Н екои растенија на пчелите им нудат само полен, или само нектар, а други - и едното и другото. П челите го собираат поленот и од растенија кои се опраш уваат со ветер, како ш то се леската, ел- ката, пченката, конопот и др.

П оленот влијае на одрж увањ ето на пчели- ниот вид бидејќи служи за производство на мати- чен млеч со кој се хранат ларвите и матиците.

57

Зрели те ќесички праш ник пчелите ги откриваат и ги сечат со помош на горната вилица. О слободе- ните поленови зрнца ги приф аќаат со долната ви- лица и со сурличката, а го квасат со плунката, нектарот или со медот од желудникот. Од напра- вената смеса прават грутчињ а, ги сместуваат во ножните ќесички и ги носат во кош ниците заедно со поленот кој им се лепи на ножињ ата и на тело- то додека трепереле на цветот. Во една тура пче- лите собираат и носат од 8 до 15 мг полен, ш то е речиси десетина од вкупната теж ина на пчелите, па за еден грам полен потребни и се 50 летнувања. П о доаѓањ ето во кош ницата цветниот прав го презем аат пчелите работнички и го сместуваат во ќелиите од саќето.

Хемиски состав

П оленот содржи: вода, белковини, масти, ш еќер, скроб, целулоза, млечна киселина и вита- мините Б1, Б2, Б6, Ц , Д, Е, К , ф олна и пантотен- ска киселина, каротин и витамин П, ферм енти, коф ерм енти, хормони, молекулите Д Н А и РН А , пепел во кој се наоѓа силициум, сулфур, бакар, манган, ф осф ор, бариум, сребро, цинк, молибден, хром, стронциум и други минерали. Н аведениве податоци се показател зош то поленот е хранлив, со изразен биолош ко-репродуктивен ф актор.

58

Две лаж ички полен (ЗОгр) ја покриваат дневната потреба на човекот за аминокиселини, а 100 гр полен се исти со 1/2 кг говедско месо или со 7 јајца (според содржината на аминокиселините).

Обидите да се најде замена за поленот со ис- та калорична вредност досега се безуспешни. Су- рогатите ш то се препорачуваат м ож е да бидат ко- рисни само до одреден степен и само како повре- мено дополнувањ е на недоволното количество полен. Во недостиг на полен престанува одгледу- вањ ето на пчелините легла, односно престанува ж ивотот на пчелите.

Квалишеш на иоленош

П оленот на секое растение се разликува од другите видови според ф орм ата и димензиите: топчест, елипсовиден, триаголен, коцкест итн. Според бојата, поленот мож е да биде ж олт, пор- токалов, каф еавоцрвенкав, синкав, црн и во други најразлични нијанси. П оленот на секој растителен вид има специфична боја и според тоа мож е да се одреди неговото потекло. Кај растенијата кои се опраш уваат со ветер поленот е поситен, сув, нај- често со мазна површина, додека кај растенијата кои ги опраш уваат инсекти, тој е покрупен, поте- ж ок, леплив на врвот и со различни израстоци кои им олеснуваат на пчелите да ги закачат за

59

своите влакнести ножиња и за телото. П оленот има специфичен мирис, медноцветен, лутникав. Киселиот мирис кажува дека поленот не е добар. Една пчела најчесто собира полен од еден вид растение, но ако него го нема во доволно коли- чество, таа ги посетува и другите цветови.

П ремногу влаж ниот полен под влијание на квасните габички кој се наоѓаат на неговата повр- шина м ож е да се скисели, да се расипе. Појавува- њ ето грутчињ а е првиот знак за влош увањ е на квалитетот. Освен тоа, се појавува непријатен и некарактеристичен мирис за поленот, киселкаст вкус, а се менува и коегзистенцијата - трош ките се крш ат, ја менуваат ф ормата. П оленот станува мокар, мазен и се скиселува. О згора ф аќа м^увла. Се менува хемискиот состав и таквиот полен не е добар за употреба. Содржината на азот мора да биде минимум 3,9%. П оленот се суши на темно место или во сенка на тем пература не поголема од 40 Ц елзиусови степени, но не смее да се пресу- ши. Се суши 2-3 дена и се става во најлонски ќеси- ња.

Ц ветниот полен е хидроскопичен и влаж- носта може да му се менува во зависност од влаж- носта на воздухот. Затоа , на суш ењ ето на поленот треба да му се посвети поголемо внимание бидеј- ќи од тоа зависи одржливоста на неговите хран- ливи и лековити својста. Н е се препорачува поле- нот да се суши на сонце бидејќи се униш туваат

60

многу вредни елементи. Н а собна тем пература поленот брзо гние, во него се развиваат бактерии и се намалува количеството на незаменливите аминокиселини, се губат хранливите и лековитите својства.

П оленот м ора да биде чист и добро исушен, без други примеси, остатоци од инсекти, земја, без мувла, јајца. Тој мож е да биде нападнат од ф ито- патогени габички, токсини кои може да предизви- каат теш ки труењ а.

П оленот не е отпорен и не може долго да се чува. Покрај негтравилното чување, квалитетот се влошува и заради распаѓањ ето на белковините и витамините. З ато а , за да се зачуваат биолош ки активните материи, приготвениот полен треба да го измеш ате со ш еќер во прав или со заш еќерен мед во исти пропорции и да го чувате во добро затворени садови, најдобро во фриж идер, за да се исклучи мож носта за навлегувањ е воздух или вла- га. Само под вакви правилни услови, поленот мо- же да трае најмногу една година. Руските научни- ци установиле дека дури и при правилно чување, поленот по 3-6 месеци ги губи своите лековити својства за 20-30%, по една година за 40-50%, а по две години воопш то нема вредност.

61

Примена во медицинаша

Во средниот век поленот се употребувал ;ка- ко седативен тоник или афродизијак. В о медици- ната почнал да се употребува од 1956 год. П оле- нот има позитивно дејство врз растењ ето и разво- јот, ја зголемува плодноста, го зголемува бројот на леукоцитите и на еритроцитите, ја подобрува циркулацијата, има биостимулативни и регенера- тивни својства особено за црниот дроб, антибак- териско дејство врз грамнегативните бактерии, кај желудочно-цревните заболувањ а и инфекции- те на мокрачните патиш та (ЕѕсИепскѓа соИ, Ѕа1топе11а, Рго(еиѕ \>и/%аг1ѕ), дејствува врз м етабо- лизмот на липидите и врз намалувањ ето на три- глицеридите, го забавува стареењ ето, го стимули- ра апетитот, ја одржува хом еостазата на организ- мот, ја зголемува отпорноста на болестите, ги јак- не коронарните артерии, мускулното ткиво и ср- цето, делотворен е при исцрпеност, го подобрува видот и го поттикнува растењ ето на косата.

Н еговата лековитост е потврдена при: брон- хитис, воспаление на м озокот, ж олтица, хипер- тензија, дијареја, опстипација, склероза. З а леку- вањ е на кож ните заболувањ а се приготвуваат препарати во вид на маст. П озитивно дејствува при анемија, го смирува преоптоварениот нервен систем и ги олеснува проблемите на органите за варењ е. И склучителни резултати постигнува ©о лекувањ ето на простатата.

62

Со редовна употреба се поправа опш тата здравствена состојба на организмот, ги ублажува последиците од стрес и дава сила потребна за се- којдневните напори. Се употребува и во лекува- њ ето слабокрвност, артериосклероза, а им се пре- порачува и на оние кои биле излож ени на ренд- генско зрачењ е или на оние кои биле лекувани со голема доза антибиотици.

Л ековитоста на поленот ја условила и него- вата се поголема побарувачка во ф арм ацевтското производство. Тој се собира во периодот на пасе- ње, во суви и топли денови. Се конзервира со су- ш ењ е и со м еш ањ е со мед. М едот од сончоглед е најбогат со полен.

Несакани ефекти

В аж но е да се истакне дека производите со полен не смеат да ги употребуваат лица кои се алергични на полен и оние кои се преосетливи на пчелините производи кои се м аниф естираат со кивавица, егзема, напади на задушување и др.

У потребата на полен и на препаратите врз база на полен не им се препорачува на лица кои се болни од ш еќерна болест. И сто така, за здравјето на човекот м ож е да биде ш тетен поленот на аза- лејата, рододендронот, отровната печурка и уште на неколку растенија. Всушност, ни пчелите не

63

земаат полен од нив, меѓутоа за да може поленот да се употребува во лековити цели, истиот треба микроскопски да се испита. Со помош на микро- скоп може да се одреди од какви растенија е соб- ран поленот.

Како дејствуваат различпи видови полеи

Полен од костен: дејствува смирувачки.Полен од шнпинка: дејствува како средство

за м окрењ е, предизвикува смирувачки еф ект, ги зацврстува ѕидовите на капиларите.

Полен од топола: го јакне целиот организам и срцевиот мускул.

Полен од капнна: тонизира, ефикасен е при цревни нарушувања.

П олен од елда: ги зацврстува ѕидовите на ка- пиларите, го спречува изливот на крв во мозокот, го забавува срцевиот ритам, па се препорачува при аритмија, засилено лупање на срцето, крваве- ње.

Полен од жалфија: диуретик и средство за потењ е, ја нормализира менструацијата.

Полсн од тимијан: тонизира, антисептик, ја поттикнува сексуалната функција, го подобрува крвотокот, добар е иротив кашлица.

64

Полен од ива и од липа: смирува, тонизира, средство за препотувањ е, го контролира полово- то возбудување.

Полен од глуварче: благотворно дејствува врз бубрезите, мочното бабуле и врз црниот дроб.

Полен од бозел: исклучително е хранлив, со- држи големо количество белковини (до 27% ), 18 аминокиселини, има стимулативно дејство, ја зго- лемува отпорноста на организмот, па се препора- чува како додаток на храната со ниска застапе- ност на белковините.

Полен од глог: ја намалува тем пературата, го јакне срцевиот мускул, го смирува нервниот систем, се препорачува при наруш увањ е на крво- токот.

Полен од босилек: ја стимулира работата на органите за варење.

Полен од синчец: диуретик, помага против ревматизам.

Полен од врес: се препорачува против цис- титис и при простатитис.

Полен од костен: го регулира дејството врз венозниот крвоток, против тром боф лебитис и стагнирачките процеси во црниот дроб, ги зацврс- тува капиларите.

Полен од вишна: диуретик.Полен од маслодајна репка: има диетални и

хранливи својства.

65

Полен од афион: против каш лица, бронхи- тис, ангина, им се препорачува на нервозни лица и на оние кои страдаат од несоница.

Полен од еукалиптус: тонизира, ја намалува тем пературата, дејствува против микробите, ја стимулира работата на желудникот.

Полен од дрво на портокал, лимон, мандари- на (и други цитруси): тонизира, дава апетит, го поттикнува варењ его, се употребува како сред- ство за исфрлањ е глисти, го регулира нервниот систем.

Од наведениве карактеристики на различни- те видови полен мож е да ја одбереме најнеопход- ната смеса полен за ефикасно да ги лекуваме раз- личните болести.

66

РЕЦЕПТИ

Туберкулоза: Зем ајте дневно по една ла- ж ичка цветен полен при туберкулоза со различни локализации. Д озата за деца треба да ја намалите на 1/3-1/2 лаж ичка, во зависност од возраста. Ле- кувањ ето трае 30-45 дена. К ако превентива од ту- беркулоза, ноленот се зема еднаш на ден, и тоа 1- 2 месеца.

Заболување на црниот дроб: Една лаж ичка полен изм еш ајте ја со една лаж ица мед и земајте ја по јадењ е (во текот на ручекот). Л екувањ ето трае 1-1,5 месец.

Рани и скршеници: З а да го забрзате зажи- вувањ ето на раните и на скрш ениците, земајте по пола или една лаж ичка полен три пати на ден, пред јадење.

Хипертензија: И зм еш ајте полен и мед во од- нос 1:1 или 1:2 и земајте по една лаж ичка три пати на ден пред јадењ е, 1,5-2 месеца.

Неврози и нервни депресии, заболувања на панкреасот, дијабетес, импотенција: Возрасни, за превентива од болеста - 20 гр. З а лекувањ е на бо- леста - 32 гр полен во природен вид или во смеса

67

со путер, мед и др. Н а децата од 12 години дозата треба дупло да им се намали. Зем ајте 15 мин. пред појадок и пред ручек 1,5-2 месеца, под надзор на лекар.

Лек за поетари лица: Зем ајте по една лаж ич- ка полен два пати на ден, половина час пред јаде- н>е, со ладен чај, млеко, минерална вода 1-1,5 ме- сец. Т ака ќе го намалите нивото на холестерин во крвта и појавата на артериосклероза, а ќе ја по- добрите и опш тата здравствена состојба.

Хроничен гастрнтие, холециститис, колитис, нарушувања на кардиоваскуларниот систем и на вегетативниот нервен систем: Зем ајте по 10 гр по-лен 20-30 мин. пред јадењ е три пати на ден во те- к о т на 20 дена.

Гастритис со нарушувања на секретната функција, хепатоза заради хроничен колитис, хроннчен хепатитис, анемија, хроничен панкреа- титис, исхемиска болест на срцето и хроничен нефритис: Зем ајте по една лаж ичка полен 15-20 мин. пред јадењ е, два пати на ден (пред појадок и ручек), 1-1,5 месец.

Хропичен простатитис: Л екувањ ето трае 20- 30 дена. П ри хроничен простатитис поленот зе- м ајте го една година, со месечни прекини (30 дена

68

употребувајте го, 30 дена направете пауза). Ма- жите постари од 50 години секојдневно треба да зем аат по една лаж ичка полен наутро, на празен желудник.

Хемороиди: 10-15 гр сув полен држ ете ги в уста 2-3 мин. К ога поленот ќе се наполни со плун- ка и ќе ги впие ензимите, проголтајте го. Лекува- њ ето трае од еден до ш ест месеци.

СЛАБОКРВНОСТ

1. Секојдневно земајте една лаж ичка полен измеш ан со една лаж ичка мед. Зем ајте на празен желудник, 20 мин. пред јадењ е, 2-3 пати на ден. На слабокрвните деца кои ја употребуваат оваа доза секојдневно 1,5-2 месеца им се зголемува бројот на еритроцитите за 25% , а за 15% хемоглобинот.

2. Д обро измеш ајте 10 грама полен, еден грам матичен млеч и 250 грама мед. Смесата ста- вете ја во темна тегла и чувајте ја на ладно место. Зем ајте по една лаж ичка 2-3 пати на ден пред ја- дење.

69

Ж ЕЛУДОЧНО -ЦРЕВН И БОЛЕСТИ

1. Ичмеш ајте 50 грама полен со 250 грама мед за да добиете мазна маса, ставете го во темна тегла и чувајте го четири дена на собна темпера- тура. Смесата проклацкајте ја пред секоја употре- ба. Зем ајте 2-3 пати на ден по една лажица поло- вина час пред јадење.

2. Во аван исчукајте една лажица полен, до- дадете 5-10 милилитри дестилирана вода, аванот затворете го и оставете го да стои два часа. П отоа проф илтрирајте го. Зем ајте по една лаж ица два пати на ден 20 минути пред јадење, 1,5-2 месеца.

3. И зм еш ајте 20 грама полен и 75 грама свеж сок од алое со 500 гр мед. Зем ајте пред јаде- ње по 25 грама од смесата при гастритис.

Лек против изнемоштеност и во процесот на оздравување: 180 грама мед растворете го во лад- на вода (800 грама) и со постојано меш ањ е дода- дете 50 грама цветен полен. П отоа смесата оста- вете ја 3-5 дена на собна тем пература од 20 Ц ел- зиусови степени до појавата на ферментација. У потребувајте по 3/4 чаши пред јадење. Пред упо- треба смесата добро проклацкајте ја.

70

Заболувања на нсрвниот систем: 50 грама мед, 10 грама полен, 100 грама млеко добро изме- ш ајте ги додека не добиете мазна смеса. Д околку медот е кристализиран, пред м еш ањ ето растопете го на пареа. Смесата сипете ја во тегла и чувајте ја на ладно место. Зем ајте по три пати на ден по една лаж ичка или м ачкајте го на леб.

К О ЗМ ЕТИ К А СО ПОЛЕН

З а приготвувањ е маска за лице со полен, во аван ставете една лаж ичка малку кристализиран мед, наберете неколку цвета богати со полен и поленот истресете го во медот, па добро измешај- те го. Додадете една лаж ичка павлака, сок од ја- годи, домат и измеш ајте. Н анесувајте ја маската на претходно измиено лице еднаш неделно и чу- вајте ја 15-20 мин. И змијте се со топла вода. М ас- кава ја храни кож ата, а брчките ги прави понеза- бележителни.

П оленот благотворно дејствува на растењ е- то на косата, го намалува првутот. И зм еш ајте ед- на лажица полен во аван, додадете една чаш а вода и со добиениот екстракт измијте ја косата. Намес- то природен полен, мож е да се употребува и во- ден екстракт од полен. З а ова поленот од набрани цветови треба да го истресете во аван, да го ис- толчите, да додадете 1/2-1 мл дестилирана вода и

71

се добро да измеш ате, па аванот да го затворите и да го оставите да стои два часа. П роф илтрирајте го преку хартиен ф илтер, а ф илтратот искористе- те го за приготвувањ е на маски за лице. Водниот екстракт содржи помало количество хранливи материи, но ја намалува појавата на алергиски реакции.

72

МАТИЧЕН МАЕЧ“Кралско желе”

У ш те од врем ето на А ристотел пчеларите ги интересирало праш ањ ето: Зош то матицата е речиси двапати подолга и потеш ка од пчелата ра- ботничка? Зош то таа има неверојатна способност да полож и толку големо количество јајца (до 2 000 на ден) и живее околу ш ест години, а во исто време нејзините деца, пчелите работнички, жи- веат само 30-35 дена? Тајната се крие во матич- ниот млеч кој се употребува за исхрана на млада- та матица.

М атичниот млеч има бела до светлож олта боја, во зависност од пигментот на поленот. Личи на павлака, има киселкав и лутникав вкус. Само младите пчели, т.н. доилки или хранителки, се способни да ја излачуваат оваа м ож еби највредна и најхранлива природна храна. Со неа пчелите го хранат младото легло и матицата во текот на неј- зиниот живот. К олкава е м оќта на матичниот млеч најдобро сведочи неговото влијание во хра- нењ ето на младото легло. Л еглото на младите ларви од кои ќе се развијат пчелите работнички,

73

само првите три дена јадат матичен млеч, а по- доцна смеса од полен и мед. Д околку некоја ларва продолжи да се храни само со матичен млеч, то- гаш од таквата ларва нема да се развие пчела ра- ботничка, туку матица! Л арвата на идната пчела работничка за пет дена ќе ја зголеми својата те- жина околу илјада пати, а ларвата на идната ма- тица за пет дена ќе ја зголеми својата теж ина две илјади пати!

Хемиски состав

М атичниот млеч е исклучително хранлива магерија, богата со витамини, белковини и амино- киселини. Тој е идеален додаток на природната исхрана. Содржи витамини на Б комплексот, со висока концентрација на витаминот Б5 (панто- тенска киселина) и витамин Б6. М атичниот млеч е единствен природен извор на ацетилколин во чиста ф орм а. Во него се наоѓаат различни мине- рали, А, Ц , Д и Е витамини, ензими, 18 видови аминокиселини, како и многу материи кои го спречуваат развојот и размнож увањ ето на бакте- риите и вирусите. М атичниот млеч содржи анти- биотски состојки и одредено количество неиспи- тани состојки.

Во 100 грама свеж млеч се содржат: вода - 68,07 грама, белковини - 11,15 грама, масти - 5,61

74

грама, јаглени хидрати - 8,94 грама, пспел - 0,81 грама. Според количеството белковини, матич- ниот млеч го надминува кравјото млеко за пет па- ти, бидејќи 100 грама матичен млеч има околу 150 килокалории, а кравјото и мајчиното м леко 70 ки- локалории.

Уочувајќи ги богатиот состав и м оќта на ма- тичниот млеч, научниците почнале да ја анализи- раат и да ја испитуваат можноста за негова при- мена во медицината и во козм етиката. П о експе- риментите со животни, м лечот применет на бол- ни се покаж ал како многу ефикасен. П одобрува- ња и оздравувањ а се постигнати кај хипотрофија на деца во раната возраст, изнемош теност кај ста- ри лица, закрепнувањ е на реконвалесценти. Бла- готворно дејство е постигнато и кај нарушувања на нервниот систем, П аркинсонова болест, забо- лувањ а на кардиоваскуларниот систем, дијабетес, нарушувања на м етаболизм от и на крвниот при- тисок, чиреви на желудникот и на дванаесетпрс- ното црево, артритис, спондилитис, отворени ра- ни и др. М атичниот млеч го јакне имунитетот, добро дејствува на бронхијална астма, болестите на црниот дроб, за зараснување на скрш еници на коските, на кожни болести, ја зголемува издржли- воста на организмот особено при напор и студ, ја зголемува и ја одржува душ евната и опш тата ви- талност. Тој има бактериски, антибиотски и анти- вирусни својства.

75

М лечот го поттикнува лачењ ето на ендо- крините жлезди, ја подобрува работата на цен- тралниот нервен систем, го подобрува апетитот, го отстранува зам орот и го враќа сонот. П оволно дејствува и на депресивна состојба, на старечки депресии, ја зголемува работната способност и ја подобрува состојбата кај артериосклерозата. Зна- чајно е неговото поволно дејство врз опш тата состојба на организмот, кој се подмладува, добива и сила и енергија. Ги штити коските и зглобовите. Овој природен додаток во исхраната може да го употребуваат сите, независно од возраста.

М атичниот млеч се покаж ал и како исклу- чителна состојка во козм етиката. Влијае на кож а- та - таа да биде мека и мазна, ги намалува брчки- те и го подобрува тенот. Заради сево ова, на ма- тичниот млеч му се дава епитетот “кралски”.

Н еговото чудотворно дејство предизвика го- лема побарувачка и поголемо производство. П че- ларите врш ат веш тачко оплодување за да се зго- леми бројот на матиците, а со тоа и на млечот, за да ја задоволат побарувачката на ф арм ацевтските куќи за изработка на препарати и на смеси од млеч со мед и алкохол. Производите се појавуваат во вид на таблети, сирупи, медни смеси, капки, ам- пули и чепчиња.

76

Примена и чување

М атичниот млеч најчесто се применува со мед (од 1 до 3% ) кој на овој начин се оплеменува и има висока вредност.

Во споредба со другите пчелини производи, м лечот е најмалку отпорен, а својот квалитет го задржува на собна тем пература од неколку часа до неколку дена. Значи, ако е пенест и ако има горчлив вкус, не е добар за употреба.

Во херметички затворен сад, во темни стак- лени шишиња, во ф риж идер на тем пература од 0 до 4 степени млечот, особено оној со мед, го задр- жува своето активно дејство од неколку месеци до една година. П одолго време, на тем пература од 0 Целзиусови степени, м атичниот млеч може да се одржи и во алкохолна емулзија: 2 грама млеч на 18 грама 40-процентен алкохол. Но, алкохолот ги ослабува антимикробските својства на матич- ниот млеч, ги згрутчува неговите белковини.

З а ж ал, на пазарот мож е да видиме многу начини за приготвувањ е млеч со многубројни не- достатоци. Не се придрж уваат до роковите и тем- пературата, како за чување, така и за транспорт. Честопати се продолж уваат роковите од 5 до 10, па дури и до 15 дена. З а тоа време производите се чуваат на тем пература од 0 Целзиусови степени наместо на -6 степени.

77

Коншраиндикации и несакани ефекши

Контраиндикациите зависат од дозата: ма- лите дози се стимулатори, а големите даваат спротивен ефект: го забавуваат, па дури и му пре- чат на процесот на метаболизмот.

Бидејќи матичниот млеч се прави со меша- ње на цветниот полен, медот и секретот на плун- ковните жлезди на пчелите, лицата кои се алер- гични на полен треба да бидат претпазливи. До- колку забележите алергија, престанете со употре- бата.

Него не треба да го угтотребуваат и оние кои боледуваат од инфекции (освен од вирусен грип) и болните од надбубрежна жлезда.

М лечот во догшр со метал ја менува својата делотворност, па може да предизвика несакани ефекти по здравјето на човекот. Млечот е штетен и кога ќе се пречекори пропишаната доза. Се кон- зервира на температура од -2 до -5 Целзиусови степени, со рок на употреба од шест месеци.

Лековита употреба

Се применуваат и третмани во траење од еден до два месеца кога се зема чист млеч во ко- личество од 200 до 300 милиграма на ден за воз- расни, односно половина помалку за деца. Најдоб- ро е млечот да се зема под јазик еднаш дневно би-

78

дејќи брзо се разлева низ целиот организам. Зго- лемувањето на дозата (околу 100-200 милиграма) благотворно влијае врз организмот, односно чо- векот е ведар и бодар; намалувањето на дозата (околу 10-20 мг) влијае само психотерапевтски.

Собирачот на матичен млеч мора да се при- држува до хигиенските и санитарните услови. Мо- ра да ги мие рацете и садовите, да ги стерилизира инструментите, да работи во бел мантил. Матица- та се сече по должина со скалпел, млечот се из- влекува со стаклени лопатчиња и се преместува во стаклени шишенца од пет грама. Шишенцето се полни до 3/4. Се додава стабилизатор (40-про- центен алкохол), се затвора со тапа, грлото на шишето се спушта во растопен восок и се вади. Стврднатиот восок му дава целосна херметич- ност.

Како да направите емулзија од матичен млеч

Во два грама матичен млеч додадете 18 гра- ма стабилизирачка течност. Пред употреба емул- зијата добро проклацкајте ја. Земајте го раство- рот-емулзија 1,5 час пред јадење, но претходно из- мијте ја устата со топла вода.

Оваа емулзија е добра како превентива од грип. М ачкајте ја носната слузокожа со емулзија од млеч и ставајте по 20 капки емулзија под јазик 2-3 пати на ден.

79

РЕЦЕПТИ

Чир: Земете матичен млеч и мед во однос 1:100 или 2:100. Добро измешајте го во порцелан- ски, стаклен или во емајлиран сад. Земајте од сме- сата по две лажички три пати на ден пред јадење во текот на 10-15 дена. За да го спречите деакти- вирањето на делотворните материи на млечот за- ради ензимите во соковите за варење, 10 минути пред да ги земете млечно-медните сокови, испијте половина чаша минерална вода или сода (една ла- жица сода на половина чаша вода).

Заболувања на црниог дроб: Земете 20 мг матичен млеч и измешајте го со 30-50 грама мед, па земајте по една лажичка еден час пред јадење наутро, задржувајќи го под јазикот додека не се раствори.

Хипертензија, бубрежни заболувања, кар- диоваскуларна дистонија, трауми на големиот мо- зок и посттрауматски компликации, хронична вратна остеохондроза: При овие болести, како до- полнување на главното лекување, земајте 20 ми- лиграма матичен млеч под јазик три пати на ден 10-12 дена. По 7-10 дена повторете го лекувањето.

Артритис на долните екстремитети: Ставај- те под јазик 10-20 милиграма матичен млеч два пати на ден (најдобро е наутро и навечер) во те- кот на 10-20 дена.

80

Бронхијална астма: Клиничките испи гувања даваат позитивни резултати во лекувањето на оваа болест. М лечот го активира тонусот на сим- патичкиот нервен систем што овозможува шире- ње на бронхиите.

Употребувајте по 0,05-0,2 милиграма мати- чен млеч под јазик три пати на ден, 10-20 дена. Ле- кувањето треба да го усогласите со главната те- рапија, под контрола на лекар.

Артериосклероза на мозочните и на коро- нарните садови: Намалувањето на нивото на хо- лестерин со примената на препаратите од мати- чен млеч е докажано и во медицинската практика. Забележ ано е подобрување кај 60% пациенти. Најдобро е да се употребува со мало количество мед навечер: доза поголема од 20 милиграма млеч на ден кај постарите луѓе може да го наруши спиењето.

По 180 милиграма млеч под јазик секојднев- но (наутро и навечер) во текот на 15-20 дена или по 60 милиграма еднаш дневно интрамускулно.

Исхемиска болест на срцето со напади на стенокардија и со срцева мана: Во овој случај до- зата е помала: 10 милиграма млеч под јазик 3-4 пати на ден 15-30 дена.

Хроничен фарингитис: 1 грам матичен млеч измешајте го со 100 грама мед. Со добиената сме- са, со тампон вата, мачкајте го задниот ѕид на гр- лото или употребувајте ја растворена во вода во однос 1:5 за инхалација.

81

Астеничиа состојба, вирусни болести, по за- болување и хируршки операции, климактерични неврози кај жените, кај доилките за подобрување на репродукцијата на млеко: 15-20 милиграма млеч ставајте го под јазик три пати на ден.

Силна главоболка, тешко движење со очи- те, отоци на лицето, мачнотија, повраќање: Ма- тичнпот млеч се препорачува во комбинација со прополис.

Заболувања на централниот нервен систем. По парализа, менингитис, енцефалитис, исцрпе- ност, долга психотраума, сексуални нарушувања кај мажите и кај жените (заемни и еднострани сексуални незадоволства, импотенција кај мажи- те, фригидност кај жените, неплодност), кај деца со интелектуална и физичка заостанатост: Мле- чот се препорачува во комбинација со пчелин от- ров. Лекувањето трае 2-4 недели со повторување по 20-30 дена.

Сабореја на лицето, кожен јадеж и други кожни болести, изгореници и рани: Маста од про- полис може да ја употребуваме и со додавање од0,6 до 1-процентен матичен млеч, но само со одо- брение од лекар. Под “маската” на кожните бо- лести може да се крие шеќерна болест. Лекување- то на изгорениците може да почне во периодот на оздравување.

82

ПЧЕДИН в о с о к

Восокот или Сега /1ауа се формира во восоч- ните жлезди кои се наоѓаат на стомачната страна на пчелите работнички. Пчелата има четири пара жлезди за излачување восок. На возраст од 12 до 18 дена, под влијание на нектарното пасиште, пче- лите излачуваат восок од кого градат саќе на тем- пература од 28 до 30 Целзиусови степени. Со средните нозе пчелите ги прифаќаат излачените восочни ливчиња, ги носат до устата, ги мешаат со плунката и градат саќе во чиишто ќелии ги де- понираат медот, поленот, матичниот млеч и ги полагаат јајцата. Келиите имаат шестаголна фор- ма, за работничките со длабочина од 12 милимет- ри и широчина од 5,7 милиметри, а за матиците и трутовите се попространи. За да се изгради една ќелија за работничката, потребни се 50, а за тру- тот 120 плочки восок. Саќето има бела или сиво- бела боја.

Во неговиот состав влегуваат околу 15 хе- миски елементи, содржи до 74% сложени етерич- ни ензими и слободни масни киселини (13-15%).

По излачувањето на масата, таа во допир со воздухот се претвора во тврди, ситни, провидни плочки. Тие имаат жолта, жолтосива или темно- жолта боја, во зависност од обоеноста на полено-

83

вите зрнца. Восокот е тврд, непроѕирен, со прија- тен мирис. Ароматичните материи во восокот преминуваат од медот. Нема вкус, а со загревање станува пластичен, но не е леплив. Не се раствора во вода ни во глицерин, а во алкохол се раство- раат само некои компоненти. Лесно се раствора во терпентин, толуол, со јаглеродниот дисулфид и со топлите, масни етерични масла. Гори со светол пламен, формирајќи мазна смеса. Се топи на тем- пература од 62 до 64 Целзиусови степени. Восо- кот е мешавина од органски соединенија во која со 70-75% е застапен мелинскиот алкохол.

При подолго чување на површината на восо- кот се создава сивобела наслага чиешто потекло е непознато, но е предзнак на чистиот восок. Со загревање до 35-40 степени, повторно ја враќа својата првобитна боја.

Различните карактеристики на восокот го привлекувале човекот уште одамна. Доказ за ова се сликите најдени 1706 година во ископините Помпеја и Херкуланум, градови затрупани при ерупцијата на Везув во 79 година. Од восокот се правеле свеќи кои се палеле во храмовите во чест на боговите. Се користел и во вајарството, а до средниот век со него се премачкувале таблите на кои се пишувало. Според Херодот, служел за бал- самирање и за конзервирање. Во литературата е опишан еден случај на успешно излекувана кожна туберкулоза со маст од пчелин восок и павлака. Откриено е дека восокот има антимикробски

84

својства во однос на некои бактерии: стафилоко- ки, стрептококи. Меѓутоа, до денес не се испитани сите терапевтски карактеристики на пчелиниот восок.

Со топење и со пречистување на саќето, се добива чист восок кој се применува во козметика- та за изработка на квалитетни кремови кои ја омекнуваат кожата. Ефикасен е и како депила- тор. Денес повеќекратно се употребува и во меди- цината, има омекнувачки и противвоспалителни својства, а од дамнина се употребува за лекување рани и кожни болести, за зацврстување на непца- та и за подобрување на варењето, за изработка на фластери, масти и мелеми кои содржат восок, мед, етерични и масни масла и растителни ек- стракти.

Квалитет на восокот

Восокот од кошница има многу поголема тежина од вештачкиот восок, што овозможува да се утврди дали е фалсификат. Отпорен е на над- ворешните влијанија и затоа може да се чува дол- го време.

Какви барања треба да исполнува природ- ниот пчелин восок?

- плочките на восокот на долната површина не смеат да имаат нечистотија. Површината на

85

восокот е мазна, тврда а кога ќе се скршн ситно- :фнеста;

- бојата мора да биде бела, светложолта, жолта, светлосива и светлокафеава. Не е до:зволе- на различност на боите;

- мирисот е пријатен, меден.Пчелиниот восок кој не одговара на овие

барања, како и сунѓерливиот, црн, прегорен или нечист воздух се смета за неквалитетен.

Восокот се чува на суво и чисто место, нај- добро е во дрвени садови или во садови од алуми- ниум.

Смеса за заживување на раните

1. Сварете два дела маслиново масло и еден дел пчелин восок на тивок оган. Добиената смеса оладете ја и ставете ја во тегла. Претходно исчис- тете ја раната со водоников пероксид, па преврзе- те се со веќе приготвениот препарат.

2. Сто грама маслиново масло, 13 грама во- сок, 20 грама борова смола и една лажица путер измешајте ги во емајлиран сад, загревајте ја на ти- вок оган 10 минути постојано мешајќи и тргнувај- ќи ја пената. Смесата префрлете ја во стаклена тегла. Намачкајте на газа тенок слој маст и пре- врзете ја раната.

86

ПЧЕДИН ОТРОВ

Пчелин отров е отровот што го лачи пчела- та, а основната биолошка намена му е да ја штити заедницата на пчелите. И ако станува збор за опасна супстанција, таа е корисен производ кој е застапен во народната и во официјалната медици- на. Го лачат работничките и матиците. Настанува во двете жлезди, се собира во резервоар, а при заштита, пчелите ја вшприцуваат по убодувањето со осилото преку тесно каналче во кожата на нат- рапникот. Овој механизам на пчелата е нејзино оружје кога ќе се најде во опасност или ќе биде заплашена, но кога ќе го употреби - целото осило останува во кожата на жртвата, а со него жлезде- ниот апарат и внатрешните органи. Затоа, непос- редно по убодувањето, пчелата умира. А ко отро- вот не се извади веднаш, лачењето на отровот трае уште извесно време. Заради ова, кај намерно предизвикани боцнувања кои се добри во лекува- њето, осилото се остава во кожата уште 5-10 ми- нути.

О тровот од пчела е силен отров. Според своето дејство не заостанува зад змискиот. За сре- ќа, кај пчелите се наоѓа во мали количества. Жи- вотот на човекот може да биде загрозен во завис-

87

ност од местото на убодувањето (око, слепоочни- ца, крајници, непца, јазик), од поголем број убоду- вања или ако лицето е алергично на пчелин от- ров. Количеството што ќе го излачи една пчела е капка од 0,2-0,3 милиграма, па за еден грам се пот- ребни од 3 000 до 5 000 убодувања.

Пчелиниот отров се собира со посебен уред кој се состои од стаклени плочки под кои се нао- ѓаат жици на растојание од 8 милиметри. Жиците се приклучени на електричен напон од 18 до 22 волти, а плочката е поставена пред кошницата. Пчелите иритирани од електричниот напон ја бо- дат површината на стаклото, а од осилото им из- легува отров.

Отровот е безбојна густа течност со кисела реакција. Содржи поголемо количество магне- зиум, мали количества бакар и хистамин. Освен тоа, во него се наоѓаат ферменти на хиалорунидаз и фосфолипаз А. Додека магнезиумот го парали- зира нервниот систем, споменативе ферменти ги разоруваат црвените зрнца и ја намалуваат спо- собноста за згрутчување на крвта. Хемискиот сос- тав на овој отров се уште не е доволно испитан, но се знае дека содржи различни ензими, мали пептиди, физиолошки активни амини, невропре- носници (хистамин, допамин, нераденалин), ами- нокиселини и поголемо количество минерални материи. Пчелиниот отров дејствува негативно на многу физиолошки системи во организмот: крво-

ток: (аритмија, пулс, излив на крвта), органи за варење (гадење, повраќање, проливи), дишни ор- гани (стегање во градите и теш ко дишење) и нервниот систем (бунило, несвестица, грчеви).

Познато е дека пчеларите ретко заболуваат од ревматизам, за што е заслужен пчелиниот от- ров. Народната медицина ги применува пчелини- те убодувања при лекувањето ревма така што на заболените места ги ставаат пчелите. За жал, ова може да заврши трагично кај оние луѓе кои се преосетливи на отровот на пчелите.

Но, овој отров има и лековито својство, што е употребувано уште од дамнина, а за што сведо- чат забелешките на папирусите. Во народната ме- дицина се употребува со непосредно лачење од пчелиното осило. Како лековита супстанција вле- гува во состав на препаратите кои служат за на- малување и отстранување на болките, за намалу- вање на крвниот притисок и на холестеринот во крвта. Пчелиниот отров на европскиот Пазар чи- ни и до 30 000 евра по килограм, а се употребува за лекување на најтешките заболувања. Тој го поттикнува лачењето на кортизонот кој ја подоб- рува состојбата кај ревматските заболувања, осо- бено кај хроничните воспаленија на зглобовите. Исто така, влијае врз проодноста на капиларите што ја поттикнува циркулацијата на крвта. Во ап- теките може да се набави во вид на маст против ревматизам.

89

Ензимите на ичелиниот отров имаат важна улога во јакнењето на имунитетот, што овоамо- жува нормален развој на ткивото. Притоа се на- малува нивото на холестеринот, се подобруваат функциите на големиот мозок, се намалува згрут- чувањето на крвта, што е важно за превентива од инфаркт на миокардот и од инфаркт, се зголему- ва количеството на имуноглобулинот, се воспос- тавува нормална активност на нервите и на мус- кулите и др.

О тровот од пчела позитивно влијае врз ио- добрувањето на сонот и на апетитот, хемоглоби- нот во крвта, намалувањето на нивото на холесте- ринот.

Овој отров дава брзи и добри резултати во лекувањето хипертензија, бронхијална астма, зго- лемување на штитната жлезда. Го штити организ- мот од заразни болести и е лековито средство за лекување на воспаление на зглобовите. Помага во лекувањето на различни невралгии и акутни воспаленија на крвните жили. Во тек е испитува- њето на ефикасноста на пчелиниот отров врз ту- морите. Антиканцерогениот ефект му се припи- шува на мелитинот, базичен полипептид, кој со- чинува 50-70% од сувата материја на пчелиниот отров. Мелатинот покажал најмоќна цитостатич- ка активност врз леукемиските станици, но и во однос на другите цитостатици. Дејството зависи од начинот на давање на пчелиниот отров. Најдо-

90

бар е директниот контакт на туморот со пчели- ниот отров.

Несакани ефекиш

Со примена на методот убодување од пчела и на препаратите кои содржат отров од пчела, треба да бидете внимателни, особено во лекува- њето на децата и постарите лица.

Пчелиниот отров и препаратите кои го со- држат Н И К А К О Н Е ТРЕБА да ги применувате во случај на следниве болести и состојби:

- Преосетливост на пчелин отров- Заболувања на крвта- Болести на црниот дроб, бубрезите,

панкреасот- Дијабетес- Тумори- Туберкулоза- Тешки инфекции и сепса- Психички болести- Декомпензација на срцевата работа- Заболувања на надбубрежната жлезда- Изнемоштеност- Бременост

91

Се смета дека човекот може да издржи 5-10 убодувања од пчела нанесени истовремено, а 200- 300 предизвикуваат тешко труење. При убодува- ње од 400 пчели настапува смрт.

Во сите случаи, лекувањето со убодување од пчела и со препаратите кои го содржат мора да биде под строга лекарска контрола. Употребата на препарати од пчелин отров треба да се подло- жат на претходна здравствена анализа за да се от- кријат контраиндикациите и степенот на осетли- вост на организмот.

Симптоми на негативно влијание се:

- промена на нормалниот состав на крвта: хемолиза (растворање) на еритроцитите со кои се намалува бројот, се намалува бројот на лимфоци- ти, а бројот на леукоцити расте. Се намалува спроводливоста на капиларите. Вакви промени предизвикува само токсична доза од пчелиниот отров.

При труење со отров од пчела доаѓа до нарушување на централниот нервен систем: доаѓа до губење на свеста, бладање, грчеви кои може да бидат предизвикани од нарушувањата на капилар- ниот крвоток во мозокот и заради непосредното дејство на мелитинот врз нервните клетки. Ова доведува до моментална слабокрвност на мозокот

и до несвестица. Нарушувањето на работата на централниот нервен систем е условена од појава- та на многубројните симптоми кои се појавуваат при болест на органите за крвоток, како што е на- рушувањето на работата на срцето; нарушувања во варењето, повраќање, мачнотија, пролив, заду- шување.

За укажување прва помош при труење од пчелин отров се препорачува следново: брзо да ги отстраните сите осила, најдобро е со пинцета. Каснатото место да го намачкате неколку пати со течен амонијак, со млечен сок од глуварче, со сок од лук или кромид, со магдонос, полен, мед, со раствор од јод, со алкохол, ракија - сите овие средства делумно го уништуваат отровот; земете антихистамидни препарати: димедрол, супрастин, витамин Ц - 250 милиграма, 10-процентен раствор °Д мед, а помагаат и млекото и јогуртот. Со ова ќе успеете да ги намалите токсикозите и да ги по- добрите кардиоваскуларниот систем и црниот Дроб.

На боцнатото место треба да ставите пеш- кир натопен во ладна вода, мраз или ладна облога кои ќе го намалат примањето на отровот, брзо ќе ги отстранат отокот и болката.

Помагаат и специјална маст од невен, алко- хол и ланолин.

За бркањето пчели од себе се препорачува телото да се мачка со рицинусово масло или со масло од лаванда, со расол од краставица, зелка или домат, со нане или со лимон.

Луѓето кои се преосетливи на пчелин отров, не смеат да бидат блиску до кошниците, во цветна градина, да одат боси по трева, да употребуваат мелеми и кремови кои содржат отров од пчела ка- ко и други пчелини производи.

За да избегнете да Ве убоде пчела, треба да знаете дека пчелата ја раздразнува мирис на лук, алкохол, нафта, пчелин отров од убиени пчели. Наглите движења, односно мавтањето со раце, брзото одење, трчањето меѓу кошниците предиз- викуваат негативни реакции кај пчелите. Пчелите не сакаат ни темна облека.

Пчелите може да се вознемират и од често- то прегледување на нивното гнездо, особено во студени, ветровити и дождливи денови. Пчелите ги раздразнува и мирисот на тутун, на помада и на кремови врз база на мед. Затоа, доколку одгледу- вате пчели, рацете треба да Ви се чисти, да бидете облечени во чиста и светла облека и да имате ре- шетка на лицето.

94

Како да се лекуваше и па шшо шреба даобрнете посебпо внимание?

Доколку се појават изнемоштеност, главо- болка, покачена температура или се откријат бел- ковини и гликоза во мочта, значи дека лекување- то со пчелин отров е ЗА БРА Н Е Т О . Доколку на местото каде што е втриена маста или мелемот се појави црвенило, јадеж или болка - процедурата веднаш прекинете ја и проверете го нивото на белковини и на шеќер во урината. Понатамошно- то лекување се спроведува под лекарска контро- ла.

М елемот од пчела не треба да го втривате на лицето и на главата, а опасен е и ако ви влезе в очи или на слузокожата. Лекарите не препорачу- ваат отровот да се применува во текот на бреме- носта, по капење и долги прошетки или по обилен оброк. Особено треба да бидат внимателни жени- те, децата и постарите лица. Кај нив може да дој- де до поголема преосетливост.

При подолго и поинтензивно лекување со пчелин отров, треба да се придржувате кон диета: да ја ограничите на минимум употребата на сол, леб и слатки, а да употребувате повеќе млеко, ки- сели млечни производи, зеленчук, овошје и вита- мин Ц (до 500 милиграма во три оброци); да ја на- малите употребата на месото и на месните прера- ботки.

95

Начинот на примена на отровот од пчела и неговите препарати се различни: со втривање на мелемот во кожата, со таблети кои содржат апи- токсин, со инхалација и електрофореза, со ди- ректно убодување на пчелата во пределот на бол- ката или во мускулот кој е на горниот дел од две- те раце или во бутовите на двете нозе.

Лекувањето со пчелин отров се спроведува по пат на различни методи:

1. Со убодување на пчелата. И тоа во цик- луси: секојдневно убодување 10-15 дена или два пати неделно во текот на 45 дена, а потоа се пре- кинува на 1,5-2 месеца. Потоа лекувањето се пов- торува. Местото на боцнувањето и бројот на пче- лите зависат од болеста и од реакциите на бол- ниот на отровот. Убодување на пчелите се приме- нува ИСКЛУЧИТЕЈ1НО доколку дозволи лека- рот и под негова строга контрола.

2. Употреба, по препорака на лекар, на ап- текарски препарати од пчелин отров.

96

МЕО 0 0 САЌЕ

Со џвакањето мед од саќе составен од восок, во нашиот организам допираат биолошки актив- ни материи кои се содржани во него, на пр. вита- мин А. Џвакањето восок ги чисти забите и ја де- зинфицира усната шуплина. Помага во чистењето на непцата и во отстранувањето на забниот ка- мен.

Саќето ги содржи сите корисни состојки кои постојат и во другите пчелини производи. Џвака- њето саќе благотворно влијае врз слузокожата на дишните патишта. Бидејќи заболувањата на диш- ните патишта честопати се поврзани со нарушува- њата на метаболизмот и со недостигот на некои хранливи материи, тешко е да се процени значе- њето на исцелувачките карактеристики на медот од саќе.

Саќето е одлично средство за лекување нас- тинки. Ова било познато уште во стар Египет. Се препорачува џвакање саќе 4-6 часа. Изџваканото треба да го плукнете. По правило, за лекување е потребен еден ден. Но може да се повтори и след- ниот ден.

97

Овој начин е добар заради иревентива од ја- ки синусни воспаленија наесен и напролет, кога веројатноста за заболување е најголема.

Лицата кои постојано употребуваат саќе до својата 16-та година, ретко настинуваат, ретко за- болуваат од треска или од други носни болести. Џвакањето саќе го јакне имунитетот на дишниот тракт кој трае најмалку четири години.

Парадентоза и крвавење од непцата: за пре- чистување на непцата од гној, за зацврстување на непцата и за чистење на забите од забен камен, се препорачува џвакање саќе со мед.

98

Издавач: М АРТИНА КОМ ЕРЦ

За Мартина Комерц: СТЕФО ЈА Н ЕВСКИ

Лектор: СИЛВАНА АЦЕВА

Печати: АКАДЕМ СКИ П ЕЧА Т

С1Р - Каталогизација во публикацијаНационална и универзитетска библиотека “Св. Климент Охридски” Скопје

615.89:638.16/.17 638.16/.17:615.89(083.12)

ПРИРОДНО лекување со пчелни производи. - Скопје : Мартина комерц, 2(Х)7. -106 стр. ; 20 см

1ЅЕШ 978-9989-901-37-9

а) Народна мсдицина — Пчелни производи б) Пчслн производи (народна мсдицина) - Рсцспти

СОВ1ЅЅ. МК-ГО 69029386

Прополисот како лек е познат уште од ангичкиот период. Аристотел го споменува во “Говорот на жи- вотните” и доаѓа до заклучок дека може да се употре- бува во лекување на кожни повреди, рани и инфекции. Прополисот најмногу се употребувал за време на Бурските војни во Јужна Африка (1899-1902), бидејќи покажал добри резултати во зараснување на раните. Авицена прополисот го нарекувал “црн восок”, а Ин- ките го употребувале против воспалителни процеси и при висока температура. Забелеш ки за прополисот може да се најдат и кај Плиниј Постариот, Диоскорид, Гален и Варон во 12. и 15. век, кои го применувале против воспаление на грлото, како средство против кариес, против болки, за лекување на белодробни и на кожни болести. Во стариот Египет најобразованите луѓе биле добри познавачи на медицината и на хеми- јата. Го употребувале за мумифицирање на телата на умрените. Исто така, прополисот нашол примена и како средство за конзервирање и влегувал во состав на многу мелеми.

г .

9 7 8 9 9 8 9 9 0 1 3 7 9МАРТИНА