Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Privacy en het uitwisselen van persoonsgegevens
in de samenwerking onderwijs - jeugdzorg
Conferentie ‘Samen ontwikkelkansen voor kinderen creëren’ 31 oktober 2019, Veenendaal
Informatiebeveiliging is een proces voor het beschermen
tegen risico’s en bedreigingen met betrekking tot informatie
en ict.
Waarom is privacy zo belangrijk?
• Het recht op privacy is een fundamenteel mensenrecht en
grondrecht, net zoals het recht op leven, het verbod op
discriminatie, recht op een eerlijke proces of verbod van
slavernij.
• ‘het staat in de wet’, dus het moet
• compliance: accountantscontrole
• imago: datalekken, schade, risico’s
• financieel: hoge boetes,
ook voor scholen!
4
Wetgeving en persoonsgegevens
• Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) – Europees – WBP vervalt
• Uitvoeringswet AVG (op NL toegespitst)
• Specifieke wetgeving gaat altijd voor …
• Wet op het primair onderwijs
• Wet op het voortgezet onderwijs
• Wet op de Expertisecentra; (V)SO
• Jeugdwet
• Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO)
Verwerken van persoonsgegevens
• Alle handelingen die kunnen worden verricht met persoonsgegevens; zowel schriftelijk als mondeling
• Persoonsgegevens:
Alle gegevens die informatie bevatten over een persoon én die de persoon
identificeerbaar maken
• Bijzondere categorieën persoonsgegevens (volgt nog)
• BSN (alleen als de wet het toestaat – swv niet!)
• Kopie ID (school geen kopie ID!)
• Pseudonimisering (bv. naam vervangen door nummer) en anonimisering (niet herleidbaar tot persoon)
Bijzondere persoonsgegevens
• Ras/etnische afkomst, seksuele oriëntatie, politieke gezindheid, gezondheid, religie, vakbond, gezondheidsgegevens, genetische en biometrische gegevens
• Samenwerking onderwijs en jeugdhulp: vaak ‘gezondheidsgegevens’
• Verbod op verwerking, tenzij …
• Uitzondering in wet
• Scholen: passend onderwijs
• Hulpverlening: behandeling en zorg
• Overige uitzonderingen:
Toestemming, gegevens openbaar, vitaal belang
en toestemming vragen onmogelijk, noodzakelijk
voor onderbouwing rechtsvordering
• Verbod opgeheven? Wel grondslag nodig!
• Toch verwerken? Geheimhoudingsplicht!
Wijkteam / CJG
Partners school
Jeugd-GGZ
Verslavingszorg
Jeugdgezondheidszorg
(School)maatschappelijk werk
Leerplichtambtenaar
Politie
Verplichtingen (school)bestuur – bevoegd gezag
• Welke gegevens, met welk doel, op welke wijze worden verwerkt
• Overzicht verwerkingen
• Functionaris gegevensbescherming (FG)
• Gegevensbeschermingseffectbeoordeling (PIA)
• Privacy door ontwerp en door standaardinstellingen;• Procedures / instrumenten / digitale communicatie tussen partners
• Passende beveiligingsmaatregelen
• Melden van datalekken
• Verwerkersovereenkomsten t.b.v. software/programma’s
• Naleven beginselen AVG … bewustwording bij personeel
Doelbinding
• Doel waarvoor de school de gegevens heeft verzameld?
• Doel waarvoor de partners de gegevens hebben verzameld?
• Gezamenlijk doel gegevens uitwisseling?
• Doelen verenigbaar met elkaar?
• Versterken onderwijs, zorg en begeleiding leerling
door samenwerking met externe partners …
• Gemeenschappelijk doel vastleggen
• Landelijk bezig met wettelijke grondslag
Grondslagen voor gegevensverwerking
• Toestemming• Vrij gegeven
• Specifiek en geïnformeerd (doel duidelijk + met wie delen)
• Ondubbelzinnig
• Vormvrij, maar aantoonbaar
• Geldig totdat inhoud vraag verandert of deelnemende partijen
• Uitvoering van overeenkomst (behandelovereenkomst)
• Voldoen aan wettelijke plicht (bv ongeoorloofd verzuim doorgeven)
• Bescherming vitaal belang (bv spoedeisende hulp)
• Algemeen belang of uitoefening openbaar gezag (bv onderwijstaak)
• Behartiging gerechtvaardigd belang (bv verzorging, bedrijfsvoering)
Toestemming jeugdige
• Leerling < 12 jaar:
o ouders / voogd
• Leerling 12 tot 16 jaar:
o ouders / voogd
o maar belang instemming leerling neemt toe
• Leerling vanaf 16 jaar: o Leerling
o (Schoolinformatie: ouders)
• Hulpverlening: o 12-16 jaar: ouders en leerling (dubbele toestemming)
Toestemming ouders
• Beide gezagdragende ouders formeel dezelfde zeggenschap
o Stel bij eerste contact (aanmelding) vast wie gezag draagt / drageno evt. Centraal Gezagsregister) https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ouderlijk- gezag/vraag-
en-antwoord/gezamenlijk-gezag-kind of https://www.rechtspraak.nl/Registers/Gezagsregister of een uittreksel uit basisadministratie gemeente
o Betrek van meet af aan beide gezagdragende ouderso Bij weigering in gesprek vanuit gezamenlijk belang voor kindo Geen dubbele toestemming?
Weeg af of verwerking zonder toestemming noodzakelijk is
• Ouder zonder gezag, Jeugdbeschermer OTS (vh. Gezinsvoogd); wel recht op informatie, geen toestemming
• Voogd: dezelfde bevoegdheden als ouder met gezag
• Pleegouder: geen gezag, geen recht op informatie zonder toestemming ouders
Niet altijd toestemming nodig …
• Meldrechteno Veilig Thuis
o Verwijsindex risicojongeren
o Raad voor de kinderbescherming
o Gezinsvoogd uitvoering OTS• Hulpverlening: trachten toestemming te krijgen
• Anderen: informeren
• Samenwerkingsverband passend onderwijso Informatie voor
• Verdeling ondersteuningsmiddelen/toekennen arrangementen
• Bepalen toelaatbaarheid
• Adviseren ondersteuningsbehoefte
• Opstellen ontwikkelingsperspectief (OPP)o Geen toestemming nodig voor analyse dossier, wel voor nader onderzoek
o Instemming handelingsdeel OPP, niet uitstroomprofiel
Rechten van betrokkenen; leerlingen, ouders, enz.
• Informatie
• Inzage en afschrift
• Rectificatie
• Verwijdering en het recht om vergeten te worden
• Beperking
• Bezwaar
• (Dataportabiliteit)
• (Niet onderworpen te worden aan geautomatiseerde besluitvorming)
Zorgvuldig verwerken van persoonsgegevens
• Rechtmatigheid (volgens de wet), behoorlijk en transparant
• Transparantie
• Data-minimalisatie
• Data-integriteit
• Opslagbeperking (bewaartermijnen)
Transparantie
• Algemene informatie over verwerken gegevens (schoolgids)
• Specifieke informatie bij zorgoverleg (bilateraal of multidisciplinair)
• Ouders en/of leerling
• Wijzen op rechten
• Redelijkerwijs op de hoogte kunnen zijn
• Uitzonderingen: veiligheid, enz.
Data-minimalisatie
• Zo beperkt mogelijk
• Noodzakelijkheidsvereiste
• Kan het ook anoniem?
• Toestemming?
• Gegevensverstrekking belangrijker dan privacy?
• Aan wie?
• Hoeveel informatie?
• Nodig of handig?
• Toereikend?
• Buitenkantinformatie; ‘dat’ i.p.v. ‘wat’
Data-integriteit
• Correcte gegevens
• Veilige uitwisseling
• Leerlingdossier school
• Dossier partners
• Gezamenlijk dossier?
• Beveiligde netwerkomgeving
• Beperkte autorisaties
• Persoonsgegevens en afgesproken acties
• Beveiligde mail of beveiligde documenten
Leraren, mentoren en zorgcoördinatoren?
Bij bilaterale of multidisciplinaire uitwisseling rond een leerling,
mondeling of schriftelijk …
• Startpunt is altijd: praten mét i.p.v. praten óver!
• Zo niet, dan ondubbelzinnige toestemming nodig
• Geldt voor leerling (16+) en gezagdragende ouders (16-)
• Alternatief: anoniem (niet herkenbaar) bespreken
• Uitzondering: ernstige zorgen over veiligheid leerling; documenteren!
• Nooit méér gegevens dan nodig, maar wel voldoende, voor de hulpvraag
• Versturen notulen MDO via (onbeveiligde) mail vermijden
• Samenwerken in webomgeving heeft voorkeur (beperkte autorisaties)
• Samenwerken met geheimhouders biedt beperkingen
Schoolmaatschappelijk werkers, orthopedagogen, enz.
• Gebonden aan beroepscode
• Juiste informatie geven
• Geheimhoudingsplicht
• Toestemming vragen voor delen informatie met derden (bij behandelrelatie)
• Voor MDO kunnen vertrouwen op toestemmingsprocedure scholen (moet landelijk nog goed geregeld worden)
• In rol van adviseur school of personeel: geen toestemming nodig
• Ook niet bij vitaal belang, of meldrecht
• Eigen dossier bijhouden; alleen met toestemming verkregen info
• Toezien op goede afspraken bij multidisciplinaire samenwerking
Twee hulpmiddelen
Voor jongeren enprofessionals
Voor PO, VO enswv-en
https://passendonderwijsenprivacy.nl/#!/ https://www.jeugdconnect.nl/privacy/
voor
ouders
Nog twee hulpmiddelen
Voor SWV-en, besturen en schoolleiders
Voor leraren, mentoren en
zorgcoördinatoren/IB’ers
https://www.nji.nl/nl/Producten-en-diensten/Publicaties/NJi-Publicaties/Handreiking-gegevensuitwisselinghttps://www.nji.nl/nl/Kennis/Wat-professionals-moeten-weten-over-privacy-bij-samenwerking-onderwijs-en-jeugdhulp
Uw vragen …
❑ Bewaartermijnen? https://passendonderwijsenprivacy.nl/#!/content/121
❑ Andere vragen ???
Casussen …
Richtlijn:
Kennis hebben van de wettelijke regels en op basis daarvan afwegen hoe je zo zorgvuldig mogelijk kunt handelen, zonder de voortgang van ondersteuning en hulp ernstig te schaden.
❑ Groepjes maken
❑ Drie casussen; lees ze door en beslis welke prioriteit heeft
❑ Bespreek met elkaar hoe je dit op jouw school zou doen
❑ Houd belangrijke inzichten en vragen die er nog liggen vast
❑ Plenaire terugkoppeling
Meer informatie
Over informatie delen tussen onderwijs en jeugdhulp en privacybescherming:
https://www.nji.nl/nl/Kennis/Dossier/Verbinding-onderwijs-en-jeugdhulp/Afspraken-over-privacy
PrivacyApp voor jongeren:
https://privacy.jeugdconnect.nl/
Over rechten van ouders:
https://www.oudersonderwijs.nl/op-school/privacy-en-leerlinggegevens/
Vuistregels en manifest voor professionals bij gegevensuitwisseling en privacy:
https://vng.nl/onderwerpenindex/jeugd/jeugdhulp/nieuws/manifest-privacybescherming-jeugdhulp
Info over toestemmingsvereisten ouders en jeugdigen:
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2016/11/11/handreiking-toestemmingsvereiste-voor-hulp-bij-kindermishandeling
27
Nog meer informatie
Over de belangrijkste veranderingen bij invoering van de AVG:
https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/sites/default/files/atoms/files/in_10_stappen_voorbereid_op_de_avg.pdf
En: https://www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/sites/default/files/atoms/files/notendop_avg.pdf
Er wordt gewerkt aan een wettelijke grondslag voor domeinoverstijgende informatieuitwisseling:
https://www.programmasociaaldomein.nl/trajecten/uitwisseling-persoonsgegevens-en-privacy-upp/
Brief van de minister:
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32761-149.html
Over toestemming bij observatie in de klas door (ortho)pedagoog:
https://www.passendonderwijsenprivacy.nl/wp/wp-content/uploads/2018/12/NVO_Handreiking_voor_pedagogen_in_het_onderwijs.pdf
(pagina 9, vraag 19)
Marij Bosdriesz [email protected] 06 25 660 673 28