Nga Haki Rrokaj 10 Mars 2015

Material i shkruar n muajin Gusht t vitit 1937 nga L Maddalena gjeolog i

Hekurudhave t Shtetit Italian dhe i publikuar n REVISTA ITALIANA DI PETROLIO S bashku me

kt material po n kt revist sht botuar edhe nj material me ese gjeologjike, spjegime dhe

ilustrime me harta dhe profile gjeologjike nga Stanislav Zuber

PRMBLEDHJE HISTORIKE E KRKIMEVE GJEOLOGJIKE PR NAFT N SHQIPRI

Literatura e hershme pr gjeologjin shqiptare t nafts sht e varfr ndrsa ajo pr

gjeologjin n prgjithsi sht mjaft e pasur

Studimi i par gjeologjik sht ai i Konkuand i vitit 1868 i cili prshkruan miniern e bitumit n

Selenic t Vlors q sht sinjalizuar nga shnja t naftave t rnda dhe faqjeve t gazit n zonat pr

rreth miniers Martelli n vitin 1905 kreu nj studim t detajuar t bitumit t Selenics dhe m von n

vitet 1910 ,1912 publikoi disa studime t kryera n zonn pr rreth Vlors

N vitin 1913 nga Piazi dhe De Toni u krye nj studim stratigrafik e tektonik pr gjirin antik

Shqiptar q vendoset n zonn midis Durrsit ,Elbasanit dhe Vlors i cili prbnte bazn e prfundimeve

nga pikpamja e mundsis s akumulimit t nafts n rajon,kshtu kto ishin treguesit e par t krkimit

t nafts dhe bitumeve n zonn e Devollit ,Berat

N Shqiprin veriore ishin kryer disa her nga baroni Franc Nopa dhe Veters .N vitet e fundit

t lufts s par botrore erdhi n Shqipri E.Novak,i cili punoi deri n fund t vitit 1924,F.Weigner dhe

I. Premik n zonn lindore t pushtuar nga trupat Franceze punonin gjeologt Francez dhe rezultatet e

punimeve t tyre u publikoheshin nga I Boukart.Gjat lufts ,pak pas pushtimit italian t Vlors u njoftua

nga oficer t marins Italiane ,nj fenomen interesant n fushn e Sherishts n nj distanc t vogl

nga fshati i Drashovics n t majt t lumit t Shushics ,midis urs s Penkovs dhe asaj t

Drashovics nga burimet e ujit dalloheshin rrjedhje t nafts s rnd Ministria e Marins Italiane drgoi

n vitin 1917 nj komision teknik pr naftn dhe gjeologsh me detyrn e studimit gjeologo tektonik t

zons q prfshihej midis lumit t Vjoss dhe gjirit t Vlors i cili konkludoi me zgjedhjen e nj vndi ku

duhej t bhej sondazhi i par pr krkim me shpimin e nj pusi .

N fillim t vitit 1918 filloi instalimi i nj kantieri n fushn e Drashovics.Rezultatet e shpimit

doln mjaft interesante megjithse avancimi i shpimit u ndrpre n 200 m thellsi pasi u detyruan q ta

abandononin pr shkak t pushtimit italian t Shqipris s mesme dhe t jugut.

Historia e nafts n Shqipri filloi me kt iniciativ t thjesht italiane Fatkeqsisht sekreti i

shpimit t ktij pusi dhe rezultatet u prhapn dhe shum kompani nafte n bot filluan t interesohen

pr kt fush ,filluan t drgohen n Shqipri ekipe gjeologjike dhe filluan kshtu tratativat me

qeverin e pa stabilizuar Shqiptare pr t prfituar konensione.

Ndrkaq gjeologu Novak kaloi n shrbim t qeveris Shqiptare dhe u krijua mundsia e vijimit t

studimeve t filluara gjat lufts s par botrore ,dhe sht merita e tij pr nj numur mjaft t madh

manifestesh pr naftn n Shqiprin e mesme t publikuara n Petroleum Zeitschrift ku paraqitet edhe

nj skic gjeotektonike e rajonit e cila m von sht kompletuar me nj seri publikimesh t rndsishme

t kurorzuara me nj hart gjeologjike t Shqipris Njkohsisht qeveria Shqiptare krijoi nj zyr

Shtetrore t krkimeve t drejtuar nga G Ineiken ,i cili gjat viteve q drejtoi kt zyr ( 1920 deri 1924)

arriti t realizoj nj ligj t miratuar modern pr krkimet minerare si dhe nj regjim racional pr

konensionet e nafts t cilat lejoheshin t kryenin edhe nj seri krkimesh pr naft n vnd

Jan t njohura shum mir ngjarjet pr t mos u prsritur ktu , t cilat n mas t madhe ishin

politike dhe konkurenca bots pr konesione territori t supozuara prespektive pr naft t cilat n nj

periudhe besohej si nj Mesapotami e re

Konensionet ishin :

Anglo Persian Oil Company

Azienda Italiani Petroli Albania

Societa Italiana Minerare di Selenizza

Standard Oil Company of New Jersey

Ruston

Syndicat Franco Albanais

Ndrkoh proedonin studimet gjeologjike pr llogari t kompanive t ndryshme t nafts Me

rndsi t madhe ishin pa dyshim studimet e realizuara nga skuadra gjeologjike Anglo-Persian Oil

Company nn drejtimin e Papp ,studime t tjera t kryera nga Wadc dhe De Cizankurt .Pr grupin Italian

t prfaqsuar nga AIPPA (Azienda Italiani Petroli Albania )t krijuar n vitin 1926 si administrat

autonome nn sigln e Hekurudhave t shtetit Italian,punonin L Madalena gjeolog I Hekurudhave t

Shtetit Italian dhe G Ineishen I kaluar n shrbim t AIPA e m von Porro I pasuar nga S.Zuber n vitin

1927

Nga krkimet e para gjeologjike t kompanive t ndryshme dhe kryesisht nga AIPA rezultoi se pr

zgjidhjen e problemit t nafts duheshin kryer para s gjithash studime gjeologjike t mundshme me

karakter regjonal Me prfundimin e studimeve rezultuan evidentime t vndburimeve t nafts

Shqiptare jasht atyre klasike dhe se studimet duheshin kryer esencialisht t orientuar nprmjet

rrugve me karakter paleografik.

Me prparimin e studimeve, vshtirsia pr t kuptuar vendosjen e nj serie t shtresave t

nafts diktoi nevojn q t mbshtetet n nj fushat t hulumtimeve gjeofizike q iu besuan

A .Belluigit, i cili ishte n gjndje t jepte nj kontribut t rndsishm me njohurit e gjeologjis

nntoksore t rajoneve t studiuara dhe metodat e krkimitt t nevojshme n kushtet e veanta n

Shqipri

AIPA filloi aktivitetin e vet nga fundi i vitit 1925 Puna e nisur me shpimet mund t ndahej n tre

etapa ,s pari duhej br eksplorimi n zonn e kufirit, si n pjesn e AIPA ashtu edhe n pjesn e Anglo

Persianve e cila rezultoi pa konkretizim pozitiv.

Ndrkaq Shoqria Italiane e Minierave n Selenic pati disa suksese t veanta n zonn e shpuar

n thellsi t vogla n luginn e Shushics dhe n Penkov

N vitet 1927 ,1928 edhe AIPA edhe shoqeria konensionare Anglo Persiane kaluan me shpime

m tej n drejtim t brndsis por fatkeqsisht vetm disa rezultate modeste n afrsi t Selenics u

konkretizuan AIPA nuk arriti ndonj sukses industrial t theksuar ,Anglo Persiania n zonn e Patosit

mori disa rezultate pozitive por produkti ishte shum i vogl dhe gati i pa prdorshm.

N kt koh fillojn t bhen punimet e para me dy shpime n zonn e Kuovs n Devoll rreth

80 km nga kufiri dhe ktu u konstatuan disa horizonte naftmbajts q meritonin vmndje.

Prej ksaj kohe filloi intensifikimi i krkimeve n kt zon dhe u abandonua gradualisht rajoni i

kufirit t konensionit.

Zhvillimi i basenit t Devollit ishte rezultat i nj pune t kujdesshme ,racionale, pune t

pandrprer dhe bashkpunuese midis gjeologjis dhe shpimit t puseve.

N vitin 1930mund t thuhet se i gjith aktiviteti ishte prqndruar n territorin e Devollit n t

cilin ishte i prfshir edhe Pekishti n zonn e margjinizuar t Dumres

N vitin 1935 u morn qartsime t mjaftueshme pr zonn e krkimit dhe u konkretizua me

rezultat fusha naftmbajtse e Devollit (Kuovs ) pr pjesn tashm t prcaktuar t sigurt

Njkohsisht,me kmbngulje, n zonn tashm t zbuluar t nafts, vijonin studime gjeologjike

t karakterit regjional ,disa her m t detajuara N kt mnyr jan zbuluar dhe zgjeruar zona t

Terciarit Shqiptar q kompleton kuadrin e studimeve n rajone tashm t njohura naftmbajtse.

Me impulsin e fuqishm t dhn nga LL EE Ministri Konstanco iano dhe m von Martelli erdhi implementimi i nj plani racional t grumbullimit ,zhvillimit dhe vendosjen m von n ekekzekutim nga vijuesit LL EE Umberto Pappini dhe Stefano Benni

N vitin 1934 filloi ndertimi i tubacionit t transportit t nafts me gjatsi 74 km i cili pfundoi n

dhjetor t vitit 1935 dhe ishte i pari q mbushte ngarkesa me lnd djegse nga porti i Vlors N datn

25 Dhjetor ai u vu n pun duke e nisur naftn brut pr n rafinerit e Fiume dhe Mestre

M posht po rendis disa profile dhe skica hartash gjeologjike t publikuara n po kt kt

revist si ilustrime t shkrimit t Stanislav Zuber :

Shnim nga H.Rrokaj.

Nprmjet ktij shnimi do t doja t theksoja se kam njohur personalisht saldator dhe puntor q kan punuar n ndrtimin e ktij tubacioni dhe kam n kujtes edhe emrat e tyre si dhe respektin pr ta ,q e vijuan punn n naft deri sa doln n pension para viteve 90 Ata jan : Todi Lngu ,Taqi uko Miti Prifti e Hilli Prifti

Njri prej tyre (saldator) tashm ka vite q nuk rron ishte Todi Lngu i cili kishte patur rastin t

punsohej nga AIPA si saldator ,ai kujtonte dhe tregonte se n sektorin ku ai punonte montimi I

tubacionit thuajse trsisht u krye me saldim me oksigjen ,sepse ende n at periudh nuk ishte futur n

prdorim saldimi me elektroda nprmjet energjis elektrike ,prve ksaj ende deri m sot (shpresoj )

se pjes t ktij tubacioni i kan shptuar vandalizmave t pas viteve 90 t cilat shkatrruan do gj t

Vjetr ky tubacion ka vijuar t prdoret deri n vitet 90 e m von pr transport nafte dhe gazi me

presione t ulta pr shkak t vjetrsis dhe garancive t ulta teknike pr shkak t kohs s gjat t

prdorimit dhe transportit t nafts me prmbajtje t lart t squfurut dhr rrs s shtratimit

naftmbajts ,por theksoj se n disa prerje t bra n t kam vrejtur nj ruajtje t mrekullueshme t tij

me material izolues t prforcuar .Po kshtu kam patur mundsin t prdor dhe shikoj projektin e tij t

br n vitet 30 ,nj projekt q shpesh e krahasoja edhe me projektet tona t 50 e 60 viteve m pas dhe

nuk mund t pranoja se ishin m t mira e avancuara pr shkak t kohs .Po kshtu ndrtime t kryera

n funksion t transportit t nafts nga AIPA kan