PRiNCJPESUPLEMENTO MENSUAL DE LA REVISTA, DESTINADO AL FOMENTO DEL VASCUENCE

DIPUTACION FORAL DE NAVARRA Franqueo concertadoNum. clasificador 34/60

DELEGADO DIPUTADO: M. J. URMENETA Seigarren urtea - Pamplona. Enero - 1971 - Urtarrilla (libeltza) - Iruha - 59gn. zenbakia DIRECTOR: J. E. URANGA

E R R E E AGiro txarra zuten aurten

Sortaldeko hiru Erregeak. Elureta karroin, ez dakit nola ibi-liak izango diren bide hoi-etan. Haurraren ametsetanelurrak ez du ajoia haundi-rik: ba daki nundik edo han-dik etorriko direla. Beti etor-tzen dira.

Beste kezkarik ba da go-goan. Noia ezagutzen dituztehaurrak bizi diren etxeak?Anketakoa leihoan ikusi-ta?Nola ibsltzen dituzte gau ba-tez haur guzsen etxeak? Etaharrigarriena: nork jakinaraz-ten die on eta gaiztoen bi-zia?

Guk artoa sartzen ^enienoinetakoan. Arto eta agotzlastoa, irrutitik heldu zirenmando goseak jan zezaten.Onak izaten ez ba ginen,aza-orri eta ikatz beltza utzi-ko zigutela esaten zigun aitak.Eta bai utzi ere, batzutan.Nola zakiten gure berri?

GEZURRAREN MOTZKERIA

Mesede baino kalte gehia-go egin dute Erregeak gureartean. Eta ez esan haurrenpozak zerbait balio duela. !n-quruak utzi eta bide zuzene-ra jotzen du haurrak. Uste du

bera bezain zinez ibiltzen di-rela danak. Sinesten ditue-nek, oso osoan eta bihotzezsinesten ditu. Erregetakoamets politak aitaren aitzu-rra edo amaren jostorratzabezain garbi ikusten ditu,egiaren mailan. Gezurretanibilarazi dituztela ikasteandira kontuak. Haunditxoaknegarrez ikusi ditugu, eta as-korentzat beren biziko egunilun bat gertatzen da.

Haurrak ikusten duena: jen-de haundiak gezurtiak direla.Bere aita-amek ere gezurre-tan zebiltzela. Bigarren kez-ka: errege kontuan bezela, ez

QSA'KO ELIZA (Aida argazkia)

Tokia ezin liteke politagoa izan. Eskizun mendiegaiian dago, egi batean, eguteran. Txintxurrimeararkaitztarteak bertan dauzka, eskubian. Beko aldeanUsTobi ta irati ibaiak alkartzen ikusten dira. Izagata Monreal mendiak agirian daude. Aizea osasunen-tzat ezin obea, iduzkia naikoa.

Grain dala berrogei ta amar urte bost famiii biziziran. Eiiza erromanikoa da, arri landuz egina. SanErromanen izena jarri zioten. Bataiopontea ere erro-manikoa du.

Drain dala eun urte, Luis Luziano Bonapartekbere mapan dionez, erri ontan zarrak bakarrik egitenzuten euskeraz. Gauz askoren izenak, euskeraz jarriakdaude. Etxe bateri oraindik «Garaiko» deitzen diote.

Banun erri au ikusteko gogoa. Nagoren nintzala,jakin nun bertan bizi zan Nabaskoitzeko artzai batek,Osan ardiak zitula. Goizeko lauterdietan altxa ta be-rarekin onez Osaruntz joan nintzan. Aizea iparra zan,etzegon lanorik. Egun sentiakin Osan gihan. Lenengoegunaren argiakin iritsi nintzan. Giroa oso atsegihazan.

Erria utsik zegon, etxe guztik irikita; gurdi bat,ate aurrean, Azken joanak utzi zuten bezelaxe; Jau-regi zarra, eder ta sendoa, !eioa ta ate gotikoakin,arri landuakin egina, urare irikia ta eroritzen zijoala;artzai zakur bat ii berria ate ondoan. Urbiidu nintzaneiizara. Atea zabalik arkitu nuen, zoia altxatua, ilienezurrak agirian, Erretaula osoaren egurrak berriz fu-rrean milla pusketan. Ikusten zanez, arte aldetik, al-dareburu au ezin obea zan, amasei garren gizaldikoa,platereskoa. Bizpairu ol margoztuak edo pintatuak ba-

ARTZIBARKOE R R I X K Azitun, batezere bat oso ederra, Amabirgina bere se-mea ilia bere eskutan zeukana, jakin degunez ostuegin dute. Sakristin apaiz eliz jantzin artean xaguakkabia egina zeukaten eta aietatik bat tente jarritaneri begira egondu zan. Guk orduan ikusi genduananegargarri ta mingarria. Iduri zun gudatean ginala edobasamortuan, banan ez Naparro lurralde aurreratu taaberatsan.

Zer esan aundia dago, erri ustu abetaz. Etxe oieta-ko nagusiak nola utzi zituzten asaba zarren illobiaketa ezurrak eta aiek egindako lanak? Erri onek ba-zeukan ura ta argia. Danak saldu ta aide egifiaz, nai-koa al da? Ez a! dituzte obligazio batzuek bete gabeutzi? Lagundu bear zutenak, alegindu al dira, bearziranak egiten?

Bizi ziranak joan diranean, zerengatik Elizak edoDiputazioak ez ditu orrelako Eliz eta arti-lan ederrakbear diran bezela zaitzen? Ezin al dira inspektorebatzuek Ian ori egiteko jarri? Edo Naparroan erri txikibatzuek izandu ziran gauz guztiakin nai ta naiez, ilegin bear al duten, oso osorik lurrean eroritzen di-rala? Lenagoko zar aien Ian ederrak aztu egin bearal ditugu ta begi aurretik galdu? Geroak ez dezalaesan bururik gabe bizi ginala.

Orain erri au, Irundar batek erosi du ta-Irati ibaiondoan, borda bat berritu du, laneko tresnak eukitzeko.

UGAIN-BORDA

OSA'KO JAUREGI ZARRA (Aida argazkia)

ote die bestetan ere gezu-rra esaten? Jokabide hortatiksortzen dira aita-semeen ar-teko oztasun asko.

Hemen ere, gezurrak urratsmotza.

EGUBERR!

Eta ba da besterik auzihontan. Gauzak gaizki egitenhasi eta ezin laizke direnbaino gaizkiago utzi. Egube-rri egun zoragarriak direla ta,hamar hamabost eguneko bes-ta izaten dute haurrek be-ren etxetan. Ama mugaz han-dikoa eta aita hemengoa zuenhaur batek galdetzen zionbere gurasoeri: «Zertako ezdira Espainiako Erregeak be-ren garaian heltzen? Bakan-tzak finitu ta eskolara joate-ko egunean ekartzen dituztegauzak, hain zuzen. Ez al da-kite gure berri?».

Beste hitz batzukin esate-ko, jostatzeko denbora ba du-telarsk ez dute jostagarririk;eta Erregeak etorri ordukoikastolara itzultzeko garaia.Adierazi gero haur hoieri on-"i eqiten dituztela beren gau-zak jende haundiak.

EGfA

Egiarekin bazter guzitaraheltzen omen da, eta berenegun egokian etor laizke Erre-geak. Gurasotan dago aldapa

gora. Askorentzat haurren zo-riona jokatzen da, haurrenamets goxoak...

Zertako ez esan, duela bimila urte Sortaldetik etorri-tako aztiak gizonak zirela gubezela, eta joan zirela mun-du hontatik bestera? Haienmando-abere haundiak ere hilzirela nagusiak bezela.

Jesus Haurra da behin be-tiko danontzat etorria, etahau bai dela gure egiazkopozbide. Lehen kristau den-boretan Errege egunarekin'ispatzen zen Jesusen jaio-tza; gaur Abenduaren 25-eanegiten da. Zertako ez egunhorren inguruan haurren ame-tsgarri hoberenak aizatu?

Giro txarra zuten aurten,qure artean, Sortaldeko hiruErregeak. Lau ankakoa utzieta egan etor dailela nahi badu errege beltza, gure hau-rren errege hoberena; betor,bai, bainan bere garaian.

Gu gera, ordea, betiko ar-bi berantak!!

J. M. Satrustegui

2 — P R I N C I P E D E V I A N A 1971—URTARRILLA

E U S K A L E R R I K O L E I O A«Euskal Anfropologiaren LehenenyoAstsa^rcn liburua

Yoan berri den urtean, hemenesan genuen gezala, Bilbon, Bii-boko «Academia de Ciencias Me-dicas» delakoak (hau sortu zane-tik 75 garren urtea betetzean),Deustoko eta Bilboko Unibersida-deen laguntzekin «Euskal Antropo-logiaren Lehenengo Astea» anto-latu zuen.

Oso interesgarria izan zan Astehau, mintzaldi iakingarriak, elkar--hizketa mamitsuak eta Euskal He-rriari zoazkioten gai gehienak en-tzun, ikutu eta azterturik.

Orain «La Enciclopedia Vasca»delakoak mintzaldi eta Ian guziakbildurik liburu bat argitaratzekotandago.

Garitaonaindia apez jauna ilia

Euskal idazlari famatu hau Biz-kaiko Urdulizko herrian sortu zan1936 urteko ekainaren ogeigarre-nean. Derioko Apezgaitegian bereapez-ikaskintzak egin zituen.

Euskal izkribitzaile on-ona izanzan, «Zeruko Argia», «Olerti» eta«Karmet» aldizkarietan, batez ere,bere euskal-lanak agertzen ziran.

Seme zintzo bat gaidu du gureHerriak. G.B.

(par Euskal Herrian ere Ikastolak

Gure Egoaldeko Euskal HerrianIkastolak ugari irikitzen ari dira-neko berri pozgarriak alaitzen gai-tu osotik, izan ere, euskerarenetorkizun eta indarra ikastoletanbait da.

Orai gure Iparreko Euska! He-rrian ere beste ainbestekoak sor-tzen ari direlako iakiteak errotikalegratzen, poztutzen nau.

Baionan, Donibane Lohitzuneneta Arrangoitzen lkastoak iriki di-ra, zorionez.

Antxon Valvetde-ren disko berria

Disko hau zabaltzeko horrianesaten duen bezala: «ErrenteriakoJuan Francisko Petrirena Rekondo,«XenpeIar» hi! zerteko egun urte*muga ospatzeko duzu disko hau».

«Xenpelar» bertsolariaren oroi-menezko disko honek bertsolari fa-matu honen lau bertso dauzka An-txon Valverdek eratu eta kanta-tuak. Diskoren izena: Xenpelar'enlau bertso». Bertso hauen izenak:Santa Barbararen m?,rtiriy5ia», «!yaguriak egin du», «Zezen festa Pa-saian», eta Iparagirre abilla de!a».

Kantu guziak kitarra doinuarekinlagunduak dira.

Aita Ariztia ft zuigu

Pasatu den Abuztuaren amabiga-rrenean Donostiko San Inazio kli-nikan Aita Ariztia Jesusen Lagun-dikoa (jesuita) il zan petxu-estubatek jota, irurogei urte zituelarik.

Aita Ariztia baztandarra zan, Zi-gako herrian sortua 1910 urtekoAbuztuaren ogei ta irugarrenean.Irunera bere apaiz-ikasketak egite-ra etorri zan eta gero, jesuita sar-turik Belgikan eta Erroman ikas-goak egin zituen.

Aita Ariztia izkuntzetako errez-tasun aundia zaukan, eta latin, gre-

ko eta hebreo mintzaeraz gainera,Europako lau izkuntza menderatuakzituen. Hauen artean, euskera, ja-kiria, zergatik errotik eukalduna zaneta ongi zakien sortzetik ikasitakogure euskera. Izkuntzaiari ona izanzan, eta hortaz gainera musikaia-ria, musika-egillea eta abots one-ko kantaria.

Euskeraz izkribitzen iaioa zan.«Margo Ederdun Enziklopedia» de-lakoari lau liburu euskeratu ziz-kion: «Abereen mundua», «Munduberriko abereak», Aprikaka abe-reak», eta «Europako Abeldia». Le-henengoa, argitaratua dena, etabeste iruak oraindik agertzekotandirenak.

Goian Bego pakean Baztango se-me zintzo eta euskaltzalea.

Donostiko «trakur Sail»Editorialaren berriak

Donostiko Editoria honek liburuhauek argitaratzekotan dago esanduenez: Lurraren kondaira (histo-ria)», Xalbador Garmendiarena. «Ba-tasuna»f euskera literarioa batutze-ko azken oinarriak. «Arrotza», Ca-musena. «Olerki Bilduma», MikelLasa ta Amaia Lasarena, eta JulioVerneren nobela bat Setienek eus-keratua.

Liburu bakoitzak suskritorentzatiruroqeitamar pezetako balioa izan-qo du. Dendetan, berriz, ehunta-mabost pezetakoa.

Harpidedun (Suskritore) izan na-hi duenak idatzi zuzenbide hon-tara: «!rakur Sail», Editoriala, Fe-rrerias, 1-Donostia.

Toribio Etxeberria zanariomenaldia Eibarren

Toribio Etxeberria jaun zana Ei-barreko semea zan, eta nere us-tez, Eibarreko gizonik bizkorrene-tatik bat. Europako lehenengo ge-rratean lanezak gose izugarria eka-rri zuen gure Euskal Herrira, ba-tez ere, Eibarrera. Orduan ToribioEtxeberria jaunak, beste eibartaron batzuekin bat eginik, hangolangilleen arteko elkartasuna lortuzuen, eta ordudanik elkartasunarennahia gorputza harturik, ALFA ize-neko lantegi aundi eta ederra sor-tu zan. Toribio Etxeverria zana AL-FA fabrikaren sortzeilatetik bat zan.Ondoren, urte multzo bat pasatu-rik, Espaniako anai arteko guda-ketan, erbestera joan behar izanzuon, Ameriketan bizi izanik hilarteraino.

Gizon azkar, erne, argi, kate-gori aundikoa, langiilea, here den-boretako ideietan aurreratua. Eiba-rreko herrian daude bere Ian, asmoeta kezkak: ALFA FABRIKA, fama-tua, iosteko tresnak egiten ditu-ena eta han, barman, bi milla tacjehiago gizon Ian egiten dituzte-nak.

Arestin, eibartarreek, omenaldisentikor bat egin diote eta Fabri-kan barman Toribio Etxeberria za-naren «oroigarri-irudia» jarri dute.Merezi zuen Etxeberria zanak...

Arantzazuko Ama BarginarenEgutegia (Kalendarioa)

Arantzazuko Praileek, beste ur-tetan bezala, 1971 urteko Ama Bir-ginaren Egutegia argitaratu dute.

Aurtengo Egutegiak badu bestezerbait guk pozik onhartzen dugu-na: Euskera literarioaren batasunadelako marka. Orain denok euske-raz idazteko batasuna iritxi behardugu-ta hango praileek ere ahale-qinak egin dute euskera batuanidazten.

Euskalduna! Eska ezazu, Egutegihau zuzenbide hontara: P.P. Fran-ciscanos - Aranzazu (Onate).

Eguberriko Euskal Disko berria

Aurten Eguberritako euskal dis-ko bat agertu berria da, «EuskalHemaren Eguberri» izena duena.

Amar kantu dauzka disko honeketa denak Eguberriari doazkiotenak.

Kantuen izenak: «OIentzero Bi-dasotarra», «Atzar gaiten», «Aire-rik ederrenetan», «Oi Betleen»,«Aintza zeroan», «Ori Eguberrigaua», «Ator mutill», «Kristo gu-

ziek dezagun», «Mari Domings», eta«Kristo Erregeri».

Kantu bakoitzaren aurretik Eus-kal Herriko zazpi herriaideak ager-tzen dira, Euskai Akademiaren Bu-ru ordezkoa den Haristchelhar jau-na irakurlea izanik.

Kantariak «Gazteiu Zahar» talde-koak dira. Zuzendariak: LegarraldBeta Etxenagusia jaunak. AsmatzaileaMinaberry. Disko hau Eguberrikokantu ederrenen bilduma bat da,diskoaren azalean esaten duenez.

Euskal Olerti (Poesia) EgunaLarrean

Bizkaiko Larreako herrian (Amo-rebieta herritik urbil), urteoro be-zaia, ioan berri den azaroan, Eus-kal Olerti (Poesia) Eguna ospatuzan, frantziskotar dan Aita Onain-diak antolatua.

Amaiketan Meza Nagusia emanzan eta gero Aita Frantziskotarrenkonbentuko areto batean Poesia--Sarien Banaketa egin zan. Honakomoduan Sariak gertatu ziran:

Lehenengoa (Lmka-Sailla): PauloIztueta jaunak irabazi zuen. (Be-rastegikoa).

Gero bi aipamenak eman zituz-ten: Sabin Muniategi eta BalendinApraiz jaunak ziran hartu zutenak.

Lehenengoa (Poema Sailla): Mar-tin Ugarte iraoaztaiie gertatu zan(Brinkolakoa) bere «ltxaso Poema»izeneko lanarengatik.

Bertso Saillean Paulino Solozabaleta Maria Jesus Ba-raiazarra jaunandereak izan ziran garaile aterazirenak.

IKUSLE

Eliza gaurko munduanGauzak bere esku ta mende batek idukitzeak ez du eragozt&n

guztien eskukoak ere izatea, bano aldaketa ori egitean, guztienonerako, agintari nor danak eta bere saria ordainduiik egin de-zake. Bakoitzaren jabetasunari trabak ipintzea eragotzlko du Es-taduak, denen onerako.

Baten mende egonagatik gauz batek, badu guztien onerakoikuskizuna (funzion social) gauzak guztientzat eginak bai dira,ori aztutzeak ekarri dezazke nasketa latzak, onerako izao beha-rrean, kaltegarri biurtu da-ta jabetasuna.

Zenbait alderdi atzeratuetan lur zati zabalak esku gutxitandayde, erdizka, no la nai landuak, edo batere landti gabeak, okenoiidoan berriz bertako gendeak, geienak, batere lurrik gabe, edoaior koxkor batzukin, parragarri, bien bitartean lurrari azkar ema-narazi behar zerbait aurreratzekotan.

Frankotan esku-langille edo maistarrak, gizon bati eskesii ezditezken Ian sari murritzenak jasotzen dituzte, bizi-Seku arloteaeta tartekoen jauntxokeriak jasan behar aldiz. Segurantziren arras-torik gabe bizi dira, askatasunik gabe beren gain edozer daiata artzeko, bizi tnalla apur bat obetzeko, ta poiitika ta eSkartearazotan paste artzeko. Olakotan azpikoz ganera aldaketa zorrotzbat egin behar da, fan sariak jaso, lana giza-itxuran antolatu,segurantzia eman, lanetan aurreratzeko sasoia ernerazi; oraindikgeiago, behar bezela, lantzen ez diren lurrak banatu, itxyranerabilii dezazkete-nen artean, erraztasunak emanda jabetzeko, taelkarren artean baturik batez ere, Kooperatiben bitartez, buruajasotzeko, Ian giroan ta kultura bidean. Gizartearen on eta aurre-rapenak, lurrak bortxara ta gogorragokotz kentzea eskatzen dua-nean, jabeari ordaindu behar dakion sal-neurria itxurazkoa Izanbehar du, geiegikerik gabe. Konturatu behar dute Kristauak, zu-zentasun eta elkarren laguntzari eragitekoan, gaurko denborefakoekonomi-aldaketao, Kristoren espiritua txertatzen dutela gizadiarenbarne-munean.

OLENTZEROPROTAGONIST A DE NAVID AD

Son muy diversas las maneras de celebrar la Na-vidad en las distintas partes del mundo; inciuso lasditerencias se notan en la pequena distancia geogra-fica de Navarra. Cada cua! tiene su modo particularde hacerlo. Las vivencias mtimas solo pertenecen ala persona que las vive. Cada cual es sujeto perso-nal de lo que en su interior cobra vigor; ios demaspodran querer imitar, pero no llegaran a identifier./sus vivencias con las del modelo.

La celebracion comunitaria de Ios distintos grupeshumanos tambien difiere. Hoy se tiende, por arte ymagia de la moda, de los medios de comunicaciony del conocimiento de otras partes del mundo, ahacer unas navidades de tipo «standard». Apenas, enla manifestacion publica popular, se pueden obser-var diferencias grandes.

Y sin embargo las hay. En el Pass Vasco sesigue paseando por las calies el dia de Nochebuenala figura dei Olentzsro. Alii donde habia desapare-cido, ha vuelto a bajar de! monte el carbonero !e-gendario. Y, donde nunca habia existido, ha comen-zado a dejarse ver con su cara sucia y su estomagorepleto.

El Oientzero es un personaje de leyenda. Es unode esos genios que tanto abundan en la literaturaoral vasca. Es una especie de «basa-jaun» o de«jentil», objetos todos ellos de creencias mfticas yde estudio de etnologos.

El Oientzero es un hombre bonachon que vivedurante todo e! ano en el monte; es lenador ycarbonero; tiene una hermosa cabeza pero poco en-tendimiento; al parecer, come como un Pantagruel—«Ay, urde tripa aundia!'»—; fuma en pipa de barro;en los bolsillos de su vestido o en el saco Slevasiempre alimento y bebida.

Es un personaje simpatico, amable. Anliguamenteen Lesaca solian quemarlo publicamente despues depasear su sonrisa por el pueblo. Quiza alli no seportaba demasiado bien durante el aho.

El Oientzero, como queda dicho, vivia e! ano en-tero en el monte sin bajar al pueblo. Solo haciauna excepcion: el dia de Nochebuena. Entonces ba-jaba para adorar al Nino que habia nacido. Una vezciirnplida la mision de su viaje, el Oientzero volviaa su cabana del monte.

En recuerdo de esta leyenda popular euskaidun,suelen pasear al atardecer de la Nochebuena un mu-fieco o un joven caracterizado, que es llevado enandas, por las calies de los pueblos o ciudades. Lainformal procesion esta formada por el Oientzero,a hombros, como figura principal, por un numeroindeterminado de «mutiles» ataviados a la usanzavasca y de txistularis. Los jovenes van cantando vi-llancicos o canciones oportunas para e! momento,en euskera. A la vez, solicitan de viandantes y ve-cinos de las casas donativos para que los mas ne-cesitados puedan participar mejor de las fiestas na-videnas.

El Olentzero fue en un principio, jque duda cabe!,una figura mitica pagana. Pero el tiempo ie ha cris-tianizado y Ie ha incorporado con toda su alma enuna de las ceiebraciones cristianas mas mtimas ypopulares.

Probablemente otro tanto haya sucedido con !alegendaria figura del anciano Papa Noel, personajecentral en las navidades nordicas.

Cada grupo humano o etnico tiene sus propiasieyendas, su propia vision de la realidad diaria yde los hechos historicos trascendentales. Lo que im-porta es que ese angulo de mira y su interpreta-clon no se pierdan. Y que todos podamos decir, mi-rzndo a! personaje paseado en andas, «orra, orra,gyre O!entzero».

G. ECHANDI(«La Yordad" izeneko Aldizkaritik artua)

1971 —URTARRILLA P R I N C I P E D E V I A N A — 3

Berriz tTrte fierria, izan zaitezdanonfzat, argi on ta Jbidia

Lenengo itzez danori agur batasi dan urte onetanizan dezagun zorion ta pakiabere egun guztietan.

Urte berri bat negu biotzianuste gabe jaio zaigu.Asieratik bi jai aundiaalaigarriak baditu.

Urte Berria ta Iru Erregedis dis egiten dutenak.Berekin biok ekartze'ituzteberen milla zorionak.

Umetxuak zenen poza aundiaErrege egunez artze'uten!Nola bakoitzak beren eskutikdituzten jostalluk artzen!

Illbeltza, etzera berdina betitxar eta onian izaten.Batzuetan elur, ekaitz ta izotzak,bestietan berriz epelen.

Zure izenak badu berekineriotzaren iduria.Danian dago nagusiturik.Urruti oraindik bizia.

Gauz batek poza ematen digu:Egunaren luzatziak.Santa Luzia eguna ezkerozluzatzen dira illuntziak.

Ma onetxen erdi arteranogoiz aldiak illundutzen,ta ben erditik pasa ezkeroasten da goiza luzatzen.

Onela argitze ta illuntze biakasten dira nagusitzen.Ta gure orrekin ez gaude aserre,pozkidaz gera betetzen.

Arrantzalia, txokon or zaudebabesturik sukaldian.Badezu gaur zuk zure itxianantxe telebisiuan,

Zure sendia bildurik bertanbere gozotasunian,ikusten denak argazki ederrakberen begien aurrian.

Ez da oraindik Uda Berria;

egon lasai itxodoten.badator bultzan bere bidetik.Sartuko da uste gaben.

Itsas ontzia lirain lirainakportun geldirikan daude.Irauz bidetan jarriraztekoirrikiturik zaudete.

Aurten antxuak ^noiz ta nundikanizango du agerketa?Kezkatzen zerate, arrantzaliak;ez da, ez, au jostaketa.

Kristau bezela «AITA GUR!AN»,biotzez eska zazute:«EMAN IGUZU GAURKO OG!A»,Baztertuko etzaituzte.

Itz bi zueri, nekazariak;negu beitza gogorrianetxe aldetik sukaide giruanluzaro zaudetenian.

Sendi osuak eltzakariagozaturikan maianjaterakuan, esan zazuteotoitz auxe elkartian:

«Bedeinka zazu gaur, gure Jauna,otordutzat guk aurrianmaniatuta daukagun jana»Jan gero armoni onian.

Igaroko da zuentzat neguata lurra asiko da bixten.Berriz zelai, soro, mendiak,zoragarriaz betetzen.

Uda Berria ta Uda danianegiz zerate izerditzen.Uda Azkenia'n emaitzak bildu.jJauna, zen ona zeraden!

Gure langille diran danontzateskatzen diot Jaungoikuarieman deiola bere eskutikhia'ituzten onak ugari.

Danon artian osatu zagunpakezko egoera bat,gero azkenian izan dezagunzorion aundi bat saritzat.

Joaquin Aldave

ARDO TA OGI

MARTXELINJose Maria Sanchez Silva jaunak

«Marcelino, pan y vino» izenekoliburu famatua baditu urteak idatzizuela.

Liburu hau Mundu guzira barre-atu zan berrogei ta gehiago min~tzaeraz izkribiturik.

Orain gure euskal izkuntzari txan-da tokatu zaio, gure adiskide etalankide argi den Jose Maria Sa-trustegi apez jaunari eta Iruheko«Gomez» Argitaldaria (Editoriala)rieskerrak.

Izan ere, Jose Maria Satrustegiapez jaunak euskeraturik fama aun-diko liburu hau argitaratu berri du«Gomez* Argitaldariak.

Uste ougu gure euskaldun au-rrentzako, batez ere, gure Ikasto-letako neskato eta mutikoentzako,gogoko eta egokia izango dela.

Liburua ongi prestatua atera da,txukuna, irakurtzeko letra egoki-etan.

Satrustegi jaunak oso ongi eus-keratu du, euskera batuan, errazkiulertzeko (konprenditzeko) moduan.

Liburuaren marrazkiak LorenzoGohi jaunak egindakoak dira, etakolore-azalaren egileak Lozano deSotes-Francis jaun-andereak.

Erosi nahi duenak eska beza:Gomez Editorial - Plaza del Casti-llo, 28 - Pamplona, edo, Jose MariaSatrustegui - Urdiain (Navarra).

Maria Anjelak bere ahideri1)

Aitatxi, Amatxi ta, jendaki guziakEz ziuztet oraino zuek ahantziakUrrun danikan hartu ene goraintziakKonserba zaitzatela Jaun-goiko maitiak.

2}

Jaunari diot orai egiten agintzaZeruraino altxatuz umilki bihotzaKasu egin dezauzien beti zier ontsaHaren borondatian dauket esperantza.

3)

Luzaide-ko bisita ez zeraut ahantziBazter guziak perde, oihan eta sasiZonbat jendakia han nik dutan ikusiOrroituko naiz hetaz ni naizeno bizi.

4)

Ene otto ta ttantta naute ni ekarri

Airea: Kattalin ttuku ttuku, Kattalin arina.

Horrat ezagutzera jendaki guzieriHauk izan balezate luzaz osagarriBerriz egin ginio bisita zueri.

5)

Eguberri orantxe heldu zauku lasterAgur bat emateko bihotzez guzierGure jendaki eta, berdin adixkiderIkusi ez badaizke, adrezatuz berer.

6)

Eguberri denbora Jesus-en sortziaGiristino zuhurrek hartan du fediaOtoiztu dezagun ba Kristo erregiaGuzier eman dezan bakezko bizia.

Maria Anjela-in partez, gure ahideri,Eguberriko oroitzapena, 1970-ian.Egiiea, Juan Cruz Arrosagaray.

(Kalifornia)

GERTATUAAzaroan 22-ko Zeruko Argian irakurri det DON POLI IZENEKO

Arlikulo, edo idatzi bikana eta berealaxe ezin egon bat sumatudet nere gorputzean bere oroimenarekin eta yam naiz lerro batzukidatzi bear ditudala, naiz oitura gabea gai ontarako, bada lenengoaSdia izango da zerbait argitaratzeko idaztea. ~"~"

—oOo—

Ez nago oso seguru 1943 o 44 zen elurte aundi bat ilbel-tzean egun askoz egondu gifsala erritik ifiora mugitzerik gabenola Leitz aldera ala Hernanira blokeatuak eta nere senide Do-nostikoak telefonotik esan zidaten nere arreba Margaritaren se-nar Sabino Parisan il zela eta alarguna bi alabatxo Amaya taNerekin zeru goyan eta iura bean gelditu zela, eta eginal gu-ziak egin bear zirala berak onara ekartzeko bada Frantziko gerrabukatu berria eta Parisert ez zegola otza efa gosea bestersk.

Illezko galzerdi lodi eta bota ilzadunak yantzi makilla bateskuan nueJa onez jo nuen iya Hernana rano. Urrengo goizeanyoan nitzan Irungo Komandanci Fronterako, an bai nuen lagunaundi eta jator bat Ortega Jaunakin zegoena Don Pepe Fariaseta agertu nion nere deseoa. Onek agertu ziran bere lagundunaya, bano gauz bat inposiblea zela zergatik ez zela Pasaportebat ateratzen Pranzi eta Espafiarren Relazioak oso aserrekoak zau-dela; bear bada Ortega aldetik Frontera pasatzeko baimena ate-rako zidakela, bano Prantzesak ez zidatela emango sarrerik.

Oroitu nitzan garai artan Donostian zegon Konsul Prancesanere Irufiako lagun aundi baten adiskidea zela eta oneri deitunion urrutizketik eta berak esan ziran itzegingo ziola eta niazaltzeko bere izenean konsularen gana.

Esan eta eguifi yoan nitzan Jaun onengana eta oso ongierrezibitu ere, bano Irungoak bezela inposible zela Parisera yo-tzera ortarako baimen berezi bat eman bear zuela Ministerio deNegocios estranjeros Pariskoak eta ez ziotela ematen Diploma-tikoari ere.

Nik eranzun nion nik ez nuela Pariseranoko baimen bearrikBayonan banuela lagun aundi bat, ori zan Don Poll eta aranoiritxi ezkero ora aski nuela nere arreba eta bi alabatxoak ekar-tzeko bear ziran dilijenciak egiteko. Ori aditu ta Konsulak esanziran bazuela baimena «salvo conducto» bat (Para zona Fronte-riza) Bayonarano emateko bano Irungoak bezela onek ere esanziran Ortegak ez zirala ateratzerik emango eta alperrik nuela arrensarrera. Oneri ez nion esan nai izandu lagun bat nuela an etaadierazi nion ere lengusu bat zeukala neskame aspaldiko urtetan,onek nai zuena konseguitzen zuela. Urrengo egunean anayarenarropak, galtzerdi eta zapata berrik erosita an presentatu nintzanberriz Irungo Komandancian eta Farias Jauna arrituta gelditu zenPrancesaren sarrerako baimena ikusita, Besteari bezela oneri eregezur txiki ori beta esan nion, Nere lengusua zeukala neskame.

Onek atera ziran beste baimena 48 ordurako Espanitik ate-ratzekoa eta antxe presentatu nitzan Don Poll Jauna gana (Ruede Bask 50) bere arrebakin bizi zen etxera. Berealaxe eramannion SUBPREFECTURARA, bada adiskidea zuen bertako Goberna-dore edo Sub Prefecto, adierazi zion nere objeto edo deseoa,eta eranzun zion berak ez zeukala eskubiderik ihori ere Parisekobaimenlk emateko eta «por si akaso» obe nuela agertu Prefec-toarengana Pau ra onek zerbait soluzioa asmatzen ote zuen.

Don Poli onek zeukan beste Apaiz lagun aundi bat Pau'eneta bazekin Prefektoarekin adiskidanza aundia zuela eta biali ni-non urrengo egunean beragana. Apaiz au Don Ikaki de AzpiazuAzpeitikoa zen eta onek Prefectoarekin itz egin eta atera ziranBajos Pirineosko Jefe de Policiak egindako Salvo conducto etabeste paper credencial bat esanaz. Ni Aleman guerran Pranzi aideasko sayatutako guizona nitzala eta neramala Parisa ango Po-liziko Jefearentzat misio bat garrantzi aundikoa eta niri errazta-zunak emateko bideko Policiak.

Don Polik lagun eguin zian estaciora, berak billetea atera, tagaSde egin zuan, zein zan Parisko trena, eta eranzun ziotenjrugarren bian zegona. Bialdu nifion toki ona artzera oaindik orduerdi bat falta baizen trena ateratzeko eta ni sartu ordurako trenaasi zen nrsuguitzen eta non Paris aldlera artuko zun Henday al-dera, larniy ta asi nintzan erderaz («Donde va este tren» gal-dezca eta inork ez ziran eranzuten; oroitu nitzan an euskaldu-nak izaten dirala, eta oyu egin nuen ^Bai al dago emen euskal-dunik? eta guizon bigote aundi eta pipa bat ortzean zuenakeranzun ziran. Euskaiduna bay ^Zer nai duzu? ^Nora dio trenaau? Hendayara. "Nik Parisa yon bear nun eta au dela esan dirate.Au da Paristik datorrena. Parisa diona Hendai-tik ateratzen daeta ortxe Biarriz aldean zuzen eguinen dugu. Esan bezela Biarri-tzen salto eguifi neretik eta iyo nitzan zai zegon Pariskora. Kon-turik Don Poli bere descuidoaz an zebillen andenean yoan taetorri zer egin ez zekiela eta ikustean ni berriz bueltan netorrela.«Uste es ia cuarta persona de la Santfsima Trinidad» esan ziran.Eskerrak Don Poliri eta euskeraz yakite ari Paristik nere arrebaeta bere umeak onara ekartzeko modua egin nuan.

Barkatu istori luzezkoa kontatu badlzutet.

Ceferino Berroeta

(Oso pozik Goizuetako Zeferino Berroeta deitzen den lagunonak bialdutako gertaera iakingarri hau argitaratzen dugu. Eskeraunitz Zeferino adiskidea, eta iarrai aurrean euskeraz izkribitzen!!).

P R I N C I P E D E V I A N A 1971— URTARRILLA

MiK^/i . . .L E 3 A K A

iZORIONA DIRUAN?—Etorri naiz beorrengana, nee emaztea ixilduazteko; nee aldetik,

obe egingo nun nee buruu putzua bota banu...

—jlxo, gizona, ixo! Ortarako, noiznai garaia duzu.—<< Beorrek ba aldaki eiztari baten naigabea, erbi eder bat .zepoan

arrapatuta, atzematekoan iges egiten dionin; eo sei librako amorraiaamutik zintzilika ikusita, zaiaparteko batekin, batee bai geiditzen denin?

—Fenagarri izan bear du.—Oi da, ba, nei gertatu zaiena. Nik ba nun Ameriketan, osaba zar

bat. Gutxnan gaztegitzen zun, bafio baginakin oso aberatsa zela. Gi-zaajoa il zen, oain lau illeete, zun ote!a, piliota jokua eta etxe rnor-doxka —Oitamar milioi peztakoen balioa—, neetzat utzita. Ara joan dadena saltzeko asmoan nengoela, gaztigatu didate, dena erre ta kix-kaldu dela...

—^Segurorik etzun?—Ezta batee. Zikoizkeriz, geo ta aberastasun geiago metatu naiez...

—Tamalgarri da, gertatu dena. Grain, esan bearko dezu, Job san-tuak, semealaba guztiak, etxeak eta azinda galduta, esan zuena: «jain-koak eman, Jainkoak erarnan; izan bedi beti bedelnkatua Berc izensantua».

—Job, santua zen...—Zu, kristaua zeran ezkero, santu izan bear dezun bezala. Ganera,

zure janzkeran nabari da, bear-bearrezkoa binepin ba duzula.—Amiste, bai, Jainkoai eskerrak.—Geiago, ^zertako duzu? ^Uste duzu, ogeitamar milloikin, zori onez-

koa izango zinela? Esan zazu egiz: ^naiko ogi ez duzu zure etxian?—Naikoa, bai; bafio askotan, goor xamarra. «Joshe Migeien bate-

ia»n oezaia, gure etxean ere ez da ikusten «txitxarro ta Derdeia» bes-tenK. Bixigu, lebatz, txitxardin eta umarri, gutxitan eta ez ain ugari...

—Ogeita amar milioi pesetarekin, zu erotuko zmeke...—^Erotu? jA, ze bizimoduu eamango nuken! Seiterditan beyek jetxi

bearrin, amarretan jeki. Gosalduta, paseoat. Ongi bazkaldu, ooekio arai-du... Uaur Irunea, biar Donostia, etzi Madrilla...

—l£uk uste duzu, aberatsak ez dutela nekerik, ez duteia naigabe-rik; gaitzik ez dutela arrapatzen, pobriak bano lasaiago Io egiten du-tela?

—Ortan, bai, arrazoi pixke bat, ba du. Nekatzen ez denak, ez duizain atseden gozoik ee. Bein bano geiagotan eondu naiz pentsatzen,gu gazta zarraakin tragoat einda, aberatsak amiste millikerikin banopozao geiditzen gerala. Ala ere...

—Zurekin nago, egoki bizitzeko zerbait bear dela; lasaitasun pixkebat ere, bai. Bano, ez geiegi. Gutxiegi kaltegarri bad a, geiegi, kalte-garriagoa da. Gezurra irudituko zaizu, bano, aberatsen bizitza, barnen-dik ikusita, ezta ain opagarrl.

—Beorrek oia dionin...—Gertaketa batekin, argiago ikusiko duzu.—^Gertatua, eo beorrek asmatua?—Nik, ikasle nintzela, «Lectura Dominical» izena zuen izparringian

irakurritakoa da, gertatuta bezalako. Naiz asmatutakoa bazen ere, ikas-kizun berdina izango luke.

—Konta beza, ba, jaune.—Ba omen zen zapatari bat, bere familian ogia irabazteko, egun

guztian mailukeka Ian egin bear zuena. Ala ere, egun guztian, poziketa kantari egolen zen. bein, Lotersan jokatuta, jaso zituan berrogei taamar mHiepeztako. Orduarte, etzen oartu bere etxeko atari eta leioaketzirela ongi itxitzen. Egun guztian egondu zen, atatagak eta maratilSaberriak ongi jartzen. Bitartean, asi zen auzoko lagunen prozesioa. Ema-kume batek nai zuan diru pixkebat, bere semiai zapetak erosteko. Bestegizon batek, nai omen zuan zamuka berria astoantzat, zarrari iastoaikusten bai zaion nondinaitik... Uiiak bezala, uxatu zituan denak, ongipentsatu bear zueia eta biaramonean erantzungo ziela eta. Apal ondoan,oatzera joatekoan, ixtillu aundiagoak... ^Non gorde diru mordoxka? Az-kenian, iruditu zitzaion oben oberena izango zela, galtzaren puntandiru guztiak sartu eta, galtzak jantzita, oeratu. Ala egin zuan. Amarminuto etziren igaro, ta, emazteak: —«Begira, Tomas, iya diruak ordituzun?» —«Baietz, emakume». Andik amar minutora: —«Ikusi beardet, iya emen dauzkadan diruak». —«lkus zazu, Tomas». —«lkusi bearciet...». Gabe guztian oia egondu ziren, batere Io egin gabe. Ta, urren-goan, eta urrengoan... Laugarren egunean, jeki zelarik, juan omen zenerriko plazara, eta, denan aurrian, bota zituan dim guztiak, olloai artopikorra botatzen zaien bezala, esanez: —«Zoazte, diru madarikatuak,nigandik urruti. Nik naiago det len bezala bizi. Egunerokoakin, naikodet. Goizetik arratsaldeaho, Ian da Ian egoten bai naiz ere, benepin janda io lasaiago egingo det. ».

—Kontu poiithe da beorrek kontatu deena, bano...

—lEz duzu ikusten, zeinbat eta diru geiago, ainbeste buruauste geiagoizaten dela?

—Ordun, zorionekoenak izango dee eskaleak eta jitoak...—Ez ainbeste, gizona, ez ainbeste. Len ere esan dizut: ez gutxiegi

eta ez geiegi. Aberastasuna, gorputzarentzat arropa bezala da: gutxie-gikin, oztuko ginake, ta, geiegikin, arnasa ezin aituz, itotuko ginakG.^Eroango zihuzke zuk berrogei txamarreta bizkarrean gahean?

—Bat paatuko nuke, ta bestiak gorde.—Jai ta astegunetarako, eta aldatzeko ere, ^bizpiruekin etzifiun aski?

Begira zer zion Salomonek, bere otoitz batean: «Landertza eta abe-rastasuna, ez neri eman; bakarrik, bearreko ogia». (Itzurrak, XXX, 8).Eta, Jesukristok: «Ez, bada, larritu, zer jango degu, zer edango, edozer jantziko degu, esanez. Ortaz sinisgabeak kezkatzen dira. Egun ba-koitzak aski du bere nekea» (Mat. VI, 31-32).

—Nee athuna zenak ee, esaten zun maizeki: «Pobrea, zeruko lorea;aberatsa, infernuko Iaatza...». Bano nik ikusteot, beti arrastaka etalurrea begire gabiltzela. Errezutaako eta, betaik ezduu. Aberatsak, egu-nero meza entzun dezakete, Lourdes'era, Erroma'ra, Jerusalen'era eta,joan ditezke; pobriai laundu, meza sariak atera, eriotz ondorako ere...!tz batean: pobreak bano erraxao salba daitezke.

—jE, e, e...! Gai ortaz mintzo nai nizuke nik, geldi geldiro, baldinbetarik baduzu.

—Nik ez dut prisaik.—Orduan...

Orduak ta egunak; iilabeteak ta urteak. Baduazi.Ta aiekin bagoaz gu ere, udazkenean aize zakarrakosto elbarra daraman bezela. Ta gazteak galdu dubetiko haurtasuna. Zaharrak gaztetasuna ez du berrirobereganatuko. Betiko beldurra: bagoaz. Ta egindakoaegina geiditzen da. Egin ez genduna egin gabe, eginbearrez.

—oOo—

Urte zahar bat i! zaiguia gau otz baten gaberdian.Norbaiten gogoetan urte ortan egin ditugunak. He-rriari buruz: piliota lekua tapatu; Bedioko zubitik To-maseneko-bordarano bidea zabaldu; ain mingainetandabillen karretera berria asi beintzat; Igantzirako bi-dea berritu; «Plan de Urbanismo» delakoa agindarieneskuetik baieztu; iru konzejal berri berexi; igandeillunabarretarako sohu talde berri bat deitu, ta, ta,ta... Herritarrok herriari buruz herriaren aide eginditugunak.

—oOo—

Urte zahar bat il da. Ta beriala berri bat asi degu:1971 garren urtea. Asmo berriak.

Ta urte zahar ta berrien artean, muga. Urte-muga.Ta galdezka.

GALDEZKA txarrerako edo onerako izando ole danioan zaigun urte au; len bafio gereagoa ote dangurea dana; len bafio batatugoak ote gaudezin gi-zonok.

GALDEZKA egia ote dan Lesakako herrien norta-suna auldu dala; arrotzak gure gainetik dabiltzaia;gure erria len bezin poiita berriro ikusiko ez degula;gure haurrak ainbeste kotxe ta kamion tartean ika-raturik jarraitu bearko dutela.

GALDEZKA gurasoeri denborak berritu dirala ohar-tzen asi ote zeraten; gaurko gazteen gogo ta iokaerakongarri edo txarrerako izango ote diran; gure haurrakmaitasunez betetako giro goxo batean azitzen ari otegeran. Galdezka.

(Alvaro jaunaren argazkia)

GALDEZKA, baita, herria ta «Laminaciones» fabrikaazkenez alkar konponduko ote duten on-onean, guztienmesederako; herriak fabrikarik gabe bizitzerik ote leu-ken; herriarekin asarraturik fabrika norano alietukoote zan. Galdezka <vLaminaciones de Lesaca» edo«Lesaca de Laminaciones» izango ote dan.

GALDEZKA, azkenez, konzejal ta alkateak edo he-rritar guztiok Lesaka ta Lesakakoa zaitu bear otedegun.

GALDEZKA, urte-muga baida; urte berri bat asibaidegu. Biarkoa gaurkoa bafio obea izan dedin; or-dutik ordura gereagoa!!

ANTXON

A I ZDoneztebarrek suerte txarra izan

zuten Santa Luzia egunean den-borakin, egun guzian euria yautsiahala, egia erran etzagon giro. Ha-lare Euskal-Herriko aizkolarien Txa-pelketa ospatu zen aterkuntze batprobetxatuz, hortan suerte ona izanzuten. Bortz aizkolari ziren Donez-tebeko leyaketa hontan beren in-darrak neurtu beharrak: Arria az-peitiarra (orai Errezil'en bizi dena),Polipaso hernaniarra, Latasa sun-bildarra, Berekoetxea gorritiarra, etaMindegia ezkurratarra. Aizkolarieneginkizuna: sei onbor 45 ontzako;sei kana-erdiko; eta lau 60 ontza-ko; aizkolari denak batean hasi taIan guzia zenek lasterrago egin.Bazen sari bat lendabiziko onbo-rra lasterrena mozten zuenaretzateta Mindegia denetan gaztena izanzen garaile. Gero bigarren onbo-rretik goiti Arria'k aintzinaldia har-turik eta beti gisa hortan lasailasai azkenengo egurra erdibitu ar-te; aisa irabazi zuen bigarrenari

A R I A K2 minutu ta 39 segundoen aldeaatera ziolarik.

Arria gizon bizkorra dugu etaDonezteben erakutsi du hoberenadela. Zorionak. Mindegia ezkurra-tarrak ere Ian ederra egin zueneta ospe aundiko aizkolariak beregibelean utzi ditu. Bertze gafiera-koek eginahal guziak egin zituztenbai dudik gabe baina utzi utzi gaz-teei bidea.

Txapelketaren auzia nola gertatu

irabaztalea ta TxapeldunJose Ignazio Orbegozo, ARRIA:

16 onborrak 35 m. ta 19 s/tan.1451 aizkora kolpe.

BigarrenMi gel Mindegia: 37 m. ta 58 s/tan.

1519 aizkora kolpe.

IrugarrenMigel Berekoetxea: 42 m. ta 55

s/tan. 1619 aizkora kolpe.

(Jarraituko da urrengo «IKASI-MIKASI»n).

A. ASTIZ ARREGI

LaugarrenErramun Latasa: 48 m. ta 20 /tan.

1723 aizkora kolpe.

BortzgarrenPolipaso: 50 m. ta 1 s/tan. 1905

aizkora kolpe.Irabaztaleak Txapeldun Boneta

eta Sari aundi bat ere hartu zitueneta bertze ganerakoek ere berenaeskuratu zuten.

Zorionak aizkolari guzierii eta baiDoneztebeko Alkate yaunari ta be-re iaguntzale guzieri ere. Mundubat yende bildu zen Donezteben.Ez dut utzi behar aipatu gabe ber-tsolariak ere ari izanak direla, hanziren Uztapide ta Lasarte gurebertsolari famatuak, aizkolarien bes-ta horreri beren kantaidiekin ohoreegin zioteia.

M. I.

1971— URTARRILLA P R I N C I P E D E V I A N A — 5

ARRAIOTZSORTZEARI, ILTZEA ZOR...

Badu Euskal-erriak esaera xaarbat: «sortzeari, iltzea zor». Adix-kideok, orixe bera gertatu zaioJUAN GORTARI ITURRALDE, jaunbeneragarriari. Arraiotz'ko «lnda>-koa» baserri-etxe ederrean, laurgeifa amar urtez ilkor ta ustelkorzaigun mundu ontan bizi ondoren,joan zaigu askok ta askok maitegenduen adsxkide xarra.

jGizajo Juan! zenbatek ez otedute esan. Gizon zinizoa uraxe,bertetart. Gizontasun aldetik, gizon.Kristautasun aldetik, kristau. Ta,guratso aldetik, guratso. Amar se-me-alaben aita zintzoa. Zazpi se-mean tartean, euskal-idazle degunGortari ta Ugarte'tar Yon.

Azaroaren amalaugarrenean, fa-nisJi eder ori, umezurtz, naigabetu-rik gelditu da. Aita il zaie. Amarurneen aital Zenbait larritasun tanaigabe pasabearra izandako aita...Mundu zabalak berekin ditu eguniliunak. Afa-ta guztiz ere, beti au-rrera egin zuan; biotz aundi tazabaSekoa zan; inoreng&nako gorro-torik etzuan ezagutu; iraintzen zio-tenari, barkatzen zakiena. Ona zan!Grain, atseden beza. Goian bego.

Amasesgarrenean zelebratu ziranrnezak ta obiratzea. An ikusi zanorcgi aski adixkideak bazituala baz-tarretan. Eliza, bete zan leporano.jNorbaitek esan zuan Arraiotz-a junbear zuala, rnezetara.

Efizkizun aldetik, ederrenetatikbat zan, Lenago~ere entzun-ta na-go: «e!izkizun ederrak ikusi naibadituzu, zoaz Arraiotz-a». Erriak,ifiun parte artzert badu, ortxen ar-tzen du.

Qgei ta getago apaiz ta praille,

I K ENafarroako Diputazioko Aurrezki Kutxak edo Caja de Ahorrosek an-

tolaturik, kultura sariketa bat izan dugu Baztanen. Sariketa hau Baz-tango eskoletako aurrentzat egina izan da eta berehartan herri gehiene-tako aurrak sartu dira.

Abenduaren 20'ean «Cine Maitena» deitutako salan ospatu zen Bi-llantziko norgehiagoka eta sarien banaketa, sala bete betea yendez,aurrak beren irakasleekin eta aurren gurasoek ere, denek zaletasunaundia erakusten zutela.

Billantziko Xapelgoan zortzi kantari talde ari izanak dira, hoien ar-tean Elizondoko Ikastolako aurrek ere bertzeek bezala bi abesti kan-tatu zituztela.

Juradoen erabakia hemen:

Lendabizikoak. Iruriteko «San Migel» taldea 3.000 peztaBigarrenak. Elizondoko «Concepcionistas» taldea ... 2.000 »Irugarrenak. Arizkungo eskolako mutikoak 1.000 »

Eskuarazko kontuek edo ipuiak

lenbizikoa. Maria Pilar Gortari. Erratzukoa 1.000 pezta

Bigarrena. Jose Maria Coskarart. Azpilkuetakoa ... 800 »

Irugarrena. Juliana Iriarte. Amayurkoa (Concepcio-nistas) 700 »

Besta agitz polita eta arrakasta aundikoa. Datorren urtean ere berrizegiten al dute, aurren artean zaletasuna piztuarazteko sariketa horibezalakorik eztugu aisa atxemanen.

Zorionak aur saristatueri eta bai bertze gainerakoei eta gure go-resmen bizienak Nafarroako Diputazioko Aurrezki Kutxari.

M. IZETA

Azpian dagon kontu honek 1970 urteko Baztango «Sdatz-Leiaketa»delakoan lehenbiziko Saria irabazi zuen.

G A A KOrai dela aunitz urte Erratzuko borda batean bizi zen famili bat.

Famili hunten sartzen dire; gurasoak, iru alaba eta amatxi.

Amatxi ez zen mugitzen ahal eta egun guzie yarralki zirrikedun ba-tean egoten zen. Borda hure herritik urrun zen banan neskatikoak egu-nero yausten ziren eskolara eta aunitz ikasten zuten.

Gau Onak allegatu ziren eta amak afari goxo bat prestatu zuenbildots eta turronaikin. Amatxi pozez bete zen bere ilobek abestenzuzten billantziko ederrak aitzean.

Afal ondoan erran zaben:

—Gaten al zate denak guaerdiko mezara herriko elizara, ni geldi-tuko naiz su ondoan bakarrik eta etortzen zatelaik kontatuko naizuezer erran datzuen apez yaunak Jesus Aurraz.

Otz aundia egiten baizuen, abrigo, guante, eta bufandaz jantzi etagan ziren elizera. Entzun zuten meza debozio aundiarekin eta ikusizuten Belengo itxura.

ESizatik ateratu zirelaik galletak erosi zuzten amatxiri gateko. Bideanbazoazin iru neskatikoak etxera allegatzeko deseiutan amatxiri konta-tzeko ikusi zutena. Atetik neskatiko gaztenak oyu egin zuen:

—Amatxi, Amatxi eldu gara!Sukaldean sartu zirelaik ikusi zuten pena aundiarekin arrosorioak

eskuetan ila zagola.

Jesus Aurrak gan zuen zerura eta han ospatu zuen.

Eguberri hoberena.MARIA PILAR GORTARI

ERRATZU. 13 urte.

ikusi genitun elizart, oietatik bos-tek, meza kontzelebratua eman zu-ten. lldakoaren seme Yon'ek, me-zaren srakurgaietan izan zuen ar-tu-esiiana. Elizaren aldeko eskario-etan, aln zuzen, bere aitazanarenaide egsn zuan otoitz ederrean, ne-garra ixuri omen zitzaion. jEtzanmixterio, alajaha, bere aitarentzatari zan-ta!

Eta, orre!axe, otoitzean, abesti-etsn ta naigabean parte arturik,«beti-betikof zoriona illeri eman,otoi, jauna» abestuaz, \urra emanzstzason JUAN GORTARI ITURRAL-DE maiteari. jZorion dezala zeru-etaro! Gero... elkartuko geralakoan,jagur!

ADIXKIDE BATEK

URDIAINEGUBERR!

Aurtengo Eguberriak kaiera be-gira izan ditugu. Denborak be-rak, bere hotz eta guzti, hori es-katzen du. Udazken zoragarri ba-ten atzetik, negu sarrera ezin ho-bea.

24.—Eguberri bezperan, atsalde-ko bostetan sekula egin ez dugu-na, «Olentzero» egin da Urdiainen.

Haur eta gazte, artzai jantzi, ba-serritar eta poxpolin, kalez kaleatera dira abesti xamur eta bi-hotzeko poza ereiten.

Dantzariak beste aide, Neskamutil gazteak, euskal dantza egi-ten joan dira txistu soinuakin.

Eta denen buru Jesus Haurrarenestalpea gurdi gain batean.

Gero afaria. Gaurko afaria urteguzian berdinik gabekoa dafami-lian egitekoa. Ezin hautsia. Beraz,danok etxera afal garaian. Bisiubegi gorri eta turron gozoak, tei-l&tu beraren azpian bizi direnenbihotz gogoak batu ditzala.

Aral ondoan HERRI MEZA. Zerda hori? Danon arteko eskeintza.Jainkoa ez dabil gure gauzen atze-tik. Ez du beharrik. Gu nahi gaitu;gure asmo eta gogo oso.

Gure Ian eta dantza, jai eta as-tegun eskeintzen dizkiogu lurrekofrutu eta soinu garbiak eskeintzean.

Gaur Eguberriko mezan txistuaizan dugu belarritan eta euskaldantza garbiak gaztetxoen ankapuntetan. Herri kantak ahotan, etaJaunaren hitza ere gaztetxo hoiekberek adierazia.

25.—Eguberri egunean herrikohaur eta gazteak beren berendu-txoa izan dute auzoan.

liusioa ez da gauza haunditanbakarrik izaten. Ba dira bihotzakesnatzen dituzten gauza txikiak.Gure gauzak ez dira haundiak izan-go, bainan beren biziko oroitgarribat utzi diegu haurtxo hoieri.

Eta haurrekin haundiendako deia.Haur eginik agertu zen Jainkoakideki ditzala danon begiak, haur-txo hoien egsarekin guk ere Jaunaospatzeko.

Haurrak ez du bide erdirik poz-ten ba da bihotz bihotzez poztenda. Beste guziak baztarrean uzten ditu.

Gure ez-berdintasun guziak ze-iaiturik, egin dugu herriiar guziokpakezko eta maitasunezko Egube-rri eder bat-

B /K INJUrtea igaro da eta bat gehiago gure gain, negua udaberria

udara ta udazkena lekuko direla. Eguneroko lana, yostetak, kezkak,aserreak, materialismoa... eta idealismoa zertan dago? Gure es-kualdean zerbait egin ai da euskal-kulturaren aide? Aztertu de-zagim gure barna eta agertu ditzagun baztandarren eginkizunak,euskai-kulturari dagozkionak bakarrik eta ez ordea folklore tayoGtetako gauzetaz. Zerbait egiten deia? Bai egia. Eta gehiagoegin daitekeia? Baita ere. Euskal zaletasuna euskaldun yenae-aren artean exkaxa baiin bada, hori piztuarazten badago lanagure eskualdean.

Aurten hemen egin direnetatik aundienetakoa dudik gabe ikas-tcia izan dugu. ikastola hau Nafarroako Diputazioko babeseandago eta 3-6 urteko aurrentzat egina dago, berehartara 28 aurtxojoaten direlarik, andereno baztandar bat irakasie dutela. Ikastolahonekin arras kontent gaude eta eman dugun urrats horrek aunitzbalio du.

—oOo—

«Principe de Viana»k antolaturik aurten ere izan dugu baz-tandar aurren artean ipui-sariketa berehartan 71 idazie ttipi partehartu duteiarik. Orai Eguberritan ere «Caja de Ahorros»ek anto-latutako idatz-sariketa hortan 25 ipui agertu dituzte.

-—oOo—

Euskal irakurgaiak emeki emeki ari gara edatzen Diputazioko«Principe de Viana» errebista euskal familietan banatuz. Beti ereienago egundaho eskuarazko gauzak irakurri etzituztenak orai aridire eta hori ere bada zerbait.

—oOo—

Aurten bertsolariak eta euskai kantariak ere ari izanak dira.Elizondon Mayatzako ilabetean lau bertsolari aritu ziren; Gorro-txategi, Lasarte, Mattin eta Azpillaga. Gero Santiotan «Ez dokamairu» deitutako euskal kantari paregabeak kantaldi zoragarriaegin zaukuten eta bai Urriko ilabetean Oyartzungo bertze kantari--talde batek ere

Anizko bestetan ere bertsolariek izan gintuen, Gorrotxategieta Lazkao-Txiki koblari famatuak kantaldi ederra egin zaukuteia.Sunbillako bestetan ere bertsoiariak eta bai antzerkilariak edoteatrolari euskaldunak izan zituzten.

—oOo—

Ez dugu utzi behar aipatu gabe Zubietako bestetan berhartakoHerriko btxeak antoiatutako eskual-besta ederra. Hor aritu ziren,Uorrotxategi, Arotzamena eta Egifegor bertsolariak eta baita ere«Lr*ak» deitutako euskal kantari taldea. Bertsolarien eta kanta-rien jardunaldia ederra eta denen gogokoa izandu zen eta berenkantaldietan gai onak eta garbiak erabiii zituzten. Besta horrerihumz norbaitek idatzi zuen erranez bertsoiariak eta kantariakgordinkerietan eta bortitzkerietan aritu zirela, baina hori ez daegia eta nik erran dezaket, ni han negolakotz eta kantu ta bertsoguziek entzun nituelakotz. Han naiz bertsoiariak nola kantariakgas garbiak erabiii zituzten, han ez zen erran behar ez dirensoSasik aipatu. Bertsolariak eta kantariak dira lekuko. Besta hor-tan «EHketz» dantzars-taldea ere aritu zen euskal-dantza parega-beak erakutsiaz eta denak edo gehienak Nafarroakoak. Bestaederra izandu zen eta yende guzia arras kontent.

—oOo—

Urte zaharra gan da eta orai berrian artu gara. Zer ekarrikoote dauku urte berri hunek? Guk zer naiko ginuke? Beti erezoriona eta Bakea gure Euskal-Herriarentzat.

Urte berri berrizer dakarrazu berriuraren ganan bakia ta osasuna.

Urtetx Urtetx!ANZANARRI

LARRAUN

IEKUNBERRIKO IKASTOLA

1970-1971 kurso hontarako Le-kunberriko herrian «euskal eskoia»bat (Ikastola) iriki da, zorionez.

Hango gurasoak, LekunborrikoErretora jaunarekin bat eginik, etagure Diputazioaren «Principe deViana» Elkargokoaren «Euskeraren

Aideko» Sailiaren iaguntzarekin, be-ren ametsa eta gogoa egia egindute, eta beren umiei euskerazikasteko toki berezi bat sortu.

Hango Apez jaunak bere etxekoareto bat utzi dio Ikastolari.

Leitzeko alaba den Pakita Agirreda «Anderenoa» (Irakaslea).

Ogei ta bi aur biltzen dira egu-nero euskeraz mintzatzen, iosta-tzen, kantatzen eta izkribitzen ikas-teko.

Zorionak, lekunberritarraki!

6 — P R I N C I P E D E V I A N A 1971—URTARRILLA

Batasunari buruz solasakBeste gaieri lotu aintzin, argi dezadan gauza bat. Hemen ez

dezakegu dena azterturik utz. Zenbait bide, pundu, ideia nagusiaipatzen eta argitzen saiatzen gara. Oral, gaiak azkeneraino era-matea, eta kasu konkreto bakotxan zer egin behar den jakitea,bestelako lanik dela uste dut. Eta badela, mota horretako lanenegiteko, aldizkari hau baino bide egokiagorik.

Bainan goazen aurrera, eta egun mintzairaren batasunaren egi-teko erabiltzen diren zenbait ikus-molde azter ditzagun, pittinbat bedere.

Gramaiikak, izkuntza kontuetan zer-ikustekorik haundia du; etahildo honetan gabiltzalarik, nagusi eta gidarien artetan izkuntza-lariek behar dute izan. Horretan nago. Batasunaren egiterakoan—erranik dago— beste batzuen artetan, izkuntzarekiko kezkakazaltzen dira, eta hauk, izkuntzalariek dituzte ezagutzen obekienik.

Horretaz landa, so egin behar zaie beste zenbait gauzeri erebai. Konparazio batera, egungo egunean, euskerak indarrik bizi-korrena Gipuzkoa eta Bizkaian daduka; eta izkuntza bat mintza-tzeko (idazteko, bizitzeko) denez gero, hura kontuan artzeko berrisoziolojiko bat da. Berborik osoen eta aberatsena, aidiz,, bes-taideko euskalkietan dago. Kasu honetan, nere iduriko, ez genukeaditza —garrantzi haundiko erroa— eskutik halakoikala utzi behar;eta agian gramatika aldetikako aberastasun eta osotasunak soziala/derd/a/c baino indar haundiago duke.

Bestetan behar bada, aitzitik gerta litake; eta aditzan salbu,gehienetan sozial alderdia beste edozer baino gehiago nagusitukodelakoan nago.

(Hauk guztiak, hain zuzen, linguistika aplikatua deituaren gora--behera batzuk besterik ez dira).

Aditza aipatu dugu, eta nere ustez, arazo latz horretan den-boraldi batez, bitarteko jokaera bat onar daiteke. Nafar-lapurtar,gipuzkoar eta bizkaitar berboen erabiltzea zillegi utziz. (Euskal-kiak bizirik daude gero!). Eta egin litakeana da (askok jadanikegiten duguna), zenbait aditz-eren bateratzerat joan.

Adi-bidez: dut/dot/det iru eren artetik bat aukeratuz; hala-nola: naiz/naz/niz, nuen/nuan/nun/neban, daiteke/ditake/diteke, etaabar. Horietan, eta beste batzutan naski, ez litzaiguke hainbestekostatuko gutiz gehienak bat etor-eraztea, eta urrats bat litake.(Erran gabe doa, honek ez duela beste bide bateratu eta sako-nagorik deuseztatzen).

Pundu honetan gaudelarik, derradan zerbait ortografiari buruz.

Nere iritziz, gure egungo problema ez datza ortografia zeharobatu batetan (I, II, n, n, h, eta abar). Mintzaira gero eta batuagoizatea, ezinbestezkoa dugu. Bainan bateratzen doan euskera ho-nek ez dauku, nere iduriko, uniformidade osorik eskatzen; honenbeharrean ez gaude eta.

Ohartu behar ginake ez azalari, bainan mamiari; eta azalamamiari zor. Guk egun batasun-funtzionala behar dugu. Mintzairabat funtsean bateratua, eta euskeraren salbatzeko balioko lukeana.Ez gehiago, ez eta gutiago ere. Zailla bada ere, dudarik gabekohelburua hori da. Eta egiten den guztiak horren arauera izanbehar luke.

Aspaldidanik ofizial diren zenbait mintzairek oraindik ere, or-tografiarekiko batasun osoa egin gabe baldin badute; badirudigurean, hil ala bizizko atakan, are gutiago behar lukeala izan.Eta ez dut uste ortografiarekiko zenbait berezitasunek, horren-beste nahasten eta tronpatzen gaituztenik. Bainan, hain dugu arin-ki jokatzen, non gure indarrak oro edozein lan-bidetan erretzenbaidiiugu.

Erderak ameka erreztasun daduzka, eta sinestu ezin direneztabaida hauetan gaudelarik, garaile —beti hezala— badakigu nor.

Ez gaitezen, beraz, makur gaitzarik gerta ez dakigun, gurekaltetan doan matxinadan tema. Eta problemarik ez dagoen alo-rrean ez ditzagun, otoi, aserrebideen bihiak erein. Are gutiago,baldin eta horretaz lilluraturik —fanatisgoa eta irresponsabilidadeadirela medio— korapilloa ezin atxikiz, itsu-mustuka bagabiltza.

ANKO SENDOA

KALPARREGUI'RI ERANTZUNA

«Principe de Vkpe» aldizkarian,jaspaldi!, azaldutalb nere esaerabateri buruz idatzi dituzun lerroakirakurri ditut, eta gogo onez etaadixkidetasunik aundienarekin, be-riala, argitasun labur zonbeit ema-naz, erantzun nahi dizut.

Erakutsi dezaiegun, bederen,«Principe de Viana'ko» irakurleeri,gurearteko elgarizketa bat, asarreeta burrukarik gabe, gizatasunikaundienean erabilli litekela. Orta-rako gauz bat besterik ez da bear:edukazio on bat.

Onenbestez, guazen arira.

NERE ASMUA

Lehenik nere asmua azaldu naidizut.

Egun batez, «Principe de Via-na'n», «AUTOKRITIKA» idazten asinitzan, au da, euskerak ERRIARENEZPANETAN zeukan egoera negar-garria ikusirik, argi eta garbi, eze-ren korapillorikan gabe, egoera oriazaltzeko asmuarekin.

Eta asi nitzan, «autokritika» orrekeuskerari, kalte bano mesere gei-ago egingo zion uste sendo bate-kin.

Ori zan 1969'ko Otsaiilean. Ge-roztik, artikulu zonbeit idatzi di-tugu, beti EUSKERA MINTZATUAR!buruz, euskerak ERRIAREN EZPA-NETAN daukan egoera negargarri-ari buruz. Eta nere iritzietan okernengoanik, oraindano... INORK ezdit probatu.

ZURE OARRA

Orain zuk diozu: «...Arriturik gel-difu zinela, nik garai artan EUS-KAIZAINDIAREN FRAKASUA aipatunuelako. Eta nere esana ezetztatze-ko, Euskalzaindiak, bai Naparruaneta bai Euskalerri guzian, batzutaneragozpen aundiekin, egin dituanlanak aipatzen dituzu».

Ori da, nere ustez, zure artiku-luaren mami-sustraia.

—oOo—

Bearrezko zait erantzun aurretik,eta gogotik egiten det, oar bat:Nik ez ditut beinere ukatu zukaipatzen dituzun eta nik ongi eza-gutzen dituan Euskalzaindiaren la-nak, ez eta ere Euskalzaindiko di-ran lagunen borondate eta asmoonak. Bego, beraz, ori garbi, ortan.

Bereziki, Naparruako Diputazioak,Principe de Viana'ren bidez eginduan, eta egiten jarraitzen duanIan onuragarria, bein bano geiago-tan aipatu eta merezi bezela, aneta emen, goratu degu.

Zubietalso eusbal lestaren egiakArgitaratzen dugu hemen Elizondotik igorritako karta baten zati bat

Zubietako euskal bestari buruz zenbait berri iakingarriak kontatzen diz-kiguna. Zubietato besta honi buruz gauzak gehiegi izkribitu dira, etatxarrena dena, izan etzirenak esan, eta ez aipatu izan zirenak. Egiaaurretik eta denok pakean.

Irakurri dut «Principe de Viana»eta beti bezala oso ederki dago.«Aritz» sinatzen duenak artikulu batidatzi du bainan yakin gabe Arte-txek arrazona duen edo ez. Dudikgabe «Aritz» ek etzuen irakurriizanen Zubeldiak Artetxeri eran-tzun ziona (Zeruko Argia Azaroa15) eta nik erran dezaket Zubel-diak arrazoin dueia; egun hortanni ere Zubietan nengolakotz eta nikere entzun nituelakotz bertsolariekkantatutakoak eta bai «Erlak» tal-deak abestutakoak ere. Bertsola-riak, Gorrotxategi, Arotzamena etaEgilegor ziren eta han etzuten ai-patu deusere abortoen konturik,han beti bezala gai politak era-bin ziren eta gai-emaile Zubeldiahernaniarra izandu zen. Kantariak

ere ongi eta etzuten behar ezdiren gauzik erran. Hauek Lekuo-na apezaren kanta berri bat kan-tatu zuten eta seguru aski nor-baitei etzizaiola gustatu izango. Ge-ro horrek berak Artetxeri emangozizkion Zubietako berriak, banandenak gezurrak, eta hara nola na-hasten diren gauzak.

Nik ikusi eta entzun nuena erra-nen dut. Bertsolariak ondo kantatuzuten eta etzuten behar ez direngauzik aipatu eta kantariek ere bai.

Ori esanik, guk EUSKALZAINDI-AREN FRAKASUA aipatu degulaezin ukatu...

Ez bakarrik Euskalzaindiarena,here aurretik eta geroztik eus-kera gordetzeko sortu diran bata-sun guziena... Euskalzaleen Biitza-rra... Ikas... E.K.A.... eta abar.

«Autokritika» zintzo batek eska-tzen zuan» frakaso «ori aipatzeaeta ere guk euskerarenganako gor-detzen degun maitasunak.

Ager ditzagun orain ortarakoizan ditugun arrazoi bereziak.

—oOo—

Euskalzaindia, itzak dio, euske-raren zaindaria da. Berari dagokio,zure artikuuan diozun bezela, eus-kera «pizkortu eta zabaltzea*. Be-rari dagokio euskera euskaldunenezpanetan gorde eta ahai dezake-gun bazter guzietara zabaltzea...Ortarako sortua da.

Zer ikusten degu gai oneri bu-ruz Euskalerrian... Entzun nik ba-no itzai aundiagoa daukan leku-kotasun bat, Miarritz'en orain de-ia denbora gutxi egin zan VIIICongreso de Estudios Vascos'eniekutasuna:

«...EI Congreso de EstudiosVascos al estudiar fa situacion deleuskera, no ha podido por menosde sentirse hondamente impresio-nado.

Sabiamos que nuestra fengua sehallaba enferma, pero no hasta e!punto de encontrarse en la ago-nia...».

Ara or, Kalparregui jauna, araor Euskalzaleen Biltzarrak 68 ur-tetan eta Euskaizaindiak 50 urte-tan Ian egin on dor en ikusten de-guna: jEuskera agonian...!!

iEz da konsolagarri...!

Eta VHI'garren Congreso de Es-tudios Vascos'en aitortza orren on-doren, arritzeko al-da guk, orain-dano euskera gordetzeko sortu di-ran batasunak FRAKASATU dutelaesatea...?

BUKATZEKQ

Guk ez degu nahi zuk diozunbezela « ..izotz berririk snorreri bo-ta nai». Ez, inolako moduan ere, ez.

Guk nahi deguna da euskaldundenak atzar eta ernahazi, euske-rak galtzeko daukan irrixkua be-gien aintzinean ipiniaz. Berezikieuskera gordetzeko, «pizkortzekoeta zabailzeko» erresponsabilidadeadaukaten gizonak, ikus eta ikasdezaten len-bai-ien, oraindanoko bi-deak onak eta egokiak agertu ezbadira, berriak billatzen saia dite-zen.

Ori da guk nai deguna. Eta as-teko, inorreri ez diogu eskatzenguk geok egiten ez deguna, auda, etxian familiarekin... iantokian...adixkideekin... kalian... edozein to-kitan EUSKERA EZPANETAN ERA-BILLI...

Asko eskatzea da...?

Azken itz: euskerak itz goxo--xamur-leunekin bano geiago ira-baziko du... gauzak diren bezelaargi eta garbi esanaz.

Ez dakit, Kalparregui, ez-ezagunadixkide orrek, nere esanak onar-tuko dituzun. Ala bearrez, zuremenpeko naukazu argitasun geiagonahi izan ezkero.

Dr. Hernandorena

Euskai izenak

2.-AMAIA

Gaurko euskal izenaren gaiaEguberri txartel maitagarri ba-tek dakarkit. Haur eder batenargazkia, zeharka begira. Begizabal argien begiratze sorgina!Eta atzean: «Eguberri eta Ur-teberri on! Amaia. Madrid-tik22.12.1970». Euskeraz idatzia.

Arnaiak zortzi ilabete ditu.Eguberritan ez zituen beteak.Askoz lehenago, Amaia izenaeman aurretik, izan nituen nikbere berriak. Hara zer zion or-duan: «Agur Jagun zarra! (ha-laxe). Gaur betetzen dut ila-bete bat eta zer istilluak ezditut sortu! Hartu dut eguno-rokoaren orria (Diario de Na-varra, 23.V-1970), eta oso onadela esaten du aitak. Hemengojuezak ere ba du, Donostiatikbialdu-ta. Pareta gora igotzekomoduan omen dago, eta zure-kin sartu nahian...».

Zer gertatu zen galdetuko du-zue, noski. Maiatzaren bian jaiozen Amaia, Madril-go Chamartinaldean. Juan Jose Ugalde taAnne Marie Brochon, bere aita--amen izenak. Maiatzeko lili ba-ti dagokion «Amaia» izen po-lita ezarri nahi zioten, eta jue-zak ezetz. Astakeritzat jotzenzuen lege gizonak izen hori jen-de bati ematea (extravagante,irreverente); eta ijito izena ze-la, gainera. Esatea ere!!! bada, ez ba da, Arantzazu ezarrizion Amaiaren ordez... lege gi-zonak.

Lotsagarri da gure gauzaknola hartzen diren ikustea; etaguretzat mingarri, bigarren mai-

lako herritxoa bezela zapaldu-rik bizitzea. Aita asarre zeneta, gorago jotzea erabaki zuen.Bitartean, egun gutxiren epeaizaten bai da, Tolosako adis-kide bati jakinarazi zion. Igan-de atsalde batez agertu zirennere etxean tolosarrak. Egiaesateko, ez nituen ezagutzen;bainan, ongi iduritu zitzaidaneuskal izenen auzia Madril-ensortzea. Orduantxe nuen «Ama-ya»^ izeneko lantxoa idatzi etaIruneko egunerokora bialdu; ho-rrek ematen zion su juezari.

Aitaren aide erabaki zutengoiko mailan, eta bai Chamar-tin-goari Amaia izen jatorra ze-la ta, Jiburutan sartzeko agin-du ere. Bigarren epailearen ize-na kenduta eman zioten eraba-kia aitari. Nola nahi dela, izenhonekin eragozpenik balitz nun-bait, ba dakizue legez on-har-tua izan dela. Amaia edo Ama-ya. Bi aldetara berdin da.

Geroztik Amaia txikia zerbaitba zen neretzat. Gurasoak erealkar ezagutzeko gogoa eraku-tsia zidaten eta, uda minekobero haundienekin etorri zitzaiz-kidan etxera. Him iiabetekohaur baketsu ta eztia zen or-duan. Eguberritako txarteia osopozgarri izan zait eta Euskale-rri osoari nahi diot adierazi,Madrildik izen euskaldunen au-zia aurrera atera duen haur-txoa. Hor duzue orai bere irrigozoa.

Agur Amaia! Berriz Euskale-rrian ikus arte!

SAG!

GRAFICAS NAVASAL. ERROTAZAR, 42 - PAMPLONA - D. L. NA. 319-66