1

Arleta Magdalena Rogozińska (Nr albumu 2768)

Praca napisana pod kierunkiem

Dr Beata Wasilewska

Problemy dzieci i młodzieży niedostosowanej

społecznie w świetle dorobku pracy pedagoga

terapeuty

Gdańsk 2010

Radomska Szkoła Wyższa w Radomiu Radom University in Radom

Arleta Magdalena Rogozińska

PROBLEMY DZIECI I MŁODZIEŻY

NIEDOSTOSOWANEJ SPOŁECZNIE I Z

ZABURZENIAMI ZACHOWANIA W

ŚWIETLE PRACY PEDAGOGA TERAPEUTY The problems of children and adolescents socially maladjusted and behavioral disorders

in the light of the educational work of the pedagogist therapist

Redakcja naukowa Edited by

Radosław Muszkieta

Walery Zukow

Bydgoszcz 2013

2

Radomska Szkoła Wyższa w Radomiu Radom University in Radom

Arleta Magdalena Rogozińska

Problemy dzieci i młodzieży niedostosowanej

społecznie i z zaburzeniami zachowania w

świetle pracy pedagoga terapeuty The problems of children and adolescents socially maladjusted and behavioral disorders in

the light of the educational work of the pedagogist therapist

Redakcja naukowa Edited by

Radosław Muszkieta

Walery Zukow

Bydgoszcz 2013

3

Recenzenci: Reviewers:

prof. zw. dr hab. Sergiej Iermakov (Ukraina)

dr hab. Vlastimila Karaskova (Czechy)

Redakcja naukowa

Edited by

Radosław Muszkieta

Walery Zukow

Projekt okładki

The project covers by

Arleta Magdalena Rogozińska

Fot. na okładce nr 1: https://www.google.pl/search?q=obrazki+niedostosowanie+społeczne

Fot. na okładce nr 2: https://www.google.pl/search?q=obrazki+niedostosowanie+społeczne

Fot. na okładce nr 3: https://www.google.pl/search?q=obrazki+niepełnosprawność+dzieci

© The Author(s) 2013.

These articles is published with Open Access at University of Health Sciences in Bydgoszcz, Poland

Open Access These articles is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits

any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited.

Attribution — You must attribute the work in the manner specified by the author or licensor (but not in any way that

suggests that they endorse you or your use of the work). Noncommercial — You may not use this work for commercial

purposes. Share Alike — If you alter, transform, or build upon this work, you may distribute the resulting work only under

the same or similar license to this one.

Zawartość tej monografii jest objęta licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie

niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0

Number of characters: 308 952 (with abstracts). Number of images: 34 x 1000 characters (lump sum) = 34 000 characters.

Total: Number of characters: 265 400 (with abstracts, summaries and graphics) = 6,635 sheet publications.

Publishing House:

Radomska Szkoła Wyższa w Radomiu

Radom University in Radom

Str. Zubrzyckiego 2

26-600 Radom

Tel.: +48 48 383 66 05

med.@rsw.edu.pl

ISBN 978-1-312-28765-5

DOI: 10.6084/m9.figshare.1060260

http://dx.doi.org/10.6084/m9.figshare.1060260

Printing House:

Radomska Szkoła Wyższa w Radomiu

Radom University in Radom

Str. Zubrzyckiego 2

26-600 Radom

Tel.: +48 48 383 66 05

med.@rsw.edu.pl

4

Spis treści: Content:

Wstęp

Introduction ................................................................................................................................... 8

Rozdział 1

Chapter 1

Istota zaburzeń zachowania i niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży w świetle

literatury przedmiotu

The essence of behavioral disorders and social maladjustment of children and adolescents in

the light literature……………………………………………………..…………………………12

1.1 Rodzaje zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży

Types of behavior disorders in children and adolescents…………...…………………...12

1.1.1 Niedostosowanie społeczne

Social maladjustment ……………………………………………………………12

1.1.2 Agresja a rozwojowe manifestacje

Aggression and developmental manifestations……………………….....…...........13

1.1.3 Nieposłuszeństwo

Disobedience ………………………………………………………..………….14

1.1.4 Kłamstwo

Lie ………………………...…………………………………..……………..…..18

1.1.5 Prostytucja

Prostitution............….……..………………………………..…………………...20

1.1.6 Lenistwo

Laziness..............………..…………………………………………………..........21

1.2 Uzależnienia i ich następstwa

5

Addictions and theirconsequences..…………………………………………...................22

1.2.1 Narkomania

Drug abuse………..…………………………….......…….……………………...24

1.2.2 Alkoholizm

Alcoholism ……………..………………………………………………………..34

1.2.3 Nikotynizm

Substance Abuse……...………………………………………………………….37

1.2.4 Kleptomania

Cleptomania …………………….………………………………………….……40

1.3 Przyczyny niedostosowania społecznego

The causes of social maladjustment ……………………..………………………..…….45

1.3.1 Czynniki egzogenne niedostosowania nieletnich

Factors exogenous social maladjustment ……………………………….………47

1.3.1.1 Rodzina a jej patologiczny stosunek wobec dziecka i jego rozwojowych

potrzeb

The family and its pathological attitude towards the child and its development

needs…………………………………………………………………………51

1.3.1.2 Poziom statutu społeczno-ekonomicznego rodziców

Level of the Statute of the socio-economic ……………………………...……..54

1.3.1.3 Środowisko szkolne- grupy rówieśnicze a brak umiejętności

nawiązywania kontaktu

Environment-school peer groups and lack of skills make contact………..…….67

1.3.1.4 Komunikacja werbalna i niewerbalna

6

Verbal comunication and non-verbal...............……………………………..…..74

1.3.1.5 Brak tolerancji, akceptacji i strach przed odmiennością zachowań

Lack of tolerance, acceptance and the fear of being different behavior ………75

1.3.2 Wpływ czynników atmosferycznych i zanieczyszczeń środowiska na rozwój

dzieci i młodzieży

The impact of atmospheric and environmental pollution on the development of

Children and young people……………...………………………………………...78

1.4 Czynniki endogenne niedostosowania społecznego nieletnich

Factors endogenous juvenile social maladjustment ………………………………….…82

1.4.1 Czynniki genetyczne

Genetic factors …………………………………………………………………..83

1.4.2 Funkcjonowanie systemu nerwowego

The functioning of the nervous system……………………..……………………83

1.5 Zaburzenia zachowania jako symptomy niedostosowania społecznego dzieci

i młodzieży

Conduct disorders as symptoms of social maladjustment of children and youth…….…85

1.5.1 ADHD

ADHD ……………………………………………………………………………….86

1.5.2 Uogólniony lęk i jego następstwa

Generalized anxiety and its consequences ………………...……………………..….91

1.5.3 Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

Obsessive Compulsive Disorder ………………………………………………..…...92

1.5.4 Lękowe zaburzenie separacyjne

Separation Anxiety Disorder …………………….……………………………….…94

7

1.5.5 Fobia szkolna

School Phobia ………………………………………………………………………..95

Rozdział 2

Chapter 2

Metodologia badań

Research Methodology…………………………………………………………………………..101

2.1 Cel badań

Aim of the test …………………………………………………………………………..101

2.2 Problemy badawcze

Research problems ……………………………………………………………………..101

2.3 Metody i techniki badawcze

Research methods and techniques ………………………………………..……………102

2.4 Hipotezy badawcze

Working Hypotheses ……………………...…………………………………………….105

2.5 Ocena przeprowadzonych badań

Evaluation of the research ……………………………………………………………...106

2.5.1 Analiza dokumentów

Analysis of documents ……………………………………………………….……..108

2.5.2 Wywiad środowiskowy

Interview environmental …………………………………….……………………...108

2.5.3 Ustrukturowany wywiad z dziećmi i młodzieżą szkolną objętą badaniami

A structured interview of children and youth covered by the study…….…………..109

2.5.4 Obserwacja

Observation ………..……………………………………………………………….109

8

2.6 Charakterystyka grupy badawczej oraz terenu badań

Characteristics of the research group and the study area…………………….…………109

Rozdział 3

Chapter 3

Prezentacja i analiza wyników badań własnych w świetle pracy terapeutycznej z

dziećmi i młodzieżą niedostosowaną społecznie

Presentation and analysis of the results in the light of their own therapeutic work with

children and socially maladjusted youth…….....…………………………………………...110

3.1 Cele terapii resocjalizacyjnej nieletnich z zaburzeniami zachowania i

niedostosowaniem społecznym. Wyniki badań przeprowadzonych badań

The objectives of the juvenile correctional therapy with conduct disorder and

social maladjustment. The results of the study ……………………………………...110

3.2 Wpływ pracy terapeutycznej z zastosowaniem interdyscyplinarnego oddziaływania

w procesie profilaktyki oraz resocjalizacji dzieci i młodzieży na podstawie

wcześniejszych doniesień naukowych i badań własnych

The impact of therapeutic work with interdisciplinary interaction in the prevention and

rehabilitation of children and adolescents on the basis of previous scientific reports

and studies their…………………………………………………………..…………...111

3.3 Wyniki badań własnych dotyczących relacji międzyludzkich mających wpływ na

postawy i zachowania dzieci i młodzieży niedostosowanej społecznie

Our findings concerning the relationships affecting the attitudes and behavior of

children and young people socially maladjusted……………………………………116

3.4 Znaczenie problemu zaburzeń zachowania i niedostosowania społecznego dla

praktyki pedagogicznej i terapeutycznej

The importance of the problem of disturbed behavior and social maladjustment for

pedagogical practice and therapeutic ………………………………………………..119

9

3.5 Prezentacja pracy pedagoga terapeuty na podstawie efektów terapeutycznych

indywidualnych przypadków

Presentation of the educational work of the therapist on the basis of the therapeutic

effects of individual cases…………………..………………...…………………………..123

3.5.1 Postterapeutyczne wyniki pracy pedagoga terapeuty w świetle

oddziaływań terapeutycznych wybranych biografii nieletnich

Posttherapeutics performance of the teacher in the light of the therapist

therapeutic effects of selected biographies of minors……………...……………...125

Rozdział 4

Chapter 4

Wnioski końcowe i refleksje ogólne o pracy pedagoga terapeuty

Final conclusions and reflections on the general educational work of the therapist………..…143

Streszczenie

Abstract……………………………………………………………………………………........143

Spis tabel

List of Tables ……………..…………..………………………………………………………….148

Spis wykresów………………………………………………..………………………………..148

Spis rycin

List of figures…………………………………………………………………………………...149

Spis fotografii

List of photographs……………………………………………………………………………..150

Spis załączników

List of appeandices…………….…………………………………………………………………150

Bibliografia

Bibliography……………………………………………………………………………………151

10

Introduction

"Paradise gangsters

When I walk through the valley of the shadow of death

I look at my life and nothing it has not been

As I laughed, and went off for so long

Even my mother thinks that I have no chance

But he never punished a man if you did not deserve it

You may be treated like a punk, you know that's not true

You better watch what you say and where to venture into

Because you and your people are in the grip of łżeć

I really hate to, but I got lucky

How are they in the hole I see myself in the pistol smoke, fool

I'm a G the little homies wanna be

On my knees in the night, saying prayers in the street

ref:

They waste most of their lives

Living in paradise gangsters

They waste most of their lives

Living in paradise gangsters

Wasting most of his life

Living in paradise gangsters

Wasting most of his life

Living in paradise gangsters

The situation of the ghetto, they make me they challenge

I can not live a normal life, I was honored by the tracksuit

So I have to cower in the hood

Too much television watching, gives me chasing my dreams

I learned a fool, with thoughts of Mammon

I have a blunt in his hand and anger in the eye

I look at the fallen gangster set bag of guts

My countrymen have fallen so do not shush my anger, fool

Death is not nothing but a heartbeat

I'm living life, do or die, what can I say

I am a 23-ójkę, but I live to see 24 The way things

I do not know what's going on

Tell me why are we so blind to see

That those who are hurt, it's me and you

They waste most of their lives

Living in paradise gangsters

They waste most of their lives

Living in paradise gangsters

Wasting most of his life

Living in paradise gangsters

Wasting most of his life

Living in paradise gangsters

Strength in the money, money in the power

Minute after minute, hour after hour

Everyone is running out, but half of them do not even look

What happens in the kitchen, but I do not know what's cooking

They say that I need to learn, but there is no one to teach me

If they do not understand how they can teach me

I think not, I think they do not want

I think they do not care, because I know that my life is out of luck, fool "

The soundtrack of the film "Dangerous Minds"

Współczesny świat daje młodemu człowiekowi wiele szans na rozwój własnej

kreatywności i osobistych zainteresowań. Jednakże te wszystkie dary od świata mogą być

pułapką dla tego samego człowieka, który dopiero co rozpoczyna swoje pierwsze kroki w

chaosie codziennego życia. W związku z tym na podstawie mojej pracy na stanowisku pedagoga

terapeuty chciałabym przede wszystkim zwrócić uwagę na genezę powstania wszelakich

11

problemów dzieci i młodzieży, poruszyć zjawisko niedostosowania społecznego i odpowiedzieć

na pytanie: Czym jest zaburzenie zachowania i jaki ono ma wpływ na rozwój wykolejenia i

przestępczości nieletnich?

Poza tym pragnę zwrócić uwagę na to jaki mają wpływ współcześni rodzice oraz placówki

edukacyjne na rozwój negatywnych zachowań dzieci i młodzieży szkolnej, które w rezultacie

prowadzą do kolizji z prawem. Praca zawiera cztery rozdziały.

Rozdział pierwszy zatytułowany: Istota zaburzeń zachowania i niedostosowania społecznego

dzieci i młodzieży w świetle literatury przedmiotu przybliży ten specyficzny rodzaj zachowań

nieakceptowany przez większość społeczeństwa. Kolejny rozdział poświęcony jest metodologii

badań. Trzeci rozdział prezentuje specyfikę pracy pedagoga terapeuty oraz obszary jego

działalności. Przedstawię tutaj najkorzystniejsze rozwiązania i metody interdyscyplinarnej

współpracy różnych instytucji, które mają wpływ na resocjalizację dzieci i młodzieży, poza

działalnością stacjonarnych placówek wychowawczych dla trudnej młodzieży. W przedostatnim

rozdziale przedstawię wyniki badań dokumentów moich podopiecznych oraz badań

sondażowych przeprowadzonych w środowisku szkolnym. Ostatni rozdział to analiza wyników

badań i podsumowanie.

Arleta Magdalena Rogozińska

12

© The Author(s) 2013.

This articles is published with Open Access at University of Health Sciences in Bydgoszcz, Poland

Open Access This articles is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits

any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited.

Attribution — You must attribute the work in the manner specified by the author or licensor (but not in any way that suggests that they

endorse you or your use of the work). Noncommercial — You may not use this work for commercial purposes. Share Alike — If you

alter, transform, or build upon this work, you may distribute the resulting work only under the same or similar license to this one.

13

Zawartość tej monografii jest objęta licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie

niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0

14

O Autorce

Arleta Magdalena Rogozińska- Osobisty Pedagog Terapeuta-Oligofrenopedagog. Prekursor w

zastosowaniu Talassoterapii w obszarze bezinwazyjnej neurostymulacji i psychoterapii dzieci i dorosłych.

Twórca autorskiego programu terapeutycznego wykorzystującego klimat nadmorski oraz walory diety

śródziemnomorskiej(1995-2012). Efekty założeń Talassoterapii po raz pierwszy zaprezentowała podczas

sesji plakatowej Konferencji Psychiatrii Dzieci i Młodzieży w Warszawie, w 2012 roku. Wieloletnie

badania pozwoliły usystematyzować nie tylko oddziaływanie poszczególnych elementów terapii, ale

przede wszystkim na dobór odpowiednich parametrów niezbędnych do stosowania tej

wielopłaszczyznowej metody.

Nauczyciel Ruchu Rozwijającego III stopnia. W tym zakresie legitymuje się Międzynarodowym

Certyfikatem MRR - International Advanted Practitioners Course (IAPC) Sherborne Developmental

Movement. Członek Sherborne International. Z wykształcenia pedagog i terapeuta. W latach 1998-2003

studiowała w Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, która została

przekształcona na Uniwersytet Kazimierza Wielkiego. Ukończyła studia na Wydziale Pedagogiki i

Psychologii, kierunek: Pedagogika o specjalności Edukacja wczesnoszkolna z przedszkolną (3-let.

Licencjat) i kierunek: Pedagogika (bez zakresu-magisterskie uzupełniające 2-let.). 2009-2010 Gdańska

Wyższa Szkoła Humanistyczna była słuchaczem Podyplomowych Studiów na kierunku Profilaktyka i

Resocjalizacja. W 2008 roku ukończyła kurs kwalifikacyjny z zakresu Oligofrenopedagogiki a w 2009

kurs kwalifikacyjny dla oświatowej kadry kierowniczej: Organizacja i zarządzanie oświatą. W latach

2005-2009 Współpracowała z placówkami sektora prywatnego i budżetowego, indywidualni klienci

(zaburzenia psychiczne, niepełnosprawność umysłowa i ruchowa, niedostosowanie społeczne,

uzależnienia). W Świetlicy Socjoterapeutycznej przy TKOPD w Inowrocławiu pełniła funkcję pedagoga

terapeuty dzieci i młodzieży. W tym samym okresie prowadziła osobiście utworzone Centrum

Integralnego Rozwoju Dziecka Sokrates w Inowrocławiu na podstawie autorskiego programu, który

umożliwił otrzymanie środków unijnych w ramach Programu Kapitał Ludzki. Za efektywność w terapii

Centrum otrzymało w latach 2007-2008 Certyfikat. W ramach terapii obejmowała dzieci i młodzież z:

Dysleksją rozwojową, Zespołem Downa, Schizofrenią o wczesnym początku, Padaczką, Porażeniem

mózgowym, ADHD, Autyzmem, Depresją –podstawa niepowodzenia edukacyjne, wykolejenia,

niedostosowanie społeczne, zaburzenia psychiczne i osobowości o różnej etiologii. Poza tym wspomagała

15

rozwój dzieci wybitnie zdolnych. Również w ramach realizacji Talassoterapii brała czynny udział

podczas kolonii jako wychowawca i terapeuta pod patronatem:

1. TKOPD w Inowrocławiu

2. Grudziądzkie Centrum Caritas

Od 2010 roku prowadzi działalność jako Osobisty Pedagog Terapeuta Dzieci, Młodzieży i

Osób Dorosłych- Oligofrenopedagog. Początek działalności rozpoczęła w Bydgoszczy. Obecnie

współpracuje z Przychodnią Ordynator przy ulicy Kurpińskiego w Bydgoszczy.

Dodam, że charyzmatyczną osobowością przyczyniła się w 2005 roku do utworzenia Oddziału

Polskiego Towarzystwa Dysleksji nr 80 w Inowrocławiu.

W latach 2005-2009 pełniła funkcję Przewodniczącej Oddziału. Prowadziła zajęcia z dziećmi i

młodzieżą objętą dysleksją rozwojową pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych i objętych

wykluczeniem społecznym. Zajmowała się organizowaniem spotkań mających na celu

wzbogacanie i wspomaganie warsztatu pracy rodziców i pedagogów m.in. Europejski Tydzień

Świadomości Dysleksji w Inowrocławiu (zasięg działalności Inowrocław i Powiat

Inowrocławski). Brała udział w sprawach spornych w charakterze mediatora społecznego.

W 2010 roku włączyła się w wolontariat w Stowarzyszeniu Osób Chorych na Schizofrenię w

Inowrocławiu (pomoc podczas organizowanych wycieczek, prowadzenie wykładów w zakresie

empatycznego podejścia do siebie i innych ludzi) a w 2013 rozpoczęła wolontariat w

Stowarzyszeniu Osób Chorych na Stwardnienie Rozsiane (konsultacje indywidualne,

aktywizacja kulturalna i społeczna osób chorych na SM, uczestniczenie w spotkaniach

specjalistycznych).

Ma na swoim koncie wystąpienia podczas konferencji naukowych o zasięgu ogólnopolskim i

międzynarodowym. Dzięki czynnemu udziałowi powstało kilka artykułów poruszających

problematykę pedagogiki specjalnej, resocjalizacyjnej, terapeutycznej i rehabilitacyjnej.

Obecnie w czasopiśmie poświęconym problematyce zdrowia- Journal of Health Sciences pełni

funkcję redaktora.

Główne zainteresowania terapeutki: Profilaktyka i resocjalizacja-kryminalistyka. Terapia

zaburzeń psychicznych dzieci i dorosłych (neuropsychiatria i neuropsychologia). Psychologia

rehabilitacji i Psychologia sądowa.

16

ISBN 978-1-312-28765-5