19
PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH wersja 3.14 Strona 1 z 19 SPRAWDZANIE TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Jacek Kuśmierski

Citation preview

Page 1: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 1 z 19

SPRAWDZANIE TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

Page 2: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 2 z 19

SPIS TREŚCI

1. PODSTAWA OPRACOWANIA............................................................................................. 3

2. TERMINOLOGIA ................................................................................................................... 4

3. ZAKRES STOSOWANIA INSTRUKCJI .............................................................................. 4

4. PRZYRZĄDY POMIAROWE I URZĄDZENIA POMOCNICZE STOSOWANE DO

SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW. .................................................................................. 5

5. WARUNKI SPRAWDZENIA. ................................................................................................ 6

5.1 ZESTAWIENIE STANOWISKA DO SPRAWDZENIA TACHOGRAFU ......................................... 7

6. PRZEBIEG SPRAWDZENIA................................................................................................. 8

6.1. OGLĘDZINY ZEWNĘTRZNE. .................................................................................................. 8

6.2. SPRAWDZANIE WYMAGANEJ REJESTRACJI ZDARZEŃ. ..................................................... 11

6.3. WYZNACZANIE BŁĘDÓW WSKAZAŃ I REJESTRACJI DŁUGOŚCI DROGI. .......................... 12

6.4. WYZNACZANIE BŁĘDÓW WSKAZAŃ I REJESTRACJI PRĘDKOŚCI. .................................... 13

6.5. WYZNACZANIE BŁĘDÓW WSKAZAŃ I REJESTRACJI CZASU.............................................. 14

6.6. SPRAWDZANIE ZESPOŁU REJESTROWANIA OKRESÓW CZASU PRACY KIEROWCY. ........ 15

6.7. WYZNACZANIE WARTOŚCI OBWODU TOCZNEGO KÓŁ NAPĘDOWYCH. ........................... 16

6.8. WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA CHARAKTERYSTYCZNEGO POJAZDU. ....................... 17

6.9. WYZNACZANIE BŁĘDU DOPASOWANIA TACHOGRAFU DO POJAZDU. .............................. 17

6.10. DOKUMENTOWANIE WYNIKÓW SPRAWDZENIA TACHOGRAFU. ....................................... 18

6.11. NAKŁADANIE TABLICZKI POMIAROWEJ I ZABEZPIECZEŃ ............................................... 19

Page 3: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 3 z 19

1. Podstawa opracowania

Procedura została opracowana w celu określenia metodyki postępowania podczas sprawdzania

urządzeń rejestrujących stosownych w ruchu drogowym tachografów samochodowych.

a) ustawa z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441 – tekst jednolity)

z późniejszymi zmianami.

b) rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 11 lutego 2005 r. w sprawie zezwoleń na wyko-

nywanie działalności gospodarczej w zakresie instalacji lub napraw oraz sprawdzania urządzeń reje-

strujących stosowanych w transporcie drogowym – tachografów samochodowych (Dz. U. Nr 33 z

2005 r., poz. 295)

c) rozporządzenie Rady (EWG) Nr 3821 z dnia 20 grudnia 1985 w sprawie urządzeń rejestrujących

stosowanych w transporcie drogowym (Dz. Urz. WE nr L 370 z 31.12.1985 str. 8) z późniejszymi

zmianami

d) rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych

pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. Nr 32 z 2003 r., poz. 262) z później-

szymi zmianami

e) rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie rodzajów przyrzą-

dów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli

(Dz. U. z 2008 r. Nr 3, poz. 13) z późniejszymi zmianami

f) rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 stycznia 2008 r. w sprawie prawnej kontroli

metrologicznej przyrządów pomiarowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 5, poz. 29) z późniejszymi

zmianami

Page 4: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 4 z 19

2. Terminologia

Tachograf samochodowy - urządzenie rejestrujące stosowane w transporcie drogowym, zwane dalej

tachografem, przeznaczone do wskazywania i automatycznego lub półautomatycznego rejestrowania

danych, dotyczących ruchu pojazdów samochodowych oraz okresów pracy ich kierowców, zamontowany

w pojazdach, o których mowa w rozporządzeniu wymienionym w pkt 1 c), zwanym dalej wymaganiami.

Wykresówka – karta przeznaczona do zapisywania i przechowywania danych dotyczących ruchu pojaz-

dów samochodowych, wkładana do tachografu samochodowego, na której są zapisywane w sposób ciągły

informacje podlegające rejestracji.

Stała tachografu (k) – jest to wielkość liczbowa (wyrażona w obrotach na kilometr drogi [obr/km] lub

impulsach na kilometr drogi [imp/km]) określająca liczbę sygnałów wymaganą do wskazywania i reje-

stracji przez tachograf odcinka przebytej drogi o długości równej jednemu kilometrowi.

Współczynnik charakterystyczny pojazdu (w) – jest to wielkość liczbowa (wyrażona w obrotach na

kilometr drogi [obr/km] lub impulsach na kilometr drogi [imp/km]) określająca liczbę sygnałów dostar-

czanych przez element pojazdu przeznaczony do napędu tachografu, przypadających na jeden kilometr

drogi przebytej przez pojazd w warunkach odniesienia określonych w wymaganiach.

Obwód toczny kół pojazdu (l) – (wyrażony w milimetrach [mm]) - jest to średnia z odległości przeby-

tych przez koła napędzające pojazd podczas pełnego obrotu w warunkach odniesienia określonych w

wymaganiach.

Przetwornik ­ przetwornik prędkości i długości przebytej drogi tachografu elektronicznego.

Cecha naprawcy, cecha warsztatu – cechy nadane przedsiębiorcy posiadającemu zezwolenie, o którym

mowa w rozporządzeniu wymienionym w pkt 1 b).

3. Zakres stosowania instrukcji

Procedura podaje zasady i sposób przeprowadzania oraz dokumentowania sprawdzania tachografów

przez przedsiębiorców posiadających zezwolenie wydane przez Prezesa Głównego Urzędu Miar na wy-

konywanie działalności gospodarczej w zakresie sprawdzania tachografów.

Page 5: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 5 z 19

4. Przyrządy pomiarowe i urządzenia pomocnicze stosowane do

sprawdzania tachografów.

Źródło zasilania ……………………………………………………………………………….……….;

Urządzenie do wyznaczania wartości poprawnych prędkości i długości drogi na stanowisku pomia-

rowym, w skład którego wchodzą:

a) zespół napędowy, lub przyrząd wyposażony w funkcje impulsowej symulacji prędkości liniowej i

długości drogi ………………………………………..…………………………………………………,

b) przyrząd do pomiaru prędkości liniowej………………………..……….……………………………..,

c) licznik obrotów i licznik impulsów ………………………………….………………………………...;

d) zegar kontrolny lub Chronokomparator ……………………………………………………………;

Stanowisko pomiarowe służące do wyznaczania współczynnika charakterystycznego pojazdu „w”:

baza drogowa oraz licznik impulsów i licznik obrotów lub przyrząd do wyznaczania w sposób

automatyczny współczynnika charakterystycznego pojazdu „w”……………………………….………

Manometr do pomiaru ciśnienia w oponach kół pojazdu………………………………………………;

Termometr do pomiaru temperatury otoczenia…………………………………………………………;

Przymiar wstęgowy lub przyrząd do mierzenia obwodu tocznego koła……………………………….;

Urządzenie do odczytu wartości zarejestrowanych na wykresówce…………………………………….

Wyposażenie podlegające prawnej kontroli metrologicznej powinno posiadać dowody tej

kontroli.

Pozostałe wyposażenie powinno być wzorcowane w stosowanym zakresie według przyjętego

harmonogramu wzorcowania. Harmonogram i zakres wzorcowania powinien uwględniać

częstotliwość wykonywanych pomiarów, możliwy stopień zużycia lub uszkodzenia, oraz

wzorcowanie po każdej wykonanej naprawie lub regulacji.

Bazy drogowe należy ponownie wzorcować w przypadku:

uszkodzenia (zmiany) nawierzchni w sposób mający wpływ na dokładność

wykonywanych pomiarów,

przestawienia lub całkowitego zniszczenia wskazów.

……………………. Podpis

Page 6: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 6 z 19

5. Warunki sprawdzenia.

Sprawdzanie tachografu samochodowego przeprowadza się w następujących warunkach:

a) temperatura otoczenia od 0°C do 40°C – podczas wyznaczania błędów wskazań i rejestracji;

b) zegar tachografu ustawiony na rejestrowanie czasu rzeczywistego;

c) tachograf w kompletacji zgłoszonej do sprawdzenia, z właściwymi wykresówkami w ilości

niezbędnej do wykonania sprawdzenia;

d) sprawdzanie zespołu tachograf-pojazd należy wykonać w następujących warunkach odnie-

sienia:

– pojazd bez ładunku,

– ciśnienie powietrza w oponach kół zgodne z zaleceniami producenta,

– zużycie bieżnika opon w stopniu dopuszczalnym przez przepisy wymienione w pkt 1 lit. d)

procedury;

e) podczas pomiarów wykonywanych w ruchu, pojazd powinien poruszać się bez nadmiernych

przyspieszeń i hamowań - niedopuszczalne jest cofanie pojazdu, wyprzedzanie i omijanie

innych uczestników ruchu. Prędkość pojazdu podczas pomiarów wykonywanych na bazie

drogowej nie powinna przekraczać 30 km/h.

f) podczas wyznaczania błędów wskazań i rejestracji na stanowisku pomiarowym:

kąt ustawienia tachografu zbliżony do kąta, pod jakim pracuje tachograf zainstalowany w pojeź-

dzie,

zasilanie tachografu zgodne z zaleceniami producenta – ze szczególnym uwzględnieniem przy-

padku sprawdzania tachografów stosowanych w pojazdach przystosowanych do przewożenia ła-

dunków niebezpiecznych; które należy zasilać z dwóch napięć, zgodnie z oznaczeniem na tacho-

grafie, przez ogranicznik prądu. Źródło zasilania tachografu zastosowane w stanowisku pomia-

rowym powinno być wyposażone w ogranicznik prądu. Wewnętrzne prądowe zabezpieczenie

wyjść napięć zasilających w zespole napędowym uniemożliwia przekroczenie dopuszczalnego

prądu pobieranego przez tachograf, spełniając funkcję zewnętrznego ogranicznika prądu. W

przypadku sprawdzania tachografu w pojeździe, należy podłączyć tachograf do instalacji zasila-

jącej pojazdu przez ogranicznik prądu.

Tachografy przeznaczone do przewozu materiałów specjalnych są oznaczone pomarańczowym

kwadratem na podzielni lub znakiem umieszczonym wewnątrz obudowy tachografu.

Page 7: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 7 z 19

p

kSn

5.1 Zestawienie stanowiska do sprawdzenia tachografu

Podczas sprawdzenia dopuszcza się zastosowanie zamiennie metodyki obejmującej:

a) Sprawdzenie tachografu w pojeździe

Źródłem zasilania tachografu jest instalacja elektryczna pojazdu, a źródłem impulsów napędzających

tachograf jest generator, będący częścią składową stanowiska, wyposażony w funkcję impulsowej symu-

lacji prędkości liniowej i długości drogi

lub

b) Sprawdzenie tachografu wymontowanego z pojazdu

Pod warunkiem posiadania przez przedsiębiorcę zezwolenia do instalacji tachografów. Część czynności

stanowiących elementy sprawdzenia można wykonać przed lub w czasie wykonywania instalacji. Wyko-

nywane prace powinny mieć charakter ciągły.

W przypadku sprawdzania tachografu wymontowanego z pojazdu należy spełnić następujące warunki:

kąt ustawienia tachografu zbliżony do kąta, pod jakim pracuje tachograf zainstalowany w pojeź-

dzie,

zasilanie tachografu zgodne z zaleceniami producenta – ze szczególnym uwzględnieniem przy-

padku sprawdzania tachografów stosowanych w pojazdach przystosowanych do przewożenia

ładunków niebezpiecznych;

napęd tachografu – mechaniczny (poprzez przetwornik) lub poprzez generator - przyrząd będący

częścią składową stanowiska, wyposażony w funkcję impulsowej symulacji prędkości liniowej i

długości drogi.

Dopasowanie stałej tachografu do stałej stanowiska

Należy odczytać wartość stałej tachografu i następnie doprowadzić do zgodności: stałą stanowiska po-

miarowego i stałą tachografu:

wartość stałej mechanizmu napędowego „Sn” w [obr/km] wynosi:

gdzie: Sn – stała przyrządu kontrolnego

k – stała tachografu w [imp/km] dla tachografów elektronicznych lub [obr/km] dla tacho-

grafów mechanicznych,

p – ilość impulsów generowanych przez przetwornik hallotronowy przypadających na 1 ob-

rót układu napędowego,

p = 8 imp/obr - dla przetworników indukcyjnych (przełożenie symulatora zespołu napę-

dowego)

p = 1 - dla tachografów mechanicznych.

wartość stałej mechanizmu napędowego „St” w [imp/km] wynosi:

St = k

W wypadku stanowiska pomiarowego, którego Sn nie podlega dowolnej modyfikacji (np. STP-1, itp.),

na czas pomiaru należy stałą k tachografu dopasować do stałej Sn stanowiska pomiarowego.

Page 8: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 8 z 19

6. Przebieg sprawdzenia

SPRAWDZENIE TACHOGRAFU OBEJMUJE:

a) Oględziny zewnętrzne – potwierdzenie zgodności z wymaganiami,

b) Sprawdzenie wymaganej rejestracji zdarzeń,

c) Wyznaczenie błędów wskazań i rejestracji długości drogi, prędkości, czasu – porównanie z

wartościami dopuszczalnymi.

d) Sprawdzenie zespołu rejestrowania okresów czasu pracy kierowcy,

e) Wyznaczanie błędu dopasowania tachografu do pojazdu

f) Wyznaczenie wartości obwodu tocznego kół napędowych,

g) Dokumentowanie wyników sprawdzenia w księdze rejestrowej.

h) Ocena wyników, nakładanie zabezpieczeń i tabliczki pomiarowej

6.1. Oględziny zewnętrzne.

Stosowane wyposażenie:

manometr do pomiaru ciśnienia w oponach kół pojazdu, oraz w przypadku konieczności wykonania oględzin tachografu odłączonego od instalacji elektrycznej pojazdu:

zasilacz stabilizowany 12 V lub 24 V z ogranicznikiem prądu w przypadku sprawdzania tachografów ADR,

urządzenie do napędzania tachografu (mechanicznie lub impulsowo),

urządzenie umożliwiające wyznaczenie stałej tachografu.

Podczas oględzin zewnętrznych należy sprawdzić:

a) czy tachograf posiada nie uszkodzone cechy zabezpieczające uniemożliwiające dostęp do jego

wnętrza, oraz cechy legalizacji pierwotnej (lub ponownej po naprawie; ewentualnie cechy produ-

centa lub innego uprawnionego podmiotu, równoważne cechom legalizacji);

b) Zgodność charakterystyki tachografu z zatwierdzonym typem.

Należy zapoznać się z decyzją zatwierdzenia typu sprawdzanego tachografu i sprawdzić czy ta-

chograf jest zgodny z zatwierdzonym typem,

c) Zgodność oznaczeń tachografu z wymaganiami, w szczególności:

– zgodność oznaczeń tachografu z wymaganiami rozporządzenia wymienionego w pkt 1 lit. c)

procedury,

– zgodność charakterystyki (zakresy pomiarowe, sposób zastosowanych zabezpieczeń itp.),

– czy decyzja zatwierdzenia typu nie przewiduje dodatkowych miejsc do nałożenia zabezpieczeń

poza wymaganymi rozporządzeniem wymienionym w pkt 1 lit. c) procedury

oznaczenia wymagane na płycie czołowej:

- oznaczenie jednostki prędkości „km/h” – w pobliżu podziałki prędkościomierza,

- oznaczenie jednostki długości drogi „km” – w pobliżu drogomierza,

- oznaczenie zakresu pomiarowego prędkościomierza w postaci „V min.....km/h, Vmax......km/h”,

(oznaczenie nie jest wymagane, jeśli jest umieszczone na tabliczce znamionowej tachografu);

Page 9: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 9 z 19

oraz oznaczenia wymagane na tabliczce znamionowej:

- Nazwa i adres wytwórcy,

- Numer fabryczny i rok produkcji,

- Znak zatwierdzenia typu tachografu zgodny z wymaganiami,

- Stała tachografu w postaci: k = ......obr/km lub k = ......imp/km,

- Oznaczenie zakresu pomiarowego prędkościomierza – w przypadku nie umieszczenia na po-

dzielni,

- Dopuszczalny kąt pracy dla tachografów wrażliwych na zmianę tego kąta.

d) Zgodność wartości stałej tachografu elektronicznego z oznaczeniem na tabliczce znamionowej

e) Kompletność tachografu

Przekazany do sprawdzenia tachograf powinien być kompletny i sprawny technicznie (sprawdze-

nie sprawności technicznej obejmuje urządzenia dodatkowe zintegrowane z tachografem oraz sy-

gnalizacyjne) z wykresówkami w ilości niezbędnej do wykonania sprawdzenia. Wykresówki po-

winny być przeznaczone do sprawdzanego tachografu, nie używane i nie uszkodzone.

Dla tachografów elektronicznych należy sprawdzić, czy przetwornik (lub inne urządzenie generu-

jące impulsy drogi) może być stosowany w kompletacji ze sprawdzanym tachografem.

W przypadku wyznaczania błędów tachografu za pomocą impulsowej symulacji prędkości i dłu-

gości drogi, dodatkowo należy wykonać sprawdzenie prawidłowości działania przetwornika.

Sprawdzenia działania przetwornika można wykonać:

na stanowisku pomiarowym, korzystając z przyrządów wyposażonych w taką funkcję

(np. Tachotester TC-1) lub

w pojeździe np. podczas jazdy z tachografem połączonym z instalacja pojazdu.

f) Kompletność i prawidłowość nałożonych zabezpieczeń (z cechami naprawcy i/lub cechami za-

bezpieczającymi nałożonymi podczas legalizacji, ewentualnie cechy producenta lub innego

uprawnionego podmiotu, równoważne cechom legalizacji) dostępu do wnętrza tachografu. Ta-

chograf bez wymaganych zabezpieczeń należy uznać, jako niesprawny technicznie i skierować

do naprawy i legalizacji.

g) Ważność cechy legalizacji pierwotnej lub ponownej po naprawie – zgodnie z odrębnymi przepi-

sami, wydanymi na podstawie ustawy wymienionej w pkt 1a), ewentualnie cechy producenta lub

innego uprawnionego podmiotu, równoważne cechom legalizacji.

h) Prawidłowość instalacji tachografu w pojeździe.

Należy sprawdzić, czy:

tachograf umieszczony jest w pojeździe w takim miejscu, aby kierowca mógł bez trudności

odczytać wskazania prędkościomierza, licznika długości drogi i zegara, a miejsce i sposób

jego zainstalowania nie zagraża bezpieczeństwu kierowcy,

elementy tachografu i toru pomiarowego są zabezpieczone przed przypadkowym uszkodze-

niem

tachograf może być stosowany w pojeździe, w którym został zainstalowany

Page 10: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 10 z 19

(w szczególności w przypadku tachografów nie rejestrujących w sposób automatyczny okresu

jazdy oraz tachografów nie rejestrujących przerw w połączeniu przetwornika z głowicą tacho-

grafu - stan dopuszczony prawnie dla tachografów, które zostały zainstalowane w pojazdach

nowych, zarejestrowanych po raz pierwszy przed dniem 1 stycznia 1996 r.),

zabezpieczenie przewodów doprowadzających sygnały sterujące tachografem jest zgodne z

wymaganiami (pkt 1 c),

(z przewodami sygnałowymi bez pancerza zabezpieczającego mogą być użytkowane tylko w

przypadkach kiedy:

decyzja zatwierdzenia typu tachografu, na podstawie której dany egzemplarz tachografu zo-

stał wprowadzony do użytkowania, nie przewidywała zastosowania pancerza, – pod warun-

kiem, że tachograf jest zainstalowany w pojeździe który został wprowadzony do użytkowania

przed 1 stycznia 1996 r. lub

jest zapewnione inne równoważne zabezpieczenie, np. za pomocą kodowania sygnału prze-

twornika lub zastosowanie innego urządzenia elektronicznego gwarantującego, że każdy ruch

pojazdu będzie rejestrowany niezależnie od sygnału z przetwornika – niezależnie od daty

pierwszej rejestracji pojazdu, w którym jest zainstalowany tachograf)

czy stała tachografu została dopasowana do współczynnika charakterystycznego pojaz-

du z największą możliwą dokładnością

i) Przystosowanie zespołu tachograf-pojazd do umieszczenia zabezpieczeń z cechą warsztatu zgod-

nie z wymaganiami.

j) zgodność opon kół pojazdu z wymaganiami rozporządzenia wymienionego w pkt 1 d). Dodatko-

wo należy skontrolować wartość ciśnienia w oponach kół.

Page 11: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 11 z 19

6.2. Sprawdzanie wymaganej rejestracji zdarzeń.

Stosowane wyposażenie: w przypadku konieczności wykonania sprawdzenia tachografu odłączonego od instalacji elektrycznej pojazdu:

zasilacz stabilizowany 12 V lub 24 V z ogranicznikiem prądu w przypadku sprawdzania tachografów ADR,

urządzenie do napędzania tachografu (mechanicznie lub impulsowo),

Sprawdzenie należy wykonać, sprawdzając prawidłowość rejestracji na wykresówce następujących

zdarzeń:

otwarcie pokrywy tachografu lub wyjęcie wykresówek;

włączenia zasilania tachografu po przerwie dłuższej niż 100 ms;

trwałej przerwy w połączeniu przetwornika drogi i prędkości z tachografem.

Sprawdzenie można wykonać w dowolnym momencie cyklu sprawdzenia tachografu.

Procedura rejestracji zdarzeń:

a) Odłączyć na kilka sekund zasilanie tachografu, a następnie podać krótki sygnał napędzający tacho-

graf - poniżej wartości prędkości wskazywanej i rejestrowanej przez tachograf. Wskazówka prędko-

ściomierza tachografu powinna na chwilę wychylić się do końca zakresu wskazań prędkości i powró-

cić do pozycji początkowej. (Jeżeli wartość prędkości zadanej na wejście tachografu będzie większa

od wartości wskazywanej i rejestrowanej przez tachograf, to po wychyleniu wskazówka powróci do

wartości wskazującej zadaną prędkość).

b) Nie napędzać tachografu przez okres umożliwiający jednoznaczny odczyt zarejestrowanego zdarze-

nia (np. 2 min), a następnie odłączyć od tachografu przetwornik lub źródło impulsów lub zasilanie

przetwornika. Wskazówka prędkościomierza tachografu powinna wychylać się ruchem wahadłowym

do określonej w wymaganiach technicznych tachografu prędkości (około 30 km/h). Odczekać odpo-

wiedni okres czasu (np. 2 min) w celu uzyskania jednoznacznych rejestracji.

c) Wyjąć wykresówki z tachografu i ocenić rejestracje: włączenia zasilania, odłączenia przetwornika i

wyjęcia wykresówek.

Rejestracja zdarzeń powinna być jednoznaczna i zgodna z określoną przez producenta tachografu.

W przypadkach uzasadnionych, kiedy odłączenie zasilania lub przetwornika od głowicy tachografu może

spowodować nieprawidłowe funkcjonowanie zespołu sterującego innymi elementami pojazdu, sprawdze-

nie można zastąpić wykonaniem autotestu tachografu.

W przypadku tachografów konstrukcyjnie nie rejestrujących przerwy w obwodzie przetwornika drogi i

prędkości lub przerwy w zasilaniu tego przetwornika, należy sprawdzić czy tachograf może być stosowa-

ny w pojeździe, w którym został zainstalowany.

Page 12: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 12 z 19

6.3. Wyznaczanie błędów wskazań i rejestracji długości drogi.

Stosowane wyposażenie:

zasilacz stabilizowany 12 V lub 24 V z ogranicznikiem prądu w przypadku sprawdzania tachografów ADR,

urządzenie do napędzania tachografu (mechanicznie lub impulsowo),

licznik impulsów lub licznik obrotów,

symulator skrzyni przekładniowej pojazdu w przypadku sprawdzania tachografów wyposażonych w przetwornik indukcyjny napędzanych poprzez przetwornik,

urządzenie do odczytu wartości zarejestrowanych na wykresówce,

termometr do pomiaru temperatury otoczenia.

Sprawdzenie należy wykonać napędzając tachograf ze stanowiska pomiarowego (mechanicznie lub im-

pulsowo) z jednoczesnym wykorzystaniem funkcji pomiaru liczby obrotów lub impulsów przekazywa-

nych do tachografu.

Błąd wskazania długości drogi wyznaczany jest przez porównanie przyrostu wskazań drogomierza

tachografu z wartością drogi poprawnej, obliczonej na podstawie liczby obrotów wałka napędowego

tachografu mechanicznego lub liczby obrotów wałka przetwornika prędkości i długości drogi tachografu

elektronicznego, lub liczby impulsów wprowadzonych do tachografu elektronicznego powodujących ten

przyrost.

Sprawdzenie należy wykonać dla wielokrotności pełnych kilometrów wskazanych przez drogomierz ta-

chografu.

Błąd rejestracji długości drogi wyznaczany jest przez porównanie długości drogi zarejestrowanej na

wykresówce z wartością poprawną długości drogi, obliczonej na podstawie przekazanej do tachografu

liczby impulsów lub obrotów powodujących zarejestrowanie tej drogi. Jako zasadę przy wyznaczaniu

błędu rejestracji długości drogi należy przyjąć, że na wejście sprawdzanego tachografu zadawana jest

liczba obrotów lub impulsów o wartości odpowiadającej drodze poprawnej 10 km lub jej wielokrotności.

Błąd wskazania i rejestracji drogomierza należy wyliczyć wg wzoru:

gdzie:

dw – wartość drogi (odpowiednio) wskazanej lub zarejestrowanej

dp – wartość drogi poprawnej wyliczona wg wzoru

gdzie:

i – liczba obrotów lub impulsów przekazana do tachografu( uwzględniająca ewentualne zastosowanie

przetwornika),

k – stała tachografu odpowiednio w obr/km lub imp/km

Jeżeli błąd wskazania i rejestracji długości drogi nie przekracza granicy: ±1% dla wszystkich spraw-

dzanych tachografów, to tachograf spełnia wymagania w odniesieniu do wskazań długości drogi dla

tachografów na stanowisku pomiarowym.

Wyliczone wartości błędów należy udokumentować.

%100

p

pw

d

ddb

,k

idp

Page 13: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 13 z 19

6.4. Wyznaczanie błędów wskazań i rejestracji prędkości.

Stosowane wyposażenie:

zasilacz stabilizowany 12 V lub 24 V z ogranicznikiem prądu w przypadku sprawdzania tachografów ADR,

urządzenie do napędzania tachografu (mechanicznie lub impulsowo),

urządzenie do pomiaru prędkości liniowej,

urządzenie umożliwiające wyznaczenie stałej tachografu,

urządzenie do odczytu wartości zarejestrowanych na wykresówce,

termometr do pomiaru temperatury otoczenia.

Sprawdzenie należy wykonać napędzając tachograf ze stanowiska pomiarowego (mechanicznie lub im-

pulsowo) z wykorzystaniem funkcji pomiaru prędkości liniowej. Przy wyznaczaniu błędów wskazań i

rejestracji prędkości, stała stanowiska pomiarowego powinna być równa stałej sprawdzanego tachografu.

Sprawdzenie wskazań prędkości polega na porównaniu prędkości wskazywanej przez prędkościomierz

tachografu z wartością poprawną prędkości, odczytaną ze wskaźników stanowiska pomiarowego.

Błąd wskazania prędkości jest różnicą między wartością wskazywaną przez sprawdzany tachograf a

wartością poprawną wskazaną przez stanowisko pomiarowe.

Sprawdzenia rejestracji prędkości dokonuje się podczas sprawdzania błędów wskazań prędkości. W tym

celu należy zarejestrować każdą z wartości prędkości poprawnej, dla której sprawdzano błąd wskazania

prędkości. Czas rejestracji dla każdej wartości prędkości powinien tak ustalony, by zapewniać jedno-

znaczny i dokładny odczyt zarejestrowanej wartości (np. 3 min).

Błędy wskazań i rejestracji prędkości należy wyznaczyć, dla co najmniej trzech wartości prędkości

równomiernie rozłożonych w zakresie pomiarowym tachografu.

W przypadku tachografów które ze względów konstrukcyjnych wykazują zależność wartości błę-

dów od kierunku zmian prędkości, sprawdzenie należy wykonać oddzielnie i kolejno dla wartości

rosnących i malejących.

W zależności od zakresu pomiarowego prędkościomierza tachografu należy przyjąć następujące wartości

wskazań prędkości tachografu, dla których należy wykonać sprawdzenie:

(20-100) km/h – wartość 30, 60, 90 km/h

(25-125) km/h – wartość 40, 80, 120 km/h

(30-140) km/h – wartość 40, 80, 120 km/h

(30-180) km/h – wartość 40, 100, 160 km/h

Sposób obliczenia wartości błędu

[km/h] pw vvb

gdzie:

b – błąd (odpowiednio) wskazania lub rejestracji prędkości [ km/h]

vw – wartość prędkości (odpowiednio) wskazywana lub rejestrowana przez tachograf [km/h];

vp – wartość poprawna prędkości odczytana ze stanowiska pomiarowego [km/h]

Jeżeli błędy wskazań i rejestracji prędkości nie przekraczają granic ± 3 km/h względem poprawnej war-

tości prędkości dla wszystkich tachografów, to tachograf spełnia wymagania w odniesieniu do wskazań i

rejestracji prędkości.

Wyliczone wartości błędów należy udokumentować.

Page 14: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 14 z 19

6.5. Wyznaczanie błędów wskazań i rejestracji czasu.

Stosowane wyposażenie:

chronokomparator cyfrowy lub zegar kontrolny,

urządzenie do odczytu wartości zarejestrowanych na wykresówce

termometr do pomiaru temperatury otoczenia.

Wyznaczenie błędów zegara należy wyznaczyć w jeden z przedstawionych poniżej sposobów:

a) przy pomocy chronokomparatora – poprzez wyznaczenie względnego przyrostu błędu zegara ta-

chografu.

Sprawdzenie należy wykonać podczas postoju pojazdu, ustawiając przełączniki okresów czasu w po-

zycje „okres dziennego wypoczynku”. Dodatkowo należy sprawdzić zgodność czasu wskazywanego

przez zegar tachografu z czasem rejestrowanym na podziałce wykresówki.

UWAGA: w przypadku tachografów wyposażonych w gniazdo pomiarowe chronokomparatora,

sprawdzenie należy wykonać wyłącznie metodą bezpośredniego włączenia chronokomparatora w

układ pomiarowy tachografu lub przy użyciu metody opisanej w pkt b).

Graniczny dopuszczalny względny przyrost błędu zegara wynosi ± 2 minuty na dobę.

lub

b) przy pomocy zegara kontrolnego – wyznaczając błędy wskazań i rejestracji zegara tachografu:

Sprawdzenie należy wykonać dla przedziału czasu (odczytanego ze wskazań zegara tachografu) nie

krótszego niż jedna godzina, poprzez porównanie przedziału czasu wskazanego i zarejestrowanego

przez tachograf z poprawnym przedziałem czasu. Błędy wskazania lub (odpowiednio) rejestracji ze-

gara tachografu są różnicą pomiędzy (odpowiednio) czasem wskazanym lub zarejestrowanym zegara

tachografu a wartością poprawną czasu.

Sposób obliczenia wartości błędu

[s] pw ttb

gdzie:

b – błąd (odpowiednio) wskazania lub rejestracji zegara [s]

tw – wartość przedziału czasu (odpowiednio) wskazana lub zarejestrowana przez tachograf [s];

tp – wartość poprawna czasu odczytana z zegara kontrolnego [s];

Wartość dopuszczalna błędów ± 2 min/dobę.

Jeżeli błędy wskazań i rejestracji czasu nie przekraczają wartości ± 2 minuty przyjmuje się, że tachograf

spełnia wymagania przepisów metrologicznych w odniesieniu do wskazań i rejestracji czasu.

Wartości błędów (lub względny przyrost błędu wyznaczony przy pomocy chronokomparatora) należy

udokumentować.

Page 15: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 15 z 19

6.6. Sprawdzanie zespołu rejestrowania okresów czasu pracy kierowcy.

Stosowane wyposażenie: w przypadku konieczności wykonania sprawdzenia tachografu odłączonego od instalacji elektrycznej pojazdu:

zasilacz stabilizowany 12 V lub 24 V z ogranicznikiem prądu w przypadku sprawdzania tachografów ADR,

urządzenie do napędzania tachografu (mechanicznie lub impulsowo),

Sprawdzenie rejestracji okresów czasu polega na wyraźnym zarejestrowaniu na wykresówce każdego z

okresów i następnie sprawdzeniu, czy zarejestrowane okresy odpowiadają odpowiednim ustawieniom

tachografu.

a) Należy sprawdzić, czy przełączniki poszczególnych okresów czasu wskazują jednoznacznie

określające je symbole.

b) Rejestrację okresu jazdy przeprowadza się podczas sprawdzania błędów wskazań i rejestracji

prędkości lub długości drogi; można ją przeprowadzać również oddzielnie, np podczas

sprawdzenia pojazdu na stanowisku rolkowym lub przejazdu po bazie drogowej.

c) Rejestracje pozostałych okresów czasu należy sprawdzić ustawiając przełączniki okresów

czasu w kolejne położenia w takich odstępach czasu, by zapewnić jednoznaczny odczyt zare-

jestrowanej wartości określonego okresu czasu (np. co 3 min). Sprawdzenie należy przepro-

wadzić w warunkach takich, jak podczas eksploatacji tachografu, dla I i II kierowcy.

W przypadku sprawdzania tachografów nie rejestrujących czasu jazdy w sposób automatyczny należy

udokumentować przedział czasu, w którym wykonano sprawdzenie tego okresu czasu.

W przypadku tachografów nie rejestrujących czasu jazdy w sposób automatyczny, należy sprawdzić czy

tachograf może być stosowany w pojeździe, w którym został zainstalowany.

Rejestrację okresów czasu należy uznać za prawidłową, jeżeli każdy z rejestrowanych na wykresówce

okresów czasu jest łatwo rozróżnialny, zarejestrowany zgodnie z oznaczeniami na wykresówce oraz od-

powiada odpowiednim ustawieniom przełączników pracy tachografu.

Page 16: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 16 z 19

6.7. Wyznaczanie wartości obwodu tocznego kół napędowych.

Stosowane wyposażenie:

wysokościomierz

Przed przystąpieniem do sprawdzenia należy wykonać oględziny pojazdu pod względem spełnienia wa-

runków odniesienia określonych w pkt 5 lit. d) procedury.

Obwód toczny kół pojazdu należy wyznaczyć dla wszystkich kół konstrukcyjnie związanych z elemen-

tem pojazdu napędzającym tachograf w przedstawiony poniżej sposob:

a) obliczenie obwodu na podstawie pomiaru promienia koła – przy pomocy wysokościomierza,

Pomiary należy wykonać dla wszystkich kół pojazdu, z których jest napędzany tachograf, następnie obli-

czyć wartość średnią z uzyskanych wyników wyrażoną w milimetrach.

Obwód toczny kół napędowych można wyznaczyć, na podstawie pomiaru promienia koła – za pomocą

przyrządu do mierzenia obwodu tocznego koła (wysokościomierza). Pomiar należy wykonać wyznacza-

jąc odległość od nawierzchni do środka koła, następnie wyliczyć wartość obwodu.

Pomiary należy wykonać dla wszystkich kół pojazdu, z których jest napędzany tachograf, następnie obli-

czyć wartość średnią z uzyskanych wyników wyrażoną w milimetrach.

Sposób obliczenia obwodu tocznego:

hl 214,3

gdzie:

l – obwód toczny koła [mm]

h – odległość środka koła od podłoża [mm]

Jeżeli pomiar wykonano mierząc odległość górnej krawędzi obręczy od podłoża i dolnej krawędzi od

podłoża – należy obliczyć obwód toczny koła według ww. wzoru, przyjmując wartość odległości środka

koła od podłoża wg wzoru:

gdzie:

h – odległość środka koła od podłoża [mm]

hg – odległość górnej krawędzi obręczy koła od podłoża [mm]

hd – odległość dolnej krawędzi obręczy koła od podłoża [mm]

Wyliczoną wartość obwodu tocznego oraz oznaczenie opon kół których dotyczy sprawdzenie należy

udokumentować.

2

dg hhh

Page 17: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 17 z 19

6.8. Wyznaczanie współczynnika charakterystycznego pojazdu.

Stosowane wyposażenie:

licznik impulsów lub licznik obrotów w przypadku pojazdów wyposażone w tachograf mechaniczny,

baza drogowa,

Przed przystąpieniem do sprawdzenia, należy należy wykonać oględziny pojazdu pod względem

spełnienia warunków odniesienia określonych w pkt 5 procedury.

Po wykonaniu oględzin opon kół należy udokumentować ich oznaczenie i rozmiar.

Współczynnik charakterystyczny „w” pojazdu należy wyznaczyć metodą zliczania obrotów lub impulsów

elementu służącego do napędu tachografu na kontrolnym odcinku drogi (bazie drogowej) – a następnie

obliczyć wartość współczynnika poprzez odniesienie uzyskanego wyniku do odcinka o długości 1 km.

Sposób obliczenia wartości współczynnika charakterystycznego pojazdu:

gdzie:

w – wartość współczynnika charakterystycznego pojazdu odpowiednio w imp/km lub obr/km

n – zliczona liczba obrotów lub impulsów

d – długość bazy drogowej w kilometrach

W pojazdach wyposażonych w tachografy mechaniczne współczynnik charakterystyczny pojazdu powi-

nien być wyrażony w obr/km i wyznaczony metodą zliczania obrotów.

W pojazdach wyposażonych w tachografy elektroniczne współczynnik charakterystyczny pojazdu powi-

nien być wyrażony w imp/km i wyznaczony metodą zliczania impulsów z przetwornika drogi i prędkości

tachografu.

UWAGA: Na krótkich bazach drogowy (20÷40 m) współczynnik charakterystyczny pojazdu powinien

być wyznaczany wyłącznie w trybie automatycznym np.: przy zastosowaniu fotokomórki.

6.9. Wyznaczanie błędu dopasowania tachografu do pojazdu.

Wyliczoną wartość błędu należy uwzględnić przy sprawdzaniu wymagania dotyczącego dopuszczalnych

wartości błędów wskazań i rejestracji tachografu bezpośrednio po zainstalowaniu lub w użytkowaniu.

Względny błąd dopasowania tachografu do pojazdu należy obliczyć według wzoru:

gdzie:

b – wartość błędu wyrażona w [%],

w – wartość współczynnika charakterystycznego pojazdu odpowiednio w [obr/km] lub w

[imp/km],

k – wartość stałej tachografu odpowiednio w [obr/km] lub [imp/km].

Błędy graniczne wynoszą:

dla tachografów nowych bezpośrednio po zainstalowaniu ± 2%, dla tachografów w użytkowaniu wynosi

± 4% przy założeniu, że tachograf jest dopasowany do pojazdu z największą możliwą dokładnością.

Wyliczoną wartość błędu należy udokumentować.

%100

k

kwb

nd

w1

Page 18: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 18 z 19

6.10. Dokumentowanie wyników sprawdzenia tachografu.

Wyznaczone wartości błędów i pozostałe wyniki sprawdzenia należy udokumentować zgodnie z

wymaganiami rozporządzenia wymienionego w pkt. 1b) niniejszej procedury.

Do Księgi Rejestrowej pracownik wykonujący pomiary wpisuje wyniki sprawdzania oraz pozostałe dane

i składa na niej swój podpis w pozycji „Sprawdzenie” oraz datę wykonania sprawdzenia. Należy archiwi-

zować każdą wykresówkę (z wpisanym typem i numerem sprawdzanego tachografu, datą i podpisem

osoby wykonującej pomiary) z jednoznacznym określeniem jej odniesienia do dokumentacji sprawdzenia

danego tachografu.

UWAGA!!! Jeżeli tachograf nie spełnia wymagań pracownik dokonujący sprawdzenia wpisuje w zapisce

w rubryce „Uwagi” informację „Tachograf nie spełnia wymagań”.

Page 19: Procedura sprawdzania tachografów samochodowych

PROCEDURA: SPRAWDZANIA TACHOGRAFÓW SAMOCHODOWYCH

wersja 3.14 Strona 19 z 19

6.11. Nakładanie tabliczki pomiarowej i zabezpieczeń

W przypadku pozytywnego wyniku sprawdzenia należy:

na tachograf i zespoły związane z napędem tachografu należy nałożyć zabezpieczenia z cechą

warsztatu zgodnie z wymaganiami rozporządzenia wymienionego w pkt. 1c). Forma zastosowa-

nych zabezpieczeń powinna być zgodna z zaleceniami wytwórcy tachografu.

w tachografie lub obok tachografu należy umieścić wypełnioną tabliczkę pomiarową zgodnie z

wymaganiami rozporządzenia wymienionego w pkt. 1c). Przed nałożeniem tabliczki, należy usu-

nąć tabliczkę dokumentującą poprzednio wykonane sprawdzenie. Tabliczka powinna być wi-

doczna bez konieczności demontażu tachografu z pojazdu.

miejsce umieszczenia tabliczki należy udokumentować zgodnie z wymaganiami rozporządzenia

wymienionego w pkt. 1b).

Dane umieszczone na tabliczce powinny zachować czytelność w normalnych warunkach użytkowania

przez cały okres ważności sprawdzenia, w tym celu tabliczka powinna być zabezpieczona zgodnie z

wymaganiami rozporządzenia wymienionego w pkt. 1c), np. poprzez naklejenie folii zabezpieczającej.

Tabliczka pomiarowa stosowana w warsztacie zawiera następujące dane:

- nazwę i adres warsztatu,

- wartość współczynnika charakterystycznego „w” pojazdu oraz jednostkę, w której jest wyrażony,

- wartość obwodu tocznego kół pojazdu w milimetrach w postaci l = ……….mm,

- datę wyznaczenia współczynnika charakterystycznego „w” pojazdu oraz obwodu tocznego

kół pojazdu,

- numer rejestracyjny, lub numer podwozia lub numer ramy pojazdu,

- numer fabryczny tachografu.

Numer fabryczny tachografu oraz numery identyfikujące pojazd stanowią dodatkowe zabezpiecze-

nie tabliczki przed przemieszczaniem (niezgodnością ze stanem faktycznym).