Prof. Dr. Aysel Atimtay Proje Yöneticisi, ODTÜ Çevre Müh. Böl

LIFE Projesi-Eğitim Semineri ODTÜ, 1-2 Nisan 2004 Ankara

1

AB- LIFE ProjesiAB- LIFE ProjesiProje Kodu: Proje Kodu: LIFE00/TCY/TR/009 LIFE00/TCY/TR/009

“Türkiye’de Koku“Türkiye’de Koku Yaratan Yaratan EmisEmisyonların ve İmisyonların yonların ve İmisyonların

Yönetim Politikasının Geliştirilmesi”Yönetim Politikasının Geliştirilmesi”1.01.2002 – 1.01.20051.01.2002 – 1.01.2005

Prof. Dr. Aysel AtimtayProje Yöneticisi, ODTÜ Çevre Müh. Böl.


2

ÖnbilgilerÖnbilgiler Koku emisyonu ve imisyonu ile ilgili

yönetmelikler Batı ve Kuzey Avrupa Ülkelerinde diğer Hava Kalitesinin Korunması Yönetmelikleri ile birlikte uygulanmaktadır.

Halk koku yaratan emisyon ve imisyonları çok rahatsız edici bulmaktadır ve şikayet konusu olmaktadır.

Avrupa’da bazı endüstriyel tesisler, atık arıtımı ve atıksu arıtma tesisleri halkın bu tür koku yaratan tesisleri protesto etmesi yüzünden kapatılmaktadır.


3

DevamDevam Dolayısı ile, bir endüstriyel tesisten kaynaklanacak

koku miktarının ve yoğunluğunun tayin edilmesi hem ÇED raporu hazırlanması safhasında, hem de tesisin lisans alması safhasında çok önemli olmaktadır.

Koku için Emisyon ve İmisyon ölçümleri Almanya’da ve diğer gelişmiş Avrupa ülkelerinde yapılmaktadır.

Bu ülkelerde kokulu emisyonları ve imisyonları kontrol altına almak için standardlar mevcuttur.


4

Koku Emisyonu KaynaklarıKoku Emisyonu Kaynakları•Kompost tesisleriKompost tesisleri

•Atıksu arıtma tesisleriAtıksu arıtma tesisleri

•Kimyasal tesisler ( Boya sanayi, vb.)Kimyasal tesisler ( Boya sanayi, vb.)

•RafinerilerRafineriler

•Yağ eritme tesisleriYağ eritme tesisleri

•Gıda işleme tesisleriGıda işleme tesisleri

•Besi çiftlikleri Besi çiftlikleri


5

Nahoş Kokunun Oluştuğu Nahoş Kokunun Oluştuğu KoşullarKoşullar

•Anaerobik koşullarAnaerobik koşullar

•Yüksek SıcaklıklarYüksek Sıcaklıklar


6

Katı Atık Depolama Alanlarından Katı Atık Depolama Alanlarından Çıkan Gazda Bulunan ve Koku Çıkan Gazda Bulunan ve Koku Yaratan Bazı BileşiklerYaratan Bazı Bileşikler

•MetanMetan

•HidrojensülfürHidrojensülfür

•DiklormetanDiklormetan

•TrikloretanTrikloretan

•DimetilsulfatDimetilsulfat

•ToluenToluen

KsilenEtilbenzenn-HekzanDimetildisulfat2-Propanetiol2-Butanetiol


7

Kokunun EtkileriKokunun Etkileri•Toksik etkiler (bazen Toksik etkiler (bazen konsantrasyonun koku eşiğinin altında konsantrasyonun koku eşiğinin altında olduğu durumlarda bile toksik olabilir)olduğu durumlarda bile toksik olabilir)

•Sağlık üzerinde kötü etkilerSağlık üzerinde kötü etkiler

•Estetik etkilerEstetik etkiler

•Ekonomik etkilerEkonomik etkiler


8

Türkiye’deki DurumTürkiye’deki Durum Hava Kalitesinin Kontrolu Yönetmeliği (HKKY),

Kasım 1986 dan beri yürürlüktedir. HKKY’de koku standardları mevcut değildir.

Ayrıca, standard olmasa bile diğer ülkelerde olduğu gibi bu konuda bir “yolgösterici- guideline” da mevcut değildir.

HKKY son yıllarda revize edilmek üzere ele alınmıştır. Hava Kanunu taslağı hazırlanmaktadır. Bu taslak kurum ve kuruluşların görüşlerine sunulacaktır. Çevre ve Orman Bakanlığı yeni Hava Kanununda kokulu emisyon ve imisyonlar için de bir kriter getirmek, bu emisyonları da kontrol altına almak istemektedir.


9

Bu Projenin GerekçesiBu Projenin GerekçesiYukarıda belirtilen noktalara ek olarak:

Türkiye AB üyeliği için aday ülkeler arasındadır ve bu nedenle AB direktiflerine uyum sağlama hazırlıkları içindedir.

AB Direktiflerine uyum sağlayabilmesi için bu direktiflerin gereklerini yerine getirmek durumundadır.

Bu nedenle, Türk çevre mevzuatını da AB çevre mevzuatı ile uyumlu hale getirmek için bu mevzuatta gerekli uyarlamalerı ve iyileştirmeleri yapmak zorundadır.


10

Dolayısı ile:Dolayısı ile: Türkiye’de değişik yerlerde mevcut olan koku

problemi ivedilikle ele alınmalıdır. Çünki bu problem sadece endüstriyel ve yerleşim

bölgelerinde karşılaşılan bir problem değildir. Aynı zamanda turistik yörelerde de problem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu nedenle bir Yönetmelikle koku için emisyon ve imisyon sınırlarının belirlenmesi ve alınması gereken kontrol önlemlerinin açıklanması gereklidir.

Koku yaratan emisyon ve imisyonların ölçümü ve kontrolu için Guidelines-Yolgösterici bilgilerin hazırlanması gereklidir.


11

ProjeProje

Bu amaçla :AB, 5. Çerçeve Programındaki ana

temalardan biri olan “The city of tomorrow and cultural heritage” konusu altında bu projenin incelenebileceği düşünülmüş, AB’ye proje teklifi sunulmuş ve proje desteklenmek üzere kabul edilmiştir.

Proje 3 yıllıktır. (1.01.2002 - 1.01.2005)


12

Projenin Amaçları Projenin Amaçları

Koku örneklemesi, ölçümü ve ölçüm sonuçlarını değerlendirme yöntemlerini proje personeline öğretmek

Bu konuda Stuttgart Üniversitesindeki bilgi birikimi ve deneyimini Türk Üniversitelerine, Çevre ve Orman Bakanlığına ve ilgili kuruluşlara aktarmak


13

DevamDevam Koku emisyonu ve imisyonunun yönetimi

konusunda bir alt yapı oluşturmak (yönetici ve teknik kapasite oluşturulması, idari yapının oluşturulması)

Türkiye’de koku emisyonu ve imisyonunun yönetimi konusunda guideline-yolgösterici bilgileri geliştirmek

Türkiye’de koku eşiklerini tayin etmek, koku emisyonlari için getirilecek sınırlamaları belirlemek ve alınacak koku kontrol önlemlerini Koku Kontrol Yönetmeliğine dahil etmek

Koku Kontrol Yönetmeliği taslağını hazırlamak


14

Proje PartnerleriProje Partnerleri ODTÜ Çevre Müh. Bölümü, Ankara

Prof. Dr. Aysel ATIMTAY ve grubu

DOKUZ Eylül Üniversitesi, Çevre Müh. Bölümü, İzmir Prof. Dr. Aysen MÜEZZİNOĞLU ve grubu

Stuttgart Üniversitesi, ISWA, Stuttgart, Dr. Klaus FISCHER ve grubu

Çevre ve Orman Bakanlığı, Hava Yönetimi Dairesi, Ankara Dr. Mustafa ŞAHİN ve grubu


15

ProjeProjedeki Çalışma Alanıdeki Çalışma Alanı Proje İzmir ve Ankara’da yapılmaktadır. İzmir’de

Önemli turistik bölgeler mevcuttur.İzmir’in içinde yer alan bazı sanayi

kuruluşlarında ciddi koku problemleri mevcuttur.

Mevcut durumdan sadece halk değil, turistler de şikayet etmektedirler. Problem turist azalmasına neden olabilmektedir.


16

Ankara’da

Türkiye’nin başkentidir.Ankara civarında Organize Sanayi Bölgesi,

küçük ve orta büyüklükte birçok endüstri bulunmaktadır.

Tavuk çiftlikleri, mezbahalar, et paketleme tesisleri, şeker fabrikası, yem fabrikaları, vb. mevcuttur. Buralardan etrafa salınan kokudan halk şikayetçi olmaktadır.


17

Projedeki Projedeki AAkktivittivitelereler//FazlarFazlar

Projedeki temel aktiviteler beş faz olarak planlanmıştır:

Faz A: Türkiye’de bir Çalıştay’ın yapılması

Faz B: Projede çalışacak elemanlar için Eğitim programlarının gerçekleştirilmesi (Almanya ve Türkiye’de)

Faz C: Ankara ve İzmir’de iki yıl boyunca koku ölçümlerinin yapılması


18

Devam:Devam:

Faz D: Elde edilen ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi, Koku Yönetmeliği taslağının ve koku konusunda guideline-yolgösterici bilgilerin ve standardların hazırlanması

Faz E: Proje çalışmaları sonunda Türkiye’de bir çalıştay düzenlenmesi, sonuçların ve Koku Yönetmeliği taslağının ülke çapında görsel ve yazılı basında duyurulması


19

Beklenen Sonuçlar ve YararlarBeklenen Sonuçlar ve Yararlar Projede elde edilen sonuçlara dayanarak, koku

ölçümü konusunda guideline-yolgösterici bilgiler ve Koku Yönetmeliği taslağı hazırlanmış olacaktır. Bu Yönetmelik taslağı Çevre ve Orman Bakanlığının onayı ile Hava Kanununun bir Yönetmeliği olacaktır.

Türkiye’de koku probleminin kontrolu ve yönetimi için alt yapı hazırlanmış, koku ölçümü artık Türkiye’de de yapılır olacaktır.


20

Devam:Devam: Koku yönetim politikalarının

oluşturulması için gereken elemanlar yetişmiş olacak ve idari yapılanmaya yardımcı olunacaktır.

Hazırlanan guidelines-yönlendirici bilgiler koku konusunda önemli sorulara ve problemlere cevap verebilecektir.


21

Devam:Devam: Proje sonunda ODTÜ ve Dokuz Eylül

Üniversiteleri, Çevre ve Orman Bakanlığı elemanları Koku Yönetimi konusunda

uzman kuruluşlar olacaklardır.

Bu kuruluşlar daha sonraki yıllarda da devam edecek olan eğitimlerle daha fazla sayıda uzman kişilerin bu konularda yetişmelerini sağlayacaklardır.


22

Devam:Devam: Projede elde edilecek ölçüm sonuçları

ilerideki çalışmalar için iyi bir kaynak olacaktır.

Bu proje kapsamında hazırlanan standardlar ve guideline-yolgöstericiler, ileride bölgedeki diğer ülkelerde referans olarak kullanılabilecektir.


23

SonuçlarSonuçlar Koku Yönetmeliğinin çıkarılması yerleşim

bölgelerimizde, özellikle turistik yörelerde hava kalitesinin daha iyi olmasını sağlayacaktır.

Proje, Türkiye ve Almanya arasındaki bilimsel ve teknik işbirliği olanaklarını arttıracak, ortak araştırma konularında beraber çalışma ortamı yaratacaktır.

Documents

Prof. Dr. Aysel Atimtay Proje Yöneticisi, ODTÜ Çevre Müh. Böl