Prof. dr hab. Krzysztof Opolski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warszawski

KONKURENCYJNOŚĆ – PONADCZASOWE WYZWANIE DLA

EKONOMISTÓW

wykład dla słuchaczy Uniwersytetu III Wieku

Prof. dr hab. Krzysztof Opolski

Wydział Nauk EkonomicznychUniwersytet Warszawski

Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

JAK DZIAŁA RYNEK?

RYNEK zmierza do równowagi, poprzez poszukiwanie odpowiedzi na 3 pytania:

1) CO będzie wytwarzane? Decydują o tym konsumenci, głosując za pomocą pieniądza.

2) JAK dobra i usługi będą wytwarzane? O tym decyduje konkurencja między firmami.

3) DLA KOGO wytwarzać? O tym rozstrzygają popyt i podaż na rynkach czynników produkcji (ziemi, kapitału, pracy)


KIEDY RYNEK DZIAŁA SPRAWNIE?

Rynek działa sprawnie – skutecznie i efektywnie – gdy możliwie dobrze wykorzystuje zasoby gospodarcze dla osiągania jak najlepszych efektów – w postaci satysfakcji konsumentów i zysku producentów

Kiedy tak się dzieje?

GDY RYNEK JEST KONKURENCYJNY!

konkurencja wymusza starania o realizację celów podmiotów gospodarczych przez zaspokajanie potrzeb klientów


KONKURENCJA – CO TO W OGÓLE JEST?

Marketingowo:„wszystkie bieżące i potencjalne kontroferty i

substytuty, które nabywca może brać pod uwagę” [Ph. Kotler, Marketing]

Szerzej (jako zjawisko gospodarcze):„Konkurencja gospodarcza jest rywalizacją

podmiotów, mającą na celu osiągnięcie korzyści związanych z działalnością gospodarczą na rynku krajowym i międzynarodowym” [J. W. Bossak, W. Bieńkowski, Międzynarodowa zdolność

konkurencyjna kraju i przedsiębiorstw, SGH, Warszawa 2004]


RYNEK – KONKURENCJA - KONKURENCYJNOŚĆ

Firmy dostrzegły, że muszą być bardziej skuteczne od konkurencji w kreowaniu, dostarczaniu i przekazywaniu wartości pożądanych przez konsumentów na wybrane rynki docelowe – tak się zrodził MARKETING

Wyzwaniem nie tylko firm i branż, ale także całych gospodarek narodowych, jest dziś budowanie zdolności i przewag konkurencyjnych


KONKURENCYJNOŚĆ

Czym jest zatem konkurencyjność? Nie ma jednej definicji konkurencyjności, ale

najprościej:

Konkurencyjność to zdolność do konkurowania

Czyli: konkurencyjność to zdolność do konkurowania, a więc – do budowania bogactwa i dobrobytu


KONKURENCYJNOŚĆ

Dokładniej – bycie konkurencyjnym, to posiadanie większej zdolności do rozwoju:

„W odniesieniu do konkurencji, konkurencyjność odzwierciedla pozycję jednego podmiotu gospodarczego (np. kraju, firmy, czy gospodarstwa domowego) w stosunku do innych podmiotów gospodarczych, poprzez porównanie jakości działania i rezultatów w kategoriach wyższości/niższości”

[J. Reiljan, M. Hinrikus, A. Ivanov, Key Issues in Defining ald Analysing the Competitiveness of a Country, University of Tartu, 2000]

Konkurencyjność może więc dotyczyć także obszarów terytorialnych


CZY WZROST GOSPODARCZY = ROZWÓJ?

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB) to wartość wszystkich dóbr i usług finalnych wyprodukowanych w danej gospodarce w przyjętym przedziale czasu (standardowo: rok). Jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

Szybki wzrost gospodarczy = szybki przyrost realnego Produktu Krajowego Brutto (PKB) per capita (na osobę)


CZY WZROST GOSPODARCZY = ROZWÓJ?

Szybki rozwój – szybki wzrost poziomu i jakości życia ludzi

Czy wysoki dochód = wysoka jakość życia? Nierówności społeczne Niedoskonałe działanie rynku Sfera dóbr publicznych Ustrój społeczny, polityczny, gospodarczy Kultura narodowa …

Czyli: miary rozwoju muszą uwzględniać społeczne aspekty rozwoju


INDEKS ROZWOJU LUDZKOŚCI (HDI)


INDEKS ROZWOJU LUDZKOŚCI (HDI)

WYSOKI██ 0.950 and over██ 0.900–0.949██ 0.850–0.899██ 0.800–0.849

ŚREDNI██ 0.750–0.799██ 0.700–0.749██ 0.650–0.699██ 0.600–0.649██ 0.550–0.599██ 0.500–0.549

NISKI██ 0.450–0.499██ 0.400–0.449██ 0.350–0.399██ under 0.350██ not available


PKB A POZIOM ROZWOJU - PRZYKŁAD

Porównanie krajów (2005)

Polska Czechy Litwa Indie

Ludzie

Oczekiwana długość trwania życia (w latach) 75.0 75.9 71.3 63.5

Powszechność wykształcenia średniego 99.4 95.8 96.7 56.6

Powszechność wykształcenia wyższego 63.4 48.0 76.0 11.4

Gospodarka

Dochód narodowy brutto/osobę (bieżące US$) 7 150.0 11 150.0 6 910.0 730.0

PKB (bieżące US$) 303.2 mld 124.0 mld 25.7 mld 805.7 mld

Wzrost PKB (rocznie w %) 3.5 6.1 7.6 9.2

Inflacja (rocznie w %) 2.6 0.7 5.8 4.4

Rynki i in.

Czas potrzebny na założenie firmy (w dniach) 31.0 40.0 26.0 71.0

Liczba linii telefonicznych (stacjonarnych i mobilnych, na 1 000 osób) 1 073.5 1 465.0 1 509.7 127.7

Użytkownicy internetu (na 1 000 osób) 262.0 269.5 357.8 54.8

Eksport dóbr high-tech (% eksportu przemysłowego) 3.8 8.1 (2000) 6.1 5.0 (2000)

Źródło: World Development Indicators database, April 2007


KONKURENCYJNOŚĆ MIEJSC

O co konkurują terytoria? Kapitał fizyczny (inwestycje bezpośrednie, lokalizacja

firm), Kapitał finansowy (środki z eksportu i sprzedaży w

ogóle, napływ inwestycji portfelowych i pieniężnych, środki pomocowe i fundusze UE),

Potencjał ludzki, Kapitał intelektualny (naukowcy, wynalazcy, twórcy

kultury) Generalnie: zainteresowanie i uznanie, które jest

później źródłem różnych rodzajów kapitału (uznanie produktów, tożsamości, historii, kultury, osiągnięć sportu, ludzi itp.).


Konkurencyjność kraju w teorii

Hierarchiczna koncepcja konkurencyjności kraju wg Trabolda:

Konkurencyjność wyraża się na 4 sposoby:1. Zdolność do sprzedawania (zdolności

eksportowe)2. Zdolność do przyciągania (lokalizacja)3. Zdolność do dostosowań (adaptacji)4. Zdolność do zarabiania

Im niższy czynnik – tym większe znaczenie, świadczy o wyższym stopniu „doskonałości w konkurencyjności”


Konkurencyjność kraju w teorii


Zdolność konkurencyjna kraju

Zdolność konkurencyjna podmiotu = produktywność nakładów + sprawność

mechanizmów organizacji + efektywność i skuteczność działania + przedsiębiorczość i

elastyczność + innowacyjność

„Współcześnie zdolność konkurencyjną kraju, jak i przedsiębiorstwa tworzą: wiedza, umiejętności, know how, technologie, struktury organizacyjne (…) a więc czynniki zasadniczo niematerialne (soft)” [J. W. Bossak, W. Bieńkowski, Międzynarodowa zdolność konkurencyjna kraju i przedsiębiorstw]


Konkurencyjność kraju w praktyce

Jak w praktyce mierzy się konkurencyjność krajów? Jednym z całościowych rankingów konkurencyjności

krajów jest „IMD World Competitveness Yearbook” (WCY) (inny to np. Global Competitiveness Report, WEF)

WCY skupia uwagę na rezultatach oddziaływania na siebie 4 głównych czynników konkurencyjnych (ponad 320 kryteriów):

1. Wyniki gospodarcze (economic performance)2. Sprawność rządów (government efficiency)3. Efektywność biznesu (business efficiency)4. Infrastruktura (infrastructure)


Konkurencyjność w praktyce [WEF]

Polska 2006:• zauważone zostały korzystne zmiany

makroekonomiczne• bardziej skuteczna walka z korupcją• dramatycznie niskie tempo wdrażania

najnowocześniejszych technologii i przygotowanie do ich wykorzystania

• zła ocena systemu sądów gospodarczych, (jeden z najgorszych na świecie)


Ranking łatwości prowadzenia biznesu:

Doing Business 2007. How to Reform, World Bank


Ranking łatwości prowadzenia biznesu:

Doing Business 2008, World Bank


Konkurencyjność a innowacyjność


Konkurencyjność a strategia promocji

POTENCJAŁ KONKURENCYJNOŚCI REGIONU(zasoby: materialne i niematerialne)

PRZEWAGA KONKURENCYJNA REGIONU(instrumenty konkurowania: w tym produkt i narzędzia promocji)

STRATEGIA ROZWOJU REGIONU(wizja rozwoju, cele strategiczne)

STRATEGIA MARKETINGU REGIONU

STRATEGIA PROMOCJI REGIONU

Documents

Prof. dr hab. Krzysztof Opolski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warszawski