Prof. dr hab. Zdzisław Wołk Uniwersytet Zielonogórski

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Aktywność i aktywizacja pozawodowa seniorów (I)

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Seniorzy. Aktywizacja i aktywność pozawodowa

Treść zajęć

1. Bieg życia człowieka. Kryzysy życiowe. Zadania rozwojowe późnej dorosłości2. Seniorzy w środowisku życia. Dom jako twierdza tożsamości3. Potrzeby jako motor aktywności. Potrzeby ludzi starszych. Motywacja do działania4. Bilans życia a aktywność w okresie późnej dorosłości. Kierunki aktywności pozawodowej5. Samotność, wyłączenie i marginalizacja seniorów. Przywracanie do funkcjonowania w społeczeństwie. Senior jako doradca zawodowy6. Edukacja formą i źródłem aktywności osób starszych. Edukacja formalna i nieformalna. Autoedukacja7. Zainteresowania i zamiłowania a aktywizacja i aktywność8. Wolontariat jako forma aktywności parazawodowej9. Utrzymywanie kontaktów z zakładem pracy i środowiskami zawodowymi. Wspólnota interesów firmy i seniora – byłego pracownika10. Trzeci sektor i jego przydatność w życiu seniorów

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Literatura

Buhler Ch., Bieg życia ludzkiego, Warszawa 1999Dom we współczesnej Polsce. Szkice, pod red. T. Sicińskiego i P. Łukasiewicza, Wrocław 1992Dubois – Dumee J.–P., Starzeć się pięknie, Poznań 2004EriksonE. H., Tożsamość a cykl życia, Poznań 2004Feltcham C., Horton J., Psychoterapia i poradnictwo, t. 1 i 2, Sopot 2013Giddens A., Socjologia, Warszawa 2006Jankowski D., Edukacja wobec zmiany, Toruń 2001 Kozielecki J., Społeczeństwo transgresyjne. Szansa i ryzyko, Warszawa 2004Leszczyńska – Rejchert A., człowiek starszy i jego wspomaganie – w stronę pedagogiki starości, Olsztyn 2006Oleś P. K., Psychologia człowieka dorosłego, Warszawa 2011Wiatrowski Z., Dorastanie, dorosłość starość człowieka w kontekście działalności i kariery zawodowej, Radom 2009Wprowadzenie do andragogiki, pod red. T. Wujka, Warszawa 1996Zaborowski Z., Problemy psychologii życia, Warszawa 2001

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Niejednoznaczność terminologiczna -seniorzy- „trzeci wiek”- „jesień życia”- późna dorosłość”- starość

Kryteria: czas życia, uwarunkowania kulturowestan zdrowiauwarunkowania formalne

własny dobrostan, samoocena

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Dojrzałość życiowa w późniejszym okresie życia

Późna dorosłośćUmiejętność wyrzekania się rzeczy, które człowiek stopniowo traciUmiejętność samoograniczenia i wypracowania nowych strategii transgresjiZdolność dystansowania się do świata i do bieżących wydarzeńNabieranie filozoficznego stosunku do życiaWchodzenie w rolę mędrcaUmiejętność dokonywani bilansu i utworzenia spójnej historii życia

Dojrzała starośćZdolność opanowania lęku przed śmierciąSkierowanie aktywności osobistej na wartości nieprzemijająceZdolność do cieszenia się z życiaDawanie wsparcia innym

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Zadania rozwojowe późnej dorosłości

Jest to czas osiągnięcia pełnej dojrzałości, mądrości i integracji wewnętrznej

Akceptacja ludzkiej osobowości i własnego życiaPrzystosowanie się do ograniczeń wynikających z procesów starzenia i społecznych warunków jego przebieguPodtrzymanie zaciekawienia światemZaakceptowanie pustoszenia środowiska rówieśniczegoPodejmowanie zadań konstruktywnych przy wykorzystaniu możliwości integrowania własnych zasobów oraz kompensowania ograniczeńStworzenie ”dzieła życia” (nie tylko artyści)Przygotowanie do spotkania się ze śmiercią

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Życie ludzkie jako cykl kryzysów„… rozwój psychospołeczny przechodzi przez pewne krytyczne etapy – przy czym „krytyczny” oznacza punkty zwrotne, momenty rozstrzygające pomiedzy postępem a regresją, integracją a opóźnieniem” (Erikson)

Kryzys IPodstawowa ufność – nieufnośćKryzys IIAutonomia – wstyd i zwątpienieKryzys IIIInicjatywa – poczucie winyKryzys IVPracowitość – poczucie niższościKryzys VTożsamość – niepewność roliKryzys VIIntymność – izolacjaKryzys VIIGeneratywność – stagnacjaKryzys VIIIIntegracja ego – rozpacz

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Kryzys życiowy jako czynnik sprzyjający umacnianiu jednostki

Okazja do spotkania się z samym sobą

Rozpoznanie rzeczywistych własnych możliwości i ograniczeń

Gromadzenie zasobów (społecznych, niematerialnych i materialnych)

Rozwiązanie rzeczywistych problemów

Mobilizowanie własnych sił i możliwości

Wzrost własnej sprawczości

Umacnianie swojej pozycji (subiektywne i obiektywne)

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Przebieg kariery zawodowej

kształcenie zawodowe – adaptacja społeczno – zawodowa – identyfikacja

zawodowa – stabilizacja zawodowa - sukces zawodowy – mistrzostwo zawodowe –

aktywność pozawodowa

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Transgresja praca zawodowa – emerytura. Okoliczności i konsekwencje- zmiana rytmu życia- często praca jest dominującą (jedyną) formą aktywności pracownika- brak obowiązków i wymogów- ogranicza się środowisko społeczne (koledzy z pracy)- mniejsze możliwości znajdowania przydatności, satysfakcji i uznania- ograniczone stają się warunki materialne (niższe przychody)- redukowanie potrzeb- mniejsze możliwości zdobywania doświadczenia i edukacji

Ale:- są większe możliwości decydowania o sobie (wymaga asertywności wobec częstej presji dzieci, wnuków, niekiedy rodziców)- można zadbać o własne zdrowie i skupić się na sobie- można oddać się ulubionym zajęciom, hobby- można większa aktywność skupić na budowaniu relacji rodzinnych i przyjacielskich (towarzyskich)- można poświęcić czas na działalność społecznikowską

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Starość pozwala uwolnić się od ograniczeń, jakie nakłada praca i niesie wiele możliwości. Wiąże się jednak ze społecznymi, ekonomicznymi i psychologicznymi problemami, jakim musi stawić czoło jednostka (a także często jej rodzina). Emerytura jest dla większości ludzi wielką zmianą życiową, tożsamą zazwyczaj z utratą statusu. Ludzie często czują się samotni i zdezorientowani, gdyż musza na nowo wypracować większość codziennych rutyn. Giddens

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Seniorzy a środowisko

Środowisko - składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne

Środowisko:a. naturalneb. kulturowe

Dwa podejścia do analizy relacji człowiek - środowisko:-indywidualistyczne-uniwersalistyczne

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Społeczność lokalna - formy obejmujące całość życia mieszkańców, kształtujące systemy odpowiedzialności grup i instytucji, umożliwiające jej członkom zaspokajanie ich potrzeb. Umożliwiają one ludziom rozwiązywanie podstawowych problemów w ich życiu i utrzymywanie egzystencji, socjalizacji, kontroli społecznej, zapewnienie bezpieczeństwa i ładu.

Ze społecznością lokalną szczególnie wiąże się określone względnie wyizolowane, najczęściej niewielkie terytorium, czyli obszar, na którym członkowie zbiorowości rozwijają swoją codzienną aktywność społeczną. Pomiędzy ludźmi przebywający obok siebie w przestrzeni powstają silne więzi oraz formy życia zbiorowego

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Ludzie tworzący społeczność lokalną cenią wspólną tradycję, symbole i wartości.

Mają poczucie jedności i odrębności, czują przynależność do swojego środowiska.

Zapewnia im ono poczucie bezpieczeństwa i spokoju. Realizują swoje potrzeby

korzystają z tych samych instytucji kultury i usługowych. Cechami społeczności

lokalnej jest tożsamość etniczna, kulturowa i religijna, rozwinięty system kontroli

społecznej i identyfikacji członków, względna jednolitość zawodowa oraz zbliżona

sytuacja ekonomiczna członków.

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

na dzisiaj dziękuję…