prof. nzw. dr hab. inż. Andrzej KraszewskiWydział Inżynierii Środowiska Politechnika Warszawska

Percepcja społeczna energetyki atomowej

26 maja 2008

ENERGETYKA JĄDROWA - PROTESTYENERGETYKA JĄDROWA - PROTESTY

Infrastruktura energetyki jądrowej powoduje największe ryzyko konfliktu:

Interwenienci:

• Pozarządowe organizacje ekologiczne

• Lokalne społeczności

• Samorządy

• Lobbies (górnicze, naftowe, OZE…)

ENERGETYKA JĄDROWAENERGETYKA JĄDROWA

CZY WARTO WRACAĆ W POLSCE DO DYSKUSJI O ENERGETYCE JĄDROWEJ?

WYZWANIA DLA ENERGETYKIWYZWANIA DLA ENERGETYKI

1. Bezpieczeństwo energetyczne

2. Walka z efektem cieplarnianym (głównie poprzez redukcję emisji CO2)

OBIE DOTYCZĄ ŻYWOTNYCH INTERESÓW POLSKI

DWIE KWESTIE SĄ DZIŚ PIERWSZOPLANOWE W WYMIARZE GLOBALNYM:

BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNEBEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE

10% zainstalowanej mocy jest bezużyteczna. 30% już teraz wymaga wymiany lub modernizacji. 20% musi być odbudowane do roku 2030

Konieczność odbudowy sektora wytwarzania energii

Konieczność zapewnienia energii dla procesów rozwoju gospodarczego

Wzrost PKB (w %), w latach 2006-2015, zgodnie z NSRO

Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Zmiany PKB

6,15,59

6,21

5,62

6,98

5,97

5,94

6,56

3,08

3,30

REDUKCJA EMISJI COREDUKCJA EMISJI CO22

Polityka klimatyczna Polski: cel redukcyjny w roku 2020 w stosunku do roku bazowego (1988) – 40%

• W LATACH 2013-2020 KONIECZNA BĘDZIE REDUKCJA RZĘDU 170 MLN TON GAZÓW CIEPLARNIANYCH (OK. 30% OBECNEJ EMISJI) – CEL TEN WYDAJE SIĘ OBECNIE NIEMOŻLIWY DO OSIĄGNIĘCIA.

• PO 2013 WOLNY RYNEK HANDLU EMISJAMI MOŻE SPOWODOWAĆ JUŻ W PIERWSZYM ROKU PODWYŻKI CEN ENERGII O 50-70%. TO MOŻE SPOWOLNIĆ LUB NAWET ZAHAMOWAĆ ROZWÓJ GOSPODARCZY

KIERUNKI DZIAŁAŃKIERUNKI DZIAŁAŃ

•efektywność użytkowania energii,•odnawialne źródła energii (OZE),•nowe technologie energetyki jądrowej,•zaawansowane technologie zgazowania węgla,•sekwestracja i magazynowanie CO2,•hybrydowe silniki samochodowe,•wykorzystanie rozproszonych zasobów energii.

(Amerykański Instytut Badawczy Energetyki (EPRI))

Bezpieczeństwo energetyczne i ograniczenie emisji CO2 może być zapewnione na 7 sposobów:

ENERGETYKA JĄDROWAENERGETYKA JĄDROWA

RZĄD MA PEŁNE PRAWO (A NAWET OBOWIĄZEK) WRÓCIĆ DO

ENERGETYKI JĄDROWEJ JAKO JEDNEGO Z ELEMENTÓW PLANU ROZWIĄZANIA

PROBLEMÓW ENERGETYCZNYCH KRAJU

Jak zmniejszyć pole konfliktu?

ANATOMIA KONFLIKTUANATOMIA KONFLIKTU

Inwestor

Interwenienci

Elektrownia

3

7

2 4

5

1

JądrowaSąd

Podejmujący decyzję

1. INWESTORZY: Arogancja. Błędy proceduralne. Niedocenianie roli konfliktu w podejmowaniu decyzji.

2. DECYDENCI: Słaba klasa polityczna: Wmanewrowani w konflikt myślą raczej o swojej pozycji politycznej, aniżeli o dobru społecznym.

3. INTERWENIENCI: Społeczności lokalne: Brak zaufania do PD. Edukacja (ekologiczna) jest niewystarczająca - NIMBY. POE: często prymat ideologii nad zasadą optymalności.

To powoduje, że decyzje dotyczące rozwoju infrastruktury są trudne do uzasadnienia, zatem

słabo odporne na argumenty polityczne i podatne na KONFLIKT.

ETIOLOGIA, czyli gdzie leży przyczyna?ETIOLOGIA, czyli gdzie leży przyczyna?

Analiza techniczna, ekonomiczna

i środowiskowa(fakty)

Zaangażowanie społeczne(wartości)

PODEJMUJĄCYDECYZJĘ

Inne priorytety

np. polityczne

KONFLIKT! KONFLIKT! KONFLIKT!

AKSJOLOGIA, czyli JAK BYĆ SKUTECZNYM…

ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNEZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE

DOCELOWE GRUPY SPOŁECZNE (na przykładzie EJ)

• BENEFICJENCI: ci, którzy korzystają z energii elektrycznej (ogół mieszkańców Polski).

• POSZKODOWANI: ci, którzy uznają, że ich interes jest zagrożony w wyniku realizacji przedsięwzięcia (np. mieszkańcy okolic EJ, przedsiębiorcy przemysłu paliw kopalnych, energetyki odnawialnej, branży spożywczej i turystycznej…).

• INTERWENIENCI: ci, którzy zdecydują się na udział w konsultacjach, w programie uczestnictwa i ew. w proteście.

W SYSTEMIE DEMOKRATYCZNYM SPOŁECZEŃSTWO MA PEŁNE PRAWO DO UCZESTNICTWA W PROCESACH PLANOWANIA I PRZYGOTOWANIA INWESTYCJI

BENEFICJENCIPOSZKODOWANI

INTERWENIENCI

1. POZARZĄDOWE ORGANIZACJE EKOLOGICZNE – przestrzeganie zasad ekorozwoju, ochrona zasobów przyrody, nadmierne emisje substancji i energii, ochrona krajobrazu.

Ochrona (interes) środowiska przyrodniczego

2. LOKALNE SPOŁECZNOŚCI – pogorszenie warunków zdrowotnych, zmniejszenie wartości nieruchomości, pogorszenie warunków egzystencji, itp.

Ochrona (interes) środowiska społecznego

3. STOWARZYSZENIA PROFESJONALNE - hotelarze, deweloperzy, kupcy

Ochrona (interes) środowiska ekonomicznego

Interwenienci obawiają się, że w procesie decyzyjnym ich interes nie zostanie należycie uwzględniony

INERWENIENCI: Zrozumieć ich interesINERWENIENCI: Zrozumieć ich interes

FAZA PLANOWANIA STRATEGICZNEGO

• RZETELNA PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘRzetelna = wolna od manipulacji lobbies

• ANALIZA TECHNICZNO-EKONOMICZO-ŚRODOWISKOWA WARIANTÓW STRATEGII ROZWOJU ENERGETYKI Sformułowanie wariantów i kryteriów oceny. Studium wykonalności bloku IGCC z CCS. Studium wykonalności elektrowni jądrowej, analiza wariantów lokalizacji. Analiza (wielokryterialna) wariantów. itp.

ANALIZA TECHNICZNAANALIZA TECHNICZNA

Zasadność EJ musi wynikać z analiz w fazie planowania strategii rozwoju energetyki – w nawiązaniu do działań

efektywnościowych, rozwoju OZE, IGCC i CCS

ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE W FAZIE P.S.ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE W FAZIE P.S.

KONFLIKT CZY WSPÓŁPRACA?

?

A MOŻE

OGÓLNOPOLSKI OKRĄGŁY STÓŁ ENERGETYCZNY?

MOŻLIWE KIERUNKI DZIAŁAŃ:

• INICJOWANIE OPRACOWAŃ I RAPORTÓW

• ANALIZA WARIANTÓW ROZWOJU ENERGETYKI

• INICJOWANIE DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH I INFORMACYJNYCH

• INICJOWANIE BADAŃ OPINII PUBLICZNEJ

• PRZYGOTOWANIE REKOMENDACJI DLA RZĄDU

• PREDSTAWICIELI DUŻYCH FIRM ENERGETYKI ZAWODOWEJ

• PRZEDSTAWICIELI INTERESU ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII

• POZARZĄDOWE ORGANIZACJE EKOLOGICZNE

• POLSKĄ AGENCJĘ ATOMISTYKI

• EKSPERTÓWNie unikajmy trudnych partnerów, oni i tak będą

dochodzić swego interesu – rozmawiajmy z nimi, gdy wszystkie opcje są jeszcze otwarte.

ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE W FAZIE P.S.ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE W FAZIE P.S.

KTO POWOŁUJE „STÓŁ”?

MINISTROWIE GOSPODARKI I ŚRODOWISKA? PREMIER?

KOGO ZAPROSIĆ DO UDZIAŁU?

EDUKOWANIEEDUKOWANIE

• PROGRAMY EDUKACYJNE OSZCZĘDZANIA ENERGII

• ENERGETYKA I OCHRONA KLIMATU

• BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE

• ILE KOSZTUJE ENERGIA?

BENEFICJENCI POSZKODOWANI

NAKŁADY NA EDUKOWANIE

• WARIANT „ZEROWY” – Business as usual

• WARIANT 50% ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII

• WARIANT Z 3 ELEKTROWNIAMI JĄDROWYMI - 15% z EJ, 18% z OZE

• INNE WARIANTY – zgłaszane w toku prac OSE

Pomóż zainteresowanym określić „ich” warianty – one mogą być interesujące. A jeśli są nierealne – niech to

sami zobaczą…

WYBÓR WARIANTÓW DO ANALIZY W PLANOWANIU SRATEGICZNYM

Wariant mało realny – również i takie warianty trzeba zbadać, na życzenie zainteresowanych. To z analizy powinien wynikać

np. zbyt wysoki koszt tego wariantu

ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE I ANALIZA TECHNICZNAI ANALIZA TECHNICZNA

1. KRYTERIA TECHNICZNE

2. KRYTERIA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO

3. KRYTERIA EKONOMICZNE

4. KRYTERIA OCHRONY ŚRODOWISKA

5. KRYTERIA SPOŁECZNE

MAKSIMUM 20-30 KRYTERIÓW!

ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE I ANALIZA TECHNICZNAI ANALIZA TECHNICZNA

WYBÓR KRYTERIÓW OCENY WARIANTÓW SYSTEMU DO ANALIZY W STUDIUM

STRATEGICZNYM

ANALIZA PORÓWNAWCZA WARIANTÓW

1. OPIS MOŻLIWYCH DECYZJI MA POSTAĆ MACIERZY

2. USTALENIE PREFERENCJI UCZESTNIKÓW PROCESU DECYZYJNEGO

3. USZEREGOWANIE WARIANTÓW OD NAJBARDZIEJ DO NAJMNIEJ POŻĄDANEGO

AWK ma wszelkie cechy narzędzia wspomagającego udział społeczeństwa na etapie podejmowania decyzji.

METODA ANALIZY WIELOKRYTERIALNEJ POLEGA NA PORÓWNANIU MIEDZY SOBĄ WARIANTÓW DECYZYJNYCH POSŁUGUJĄC SIĘ ZBIOREM KRYTERIÓW WŁAŚCIWYCH DO OCENY RÓŻNORAKICH ASPEKTÓW

TYCH WARIANTÓW.

IMPLEMENTACJA PLANUIMPLEMENTACJA PLANU

PRAWIDŁOWO PODJĘTA DECYZJA KONSULTACJACH SPOŁECZNYCH, KTÓRE DOPROWADZIŁY DO

POROZUMIENIA Z WIĘKSZOŚCIĄ INTERWENIENTÓW KOŃCZY DYSKUSJE.

TERAZ W INTERESIE SPOŁECZNYM IMPLEMENTACJA PLANU MA ABSOLUTNY PRIORYTET

ZAGROŻENIA PROJEKTU

1. UPOLITYCZNIENIE PROCESU DECYZYJNEGO – ZWŁASZCZA W OKRESACH PRZEDWYBORCZYCH

2. MENTALNOŚĆ NIEKTÓRYCH INWESTORÓW „JA TU JESTEM

OD BUDOWANIA…”

3. IDEOLOGIZACJA KWESTII ENERGETYKI JĄDROWEJ ZE

STRONY WIELU POZARZĄDOWYCH OORGANIZACJI

EKOLOGICZNYCH

4. LOBBING GRUP INTERESÓW ZA „ODPOWIEDNIMI”

ROZWIĄZANIAMI

5. POKUSA ZBYTNIEGO „PÓJŚCIA NA SKRÓTY” – OMAWIANE

DZIAŁANIA WYMAGAJĄ CZASU

KONKLUZJA

NALEŻY ZDAĆ SOBIE SPRAWĘ, ŻE ZASADNICZY PROBLEM BUDOWY ENERGETYKI JĄDROWEJ LEŻY TYLE SAMO W SFERZE ANALIZ TECHNICZNO-EKONOMICZNYCH, CO W:

1. GDZIE TO KONIECZNE, PRZEMYŚLENIU JESZCZE RAZ KWESTII STRATEGII ROZWOJU ENERGETYKI

2. UWZGLĘDNIENIU WŁAŚCIWEJ ROLI KRYTERIÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

3. UZYSKANIU MOŻLIWIE SZEROKIEJ AKCEPTACJI SPOŁECZNEJ DLA PLANOWANYCH INWESTYCJI.

NALEŻY PONADTO WDROŻYĆ TAKIE PROCEDURY I DOMAGAĆ SIĘ TAKIEGO PRAWA, KTÓRE POZWOLI NA SKRÓCENIE CZASU PRZYGOTOWANIA INWESTYCJI INFRASTRUKTURALNYCH –

ZWŁASZCZA LINIOWYCH – (ENERGETYCZNE LINIE PRZESYŁOWE)