Prof.Dr. Yusuf Zeki YILDIZ

3001 – DERS KURULU3001 – DERS KURULU20142014

ANATOMİANATOMİDUYU ORGANLARIDUYU ORGANLARI(Organa Sensuum)(Organa Sensuum)

Prof.Dr. Yusuf Zeki YILDIZ

• Kendi iç dünyamızdan veya dış dünyadan gelen çeşitli uyarıları merkez sinir sistemine ileten organlara organa sensuum (duyu organları) adı verilir.

• Klasik olarak bilinen 5 duyu (görme, işitme, koku, tad ve dokunma) dışında ;

• Basınç, ağrı, ısı, denge, hareket, açlık… gibi duyular da vardır.

• Tüm duyuların algılanması reseptör adı verilen özel algılama birimleri ile sağlanır.

• Her reseptör, algıladığı uyarıları sinir impulsu – elektrik enerjisine dönüştüren biyolojik bir çeviricidir.

• Duyuların iletimi afferent sinirler ile sağlanır.

ORGANA SENSUUM (DUYU ORGANLARI)

DUYULARI İLETEN SİNİRLER

• Afferent sinirler:• 1) Somatik afferent sinirler• 2) Visseral (otonomik) afferent sinirler

• Somatik duyular genellikle bilince ulaşan duyulardır.• Genel somatik duyular: • Dokunma• Basınç• Deri ile aldığımız ağrı• Sıcak ve soğuk• Kaslar ve eklemlerden gelen hareket ile ilgili duyular

(Proprioseptif duyular)

• Bu duyuları taşıyan sinirlere Genel Somatik Afferent (GSA) sinirler denir.

Özel somatik duyular:• Görme• İşitme

• İç kulaktan gelen denge ile ilgili duyular

Bu duyuları taşıyan sinirlere Özel Somatik Afferent (ÖSA) sinirler denir.


Genel visseral duyular:

Fonksiyonları otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilen organ ve yapılardan gelen ve çoğu bilince

ulaşmayan duyulardır. Bu duyuları taşıyan sinirlere Genel Visseral Afferent (GVA) sinirler denir.

İç organlardan gelen gerilme ve düz kas spazmı gibi nedenlerle oluşan ağrı duyusu bilince ulaşan genel

visseral duyulardandır.


Özel visseral duyular:

• Koku• Tad

Bu duyular sonuçta otonom sinir sisteminin kontrolü altında çalışan organ ve yapıları etkilediği için özel

visseral duyular olarak kabul edilir.Bu duyuları ileten sinirlere Özel Visseral Afferent

(ÖVA) sinirler denir.


DUYULAR

GENEL ÖZEL

Somatik Visseral Somatik Visseral

taktil: (spinal sinirler ve CN. V)

- ağrı- ısı- temas- vibrasyon- pozisyon

organların durumu (otonom sinirler)

- görme (CN. II)- işitme ve denge

(CN. VIII)

- koku (CN. I)- tat (CN. VII –

IX- X)


• Reseptörler, yerleşimlerine göre 4 gruba ayrılır :• Eksteroreseptör (Mekanoreseptör) – Deride yüzeyel

ve geniş olarak yer alan, dış ortamdan gelen uyarıları direkt alan reseptörlerdir.

• Interoreseptör (Visceroreseptör) – Vücud içinde (İç organların duvarında, salgı bezlerinde ve damarların adventisyal tabakasında) yer alan ve kan basıncı, O2, CO2 konsantrasyonunu… algılayan reseptörlerdir.

• Telereseptör – Vücuda uzaktan gelen görüntü, ses ve koku uyarılarını algılayan reseptörlerdir.

• Proprioreseptör – Eklem, kas ve kulağın vestibuler bölümünde (denge organı) yer alan derin duyu uyarılarını algılayan reseptörlerdir. Vücut parçalarının pozisyonu ve hareketlerini (kinestetik duyu) algılayarak, vücut dengesinin sağlanmasınıda rol oynar.

• Algıladıkları uyarı tiplerine göre reseptörler :

• Termoreseptörler – ısı duyusunu algılar.

• Kemoreseptörler – vücut sıvılarındaki iyonlar ile (H2, O2, CO2…) tad veya kokudaki kimyasal maddelere duyarlı.

• Fotoreseptörler – ışık duyusunu algılar.

• Nosiseptörler – dokularda hasarlanma–yaralanma sonucu oluşan ağrı duyusunu algılar.

• Baroreseptörler – vücut sıvılarındaki basınç değişimlerini algılar.

• Mekanoreseptörler – titreşim ve hareket değişimlerini algılar.


• Duyular 2 gruba ayrılır :

• Genel duyular – Dokunma, basınç, titreşim, ısı, ağrı, iki nokta diskriminasyonu, stereognosis, propriosepsiyon…

• Propriosepsiyon dışındaki duyular deride yer alır

• Özel duyular – Görme, işitme - denge, koku ve tad


DERİ

DERİ KATMANLARI TIRNAK YAPISI

• Deri ve eklentileri, integumentum commune (ortak örtüler) başlığında incelenir. Burada yer alan yapılar :

• Kıllar, Tırnaklar, Deri bezleri ve Derideki genel duyu reseptörleridir.Stratum corneum

Stratum basale

Gl.sebacea

Bulbus pili

Folliculus pili / Radix pili

Pilus (Kıl)

Arter SinirGl.sudorifera

Epidermis

Dermis

Hypo-dermis

Unguis (Tırnak)

Lunula

Vallum unguis (Eponychium)

Hyponychium

Matrix unguis

Corpus unguis

Reseptör

DERİ

• Deri : 1-2 mm kalınlığındadır ve 1.5-2 m² kadar alan kaplar.

• Vücudu zararlı etkenlere (mekanik, kimyasal, ısı, ışık…) karşı korur.

• Vücud ısısının düzenlenmesinde rol oynar.• Ultraviyole ışığının etkisi ile D vitaminini oluşturur.• Ter ve yağ bezleri ile boşaltım organı gibi görev yapar.• Çeşitli reseptörleri ile en geniş genel duyu organıdır.• Normalde var olan deri gerginliğine Turgor denir.• Deri üzerinde kollajen lif demetleri yöneltisinde görülen

deri çizgilerine Langer çizgileri (linea distractiones) denir. Cerrahi deri kesisi bu çizgiler doğrultusunda yapılmalıdır.

• Deri üzerinde ayrıca sulci cutis adlı çeşitli oluklar yer alır.• Omuriliğin bir segmentinden çıkan sinirlerin innerve ettiği

deri alanına dermatom denir.• Deri; sistemik hastalıklardaki etkileşimi, cerrahi özellikleri

ve innervasyon yönüyle nörolojik hastalıkların tanısında önemli.

• Deri temel olarak 2 tabakadan yapılıdır :• Epidermis ve Dermis

• I - Epidermis : Çok katlı keratinize epitel doku olup, vücud dış yüzeyinde yer alan özel katmandır. Ektoderm’den gelişir.• Zararlı etkenlere (kimyasal, mekanik veya mikroplar…)

karşı korunmada bariyer gibi rol oynar.• Kan damarları içermez. Diffüzyon ile beslenir.• Vücutta en kalın olduğu yerler avuç içi ve ayak

tabanıdır.• 5 katlı bir yapıya sahiptir. En derinde yer alan tabakası

stratum basale/germinativum deri rengini verir (melanositler) ve yenileyici katmandır.

DERİ

DERİ TABAKALARI

Sulci cutis

Stratum corneum

Stratum lucidum

Stratum granulosum

Stratum spinosumStratum basale

Stratum germinativum

Meissner cisimciği

Kan damarı

Vater-Pacini cisimciği

Gl.sudoriferae (Ter bezleri)

Epidermis

Dermis

Hipodermis/ Subcutis

(Derialtı)

Cutis (Deri)

• 1- Stratum corneum: Çekirdeği olmayan, çok sayıda keratinleşmiş hücreler (keratinocytus) içeren ve devamlı aşınmaya maruz kalan 20-30 katmanlı en dış tabakadır.

• 2- Stratum lucidum: Işık kırıcılığı yüksek, homojen, ince tabakadır. Deriyi, güneşin UV ışınlarından korur.

Ter bezlerinin ağızları

Stratum basale çıkıntıları

EPIDERMIS TABAKALARI

Stratum corneum

Stratum lucidum

Stratum granulosum

Stratum basale

Stratum spinosum

• 3- Stratum granulosum: Keratohiyalin granüller içeren 3-4 katlı tabakadır. Keratinizasyon bu tabakada başlar.

• 4- Stratum spinosum: Epidermisin en kalın tabakasıdır. Bakterileri fagosite eden Langerhans hücreleri yer alır.

• 5- Stratum basale: En alt katman olup, bazal lamina üzerin dedir. Derinin rengini veren melanocytus’lar buradadır. En yüzeydeki katman incelince bu tabaka diğer katmanların

oluşumunu (germinativ tabaka) sağlar.

16

Estratos de la EpidermisEPIDERMIS TABAKALARI

Epidermis

Dermis

Hypodermis

Bulbus pili

Plexus radix pili

Panniculus adiposus (Subcutis)

Rete arteriosum dermale

Plexus venosus dermalis

Porus dermalis

Meissner korpuskülü

Serbest sinir uçlarıStratum reticulare (Dermis)Gl.sebaceaM.arrector piliDuysal sinir lifleriGl.sudorifer eccrinaVater-Paccini korpuskülü

Scapus piliRadix pili

Stratum papillare (Dermis)

DERMIS

Folliculus piliGl.sudorifer eccrina

• II - Dermis : Çeşitli hücreler (fibroblast, makrofajlar, yağ hücreleri) ile birbirine örgülü durumda kollajen, retiküler ve elastik liflerden yapılı kalın bir tabakadır. Mesoderm kökenli.• Damar ve sinirler bol miktarda bulunur.• Duysal sinir sonlanmaları, deri bezleri ve kıl

kökleri içerir.

DERMIS TABAKALARI

EPIDERMIS

Stratum papillare

Stratum reticulare} DERMIS

• 1- Stratum papillare: İnce kollagen lifler içeren gevşek bağ doku tabakasıdır. Epidermise doğru uzanan çıkıntılara papilla denir. Parmak izi oluşumu bu çıkıntıların sonucudur.

• 2- Stratum reticulare: Kollagen liflerin hakim olduğu sık örgülü bağ dokusu tabakasıdır. Ter ve yağ bezleri, kıl folikülleri, kan-lenf damarları ve m.arrector pili’yi içerir.

• Hipodermis (subkutis) – deri altı katmanı olup, gevşek fibröz bağ dokusundan yapılıdır.

• Yağ hücreleri bol miktarda bulunur.

• Dermis tabakasından daha kalın olup, derialtı duysal sinirler, yüzeyel venler ve lenf damarları yer alır.

• Gevşek yapısı yüzünden deri serbest bir şekilde hareket ettirilebilir.

• Kadınlarda, erkeklere göre hipodermis’te daha çok yağ dokusu yer alır (Öz. meme, kalça ve karın bölgesinde).

• Bu sebeple özellikle kadınlarda vücud konturlarının oluşumu karakteristik olarak ortaya çıkar.

• Yağ miktarı – beslenme, hormonal veya ırka göre değişir.

DERMIS TABAKALARI

Panniculus adiposus

Epidermis

Dermis

Hypodermis(Subcutis)

Rete arteriosum dermale ve Rete venosum dermalis

DERMIS TABAKALARI

DERİ EKLENTİLERİ

• Derinin özel eklentileri –

• I - Deri bezleri (Gll.cutis)

• Yağ bezleri (Gll.sebaceae)

• Ter bezleri (Gll.sudoriferae)

• II - Kıllar (Pili)

• III - Tırnaklar (Ungues)

• IV - Deri reseptörleri (Receptoria cutis)

DERİ EKLENTİLERİ

DERİ KATMANLARI TIRNAK YAPISI

Stratum corneum

Stratum basale

Gl.sebacea

Bulbus pili


Pilus (Kıl)

Arter SinirGl.sudorifera

Epidermis

Dermis

Hypo-dermis

Unguis (Tırnak)

Lunula

Vallum unguis (Eponychium)

Hyponychium

Matrix unguis

Corpus unguis

Reseptör

DERİNİN ÖZEL EKLENTİLERİ

• I - Deri bezleri (Gll.cutis): 2 cins deri bezi vardır :

• 1 - Yağ bezleri (Gll. sebaceae) –Avuç içi ve ayak tabanı dışında tüm vücut derisinde dermis tabakasında yer alır.

• Salgılarını kıl foliküllerine veya direkt deri yüzeyine boşaltırlar.

•Sebum ; Özel kokulu yağ bezi salgısına denir. Deri yüzeyini yağlayarak bakteri ve mantarlara karşı bariyer oluşturur. Salgılanma miktarı sıcaklık, cinsiyet hormonları ve yaş ile etkilenir.

• Akne ; yağ bezinin kronik iltihabıdır.

• Androjenler ; yağ bezinin salgısını arttırır.

DERİ BEZLERİ

Pilus (Kıl)

Gl.sebacea

Terminationes nervorum

Nervus

Epidermis

Dermis

Hypodermis

Gl.sudoriferaArteriol

M.arrector pili

Panniculus adiposus

Vas capillare

Gl.sebacea


Gl.sebacea pilaris

• 2 - Ter bezleri (Gll.sudoriferae) – • Ekrin ter bezleri : Basit kıvrımlı tübüler

bezlerdir. Kıl folikülü ile ilişkili değildir. Dudak kenarı, tırnak yatağı, labium minus, clitoris ve glans penis dışında tüm vücut derisinde yer alır. • Vücut ısısına duyarlı boşaltım organı gibi

görevi yapar. Günde 600 ml. asidik salgı salgılar. Vücut ısısı yükselince bu bezler uyarılır ve bol salgı salarak, vücut ısısının düşmesini sağlar.

• Apokrin ter bezleri : Geniş lümenli kıvrımlı tübüler bezlerdir. Kıl folikülü ile ilişkilidir. Salgısı lümende depolanır. Koltukaltı, areola mammae, labium majus ve anal-genital bölgede yer alır. • Streslere yanıt olarak salgılanırlar. • Özel kokularına feromen denir.


DERİ BEZLERİ

Folliculus pili Gl.sebaceaDuctus sudorifer

Apokrin ter bezi (portio terminalis)

Ekrin ter bezi

Scapus pili

Epidermis

Dermis

Ekrin ter bezi

Apokrin ter beziKıl folikülü dış kılıfı

M.arrector piliGl.sebacea

Kıl folikülü iç kılıfıCuticula

CortexMedulla

Pilus

Matrix pili

Papilla piliKapiller damarlar

• II - Kıllar : Avuç içi, ayak tabanı, dudaklar, glans penis, meme başı ve labium minus hariç tüm vücutta bulunur. Koruma, duyu ve vücut ısısının düzenlenmesine katkı yapar.

• Temel yapıları :

• Kıl gövdesi (scapus pili) – Deri dışında kalan kıl bölüm

• Kıl kökü (radix pili) – deri içinde kalan bölüm

• Bulbus pili – kıl kökünün en alt bölümü ile çevresindeki yapılara denir. Kıl büyümesini sağlar.

• Folliculus pili – Kıl kökünü saran bağ dokusu kılıfıdır.

• Kıl kası (M.arrector pili) – Folliculus pilinin yaklaşık ortalarında olarak yer alan düz kas. Sempatik sinirlerle innerve edilen bu kas emosyon, soğuk…gibi nedenlerle dikleşmektedir.


Folliculus pili

Scapus pili

Radix pili

Bulbus pili

Ekrin ter bezi

Gl.sebacea

M.arrector pili

DERİ KILLARI

KIL YAPISI

Scapus pili

M.arrector pili

Gl.sebacea

Radix piliBulbus pili

(Folikül kesesinde)

Scapus pili (Cuticula, Cortex, Medulla)

Vagina epithelialis radicularis interna

Vagina epithelialis radicularis externa

Membrana basalis

Medulla

Kıl folikülünü saran bağ dokusu kılıfı

Cortex

Matrix

Melanocytus

Papilla pili

Panniculus adiposa (Subcutis)

• Kıllar dağılımı ve özellikleri yaş, cinsiyet ve ırka göre değişir.

• Sabit kıllanma puberte ile başlar ve 40-50 yaşa kadar devam eder.

• Seksüel hormonlardan etkilenmelerine göre insan kılları 3 grupta incelenir :

• 1-Hormonlar ile ilgili ve her iki cinste de bulunan kıllar: Hirci (koltukaltı kılları), pubes (genital bölge kılları) ve capilli (baş kılları),

• 2-Erkeklerde androjenlerin etkisindeki kıllar : Barba, tragi, vibrissae, omuz, göğüs, kol kılları…

• 3-Hormonlar ile ilgili olmayan ve her iki cinste de aynı şekilde bulunan kıllar : Supercili (kaşlar), cilia (kirpikler) ve ekstremite kılları.

DERİ KILLARI

• III - Tırnaklar :

• El ve ayak parmaklarının son falanks uçlarının dorsal bölümünde yer alırlar.

• Epidermis tabakasının modifiye olmuş hali olup, keratinize ve elastik yapılardır.

• Işığı geçirme özellikleri nedeniyle altta yer alan vasküler tabaka renginden dolayı pembe renkli görünürler.

• 0.5-0.7 mm kalınlığında olup, haftada 0.5-1 mm büyürler.

• 4 kenarı vardır : Margo liber, Margo occultus, Margo lateralis (2 tane)

Margo liber

Corpus unguis

Margo lateralis

Lunula

Eponychium (Kütikül)

Margo occultus


• Tırnağın 2 temel bölümü vardır ve ikisi birlikte tırnak yatağı olarak adlandırılır ;

• 1-Tırnak kökü (radix unguis) – Deri altındaki bölüm

• 2-Tırnak gövdesi (corpus unguis) – Proksimal kısmında yarımay şeklindeki beyaz alana lunula denir. Tırnak kökü+lunula altında kalan ve büyümeyi sağlayan tabakaya matrix unguıs denir.

Matrix unguisRadix unguis

Vallum unguis Eponychium (Kütikül)

Corpus unguis

TIRNAK YAPISI

Tırnak yatağı (Matrix unguis)

Margo liber

Distal pahalanx ucu

Stratum germinativum

• IV - Deri Duyu Reseptörleri : Ağrı, ısı, basınç ve titreşim duyularını algılayan derideki reseptörlerdir. Bunların bazıları sadece bir duyuya spesifik olduğu gibi, aynı duyuyu algılayan birden fazla reseptör de olabilir. Örneğin ağrı duyusu bir reseptör ile algılanırken, dokunma duyusu 3-4 reseptör tarafından algılanmaktadır.

• Deri reseptörleri 2 tiptedir :

• 1 - Kapsüllü reseptörler :

•Meissner korpuskülü (corpusculum tactus) – Kılsız deride (avuç içi, ayak tabanı, dudaklar, dış genital organlar) yer alan dokunma ve iki nokta taktil diskriminasyon duyusunu alır.

•Vater-Paccini cisimciği (corpusculum lamellosum) - Dermis, hipodermis, ligamentler, eklem kapsülü, periton, dış genital organlarda yer alan titreşim ve hızlı mekaniksel değişimleri (basınç, gerilme) algılarlar.


•Krause cisimciği (corpusculum bulboidea) – mukozalarda ve dermis tabakasında yer alan sferik şekilli reseptörler olup, soğuk (20° altı) ve basınç duyusunu alırlar. Sayıları ruffini’ye göre daha fazladır.

•Ruffini korpuskülü (corpusculum bulboidea) - mukozalarda ve dermis tabakasında yer almakta olup, sıcak (20° üstü) ve muhtemelen dokunma, basınç ve gerilme duyusunu alırlar.

• 2 - Kapsülsüz reseptörler :

•Serbest sinir sonlanmaları – ağrı, dokunma, basınç ve muhtemelen ısı duyusunu alırlar.

•Merkel diskleri (meniscus tactus) – saçsız deride ve kıl foliküllerinde yer alan basınç reseptörleridir.

•Kıl folikülü reseptörleri – bütün kıl foliküllerinin çevresinde yer alan sinir ağı şeklindeki dokunma reseptörleridir.

DERİ DUYU RESEPTÖRLERİ

DERİ KATMANLARI ve RESEPTÖRLER

KILLI DERİ KILSIZ DERİSerbest sinir

uçları

Meissner korpuskülü

Ruffini korpuskülü

Vater-Pacini korpuskülü

Sıcak reseptörü, Nosiseptör

Merkel diski

Kıl folikül reseptörü

Epidermis

Dermis (Cutis)

Subcutis dokusu

Soğuk reseptörü, , Nosiseptör Merkel diski - Akson

kompleksi

Meissner korpuskülü (dokunma,hafif basınç)

Ruffini korpuskülü (basınç / sıcak)

Krause cisimciği (dokunma,hafif basınç / soğuk)

Merkel diskleri (hafif dokunma)

Vater-paccini cisimciği (derin basınç)

Epidermis

Dermis ve Hipodermis

Serbest sinir uçları (ağrı)


Bulbus pili - Kıl kökü pleksusu (kıl hareketi)


• Stereognosis – dokunma duyusu yoluyla elimize aldığımız bir cismin şekil ve niteliklerini tanıma yeteneğine denir.

Efferent motor lifler

Duysal sinir uçları (damlalar şeklinde)

Kas lifleri

Bağ dokusu kapsülü

Efferent motor lifler

Ekstrafusal kas lifleri

Golgi tendon organı

Duysal sinir uçları (spiral şeklinde)

İntrafusal kas lifleri

Tendon kapsülü

Duysal lifler


Tendon

TAD ORGANI (DİL)-ORGANUM GUSTATORIUM

• Dil konuşma ve beslenme dışında, mukozasında bulunan tad tomurcuklarının (Caliculus gustatorius) içinde yer alan tad reseptörleri aracılığı ile tad organı olarak da görev yapar.

• Tad tomurcukları yaklaşık olarak 10 000 tane kadar olup, dil üzerindeki papillalarda, fıçıcıklar şeklinde bulunur.

• Dil yüzeyine bakan küçük birer delikleri aracılığıyla tadı algılanacak partikülleri içine alır.

• Tad duyusunu > Tomurcuk içinde nöro-epitelyal hücreler CN – VII, IX ve X ile MSS’ine taşırlar.

• Lezzet : Besin maddesinin tadı, kokusu, ısısı ve görünümünün yarattığı ortak duyuya verilen isimdir.

Papilla vallata

Papilla fungiformis

Acı

Ekşi

Tuzlu

Tatlı

TAD ORGANI (DİL)-TAD TOMURCUKLARI

• Dildeki tad tomurcuklarının yerleştiği dil papillarına - Papillae vallatae, Papilla follatae ve Papilla fungiformis adı verilir.

• Dilin farklı bölümleri farklı duyuları algılarlar : Dil ucu > tatlı-tuzlu, Dil kenarları > ekşi, Dil kökü > acı duyusunun algılanmasını sağlar.

• Papillae filiformes; Tad tomurcuğu içermeyen, taktil organı gibi görev yaparlar.

Acı

Ekşi

Tuzlu

Tatlı

CN-X

CN-IX

CN-VII

Dil ucu: tatlı ve tuzluDil kenarları: ekşiDil kökü: acı

TAD ORGANI (DİL)-TAD ALANLARI

Palatum molle (alt yüz)

Arcus palatoglossus

Pars oralis pharyngis (arka duvar)

Epiglottis (ön yüz)

Dilin dışında tad alan yerler:

TAD ORGANI (DİL)- TAD ALANLARI

Tad tomurcuğu

TAD ORGANI (DİL)

Tad tomurcuğu

Papilla vallata

TAD ORGANI (DİL)

Tad sinirlerinin afferent lifleri

Bazal hücreler

Bağ dokusu

Tad reseptör hücreleri

Destek hücreleri

Dildeki çizgili squamoz epitel hücreleri

Porus gustatorius (Tad deliği)

Tad silyaları

Dil gövdesi (Derin kısım) Dil yüzeyi

TAD ORGANI (DİL)

TAD TOMURCUĞU

Tad merkezi – 43.alan (cortex)

Thalamus (Nuc.VPM)

Pons

Bulbus (Nuc.solitarius)

N.vagus (CN-X)

N.facialis (CN-VII)

N.glossopharyngeus (CN-IX)

• Tad duyusunun > MSS’ine taşınma yolları

TAD ORGANI (DİL)-TAD DUYUSU İLETİMİ

TAD ORGANI (DİL)-TAD DUYUSU İLETİMİ

Area gustatoria (43.alan)

Gyrus postcentralis

Nn.craniales

LinguaEpiglottis

Koku mukozası (mavi renk ile gösterilmiştir)

KOKU ORGANI (BURUN) - ORGANUM OLFACTORIUM

Cavitas nasi Dışyan Duvar Septum nasi

• Burun içinin tavan kısmına yakın yerlerdeki mukoza tabakasında koku duyusunu algılayan reseptör hücreler var.

• Bu bölgeye regio olfactoria (koku bölgesi) adı verilir. Buradaki nöroepitelyal hücreler kemoreseptör özelliğindedir.

• Cavitas nasi’deki koku epitelinin olduğu yerler ;• Regio olfactoria (tunica mucusa olfactoria)

• Concha nasalis superior’un üst kısmı• Recessus sphenoethmoidalis• Septum nasi

• Bu olfaktor reseptör hücrelerin siliaları mukoza yüzeyindedir.

• Ayrıca mukozada bulunan destek hücreleri ve Bowman bezleri salgıları ile mukoza yüzeyi ıslatılır, sonuç olarak koku parçacıkları bu salgılarda erir ve reseptör hücreler tarafından algılanır.

• KOKU ORGANI (BURUN) - ORGANUM OLFACTORIUM

Olfaktor epitel

Concha nasalis

Hava yolu

Olfaktor epitel (mukoza)

Mukus hücresi

Olfaktor reseptör hücrelerin silyaları

Koku molekülleri içeren hava yolu

Bulbus olfactorius

Mitral hücreler

AxonBasal hücreler

Reseptör hücreler

Destek hücreleri

DendritOlfaktor silyalar

Glomerüller

Lamina cribrosa

Nn.olfactoriiLamina propria (bağ doku)


Bulbus olfactoriusTrac.olfactorius

Olfaktor bez

• Algılanan koku, sinir impulslarına çevrilerek; N.olfactorius (CN-I) tarafından bulbus olfactorius > tractus olfactorius > beyindeki koku merkezlerine (cortex) iletilir.

• Koku merkezi (lobus piriformis cortex) iki bölüme ayrılır:• Primer koku merkezi (1); area periamygdaloidea

(Uncus’un ön bölümü - 34. alan) • Sekonder koku merkezi (2); area entorhinalis -

28.alan


Tractus olfactoriusLamina cribrosa

Concha nasalis sup.

Bulbus olfactorius

Nn.olfactoriiSinus frontalis

Septum nasi

(1)(2)

TEŞEKKÜRLER… BAŞARILAR… 09.10.2014 PROF.DR.YUSUF ZEKİ YILDIZ


Documents

Prof.Dr. Yusuf Zeki YILDIZ