Progra Filo 2014

5/28/2018 Progra Filo 2014

1/168

Programacin DidcticaDepartamento de Filosofa

IES Pluringe San Rosendo

Mondoedo

Curso 2013-2014

5/28/2018 Progra Filo 2014

2/168

ndice

I Datos do Departamento 90.1 Composicin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

0.2 Sesin semanal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110.3 Materias impartidas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110.4 Accesibilidade da programacin . . . . . . . . . . . . . . . . . 120.5 Lexislacin Educativa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

0.5.1 Educacin Secundaria Obrigatoria . . . . . . . . . . . . 120.5.2 Bacharelato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

II Programacins por asignatura 15

1 Educacin para a cidadana 171.1 Introduccin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171.2 Competencias bsicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181.3 Plan lector. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211.4 Plan TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.5 Plan de convivencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.6 Obxectivos da asignatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.7 Materiais e recursos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241.8 Actividades complementarias e extraescolares . . . . . . . . . . 251.9 Contidos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251.10 Mtodos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

1.10.1 Traballo de clase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291.10.2 Exercicios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291.10.3 Exames . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

1.11 Atencin diversidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311.12 Criterios de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311.13 Contidos mnimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341.14 Procedementos de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

1.14.1 Avaliacin parcial ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . 361.14.2 Avaliacin final ordinaria. . . . . . . . . . . . . . . . . 36

5/28/2018 Progra Filo 2014

3/168

NDICE 3

1.14.3 Avaliacin final extraordinaria . . . . . . . . . . . . . . 361.14.4 Recuperacin da asignatura do propio curso. . . . . . . 371.14.5 Asignaturas pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371.14.6 Exames parciais de pendentes. . . . . . . . . . . . . . . 381.14.7 Exames finais de pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . 38

2 Educacin tico-cvica 392.1 Introduccin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392.2 Competencias bsicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402.3 Plan lector. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442.4 Plan TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

2.5 Plan de convivencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442.6 Obxectivos da asignatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442.7 Materiais e recursos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462.8 Actividades complementarias e extraescolares . . . . . . . . . . 472.9 Contidos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482.10 Mtodos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50


2.11 Atencin diversidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

2.12 Criterios de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542.13 Contidos mnimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572.14 Procedementos de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

2.14.1 Avaliacin parcial ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . 592.14.2 Avaliacin final ordinaria. . . . . . . . . . . . . . . . . 592.14.3 Avaliacin final extraordinaria . . . . . . . . . . . . . . 592.14.4 Recuperacin da asignatura do propio curso. . . . . . . 602.14.5 Asignaturas pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602.14.6 Exames parciais de pendentes. . . . . . . . . . . . . . . 612.14.7 Exames finais de pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . 61

3 Filosofa e Cidadana 633.1 Introducin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633.2 Plan lector. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643.3 Plan TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643.4 Plan de convivencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653.5 Obxectivos da asignatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653.6 Materiais e recursos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 663.7 Actividades complementarias e extraescolares . . . . . . . . . . 673.8 Contidos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

5/28/2018 Progra Filo 2014

4/168

4 NDICE

3.9 Mtodos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 683.9.1 Traballo de clase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703.9.2 Exercicios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703.9.3 Exames . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71



4 Historia da Filosofa 794.1 Introducin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794.2 Plan lector. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814.3 Plan TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824.4 Plan de convivencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

4.5 Obxectivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824.6 Materiais e recursos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 834.7 Actividades complementarias e extraescolares . . . . . . . . . . 844.8 Contidos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 844.9 Mtodos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86


4.10 Atencin diversidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 894.11 Criterios de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

4.12 Contidos mnimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 914.13 Procedementos de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92


5/28/2018 Progra Filo 2014

5/168

NDICE 5

5 Antropoloxa 97

5.1 Introducin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 975.2 Plan lector. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 985.3 Plan TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 985.4 Plan de convivencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 995.5 Obxectivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 995.6 Materiais e recursos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1005.7 Actividades complementarias e extraescolares . . . . . . . . . . 1005.8 Contidos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1015.9 Mtodos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

5.9.1 Traballo de clase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

5.9.2 Exercicios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1035.9.3 Exames . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103


5.13.1 Avaliacin parcial ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . 1075.13.2 Avaliacin final ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . 1075.13.3 Avaliacin final extraordinaria . . . . . . . . . . . . . . 1085.13.4 Recuperacin da asignatura do propio curso. . . . . . . 108

5.13.5 Asignaturas pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1095.13.6 Exames parciais de pendentes. . . . . . . . . . . . . . . 1095.13.7 Exames finais de pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . 109

6 tica e filosofa do dereito 1116.1 Introducin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1116.2 Plan lector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1126.3 Plan TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1126.4 Plan de convivencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1126.5 Obxectivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1136.6 Materiais e recursos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1136.7 Actividades complementarias e extraescolares . . . . . . . . . . 1146.8 Contidos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1146.9 Mtodos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117


6.10 Atencin diversidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1196.11 Criterios de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1206.12 Contidos mnimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

5/28/2018 Progra Filo 2014

6/168

6 NDICE

6.13 Procedementos de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1226.13.1 Avaliacin parcial ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . 1226.13.2 Avaliacin final ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . 1236.13.3 Avaliacin final extraordinaria . . . . . . . . . . . . . . 1236.13.4 Recuperacin da asignatura do propio curso. . . . . . . 1236.13.5 Asignaturas pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1246.13.6 Exames parciais de pendentes. . . . . . . . . . . . . . . 1246.13.7 Exames finais de pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . 125

7 Filosofia da ciencia e da tecnoloxa 1277.1 Introducin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

7.2 Plan lector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1287.3 Plan TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1287.4 Plan de convivencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1287.5 Obxectivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1297.6 Materiais e recursos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1307.7 Actividades complementarias e extraescolares . . . . . . . . . . 1307.8 Contidos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1317.9 Mtodos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

7.9.1 Traballo de clase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1337.9.2 Exercicios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

7.9.3 Exames . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1347.10 Atencin diversidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1357.11 Criterios de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1357.12 Contidos mnimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1377.13 Procedementos de avaliacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

7.13.1 Avaliacin parcial ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . 1387.13.2 Avaliacin final ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . 1387.13.3 Avaliacin final extraordinaria . . . . . . . . . . . . . . 1397.13.4 Recuperacin da asignatura do propio curso. . . . . . . 1397.13.5 Asignaturas pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

7.13.6 Exames parciais de pendentes. . . . . . . . . . . . . . . 1407.13.7 Exames finais de pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . 140

8 Historia e cultura das relixins (1o, 2o e 3o de ESO) 1418.1 Introducin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1418.2 Competencias bsicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1428.3 Plan lector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1448.4 Plan TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1458.5 Plan de convivencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1458.6 Obxectivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

5/28/2018 Progra Filo 2014

7/168

NDICE 7

8.7 Materiais e recursos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1468.8 Actividades complementarias e extraescolares . . . . . . . . . . 1478.9 Contidos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1478.10 Mtodos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149



8.14.1 Avaliacin parcial ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . 1568.14.2 Avaliacin final ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . 1568.14.3 Avaliacin final extraordinaria . . . . . . . . . . . . . . 1568.14.4 Recuperacin da asignatura do propio curso. . . . . . . 1578.14.5 Asignaturas pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1578.14.6 Exames parciais de pendentes. . . . . . . . . . . . . . . 1578.14.7 Exames finais de pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . 158

9 Historia e cultura das relixins (4o de ESO) 1599.1 Plan lector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

9.2 Plan TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1599.3 Plan de convivencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1609.4 Materiais e recursos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1609.5 Actividades complementarias e extraescolares . . . . . . . . . . 1619.6 Contidos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1619.7 Mtodos didcticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161



9.11.1 Avaliacin parcial ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . 1669.11.2 Avaliacin final ordinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . 1669.11.3 Avaliacin final extraordinaria . . . . . . . . . . . . . . 1679.11.4 Recuperacin da asignatura do propio curso. . . . . . . 1679.11.5 Asignaturas pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1689.11.6 Exames parciais de pendentes. . . . . . . . . . . . . . . 1689.11.7 Exames finais de pendentes . . . . . . . . . . . . . . . . 168

5/28/2018 Progra Filo 2014

8/168

8 NDICE

5/28/2018 Progra Filo 2014

9/168

Parte I

Datos do Departamento

5/28/2018 Progra Filo 2014

10/168

5/28/2018 Progra Filo 2014

11/168

Composicin 11

0.1 Composicin

O Departamento ten por nico membro ao profesor Emilio Navarro Mar-tnez, (PES), que exerce a Xefatura.

0.2 Sesin semanal

A sesin semanal celebrarase segundo o indicado no horario do profesor.

0.3 Materias impartidas

O Departamento imparte este ano as seguintes asignaturas:

1. Proxecto Interdisciplinar 1o ESO

2. Educacin para a Cidadana 2o ESO,

3. Educacin tico-Cvica 4o ESO,

4. Filosofa e Cidadana 1o Bach.,

5. Antropoloxa 1o Bach.,

6. Historia da Filosofa 2o Bach,

Os grupos nos que se imparta clase sern os consignados no horario do profe-sor. Polo que toca programacin do Proxecto Interdisciplinar, ser presentada aprobacin da CCP tal como establece a lexislacin.

5/28/2018 Progra Filo 2014

12/168

12

0.4 Accesibilidade da programacin

Un resumo da presente programacin estar exposta ao pblico no tabolei-ro de anuncios reservado ao Departamento, asimismo conservarse no Departa-mento disposicin dos interesados.

0.5 Lexislacin Educativa

0.5.1 Educacin Secundaria Obrigatoria

1. Real Decreto 1631/2006, de 29 de decembro, polo que se establecen asensinanzas mnimas correspondentes educacin secundaria obrigatoria(BOE de 5 de xaneiro de 2007).

2. Decreto 133/2007 do 5 de xullo, polo que se establece o currculo daeducacin secundaria obrigatoria na Comunidade autnoma de Galicia(DOG de 13 de xullo de 2007).

3. Orde do 21 de decembro do 2007 pola que se regula a avaliacin e cualifi-cacin do alumnado da ESO (DOG do 7 de xaneiro do 2008)

4. Orde do 23 de xuo do 2008 pola que se modifica a Orde do 21 de decem-bro do 2007 que regula a avaliacin e cualificacin do alumnado da ESO(DOG do 24 de xuo de 2008)

0.5.2 Bacharelato

1. Real Decreto 1467/2007, de 2 de noviembre, polo que se establecen asensinanzas mnimas do bacharelato (BOE 6 de novembro de 2007)

2. Decreto 126/2008, de 19 de xuo, polo que se establece o currculo doBacharelato na Comunidade Autnoma de Galicia (DOG de 23 de xuode 2008).

5/28/2018 Progra Filo 2014

13/168

Lexislacin Educativa 13

3. Orde do 25 de xuo de 2008 polo que se publica o catlogo de asignaturasoptativas no Bacharelato e se establece o seu currculo (DOG 27 de xuode 2008).

4. Decreto 231/2002, do 6 de xuo, polo que se modifica o Decreto 275/1994,do 29 de xullo, polo que se establece o currculo do bacharelato LOGSEna Comunidade Autnoma de Galicia. (DOG No 135, Luns, 15 de xullode 2002)

Nota Bene

Ao longo desta programacin aparecern en cursiva os fragmentos tomadosliteralmente dos Decretos que establecen o currculum das diferentes asignatu-ras. En letra sin destacar estarn as contribucins do profesor.

Para as concreciones establecidas como necesario complemento e desenvol-vemento da lexislacin, estarse ao disposto pola revisin de esta Programacinque debe realizar a Inspeccin educativa.

A falta de comunicacin ao respecto da necesidade de establecer modifica-cins entenderse como unha aprobacin das sas disposicins.

5/28/2018 Progra Filo 2014

14/168

14

5/28/2018 Progra Filo 2014

15/168

Parte II

Programacins por asignatura

5/28/2018 Progra Filo 2014

16/168

5/28/2018 Progra Filo 2014

17/168

Seccin1

Educacin para a cidadana

1.1 Introduccin

O Decreto 133/2007 introduce esta asignatura, correspondente ao 2o cursode ESO, nos seguintes termos:

Nas sociedades democrticas contemporneas, a aprendizaxe do papel da cidada-na debe ser unha tarefa compartida polas familias, o sistema educativo e os mediosde comunicacin. Porn, a comunidade escolar debe estar preparada para asumir es-ta funcin e a responsabilidade que dela se deriva. A Unin Europea establece comoobxectivo dos sistemas educativos velar por que na comunidade escolar se promo-va realmente a aprendizaxe dos valores democrticos e da participacin, con fin depreparar as persoas para a cidadana activa. De acordo coas recomendacins inter-nacionais, un dos principios que inspiran o sistema educativo a transmisin e postaen prctica de valores que favorezan a liberdade persoal, a responsabilidade, a cida-dana democrtica, a solidariedade, a tolerancia, a igualdade, o respecto e a xustiza,as como que axuden a superar calquera tipo de discriminacin. Este principio ponde manifesto a necesidade de incorporar, con entidade propia, unha asignatura quecapacite o alumnado para asumir responsabilidades pola vida en comn, construrpautas sociais comns que vaian mis al dos intereses sociais individuais e entendero exercicio da cidadana como valor importante nas relacins humanas.

5/28/2018 Progra Filo 2014

18/168

18 Educacin para a cidadana

A educacin para a cidadana pretende contribur implicacin do alumnadona vida social, como cidads e cidadns que posan a informacin precisa e sexanconscientes das sas obrigas e responsabilidades, na medida en que os seus obxectivosimpregnen todas as asignaturas da etapa e a escola sexa qun de abrirse ao mediosocial en que as persoas van ter que exercer o seu rol de cidadns, introducindo novasprcticas educativas que lles permitan a toma de contacto con situacins do mediosocial, que incidan na construcin da sa identidade cvica.

As das asignaturas que configuran a educacin para a cidadana nesta etapa: aeducacin para a cidadana e os dereitos humanos, que se imparte no segundo curso,

e a educacin tico-cvica de cuarto curso, estrutranse en varios bloques que vandesde o persoal e o mis prximo ao global e mis xeral; en ambas existe un conxuntode contidos comns a todos os bloques, orientados adquisicin de procedementos,habilidades sociais e actitudes bsicas para o desenvolvemento dunha convivenciapacfica e da cidadana democrtica.

1.2 Contribucin da asignatura ao logro das com-

petencias bsicas

A educacin para a cidadana e os dereitos humanos e a educacin tico-cvicarelacinanse directamente coa competencia social e cidad pero, a complexidade dassociedades democrticas esixe facer fronte a unha serie de novos desafos como ocoidado do ambiente, a orientacin do desenvolvemento tecnocientfico, a respon-sabilidade polas xeracins futuras, a igualdade entre os sexos, a loita contra novasformas de exclusin social e contra as existentes, que impiden desvincular a compe-tencia social e cidad do desenvolvemento das demais competencias bsicas. Negarlle cidadana a participacin no debate sobre estas cuestins, entre outras, sera con-traditorio cos valores democrticos. Unha cidadana activa debe ter capacidade deelixir, pero ser quen de elixir esixe ser quen de formular preguntas, observar, selec-cionar, analizar, sintetizar informacin e transformala en coecemento, explicitarideas, construr argumentos, formular hipteses etc. Estamos a falar de destrezas re-lacionadas con diferentes competencias (competencia en comunicacin lingstica,para aprender a aprender, autonoma e iniciativa persoal, etc.), que necesario ad-quirir se o obxectivo a formacin integral do alumnado e a sa preparacin para avida social.

5/28/2018 Progra Filo 2014

19/168

Competencias bsicas 19

Comunicacin lingstica

O uso sistemtico do dilogo e do debate contribe competencia en comuni-cacin lingstica. Debater en serio esixe exercitarse na escoita, a exposicin e a ar-gumentacin e para iso necesario verbalizar os conceptos, facer explcitas as ideas,formar os xuzos e estruturalos de forma coherente.

Coecemento e interaccin co mundo fsico

Ser conscientes da importancia do uso responsable dos recursos naturais, da ne-cesidade de preservar o ambiente, potenciar o consumo responsable e unha forma devida saudable, son contidos con que desde a educacin para a cidadana posible con-tribur tamn ao desenvolvemento da competencia no coecemento e interaccin comundo fsico.

Tratamento da informacin e competencia dixital

A necesidade de buscar, obter, analizar, sintetizar e relacionar a informacinprocedente de distintas fontes, comprendela e integrala para producir coecemento,comunicala, facer inferencias e deducins son procedementos que contriben tamna desenvolver a competencia tratamento da informacin e competencia dixital.

Competencia social e cidad

En relacin coa competencia social e cidad, a educacin para a cidadana pro-picia a adquisicin de habilidades para vivir en sociedade e para exercer a cidadanademocrtica, ao favorecer o desenvolvemento de destrezas que permiten participar,tomar decisins, elixir a forma axeitada de comportarse en determinadas situacinse responsabilizarse das consecuencias derivadas das decisins adoptadas. Contribeas mesmo a reforzar a autonoma, a autoestima e a identidade persoal, a tomarconciencia e facilitar a expresin dos propios pensamentos, valores, sentimentos eaccins. Ao impulsar os vnculos persoais baseados nos sentimentos e os valores da

5/28/2018 Progra Filo 2014

20/168


convivencia e a participacin, contribe a fomentar habilidades sociais destinadas amellorar as relacins interpersoais.

O coecemento da diversidade axuda a xerar sentimentos non excluntes e a in-teriorizar o valor de respecto, as como a aceptar e usar convencins e normas sociaisfacilitadoras da convivencia. A sensibilizacin ante as situacins de discriminacine inxustiza, permiten consolidar os valores de cooperacin, solidariedade, xustiza,non violencia, compromiso e participacin tanto no mbito persoal coma no social.A prctica do dilogo axuda a afrontar e resolver as situacins de conflito medianteprocedementos non violentos.

Contribese tamn dimensin tica da competencia social e cidad ao favore-cer a identificacin e reflexin crtica sobre os valores do contorno e ao ofrecer comoreferente tico comn os valores que sustentan a Declaracin Universal dos DereitosHumanos, a Constitucin espaola e o Estatuto de autonoma de Galicia. Contidosespecficos como o coecemento dos fundamentos e os modos de organizacin dos es-tados e das sociedades democrticos, a evolucin histrica dos dereitos humanos, oachegamento pluralidade social ou ao carcter da globalizacin e as implicacinsque comporta para os cidadns, proporcionanlle ao alumnado instrumentos paraconstrur, aceptar e practicar normas de convivencia acordes cos valores democrti-cos, exercer os dereitos e liberdades e asumir as responsabilidades e deberes cvicos.

Competencia cultural e artstica

A educacin para a cidadana permite tamn mellorar a competencia cultural eartstica, porque o desenvolvemento de habilidades sociais para a convivencia nunhasociedade plural, esixe ser quen de apreciar o feito cultural nas sas diversas manifes-tacins.

Competencia para aprender a aprender

A educacin para a cidadana, a travs da educacin afectivo emocional, contri-be tamn ao desenvolvemento da competencia de aprender a aprender, porque faci-lita o recoecemento das propias capacidades e carencias e as habilidades para sacarproveito das primeiras e superar as segundas. Por outra banda, o desenvolvemento

5/28/2018 Progra Filo 2014

21/168

Plan lector 21

do dilogo e a valoracin das razns doutras persoas, require admitir a diversidadede respostas ante un mesmo problema.

As mesmo, o estmulo das destrezas orientadas recompilacin e sntese de in-formacin, transformacin da informacin en coecemento, ao desenvolvementodas habilidades sociais que permiten o traballo en equipo e a participacin favorecentamn as aprendizaxes posteriores.

Autonoma e iniciativa persoal

Os contidos da educacin para a cidadana, potencian tamn o desenvolvemen-to da competencia bsica autonoma e iniciativa persoal, xa que a reflexin sobre asrelacins entre intelixencia, sentimentos e emocins, posibilita o coecemento dunmesmo, o autocontrol e o equilibrio emocional, necesarios para o desenvolver uncomportamento autnomo. O coecemento da contribucin de distintas teoras ti-cas, facilita a creacin dun cdigo moral propio.

Por outra banda, os contidos procedementais do currculo atenden especialmente argumentacin, elaboracin de ideas propias, ao estudo de casos que exixan unposicionamento persoal sobre un problema e a procura de posibles solucins. Prevas mesmo a necesidade de planificar, tomar decisins con criterio propio e asumir aresponsabilidade da eleccin. A formulacin de dilemas morais, que caracterizan asasignaturas desta rea, contriben tamn a que as alumnas e os alumnos constranun xuzo tico propio baseado nos valores e prcticas democrticas.

1.3 Contribucin ao Plan Lector do Centro

A letura comprensiva forma parte da metodoloxa bsica da asignatura deacordo co exposto no apartado correspondente. Prestarse especial atencin aexpresin escrita dos alumnos e os alumnos que tean mala letra ou faltas deortografa debern realizar traballos para compensar estes problemas que sernrecompensados con notas positivas. Os alumnos que non presenten eses traba-llos sern calificados negativamente.

5/28/2018 Progra Filo 2014

22/168


1.4 Contribucin ao Plan TIC do Centro

Eventualmente a Internet utilizarse como fonte de informacin suplemen-taria para a labor de aprendizaxe. Algunos alumnos podern realizar actividadesonline.

1.5 Contribucin ao Plan de Convivencia do Cen-

tro

Os contidos das asignaturas do Departamento, especificamente dedicados atemas de tica e poltica teen unha obvia conexin co fomento da convivencia.

1.6 Obxectivos da asignatura

De acordo co Decreto 133/2007, a asignatura Educacin para a cidadana eos dereitos Humanos de 2o de ESO ter como obxectivo o desenvolvemento dasseguintes capacidades:

1. Recoecer a condicin humana na sa dimensin individual e social, toman-do conciencia da propia identidade, das caractersticas e experiencias persoaisrespectando as diferenzas cos outros e desenvolvendo a autoestima.

2. Coecer e expresar os sentimentos e as emocins e desenvolver a afectividadenas relacins cos outros, manifestando unha actitude aberta, solidaria e res-pectuosa, rexeitando os estereotipos, os prexuzos e a violencia en todas as sasformas.

3. Desenvolver a iniciativa persoal, actuar con autonoma, asumindo responsa-bilidades individuais e colectivas e practicar formas de convivencia e partici-pacin baseadas no respecto, utilizando o dilogo e a mediacin para evitar eresolver os conflitos.

5/28/2018 Progra Filo 2014

23/168

Obxectivos da asignatura 23

4. Coecer, valorar e exercer os dereitos e asumir responsablemente os deberes e asobrigas que se derivan das declaracins internacionais de dereitos humanos eda Constitucin espaola e o Estatuto de autonoma de Galicia, identificandoos valores que os fundamentan.

5. Asumir a pluralidade das sociedades actuais recoecendo a diversidade comoenriquecedora da convivencia e defender a igualdade de dereitos e oportuni-dades de todas as persoas, rexeitando as situacins de inxustiza e as discrimi-nacins existentes por razn de sexo, orixe, crenzas, diferenzas sociais, orien-tacin afectivo-sexual ou de calquera outro tipo, como unha vulneracin dadignidade humana e causa perturbadora da convivencia.

6. Recoecer e asumir a igualdade de dereitos e oportunidades entre mulleres ehomes, valorar a diferenza de sexos rexeitando os estereotipos e prexuzos quesupoan discriminacin e participar activamente na prevencin da violenciade xnero.

7. Coecer e apreciar os principios e valores que fundamentan e lexitiman ossistemas democrticos e o funcionamento da Comunidade Autnoma de Ga-licia, do Estado espaol e da Unin Europea, tomando conciencia do patri-monio comn e da diversidade social e cultural.

8. Coecer os fundamentos do modo de vida democrtico e aprender a obrarde acordo con eles nos diferentes mbitos da convivencia. Asumir os deberescidadns na mantenza dos bens comns e recoecer o papel do Estado comogarante dos servizos pblicos.

9. Coecer as diversas formas de participacin poltica, desenvolver habilidadesdialxicas orientadas participacin democrtica e valorar a importancia daparticipacin cidad ben sexa na vida poltica institucionalizada ou noutrasformas de participacin como a cooperacin, o asociacionismo e o voluntaria-do.

10. Coecer as causas que provocan a violacin dos dereitos humanos, a pobreza ea desigualdade, as como a relacin entre os conflitos armados e o subdesenvol-vemento. Valorar as accins encamiadas consecucin da paz e a seguridadee a participacin activa como medio para lograr un mundo mis xusto.

11. Recoecerse membros dunha cidadana global, baseada nos valores da liber-dade, a igualdade e a xustiza e implicarse activamente na sa realizacin,comezando por mostrar respecto crtico polos costumes e modos de vida depoboacins distintas propia e manifestar comportamentos solidarios coaspersoas e colectivos desfavorecidos.

5/28/2018 Progra Filo 2014

24/168


12. Coecer e analizar as principais teoras ticas que mis contriburon ao reco-ecemento das liberdades e dos dereitos das persoas.

13. Identificar as posicins morais que estn na orixe dos principais problemas econflitos do mundo actual, valorar a importancia da anlise tica na orienta-cin da sa resolucin e desenvolver unha actitude crtica ante os modelos quese transmiten a travs dos medios de comunicacin, mediante a adquisicinde destrezas bsicas na utilizacin das fontes de informacin.

14. Adquirir un pensamento crtico, desenvolver un criterio propio e adquirirhabilidades para comunicar as propias ideas e defender as propias posicins en

debates, a travs da argumentacin documentada e razoada, as como paraescoitar e valorar as razns e argumentos dos outros.

15. Practicar o dilogo coa realidade social en continuo proceso de transforma-cin, como instrumento para a anlise crtica das conviccins persoais e aformulacin dun proxecto de vida propio, na dimensin persoal, cvica e pro-fesional.

Estimamos que non procede unha secuenciacin por curso debido repeti-cin de temas e metodoloxa en ambos. Consideramos que a sa consecucin haser gradual tal e como se reflexa nos criterios de avaliacin fixados para o curso

1.7 Materiais e recursos didcticos

Anda que poder recomendarse algn libro de texto para o seguimento da

asignatura, este non ser obrigatorio, polo que o alumno poder utilizar o libroou texto que desexe, por razns de disponibilidade ou de afinidade intelectual.

preciso recordar que o contido esixible da asignatura o establecido polostextos legais pertinentes, sen que o alumno poida pretextar que o devanditocontido non aparece no texto que est a utilizar para eximirse do seu estudo. responsabilidade do alumno, de acordo coa metodoloxa activa que a lexislacinestablece, utilizar unha variedade de fontes para recopilar a informacin queprecisa asimilar.

5/28/2018 Progra Filo 2014

25/168

Actividades complementarias e extraescolares 25

Para a consulta ocasional ou a ampliacin dos temas tratados o alumnadoter sa disposicin a Biblioteca do Centro ademais dos recursos da Internet.O Departamento conta coas ferramentas informticas do sitio web do Centro eten acceso dotacin informtica do mesmo.

Os alumnos tamn podern seguir a asignatura con materiais redixidos poloprofesor.

Os fragmentos para comentario podern corresponder a clsicos da filoso-fa dos estudados en 2o de Bach. Cando algunha obra non estea traducida ao

galego o profesor procurar traducir os fragmentos a estudar anda que por con-sideracins de tempo ou posibilidade o profesor poder entregar fragmentos detraduccins ao casteln, correndo de parte dos alumnos a sa traduccin ao ga-lego, se o estiman necesario, como tarefa de alto valor didctico que contribeao desenvolvemento da sa capacidade de uso da lingua galega. Mutatis mutan-discando os textos estean en galego e o alumno desexe utilizar o casteln comolengua vehicular.

1.8 Actividades complementarias e extraescolares

Non se contemplan actividades extraescolares nin complementarias espec-ficas para esta asignatura anda que os alumnos e o profesor podern participarnas actividades de tema axeitado promovidas polo Centro.

1.9 Contidos

As indicacins sobre temporalizacin son orientativas e estarn sometidas snecesidades didcticas do alumnado.

Distribuimos os contidos da asignatura en 27 sesiones que coinciden cosapartados do DCB. Cada sesin ser tratada durante unha semana aproximada-mente.

5/28/2018 Progra Filo 2014

26/168


As horas de clase sobrantes ofrecern o marxe de flexibilidade necesario paraatender s continxencias e necesidades que poidan xurdir ademais de realizacinde exames, etc.

1. Comprensin e incorporacin dos conceptos de amizade, fraternidade, digni-dade, sinceridade, agradecemento, cordialidade, dilogo, etc., bsicos para aconvivencia.

2. Recoecemento e valoracin da convivencia familiar como un sistema de co-municacin e cooperacin entre xeracins. Posibles disfuncins: anlise e busca

de solucins compartidas.3. Recoecemento e valoracin da amizade como un sistema de comunicacin e

cooperacin entre iguais.

4. Valoracin e uso do dilogo como instrumento para a prevencin e resolucinde conflitos nas relacins entre iguais e nas relacins interxeracionais.

5. Anlise da importancia da sexualidade na vida humana, da necesidade dun-ha regulacin tica das relacins sexuais baseada no respecto e na equidade eprevencin de prcticas de risco.

6. Valoracin crtica da divisin social e sexual do traballo e rexeitamento deprexuzos racistas, xenfobos, homfobos e sexistas.

7. Axuda a compaeiras, compaeiros e, en xeral, a persoas en situacin desfavo-recida e responsabilizacin no coidado das persoas dependentes

8. Participacin no centro educativo e en actividades sociais da comunidade co-mo aprendizaxe dos deberes cidadns. Especial incidencia na mediacin e aco-llida de alumnado inmigrante.

9. Identificacin e exercicio dos deberes e dereitos que teen como alumnado dun

centro.

10. Coecemento e manexo da Declaracin universal dos dereitos humanos, asun-cin dosdeberes e responsabilidades que dela se derivan e valoracin do procesode recoecemento e proclamacin dos dereitos humanos como unha conquistahistrica inacabada.

11. Recompilacin de informacin sobre os distintos tipos de documentos que re-collen a lexislacin internacional sobre os dereitos humanos (declaracins, pac-tos, convenios...) e sobre os mecanismos de control e proteccin dos acordos.

5/28/2018 Progra Filo 2014

27/168

Contidos 27

12. Recoecemento da igualdade das persoas en dignidade e dereitos, identifica-cin e condena de situacins de violacins dos dereitos humanos e coecemen-to dos recursos para denunciar e combater a violacin dos dereitos.

13. Valoracin das diferenzas de xnero como enriquecedoras das relacins inter-persoais. Coecemento dos dereitos das mulleres na nosa sociedade actual e aloita pola sa consecucin. Recoecemento da igualdade de dereitos de mulle-res e homes e identificacin e rexeitamento das situacins de discriminacinde feito das cales anda son vtimas as mulleres.

14. Identificacin do sistema de dereitos e deberes como base da convivencia polti-

ca. Valoracin do exercicio dunha cidadana activa, que coece os seus dereitose asume as sas responsabilidades. Os sistemas de votacin democrtica.

15. Identificacin das principais institucins e dos conceptos fundamentais quedefinen un sistema democrtico.

16. Identificacin e coecemento dos principios, dereitos e deberes fundamentaisrecoecidos na Constitucin espaola e no Estatuto de autonoma de Galicia.

17. Identificacin e valoracin das diversas formas de participacin cidad: coope-racin, asociacionismo e voluntariado.

18. Valoracin da poltica como servizo cidadana: a responsabilidade pblica.Informacin sobre a estrutura e funcionamento da proteccin civil e coece-mento do seu papel na prevencin e xestin dos desastres naturais e provoca-dos. Os sistemas de votacin democrtica.

19. Asuncin da responsabilidade cidad: identificacin e aprecio dos bens co-mns e servizos pblicos. Valoracin dos impostos como a contribucin doscidadns aos gastos e investimentos pblicos e como instrumento para a distri-bucin da renda e compensacin das desigualdades.

20. Reflexin sobre as causas, avaliacin das consecuencias dos accidentes de cir-culacin e implicacin na sa prevencin.

21. Coecemento dos dereitos e deberes que implica o consumo, planificacin decondutas e adquisicin de hbitos de consumo racional e responsable compati-ble coa sustentabilidade.

22. Observacin do impacto das actividades individuais e colectivas sobre o am-biente e valoracin da responsabilidade polo seu coidado.

5/28/2018 Progra Filo 2014

28/168


23. Valoracin da diversidade social e cultural como enriquecedora da conviven-cia nunha sociedade plural. Identificacin dos elementos culturais propios quepoidan estar en perigo nun mundo globalizado e posibles solucins

24. Identificacin de situacins de violacin de dereitos e sensibilizacin fronte snecesidades de colectivos e grupos desfavorecidos. Planificacin de iniciativasencamiadas construcin duna sociedade mis xusta e solidaria.

25. Identificacin dos principais conflitos no mundo actual e sensibilizacin anteas situacin das persoas que sofren directamente as sas consecuencias. Infor-macin sobre o papel dos organismos internacionais e as forzas de pacificacinna prevencin e resolucin dos conflitos. Identificacin e valoracin das ac-cins individuais e colectivas a favor da paz.

26. Anlise e valoracin da influencia das novas formas de comunicacin, infor-macin e mobilidade no establecemento de relacins globais entre as persoas dediferentes lugares do mundo e das consecuencias da globalizacin econmica.

27. Sensibilizacin ante as desigualdades: riqueza e pobreza. Coecemento de ini-ciativas encamiadas loita contra a pobreza e a axuda ao desenvolvemento.

1.10 Mtodos didcticos

O Bloque 1Contidos comns establecido no Decreto 133/2007 para a asig-natura Educacin para a cidadana (2o ESO) presenta unha boa descripcin dametodoloxa a utilizar nesta asignatura:

1. Identificacin de problemas actuais, a sa conceptualizacin e reflexin argu-mentada.

2. Anlise comparativa e avaliacin crtica de informacins proporcionadas po-los medios de comunicacin sobre un mesmo feito ou cuestin de actualidade.

3. Prcticas de exposicin (oral e escrita) das ideas propias ou dos resultados daslecturas e da informacin obtida a travs de diversos medios.

4. Preparacin e intervencin en debates, sobre aspectos relevantes da realida-de social, considerando as posicins e alternativas existentes e desenvolvendounha actitude de compromiso para a sa mellora.

5/28/2018 Progra Filo 2014

29/168

Mtodos didcticos 29

5. Utilizacin do dilogo como estratexia para a identificacin dos conflitos e asolucin dos problemas.

Nas clases os alumnos lern os textos presentados polo profesor e irn acla-rando sus dbidas, plantexando outras, aportando elementos complementariosde anlise, etc. Poderemos utilizar elementos audiovisuais ou mesmo pertencen-tes Internet como motivo para a discusin e o anlise. Podern realizarse exer-cicios de reforzo ou ampliacin e tamn o alumnado realizar exmenes coin-cidentes coas avaliacins e exames de recuperacin se necesario. Concederseimportancia central lectura comprensiva do libro de texto, e a elaboracin dassuas actividades. De preferencia, o traballo dos alumnos ser individual e en di-logo cos textos ou o material escrito complementario. Polo regular, os alumnosreflectirn a sa comprensin e asimilacin do texto na produccin de comenta-rios de fragmentos sobre a temtica estudada ou na realizacin das actividades dolibro de texto. O profesor rexeita explicitamente o mtodo da leccin maxistral,polo que as sas explicacins debern ser elicitadas polas preguntas dos alumnos.O alumno, antes de preguntar, deber facer o esforzo persoal de comprender otexto.

1.10.1 Traballo de clase

O traballo durante a clase esencial para a superacin do curso. Os alumnosdeben participar activamente nas actividades da clase. Naturalmente o primeirorequerimento dos alumnos ter un comportamento adoitado ao traballo querealizan e unha actitude de respecto aos seus compaeiros e ao profesor. Osalumnos que non se comporten axeitadamente recibirn un tratamento discipli-nario segundo o establecido no RRI do Centro.

1.10.2 Exercicios

Os alumnos debern realizar por lo menos un exercicio por semana. O exer-cicio ser correxido e calificado polo profesor e seralles devolto.

Cada vez que o exercicio se poida considerar aceptable, o alumno recibira

5/28/2018 Progra Filo 2014

30/168


unha nota positiva. Medio punto se o traballo xulgado regular e cero puntosse o traballo se considera mal feito.

Os alumnos cuxo traballo coincida nas respostas co traballo de outro alumnosern calificados con cero puntos, sen que sexa relevante quen copiou ou deixoucopiar, conductas ambalasdas merecedoras de sancin.

A nota total dos exercicios totalizar como mximo 2 puntos na nota daavaliacin. O clculo final farse dividindo 2 entre o nmero de semanas e mul-tiplicando a nota dos exercicios por ese coeficiente.

1.10.3 Exames

Realizarse un s exame por cada avaliacin parcial para determinar a cuali-ficacin que debe figurar no boletn de notas.

Dado que se considera que o exame a ferramenta que permite compro-bar se houbo verdadeiramente asimilacin dos contidos, ningn alumno poderaprobar a avaliacin ou a asignatura, se non ten aprobados o(s) exame(s) corres-pondente(s).

Os alumnos que non acaden a nota de 5 no exame, levarn no boletn denotas a nota obtida no exame, independentemente das notas de exercicios e tra-ballo de clase, anda que estas podern ser comunicadas s familias se estas osolicitan.

Cada exame ter oito preguntas, normalmente con varios apartados. O con-

tido do exame ser o de toda a materia vista ata o momento no curso.

Cada pregunta ser valorada con 1 punto se est adecuadamente respondida.As preguntas non respondidas ou respondidas mal sumarn 0 puntos. As pre-guntas imperfecta ou parcialmente respondidas sern calificadas de acordo coaestimacin da sa correccin.

Non se contempla a realizacin de ningn exame nin control de coecemen-tos en medio da avaliacin.

5/28/2018 Progra Filo 2014

31/168

Atencin diversidade 31

Os alumnos que deixen o exame en branco, seran calificados coa nota misbaixa da escala establecida pola lexislacin, independentemente da sa califica-cin de exercicios e nota de clase, calificacins estas que podern ser comunica-das s familias se o solicitan.

1.11 Atencin diversidade

Cada leccin contar con actividades de reforzo e de ampliacin que os alum-nos realizarn como parte do seu proceso de aprendizaxe.

Os alumnos que o precisen podern recibir traballo adaptado as sas condi-cins e necesidades, circunstancia que poder reflectirse como reforzo educativoou mesmo ACI. A estos efectos, contarse co asesoramento do Departamentode orientacin.

En ningn caso se atender ningunha reclamacin dun alumno baseada nasuposta ou real diferencia de trato con respecto a outro alumno ou grupo de

alumnos. En ningn caso se entender que a pertenza ao mesmo nivel educa-tivo impide ao profesor adaptar os contidos ou os mtodos se as necesidadesacadmicas dos alumnos o xustifican.

1.12 Criterios de avaliacin

Adoptamos os establecidos polo Decreto 133/2007, que son:

1. Valorar a importancia das outras persoas para a construcin da propia identi-dade, tomar conciencia dos vnculos que estn na base da convivencia e iniciara construcin dun cdigo de conduta autnomo, a partir do recoecemento dapropia identidade e do respecto e tolerancia polas diferenzas persoais e sociais.

Con este criterio pretndese avaliar se o alumnado quen de comezar a crea-cin do seu propio itinerario de madurez cvica, recoecendo a importancia

5/28/2018 Progra Filo 2014

32/168


das outras persoas na construcin da propia identidade, respectando critica-mente as diferenzas para ir mis al dunha tolerancia pasiva baseada no rela-tivismo ou na indiferenza, cara a unha tolerancia activa.

2. Practicar o dilogo para evitar e superar os conflitos nas relacins entre iguaise nas relacins interxeracionais.

Con este criterio pretndese avaliar se o alumnado desenvolveu habilidadessociais de respecto e tolerancia coas persoas do seu contorno e se utiliza de for-ma sistemtica o dilogo como instrumento para evitar e resolver os conflitosnas relacins interxeracionais e entre iguais, rexeitando calquera tipo de vio-lencia, cara aos membros da comunidade escolar, ou da familia.

3. Identificar e rexeitar, a partir da anlise de feitos reais ou figurados, as situa-cins de discriminacin cara a persoas de diferente orixe, xnero, ideoloxa,relixin, orientacin afectivo-sexual e outras, respectando as diferenzas per-soais e mostrando autonoma de criterio.

Este criterio permite comprobar se os alumnos, ante a presentacin dun casoou situacin simulada ou real, recoecen a discriminacin que, por motivosdiversos, sofren determinadas persoas e colectivos nas sociedades actuais e semanifestan autonoma de criterio, actitude de rexeitamento cara s discrimi-nacins e respecto polas diferenzas persoais.

4. Participar, de modo democrtico e cooperativo, en todas as actividades pro-gramadas tanto na aula como fra dela, e en xeral na vida do centro e docontorno como preparacin para o exercicio duna cidadana activa.

A travs deste criterio pretndese valorar o compromiso do alumnado co exer-cicio dunha cidadana activa, capaz de asumir responsabilidades observandoo grao de participacin nas actividades do grupo-clase e do centro educativo.

5. Utilizar diferentes fontes de informacin e considerar as distintas posicins ealternativas existentes nos debates que se formulen sobre problemas e situa-cins de carcter local ou global.

Este criterio pretende comprobar o coecemento e manexo das tcnicas dodebate, se as alumnas e os alumnos se documenta debidamente utilizandodistintas fontes de informacin e se son quen de analizalas e sintetizar a in-formacin para presentar as sas opinins de forma rigorosa, se argumentandebidamente, consideran as distintas posicins e alternativas en cada un dosproblemas formulados e chegan a elaborar un pensamento propio e crtico.

6. Identificar os principios bsicos das declaracins internacionais dos dereitoshumanos e a sa evolucin, distinguir situacins de violacin destes e recoe-

5/28/2018 Progra Filo 2014

33/168

Criterios de avaliacin 33

cer e rexeitar as desigualdades de feito e de dereito, en particular as que afectanas mulleres.Este criterio avala o grao de coecemento das declaracins internacionaisde dereitos humanos e a sa evolucin histrica, se o alumnado recoece osactos e as situacins de violacin de dereitos humanos no mundo actual, asdiscriminacins que anda sofren algns colectivos, tanto na lexislacin comona vida real e, particularmente, se describe e rexeita a discriminacin de feitoe, en casos, tamn de dereito que afectan as mulleres.

7. Identificar os conceptos fundamentais (pluralismo poltico, parlamentarismo,representatividade...) que definen un sistema democrtico, os principios e asinstitucins fundamentais, as como os dereitos e deberes que establece a Cons-titucin espaola e o Estatuto de autonoma de Galicia.

Con este criterio trtase de comprobar se o alumnado identifica os conceptosfundamentais que definen un sistema democrtico (pluralismo poltico, par-lamentarismo, representatividade...), as como os trazos fundamentais do sis-tema poltico espaol no que respecta identificacin das institucins funda-mentais e os dereitos e deberes recollidos na Constitucin espaola e o Estatutode autonoma de Galicia.

8. Identificar os principais servizos pblicos que deben garantir as administra-cins, recoecer a contribucin dos cidadns no seu mantemento e mostrar,ante situacins da vida coti, actitudes cvicas relativas ao coidado do con-torno, seguridade vial, proteccin civil e ao consumo responsable.

O obxectivo deste criterio comprobar que as alumnas e os alumnos reco-ecen os principais servizos que as administracins prestan cidadana e, vez, comprenden as obriga que corresponden a cada cidadn no mantemen-to dos servizos pblicos a travs da contribucin fiscal. As mesmo, trtase decomprobar que coecen as obrigas cvicas que lles corresponden no coidado docontorno e o respecto aos bens pblicos, seguridade viaria, proteccin civil

ou ao consumo responsable.

9. Utilizar e contrastar con rigor informacin procedente de diversos mediospara identificar as causas dalgns dos problemas de convivencia nas sociedadesactuais, elaborar un punto de vista propio e desenvolver actitudes responsablesque contriban sa mellora.

Este criterio pretende avaliar se o alumnado sabe utilizar con certo rigor infor-macin procedente de distintas fontes para documentarse sobre os principiasproblemas de convivencia das sociedades actuais.

5/28/2018 Progra Filo 2014

34/168


10. Identificar as caractersticas da globalizacin e o papel que xogan nela os me-dios de comunicacin, recoecer as relacins que existen entre a sociedade enque vive e a vida das persoas doutras partes do mundo.

Con este criterio trtase de valorar se as alumnas e os alumnos coecen o papelda informacin e a comunicacin no mundo actual e as relacins existentesentre a vida das persoas de distintas partes do mundo como consecuencia daglobalizacin, se comprenden as repercusins que determinadas formas de vi-da do mundo desenvolvido teen nos pases en vas de desenvolvemento e semanifestan actitudes de solidariedade cos grupos desfavorecidos.

11. Recoecer a existencia de conflitos e o papel que desempean neles as organi-

zacins internacionais e as forzas de pacificacin. Valorar a importancia daparticipacin humanitaria para paliar as consecuencias dos conflitos.

Con este criterio pretndese comprobar que o alumnado capaz de identificaros conflitos mis relevantes do mundo actual e a sa localizacin, d mostrasde sensibilizacin ante a situacin das persoas que sofren directamente as con-secuencias dos conflitos e se valora o papel da participacin humanitaria paramitigalas.

1.13 Contidos mnimos

1. Identificacin e exercicio dos deberes e dereitos que teen como alumnado duncentro.

2. Coecemento e manexo da Declaracin universal dos dereitos humanos, asun-cin dosdeberes e responsabilidades que dela se derivan e valoracin do procesode recoecemento e proclamacin dos dereitos humanos como unha conquistahistrica inacabada.

3. Recompilacin de informacin sobre os distintos tipos de documentos que re-collen a lexislacin internacional sobre os dereitos humanos (declaracins, pac-tos, convenios...) e sobre os mecanismos de control e proteccin dos acordos.

4. Identificacin do sistema de dereitos e deberes como base da convivencia polti-ca. Valoracin do exercicio dunha cidadana activa, que coece os seus dereitose asume as sas responsabilidades. Os sistemas de votacin democrtica.

5. Identificacin das principais institucins e dos conceptos fundamentais quedefinen un sistema democrtico.

5/28/2018 Progra Filo 2014

35/168

Procedementos de avaliacin 35

6. Identificacin e coecemento dos principios, dereitos e deberes fundamentaisrecoecidos na Constitucin espaola e no Estatuto de autonoma de Galicia.

7. Identificacin e valoracin das diversas formas de participacin cidad: coope-racin, asociacionismo e voluntariado.

8. Valoracin da poltica como servizo cidadana: a responsabilidade pblica.Informacin sobre a estrutura e funcionamento da proteccin civil e coece-mento do seu papel na prevencin e xestin dos desastres naturais e provoca-dos. Os sistemas de votacin democrtica.

9. Asuncin da responsabilidade cidad: identificacin e aprecio dos bens co-mns e servizos pblicos. Valoracin dos impostos como a contribucin doscidadns aos gastos e investimentos pblicos e como instrumento para a distri-bucin da renda e compensacin das desigualdades.

10. Coecemento dos dereitos e deberes que implica o consumo, planificacin decondutas e adquisicin de hbitos de consumo racional e responsable compati-ble coa sustentabilidade.

11. Valoracin da diversidade social e cultural como enriquecedora da conviven-cia nunha sociedade plural. Identificacin dos elementos culturais propios que

poidan estar en perigo nun mundo globalizado e posibles solucins12. Identificacin de situacins de violacin de dereitos e sensibilizacin fronte s

necesidades de colectivos e grupos desfavorecidos. Planificacin de iniciativasencamiadas construcin duna sociedade mis xusta e solidaria.

13. Identificacin dos principais conflitos no mundo actual e sensibilizacin anteas situacin das persoas que sofren directamente as sas consecuencias. Infor-macin sobre o papel dos organismos internacionais e as forzas de pacificacinna prevencin e resolucin dos conflitos. Identificacin e valoracin das ac-cins individuais e colectivas a favor da paz.

1.14 Procedementos de avaliacin

Entendemos que a avaliacin necesariamente un proceso de estimacincualitativa e que o alumno debe procurar aprender o mximo para que a saavaliacin sexa clara e distintamente positiva.

5/28/2018 Progra Filo 2014

36/168


A equivalencia aritmtica das avaliacins establcese de acordo con frmulas,simplemente para intentar garantir a xustiza e a imparcialidade no proceso deasignacin de calificacins. O feito, imposto pola lei, de que as calificacins sexannumricas, ao mesmo tempo que discretas, impn un reaxuste necesario que enningn caso poder utilizarse como excusa para viciar a avaliacin, que non outra cousa que unha estimacin do que o alumno traballou e aprendeu.

En ningn caso se aceptarn reclamaciones de nota de alumnos en base a laproximidad aritmtica da sas calificacins coa nota mnima esixida.

1.14.1 Avaliacin parcial ordinaria

A calificacin ser o resultado da suma da nota de exercicios e da nota doexame.

1.14.2 Avaliacin final ordinaria

A nota final ser a da terceira avaliacin. Ser requisito para a obtencin dacualificacin de aprobado ter unha calificacin total de 5 puntos sen que as notaspor debaixo do 5 poidan redondear ao entero superior en ningn caso. As notaspor riba do 5 sern redondeadas ao enteiro inferior se estn entre as 0 as 74centsimas e ao enteiro superior se van das 75 as 99 centsimas.

1.14.3 Avaliacin final extraordinaria

A proba extraordinaria ter dez preguntas, que podern ter varios apartados.Cada unha das preguntas reflectir un dos criterios de avaliacin da asignatura,procurndose que todos os criterios aparezan conectados ao menos a unha cues-tin.

Cada pregunta ser valorada con 1 punto se est adecuadamente respondi-da. As preguntas non respondidas ou respondidas mal sumarn 0 puntos. As

5/28/2018 Progra Filo 2014

37/168

Procedementos de avaliacin 37

preguntas imperfecta ou parcialmente respondidas sumarn 1 punto.

En setembro s se ter en conta a calificacin do exame, sen que as califi-cacins do traballo de clase ou dos exercicios obtidas durante o curso supoanningunha diferencia nin favorable nin contraria para o alumno.

1.14.4 Recuperacin da asignatura do propio curso

Non se realizarn exames de recuperacin das avaliacins suspensas. Enten-derse que os alumnos recuperaron unha avaliacin se aprobaron a seguinte.

En todos os exames de avaliacin entrar a materia vista ata o momento nocurso. Igualmente sern contabilizados como obrigatorios os exercicios de todoo curso ata o momento.

Os alumnos que incurran na figura legal de perda do dereito avaliacin

continuatern que presentarse ao exame global de recuperacin do que se falano seguinte pargrafo.

Os alumnos que non acaden a nota mnima tras o exame correspondente 3a Avaliacin podern realizar un exame global de recuperacin no que entra-r toda a asignatura do curso. Este exame ter as mesmas caractersticas que oexame da convocatoria extraordinaria.

1.14.5 Recuperacin de asignaturas pendentes de cursos ante-riores

Os alumnos con asignaturas pendentes de cursos anteriores debern realizaros exercicios correspondentes ao curso non superado e presentalos para a sacorreccin. As calificacins dos exercicios contarn na nota segundo o expostono apartado seguinte.

5/28/2018 Progra Filo 2014

38/168


1.14.6 Exames parciais de pendentes

Realizaranse dous exames ordinarios, un en xaneiro e outro a finais de abril.En cada un deles entrar todo o contido do curso. Os alumnos que os superen es-tarn exentos da realizacin dos exames extraordinarios a realizar para alumnoscon asignaturas pendentes.

O tipo de exame ser das mesmas caractersticas que o da convocatoria ex-traordinaria.

Para o clculo da nota utilizarse o mesmo procedemento que cos alumnosdo curso ordinario.

Estarse ao disposto pola Xefatura de Estudos do Centro con respecto coordinacin ou ao calendario dos exames para alumnos con pendentes.

1.14.7 Exames finais de pendentes

Os alumnos con asignaturas pendentes de otros cursos podern realizar unexame final coincidindo coas convocatorias ordinaria e extraordinaria, se nnaprobaron as convocatorias parciais. O seu exame ter por contido todo o daasignatura. Para o clculo de nota s se ter en conta a calificacin do exame.

O exame ter as mesmas caractersticas que os exames ordinarios e extraor-dinario dos alumnos do curso corrente.

5/28/2018 Progra Filo 2014

39/168

Seccin2

Educacin tico-cvica

(O Decreto 133/2007 concibe a presente asignatura, de 4o curso, como unhacontinuacin deEducacin para a Cidadanado 2o curso da ESO. Ns repetimos

aqu elementos comns para maior claridade.)

2.1 Introduccin

O Decreto 133/2007 presenta esta asignatura nos seguintes termos:

Nas sociedades democrticas contemporneas, a aprendizaxe do papel da cidada-na debe ser unha tarefa compartida polas familias, o sistema educativo e os mediosde comunicacin. Porn, a comunidade escolar debe estar preparada para asumir es-ta funcin e a responsabilidade que dela se deriva. A Unin Europea establece comoobxectivo dos sistemas educativos velar por que na comunidade escolar se promo-va realmente a aprendizaxe dos valores democrticos e da participacin, con fin depreparar as persoas para a cidadana activa. De acordo coas recomendacins inter-nacionais, un dos principios que inspiran o sistema educativo a transmisin e postaen prctica de valores que favorezan a liberdade persoal, a responsabilidade, a cida-dana democrtica, a solidariedade, a tolerancia, a igualdade, o respecto e a xustiza,

5/28/2018 Progra Filo 2014

40/168

40 Educacin tico-cvica

as como que axuden a superar calquera tipo de discriminacin. Este principio ponde manifesto a necesidade de incorporar, con entidade propia, unha asignatura quecapacite o alumnado para asumir responsabilidades pola vida en comn, construrpautas sociais comns que vaian mis al dos intereses sociais individuais e entendero exercicio da cidadana como valor importante nas relacins humanas.

A educacin para a cidadana pretende contribur implicacin do alumnadona vida social, como cidads e cidadns que posan a informacin precisa e sexanconscientes das sas obrigas e responsabilidades, na medida en que os seus obxectivosimpregnen todas as asignaturas da etapa e a escola sexa qun de abrirse ao mediosocial en que as persoas van ter que exercer o seu rol de cidadns, introducindo novasprcticas educativas que lles permitan a toma de contacto con situacins do mediosocial, que incidan na construcin da sa identidade cvica.

As das asignaturas que configuran a educacin para a cidadana nesta etapa: aeducacin para a cidadana e os dereitos humanos, que se imparte no segundo curso,e a educacin tico-cvica de cuarto curso, estrutranse en varios bloques que vandesde o persoal e o mis prximo ao global e mis xeral; en ambas existe un conxuntode contidos comns a todos os bloques, orientados adquisicin de procedementos,habilidades sociais e actitudes bsicas para o desenvolvemento dunha convivencia

pacfica e da cidadana democrtica.

2.2 Contribucin da asignatura ao logro das Com-petencias Bsicas

A educacin para a cidadana e os dereitos humanos e a educacin tico-cvicarelacinanse directamente coa competencia social e cidad pero, a complexidade dassociedades democrticas esixe facer fronte a unha serie de novos desafos como ocoidado do ambiente, a orientacin do desenvolvemento tecnocientfico, a respon-sabilidade polas xeracins futuras, a igualdade entre os sexos, a loita contra novasformas de exclusin social e contra as existentes, que impiden desvincular a compe-tencia social e cidad do desenvolvemento das demais competencias bsicas. Negarlle cidadana a participacin no debate sobre estas cuestins, entre outras, sera con-traditorio cos valores democrticos. Unha cidadana activa debe ter capacidade deelixir, pero ser quen de elixir esixe ser quen de formular preguntas, observar, selec-cionar, analizar, sintetizar informacin e transformala en coecemento, explicitar

5/28/2018 Progra Filo 2014

41/168


ideas, construr argumentos, formular hipteses etc. Estamos a falar de destrezas re-lacionadas con diferentes competencias (competencia en comunicacin lingstica,para aprender a aprender, autonoma e iniciativa persoal, etc.), que necesario ad-quirir se o obxectivo a formacin integral do alumnado e a sa preparacin para avida social.

Comunicacin lingstica

O uso sistemtico do dilogo e do debate contribe competencia en comuni-cacin lingstica. Debater en serio esixe exercitarse na escoita, a exposicin e a ar-gumentacin e para iso necesario verbalizar os conceptos, facer explcitas as ideas,formar os xuzos e estruturalos de forma coherente.

Coecemento e interaccin co mundo fsico

Ser conscientes da importancia do uso responsable dos recursos naturais, da ne-cesidade de preservar o ambiente, potenciar o consumo responsable e unha forma devida saudable, son contidos con que desde a educacin para a cidadana posible con-tribur tamn ao desenvolvemento da competencia no coecemento e interaccin comundo fsico.

Tratamento da informacin e competencia dixital

A necesidade de buscar, obter, analizar, sintetizar e relacionar a informacinprocedente de distintas fontes, comprendela e integrala para producir coecemento,comunicala, facer inferencias e deducins son procedementos que contriben tamna desenvolver a competencia tratamento da informacin e competencia dixital.

5/28/2018 Progra Filo 2014

42/168


Competencia social e cidad

En relacin coa competencia social e cidad, a educacin para a cidadana pro-picia a adquisicin de habilidades para vivir en sociedade e para exercer a cidadanademocrtica, ao favorecer o desenvolvemento de destrezas que permiten participar,tomar decisins, elixir a forma axeitada de comportarse en determinadas situacinse responsabilizarse das consecuencias derivadas das decisins adoptadas. Contribeas mesmo a reforzar a autonoma, a autoestima e a identidade persoal, a tomarconciencia e facilitar a expresin dos propios pensamentos, valores, sentimentos eaccins. Ao impulsar os vnculos persoais baseados nos sentimentos e os valores da

convivencia e a participacin, contribe a fomentar habilidades sociais destinadas amellorar as relacins interpersoais.

O coecemento da diversidade axuda a xerar sentimentos non excluntes e a in-teriorizar o valor de respecto, as como a aceptar e usar convencins e normas sociaisfacilitadoras da convivencia. A sensibilizacin ante as situacins de discriminacine inxustiza, permiten consolidar os valores de cooperacin, solidariedade, xustiza,non violencia, compromiso e participacin tanto no mbito persoal coma no social.A prctica do dilogo axuda a afrontar e resolver as situacins de conflito medianteprocedementos non violentos.

Contribese tamn dimensin tica da competencia social e cidad ao favore-cer a identificacin e reflexin crtica sobre os valores do contorno e ao ofrecer comoreferente tico comn os valores que sustentan a Declaracin Universal dos DereitosHumanos, a Constitucin espaola e o Estatuto de autonoma de Galicia. Contidosespecficos como o coecemento dos fundamentos e os modos de organizacin dos es-tados e das sociedades democrticos, a evolucin histrica dos dereitos humanos, oachegamento pluralidade social ou ao carcter da globalizacin e as implicacinsque comporta para os cidadns, proporcionanlle ao alumnado instrumentos paraconstrur, aceptar e practicar normas de convivencia acordes cos valores democrti-cos, exercer os dereitos e liberdades e asumir as responsabilidades e deberes cvicos.

Competencia cultural e artstica

A educacin para a cidadana permite tamn mellorar a competencia cultural eartstica, porque o desenvolvemento de habilidades sociais para a convivencia nunha

5/28/2018 Progra Filo 2014

43/168


sociedade plural, esixe ser quen de apreciar o feito cultural nas sas diversas manifes-tacins.

Competencia para aprender a aprender

A educacin para a cidadana, a travs da educacin afectivo emocional, contri-be tamn ao desenvolvemento da competencia de aprender a aprender, porque faci-

lita o recoecemento das propias capacidades e carencias e as habilidades para sacarproveito das primeiras e superar as segundas. Por outra banda, o desenvolvementodo dilogo e a valoracin das razns doutras persoas, require admitir a diversidadede respostas ante un mesmo problema.

As mesmo, o estmulo das destrezas orientadas recompilacin e sntese de in-formacin, transformacin da informacin en coecemento, ao desenvolvementodas habilidades sociais que permiten o traballo en equipo e a participacin favorecentamn as aprendizaxes posteriores.

Autonoma e iniciativa persoal

Os contidos da educacin para a cidadana, potencian tamn o desenvolvemen-to da competencia bsica autonoma e iniciativa persoal, xa que a reflexin sobre asrelacins entre intelixencia, sentimentos e emocins, posibilita o coecemento dunmesmo, o autocontrol e o equilibrio emocional, necesarios para o desenvolver uncomportamento autnomo. O coecemento da contribucin de distintas teoras ti-

cas, facilita a creacin dun cdigo moral propio.

Por outra banda, os contidos procedementais do currculo atenden especialmente argumentacin, elaboracin de ideas propias, ao estudo de casos que exixan unposicionamento persoal sobre un problema e a procura de posibles solucins. Prevas mesmo a necesidade de planificar, tomar decisins con criterio propio e asumir aresponsabilidade da eleccin. A formulacin de dilemas morais, que caracterizan asasignaturas desta rea, contriben tamn a que as alumnas e os alumnos constranun xuzo tico propio baseado nos valores e prcticas democrticas.

5/28/2018 Progra Filo 2014

44/168


2.3 Contribucin ao Plan Lector do Centro

A letura comprensiva forma parte da metodoloxa bsica da asignatura deacordo co exposto no apartado correspondente. Prestarse especial atencin aexpresin escrita dos alumnos e os alumnos que tean mala letra ou faltas deortografa debern realizar traballos para compensar estes problemas que sernrecompensados con notas positivas. Os alumnos que non presenten eses traba-llos sern calificados negativamente.

2.4 Contribucin ao Plan TIC do Centro

Eventualmente a Internet utilizarse como fonte de informacin suplemen-taria para a labor de aprendizaxe. Algunos alumnos podern realizar actividadesonline.

2.5 Contribucin ao Plan de Convivencia do Cen-tro

Os contidos das asignaturas do Departamento, especificamente dedicados atemas de tica e poltica teen unha obvia conexin co fomento da convivencia.

2.6 Obxectivos da asignatura

De acordo co Decreto 133/2007, a asignaturaEducacin tico-cvica, de 4o deESO ter como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

1. Recoecer a condicin humana na sa dimensin individual e social, toman-do conciencia da propia identidade, das caractersticas e experiencias persoaisrespectando as diferenzas cos outros e desenvolvendo a autoestima.

5/28/2018 Progra Filo 2014

45/168

Obxectivos da asignatura 45

2. Coecer e expresar os sentimentos e as emocins e desenvolver a afectividadenas relacins cos outros, manifestando unha actitude aberta, solidaria e res-pectuosa, rexeitando os estereotipos, os prexuzos e a violencia en todas as sasformas.

3. Desenvolver a iniciativa persoal, actuar con autonoma, asumindo responsa-bilidades individuais e colectivas e practicar formas de convivencia e partici-pacin baseadas no respecto, utilizando o dilogo e a mediacin para evitar eresolver os conflitos.

4. Coecer, valorar e exercer os dereitos e asumir responsablemente os deberes e as

obrigas que se derivan das declaracins internacionais de dereitos humanos eda Constitucin espaola e o Estatuto de autonoma de Galicia, identificandoos valores que os fundamentan.

5. Asumir a pluralidade das sociedades actuais recoecendo a diversidade comoenriquecedora da convivencia e defender a igualdade de dereitos e oportuni-dades de todas as persoas, rexeitando as situacins de inxustiza e as discrimi-nacins existentes por razn de sexo, orixe, crenzas, diferenzas sociais, orien-tacin afectivo-sexual ou de calquera outro tipo, como unha vulneracin dadignidade humana e causa perturbadora da convivencia.

6. Recoecer e asumir a igualdade de dereitos e oportunidades entre mulleres ehomes, valorar a diferenza de sexos rexeitando os estereotipos e prexuzos quesupoan discriminacin e participar activamente na prevencin da violenciade xnero.

7. Coecer e apreciar os principios e valores que fundamentan e lexitiman ossistemas democrticos e o funcionamento da Comunidade Autnoma de Ga-licia, do Estado espaol e da Unin Europea, tomando conciencia do patri-monio comn e da diversidade social e cultural.

8. Coecer os fundamentos do modo de vida democrtico e aprender a obrarde acordo con eles nos diferentes mbitos da convivencia. Asumir os deberescidadns na mantenza dos bens comns e recoecer o papel do Estado comogarante dos servizos pblicos.

9. Coecer as diversas formas de participacin poltica, desenvolver habilidadesdialxicas orientadas participacin democrtica e valorar a importancia daparticipacin cidad ben sexa na vida poltica institucionalizada ou noutrasformas de participacin como a cooperacin, o asociacionismo e o voluntaria-do.

5/28/2018 Progra Filo 2014

46/168


10. Coecer as causas que provocan a violacin dos dereitos humanos, a pobreza ea desigualdade, as como a relacin entre os conflitos armados e o subdesenvol-vemento. Valorar as accins encamiadas consecucin da paz e a seguridadee a participacin activa como medio para lograr un mundo mis xusto.

11. Recoecerse membros dunha cidadana global, baseada nos valores da liber-dade, a igualdade e a xustiza e implicarse activamente na sa realizacin,comezando por mostrar respecto crtico polos costumes e modos de vida depoboacins distintas propia e manifestar comportamentos solidarios coaspersoas e colectivos desfavorecidos.

12. Coecer e analizar as principais teoras ticas que mis contriburon ao reco-

ecemento das liberdades e dos dereitos das persoas.13. Identificar as posicins morais que estn na orixe dos principais problemas e

conflitos do mundo actual, valorar a importancia da anlise tica na orienta-cin da sa resolucin e desenvolver unha actitude crtica ante os modelos quese transmiten a travs dos medios de comunicacin, mediante a adquisicinde destrezas bsicas na utilizacin das fontes de informacin.

14. Adquirir un pensamento crtico, desenvolver un criterio propio e adquirirhabilidades para comunicar as propias ideas e defender as propias posicins endebates, a travs da argumentacin documentada e razoada, as como para

escoitar e valorar as razns e argumentos dos outros.15. Practicar o dilogo coa realidade social en continuo proceso de transforma-

cin, como instrumento para a anlise crtica das conviccins persoais e aformulacin dun proxecto de vida propio, na dimensin persoal, cvica e pro-fesional.

Estimamos que non procede unha secuenciacin por curso debido repeti-cin de temas e metodoloxa en ambos. Consideramos que a sa consecucin haser gradual tal e como se reflexa nos criterios de avaliacin fixados para o curso.

2.7 Materiais e recursos didcticos

Anda que poder recomendarse algn libro de texto para o seguimento daasignatura, este non ser obrigatorio, polo que o alumno poder utilizar o libroou texto que desexe, por razns de disponibilidade ou de afinidade intelectual.

5/28/2018 Progra Filo 2014

47/168

Actividades complementarias e extraescolares 47

preciso recordar que o contido esixible da asignatura o establecido polostextos legais pertinentes, sen que o alumno poida pretextar que o devanditocontido non aparece no texto que est a utilizar para eximirse do seu estudo. responsabilidade do alumno, de acordo coa metodoloxa activa que a lexislacinestablece, utilizar unha variedade de fontes para recopilar a informacin queprecisa asimilar.

Para a consulta ocasional ou a ampliacin dos temas tratados o alumnadoter sa disposicin a Biblioteca do Centro ademais dos recursos da Internet.O Departamento conta coas ferramentas informticas do sitio web do Centro e

ten acceso dotacin informtica do mesmo.

Os alumnos tamn podern seguir a asignatura con materiais redixidos poloprofesor.

Os fragmentos para comentario podern corresponder a clsicos da filoso-fa dos estudados en 2o de Bach. Cando algunha obra non estea traducida aogalego o profesor procurar traducir os fragmentos a estudar anda que por con-

sideracins de tempo ou posibilidade o profesor poder entregar fragmentos detraduccins ao casteln, correndo de parte dos alumnos a sa traduccin ao ga-lego, se o estiman necesario, como tarefa de alto valor didctico que contribeao desenvolvemento da sa capacidade de uso da lingua galega. Mutatis mutan-discando os textos estean en galego e o alumno desexe utilizar o casteln comolengua vehicular.

2.8 Actividades complementarias e extraescolares

Non se contemplan actividades extraescolares nin complementarias espec-ficas para esta asignatura anda que os alumnos e o profesor podern participarnas actividades de tema axeitado promovidas polo Centro.

5/28/2018 Progra Filo 2014

48/168


2.9 Contidos

As indicacins sobre temporalizacin son orientativas e estarn sometidass necesidades didcticas do alumnado. Divdese o contido da asignatura en 28sesins. Cada leccin tratarse nunha sesin.

1. Recoecemento da persoa como suxeito moral e asuncin dos compoentesindividuais e colectivos na construcin da identidade e no comportamento

moral.2. Recoecemento, valoracin e respecto pola dignidade da persoa.

3. Asuncin da diversidade e rexeitamento de prexuzos baseados en estereotiposque supoan calquera forma de discriminacin.

4. Coecemento, expresin e autocontrol dos propios sentimentos e emocins erexeitamento da violencia como solucin aos conflitos nas relacins interpe-soais.

5. Asuncin de responsabilidades, individuais e colectivas, no exercicio da liber-dade na toma de decisins morais.

6. Anlise dos elementos individuais e do contexto sociocultural que poden con-dicionar os diferentes sistemas de valores. Subxectivismo, relativismo e plura-lismo.

7. Coecemento das principias teoras ticas que mis teen contribudo con-quista de dereitos e liberdades, desde a perspectiva da felicidade e a perspectivada xustiza.

8. Consideracin das dimensins tica, xurdica e poltica dos dereitos humanos.Valoracin dos dereitos humanos como exixencia mnima de xustiza.

9. Identificacin das principias etapas na conquista dos dereitos humanos e valo-racin das novas reivindicacins (terceira xeracin de dereitos).

10. Implicacin na defensa efectiva dos dereitos humanos. Identificacin e rexei-tamento das actitudes de intolerancia, inxustiza e exclusin.

11. Avaliacin da discriminacin positiva desde a perspectiva das exixencias daxustiza e a igualdade de dereitos e oportunidades.

5/28/2018 Progra Filo 2014

49/168

Contidos 49

12. Conceptualizacin da nocin de democracia.

13. Valoracin da importancia da participacin cidad para o funcionamentodas institucins democrticas. Distincin entre formas de participacin noninstitucionalizada e a participacin poltica institucionalizada. Valoracinda formacin da opinin, de acordo con algn tipo de deliberacin, para un-ha a participacin responsable. Distincin entre democracia representativa edemocracia deliberativa.

14. Aproximacin ao sistema poltico espaol. Identificacin das principias insti-tucins democrticas e recoecemento dos principios do funcionamento demo-

crtico.15. Identificacin da liberdade, a xustiza e a igualdade como valores en que se

fundamenta a democracia. Valoracin da democracia como conquista tica.

16. Recoecemento do Estado democrtico de dereito como marco formal para arealizacin dos ideais ticos.

17. Identificacin dos valores constitucionais, coecemento dos dereitos e deberesfundamentais recoecidos na Constitucin espaola e no Estatuto de autono-ma de Galicia e da regulacin do seu exercicio.

18. Coecemento da loita das mulleres e das sas organizacins para a conquistada igualdade de dereitos e oportunidades e o seu recoocemento como suxeitoshistricos, de dereitos e de cidadana. Distincin entre igualdade de dereitos eigualdade de feito, e exemplificacin e toma de conciencia de situacins en quea igualdade de dereitos non se traduce en igualdade de feito.

19. Anlise das causas e factores da discriminacin das mulleres. Planificacin dealternativas a situacins, reais ou simuladas, de discriminacin.

20. Rexeitamento da violencia de xnero. Recompilacin de informacin sobre as

medidas destinadas prevencin e proteccin integral da violencia contra asmulleres.

21. Identificacin e respecto polas diferenzas sociais e culturais e valoracin dassas manifestacins en actitudes, costumes e formas de vida distintas propia,como enriquecedoras da convivencia nunha sociedade plural.

22. Anlise das posicins mis frecuentes ante o multiculturalismo e reflexin so-bre os problemas ticos que delas se derivan: etnocentrismo e discriminacin,problemas ticos do relativismo cultural.

5/28/2018 Progra Filo 2014

50/168


23. Valoracin do interculturalismo como proxecto tico e poltico e reflexin so-bre os valores mnimos dunha tica cvica.

24. Toma de conciencia da nova orde global e identificacin dos procesos que con-triben sa formacin: a integracin dos mercados e do espazo poltico esocial.

25. Identific

Documents

Progra Filo 2014