„Pozostańcie wierni temu dziedzictwu! Uczyńcie je podstawą

swojego wychowania! (...). Przekażcie je następnym pokoleniom”!

Ojciec Święty Jan Paweł II

Program edukacji regionalnej w Małopolsce

„Nieprzemijające wartości”

Kuratorium Oświaty w Krakowie od dwóch lat realizuje Program w zakresie edukacji

regionalnej, którego działania skierowane są do przedszkoli, szkół i placówek województwa

małopolskiego. Mając na uwadze fakt, że podejmują one liczne, ciekawe inicjatywy

i wprowadzają młode pokolenie w świat nieprzemijających wartości poprzez edukację

regionalną, Kuratorium Oświaty prowadzi działania mające na celu: wzmocnienie roli

szkoły/placówki w przekazywaniu dorobku kulturowego regionu; umożliwienie im

prezentowania osobliwości własnego regionu oraz podejmowanych działań; upowszechnianie

różnorodnych form i metod realizacji treści z zakresu edukacji regionalnej.

Konferencje regionalne

W ramach realizowanego programu organizowane są konferencje dla dyrektorów

szkół, nauczycieli, uczniów, samorządów lokalnych, organizacji i stowarzyszeń działających

w środowisku lokalnym poświęcone zagadnieniom edukacji regionalnej. Przykładem są

Wojewódzkie Konferencje - „Bogactwo kulturowe regionu Małopolski w działaniach

edukacyjnych” (czerwiec 2012 r.), „Źródła kultury regionu Małopolski - Podtatrze” (marzec

2013 r.) zorganizowane przez Małopolskiego Kuratora Oświaty oraz Rektora Podhalańskiej

Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu, w których uczestniczyło prawie

500 osób, w tym nauczyciele, uczniowie, dyrektorzy szkół, przedstawiciele samorządów

lokalnych oraz parlamentarzyści. Podczas konferencji zaprezentowano dorobek artystyczny

szkół województwa małopolskiego oraz wykłady/prezentacje pracowników/naukowców

z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego Oddział

w Krakowie, Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu,

Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem oraz

projektantów/instruktorów muzyki, tańca, śpiewu i strojów różnych regionów Małopolski.

Ponadto w Liceum Ogólnokształcącym w Suchej Beskidzkiej odbyła się konferencja

regionalna „Tożsamość kulturowa zbiorowości lokalnych” z udziałem pracowników

Babiogórskiego Parku Narodowego, w której uczestniczyło ok. 180 osób.

Współpraca z instytucjami

Małopolski Kurator Oświaty podejmuje współpracę z wieloma osobami, instytucjami,

stowarzyszeniami i związkami działającymi w środowisku lokalnym na rzecz dziedzictwa

kulturowego regionu. Działania w tym zakresie zapoczątkowało porozumienie zawarte

w 2011 r. z Podhalańską Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Nowym Targu, która

aktywnie włącza się w organizowanie konferencji i spotkań różnych grup odbiorców.

Zaprezentowane podczas konferencji wojewódzkich wykłady przez dr Annę Mlekodaj

krzepią i zachęcają uczestników do realizacji zadań z zakresu edukacji regionalnej.

Zapoczątkowana została również współpraca z Uniwersytetem Jagiellońskim, a dzięki

organizowanemu Konkursowi Wiedzy Etnologicznej przez Instytut Etnologii i Antropologii

Kulturowej UJ, uczniowie ze szkół ponadgimnazjalnych województwa małopolskiego mają

szanse otrzymania indeksów na kierunek etnologia poza rekrutacją. W chwili obecnej

uzgadniane są obszary współpracy z Instytutem Historii Uniwersytetu Pedagogicznego

w Krakowie, a wspólne działania zaktywizują młodzież szkolną oraz nauczycieli w tej

dziedzinie.

W czerwca 2013 r. odbyło się spotkanie Małopolskiego Kuratora Oświaty

z dyrektorami i kierownikami miejskich i gminnych ośrodków kultury, muzeów, miejskich

i gminnych bibliotek publicznych, parków narodowych oraz instytucji działających na rzecz

edukacji regionalnej i patriotycznej na terenie powiatu nowotarskiego i tatrzańskiego

w Nowym Targu, którego celem było zainicjowanie wzajemnej współpracy. Spotkanie

uświetnił wykład dr Anny Mlekodaj na temat wartości wynikających z edukacji regionalnej

oraz występ Regionalnego Zespołu Dziecięcego „Orawianie” im. Heródka z Lipnicy Wielkiej

na Orawie. Ponadto partnerami Małopolskiego Kuratora Oświaty, którzy wyrazili chęć

współpracy w zakresie przekazywania bogactwa nieprzemijających wartości Małopolski

przyszłym pokoleniom są między innymi: Związek Podhalan w Polsce, Muzeum Tatrzańskie

im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, Tatrzański Park Narodowy, Babiogórski Park

Narodowy, Pieniński Park Narodowy, Stowarzyszenie Drogami Tischnera Instytut Myśli

Tischnera w Krakowie.

dr Stanisława Trebunia–Staszel – UJ w Krakowie

dr Anna Mlekodaj – PPWSZ w Nowym Targu

Edukacja regionalna w szkołach/placówkach – badanie ankietowe

W 2013 roku zostało przeprowadzone badanie ankietowe na temat sposobów i form

realizacji treści z zakresu edukacji regionalnej w celu zaplanowania działań przez

Małopolskiego Kuratora Oświaty na rzecz wspomagania pracy szkół i placówek w tym

zakresie. Jak wskazują wyniki badania, edukacja regionalna stanowi istotny obszar pracy

dydaktycznej i wychowawczej szkół/placówek i realizowana jest poprzez szeroki wachlarz

form umożliwiających dzieciom i młodzieży angażowanie się w różnorodne działania

i inicjatywy. Szkoły/placówki są organizatorami konkursów/przeglądów o tematyce

regionalnej, są inicjatorami działań promujących edukację regionalną w środowisku,

a w szczególności form krajoznawstwa i turystyki szlakami dziedzictwa kulturowego oraz

występów artystycznych i festynów. Ponadto podejmują one współpracę z instytucjami,

organizacjami, osobami wspierającymi ich pracę w obszarze edukacji regionalnej,

a najczęściej wskazywanym partnerem są gminne i miejskie ośrodki kultury. Nieliczne szkoły

nawiązują współpracę z wyższymi uczelniami. Najrzadziej podejmowaną formę działania

stanowią: zespoły folklorystyczne, nauka gry na instrumentach ludowych, wykorzystywanie

zasobów izb regionalnych i organizacja plenerów plastycznych. Raport jest dostępny na

stronie BIP.

Zakładka edukacja regionalna

Nauczyciele z małopolskich szkół aktywnie włączają się w tworzenie zakładki regionalnej

na stronie www.kuratorium.krakow.pl, w której opublikowano około 150 artykułów. Bogaty

materiał, zgromadzony w pięciu działach tematycznych, ukazuje dziedzictwo kulturowe

regionów Małopolski, stanowi materiał dydaktyczny dla nauczycieli i uczniów oraz jest formą

inspiracji do podejmowania różnorodnych działań w tym zakresie:

warto zobaczyć: ścieżki przyrodnicze w regionie, architektura, izby regionalne,

pomniki przyrody, ciekawostki krajoznawcze

warto wykorzystać w praktyce szkolnej: scenariusze wycieczek po regionie;

scenariusze szkolnych imprez regionalnych; scenariusze lekcji o regionie;

programy i projekty edukacyjne o tematyce regionalnej;

osoby związane z regionem: pisarze, poeci, twórcy ludowi, inni;

swego nie znacie: tradycje, obrzędy, zwyczaje kultywowane w szkołach; zespoły

regionalne; produkty regionalne;

konkursy o tematyce regionalnej o zasięgu gminnym, powiatowym, wojewódzkim

Wojewódzki Przegląd Młodych Recytatorów i Gawędziarzy im. Andrzeja Skupnia Florka –

Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum Nr 2 w Białym Dunajcu

Gminny Konkurs „Legendy Ziemi Bocheńskiej” Zespół Szkół Gminnych w Damienicach

Gminny Konkurs Wiedzy o Trzebini: „TRZEBINIA - MOJA MAŁA OJCZYZNA” – Szkoła

Podstawowa Nr 6 w Trzebini

Powiatowy Konkurs Plastyczny „Tradycje świąteczne i noworoczne. Hej, kolęda, kolęda!”

pod patronatem Starosty Oświęcimskiego – Młodzieżowy Dom Kultury w Oświęcimiu

Aniela Kasiniak

Starszy wizytator Kuratorium Oświaty w Krakowie

Delegatura w Nowym Targu