Program hodowli koni rasy - · rakteru iwykszta∏ci∏o, rzadkà uinnych ras, autentycznà potrzeb´ ich´ç kontaktu zcz∏o-wiekiem. Zregu∏y sà to ∏agodne ipoj´tne zwierz´ta

Program hodowli koni

rasy

huculskiej

Warszawa 2007

opracowanie

Polski Zwiàzek Hodowców Koni

00-673 Warszawaul. Koszykowa 60/62 m. 16

tel.: (022) 629 95 31, (022) 628 98 38faks: (022) 628 68 79

Wszelkie prawa PZHK zastrze˝one.Przedruk i kopiowanie materia∏ów zawartych

w „Programie hodowli koni rasy huculskiej” zabronione.Druk i oprawa: Matrix.

Nak∏ad 200 egz. Cena 5 z∏ w tym 22% VAT

I. Charakterystyka koni rasy huculskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

II. Cel hodowlany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

III. Wzorzec konia huculskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

IV. Użytkowość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

V. Pogłowie koni rasy huculskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

VI. Metody kojarzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

VII. Metody selekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

VIII. Zasady wpisu do Księgi Stadnej koni rasy huculskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

IX. Dokumentacja hodowlana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

X. Tryb wpisywania koni do ksiąg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

XI. Rozród naturalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

XII. Rozród kontrolowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

XIII. Zasady oceny efektywności działania programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

XIV. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

Załącznik nr 1. Wskaźniki liczbowe pogłowia koni wpisanych do Księgi Stadnej koni rasy huculskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

Załącznik nr 2.Ocena wartości użytkowej koni rasy huculskiej. Regulamin próby dzielności . . .21

I. Wstępna polowa próba dzielności dla koni rasy huculskiej – wierzchowa lub zaprzęgowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

II. Zasadnicza polowa próba dzielności dla koni rasy huculskiej – wierzchowa lub zaprzęgowa . . . . . . . . . . . . . . . .23

Szczegółowy regulamin ścieżki huculskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Szczegółowy regulamin polowej próby zaprzęgowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

III. Czempionat Użytkowy Koni Rasy Huculskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

Załącznik nr 3. Kategoryzacja ogierów rasy huculskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

w w w. p z h k . p l

spis treÊci strona 3

Program hodowli koni rasy huculskiej

strona 4 spis treÊci

I. Charakterystyka koni rasy huculskiejHucu∏y – niewielkie, prymitywne konie górskie – sà jednà z najstarszych polskich ras

o skonsolidowanym genotypie. Wytworzone zosta∏y na terenie Bukowiny oraz KarpatWschodnich tzw. Karpat Lesistych, w górnym biegu Czeremoszu, Prutu, Putilli, Mo∏dawy,Suszawy i Tissy. Do dnia dzisiejszego nie wiadomo jednak, jakie jest pochodzenie rasy ko-ni huculskich. Najprawdopodobniej sà potomkami ró˝nych typów koni, takich jak: tatar-skie, orientalne, arabskie, tureckie, konie Przewalskiego, a tak˝e konie z krwià noryckà.Wydaje si´ równie˝, ˝e rasa ta kszta∏towa∏a si´ g∏ównie pod wp∏ywem Êrodowiska– ostrego klimatu górskiego, przy ubogiej paszy i bardzo prymitywnych warunkach byto-wania.

Hodowla na Huculszczyênie prowadzona by∏a zawsze bardzo prymitywnie. Konieprzez wi´kszà cz´Êç roku przebywa∏y na po∏oninach i tylko w czasie du˝ych mrozówi Êniegów chroni∏y si´ w sza∏asach górskich lub brano je do stajenek przy zagrodach.W lecie ˝ywi∏y si´ trawà, w zimie natomiast wypuszczano je do stogów siana poustawia-nych na po∏oninach, przy których pozostawa∏y dniem i nocà. Tylko wyjàtkowo w okresachci´˝kiej pracy dokarmiane by∏y owsem i kukurydzà. Bytowanie w surowych warunkachgórskich, stale pod go∏ym niebem, ciàg∏y ruch w terenach górzystych oraz dalekie marszepod ci´˝kimi jukami – wszystko to hartowa∏o konie przez ca∏e pokolenia i wyrobi∏ow nich zdrowie, odpornoÊç, niewybrednoÊç i wielkà ˝ywotnoÊç.

II. Cel hodowlany

G∏ówne cele hodowli koni rasy huculskiej to:1. zachowanie unikalnego genotypu i zdolnoÊci przekazywania na potomstwo cech ra-

sowych;2. zachowanie okreÊlonego typu rasowego, w którym najistotniejszymi cechami raso-

wymi sà:– pokrój zgodny ze standardem rasy; – sucha konstytucja;– ∏agodny charakter;– ˝ywy temperament;– odpornoÊç na niekorzystne warunki Êrodowiska;– ma∏e wymagania paszowe;– doskona∏e zdrowie;– d∏ugowiecznoÊç;– wysoka p∏odnoÊç;


strona 5

– dobre cechy mateczne;– wytrwa∏oÊç w pracy;– wszechstronna u˝ytkowoÊç.

Istotne jest równie˝ utrzymywanie tej rasy w odpowiednich dla niej warunkach ˝ywie-niowych i biotopie. B´dàc bowiem koniem typowo górskim, nieprzywyk∏ym do wygód,koƒ huculski sprowadzony na równiny traci swe pierwotne w∏aÊciwoÊci – przekracza po-˝àdanà miar´ i traci suchoÊç, maksymalnie wykorzystujàc bogactwo pasz.

Nale˝y utrzymaç standard biometryczny koni huculskich w dotychczasowych grani-cach, z uwagi m.in. na niebezpieczeƒstwa zmiany typu.

III. Wzorzec konia huculskiego

W oparciu o analiz´ obecnie hodowanego w Polsce pog∏owia koni huculskich zosta∏opracowany model konia rasy huculskiej. Uwzgl´dnia on charakterystyk´ najcz´Êciejwyst´pujàcych typów rasowych, wzorzec pokrojowy ze szczególnym uwzgl´dnieniempodstawowych wymiarów, maÊci i u˝ytkowoÊci koni.

G∏owa doÊç ci´˝ka o ró˝nym profilu, szerokim czole, ale sucha, szyja Êrednio d∏uga, ra-czej gruba, nieosadzona wysoko, tu∏ów silny, d∏ugi, szeroki, o d∏ugich i wyjàtkowo dobrzewysklepionych ˝ebrach, k∏àb niewysoki, ale wyraênie zarysowany i dobrze umi´Êniony.Grzbiet d∏ugi, prosty lub nieco wkl´s∏y, ale mocny, l´dêwie d∏ugawe, szerokie i mocne, zadzaokràglony lub nieco Êci´ty, bardzo mocny, cz´sto przebudowany. PierÊ szeroka, ∏opatkaustawiona stromo, nogi krótkie, koÊciste bardzo mocne, o dobrze wykszta∏conym nad-garstku i cz´sto wyst´pujàcej szablastoÊci. Stawy skokowe szerokie i mocne, sprawiajàceprzez to wra˝enie du˝ych, kopyta o bardzo twardym i elastycznym rogu, ale niewielkie.Uz´bienie mocne, wolno Êcierajàce si´. Zarówno ogiery, jak i klacze odznaczajà si´ mocnài j´drnà konstytucjà, ˝ywym temperamentem i ∏agodnym usposobieniem.

Umaszczenie przewa˝nie gniade i myszate, w ró˝nych odcieniach, srokate, rzadziej ka-re lub bu∏ane. U wszystkich koni powinna wyst´powaç ciemna pr´ga ciàgnàca si´ przezgrzbiet oraz pr´gowanie na ∏opatkach i nogach, natomiast niepo˝àdane sà odmiany. DoKsi´gi Stadnej koni rasy huculskiej nie b´dà wpisywane ogiery z odmianami orazo umaszczeniu kasztanowatym. Klacze maÊci kasztanowatej wpisywane do Ksi´gi Stad-nej muszà charakteryzowaç si´ typowymi cechami rasowymi, w tym ciemnà pr´gà przezgrzbiet i pr´gowaniem koƒczyn. Dopuszcza si´ jedynie niewielkie odmiany.

Ruch koni tej rasy, w st´pie i k∏usie, powinien charakteryzowaç si´ du˝à dynamikà,umiarkowanà posuwistoÊcià, prawid∏owà kadencjà. Pewne skrócenie chodów wynikajàcez budowy anatomicznej i warunków u˝ytkowania, nie jest traktowane jako wada.


strona 6

Wzorzec biometryczny rasy

– wysokoÊç w k∏´bie – ogiery 135 do 145 cm, klacze 132 do 143 cm (mierzone laskà zoo-metrycznà);

– obwód klatki piersiowej – wi´kszy o co najmniej 30 cm od wysokoÊci w k∏´bie, zarów-no dla ogierów, jak i klaczy;

– obwód nadpćia mierzony na lewej przedniej koƒczynie pod stawem nadgarstkowymw jej najcieƒszym miejscu – ogiery 17 do 20 cm, klacze 16 do19 cm (z dok∏adnoÊciàdo 0,25 cm);

– maÊç – wszystkie maÊci z wyjàtkiem siwej, dereszowatej, tarantowatej i albinotycznejoraz kasztanowatej u ogierów. Powinna wyst´powaç pr´ga przez grzbiet i pr´gowa-nie koƒczyn, natomiast odmiany sà niepo˝àdane.

IV. Użytkowość

Konie huculskie charakteryzujà si´ du˝à inteligencjà i wytrwa∏oÊcià w pracy. Nigdy nietraci∏y kontaktu z cz∏owiekiem, co niewàtpliwie przyczyni∏o si´ do uformowania ich cha-rakteru i wykszta∏ci∏o, rzadkà u innych ras, autentycznà potrzeb´ i ch´ç kontaktu z cz∏o-wiekiem. Z regu∏y sà to ∏agodne i poj´tne zwierz´ta. Dobrze traktowane szybko potrafià todoceniç i tym samym odp∏aciç. W przeciwnym wypadku mogà staç si´ nerwowe, a nawetz∏oÊliwe.

Konie huculskie ch´tnie poruszajà si´ k∏usem, dorównujàc w tym du˝ym koniom. Sàdoskona∏ymi st´pakami pod wierzch. Zwoliƒski pisze o wybitnej u˝ytkowoÊci hucu∏a ja-ko konia wierzchowego i jucznego: „...objuczone 100-150 kg spokojnie przechodzà nadprzepaÊciami, przez rwàce potoki...”, majà wrodzonà zdolnoÊç do przeskakiwania natural-nych przeszkód, w czasie zadymki Ênie˝nej k∏adà si´ i spokojnie czekajà na przejaÊnienie,a drewnianà k∏adk´ na potoku sprawdzajà, uderzajàc w nià kopytem. Wykazujà du˝à od-wag´ i samodzielnoÊç, a wysoki stopieƒ inteligencji pozwala im na pokonanie ka˝dejprzeszkody (przeskoczenie, obejÊcie, przeczo∏ganie si´).

V. Pogłowie koni rasy huculskiej

Konie huculskie pomimo ich niewàtpliwych zalet przez ca∏e dziesićiolecia nie wzbu-dza∏y poza terenem Huculszczyzny wi´kszego zainteresowania. Czasem wrćz w∏adzeutrudnia∏y hodowl´ koni tej rasy, nakazujàc kastracj´ wszystkich ogierów. Dopierow koƒcu XIX wieku Krakowskie Towarzystwo Rolnicze i Galicyjskie Towarzystwo Gospo-darcze zainteresowa∏y si´ tà rasà, a to umo˝liwi∏o uchronienie pewnej liczby osobnikówprzed przekrzy˝owaniem. W 1979 roku zadecydowano o koniecznoÊci utrzymania polskie-go hucu∏a na zasadzie zachowania dorobku kultury narodowej, ochrony ginàcego reliktuprzyrody oraz zabezpieczenia wartoÊciowych cech genetycznych w∏aÊciwych tej rasie.


strona 7

Obserwuje si´ sta∏y wzrost zainteresowania hodowlà koni huculskich. Coraz cz´Êciejzaczynajà wyst´powaç one na terenie ca∏ej Polski, poza w∏aÊciwym dla nich biotopem (te-renami górskimi). OczywiÊcie nadal wi´kszoÊç klaczy tej rasy utrzymujà hodowcyw okr´gu rzeszowskim, krakowskim i katowickim. Przy tak ma∏ej populacji wskazane jestnawiàzanie wspó∏pracy z hodowcami z Austrii, Czech, Rumunii, S∏owacji, Ukrainy i W´-gier dla wymiany materia∏u genetycznego oraz ujednolicenia dzia∏aƒ hodowlanych.W krajach tych populacja hucu∏ów jest du˝o mniej liczna ni˝ w Polsce. Hodowcy koni hu-culskich tych krajów sà zainteresowani wspó∏pracà. Zwiàzki reprezentujàce hodowl´ ko-ni huculskich tych krajów, w których wyst´pujà hucu∏y, w tym tak˝e Polska, zrzeszone sàw Mi´dzynarodowej Federacji Koni Huculskich (HIF) zarejestrowanej w Brukseli.

VI. Metody kojarzeń

Hodowla koni huculskich w Polsce prowadzona jest w oparciu o 7 g∏ównych linii m´-skich: Polana (Po.), Gurgula (Gu.), Górala (Go.), Hrobego (Hr.), Ousora (Ou.), Pietrosu(Pt.) i Prislopa (Pr.) oraz 14 rodzin ˝eƒskich: (A) Agatki, (B) Bajka∏ki, (C) Czeremchy, (F)Wrony, (G) Gurgul, (J) Góralki nowosàdeckiej, (L) Laliszki, (N) Nakonecznej, (O) Wo∏gi,(P) Polanki, (S) Sroczki, (T) Sekundy, (W) Wydry, (Z) Redy.

W przypadku koni huculskich podczas doboru do rozp∏odu mo˝na zastosowaç tylkometod´ hodowli w czystoÊci rasy. Ze wzgl´du na ma∏à populacj´ tych koni dobór musi byçtak prowadzony, by nie dopuÊciç do depresji inbredowej. Priorytetowym zadaniem jest za-chowanie zrównowa˝onego stanu iloÊciowego istniejàcych linii m´skich i rodzin ˝eƒ-skich. W po∏owie poprzedniego stulecia by∏o 17 rodzin ˝eƒskich: obecnie w pe∏ni reprezen-towanych jest 12, dwie rodziny sà zagro˝one (˝yjà pojedyncze sztuki), natomiast pozosta-∏e trzy rodziny przesta∏y istnieç. Konieczne zatem jest podjćie aktywnych dzia∏aƒ w celuciàg∏ej kontroli iloÊci i jakoÊci populacji.

Wiele wzgl´dów przemawia za tym, aby hodowla zarodowa prowadzona by∏aw wi´kszych stadninach i to najlepiej paƒstwowych. Prywatna hodowla w du˝ym stopniuuzale˝niona jest jednak od upodobaƒ prywatnych w∏aÊcicieli.

Konieczne jest zachowanie ciàg∏oÊci wszystkich linii m´skich. Mo˝e to byç zwiàzaneze zmniejszonà nieco ostroÊcià selekcji wÊród ogierów przeznaczonych do hodowli, gdy˝z ka˝dej linii powinno byç co najmniej dwóch, trzech nast´pców u˝ytkowanych równocze-Ênie w hodowli. Komisja kwalifikujàca ogiera z danej linii do hodowli powinna mieçmo˝liwoÊç wyboru spoÊród 4-5 reproduktorów z ka˝dej linii – razem oko∏o 40 ogieróww pokoleniu. Przy dokonywaniu wyboru ogiera z danej linii nale˝y uwzgl´dniç rodzin´˝eƒskà, z której pochodzi matka ogiera, a tak˝e ocen´ jego wartoÊci u˝ytkowej i ewentu-alnie jego potomstwa.

Tak samo nale˝y dà˝yç do utrzymania wszystkich rodzin ˝eƒskich.Nie dopuszcza si´ kojarzeƒ krewniaczych w I pokoleniu pod rygorem odmówienia wpi-

su potomstwa do Ksi´gi Stadnej.


strona 8

VII. Metody selekcji

Selekcja powinna byç prowadzona konsekwentnie i zmierzaç do podstawowego celu,jakim jest remont klaczy matek oraz wyhodowanie ogierów czo∏owych. Najodpowiedniej-sza dla koni huculskich jest metoda niezale˝nych poziomów brakowania polegajàca na rów-noczesnym, lecz niezale˝nym selekcjonowaniu pod kàtem ka˝dej w∏aÊciwoÊci z osobna.

Selekcja prowadzona b´dzie indywidualnie dla ka˝dego osobnika w trzech etapach:– analiza rodowodowa (pochodzenie potomstwa musi byç potwierdzone bada-

niem markerów genetycznych (DNA) dokonanym w upowa˝nionym laborato-rium),

– selekcja na podstawie cech eksterierowych, rozwoju fizycznego i oceny charak-teru. Szczególnie trudna jest selekcja êrebiàt huculskich, które w czasie swojegorozwoju zmieniajà proporcje i czasami bardzo s∏aby êrebak mo˝e okazaç si´ do-skona∏ym koniem i na odwrót. Wynika to z faktu, ˝e konie huculskie sà rasàpóêno dojrzewajàcà i trzeba w tym wzgl´dzie zachowaç du˝à ostro˝noÊç.W oÊrodkach hodowli koni huculskich organizowane b´dà wiosnà lub jesieniàprzeglàdy koni, w czasie których przeprowadzana b´dzie selekcja i brakowanie.W hodowli wielkostadnej wskazane jest, aby odbywa∏y si´ one dwa razy do ro-ku. Za organizacj´ i przygotowanie przeglàdu odpowiedzialny b´dzie w∏aÊciciellub kierownik oÊrodka. Selekcji dokonuje podmiot prowadzàcy ksi´g´,

– selekcja na podstawie wyników wartoÊci u˝ytkowej. Próby dzielnoÊci b´dà od-bywaç si´ w miejscach uznanych przez prowadzàcego ksi´g´ zgodnie z warun-kami „Regulaminu prób dzielnoÊci” (Za∏àcznik nr 2).

Prowadzàc selekcj´, uwzgl´dniaç si´ b´dzie nast´pujàce cechy:– typ i pokrój (w 100-pkt. skali bonitacyjnej przy wpisie do ksi´gi oraz po ukoƒ-

czeniu 5. roku ˝ycia),– pomiary biometryczne (zgodne z wzorcem rasowym, przy wpisie do ksi´gi oraz

po ukoƒczeniu 5. roku ˝ycia),– charakter – zachowanie si´ w odniesieniu do ludzi, w czasie piel´gnacji, wzgl´-

dem innych koni, podczas u˝ytkowania,– zdrowie,– p∏odnoÊç,– klacze – wartoÊci macierzyƒskie,– ogiery – wartoÊç rozp∏odowa,– wartoÊç u˝ytkowa – wyniki prób dzielnoÊci przeprowadzonych zgodnie z obo-

wiàzujàcym „Regulaminem prób dzielnoÊci dla koni rasy huculskiej” (Za∏àczniknr 2), kategoryzacja ogierów (Za∏àcznik nr 3).


strona 9

VIII. Zasady wpisu do Księgi Stadnej koni rasy huculskiej

1. Dla koni rasy huculskiej prowadzi si´ wy∏àcznie cz´Êç g∏ównà ksi´gi (G), która jestksi´gà zamkni´tà.

2. Do Ksi´gi Stadnej koni rasy huculskiej wpisuje si´ ogiery i klacze, pochodzàce, conajmniej od czterech pokoleƒ przodków wpisanych do polskiej Ksi´gi Stadnej konirasy huculskiej lub odpowiedniej ksi´gi zagranicznej.

3. Do Ksi´gi Stadnej mogà byç wpisane ogiery i klacze, które powinny:a) posiadaç rodowód odpowiadajàcy warunkom okreÊlonym w Ksi´dze Stadnej,b) zostaç zidentyfikowane po urodzeniu wed∏ug warunków okreÊlonych dla Ksi´-

gi Stadnej,c) byç poddawane ocenie wartoÊci u˝ytkowej.

IX. Dokumentacja hodowlana

1. Dokumentacj´ hodowlanà stanowià:a) Dokumenty zwiàzane z prowadzeniem ksiàg:

– Karta klaczy wpisanej do ksi´gi stadnej,– Karta ogiera wpisanego do ksi´gi stadnej,– Âwiadectwo wpisania klaczy do ksi´gi stadnej,– Âwiadectwo wpisania ogiera do ksi´gi stadnej,– Paszport konia.

b) Dokumenty zwiàzane z rozrodem koni:– Âwiadectwo pokrycia/unasienniania klaczy,– Protokó∏ z przeglàdu ogierów dopuszczonych do rozrodu na terenie woje-

wództwa.2. Ksi´ga jest prowadzona systemem kartotekowym i zawiera: numer wpisu i symbol

ksi´gi rasowej, p∏eç, nazw´, dat´ urodzenia, maÊç i odmiany oraz inne znaki identy-fikacyjne, wymiary, rodowód (minimum cztery pokolenia), numer badania na po-twierdzenie pochodzenia, dane dotyczàce hodowcy i w∏aÊciciela, wyniki oceny war-toÊci u˝ytkowej i hodowlanej.

3. Kartoteki muszà byç przechowywane w archiwum wieczyÊcie.4. Prowadzàcy ksi´g´ wydaje drukiem ksi´g´ stadnà.5. èrebi´ta zalicza si´ do rocznika roku urodzenia, z wyjàtkiem êrebiàt urodzonych w IV

kwartale przed 1 stycznia 2008 r., które zalicza si´ do rocznika roku nast´pnego.6. Prowadzàcy ksi´g´ powo∏uje 5-osobowà Komisj´ Ksi´gi Stadnej koni rasy hucul-

skiej. Komisja reprezentuje hodowców koni tej rasy. W jej sk∏ad powo∏uje si´ uzna-ne autorytety z dziedziny hodowli i u˝ytkowania koni rasy huculskiej. Do wa˝noÊcipodejmowanych przez Komisj´ decyzji wymagana jest obecnoÊç przynajmniejtrzech jej cz∏onków.


strona 10

Zadaniem komisji jest:– kontrolowanie prawid∏owoÊci wpisu koni do ksiàg i rozstrzyganie spornych

kwestii,– wydawanie decyzji o wpisaniu ogiera do ksi´gi, – wydawanie zgody na zastosowanie sztucznego unasienniania lub embriotrans-

feru,– kontrolowanie i ocena efektywnoÊci dzia∏ania programu hodowlanego,– w miar´ potrzeb wnioskowanie do ministra rolnictwa o wprowadzanie zmian

w programie hodowlanym.7. „Paszport konia” jest podstawowym dokumentem stwierdzajàcym pochodzenie ko-

nia wydawanym przez prowadzàcego ksi´g´ na podstawie „Zg∏oszenia konia do re-jestru” z za∏àczonym „Âwiadectwem pokrycia/unasienniania klaczy”.

8. „Âwiadectwo pokrycia klaczy” – êród∏owy dokument hodowlany – na pierwszejstronie wype∏niane jest przez posiadacza ogiera dopuszczonego do rozrodu. Na od-wrocie zamieszcza si´ opis êrebićia dokonany przez upowa˝nionà osob´.

9. Przy stanowieniu klaczy poza granicami kraju nale˝y przy opisie êrebićia urodzone-go w Polsce przedstawiç „Âwiadectwo pokrycia/unasienniania klaczy”, rodowódwraz z symbolem ksi´gi rasowej oraz dokument stwierdzajàcy dopuszczenie ogierado rozrodu w kraju, w którym klacz zosta∏a pokryta.

10. W∏aÊciciel klaczy powinien otrzymaç z PZHK dokument stwierdzajàcy, ˝e ogier (na-sienie), którym zosta∏a pokryta (unasienniona) dana klacz, mo˝e byç dopuszczonydo doskonalenia koni rasy huculskiej. Wszystkie wymagane dokumenty dotyczàceogiera/nasienia ogiera powinny trafiç do PZHK, który wystawia dokument z pozy-tywnà lub negatywnà odpowiedzià dotyczàcà mo˝liwoÊci wpisania potomstwa dopolskiej Ksi´gi Stadnej.

11. Znajdujàce si´ na odwrocie „Âwiadectwa pokrycia/unasienniania klaczy” „PoÊwiad-czenie urodzenia êrebićia” wype∏nia upowa˝niony przez prowadzàcego ksi´g´ spe-cjalista. W/w poÊwiadczenie nie zast´puje „Paszportu konia” i nie jest dokumentemuwzgl´dnianym przy wpisie konia do ksi´gi.

12. Obowiàzkowe jest potwierdzenie pochodzenia badaniem markerów genetycznych(DNA) wykonanym na koszt hodowcy w upowa˝nionym laboratorium ju˝ u êrebiàtprzy matkach przed wydaniem dokumentu identyfikacyjnego.

13. Prowadzàcy ksi´g´ wydaje hodowcy „Paszport konia”, a po wpisaniu konia do ksi´gi– „Âwiadectwo wpisania klaczy do ksi´gi” lub „Âwiadectwo wpisania ogiera do ksi´gi”.Do wymienionych Êwiadectw nale˝y wpisaç numer identyfikacyjny konia oraz opa-trzyç je pieczćià z informacjà w j´zyku polskim, angielskim i niemieckim: „Dokumentwa˝ny tylko w Polsce”.

14. Przy wystawianiu „Paszportu konia” przyjmuje si´ zasad´, ˝e pierwsza litera nazwyêrebićia jest taka sama jak litera przypisana linii ˝eƒskiej, z której pochodzi matkanazywanego konia, wed∏ug schematu:


strona 11

– A – Agatka– B – Bajka∏ka– C – Czeremcha– F – Wrona– G – Gurgul– J – Jagoda– L – Liszka– N – Nakoneczna– O – Wo∏ga– P – Polanka– S – Sroczka– T – Sekunda– W – Wydra– Z – Reda,– dla koni sprowadzanych z zagranicy:

– D – konie z linii wywodzàcych si´ z Czech– K – konie z linii wywodzàcych si´ ze S∏owacji– M – konie z linii wywodzàcych si´ z W´gier– R – konie z linii wywodzàcych si´ z Rumunii.

15. W przypadku zniszczenia lub zagubienia wydanych w∏aÊcicielom dokumentów ho-dowlanych prowadzàcy ksi´g´ mo˝e na pisemny wniosek w∏aÊciciela wydaç dupli-kat. Mo˝na wydaç tylko jeden duplikat ka˝dego ze Êwiadectw.

X. Tryb wpisywania koni do ksiąg

1. Wpisu do ksiàg dokonuje upowa˝niony specjalista posiadajàcy co najmniej dwuletnista˝ pracy w hodowli koni i upowa˝nienie wydane przez prowadzàcego ksi´g´.

2. Wpisu ogierów i klaczy do ksi´gi dokonuje si´ na pisemny wniosek w∏aÊciciela.3. Kwalifikacja m∏odych ogierów odbywa si´ na corocznie organizowanych przeglà-

dach. W∏aÊciciele ogierów zobowiàzani sà do przes∏ania zg∏oszeƒ do poszczególnychOZHK/WZHK w terminie do 15 lipca ka˝dego roku. Terminy i miejsca kwalifikacjiogierów ustala i zatwierdza Komisja Ksi´gi Stadnej. Komisj´ oceny ogierów powo∏u-je w∏aÊciwy dla miejsca przeglàdu kierownik OZHK/WZHK. W jej sk∏ad wchodzi conajmniej 2 cz∏onków Komisji Ksi´gi Stadnej. Obowiàzujàcy corocznie czas kwalifika-cji ustala si´ na okres od 15 sierpnia do 30 listopada. Minimalna liczba ogierówprzedstawionych do kwalifikacji – 5 sztuk.

4. Ogiery i klacze wpisane do ksi´gi powinny:a) posiadaç typ i inne charakterystyczne dla rasy cechy,b) wykazaç si´ zdrowiem, prawid∏owà budowà i rozwojem,


strona 12

c) ogiery ukoƒczyç 30 miesićy, uzyskaç w ocenie pokroju co najmniej 78 pkt. bo-nitacyjnych, zaliczyç wst´pnà prób´ polowà,

d) klacze ukoƒczyç 30 miesićy, byç pokryte lub urodziç jedno zarejestrowane êre-bi´, uzyskaç w ocenie pokroju co najmniej 74 pkt. bonitacyjne, zaliczyç wst´p-nà prób´ polowà.Klacze powinny byç kryte nie wczeÊniej ni˝ po ukoƒczeniu 30 miesićy, po-tomstwo klaczy krytych przed ukoƒczeniem 30 miesićy nie ma prawa wpisudo Ksi´gi Stadnej. Przepis obowiàzuje od 1 stycznia 2008 r.

5. Zdrowie ocenia si´ na podstawie ogl´dzin konia. W przypadku podejrzenia o scho-rzenie dokonujàcy oceny konia powinien za˝àdaç przedstawienia Êwiadectwa zdro-wia konia wystawionego przez lekarza weterynarii. Na ocen´ budowy i rozwoju konia sk∏ada si´ wynik 3 pomiarów (wysokoÊç w k∏´bie,obwód klatki piersiowej, obwód nadpćia przedniego), ich wzajemny stosunek orazocena pokroju wyra˝ona w punktach bonitacyjnych. Budow´, rozwój i ruch koniaocenia si´ wed∏ug skali 100-punktowej przyznajàc za:

– typ - do 15 pkt.– g∏ow´ i szyj´ - do 5 pkt.– k∏od´ - do 15 pkt.– koƒczyny przednie - do 10 pkt.– koƒczyny tylne - do 10 pkt.– kopyta - do 10 pkt.– ruch (st´p i k∏us) - do 20 pkt. (10+10)– wyglàd ogólny - do 15 pkt.

Po ukoƒczeniu 5. roku ˝ycia ogiery i klacze huculskie podlegajà obowiàzkowejweryfikacji pomiarów. Je˝eli nie spe∏niajà w tym wzgl´dzie wzorca rasowegozapisanego w programie hodowlanym dla koni rasy huculskiej, zostajà pozbawioneod tego momentu prawa u˝ytkowania w rozrodzie i wpisu do ksi´gi ich potomstwa.

6. Minimalne wymagania dotyczàce próby dzielnoÊci warunkujàce wpis ogiera i klaczydo Ksi´gi Stadnej koni rasy huculskiej:Warunkiem wpisania ogiera i klaczy do Ksi´gi Stadnej jest zaliczenie wst´pnej próbypolowej. Ogiery po zaliczeniu wst´pnej próby polowej (wierzchowej lub zaprz´go-wej) sà wpisywane do ksi´gi, ale muszà obligatoryjnie do koƒca roku kalendarzowe-go, w którym koƒczà 5 lat, zaliczyç z wynikiem pozytywnym zasadniczà polowà pró-b´ dzielnoÊci zgodnie z „Regulaminem prób dzielnoÊci dla koni rasy huculskiej”– Za∏àcznik nr 2 (ocena p∏ytowa oraz Êcie˝ka lub zaprz´g). Niezaliczenie próbyw w/w czasie spowoduje pozbawienie ogiera od tego momentu prawa u˝ytkowaniaw rozrodzie i wpisu do ksi´gi jego potomstwa. Do momentu zdania próby zasadni-czej dopuszcza si´ krycie przez takiego ogiera maks. 3 klaczy w sezonie.


strona 13

7. Do ksiàg nie mogà byç wpisane konie, u których stwierdzono:a) obustronnà Êlepot´,b) nieprawid∏owà budow´ szcz´ki (tzw. karpiowaty lub szczupaczy zgryz),c) jedno lub obustronne wn´trostwo,d) szpat kostnyoraz konie, które uzyska∏y mniej ni˝ po∏ow´ maksymalnej liczby punktów przyocenie k∏ody, nóg przednich, tylnych, kopyt i ruchu. O dyskwalifikacji decydujeprzyznanie mniej ni˝ po∏owy punktów nawet za jeden z w/w elementów oceny.

8. Przed wpisaniem konia do ksi´gi nale˝y:a) sprawdziç to˝samoÊç konia (identyfikacja) przez porównanie zgodnoÊci da-

nych zawartych w „Paszporcie konia”, szczególnie opisu maÊci, odmian, wiekuoraz innych znaków identyfikacyjnych ze stanem faktycznym. Opis maÊci i od-mian powinien byç przeprowadzony przed odsadzeniem êrebićia od matki.Dla celów identyfikacji konie mogà byç znakowane za pomocà elektronicznychnoÊników informacji (czipów),

b) sprawdziç prawid∏owoÊç rozwoju i stwierdziç brak objawów chorobowych,c) wykonaç podstawowe pomiary konia,d) przeprowadziç ocen´ budowy,e) poddaç konia próbie dzielnoÊci,f) przy wpisie konia polskiej hodowli sprawdziç, czy wywodzi si´ on od jednej

z 14 uznanych linii ˝eƒskich,g) przy wpisie pokrytych klaczy sprawdziç „Âwiadectwo pokrycia/ unasienniania

klaczy”, po˝àdane jest przedstawienie potwierdzenia badania êrebnoÊci wysta-wionego przez lekarza weterynarii;

h) nadaç numer w∏aÊciwej ksi´gi.9. Wszystkie osobniki sprowadzone z zagranicy oraz urodzone w Polsce po ogierach za-

granicznych przed otrzymaniem zgody na wpis do polskiej Ksi´gi Stadnej muszà byçpoddane bardzo szczegó∏owej weryfikacji. W innych krajach nie by∏o do tej pory takrygorystycznych zasad wpisu i nie wszystkie kraje posiadajà Ksi´g´ Stadnà. W wielurodowodach koni, które uznawane sà za granicà za huculskie, znajdujà si´ ró˝nemieszanki rasowe, dlatego te˝ ka˝dy koƒ sprowadzony z zagranicy musi mieç po-chodzenie pisemnie uwierzytelnione przez Komisj´ Ksi´gi Stadnej (tak˝e co naj-mniej do czwartego pokolenia).

10. Wnioski o dopuszczenie ogierów sprowadzonych z zagranicy do u˝ycia w rasie hu-culskiej nale˝y sk∏adaç przed sezonem kopulacyjnym, najpóêniej do 31 stycznia.Wnioski z∏o˝one po tym terminie b´dà rozpatrywane po pokryciu przez w∏aÊcicielakosztów pracy Komisji Ksi´gi Stadnej.

11. Ogiery i klacze sprowadzone z zagranicy powinny:a) byç przydatne do osiàgnićia celu hodowlanego,


strona 14

b) byç poddane ocenie wartoÊci u˝ytkowej. Je˝eli ocena nie zosta∏a przeprowa-dzona w kraju pochodzenia, musi ona byç dokonana w Polsce,

c) ogiery byç dopuszczone do rozrodu w kraju pochodzenia. W przypadku spro-wadzenia z zagranicy osobników przed uzyskaniem wpisu do ksiàg, muszà oneposiadaç Êwiadectwo stwierdzajàce, ˝e pochodzà od rodziców wpisanych doksiàg, a w Polsce uzyskaç wpis do ksi´gi na ogólnych zasadach za zgodà Komi-sji Ksi´gi Stadnej,

d) klacze byç wpisane do ksi´gi kraju pochodzenia. W przypadku sprowadzeniaz zagranicy klaczy niewpisanej do ksi´gi, posiadaç Êwiadectwo stwierdzajàce,˝e pochodzi ona po rodzicach wpisanych do ksiàg i uzyskaç w Polsce wpis doksi´gi na ogólnych zasadach za zgodà Komisji Ksi´gi Stadnej.

12. Sztuczne unasiennianie i embriotransfer zarodków u koni rasy huculskiej sà dopusz-czane tylko w szczególnych sytuacjach, po ka˝dorazowym uzyskaniu pisemnej zgodyKomisji Ksi´gi Stadnej.

13. W przypadku wydania zgody na zastosowanie sztucznego unasienniania przez Ko-misj´ Ksi´gi Stadnej:

a) W∏aÊciciel nasienia ogiera po dokonaniu zabiegu sztucznego unasiennianiawystawia „Âwiadectwo unasienniania klaczy”. Je˝eli w∏aÊciciel nasienia niejest w∏aÊcicielem ogiera dawcy, dokonujàcy zabiegu sztucznego unasiennianiaprzesy∏a fotokopi´ „Âwiadectwa unasienniania klaczy” w∏aÊcicielowi ogiera.

b) Klacz poddawana zabiegowi sztucznego unasienniania nasieniem mro˝onymprzed urodzeniem êrebićia musi mieç wykonane badanie markerów DNA.W przypadku klaczy wpisanych do ksi´gi przed 1 stycznia 2007 r. klacze temuszà mieç okreÊlone co najmniej grupy krwi.

XI. Rozród naturalny

Niezale˝nie od stosowanych praktyk organizacji rozrodu, tzn. czy jest to krycie natu-ralne zarówno w warunkach kontrolowanych, jak te˝ w tabunie, czy te˝ wprowadza siélementy biotechniki, powinny byç spe∏nione nast´pujàce warunki zarówno w stosunkudo samca, jak i samicy:1. Ogiery:

a) Przed uzyskaniem wpisu do ksi´gi – zaleca si´ przeprowadzenie oceny przydat-noÊci do rozrodu w oparciu o stosowane badania kompleksowe (Bielaƒski1966) oraz testy laboratoryjne mówiàce o biologicznej wartoÊci nasienia;

b) Ogiery doros∏e – analogicznie zaleca si´ przeprowadzenie badania po ka˝dymsezonie rozrodczym celem wyizolowania osobników, u których w okresie sezo-nu mog∏y wystàpiç zmiany warunkujàce obni˝onà p∏odnoÊç. Wszystkie ogierypowinny posiadaç kompletne badania sanitarne oraz wykonane badania mar-


strona 15

kerów DNA. W przypadku ogierów wpisanych do ksi´gi przed 1 stycznia 2007r. ogiery te muszà mieç okreÊlone co najmniej grupy krwi.

2. Klacze – poza aspektem genetycznym i doborem wynikajàcym ze wzgl´dów hodow-lanych klacze przeznaczone do rozrodu zaleca si´ badaç klinicznie zarówno palpacyj-nie, jak i przy u˝yciu USG celem stwierdzenia prawid∏owoÊci budowy i funkcji uk∏a-du rozrodczego. Tylko na tej drodze mo˝na eliminowaç klacze, które do rozrodu sińie kwalifikujà. Równie˝ przy zastosowaniu takich praktyk mo˝na wy∏oniç klacze,które majà trudnoÊci z zaêrebieniem lub sà chore i wymagajà leczenia.

XII. Rozród kontrolowany

Pod tym terminem rozumie si´ pe∏ny nadzór nad stadem, w∏àczajàc elementy podsta-wowe omówione w poprzednim rozdziale (ogiery i klacze), lecz poszerzonym o kontrolókresu rui klaczy, jej badanie w zakresie stanu dróg rodnych i zmian fizjologicznych, któ-re w tym okresie wyst´pujà, oraz podjćie decyzji o momencie stanówki, a tak˝e nadzórnad jej przebiegiem, a˝ do momentu zaêrebienia i badania wczesnej cià˝y.

W tym wzgl´dzie rozwa˝yç trzeba dwie mo˝liwoÊci:1. Zastosowanie krycia naturalnego wed∏ug ustalonego schematu (ogólnie przyj´-

te zasady).2. Zastosowanie biotechniki – sztuczne unasienianie nasieniem o przed∏u˝onym

prze˝ywaniu lub zamro˝onym, w przypadkach dopuszczonych przez Komisj´Ksi´gi Stadnej.

Ze wzgl´du na tak nielicznà populacj´ uwa˝a si´ za konieczne stworzenie banku nasieniaogierów z ka˝dego rodu m´skiego oraz komórek jajowych i zarodków pochodzàcych odklaczy reprezentujàcych wszystkie rodziny ˝eƒskie.

XIII. Zasady oceny efektywności działania programu

1. EfektywnoÊç realizacji programu ocenia Komisja Ksi´gi Stadnej, do której powo∏ujesi´ uznane autorytety hodowlane z dziedziny hodowli i u˝ytkowania rasy.

2. EfektywnoÊç realizacji programu sprawdzana jest poprzez:– badanie wysokoÊci i trybu przyznawania dotacji na dzia∏alnoÊç hodowlanà

(w cyklu rocznym),– sprawdzanie prawid∏owoÊci,– prowadzenie dokumentacji hodowlanej,– oceny wartoÊci u˝ytkowej (w cyklu rocznym),– badanie skutecznoÊci i zasi´gu akcji promocyjnej dla koni tej rasy,– zbadanie stabilizacji po˝àdanych cech w tej rasie po 5 latach od wejÊcia w ˝ycie

programu, na podstawie prowadzonej oceny wartoÊci u˝ytkowej.


strona 16

XIV. Uwagi końcowe

Du˝e znaczenie, jak w ka˝dej hodowli, majà nast´pujàce czynniki nieb´dàce przedmio-tem rozwa˝aƒ w niniejszym programie. Nale˝y grupie tych koni zapewniç: w∏aÊciwe ˝y-wienie i pojenie, odpowiednie pomieszczenia, prawid∏owà piel´gnacj´ ze szczególnymuwzgl´dnieniem kopyt, opiek´ lekarsko-weterynaryjnà i kontynuowaç w∏aÊciwy systemwychowu. Proponowany program hodowli koni huculskich, a zw∏aszcza planowany sys-tem kojarzeƒ zastosowany w praktyce, pozwoli uniknàç pojawienia si´ depresji inbredo-wej i pozwoli na rozwój hodowli koni tej rasy, pod warunkiem ˝e b´dzie on przez hodow-ców rygorystycznie przestrzegany.


strona 17


strona 18

Załącznik nr 1.Wskaźniki liczbowe pogłowia koni wpisanych do Księgi Stadnej koni rasy huculskiej


strona 19

Klacze wpisane do ksi´gi

Rok 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

307 346 402 435 515 579 574 790

Ogiery wpisane do ksi´gi

Rok 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

71 72 90 93 99 105 120 137

Klacze m∏ode wpisane do ksi´gi

Rok 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

- 63 72 72 80 79 148 146

Ogiery m∏ode wpisane do ksi´gi

Rok 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

- 15 13 11 20 28 24 23

Opisane klaczki spe∏niajàce warunki wpisu do ksi´gi

Rok 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

- 116 117 122 141 157 190 201

Opisane ogierki spe∏niajàce warunki wpisu do ksi´gi

Rok 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

- 112 131 160 144 171 146 157


strona 20 Za∏. 1. Wskaêniki liczbowe pog∏owia koni wpisanych do Ksi´gi Stadnej koni rasy huculskiej

Załącznik nr 2.Ocena wartości użytkowej koni rasy huculskiej.Regulamin próby dzielności

Do próby dzielnoÊci mogà przystàpiç ogiery i klacze rasy huculskiej spe∏niajàce warun-ki wpisu do Ksi´gi Stadnej koni rasy huculskiej.

I. Wstępna polowa próba dzielności dla koni rasy huculskiej – wierzchowa lub zaprzęgowa

1. Warunkiem wpisania ogiera i klaczy do Ksi´gi Stadnej koni rasy huculskiej jest zali-czenie wst´pnej polowej próby dzielnoÊci.

2. Minimalny wiek ogiera i klaczy rasy huculskiej dopuszczajàcy do przystàpieniado wst´pnej próby polowej to ukoƒczone 30 miesićy ˝ycia.

3. Zalecana minimalna liczba koni wymagana do przeprowadzenia próby to minimum3 sztuki ogierów lub klaczy poddawanych próbie.

4. Próba polowa wst´pna mo˝e byç przeprowadzana pod siod∏em lub w zaprz´gu.Ogier lub klacz poddawane próbie sà siod∏ane, kie∏znane lub oprz´gane w obecnoÊcikomisji przeprowadzajàcej prób´. Próba polowa wst´pna zaprz´gowa przeprowadza-na jest w lekkim ogumionym pojeêdzie z dwoma dyszelkami o wadze, wraz z powo-˝àcym, od 100 do 150% masy cia∏a ocenianego konia. Pomoce (palcat, bat) dopusz-czone tylko w minimalnym zakresie. Ostrogi niedozwolone. Jeêdziec obowiàzkowomusi mieç twarde ochronne nakrycie g∏owy z trzypunktowym zapićiem i buty z ob-casem.

5. W próbie polowej wst´pnej przeprowadzanej zarówno pod siod∏em, jak i w zaprz´-gu, koƒ pokonuje dystans dwa razy po oko∏o 150-200 m, po trasie o naturalnympod∏o˝u (ziemnym lub trawiastym): st´pem, a nast´pnie w drugim nawrocie k∏u-sem. Komisja ocenia równie˝ stanie w miejscu, sposób ruszania i zatrzymania orazsposób reakcji konia na wodze lub lejce, jego pos∏uszeƒstwo i charakter.

6. Ze wzgl´dów bezpieczeƒstwa na trasie podczas oceny mo˝e znajdowaç si´ tylko je-den koƒ.

7. Zachowanie si´ konia podczas ca∏ego przebiegu próby, zarówno przeprowadzanejpod siod∏em, jak i w zaprz´gu, oceniane jest, w zale˝noÊci od wykonywania wyma-ganych próbà czynnoÊci, w skali 10-punktowej oddzielnie dla st´pa i k∏usa.

8. Wynikiem koƒcowym sà dwie oceny, pierwsza za przebieg próby w st´pie i druga zaprzebieg próby w k∏usie.

9. Stosowana skala ocen za przebieg próby:10 pkt – z ∏atwoÊcià, bezb∏´dnie, w sposób p∏ynny, w linii prostej po wytyczonejtrasie;


strona 21

9 pkt – z ∏atwoÊcià, z drobnymi b∏´dami, w sposób p∏ynny, ale zdarza si´ nieregu-larnoÊç chodów;

8 pkt – z drobnymi zahamowaniami, mniej p∏ynnie, trudnoÊci w utrzymaniu liniiprostej;

7 pkt – reakcja na wodze i lejce z oporami, ale zadanie wykonane w ca∏oÊci;6 pkt – z trudnoÊciami, po 1-2 nieudanych próbach, ale wykonane w ca∏oÊci;5 pkt – du˝ymi oporami, po 3 próbach, wykonane w ca∏oÊci;4 pkt – z du˝ymi oporami, po wićej ni˝ 3 nieudanych próbach, konieczna pomoc

drugiej osoby;3 pkt – z du˝ymi oporami, po wićej ni˝ 3 nieudanych próbach, konieczna pomoc

drugiej osoby, zadanie niewykonane w ca∏oÊci;2 pkt – z du˝ymi oporami, po wićej ni˝ 3 nieudanych próbach, mimo pomocy

drugiej osoby niewykonanie zadania;1 pkt – niemo˝liwe do wykonania wskutek oporu lub niebezpiecznych reakcji konia.

10. Warunkiem zaliczenia próby polowej wst´pnej jest uzyskanie wyniku co najmniej6 punktów w st´pie i co najmniej 6 punktów w k∏usie pod wierzchem lub w zaprz´-gu. Prób´ mo˝na powtórzyç jednokrotnie, po co najmniej jednomiesićznym ponow-nym przygotowaniu konia.

Trasa przebiegu próby wynosi 150-200 m w dwóch równoleg∏ych odcinkach po 75-100 m.Ocena dokonywana jest w dwóch nawrotach. Najpierw ca∏y dystans koƒ z jeêdêcem lub z za-prz´giem pokonuje st´pem, a nast´pnie po tej samej trasie k∏usem.

Schemat trasy wstępnej polowej próby dzielności pod jeźdźcem lub w zaprzęgu – stęp


strona 22 Za∏. 2. Ocena wartoÊci u˝ytkowej koni rasy huculskiej. Regulamin próby dzielnoÊci

Ocena rozpoczyna si´ na sygna∏ s´dziego z pozycji stój (1). Nast´pnie koƒ przechodzido st´pa (2), przed koƒcem I odcinka trasy (75-100 m) zatrzymuje si´ – pozycja stój (1).Nast´pnie rusza st´pem (2), zawraca i ponownie zatrzymuje si´ – pozycja stój (1). Nast´p-nie rusza st´pem (2). Ocena w st´pie koƒczy si´ zatrzymaniem na koƒcu II odcinka trasyna wprost – pozycja stój (1). Koƒ zawraca st´pem i zatrzymuje si´, czekajàc na sygna∏ s´-dziego do rozpoczćia oceny w k∏usie.

Schemat trasy wstępnej polowej próby dzielności pod jeźdźcem lub w zaprzęgu – kłus

Ocena rozpoczyna si´ na sygna∏ s´dziego z pozycji stój (1). Nast´pnie koƒ po krótkimst´pie przechodzi do k∏usa (3), przed koƒcem I odcinka trasy (75-100 m) zatrzymuje si´– pozycja stój (1). Nast´pnie rusza st´pem (2), zawraca i ponownie zatrzymuje si´ – pozy-cja stój (1). Znów po krótkim st´pie przechodzi do k∏usa (3). Ocena koƒczy si´ spokojnymzatrzymaniem na koƒcu II odcinka trasy na wprost – pozycja stój (1).

II. Zasadnicza polowa próba dzielności dla koni rasy huculskiej – wierzchowa lub zaprzęgowa

1. Minimalny wymagany wiek koni rasy huculskiej (ogierów i klaczy) przyst´pujàcychdo zasadniczej polowej próby dzielnoÊci – ukoƒczone 36 miesićy ˝ycia i zaliczonaz wynikiem pozytywnym polowa próba wst´pna. Ogólny stan zdrowia oceniany jestprzez lekarza weterynarii i on decyduje o dopuszczeniu konia do udzia∏u w próbach.

2. Minimalna liczba koni (ogierów, klaczy, wa∏achów) potrzebna do przeprowadzeniapróby dzielnoÊci – 5 szt., w tym co najmniej 3 szt. ogierów poddawanych próbie lub


Za∏. 2. Ocena wartoÊci u˝ytkowej koni rasy huculskiej. Regulamin próby dzielnoÊci strona 23

3 szt. klaczy poddawanych próbie. Pozosta∏e 2 konie to mogà byç wa∏achy 3-letniei starsze, które ze wzgl´du na szacowanie wartoÊci hodowlanej rodziców (ogierówi klaczy) dopuszcza si´ do udzia∏u w próbie.

3. Próba polowa zasadnicza mo˝e byç przeprowadzana pod siod∏em lub w zaprz´gu.W sk∏ad zasadniczej polowej próby wierzchowej wchodzà: ocena eksterieru i próbaterenowa – Êcie˝ka huculska, natomiast w sk∏ad zasadniczej polowej próby zaprz´-gowej wchodzà: ocena eksterieru i alternatywna dla Êcie˝ki huculskiej polowa próbazaprz´gowa.

4. Ocena eksterieru – ocena typu, budowy, ruchu i ogólnego wra˝enia. MaksymalnailoÊç punktów bonif. mo˝liwych do zdobycia w tej konkurencji to 50.

5. Âcie˝ka huculska – jako sprawdzian umiej´tnoÊci pokonywania naturalnychi sztucznych przeszkód terenowych, odwagi, zdolnoÊci, pos∏uszeƒstwa i treningu ko-nia. Dla zawodnika jest to próba jazdy w zadanym tempie i umiej´tnoÊci prowadze-nia konia w trudnym terenie. Maksymalna iloÊç punktów bonif. mo˝liwych do zdo-bycia w tej konkurencji to 80.

6. Polowa próba zaprz´gowa – próba alternatywna dla Êcie˝ki huculskiej. Sprawdzianpos∏uszeƒstwa, zrćznoÊci i sprawnoÊci konia oraz umiej´tnoÊci powo˝àcego. Maksy-malna iloÊç punktów bonifikacyjnych mo˝liwych do zdobycia w tej konkurencji to 80.

7. Organizator jest zobowiàzany uzyskaç zgod´ prowadzàcego ksi´g´ (PZHK) na prze-prowadzenie próby dzielnoÊci.

8. Komisja S´dziowska (min. 3 osoby) jest powo∏ywana i zatwierdzana przez prowa-dzàcego ksi´g´ w porozumieniu z organizatorem.

9. Organizator jest zobowiàzany do przygotowania trasy i przeszkód zgodnie z regula-minem oraz do zapewnienia bezpieczeƒstwa koniom i jeêdêcom podczas przebiegupróby dzielnoÊci.

10. Komisja S´dziowska jest zobowiàzana do zatwierdzenia trasy i przeszkód, przepro-wadzenia próby dzielnoÊci zgodnie z regulaminem i sporzàdzenia protoko∏ów wyni-ków oceny zgodnie z za∏àczonymi wzorami.

Ocena eksterieru (ocena płytowa) – czempionat hodowlany

Koƒ oceniany jest przez komisj´:– w pozycji stój na p∏ycie za: typ, pokrój, ogólnà piel´gnacj´, kondycj´ i przygoto-

wanie do pokazu.Teren pod p∏yt´ powinien byç równy, a w przypadku pod∏o˝a trawiastego wyko-szony na wysokoÊç 3 cm. Podczas oceny prezentujàcy konia powinien podaç do-k∏adny wiek konia, w przypadku klaczy liczb´ urodzonych êrebiàt, a tak˝e, je˝e-li klacz jest êrebna, kolejny miesiàc cià˝y.

– w ruchu na ringu pokazowym (trójkàt o wym. 30 x 40 x 30 m) ocena za st´pi k∏us.



Prezenter z koniem pokonujà ca∏à tras´ trójkàta dwa razy. Raz st´pem, drugi razk∏usem. Ocena koƒczy si´ postawieniem konia w pozycji stój przed komisjà.W przypadku wàtpliwoÊci w ocenie komisja mo˝e prosiç o powtórzenie pokazu.

Szczegó∏owa ocena dokonywana jest w skali od 0-10 pkt. bonif.:typ maks. 10 pkt. bonif.pokrój maks. 10 pkt. bonif.st´p maks. 10 pkt. bonif.k∏us maks. 10 pkt. bonif.ogólna kondycja i piel´gnacja maks. 10 pkt. bonif.

razem maksymalna iloÊç 50 pkt. bonif.

Ostateczna ocena eksterieru ka˝dego konia jest Êrednià z sumy niezale˝nych ocenprzyznanych przez wszystkich s´dziów za wymienione cechy.

Schemat oceny eksterieru



Szczegółowy regulamin ścieżki huculskiej

§ 1

1. Âcie˝ka huculska rozgrywana jest na dystansie od 1500 do 2000 m na 16 przeszko-dach. Dok∏adny dystans, tempo, norma czasu, kolejnoÊç przeszkód oraz punkty bo-nifikacyjne za prawid∏owe pokonanie przeszkód podawane sà przez Komisj´ S´-dziowskà na odprawie technicznej przed rozgrywanà konkurencjà, po uwzgl´dnie-niu konfiguracji terenu, rodzaju pod∏o˝a i warunków pogodowych.

2. Trasa przebiegu Êcie˝ki zawsze zawiera 16 ponumerowanych naturalnych lubsztucznych przeszkód, w tym 12 jest ustalonych i obowiàzkowych do postawienia(Wykaz przeszkód obowiàzkowych), pozosta∏e 4 przeszkody sà wybierane z Listyprzeszkód dowolnych.

3. Minimalna odleg∏oÊç mi´dzy przeszkodami wynosi 30 m.

§ 2

1. Ka˝da przeszkoda od strony najazdu i wyjazdu z przeszkody oznaczona jest dwiematyczkami z choràgiewkami, bia∏à po lewej, a czerwonà po prawej stronie przeszkody(∏àcznie cztery tyczki z choràgiewkami na ka˝dà przeszkod´), wyznaczajàcymi ob-szar przeszkody, oraz kolejnym numerem umieszczonym na tyczce przy czerwonejchoràgiewce od strony najazdu na przeszkod´.

2. Lini´ startu i mety wyznacza para tyczek z celownikami (bia∏y po lewej i czerwonypo prawej stronie).

3. Trasa przejazdu powinna byç dok∏adnie wytyczona, w miejscach wàtpliwych powin-ny byç umieszczone tyczki z czerwonymi choràgiewkami. Zawodnik zobowiàzanyjest do przejechania dok∏adnie ca∏ego dystansu trasy.

4. Zawodnik startuje z pozycji stój na sygna∏ podany przez s´dziego startowego. Czasjest mierzony od momentu, gdy koƒ piersiami przetnie lini´ celowników startu, dochwili, gdy koƒ piersiami przetnie lini´ celowników mety.

5. Zawodnicy startujà w odst´pach czasu ustalonych przez Komisj´ S´dziowskà (szcze-gó∏owa lista startów podana przed rozpoczćiem konkurencji). Ze wzgl´dów bezpie-czeƒstwa w przypadku ogierów podczas przejazdu Êcie˝ki na trasie mo˝e znajdowaçsi´ tylko jeden ogier. W przypadku klaczy komisja mo˝e zadecydowaç o starcie na-st´pnej klaczy, zanim ukoƒczy przebieg poprzednia, ale z zachowaniem wszelkichÊrodków ostro˝noÊci. W przypadku spotkania si´ zawodników przed tà samà prze-szkodà pierwszeƒstwo w pokonaniu przeszkody ma ten zawodnik, który wystarto-wa∏ póêniej.



6. Zawodnik na koniu pokonuje tras´ w ustalonej normie czasu i tempie od 140-220m/min, podanym na odprawie technicznej.

7. Na 16 ustawionych przeszkód na trasie dopuszcza si´ ominićie (przejechanie obok)maks. 3 przeszkód.

8. Podwójna odmowa i nast´pnie objechanie tej samej przeszkody liczone jest jako do-zwolone ominićie.

9. W przypadku przeszkody, której ominićie (przejechanie obok) b´dzie niemo˝liwe,musi byç wytyczona dodatkowa trasa, po której zawodnik, w przypadku decyzjio ominićiu takiej przeszkody, b´dzie móg∏ przejechaç tak, aby zachowaç dystansÊcie˝ki.

10. Przeszkody mogà byç pokonywane chodem dowolnym, ale dostosowanym do trud-noÊci przeszkody i umiej´tnoÊci jeêdêca.

11. Przejazd trasy chodem dowolnym, z wyjàtkiem odcinków trasy mi´dzy trzema ostat-nimi przeszkodami, które muszà byç pokonywane tylko k∏usem, po najkrótszej tra-sie do mety.

12. Rzàd mo˝e byç dowolny, jednak pod warunkiem, ˝e ˝adna jego cz´Êç nie spowodujeskaleczeƒ konia.

13. Jeêdziec obowiàzkowo musi mieç ochronne twarde nakrycie g∏owy z trzypunkto-wym zapićiem i buty z obcasem.

14. Dopuszcza si´ za zgodà lekarza weterynarii udzia∏ w Êcie˝ce klaczy ze êrebi´tami.

§ 3

Przy maksymalnej w tej konkurencji mo˝liwej punktacji – 80 pkt, przy 16 przeszko-dach Êrednio za ka˝dà wypada 5 pkt. Komisja S´dziowska w zale˝noÊci od trudnoÊciprzeszkody i jej usytuowania w terenie oraz warunków pogodowych mo˝e zró˝nicowaçpunktacj´ od 2 do 8 pkt. za przeszkod´, ale tak, aby ogólna suma za prawid∏owe pokona-nie 16 przeszkód wynosi∏a 80 pkt.

Punkty bonifikacyjne zawodnik uzyskuje za prawid∏owe pokonanie przeszkody(wjazd na przeszkod´ mi´dzy tyczkami z choràgiewkami i opuszczenie przeszkody mi´dzytyczkami z choràgiewkami). Rozbudowanie przeszkody, wyjechanie poza obszar prze-szkody lub nieprzejechanie przeszkody w ca∏oÊci (opuszczenie przed tyczkami z choràgiew-kami) – 0 pkt. bonif.

Wykaz przeszkód zatwierdzonych do ustawienia na trasie

(literà „O” zaznaczono 12 przeszkód obowiàzkowych, które nale˝y uwzgl´dniç w przebie-gu trasy ka˝dej Êcie˝ki; literà „D” zaznaczono przeszkody dodatkowe, spoÊród których wy-biera si´ cztery pozosta∏e przeszkody)



1. Wykaz przeszkód obowiązkowych do wybudowania na trasie

O – kładka nad rowem suchym lub z wodąKonstrukcja k∏adki z drewna, nawierzchnia szorstka (niedopuszczalna jest konstruk-

cja a˝urowa). Konstrukcja ca∏oÊci powinna byç sztywna w ka˝dej p∏aszczyênie i umocowa-na do pod∏o˝a w sposób uniemo˝liwiajàcy jakiekolwiek przemieszczanie. Maks. ugićiepod ci´˝arem konia z jeêdêcem nie wi´ksze ni˝ 5 cm.

Wymiary k∏adki: d∏ugoÊç 3-4 m, szerokoÊç 0,8 m, gruboÊç zapewniajàca sztywnoÊç naca∏ej d∏ugoÊci min. 5 cm. WysokoÊç od dna pod∏o˝a do k∏adki 0,8 m. SzerokoÊç rowu(tam gdzie oparta jest k∏adka) 2-3 m, d∏ugoÊç rowu min. 3 m. Na terenie pod i obok k∏ad-ki nie mogà le˝eç ˝adne ostre przedmioty, kamienie, belki, ga∏´zie itp. O – stromy zjazd

Stok naturalny lub sztuczny o pod∏o˝u pozbawionym ostrych kamieni i innychprzedmiotów. Pod∏o˝e nie powinno byç nadmiernie sypkie lub b∏otniste.

Wymiary: d∏ugoÊç mierzona po stoku 4-12 m (w terenie naturalnym mo˝e byç d∏u˝-sza) nachylenie 30-45 stopni, szerokoÊç trasy min. 1,5-2 m.O – równoważnia

Konstrukcja k∏adki z drewna, nawierzchnia szorstka (niedopuszczalna jest konstruk-cja a˝urowa).

Wymiary k∏adki: d∏ugoÊç 4 m, szerokoÊç 1 m, gruboÊç zapewniajàca sztywnoÊç na ca-∏ej d∏ugoÊci min. 5 cm. Ârednica belki, na której oparta jest równowa˝nia min. 25-30 cm,d∏ugoÊç min. 1 m.O – stromy wyjazd

Stok naturalny lub sztuczny o pod∏o˝u pozbawionym ostrych kamieni i innychprzedmiotów. Pod∏o˝e nie powinno byç nadmiernie sypkie lub b∏otniste.

Wymiary: d∏ugoÊç mierzona po stoku 4-12 m (w terenie naturalnym mo˝e byç d∏u˝-sza), nachylenie 30-45 stopni, szerokoÊç trasy min. 1,5-2 m.O – niskie przejazdy

Trzy bramki stabilnie umocowane w pod∏o˝u z poziomo umieszczonymi poprzeczka-mi. Pionowe elementy majà byç wykonane ze s∏upków drewnianych. Mo˝liwe jest wyko-rzystanie drzew lub krzewów. Poziome poprzeczki najlepiej drewniane lub plastikoweo Êrednicy zapewniajàcej sztywnoÊç na ca∏ej d∏ugoÊci, umocowane na pionowych ele-mentach w taki sposób, aby potràcenie ich powodowa∏o spadanie ze s∏upków. Bramki po-winny byç usytuowane tak, aby przejazd odbywa∏ si´ po linii prostej.

Wymiary: wysokoÊç zawieszenia poprzeczek od pod∏o˝a 1,8 m, szerokoÊç mi´dzys∏upkami 1,5 m, odleg∏oÊci mi´dzy bramkami 1,0-1,2 m.O – przejazd przez wodę – bród

Naturalny lub sztuczny zbiornik wodny, potok lub fragment rzeki. Dno nie mo˝e byçbagniste, na dnie nie mogà le˝eç kamienie lub ga∏´zie i korzenie powodujàce zakleszcze-nie si´ kopyt. Przy wodach p∏ynàcych nurt wody nie mo˝e byç zbyt szybki. Trasa przejaz-du w wodzie dok∏adnie zaznaczona dodatkowymi tyczkami. Brzegi przeszkody nie mogà



mieç nachylenia wi´kszego ni˝ 45 stopni. Co najmniej jeden d∏u˝szy brzeg powinien byçp∏aski na szerokoÊci co najmniej 1 m.

Wymiary: szerokoÊç min. 1 m, d∏ugoÊç ok. 5 m, g∏´bokoÊç 0,2-0,8 m.O – bramka z zamknięciem (nale˝y otworzyç, przejechaç i zamknàç za sobà bramk´)

Bramka drewniana lub metalowa jednoskrzyd∏owa na s∏upach umocowanych stabil-nie w pod∏o˝u. Zamykana na zapadk´ lub sztywnà obejm´ umocowanà w pobli˝u górnejkraw´dzi bramki. Otwierana w kierunku wjazdu.

Wymiary bramki: wysokoÊç 1,2 m, szerokoÊç 1,0-1,2 m. SzerokoÊç ca∏ej konstrukcji 2-3 m.O – ciasny przejazd, korytarz

U∏o˝one na powierzchni równolegle dwie Êciany z dràgów, desek lub bali s∏omy two-rzàce ciasny korytarz. Powierzchnia Êcian od wewnàtrz pozbawiona ostrych kraw´dzi lubwystajàcych s´ków i ga∏´zi.

Wymiary: wysokoÊç min. 1,5 m, szerokoÊç mi´dzy wewn´trznymi Êcianami 0,8 m, d∏u-goÊç 3-4 m.O – skok przez stacjonatę

Wymiary: wysokoÊç 0,5 m, szerokoÊç 3-4 m.O – wiatrołom

Rozrzucone na powierzchni nieregularnie belki lub k∏ody. Powierzchnia elementów po-zbawiona ostrych kraw´dzi lub wystajàcych s´ków i ga∏´zi.

Wymiary: d∏ugoÊç przeszkody 4 m, szerokoÊç 2 m.O – kładka na podwyższeniu

Konstrukcja k∏adki z drewna, nawierzchnia szorstka (niedopuszczalna jest konstruk-cja a˝urowa). Konstrukcja ca∏oÊci powinna byç sztywna w ka˝dej p∏aszczyênie i umocowa-na do pod∏o˝a w sposób uniemo˝liwiajàcy jakiekolwiek przemieszczanie. Podparta w 3-4punktach o pod∏o˝e.

Wymiary k∏adki: d∏ugoÊç 4 m, szerokoÊç 0,7 m, gruboÊç zapewniajàca sztywnoÊç na ca-∏ej d∏ugoÊci min. 5 cm. WysokoÊç k∏adki od pod∏o˝a 30 cm.O – labirynt

Dwie równoleg∏e linie utworzone przez umocowane na odpowiedniej wysokoÊciod pod∏o˝a dràgi, belki u∏o˝one w zygzak dajàcy mo˝liwoÊç swobodnego wykrćenia si´konia. Konstrukcja ca∏oÊci powinna byç sztywna w ka˝dej p∏aszczyênie i umocowanado pod∏o˝a w sposób uniemo˝liwiajàcy jakiekolwiek przemieszczanie.

Wymiary: szerokoÊç od wewn´trznej strony labiryntu 0,6 m, ∏àczna d∏ugoÊç przeszko-dy 10 m. WysokoÊç elementów przeszkody od pod∏o˝a 15-20 cm.

2. Lista przeszkód dowolnych (spośród których wybiera się cztery przeszkody)

D – bramka saloonBramka drewniana dwuskrzyd∏owa na s∏upach umocowanych stabilnie w pod∏o˝u.

Otwierana w kierunku wjazdu pod naporem piersi konia, zamykajàca si´ samoczynnie po



przejechaniu konia. Napr´˝enie spr´˝yn zamykajàcych bramk´ i boki bramki muszà byçtak skonstruowane, aby nie uszkodziç boków konia i nóg jeêdêca.

Wymiary bramki: szerokoÊç obu skrzyde∏ 1,5 m, wysokoÊç 1,2 m. SzerokoÊç ca∏ejkonstrukcji 3 m. D – wąska droga na wprost

Dwie równoleg∏e linie utworzone przez umocowane na odpowiedniej wysokoÊci odpod∏o˝a dràgi, belki. Konstrukcja ca∏oÊci powinna byç sztywna w ka˝dej p∏aszczyêniei umocowana do pod∏o˝a w sposób uniemo˝liwiajàcy jakiekolwiek przemieszczanie.

Wymiary: szerokoÊç od wewn´trznej strony 35 cm, d∏ugoÊç przeszkody 5 m. WysokoÊçelementów przeszkody od pod∏o˝a 15-20 cm.D – wąska droga po łuku w prawo lub w lewo

Dwie równoleg∏e linie wygi´te w lekki ∏uk utworzone przez umocowane na odpowied-niej wysokoÊci od pod∏o˝a dràgi, belki. Konstrukcja ca∏oÊci powinna byç sztywna w ka˝-dej p∏aszczyênie i umocowana do pod∏o˝a w sposób uniemo˝liwiajàcy jakiekolwiek prze-mieszczanie.

Wymiary: szerokoÊç od wewn´trznej strony 40 cm, d∏ugoÊç przeszkody 4 m, ∏uko promieniu 5 m. WysokoÊç elementów przeszkody od pod∏o˝a 15-20 cm.D – skok posłuszeństwa

Dwa pnie, k∏ody lub kostki s∏omy u∏o˝one w stosunku do siebie pod kàtem 120 stopni.Powierzchnia pni lub k∏ód pozbawiona ostrych kraw´dzi lub wystajàcych s´ków i ga∏´zi.

Wymiary: wysokoÊç przeszkody 30-40 cm, szerokoÊç mi´dzy koƒcami rozwartymi 1,2m. Ârednica pnia lub gruboÊç kostki 40 cm. D∏ugoÊç pnia, k∏ody lub kostki 0,6 m.D – wyskok na próg

Próg naturalny lub sztuczny. Kraw´dê wzmocniona poziomà belkà lub deskà na ca∏ejszerokoÊci w taki sposób, aby zachowa∏a swój kszta∏t i po∏o˝enie przez czas przejazduwszystkich zawodników. Âciana pionowa progu zabezpieczona przed uszkodzeniami kopy-tami i przed osypywaniem si´. Pod∏o˝e pozbawione ostrych kamieni, ga∏´zi i wystajàcychkorzeni. Nie powinno byç nadmiernie b∏otniste. Dopuszczalne jest wykonanie przeszkodyw formie zag∏´bienia w terenie. W tym przypadku wyjazd z zag∏´bienia nie powinien mieçspadku wi´kszego ni˝ 20 stopni.

Wymiary: wysokoÊç progu 0,5 m, szerokoÊç min. 1,5 m, d∏ugoÊç min. 2 m.D – zeskok z progu

Próg naturalny lub sztuczny. Kraw´dê wzmocniona poziomà belkà lub deskà na ca∏ejszerokoÊci w taki sposób, aby zachowa∏a swój kszta∏t i po∏o˝enie przez czas przejazduwszystkich zawodników. Âciana pionowa progu zabezpieczona przed uszkodzeniami kopy-tami i przed osypywaniem si´. Pod∏o˝e pozbawione ostrych kamieni, ga∏´zi i wystajàcychkorzeni. Nie powinno byç nadmiernie b∏otniste. Dopuszczalne jest wykonanie przeszkodyw formie zag∏´bienia w terenie. W tym przypadku wyjazd z zag∏´bienia nie powinien mieçspadku wi´kszego ni˝ 20 stopni.

Wymiary: wysokoÊç progu 0,5 m, szerokoÊç min. 1,5 m, d∏ugoÊç min. 2 m.



D – slalom między tyczkamiNa pod∏o˝u stabilnie umieszczone równomiernie na osi szeÊç pionowych tyczek.Wymiary: wysokoÊç tyczek 2 m, odleg∏oÊç mi´dzy tyczkami 1,5-2 m.

D – bramka z firankamiBramka stabilnie umocowana w pod∏o˝u. Elementy mogà byç wykonane ze s∏upków

drewnianych lub rur metalowych. Pozioma poprzeczka, na której równomiernie roz-mieszczone sà fruwajàce wstà˝ki, powinna mieç Êrednic´ zapewniajàcà sztywnoÊç na ca-∏ej d∏ugoÊci.

Wymiary: wysokoÊç poprzeczki od pod∏o˝a 2 m, szerokoÊç mi´dzy s∏upkami 1,5 m, d∏u-goÊç wstà˝ek 1 m.D – przejazd przez rów

Naturalny lub sztuczny rów; dno rowu nie mo˝e byç wype∏nione wodà. Pod∏o˝e pozba-wione ostrych kamieni, ga∏´zi i korzeni, nie powinno byç nadmiernie b∏otniste.

Wymiary: g∏´bokoÊç 1,5 m, szerokoÊç nie mniejsza ni˝ 3 m, d∏ugoÊç nie mniejsza ni˝3 m. Nachylenie Êcian od strony wjazdu i wyjazdu nie wi´ksze ni˝ 40 stopni.D – skok przez pień drzewa

Pieƒ drzewa lub kilka pni u∏o˝onych jeden na drugim umocowanych w sposób unie-mo˝liwiajàcy ich przesunićie. Powierzchnia pni pozbawiona ostrych kraw´dzi lub wysta-jàcych s´ków i ga∏´zi.

Wymiary: wysokoÊç 0,5 m, szerokoÊç 2 m. Ârednica pnia lub pni nie wi´ksza ni˝ 0,4 m.D – żywopłot

Naturalny lub sztuczny ˝ywop∏ot. Sta∏e elementy (dràgi, deski itp. mocujàce ga∏´zie)przeszkody sztucznej nie mogà byç umocowane wy˝ej ni˝ 30 cm od pod∏o˝a.

Wymiary: wysokoÊç 0,5 m, gruboÊç 20-30 cm, min. szerokoÊç przeszkody 2 m.D – cofanie

Na pod∏o˝u sypkim lub trawiastym wyznaczony pas za pomocà dwóch równoleg∏ychbelek, desek lub rur.

Wymiary: pas o d∏ugoÊci 3 m i szerokoÊci mierzonej wewnàtrz 1 m.

§ 4

Punkty karne naliczane sà za:1. uzyskany czas powy˝ej normy przy tolerancji 10 s – 0,25 pkt/1s2. uzyskany czas poni˝ej normy przy tolerancji 10 s – 0,50 pkt/1s3. jeden upadek jeêdêca – 25 pkt. (tak˝e zejÊcie z konia mi´dzy liniami startu

i mety)4. pokonanie odcinka trasy mi´dzy trzema ostatnimi przeszkodami chodem in-

nym ni˝ k∏us i nie po najkrótszej trasie do mety – 8 pkt. (przejÊcie do st´pa lubgalopu powy˝ej trzech foule).



§ 5

Dyskwalifikacja nast´puje za:1. je˝d˝enie po trasie na jakichkolwiek koniach, z wyjàtkiem w∏asnego przejazdu;2. brutalne obchodzenie si´ z koniem;3. widoczna kontuzja konia (kulawizna, zranienia);4. skorzystanie z pomocy grzecznoÊciowej;5. drugi upadek jeêdêca lub pierwszy upadek konia;6. przekroczenie 50% normy czasu, tzw. czas maksymalny;7. potrójna odmowa na tej samej przeszkodzie;8. ominićie (przejechanie obok) wićej ni˝ 3 przeszkód w konkursie.



Szczegółowy regulamin polowej próby zaprzęgowej

1. Polowa próba zaprz´gowa odbywa si´ w ciàgu jednego dnia. Przeprowadzana jestw pojedynk´ w lekkim 2-osiowym pojeêdzie zaopatrzonym w hamulce, o dwóch dy-szlach, którego waga wraz z powo˝àcym ma wynosiç 100% masy cia∏a konia. W cza-sie próby obowiàzuje uprzà˝ szorowa lub chomàtowa, kie∏zno niekaleczàce pyskakonia, uzda bez okularów.

2. Powo˝àcy musi mieç ukoƒczone 16 lat.3. Polowa próba zaprz´gowa sk∏ada si´ z czterech elementów przeprowadzanych w na-

st´pujàcej kolejnoÊci:A. ZrćznoÊç powo˝enia na placu z przeszkodami B. Ruch w k∏usie na dystansie 1 kmC. Ruch w st´pie na dystansie 500 mD. Badanie t´tna i oddechów po up∏ywie 30 min. od zakoƒczenia st´pa.

4. W ca∏ej próbie koƒ mo˝e uzyskaç maksymalnie 80 punktów bonifikacyjnych liczo-nych wed∏ug nast´pujàcego klucza:

A. ZrćznoÊç powo˝enia maks. 40 pkt.B. Ruch w k∏usie maks. 15 pkt.C. Ruch w st´pie maks. 20 pkt.D. T´tno i oddechy maks. 5 pkt.

5. Przed rozpoczćiem próby konie sà badane przez lekarza weterynarii oraz okreÊlanejest t´tno i oddechy spoczynkowe.

Zręczność powożenia

1. Próba zrćznoÊci powo˝enia z przeszkodami odbywa si´ na p∏askim placu o po-wierzchni minimalnej 2500 m2. Pod∏o˝e piaszczyste, ˝wirowe lub trawiaste. Próbarozgrywana jest na dystansie 300-500 m, w tempie 140-200 m/min. Dok∏adny dy-stans, tempo, norma czasu, kolejnoÊç przeszkód oraz punkty bonifikacyjne za prawi-d∏owe pokonanie przeszkód podawane sà przez Komisj´ S´dziowskà na odprawietechnicznej, po uwzgl´dnieniu pod∏o˝a i warunków pogodowych.

2. Chodem obowiàzkowym jest st´p i k∏us.3. Trasa przebiegu próby zawiera zawsze 8 ponumerowanych przeszkód, punktowa-

nych po 5 pkt ka˝da. Przeszkodami tymi sà:– bramka pojedyncza z pi∏eczkami – 3 szt.– bramka podwójna z pi∏eczkami (odleg∏oÊç mi´dzy bramkami 3-4 m) – 2 szt.– „L” w lewo (szerokoÊç na wjeêdzie – 3,5 m, szerokoÊç na wyjeêdzie – 2,5 m, d∏u-

goÊç elementów wewn. – po 4 m, zewn. – 6,5 i 7,5 m) – 1 szt.– „L” w prawo – 1 szt.– slalom (pi´ç tyczek rozstawionych co 10 m) – 1 szt.



4. Rozstaw bramek w stosunku do rozstawu osi jest wi´kszy o 60 cm.5. Wynikiem koƒcowym tej cz´Êci próby jest suma punktów bonifikacyjnych za prawi-

d∏owe pokonanie przeszkód, w ustalonej normie czasu. Przekroczenie normy czasukarane b´dzie 1 pkt karnym za ka˝de rozpocz´te 5 sekund. Przekroczenie normyczasu o wićej ni˝ 20% powoduje dyskwalifikacj´.

Ruch w kłusie

1. Próba ruchu w k∏usie odbywa si´ po drodze utwardzonej na dystansie 1 km. Pod∏o˝e˝wirowe lub piaszczyste, regularnie ukszta∏towane.

2. Norma czasu wynosi 4'45” min. Za uzyskanie czasu w normie przyznaje si´ 15 pktbonifikacyjnych. Za przekroczenie normy czasu o ka˝de rozpocz´te 5 sek liczony jest1 pkt karny. Uzyskanie czasu 5'56” min oraz powy˝ej skutkuje dyskwalifikacjà.

3. Ka˝de przejÊcie do galopu (nie wićej ni˝ 5 foule galopu) skutkuje 1 pkt karnym.Galop d∏u˝szy ni˝ 5 foule oraz czwarte zagalopowanie skutkujà dyskwalifikacjà.

4. Wynikiem koƒcowym tej cz´Êci próby jest liczba punktów bonifikacyjnych wyliczo-na na podstawie uzyskanego czasu.

Ruch w stępie

1. Próba ruchu w st´pie odbywa si´ bezpoÊrednio po zakoƒczeniu k∏usa, na dystansie500 m.

2. Norma czasu wynosi 5'30” min. Za uzyskanie czasu w normie przyznaje si´ 15 pktbonifikacyjnych. Za przekroczenie normy czasu o ka˝de rozpocz´te 5 sek liczony jest1 pkt karny, a za uzyskany czas poni˝ej normy – 1 pkt bonifikacyjny za ka˝de 5 sek,nie wićej jednak ni˝ 5 pkt bonif. Uzyskanie czasu 6'41” min oraz powy˝ej skutkujedyskwalifikacjà.

3. Ka˝de przejÊcie do k∏usa (nie wićej ni˝ 5 kroków) skutkuje 1 pkt karnym. K∏usd∏u˝szy ni˝ 5 kroków oraz czwarte zak∏usowanie skutkujà dyskwalifikacjà.



czas 4'30”i poni˝ej 4'31” - 4'35” 4'36” - 4'40” 4'41” - 4'45” 4'46” - 4'50”

pkt bonifik. 15 14 13 12 11

czas 4'51” - 4'55” 4'56” - 5'00” 5'01” - 5'05” 5'06” - 5'10” 5'11” - 5'15”

pkt bonifik. 10 9 8 7 6

czas 5'41” i powy˝ej

pkt bonifik. dyskwalifikacja

czas 5'16” - 5'20” 5'21” - 5'25” 5'26” - 5'30” 5'31” - 5'35” 5'36” - 5'40”


4. Wynikiem koƒcowym tej cz´Êci próby jest liczba punktów bonifikacyjnych wyliczo-na na podstawie uzyskanego czasu.

Tętna i oddechy

1. Po up∏ywie 30 min od zakoƒczenia próby st´pa obowiàzkowo badane sà t´tno i od-dechy. Uzyskane wyniki parametrów porównuje si´ z wartoÊciami spoczynkowymi.

2. Punkty przyznaje si´ za wartoÊç sumy ró˝nic t´tn i oddechów (wysi∏kowych i spo-czynkowych) wed∏ug nast´pujàcej skali:

– do 5 pkt – 5 pkt– do 10 pkt – 4 pkt– do 15 pkt – 3 pkt– do 20 pkt – 2 pkt– do 25 pkt – 1 pkt– powy˝ej 25 pkt – 0 pkt bonifikacyjnych.

Warunkiem zdania próby dzielnoÊci jest ukoƒczenie i zaliczenie co naj-mniej dwóch z trzech konkurencji zasadniczej próby dzielnoÊci, w tym obo-wiàzkowo oceny eksterierowej – p∏ytowej. Przy zachowaniu powy˝szych warun-ków uzyskanie wyniku min. 95 pkt bonif. dla ogierów i min. 85 pkt bonif. dla kla-czy na 130 mo˝liwych jest podstawà zaliczenia próby dzielnoÊci.

Konkurs wygrywa zawodnik, który zgromadzi najwi´kszà liczb´ punktów bonifikacyj-nych, wynikajàcych z prawid∏owego pokonania przeszkód na ca∏ej obowiàzujàcej trasie.Przy identycznym wyniku dwóch zawodników decyduje czas przejazdu bli˝szy normie.



czas 5'09” i poni˝ej 5'10” - 5'14” 5'15” - 5'19” 5'20” - 5'24” 5'25” - 5'29”

pkt bonifik. 20 19 18 17 16

czas 5'30” 5'31” - 5'35” 5'36” - 5'40” 5'41” - 5'45” 5'46” - 5'50”

pkt bonifik. 15 14 13 12 11

czas 6'41” i powy˝ej

pkt bonifik. dyskwalifikacja

czas 6'16” - 6'20” 6'21” - 6'25” 6'26” - 6'30” 6'31” - 6'35” 6'36” - 6'40”


czas 5'51” - 5'55” 5'56” - 6'00” 6'01” - 6'05” 6'06” - 6'10” 6'11” - 6'15”


Z ka˝dej konkurencji próby dzielnoÊci powinien byç sporzàdzony protokó∏ podpisanyprzez Komisj´ S´dziowskà zawierajàcy szczegó∏owe dane o koniach, ich hodowcach i wy-stawcach oraz oceny i lokaty, który daje podstaw´ do wpisu przez prowadzàcego ksi´g´wyników próby do dokumentów hodowlanych konia oraz w kolejnych wydawanych to-mach Ksi´gi Stadnej koni rasy huculskiej (w za∏àczeniu wzory kart oceny i protoko∏ów).

III. Czempionat Użytkowy Koni Rasy Huculskiej

Fakultatywnym sprawdzianem wartoÊci u˝ytkowej dla koni huculskich jest zaliczeniez wynikiem pozytywnym Czempionatu U˝ytkowego Koni Rasy Huculskiej. W sk∏ad tejpróby, oprócz elementów wchodzàcych w zasadniczà prób´ dzielnoÊci, wchodzi jeszczepróba wytrzyma∏oÊciowo-kondycyjna, b´dàca sprawdzianem wytrzyma∏oÊci i wytrenowa-nia konia. Minimalny wiek konia rasy huculskiej bioràcego udzia∏ w próbie wytrzyma∏o-Êciowej to ukoƒczone 4 lata. Jest to próba pod jeêdêcem na dystansie 15-20 km przy mi-nimalnym tempie 8 km/h i maksymalnym t´tnie na mecie 64 uderzenia/min.

Dok∏adny dystans, tempo, norma czasu, kolejnoÊç startu podawane sà przez Komisj´S´dziowskà na odprawie technicznej przed rozgrywanà konkurencjà, po uwzgl´dnieniukonfiguracji terenu, rodzaju pod∏o˝a i warunków pogodowych.

Maksymalna iloÊç punktów bonif. do zdobycia w próbie wytrzyma∏oÊciowo-kondycyj-nej to 80.

Ogó∏em za wszystkie konkurencje Czempionatu U˝ytkowego Koni Rasy Huculskiejmaksymalna iloÊç punktów bonif. mo˝liwa do zdobycia wynosi 210:

1. Ocena eksterieru maks. 50 pkt. bonif.2. Âcie˝ka huculska lub próba zaprz´gowa maks. 80 pkt. bonif.3. Próba wytrzyma∏oÊciowo-kondycyjna maks. 80 pkt. bonif.

Razem maks. 210 pkt. bonif.

Tytu∏ Czempiona U˝ytkowego Koni Rasy Huculskiej otrzymuje koƒ, który uzyska∏najwy˝szà iloÊç punktów, ale nie mniej ni˝ 170. O kolejnoÊci miejsc w CzempionacieU˝ytkowym Koni Rasy Huculskiej w przypadku takiej samej iloÊci punktów u dwóch lubwićej par koƒ – jeêdziec decyduje lepszy wynik za Êcie˝k´ huculskà, a w przypadku i ta-kiej równoÊci, lepszy wynik uzyskany na p∏ycie, itd.

Z ka˝dej konkurencji próby dzielnoÊci powinien byç sporzàdzony protokó∏ podpisanyprzez Komisj´ S´dziowskà zawierajàcy szczegó∏owe dane o koniach, ich hodowcach i wy-stawcach oraz oceny i lokaty, który daje podstaw´ do wpisu przez prowadzàcego ksi´g´wyników próby do dokumentów hodowlanych konia oraz w kolejnych wydawanych to-mach Ksi´gi Stadnej Koni Rasy Huculskiej (w za∏àczeniu wzory kart oceny i protoko∏ów).



Załącznik nr 3. Kategoryzacja ogierów rasy huculskiej

I. Kategoria CKategori´ C otrzymuje ka˝dy ogier wpisany do Ksi´gi Stadnej.

II. Kategoria B

Kategori´ B najwczeÊniej po ukoƒczeniu 5 lat mo˝e uzyskaç ogier, który zaliczy∏zasadniczà prób´ polowà i po którym opisano co najmniej 4 êrebi´ta ze Êrednià ocenànie ni˝szà ni˝ 16 pkt.

III. Kategoria A

Kategori´ A najwczeÊniej po ukoƒczeniu 8 lat mo˝e uzyskaç ogier, który posiadakategori´ B, zaliczy∏ Ogólnopolski Czempionat U˝ytkowy z wynikiem nie ni˝szym ni˝160 punktów oraz pozostawi∏ co najmniej 5 sztuk potomstwa wpisanego do Ksi´giStadnej.

Nowym zasadom kategoryzacji obowiàzkowo podlegajà wszystkie ogiery rasy huculskiejwpisane do Ksi´gi Stadnej po 1 lipca 2005 r., pozosta∏e ogiery – na wniosek ichw∏aÊcicieli.


strona 37


strona 38 Za∏. 3. Kategoryzacja ogierów rasy huculskiej

Documents

Program hodowli koni rasy - · rakteru iwykszta∏ci∏o, rzadkà uinnych ras, autentycznà potrzeb´ ich´ç kontaktu zcz∏o-wiekiem. Zregu∏y sà to ∏agodne ipoj´tne zwierz´ta