Program nauczania języka polskiego w klasach 4–6 Słowa z ...img.iap.pl/s/1118/6206/Edytor/program_nauczania_jezyk...1 Program nauczania języka polskiego w klasach 4–6 Słowa

1

Program nauczania języka polskiego w klasach 4–6 Słowa z uśmiechem

i wymagania edukacyjne

Ewa Horwath, Anita Żegleń

Z modyfikacjami:

Anny Hili

Bożeny Poręby

Charakterystyka programu

Program nauczania języka polskiego Słowa z uśmiechem przeznaczony dla klas 4, 5, 6 szkoły podstawowej

jest zgodny z Podstawą programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych

typach szkół (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r., Dziennik Ustaw z 2009

r. nr 4, poz. 17), która obowiązuje od września 2009 r.

Program nauczania języka polskiego Słowa z uśmiechem powstał z myślą o kształceniu literackim,

językowym i kulturowym uczniów klas 4–6 szkoły podstawowej.

Koncepcja programu zakłada, że w centrum wszystkich działań edukacyjnych znajduje się uczeń, który

wchodzi w różne role: odbiorcy i nadawcy aktów komunikacyjnych, odbiorcy, komentatora i uczestnika kultury,

twórcy tekstów mówionych i pisanych oraz przekazów niewerbalnych, poszukiwacza wiedzy o świecie i sobie

samym.

Program uwzględnia charakterystyczną dla tego wieku aktywność uczniów, pasję poznawczą, gotowość do

stawiania pytań, otwartość, kreatywność, chęć zabawy. Bierze również pod uwagę cechy społeczno-kulturowej

rzeczywistości, w której funkcjonują współcześni uczniowie, m.in. wzrost znaczenia technologii

komunikacyjno-informacyjnych, silne oddziaływanie ikonosfery na człowieka, niejednoznaczność w sferze

wartości, gwałtowne tempo przemian w wielu aspektach życia.

Program zawiera wszystkie treści zgodne z Podstawą programową wychowania przedszkolnego oraz

kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Został poszerzony o dodatkowe treści wykraczające poza

podstawę, dostosowane do potrzeb i możliwości uczniów w klasach 4-6 szkoły podstawowej.

Program zakłada optymalną korelację treści literackich, kulturowych i językowych. Ma to służyć

zdobywaniu przez ucznia wszystkich umiejętności wymienionych w podstawie programowej, wszechstronnemu

kształceniu kulturowemu, rozbudzaniu i wzmacnianiu motywacji czytelniczych, rozwijaniu kreatywności oraz

poszerzaniu zainteresowań uczniów, którzy – w kontakcie z różnorodnymi tekstami kultury – mogą w sposób

samodzielny i możliwie pełny kształtować swoją tożsamość.

Program w znacznym stopniu zwraca uwagę na kształtowanie i usprawnianie umiejętności związanych z

odbiorem i tworzeniem poprawnych językowo wypowiedzi oraz na samokształcenie ucznia i pracę w grupie

rówieśniczej.

Autorki programu wzięły pod uwagę fakt, że uczeń rozpoczynający naukę w 4 klasie ma pewien zasób

wiedzy i szereg podstawowych umiejętności oraz kompetencji zdobytych w klasach 1–3 szkoły podstawowej w

zakresie określonym podstawą programową dla tego etapu edukacyjnego. Program zakłada poszerzanie tej

wiedzy i doskonalenie nabytych umiejętności. Ilustracją tego mechanizmu może być na przykład kształcenie

umiejętności redagowania jednej z podstawowych form wypowiedzi – opowiadania. W myśl podstawy

programowej dla klas 1–3 uczeń kończący klasę trzecią tworzy krótkie opowiadanie. Program zakłada, że w II

2

etapie edukacyjnym uczeń doskonali tę umiejętność przez tworzenie rozbudowanych, poprawnych

kompozycyjnie opowiadań odtwórczych oraz twórczych, wzbogacanych środkami językowego wyrazu w

zakresie leksyki, frazeologii i składni, elementami opisu oraz dialogami.

Autorki programu dostrzegają potrzebę indywidualizacji procesu kształcenia. Zakładają, że zarówno

realizowane treści nauczania, jak i sposoby mierzenia osiągnięć uczniów będą uwzględniały ich indywidualne

możliwości. Uczniowie mający problemy w uczeniu się powinni realizować przede wszystkim wymagania

wynikające z podstawy programowej. Uczniowie szczególnie uzdolnieni powinni mieć możliwość

rozwiązywania ćwiczeń dodatkowych stymulujących ich rozwój. Powinni otrzymywać zadania odwołujące się

do ich wyobraźni, kreatywności czy też rozwiniętej inteligencji interpersonalnej.

KSZTAŁCENIE LITERACKIE

Koncepcja programu w zakresie kształcenia literackiego opiera się na regułach czytania utworów

uwzględniających pięciostopniowy charakter doświadczania literatury przez dziecko, które kolejno:

rejestruje najpierw zdarzenia, a później układa je w bardziej złożone szeregi;

wyodrębnia bohatera, poczynając od uproszczonych typów, następnie przechodzi do odczytywania

bardziej złożonych charakterów;

dostrzega znaczące układy relacji przestrzennych;

zauważa narratora, stawia pytania skierowane do tekstu literackiego;

zwraca uwagę na literackie gry, rozmowy tekstów z tekstami, konteksty kulturowe.

Z tego też powodu dominanty tematyczne w poszczególnych rozdziałach i klasach koncentrują się wokół

następujących zagadnień:

Podstawą doboru lektur w poszczególnych klasach były uwarunkowania przyjętej koncepcji, pełna zgodność

propozycji z podstawą programową oraz kryterium pragmatyczne, estetyczne i poznawcze.

W całym cyklu uwzględniono wszystkie lektury wymienione w podstawie programowej dla klas 4–

6 z zaleceniem do opracowania w całości lub we fragmentach. W każdej klasie cztery lektury (oznaczone

gwiazdką) powinny zostać omówione w całości, w sposób pełny, dokładny i wieloaspektowy.

W zestawie lektur dominują teksty współczesne, które łączą w sobie atrakcyjność odbiorczą dla ucznia

oraz wartości literackie i wychowawcze. Proponowane fragmenty pochodzą z utworów nagradzanych w

polskich, a także w międzynarodowych konkursach książek dla dzieci i młodzieży.

Program zakłada również czytanie tekstów zaliczanych do tradycji literackiej, których wartość

artystyczna nie podlega dyskusji. Tu podstawowym kryterium doboru były możliwości percepcyjne uczniów

szkoły podstawowej.

Klasa IV

dominacja zdarzeń

Klasa V

dominacja bohatera

Klasa VI

dominacja przestrzeni literackiej,

kontekstów

Przygody dnia codziennego Bratnie dusze Światy wyobraźni

Świąteczne nastroje Mali i wielcy w historii Wartości poszukiwane

Marzenia zwykłe i niezwykłe Herosi mitów i legend Małe filozofowanie

Karuzela z uczuciami Bawiący się słowami Piękno uchwycone

Historie nie z tej ziemi Mali i wielcy podróżnicy Czas relaksu

3

Praca z tekstami literackimi opiera się na różnorodnych poleceniach, uwzględniających zasady

stopniowania trudności, nastawionych na omówienie wrażeń czytelniczych, wnikliwą analizę oraz interpretację

tekstów. Zadania związane z lekturą odwołują się do rzeczywistości znanej uczniom, do współczesności.

Uwzględniają działania twórcze ucznia – samodzielne i w grupie rówieśniczej, np. poprzez ćwiczenia

projektowe, ćwiczenia rozwijające kreatywność i wyobraźnię.

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

Najważniejsze umiejętności zdobywane przez ucznia, określone w nowej podstawie programowej (czytanie,

myślenie matematyczne, myślenie naukowe, umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i języku

obcym, umiejętność posługiwania się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, umiejętność uczenia się,

umiejętność pracy zespołowej) wynikają z europejskich kompetencji kluczowych postulowanych przez Unię

Europejską w stosunku do państw członkowskich.

Sformułowanie siedmiu najważniejszych umiejętności nakłada na nauczycieli obowiązek kształcenia tych

kompetencji w możliwie szerokim zakresie. Należy ponadto zwrócić uwagę na konieczność zapewnienia

synergii w procesie kształcenia kompetencji kluczowych. Działania nastawione na kształcenie poszczególnych

umiejętności nie mogą być wyizolowane, muszą się uzupełniać, budować powiązane struktury, wzmacniać się

wzajemnie i w efekcie tworzyć wartość dodaną.

Biorąc pod uwagę szczególną rolę języka polskiego w szkole, koncepcja kształcenia językowego w

programie Słowa z uśmiechem zakłada integralne traktowanie zagadnień dotyczących języka, literatury,

kultury i komunikacji. Świadomość językowa ucznia, jego kompetencje językowe kształtowane są w szerokim

kontekście funkcjonowania społecznego. Każda jednostka lekcyjna sytuuje ucznia w konkretnej rzeczywistości

językowej, społecznej i kulturowej. Analiza tekstu, obserwacja języka, różnorodne ćwiczenia, realizacja aktów

mowy, to optymalny sposób kształcenia językowego uwzględniony w cyklu Słowa z uśmiechem.

Program utrzymuje zarysowaną w podstawie programowej równowagę między wiedzą o języku i

umiejętnościami językowo-komunikacyjnymi. Nie ulega wątpliwości, że zespół pojęć z zakresu nauki o

języku jest niezbędny do pełnego rozwoju językowego uczniów, również w kontekście nauki języków obcych.

Wiedza o języku musi być jednak sfunkcjonalizowana, powinna dotyczyć w szerokim zakresie komunikacji,

fleksji, składni, słowotwórstwa, fonetyki, ortografii, mowy pozawerbalnej. Program zakłada, że tworzenie

aparatu pojęciowego w sferze nauki o języku powinno się odbywać przy wyraźnej aktywności uczniów. Autorki

programu dostrzegają konieczność kształcenia komunikacyjnego w jego różnych aspektach – od prostych,

bezpośrednich aktów mowy, takich jak prośba, obietnica po skomplikowane struktury polemiki i dyskusji.

Przyjmują, że język, jego gramatyka, funkcje będą analizowane w kontekście szerszych wypowiedzi.

Tekst jako suma pewnych działań językowych to z jednej strony gotowe tworzywo nastawione na aktywny

odbiór, a z drugiej strony to materiał zachęcający do obserwacji, analizy, przekształcania i kreacji. Program

zakłada kształcenie i doskonalenie wielu form wypowiedzi – od najprostszych użytkowych po próby

literackie. Tu również oczekiwana jest aktywność uczniów w kwestii rozpoznawania charakterystycznych cech

leksykalnych, składniowych, stylistycznych, kompozycyjnych tekstu.

Autorki programu kładą nacisk na kształcenie umiejętności pisania poprawnego pod względem

ortograficznym i interpunkcyjnym. Rozkład zajęć w ciągu roku szkolnego uwzględnia co najmniej

kilkanaście lekcji w całości poświęconych nauce ortografii i interpunkcji. Dobór form, metod i technik pracy na

tych lekcjach uwzględnia najnowsze badania naukowe w zakresie sposobów uczenia się, ale wykorzystuje

również sprawdzone i utrwalone w praktyce szkolnej zasady. Ponadto w podręczniku i zeszycie ćwiczeń

umieszczone zostały ćwiczenia ortograficzne do okazjonalnego wprowadzania na każdej lekcji.

4

Lekcje językowe zachowują stały układ elementów. Są to ćwiczenia wprowadzające, pozwalające na

obserwację materiału językowego i ułatwiające wnioskowanie, dalej – analiza pojęć i zasad, i w kolejnej fazie –

ćwiczenia utrwalające, kształcące świadomość językową ucznia i jego umiejętności komunikacyjne. Taki układ

determinuje aktywność i samodzielność ucznia w docieraniu do informacji, umiejętności ich

obserwowania, gromadzenia i przetwarzania.

Autorki programu zakładają, że wiedza i umiejętności językowe powinny być systematycznie utrwalane przez

działania dydaktyczne atrakcyjne dla ucznia szkoły podstawowej, np. przez tworzenie map mentalnych,

rozwiązywanie różnorodnych ćwiczeń, rozwiązywanie gier dydaktycznych lub sprawdzianów na wesoło itp.

Treść, forma i rodzaje ćwiczeń językowych wynikają w szczególności:

– z uwzględnienia nowych technik i metod stymulujących umiejętność selekcjonowania, zapamiętywania

informacji, wpływających na efektywność uczenia się, m.in. poprzez wykorzystanie nauczania

wielozmysłowego,

– z wprowadzenia, w możliwym dla tego etapu edukacyjnego zakresie, pragmalingwistyki, socjolingwistyki,

elementów kognitywizmu,

– z ustanowienia punktem wyjścia do rozważań o języku tekstów literackich dla dzieci i młodzieży i częstego

odwoływania się do realiów świata nastolatków.

Proponowany podręcznik wraz z zeszytem ćwiczeń, pozwala na efektywne wykorzystanie czasu lekcyjnego

na kształcenie sprawności komunikacyjnej uczniów. Umieszczony zestaw zadań jest dla uczniów atrakcyjny i

motywujący do pracy, może być też dodatkowym materiałem do ćwiczenia w domu.

KSZTAŁCENIE KULTUROWE

Program zakłada systematyczne wprowadzanie ucznia w świat kultury – odpowiednio do jego potrzeb i

możliwości percepcyjnych. Kształcenie kulturowe należy realizować przez tworzenie sytuacji dydaktycznych

pozwalających na obcowanie młodego człowieka z różnymi tekstami kultury oraz przez wyposażenie ucznia w

podstawowy aparat pojęciowy dotyczący odbioru dzieł sztuki. Będą temu służyć zarówno wyjścia do kina,

teatru, galerii czy udział w imprezach kulturalnych, jak również polecenia i ćwiczenia dotyczące dzieł

plastycznych, muzycznych, odwołujące się do różnych sztuk audiowizualnych i zachęcające do filozoficznych

rozważań – na miarę możliwości ucznia.

Współczesne technologie informacyjno-komunikacyjne otwierają przed nauczycielami wielkie obszary

aktywności dydaktycznej. Wyposażenie techniczne wielu szkól pozwala na tworzenie klubów filmowych,

prowadzenie warsztatów teatralnych itp. Program proponuje różnorodne teksty kultury, które korelują z

tekstami literackimi i mogą wzbogacić ich odbiór. To jednak nauczyciel, znając możliwości oraz potrzeby

uczniów, decyduje w jakim stopniu i w jakim zakresie ten materiał wykorzystać.

Cele ogólne kształcenia

Program Słowa z uśmiechem zakłada przyjazne wprowadzanie ucznia w świat wiedzy bliskiej jego

doświadczeniu i zainteresowaniom. Kładzie nacisk na tworzenie sytuacji dydaktycznych służących aktywnemu

rozwijaniu umiejętności, które pozwolą uczniowi nie tylko wykorzystać zdobytą przez niego wiedzę, ale

również ją pogłębić i ugruntować. Program zorientowany jest na edukację aksjologiczną sprzyjającą

kształtowaniu postaw pozwalających na pełne, aktywne i odpowiedzialne funkcjonowanie młodych ludzi w

społeczeństwie. Stawia przed uczniami w klasach 4–6 wymagania ogólne wynikające z zapisów podstawy

programowej.

W zakresie odbioru wypowiedzi i wykorzystania zawartych w nich informacji uczeń:

5

kształci umiejętność aktywnego słuchania, sprawnego czytania głośnego i cichego oraz rozumienia

komunikatów na różnych poziomach odbioru;

postrzega język jako funkcjonalne, cenne i wielowymiarowe narzędzie komunikacji;

kształci umiejętność skutecznego poszukiwania informacji z różnych źródeł, również przy wykorzystaniu

nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych;

porządkuje zdobyte informacje poprzez odpowiednie ich selekcjonowanie i przetwarzanie;

stosuje odpowiednie i zróżnicowane sposoby odbioru różnych tekstów kultury.

W zakresie analizy i interpretacji tekstów kultury uczeń:

poznaje wiele różnych tekstów kultury dostosowanych do jego rozwoju;

kształci umiejętność świadomego, pełnego i refleksyjnego odbioru tekstów kultury;

rozumie estetyczną wyjątkowość dzieł artystycznych oraz ich zróżnicowanie gatunkowe;

dostrzega wiele różnych poziomów odbioru dzieł – od odczytywania znaczeń dosłownych po symboliczne;

wykazuje się aktywnością w zakresie rozwijania indywidualnych zainteresowań różnymi dziedzinami

kultury;

kształci postawę świadomego uczestnika świata kultury poprzez poznawanie specyfiki tekstów literackich i

innych tekstów kultury oraz dostosowanie odpowiednich strategii odbioru do sposobu wypowiedzi

artystycznej;

postrzega i rozumie świat kultury jako rzeczywistość, która kształtuje jego świat wartości.

W zakresie tworzenia wypowiedzi uczeń:

kształci umiejętność mówienia i pisania w różnych sytuacjach komunikacyjnych i w odniesieniu do różnych

aspektów rzeczywistości;

przejawia motywację do kształcenia sprawności językowej (w zakresie leksyki, fleksji, składni, ortografii) i

dbałości o formę wypowiedzi w aspekcie stylistycznym, kompozycyjnym i innych;

kształtuje swoje wypowiedzi z zamiarem skutecznego porozumiewania się;

postrzega język jako narzędzie poznawania, kreowania i rozszerzania granic własnego świata.

6

Cele szczegółowe i treści kształcenia

Treści nauczania/

Realizacja

podstawy

programowej

Klasa 4 Klasa 5 Klasa 6 Pojęcia i terminy

I Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

I.1 Czytanie i słuchanie

Uczeń:

Uczeń powtarza i poszerza wiedzę

oraz rozwija umiejętności z klasy

czwartej, a ponadto:

Uczeń powtarza i poszerza wiedzę

oraz rozwija umiejętności z klasy

piątej, a ponadto:

Sprawność czytania

tekstów

I.1.1)

– czyta płynnie i w dobrym tempie;

– czyta uważnie i ze zrozumieniem

– czyta teksty trudniejsze i dłuższe

– czyta różnorodne teksty, m.in.

literackie i popularnonaukowe oraz

współczesne i dawne

tekst

Określanie tematu i

głównej myśli

tekstu

I.1.2)

– określa temat i główną myśl

tekstu


tekstów wymagających odczytania

na poziomie metaforycznym


tekstów wymagających odczytania

na poziomie symbolicznym

temat utworu

główna myśl

utworu

Identyfikowanie

nadawcy i odbiorcy

wypowiedzi

I.1.3

– identyfikuje nadawcę i odbiorcę

wypowiedzi;

– dostrzega różnicę między

autorem a narratorem;

– identyfikuje podmiot liryczny;

– wchodzi w rolę aktywnego

czytelnika i słuchacza

– identyfikuje narratora

pierwszoosobowego i

trzecioosobowego;

– analizuje różnice między

narratorem pierwszoosobowym i

trzecioosobowym;

– odczytuje intencje nadawcy

wypowiedzi

– analizuje wiedzę narratora o

świecie przedstawionym;

– analizuje rolę kompetencji

czytelnika w odczytaniu dzieła

autor

narrator

podmiot

liryczny

czytelnik

słuchacz

Identyfikowanie

wypowiedzi jako

tekstów o różnych

funkcjach

I.1.4)

– identyfikuje tekst informacyjny i

literacki

– wskazuje różnice między tekstem

informacyjnym i literackim;

– rozpoznaje elementy oceniające

w wypowiedzi

– identyfikuje tekst reklamowy;

– wskazuje różnice między tekstem

informacyjnym, literackim i

reklamowym;

– odróżnia informacje o faktach od

opinii

tekst

informacyjny

tekst literacki

tekst reklamowy

Rozpoznawanie – rozpoznaje formy gatunkowe – rozpoznaje formy gatunkowe – rozpoznaje formy gatunkowe formy

7

form gatunkowych

wypowiedzi

I.1.5)

(zaproszenie, życzenia, ogłoszenie,

przepis, list, SMS, rozmowa

telefoniczna, pozdrowienia)

(zawiadomienie, gratulacje,

instrukcję, sprawozdanie);

(reklamę, recenzję, streszczenie);

gatunkowe

wypowiedzi

Odróżnianie

informacji w tekście

I.1.6)

– wskazuje w tekście najważniejsze

informacje;

– wskazuje w tekście informacje

drugorzędne

– porównuje informacje ważne i

informacje drugorzędne

– selekcjonuje informacje;

– hierarchizuje informacje

informacja

Wyszukiwanie

informacji w tekście

I.1.7)

– wyszukuje w tekście informacje

wyrażone wprost;

– cytuje informacje z tekstu

– wyszukuje w tekście informacje

wyrażone pośrednio (ukryte);

– odwołuje się do różnych

informacji z tekstu w celu

uzasadnienia swojego zdania

– porównuje informacje uzyskane z

różnych źródeł

cytat

Rozumienie

znaczeń wyrazów

I.1.8)

– rozumie dosłowne znaczenia

wyrazów;

– rozumie nieskomplikowane

znaczenia przenośne wyrazów

– rozumie znaczenia przenośne

wyrazów z wybranych kręgów

tematycznych

– rozumie symboliczne znaczenia

wyrazów z wybranych kręgów

tematycznych

znaczenie

wyrazu

Wnioskowanie z

tekstu

I.1.9

– wyodrębnia przesłanki w tekście

– wyciąga wnioski wynikające z

przesłanek zawartych w tekście

– dostrzega próby manipulacji;

– rozpoznaje prawdę lub fałsz w

tekście

wniosek

przesłanka

Dostrzeganie relacji

między częściami

składowymi

wypowiedzi

I.1.10

– wyodrębnia tytuł, wstęp,

rozwinięcie, zakończenie

wypowiedzi oraz akapity

– wyjaśnia funkcje części

składowych wypowiedzi

– wymienia elementy

kompozycyjne typowe dla różnych

wypowiedzi

tytuł

wstęp

rozwinięcie

zakończenie

akapit

I.2 Samokształcenie i docieranie do informacji

Uczeń:

Uczeń powtarza i poszerza

wiedzę oraz rozwija umiejętności

z klasy czwartej, a ponadto:



z klasy piątej, a ponadto:

Korzystanie z

encyklopedii i

słowników

I.2

– gromadzi informacje z różnych

źródeł;

– analizuje układ i budowę haseł w

encyklopedii i słowniku;

– wnioskuje na podstawie

zgromadzonych informacji;

– korzysta z informacji zawartych

w encyklopedii tematycznej;

– argumentuje na podstawie

zgromadzonych informacji;


w leksykonie;

katalog

źródła

encyklopedyczne

słownik

8

– korzysta z katalogu

bibliotecznego;


w encyklopedii;


w słowniku ortograficznym;


w słowniku wyrazów

bliskoznacznych


w przewodniku;


w słowniku języka polskiego;


w słowniku wyrazów obcych


w słowniku poprawnej

polszczyzny;


w słowniku frazeologicznym

ortograficzny

słownik

wyrazów

bliskoznacznych

słownik języka

polskiego

słownik

wyrazów obcych

słownik

poprawnej

polszczyzny

słownik

frazeologiczny

Korzystanie ze

środków masowego

przekazu i

technologii

informacyjnych

I.2

– selekcjonuje informacje zawarte

w programie telewizyjnym;

– korzysta z informacji prasowych

(m.in. ogłoszenia);

– korzysta z informacji

umieszczonych na wybranych

stronach internetowych


w czasopismach dziecięcych i

młodzieżowych;


w encyklopediach internetowych

– korzysta ze słowników

elektronicznych;

– korzysta z elektronicznych

programów edukacyjnych

słownik

elektroniczny

program

edukacyjny

Internet

I.3 Świadomość językowa

Uczeń:







Podstawowe

funkcje składniowe

wyrazów

I.3.1)

– rozpoznaje orzeczenie w zdaniu;

– wyjaśnia funkcję orzeczenia w

wypowiedzeniu;

– rozpoznaje podmiot w zdaniu;

– wyjaśnia funkcję podmiotu w

wypowiedzeniu;

– wyodrębnia związek główny w

zdaniu;

– rozpoznaje przydawkę w

wypowiedzeniu pojedynczym;

– wyjaśnia funkcję przydawki;

– rozpoznaje dopełnienie w


– wyjaśnia funkcję dopełnienia;

– rozpoznaje okolicznik (czasu,

miejsca, sposobu) w

– rozpoznaje różne sposoby

informowania o czynności, stanie,

procesie;

– odróżnia orzeczenie

czasownikowe od imiennego;

– rozpoznaje różne sposoby

informowania o wykonawcy

czynności;

orzeczenie

(czasownikowe,

imienne)

podmiot

(gramatyczny,

logiczny, domyślny)

przydawka

dopełnienie

9

– oddziela grupę podmiotu od

grupy orzeczenia;

– wyodrębnia związki poboczne w

wypowiedzeniu;

– ustala zależności form orzeczenia

od podmiotu;

– rozróżnia wyrazy określane i

wyrazy określające


– wyjaśnia funkcję okolicznika

– odróżnia podmiot logiczny od

gramatycznego;

– wyjaśnia funkcję podmiotu

domyślnego;

– rozpoznaje okolicznik (celu,

przyczyny) w wypowiedzeniu

pojedynczym

okolicznik

(czasu, miejsca,

sposobu, celu,

przyczyny)

związek główny

związki

poboczne

Rodzaje

wypowiedzeń

I.3.2)

– wymienia charakterystyczne

cechy wypowiedzenia;

– rozpoznaje w tekście zdanie

pojedyncze rozwinięte i

nierozwinięte;

– wyjaśnia funkcje zdań

pojedynczych rozwiniętych i

nierozwiniętych;

– odróżnia zdanie pojedyncze od

zdania złożonego;

– odróżnia zdanie od

wypowiedzenia bez czasownika;

– wyodrębnia równoważnik zdania;

– wyjaśnia funkcje wypowiedzeń

bez czasownika;

– wyjaśnia dostosowanie różnych

rodzajów wypowiedzeń do sytuacji

komunikacyjnych

– wyodrębnia w tekście zdanie

złożone współrzędnie;

– wyjaśnia funkcje zdań złożonych

współrzędnie;

– odróżnia rodzaje zdań złożonych

współrzędnie;

– przeprowadza analizę składniową

zdania pojedynczego rozwiniętego;

– rozpoznaje wypowiedzenia

charakterystyczne dla wybranych

form wypowiedzi

– wyodrębnia w tekście zdanie

złożone podrzędnie;

– wyjaśnia funkcje zdań złożonych

podrzędnie;

– odróżnia zdanie złożone

podrzędnie od zdania złożonego

współrzędnie;

– odróżnia rodzaje zdań złożonych

podrzędnie;

– analizuje związek między

budową wypowiedzeń a stylem

tekstu

zdanie

pojedyncze

(rozwinięte i

nierozwinięte)

zdanie złożone

współrzędnie

zdanie złożone

podrzędnie

wypowiedzenie

bez czasownika

równoważnik

zdania

Podstawowe części

mowy

I.3.3)

– rozpoznaje w tekście

rzeczowniki;

– wymienia rzeczowniki

nazywające różne kategorie;

– odróżnia rzeczowniki własne i

pospolite;

– rozpoznaje w tekście czasowniki;

– rozpoznaje w tekście liczebniki;

– odróżnia liczebniki główne,

porządkowe, zbiorowe i ułamkowe;

– rozpoznaje w tekście przyimki;

– wyodrębnia w tekście wyrażenia

przyimkowe;

– rozpoznaje w tekście spójniki;

– rozpoznaje w tekście zaimki

– odróżnia przyimki proste od

złożonych;

– wyodrębnia w tekście spójniki

podrzędności

rzeczownik

czasownik

przymiotnik

przysłówek

liczebnik

przyimek

spójnik

10

– odróżnia czasowniki nazywające

czynności i stany;

– odróżnia formę osobową i

nieosobową czasownika;

– rozpoznaje w tekście

przymiotniki;

– rozpoznaje w tekście przysłówki

– wyodrębnia w tekście spójniki

współrzędności

zaimek

Odmiana części

mowy

I.3.4)

– rozpoznaje w tekście formy liczb

oraz rodzajów gramatycznych

rzeczownika i określa ich funkcje w

wypowiedzi;

– rozpoznaje w tekście formy liczb,

osób, czasów, rodzajów

gramatycznych czasownika i

określa ich funkcje w wypowiedzi;

– rozpoznaje w tekście formy liczb

oraz rodzajów gramatycznych

przymiotnika i określa ich funkcje

w wypowiedzi

– rozpoznaje w tekście formy

przypadków rzeczownika i określa

ich funkcje w wypowiedzi;

– wyróżnia temat i końcówkę

rzeczownika;

– wskazuje oboczności w tematach

rzeczownika;

– rozpoznaje w tekście formy stron

oraz aspektów czasownika i określa

ich funkcję w wypowiedzi;

– rozpoznaje w tekście formy

przypadków przymiotnika i określa

ich funkcję w wypowiedzi;

– wyodrębnia związek

przymiotnika z rzeczownikiem;

– wyodrębnia związek czasownika

z przysłówkiem

– rozpoznaje w tekście formy liczb,

rodzajów gramatycznych,

przypadków różnych zaimków i

określa ich funkcję w wypowiedzi;

– rozpoznaje stopień natężenia

cechy przymiotników;

– rozpoznaje stopień natężenia

cechy przysłówków

liczba

rodzaj

osoba

czas

przypadek

strona

aspekt

stopień

temat

końcówka

oboczności

stopniowanie

Niewerbalne środki

komunikowania się

I.3.5)

– rozpoznaje znaczenie gestu,

wyrazu twarzy, mimiki i postawy w

procesie komunikowania się;

– rozpoznaje elementy ekspresji w

komunikacji niewerbalnej;

– odczytuje proste znaki i

piktogramy

– wyjaśnia znaczenie

niewerbalnych środków

porozumiewania się w różnych

sytuacjach komunikacyjnych;

– odczytuje różnorodne znaki i

piktogramy;

– wyjaśnia funkcję znaków w

komunikacji internetowej

– analizuje wpływ niewerbalnych

środków porozumiewania się na

proces komunikacji;

– porównuje werbalny i

pozawerbalny sposób

komunikowania się;

mimika

gesty

postawa

piktogramy

ekspresja

II Analiza i interpretacja tekstów kultury

11

II.1 Wstępne rozpoznanie tekstów kultury

Uczeń:







Reakcje czytelnicze

II. 1.1)

– nazywa swoje reakcje

czytelnicze;

– opisuje wrażenia, emocje

towarzyszące odbiorowi tekstów

kultury;

– określa nastrój tekstów kultury

– nazywa precyzyjnie emocje

towarzyszące odbiorowi tekstu

kultury;

– wskazuje elementy dzieła

budujące nastrój

– stosuje bogate słownictwo do

opisu reakcji czytelniczych, między

innymi używa porównań i

związków frazeologicznych;

– analizuje środki językowe

wpływające na nastrój tekstu

emocje

nastrój

Konfrontowanie

sytuacji bohaterów

z własnym

doświadczeniem

II.1.2)

– określa sytuację bohatera

literackiego i filmowego;

– porównuje sytuację bohatera

literackiego i filmowego z

własnymi doświadczeniami

– ocenia sytuację bohatera

literackiego na podstawie własnych

doświadczeń

– analizuje wpływ własnego

doświadczenia na stosunek do

bohatera literackiego

sytuacja

bohatera

Wyrażanie

własnego stosunku

do postaci

literackiej

II.1.3)

– wypowiada się na temat bohatera

literackiego lub filmowego;

– wskazuje cechy pozytywne i

negatywne bohatera;

– prezentuje własne zdanie na

temat bohatera

– przedstawia opinię o bohaterze;

– uzasadnia własne zdanie;

– używa bogatego słownictwa

wyrażającego stosunek do bohatera

– uczestniczy w dyskusji na temat

bohatera;

– polemizuje z sądami innych;

– używa różnych środków

językowych wyrażających stosunek

do postaci literackiej

bohater literacki

opinia

ocena

II.2 Analiza tekstów kultury

Uczeń:







Swoistość

artystyczna dzieła

II.2.1)

– odróżnia dzieło literackie od

innych tekstów kultury;

– odróżnia poezję od prozy;

– odróżnia film od innych tekstów

kultury

– odróżnia widowisko teatralne od

innych tekstów kultury;

– odróżnia dzieło plastyczne od

innych tekstów kultury

– identyfikuje różne teksty kultury;

– porównuje sposób realizacji

podobnego motywu w tekście

literackim i dziele plastycznym;

– analizuje wpływ środków

artystycznych na sposób odbioru

dzieło literackie

poezja

proza

film

widowisko

teatralne

12

różnych tekstów kultury dzieło

plastyczne

środki

artystyczne

tekst kultury

Fikcja artystyczna a

rzeczywistość

II.2.2)

– odróżnia fikcję literacką od

rzeczywistości;

–odróżnia fikcję filmową od

rzeczywistości

– porównuje świat fikcji

artystycznej ze światem

rzeczywistym;

– odróżnia znaczenia dosłowne

dzieła artystycznego od znaczeń

przenośnych

– wskazuje znaki literackości

tekstów;

– analizuje językowy charakter

świata fikcji literackiej

fikcja literacka

rzeczywistość

Realizm a

fantastyka w

tekstach kultury

II.2.3)

– wskazuje prawdopodobne

(realistyczne) elementy świata

przedstawionego;

– wskazuje nieprawdopodobne

(fantastyczne) elementy świata

przedstawionego;

– analizuje funkcję fantastyki w

baśniach

– wymienia cechy

charakterystyczne utworów

realistycznych;

– porównuje obrazowanie

fantastyczne i realistyczne;

– analizuje funkcję fantastyki w

mitach

– analizuje funkcję elementów

fantastycznych i realistycznych w

legendach;

– analizuje funkcję elementów

fantastycznych w różnych tekstach

literackich

– wskazuje cechy

charakterystyczne literatury

fantasy;

– wyodrębnia specyficzne motywy

literatury fantastyczno – naukowej;

– rozróżnia gatunki fantastyki

elementy

realistyczne

elementy

fantastyczne

fantasy

fantastyka

naukowa

Środki artystyczne

w tekstach

literackich

II.2.4)

– rozpoznaje w tekście literackim

porównanie i objaśnia jego funkcję;


epitet i objaśnia jego funkcję;


przenośnię;

– odróżnia uosobienie i ożywienie;

– objaśnia funkcję przenośni w

tekście literackim;


wyraz dźwiękonaśladowczy;

– objaśnia funkcję

dźwiękonaśladownictwa w

utworach literackich


proste symbole i objaśnia ich

funkcję;


alegorię;

– analizuje wpływ alegorii na

znaczenie bajek

porównanie

epitet

przenośnia

uosobienie

ożywienie

wyraz

dźwiękonaślad

owczy

13

symbol

alegoria

Kompozycja

wiersza

II.2.5)

– rozpoznaje wers;

– wskazuje zwrotkę w wierszu;

– wskazuje rymy w wierszu;

– odróżnia wiersz rymowy od

wiersza bez rymów;

– odróżnia wiersz ciągły od

stroficznego;

– wskazuje refren w wierszu

– rozróżnia rodzaje rymów;

– rozpoznaje rytm wiersza;

– analizuje wpływ elementów

kompozycyjnych na rytmiczność

wiersza

– analizuje wpływ kompozycji na

warstwę znaczeniową utworu

wers

zwrotka

rymy

wiersz rymowy

wiersz bez

rymów

wiersz ciągły

wiersz

stroficzny

rytm

Elementy

widowiska

teatralnego

II.2.6)

– posługuje się terminami: scena,

aktor, plakat teatralny,

charakteryzator, kostium, rekwizyt,

pantomima w odniesieniu do

widowiska teatralnego

– wyodrębnia elementy składające

się na widowisko teatralne (tekst,

gra aktorska, reżyseria, dekoracja,

charakteryzacja, kostiumy,

rekwizyty);

– posługuje się terminami: dialog,

monolog, utwór dramatyczny,

scenariusz w odniesieniu do

widowiska teatralnego;

– wymienia znaki teatru;

– planuje wykorzystanie różnych

elementów inscenizacji;

– rozpoznaje cechy

charakterystyczne teatru lalkowego

– posługuje się terminami: tekst

główny, tekst poboczny, akt, scena

w odniesieniu do widowiska

teatralnego;

– określa funkcje różnych

elementów widowiska teatralnego;

– wyjaśnia specyfikę teatru

ulicznego;

– opisuje teatralny savoir-vivre

scena

aktor

charakteryzacja

kostium

rekwizyt

dekoracja

pantomima

dialog

monolog

teatr lalkowy

teatr uliczny

Elementy dzieła

filmowego i

telewizyjnego

II.2.7)

– wyodrębnia elementy dzieła

filmowego (reżyseria, ujęcia, plany

filmowe, aktorzy, gra aktorska);

– posługuje się słownictwem

związanym ze sztuką filmową;

– wyjaśnia pojęcie adaptacji

– wyodrębnia charakterystyczne

elementy scenariusza filmowego;

– wskazuje różnice między

scenariuszem i scenopisem

– porównuje adaptację filmową z

dziełem literackim;

– wyjaśnia specyfikę serialu

telewizyjnego

film

reżyseria

gra aktorska

plan filmowy

adaptacja

scenariusz

14

filmowej serial

telewizyjny

Charakterystyka

przekazów

audiowizualnych

II.2.8)

– wskazuje cechy

charakterystyczne przekazów

audiowizualnych – filmu;

– rozpoznaje różne gatunki

filmowe;

– nazywa tworzywo przekazów

audiowizualnych (ruchome obrazy,

warstwa dźwiękowa)

– wskazuje cechy


audiowizualnych – programu

informacyjnego

– wskazuje cechy


audiowizualnych – programu

rozrywkowego

ruchome obrazy

warstwa

dźwiękowa

program

informacyjny

program

rozrywkowy

Konstrukcja dzieła

literackiego

II.2.9)

– wyodrębnia wydarzenia w dziele

literackim;

– analizuje przebieg zdarzeń;

– stosuje słownictwo określające

następstwo zdarzeń

– wyodrębnia wątki w dziele

literackim;

– wskazuje wątek główny w

utworach wielowątkowych

– omawia akcję utworu

literackiego;

– porównuje akcję i fabułę utworu

wydarzenie

wątek

akcja

fabuła

Charakterystyka

bohatera

II.2.10)

– wyszukuje w tekście

najistotniejsze informacje o

bohaterze;

– prezentuje informacje o bohaterze

w różnych formach notatek;

– określa motywy działania

bohatera

– analizuje wygląd i zachowanie

bohatera;

– wskazuje różne źródła informacji

o bohaterze (narrator, inne postacie,

sam bohater);

– zestawia i porównuje informacje;

– wnioskuje o cechach bohatera na

podstawie jego działań i postaw;

– używa różnorodnych epitetów i

porównań do charakterystyki

bohatera

– analizuje usposobienie, cechy

charakteru, uzdolnienia bohatera;

– używa bogatego słownictwa do

charakterystyki bohatera;

– porównuje zmiany zachodzące w

postępowaniu bohatera

charakterystyka

Gatunki literackie

II.2.11

– odróżnia wiersz od innych

tekstów kultury;

– identyfikuje opowiadanie i

wymienia jego cechy;

– identyfikuje baśń i wymienia jej

cechy;

– odróżnia baśń tradycyjną i

– identyfikuje powieść i wymienia

jej cechy

– rozróżnia powieść sensacyjną,

obyczajową, historyczną,

fantastyczną;

– identyfikuje legendę i wymienia

jej cechy;

– identyfikuje utwór dramatyczny;

– identyfikuje bajkę i wymienia jej

cechy;

– odróżnia fraszkę od innych

tekstów lirycznych;

opowiadanie

powieść

utwór

dramatyczny

baśń

legenda

mit

15

współczesną;

– rozpoznaje przysłowie i wyjaśnia

jego funkcję;

– identyfikuje komiks i wymienia

jego charakterystyczne cechy

– identyfikuje mit i wymienia jego

cechy;

– analizuje różnice między baśnią i

legendą;

– identyfikuje balladę

bajka

fraszka

wiersz

przysłowie

komiks

II.3 Interpretacja tekstów kultury

Uczeń:







Poziomy odbioru

tekstów kultury

II.3.1)

– odbiera teksty kultury na

poziomie dosłownym;

– odczytuje przenośne sensy

utworu opartego na

nieskomplikowanych konstrukcjach

metaforycznych, np. uosobieniach i

ożywieniach


poziomie przenośnym


poziomie symbolicznym

dosłowny

poziom odbioru

przenośny

poziom odbioru

symboliczny

poziom odbioru

Morał i przesłanie w

tekstach literackich

II.3.2)

– formułuje samodzielnie

przesłanie baśni

– porównuje przesłanie baśni i

legendy

– objaśnia morał bajki przesłanie

morał

II.4 Wartości i wartościowanie

Uczeń:







Wartości i

antywartości w

tekstach kultury

II.4

– odczytuje wartości i antywartości

wpisane w teksty kultury, np. dobro

– zło, pracowitość – lenistwo


wpisane w teksty kultury, np.

bohaterstwo – tchórzostwo,

tolerancja – nietolerancja, miłość –

nienawiść,


wpisane w teksty kultury, np.

mądrość – głupota, prawda –

kłamstwo, wolność – niewola,

przyjaźń – wrogość, wierność –

zdrada

wartości

antywartości

III Tworzenie wypowiedzi

III.1 Mówienie i pisanie

16

Uczeń:







Tworzenie spójnych

tekstów

III.1.1)

– udziela poprawnych odpowiedzi

na pytania;

– tworzy spójne, logicznie

uporządkowane wypowiedzi na

tematy poruszane na zajęciach –

związane z otaczającą

rzeczywistością i poznanymi

tekstami kultury;

– używa wyrazów i wyrażeń

określających stosunki czasowe;

– używa wyrazów i wyrażeń

określających stosunki

przestrzenne;

– buduje wypowiedzenia w oparciu

o związki przyczynowo –

skutkowe;

– stosuje synonimy

– udziela precyzyjnych odpowiedzi

na pytania

– tworzy różnorodne stylistycznie i

poprawne kompozycyjnie

wypowiedzi na tematy poruszane

na zajęciach – związane z

otaczającą rzeczywistością i

poznanymi tekstami kultury;

– stosuje różne sposoby

eliminowania powtórzeń w

wypowiedzi

– udziela wyczerpujących

odpowiedzi na pytania;

– tworzy bogate w różnorodne

środki językowe wypowiedzi na

tematy poruszane na zajęciach –

związane z otaczającą

rzeczywistością i poznanymi

tekstami kultury;

spójność tekstu

Dostosowanie

sposobu wyrażania

do sytuacji

komunikacyjnej i

celu

III.1.2)

– dostosowuje sposób

przedstawiania do sytuacji

komunikacyjnej;

– dobiera różne środki językowe

adekwatnie do sytuacji oficjalnej i

nieoficjalnej sytuacji

komunikowania się;

– stosuje formy grzecznościowe w

liście prywatnym, pozdrowieniach i

życzeniach, wiadomościach SMS;

– stosuje w rozmowie telefonicznej

wyrazy i wyrażenia podtrzymujące

kontakt z rozmówcą;

– posługuje się językiem

nacechowanym emocjonalnie

dostosowanym do sytuacji;

– posługuje się różnymi typami

wypowiedzeń w celu ożywienia

narracji;

– stosuje zasady etykiety w

komunikacji internetowej;

– formułuje argumenty w celu

uzasadnienia własnego zdania

– stosuje formy grzecznościowe w

liście oficjalnym;

– określa w jednoznaczny i

kulturalny sposób swoje

stanowisko w dyskusji;

– dobiera odpowiednie środki

językowe w dyskusji w celu

skupienia uwagi słuchaczy;

– przeciwstawia się próbom

manipulacji językowej

sytuacja oficjalna

sytuacja

nieoficjalna

17

– dostosowuje sposób wyrażania

się do zamierzonego celu

Formułowanie

pytań do tekstu

III.1.3)

– formułuje logiczne pytania do

tekstu

– formułuje precyzyjne pytania do

tekstu

– formułuje różnorodnie

zbudowane pytania do tekstu

pytania

Świadoma

komunikacja

werbalna i

niewerbalna

III.1.4)

– stosuje różne typy wypowiedzeń

odpowiednio do celu wypowiedzi;

– stosuje wypowiedzenia

wykrzyknikowe w celu

podkreślenia emocji w

wypowiedzi;

– buduje wypowiedzenia

pojedyncze i złożone wyrażające

różne intencje (np. pytanie,

odpowiedź, prośba, polecenie,

podziękowanie, przepraszanie);

– posługuje się mimiką, gestem i

postawą ciała stosownie do

okoliczności;

– podkreśla intencje wypowiedzi

pozawerbalnymi środkami

porozumiewania się

– stosuje wyrażenia i zwroty

ujawniające stosunek do

wypowiadanych treści;



różne intencje (np. potwierdzenie,

zaprzeczenie, przyrzekanie,

obiecywanie, współczucie,

powątpiewanie);

– dostosowuje ekspresję

pozasłowną do okoliczności

wypowiedzi

– unika agresji słownej,

wulgaryzmów i manipulacji

językowej;



różne intencje (np. radzenie,

namawianie, odmawianie,

zachęcanie, zniechęcanie,

żartowanie);

– analizuje rolę pozawerbalnych

środków porozumiewania się w

wystąpieniach publicznych

komunikacja

werbalna i

pozawerbalna

intencje

wypowiedzi

Tworzenie

wypowiedzi

pisemnych w

różnych formach

gatunkowych

III.1.5)

– redaguje opowiadanie odtwórcze;

– redaguje opowiadanie twórcze;

– redaguje list prywatny

(tradycyjny i e-mail)

– redaguje kartkę z

pozdrowieniami;

– redaguje opis przedmiotu;

– redaguje opis miejsca;

– redaguje ogłoszenie;

– redaguje zaproszenie;

– redaguje życzenia;

– redaguje opowiadanie z

elementami opisu;

– redaguje pamiętnik;

– redaguje kartkę z dziennika;

– redaguje sprawozdanie z

wydarzenia sportowego;

– redaguje sprawozdanie z

wycieczki;

–redaguje opis postaci literackiej;

– redaguje opis postaci

rzeczywistej;

– redaguje dialog

– redaguje opowiadanie z

dialogiem;

– redaguje list oficjalny;

– redaguje opis obrazu;

– redaguje streszczenie;

– redaguje rozbudowane notatki w

różnych formach;

– redaguje tekst reklamowy;

– opisuje wrażenia na temat filmu;

– opisuje wrażenia ze spektaklu

opowiadanie

opis

list

kartka z

pozdrowieniami

ogłoszenie

zaproszenie

przepis

notatka

pamiętnik

18

– redaguje przepis kulinarny;

– redaguje proste notatki w różnych

formach

– redaguje opis krajobrazu;

– redaguje zawiadomienie;

– redaguje instrukcję;

– redaguje bardziej złożone notatki

w różnych formach

teatralnego dziennik

sprawozdanie

zawiadomienie

instrukcja

streszczenie

Kompozycja i układ

graficzny

wypowiedzi

III.1.6)

– pisze na temat, stosując

odpowiednie zasady

kompozycyjne;

– wyróżnia w rozmaity sposób

istotne treści w tekstach

użytkowych;

– planuje kompozycję treści w

różnych formach notatek;

– dba o estetykę zapisu;

– wydziela margines w zapisie

tekstu

– wyróżnia akapitami wstęp,

rozwinięcie i zakończenie tekstu;

– dba o staranność redakcyjną

tekstu

– wydziela akapitami kolejne

ustępy tekstu;

– tworzy teksty spójne pod

względem logicznym,

składniowym i kompozycyjnym

margines

akapit

wstęp

rozwinięcie

zakończenie

Plan wypowiedzi

III.1.7)

– sporządza twórczy i odtwórczy

plan ramowy wypowiedzi

– sporządza twórczy i odtwórczy

plan szczegółowy wypowiedzi

– sporządza plan wypowiedzi w

różnych formach graficznych

plan ramowy

plan

szczegółowy

Uczestnictwo w

rozmowie

III.1.8)

– słucha z uwagą innych

uczestników rozmowy;

– włącza się do rozmowy w

kulturalny sposób;

– mówi na temat;

– reaguje na wypowiedzi innych

uczestników rozmowy;

– zadaje pytania uczestnikom

rozmowy

– prezentuje własne zdanie;

– uzasadnia własne zdanie;

– ustosunkowuje się do

wypowiedzi innych osób;

– podkreśla środkami językowymi i

pozajęzykowymi zainteresowanie

rozmową

– analizuje wypowiedzi innych,

zadając pytania i formułując

komentarze;

– polemizuje z sądami innych

uczestników rozmowy

rozmowa

Czytanie głośne

tekstów

III.1.9)

– uwzględnia znaki przestankowe;

– odróżnia tekst narracji od

dialogu;

– przekazuje intencję tekstu

– prawidłowo akcentuje wyrazy;

– różnicuje ton głosu i tempo

czytania w zależności od

przekazywanych treści;

– wprowadza świadomie pauzę

jako środek ekspresji;

– interpretuje głosowo czytane

teksty

pauza

akcent

intonacja

19

– stosuje akcent logiczny;

– stosuje odpowiednią intonację

interpretacja

Recytacja tekstów

III.1.10)

– recytuje teksty poetyckie;

– artykułuje prawidłowo głoski;

– podejmuje próbę głosowej

interpretacji tekstów

– recytuje fragmenty prozy;

– wygłasza teksty z odpowiednią

intonacją

– recytuje teksty trudniejsze;

– interpretuje głosowo recytowane

teksty

recytacja

III.2 Świadomość językowa

Uczeń:







Typy zdań ze

względu na cel

wypowiedzi

III.2.1)

– używa wypowiedzeń

oznajmujących, pytających i

rozkazujących w zależności od

intencji wypowiedzi;

– używa wypowiedzeń

wykrzyknikowych ze

świadomością ich funkcji;

– stosuje odpowiednie znaki

interpunkcyjne (kropkę, znak

zapytania, wykrzyknik) w

zakończeniach wypowiedzeń

różnych typów


oznajmujące, pytające i rozkazujące

w funkcji impresywnej


oznajmujące, pytające i rozkazujące

w funkcji perswazyjnej

wypowiedzenie

oznajmujące

wypowiedzenie

pytające

wypowiedzenie

rozkazujące

wypowiedzenie

wykrzyknikowe

Przekształcanie

zdań i

równoważników

zdań

III.2.2)



nierozwinięte;


pojedyncze i złożone;

– przekształca zdanie pojedyncze w

równoważnik zdania i odwrotnie,

odpowiednio do przyjętego celu

– buduje różne wypowiedzenia

złożone;

– buduje różne typy wypowiedzeń

współrzędnie złożonych ze


– przekształca wypowiedzenia

pojedyncze w wypowiedzenia

złożone współrzędnie i odwrotnie,

odpowiednio do przyjętego celu

– buduje różne typy wypowiedzeń

podrzędnie złożonych ze



pojedyncze w wypowiedzenia

złożone podrzędnie i odwrotnie, w

zależności od przyjętego celu;


złożone współrzędnie w

wypowiedzenia złożone podrzędnie

i odwrotnie , odpowiednio do

przekształcanie

wypowiedzeń

20

przyjętego celu

Stosowanie

poprawnych form

gramatycznych

wyrazów

odmiennych

III.2.3)

– stosuje poprawne formy liczb i

rodzajów gramatycznych

rzeczownika;

– stosuje poprawne formy liczb,

osób, czasów, rodzajów

gramatycznych czasownika;

– używa poprawnie bezokolicznika;

– stosuje poprawne formy liczb i

rodzajów gramatycznych

przymiotnika;

– dostosowuje formę orzeczenia do

formy podmiotu

– stosuje poprawne formy

przypadków rzeczownika;

– stosuje poprawne formy stron

oraz aspektów czasownika;

– stosuje poprawnie nieosobowe

formy czasownika;


przypadków przymiotnika;


gramatyczne liczebnika;

– dostosowuje formy wyrazów

określających do wyrazów

określanych

– stosuje poprawne formy liczb,

rodzajów gramatycznych i

przypadków różnych zaimków

formy

gramatyczne

wyrazów

odmiennych

Stopniowanie i

użycie we

właściwych

kontekstach

przymiotników i

przysłówków

III.2.4)

– używa we właściwych

kontekstach przymiotników o

różnym natężeniu cechy;

– używa we właściwych

kontekstach przysłówków o

różnym natężeniu cechy

– porównuje natężenie cechy

przymiotników;

– porównuje natężenie cechy

przysłówków

– poprawnie stopniuje przymiotniki

w sposób prosty, opisowy i

nieregularny;

– poprawnie stopniuje przysłówki

w sposób prosty, opisowy i

nieregularny;

– poprawnie używa przymiotników

i przysłówków charakteryzujących

się niezmiennością natężenia cechy

stopniowanie

przymiotnika

stopniowanie

przysłówka

Pisanie poprawne

pod względem

ortograficznym

III.2.5)

– pisze poprawnie pod względem

ortograficznym wyrazy z rz, ż, ó, u,

h, ch;


ortograficznym partykułę nie z

rzeczownikami, przymiotnikami,

czasownikami i przysłówkami;


ortograficznym wyrazy wielką i

małą literą;



h, ch w poszerzonym zestawie

ortogramów;

– pisze poprawnie partykułę nie z

liczebnikami;

– pisze poprawnie wielką i małą

literą wyrazy w poszerzonym

zestawie nazw własnych i

pospolitych;



h, ch w szerokim zestawie

ortogramów;


zaimkami;


przymiotnikami i przysłówkami w

stopniu wyższym i najwyższym;

– pisze poprawnie wyrazy wielką i

zasady ortografii

21


ortograficznym wyrazy z ą i ę;


ortograficznym zakończenia

bezokolicznika;

– wykorzystuje wiedzę o sylabie do

właściwego dzielenia wyrazów

przy ich przenoszeniu


ortograficznym wyrażenia

przyimkowe;

– zapisuje poprawnie -ę, -em, -ą,

-om w końcówkach fleksyjnych

wyrazów;

– oznacza poprawnie w wyrazach

miękkość spółgłosek;

– zapisuje poprawnie -i, -ii, -ji w

końcówkach fleksyjnych wyrazów;

– zapisuje poprawnie zakończenia

-ski, -cki, -dzki, -stwo, -ctwo, -dztwo

małą literą w szerokim zestawie

nazw własnych i pospolitych;

– pisze poprawnie przyimki

złożone;


ortograficznym wyrazy z ą, ę, on,

om, en, em;

Wykorzystanie

wiedzy o wymianie

głosek w

poprawnym zapisie

ortograficznym

wyrazów

III.2.5)a)

–wykorzystuje wiedzę o wymianie

głoskowej

rz–r,

ż–g, ż–dz, ż–h, ż–z, ż–ź, ż–s,

ó–o, ó–e, ó–a

h–g, h–ż, h–z

ch–sz

ą–ę

w wyrazach pokrewnych i tematach

fleksyjnych wyrazów odmiennych

do poprawnego zapisu ortogramów

– wykorzystuje wiedzę o wymianie

głoskowej w wyrazach pokrewnych

i tematach fleksyjnych wyrazów

odmiennych do poprawnego zapisu

rozszerzonego zestawu ortogramów

– wykorzystuje wiedzę o wymianie

głoskowej w wyrazach pokrewnych

i tematach fleksyjnych wyrazów

odmiennych do poprawnego zapisu

szerokiego zestawu ortogramów

wymiana

głoskowa

Wykorzystanie

wiedzy o różnicach

w wymowie i

pisowni samogłosek

i spółgłosek w

poprawnym zapisie

ortograficznym

wyrazów

III.2.5)b)

– wskazuje różnice między głoską i

literą;

– odróżnia samogłoski od

spółgłosek;

– wyjaśnia funkcje samogłoski i

– wykorzystuje wiedzę o różnicach

w wymowie i pisowni spółgłosek

miękkich i twardych do

poprawnego zapisu ortograficznego

wyrazów;



dźwięcznych i bezdźwięcznych do




ustnych i nosowych do poprawnego

zapisu ortograficznego wyrazów

alfabet

głoska

litera

samogłoska

spółgłoski

(twarde,

miękkie,

dźwięczne,

22

wyrazów bezdźwięczne,

ustne, nosowe)

Wykorzystanie

wiedzy o zasadach

pisowni nie z

różnymi częściami

mowy w

poprawnym zapisie

ortograficznym

wyrazów

III.2.5)c)

– wykorzystuje wiedzę o zapisie

nie z rzeczownikami,

przymiotnikami, czasownikami i

przysłówkami do poprawnego



nie z liczebnikami do poprawnego



nie z zaimkami oraz

przymiotnikami i przysłówkami w

stopniu wyższym i najwyższym do


wyrazów

pisownia łączna

pisownia

rozdzielna

Wykorzystanie

wiedzy o sposobie

pisowni nazw

własnych i

rzeczowników

pospolitych w

poprawnym zapisie

ortograficznym

wyrazów

III.2.5)d)

– wykorzystuje wiedzę o sposobach

pisania nazw własnych i

pospolitych do poprawnego zapisu

ortograficznego wyrazów

–wykorzystuje wiedzę o sposobach



ortograficznego większej liczby

wyrazów

– wykorzystuje wiedzę o sposobach



ortograficznego dużej liczby

wyrazów

nazwy własne

nazwy pospolite

Poprawne użycie

znaków

interpunkcyjnych

III.2.6)

– stosuje poprawnie kropkę, znak

zapytania lub wykrzyknik na końcu

wypowiedzeń;

– stosuje poprawnie kropkę w

zapisie dat

– oddziela przecinkiem jednorodne

części wypowiedzenia;

– rozdziela przecinkiem

wypowiedzenia składowe w

wypowiedzeniu złożonym;

– stosuje dwukropek do

poprzedzenia wyliczenia

– stosuje poprawnie myślnik w

zapisie dialogu;

– stosuje poprawnie dwukropek w

zapisie dialogu;

– stosuje poprawnie nawiasy do

zapisu wtrąceń i uzupełnień tekstu

głównego;

– używa poprawnie cudzysłowu do

zaznaczenia słów cytowanych

kropka

znak zapytania

wykrzyknik

przecinek

dwukropek

myślnik

nawias

cudzysłów

Operowanie

słownictwem z

określonych kręgów

– tworzy rodziny wyrazów;

– odróżnia wyrazy pokrewne od

bliskoznacznych;

– operuje bogatszym słownictwem

skoncentrowanym przede

wszystkim wokół tematów

– operuje bogatym słownictwem


wszystkim wokół tematów

rodzina

wyrazów

wyrazy

23

tematycznych

III.2.7)

– operuje słownictwem


wszystkim wokół tematów: dom,

rodzina, szkoła i nauka, środowisko

przyrodnicze i społeczne

wskazanych w podstawie

programowej

wskazanych w podstawie

programowej

pokrewne

wyrazy

bliskoznaczne

Teksty i propozycje kontekstów kulturowych w poszczególnych klasach i rozdziałach

Wszystkie teksty wykraczające poza podstawę programową są propozycją, którą nauczyciel może wybrać lub modyfikować w zależności od potrzeb i

zainteresowań uczniów.

Klasa IV

Nr Kręgi tematyczne Teksty literackie Propozycje utworów do wykorzystania

przy poszerzaniu kontekstów kulturowych

I Przygody dnia

codziennego

René Goscinny, Jean Jacques Sempé Nowe przygody Mikołajka (fragment)

Joanna Kulmowa Marzenia

Grzegorz Kasdepke List (fragment)

Joanna Olech Gdzie diabeł mówi... do usług! (fragment)

Małgorzata Musierowicz Szósta klepka (fragment)

Astrid Lindgren Pippi Pończoszanka (fragment)

Maciej Wojtyszko Bolek i Lolek. Straszne skutki oglądania telewizji (fragment)

Stanisław Grochowiak Telewizor

Liliana Bardijewska Dom ośmiu tajemnic (fragment)

Anna Onimichowska Duch starej kamienicy (fragment)

Wybrane filmy

Mikołajek, reż. Laurent Tirard (Francja

2009);

Pippi, reż. Olle Hellbom (Szwecja, Niemcy

1969) (fragment)

Program telewizyjny o szkole według oferty

TV

Wybrane utwory muzyczne

24

Henryk Jerzy Chmielewski Tytus, Romek i A`tomek (fragment Księgi VII)

Ida Pierelotkin Ala Betka (fragment)

Hanna Ożogowska Tajemnica zielonej pieczęci (fragment)

Barbara Stenka Masło przygodowe (fragment)

René Goscinny, Jean Jacques Sempé *Mikołajek (lektura czytana w całości)

R. Schumann Marzenie

Wybrane piosenki

Małe Wu Wu W klasie;

Skaldowie Medytacje wiejskiego listonosza

II Świąteczne nastroje Tove Jansson Opowiadania z Doliny Muminków (fragment)

Jan Twardowski Nowe patyki i patyczki (fragment)

Czesław Janczarski Kamienna płyta

Helena Bechlerowa Święto Zmarłych

Janusz Szczepkowski Opowiedz nam, Ojczyzno (fragment)

Józef Wybicki Mazurek Dąbrowskiego

Łukasz Wierzbicki Dziadek i niedźwiadek. Historia prawdziwa (fragment)

Jerzy Broszkiewicz Wielka większa i największa (fragment)

Małgorzata Strzałkowska Zupa poziomkowa

Agnieszka Frączek Dzień niegrzeczności

Grzegorz Kasdepke Rózga (fragment)

Teofil Lenartowicz Mizerna cicha (fragment)

Ludwik Jerzy Kern Bajka o Starym i Nowym Roku

Aneta Górnicka-Boratyńska Zielone pomarańcze, czyli PRL dla dzieci (fragment)

Hans Christian Andersen Dziewczynka z zapałkami

John Ronald Reuel Tolkien Władca pierścieni. Drużyna

pierścienia (fragment)

Clive Staples Levis Lew, czarownica i stara szafa* (lektura czytana w całości)

Wybrane filmy

Opowieści z Narnii: Lew, Czarownica i stara

szafa, reż. Andrew Adamson (USA 2005);

O niedźwiedziu, co poszedł na wojnę, film

dokumentalny, reż, William Hood, Adam

Lavis (Wielka Brytania, Polska 2011)


F. Chopin Mazurek op.17 nr 4;

M. K. Ogiński Polonez a-moll nr 13;

Pożegnanie Ojczyzny

Wybrane piosenki

K. Klenczon Biały krzyż;

M. Pakulnis Psie serce;

B. Rybotycka Całą noc padał śnieg;

Kolędy w dowolnym wykonaniu: Bóg się

rodzi, Gdy śliczna panna, Przybieżeli do

Betlejem, Cicha noc

III Marzenia zwykłe i

niezwykłe

Wilhelm Karl, Jacob Grimm Królowa pszczół (fragment)

Charles Perrault Wróżki

Kazimierz Władysław Wójcicki O Waligórze i Wyrwidębie

Hans Christian Andersen Dzielny ołowiany żołnierz (fragment)

Bohdan Butenko Jaś i Małgosia (fragment)

Andrzej Maleszka Magiczne drzewo (fragment)

Wybrane filmy

Magiczne drzewo, reż. Andrzej Maleszka

(Polska 2009);

Harry Potter i kamień filozoficzny, reż. Chris

Columbus (USA, Wielka Brytania 2001);

Akademia pana Kleksa, reż. Krzysztof

25

J.K. Rowling Harry Potter i kamień filozoficzny (fragment)

Michael Ende Nie kończąca się historia (fragment)

Bolesław Leśmian Przygody Sindbada Żeglarza (fragment)

Jacek Inglot Eri i smok (fragment)

Jan Brzechwa Akademia Pana Kleksa* (lektura czytana w całości)

Gradowski (Polska, ZSRR 1984)

Wybrane widowisko teatralne

Mechaniczna Magdalena, reż. Andrzej

Maleszka (teatr telewizji)


S. Prokofiew Piotruś i wilk;

N. Rimski - Korsakow Szeherezada

(fragment)

Wybrane piosenki

M. Fronczewska Laleczka z saskiej

porcelany;

J. Wójcicki Pierrot

IV Karuzela z uczuciami Joanna Kulmowa Moje próżnowanie

Stanisław Grochowiak Wyliczanka

Ewa Zawistowska Radość

Julian Kornhauser Wyciągnięta ręka

Lauren St John Biała żyrafa (fragment)

Małgorzata Strzałkowska Kosze pełne snów

Józef Ratajczak Obłoki

Wincenty Faber Pogoda

Roald Dahl Charlie i fabryka czekolady (fragment)

Mikołaj Łoziński Bajki dla Idy (fragment)

Julina Tuwim Dwa wiatry

Zbigniew Jerzyna Buk;Brzoza

Carlo Collodi Pinokio* (lektura czytana w całości)

Wybrane filmy

Pinokio, reż. Roberto Benigni (USA, Włochy

2002);

Charlie i fabryka czekolady, reż. T. Burton

(USA, Wielka Brytania)


Walizka na podstawie Anny Onichimowskiej,

reż. Piotr Trzaskalski (Teatr Telewizji)


F. Chopin Preludium e-moll, Op.28 nr 4;

C. Debussy Clair de Lune

Wybrane piosenki

2 plus 1 Chodź pomaluj mój świat;

A. Treter Sady w obłokach

V Historie nie z tej Jacek Cygan Cała Polska czyta dzieciom (fragment) Wybrane filmy

26

ziemi Małgorzata Strękowska-Zaremba Detektyw Kefirek (fragment)

Mark Twain Przygody Tomka Sawyera (fragment)

Alfred Szklarski Tomek na wojennej ścieżce (fragment)

Witold Bobiński Idę do kina (fragment)

Konstanty Ildefons Gałczyński Małe kina (fragment)

Kazimiera Iłłakowiczówna Lato

Beata Ostrowicka Eliksir przygód (fragment)

Zbigniew Nienacki Wyspa złoczyńców (fragment)

Cornelia Funke Atramentowe serce (fragment)

Przygody Tomka Sawyera, reż. Don Taylor

(USA 1973);

Winnetou: Złoto Apaczów, reż. Harald Reinl

(Jugosławia, Włochy, RFN 1963)

Program telewizyjny o sztuce filmowej

według oferty TV


A. Vivaldi Koncert nr 2 g-moll Lato cz. 3

Wybrane piosenki

E. Górniak Kolorowy Wiatr

Klasa V

I Bratnie dusze Joanna Olech Dynastia Miziołków (fragment)

Edmund Niziurski Sposób na Alcybiadesa (fragment)

Adam Bahdaj Do przerwy 0:1 (fragment)

Barbara Kosmowska Buba (fragment)

Marek Łuszczyna Pała za blogowanie (fragment)

Joan K. Rowling Harry Potter i komnata tajemnic (fragment)

Julian Kornhauser Dzieci

Katarzyna Majgier Przebój na pięć (fragment)

Małgorzata Musierowicz Dziecko piątku (fragment)

Katarzyna Kotowska Jeż (fragment)

Iwona Czarkowska Duchy ze Wzgórza Rabowników (fragment)

Wiktor Gomulicki Wspomnienia niebieskiego mundurka (fragment)

Michael Ende Momo (fragment)

Ferenc Molnar Chłopcy z Placu Broni * (lektura czytana w całości)

Wybrane filmy

W pustyni i w puszczy, reż. Władysław

Ślesicki (Polska 1973)


Chłopcy z Placu Broni na podstawie Ferenca

Molnara, reż. Maciej Dejczer (Teatr

Telewizji)


Ścieżka dźwiękowa z filmu Harry Potter i

Komnata Tajemnic, reż. Chris Columbus

(USA, Wielka Brytania 2002)

Wybrane piosenki

K. Antkowiak Przyjaciel wie

II Mali i wielcy w

historii

Ewa Nowacka Małgosia kontra Małgosia (fragment)

Maria Kruger Złota korona (fragment)

Leon Łuskino Piechota

Wybrane filmy

Korczak, reż. Andrzej Wajda (Polska,

Niemcy, Wielka Brytania 1990);

27

Tadeusz Biernacki, Andrzej Hałaciński Pierwsza brygada

Roksana Jędrzejewska-Wróbel Halicz (fragment)

Stefania Ney-Grodzieńska O Januszu Korczaku (fragment)

Seweryna Szmaglewska Czarne stopy (fragment)

Stanisław Zieliński W stronę Pysznej (fragment)

Kazimierz Wierzyński Skok o tyczce

Uri Orlev Wyspa na ulicy Ptasiej (fragment)

Antonina Domańska Historia żółtej ciżemki (fragment)

Halina Rudnicka Uczniowie Spartakusa (fragment)

Henryk Sienkiewicz W pustyni i w puszczy * (lektura czytana w całości)

Zakazane piosenki, reż. Leonard Buczkowski

(Polska 1947)


Małgosia contra Małgosia na podstawie Ewy

Nowackiej, reż. Tadeusz Worontkiewicz

(Teatr Telewizji)


F. Chopin Polonez A-dur Op.40 nr 1

Wybrane piosenki

J. Szczepański Pałacyk Michla;

Wybór piosenek harcerskich, m.in. Płonie

ognisko w lesie, Krajka, Szara lilijka

III Herosi mitów i legend Nikos Chadzinikolau Mity greckie (fragment)

Robert Graves Prometeusz

Wanda Markowska Demeter i Kora

Grzegorz Kasdepke Śliczna i mądra – czyli Atena

Jan Parandowski Syzyf

Jan Parandowski Podróże Odyseusza (fragment)

Dimiter Inkiow Argonauci (fragment)

Wanda Chotomska Na jednej nodze (fragment)

Barbara Seidler, Grzegorz Rosiński O Piaście Kołodzieju

Jan Kasprowicz O śpiących rycerzach w Tatrach

Hanna Zdzitowiecka Bursztynowa korona

Artur Oppman Złota kaczka

Mariusz Wollny Tropem smoka. Bajeczny przewodnik po magicznym Krakowie

(fragment)

Adam Mickiewicz Pani Twardowska

Maria Gal Warszawa. Stare i Nowe Miasto (fragment)

Howard Pyle Wesołe przygody Robin Hooda (fragment)

Dorota Terakowska Władca Lewawu (fragment)

Astrid Lindgren Bracia Lwie Serce* (lektura czytana w całości)

Wybrane filmy

Asterix i Obelix kontra Cezar, reż. Claude

Zidi (Francja, Niemcy, Włochy 1999)

Program telewizyjny o dziedzictwie

kulturowym regionów Polski według oferty

TV


K. Szymanowski Harnasie

Wybrane piosenki

M. Rodowicz Gołębi song

28

IV Bawiący się słowami Jan Sztaudynger – wybór fraszek

Julian Tuwim Słowoocowe hybrydy

Wanda Chotomska Certa

Jan Twardowski Klasówka z religii

Ludwik Jerzy Kern Gitara

Stanisław Młodożeniec Kulawa droga

Maciej Wojtyszko Saga Rodu Klaptunów

Leopold Staff Droga Mleczna, Podwaliny

Stanisław Jerzy Lec Myśli nieuczesane (wybór)

Jan Brzechwa Ptasie plotki

Eliza Piotrowska Franek, Hela, Bobas i koń trojański

Lucy Maud Montgomery Ania z Zielonego Wzgórza * (lektura czytana w

całości)

Wybrane filmy

Ania z Zielonego Wzgórza, reż. Kevin

Sullivan (Kanada, USA, Niemcy 1985)


Grupa MoCarta Eine Kleine Welt Music:

Wiosna

Wybrane piosenki

Kabaret OT.TO Rzępolą żaby

V Mali i wielcy

podróżnicy

Daniel Defoe Robinson Crusoe (fragment)

Juliusz Verne W 80 dni dookoła świata (fragment)

Anna Onimichowska Dziesięć stron świata (fragment)

Magdalena Nitkiewicz, Paweł Opaska Przez świat na rowerach w dwa lata

(fragment)

Szarlota Paweł Przygody Kleksa. Złoto Alaski (fragment)

Kinga Preibiz-Wala Atlas świata. Australia (fragment)

Alfred Szklarski Tajemnicza wyprawa Tomka (fragment)

Łukasz Wierzbicki Afryka Kazika (fragment)

Maureen Johnson 13 małych błękitnych kopert (fragment)

Adam Bahdaj Podróż za jeden uśmiech (fragment)

Marek Kamiński Moje bieguny (fragment)

Antoine de Saint-Exupéry Mały Książę (fragment)

Zbigniew Nienacki Pan Samochodzik i Templariusze (fragment)

Wybrane filmy

Robinson Crusoe, reż. Rod Hardy, George T.

Miller (USA 1997);

W 80 dni dookoła świata, reż. Frank Coraci

(Irlandia, Niemcy, USA, Wielka Brytania

2004)

Program telewizyjny o tematyce

podróżniczej według oferty TV


Muzyka etniczna z różnych kontynentów

Wybrane piosenki

Czerwone Gitary W drogę

Klasa VI

I Światy wyobraźni Katherine Paterson Most do Terabithii (fragment)

Maria Kruger Godzina pąsowej róży (fragment)

Małgorzata Strzałkowska Zielony i Nikt (fragment)

Konstanty Ildefons Gałczyński Zaczarowana dorożka (fragment)

Wybrane filmy

Most do Terabithii, reż. Gabor Csupo (USA

2007);

29

Peter Sis Tajemnica czerwonej skrzynki (fragment)

Maciej Kuczyński Atlantyda – wyspa ognia (fragment)

Jean-Pierre Dawidts Mały Książę odnaleziony (fragment)

Terry Pratchett Prawda (fragment)

Timothee de Fombelle Tobi (fragment)

Jonathan Swift Podróże Guliwera (fragment)

Moony Witcher Dziewczynka z Szóstego Księżyca (fragment)

John Ronald Reuel Tolkien Hobbit* (lektura czytana w całości)

Alicja w krainie czarów, reż. Tim Barton

(USA 2010)


Ścieżka dźwiękowa z filmu Podróże

Guliwera, reż. Rob Letterman (USA 2010)

Wybrane piosenki

M. Gołębiowski Zaczarowana dorożka

II Wartości

poszukiwane

Natan Tenenbaum Modlitwa o wschodzie słońca

Biblia NT Przypowieść o talentach

Tadeusz Szyma Najmłodszym żołnierzom

Joanna Rudniańska Kotka Brygidy (fragment)

Tadeusz Różewicz Przepaść

Jan Kochanowski Na zdrowie

Elżbieta Jodko-Kula Anka (fragment)

Magda Papuzińska Wszystko jest możliwe (fragment)

Konstanty Ildefons Gałczyński Rozmowa liryczna

Ignacy Krasicki Przyjaciele

Ignacy Krasicki Żółw i mysz; Lew i zwierzęta; Syn i ojciec; Mądry i głupi

Adam Mickiewicz Lis i kozieł

Dawid Wróblewski Historia Edgara (fragment)

Juliusz Słowacki Z pamiętnika Zośki Bobrówny

Olga Masiuk Tydzień Konstancji (fragment)

Irena Jurgielewiczowi Ten obcy* (lektura czytana w całości)

Wybrane filmy

14 bajek z Królestwa Lailonii Leszka

Kołakowskiego: O zabawkach dla dzieci, reż.

Hieronim Neumann (Polska 1999)

Dzieci Ireny Sendlerowej, reż. John Kent

Harrison (USA 2009)

Program telewizyjny o tematyce społecznej

według oferty TV


Oskar i pani Róża na podstawie Erica-

Emmanuela Schmitta, reż. Marek Piwowski

(Teatr Telewizji)


F. Chopin Etiuda c-moll Op. 10 Nr12

Wybrane piosenki

K. Sienkiewicz Ryby, żaby, raki

III Małe filozofowanie Lucy i Stephen Hawking Jerzy i tajny klucz do Wszechświata (fragment)

Leszek Aleksander Moczulski Początek prac stworzenia

Józef Baran Mała kosmogonia (fragment)

Janusz Minkowski Dolina Światła (fragment)

Wybrane filmy

Eragon , reż. Stefen Fangmeier (USA,

Węgry, Wielka Brytania 2006);

Tajemnicza wyspa, reż. Russell Mulcahy

30

Jan Twardowski Prawda

Jostein Gaarder Przepowiednia Dżokera (fragment)

Bolesław Prus Z legend dawnego Egiptu (fragment)

Czesław Miłosz Ojciec objaśnia

Clive Staples Lewis Podróż „Wędrowca do Świtu” (fragment)

Christopher Paolini Eragon (fragment)

Michel Piquemal Bajki filozoficzne (fragment)

Anna Kamieńska Modlitwa do św. Franciszka

Katarzyna Majgier Trzynastka na karku

Beata Ostrowicka Świat do góry nogami

Zbigniew Herbert Pudełko zwane wyobraźnią

Juliusz Verne Tajemnicza wyspa (fragment)

Kornel Makuszyński Szatan z siódmej klasy* (lektura czytana w całości)

(USA 2005)


Opowiadania dla dzieci na podstawie Isaaca

Bashevisa Singera, reż. Piotr Cieplak (Teatr

Telewizji)


Ścieżka dźwiękowa z filmu Opowieści z

Narnii: Podróż Wędrowca do Świtu, reż.

Michael Apted (USA, Wielka Brytania 2010)

Wybrane piosenki

J. Kaczmarski Stworzenie świata

IV Piękno uchwycone Miron Białoszewski Namuzowywanie

Jerzy Harasymowicz W marcu nad ranem

Anna Świrszczyńska Przedwiośnie (fragment)

Julian Tuwim Rwanie bzu

Adam Asnyk Poranek w górach (fragment)

Kazimierz Przerwa Tetmajer Jak Janosik tańczył z cesarzową (fragment)

Tadeusz Kubiak Taka sobie muzyka

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Olejne jabłka

Barbara Kęsek Sztuka nie tylko dla dzieci

Zbigniew Herbert Fragment wazy greckiej

Władysław Kopaliński Z dziejów pojęć i rzeczy (fragment)

Andrew Fusek-Peters Agenci na deskorolkach. Nie byle co (fragment)

flori@netnicka Pamiętnik klikomanki (fragment)

Wisława Szymborska Muzeum

Antoni Słonimski Wieczór letni

Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród* (lektura czytana w całości)

Wybrane filmy

Home – S.O.S Ziemia, film dokumentalny,

reż. Yann Arthus-Bertrand (Francja 2009);

Mikrokosmos, reż. Claude Nuridsany, Marie

Perennou (Francja, Szwajcaria, Włochy

1996)

Program telewizyjny o sztuce według oferty

TV


Ludwig Van Beethoven Sonata skrzypcowa

nr 5 F-dur Wiosenna

Wybrane piosenki

Trebunie Tutki Ballada o śmierci Janosika

(II);

Andrzej Sikorowski Piosenka o filiżance

31

V Czas relaksu Pierdomenico Baccalario Antykwariat ze starymi mapami (fragment)

Robert Louis Stevenson Wyspa skarbów (fragment)

Stanisław Lem Bajki robotów (fragment)

Aleksander Fredro Pan Jowialski (fragment)

Anna Janus-Sitarz Lekcje teatru (fragment)

Joanna Kulmowa Po co jest teatr?

Jerzy Chmielewski Tytus aktorem (fragment)

Adam Bahdaj Wakacje z duchami (fragment)

Cuda świata. Przewodnik po skarbach cywilizacji

Marta Madera Kroplówka z marzeniami (fragment)

Edmund Niziurski Pięć melonów na rękę (fragment)

Mark Twain Przygody Hucka (fragment)

Dorota Terakowska Córka czarownic (fragment)

Wybrane filmy

Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja ,

reż. George Lucas (USA,1977);

Wakacje z duchami – serial telewizyjny, reż.

Stanisław Jędryka (Polska, 1971)


Ścieżka dźwiękowa z filmu Odyseja

kosmiczna , reż. Stanley Kubrick (USA,

Wielka Brytania 2011)

Wybrane piosenki

Anita Lipnicka Wszystko się może zdarzyć

(fragment)

Lektury do przeczytania w całości

Klasa IV Klasa V Klasa VI

René Goscinny, Jean Jacques Sempé*Mikołajek

Clive Staples Levis Lew, czarownica i stara szafa*

Jan Brzechwa Akademia Pana Kleksa*

Carlo Collodi Pinokio*

Ferenc Molnar Chłopcy z Placu Broni*

Henryk Sienkiewicz W pustyni i w puszczy*

Astrid Lindgren Bracia Lwie Serce*

Lucy Maud Montgomery Ania z Zielonego

Wzgórza*

John Ronald Reuel Tolkien Hobbit czyli tam i z

powrotem*

Irena Jurgielewiczowi Ten obcy*

Kornel Makuszyński Szatan z siódmej klasy*

Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród*

32

Propozycje lektur dla klas IV, V, VI

TEKSTY OKREŚLONE W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ

Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród – klasa VI

Jan Brzechwa Akademia Pana Kleksa – klasa IV

Carlo Collodi Pinokio – klasa IV

Roald Dahl Charlie i fabryka czekolady (fragment) – klasa IV

Antonina Domańska Historia żółtej ciżemki (fragment) – klasa V

Irena Jurgielewiczowa Ten obcy – klasa IV

Stanisław Lem Bajki robotów (fragment) – klasa VI

Clive Staples Lewis Lew, Czarownica i stara szafa – klasa IV

Astrid Lindgren Bracia Lwie Serce – klasa V

Kornel Makuszyński Szatan z siódmej klasy – klasa VI

Aleksander Minkowski Dolina Światła (fragment) – klasa VI

Ferenc Molnár Chłopcy z Placu Broni – klasa V

Lucy Maud Montgomery Ania z Zielonego Wzgórza – klasa VI

Edmund Niziurski Sposób na Alcybiadesa (fragment) – klasa V; Pięć melonów na rękę (fragment) – klasa VI

Joanna Olech Dynastia Miziołków (fragment) – klasa V

Joanna Onichimowska Duch starej kamienicy (fragment) – klasa IV Dziesięć stron świata (fragment) – klasa V

René Goscinny, Jean-Jacques Sempé Mikołajek – klasa IV Nowe przygody Mikołajka (fragment) – klasa IV

Henryk Sienkiewicz W pustyni i w puszczy – klasa V

Alfred Szklarski Tomek na wojennej ścieżce (fragment) – klasa IV; Tajemnicza wyprawa Tomka (fragment) – klasa V

Dorota Terakowska Władca Lewawu (fragment) – klasa V

Mark Twain Przygody Tomka Sawyera (fragment) – klasa IV

John Ronald Reuel Tolkien Hobbit, czyli tam i z powrotem – klasa VI

Juliusz Verne W 80 dni dookoła świata (fragment) – klasa V

Moony Witcher Dziewczynka z szóstego księżyca (fragment) – klasa VI

Wybór mitów greckich – klasa V: Nikos Chadzinikolau Mity greckie (fragment); Robert Graves Prometeusz; Wanda

Markowska Demeter i Kora; Grzegorz Kasdepke Śliczna i mądra – czyli Atena; Jan Parandowski Syzyf; Jan Parandowski

Podróże Odyseusza (fragment); Dimiter Inkiow Argonauci;

Wybór baśni – klasa IV: Wilhelm Karl, Jacob Grimm Królowa pszczół (fragment); Charles Perrault Wróżki; Kazimierz

Władysław Wójcicki O Waligórze i Wyrwidębie; Hans Christian Andersen Dzielny ołowiany żołnierz (fragment); Hans

Christian Andersen Dziewczynka z zapałkami; Bohdan Butenko Jaś i Małgosia (fragment); Bolesław Leśmian Przygody

Sindbada Żeglarza (fragment)

Wybór legend – klasa V: Barbara Seidler, Grzegorz Rosiński O Piaście Kołodzieju; Jan Kasprowicz O śpiących rycerzach

w Tatrach; Hanna Zdzitowiecka Bursztynowa korona; Artur Oppman Złota kaczka;

Wybór kolęd – klasa IV – Teofil Lenartowicz Mizerna cicha (fragment), kolędy w dowolnym wykonaniu: Bóg się rodzi,

Gdy śliczna panna, Przybieżeli do Betlejem, Cicha noc;

Wybór pieśni patriotycznych – Józef Wybicki Mazurek Dąbrowskiego – klasa IV; Janusz; Leon Łuskino Piechota;

Tadeusz Biernacki, Andrzej Hałaciński Pierwsza brygada – klasa V;

Wybór poezji, w tym utwory dla dzieci i młodzieży

Adam Asnyk, Miron Białoszewski, Józef Baran, Helena Bechlerowa, Jan Brzechwa, Wanda Chotomska, Wincenty Faber,

Agnieszka Frączek, Konstanty Ildefons Gałczyński, Stanisław Grochowiak, Jerzy Harasymowicz, Zbigniew Herbert,

Kazimiera Iłłakowiczówna, Czesław Janczarski, Zbigniew Jerzyna, Anna Kamieńska, Ludwik Jerzy Kern, Jan

33

Kochanowski, Julian Kornhauser, Ignacy Krasicki, Tadeusz Kubiak, Joanna Kulmowa, Stanisław Jerzy Lec, Adam

Mickiewicz, Czesław Miłosz, Stanisław Młodożeniec, Aleksander Moczulski, Maria Pawlikowska Jasnorzewska,

Kazimierz Przerwa – Tetmajer, Józef Ratajczak, Tadeusz Różewicz, Antoni Słonimski, Juliusz Słowacki, Leopold Staff,

Małgorzata Strzałkowska, Jan Sztaudynger, Tadeusz Szyma, Wisława Szymborska, Julian Tuwim, Jan Twardowski,

Kazimierz Wierzyński, Ewa Zawistowska

POZOSTAŁE TEKSTY LITERACKIE

Pierdomenico Baccalario Antykwariat ze starymi mapami (fragment) – klasa VI

Adam Bahdaj Do przerwy 0:1 (fragment) – klasa V

Adam Bahdaj Podróż za jeden uśmiech (fragment) – klasa V

Adam Bahdaj Wakacje z duchami (fragment) – klasa VI

Jerzy Broszkiewicz Wielka większa i największa (fragment) – klasa IV

Bohdan Butenko Jaś i Małgosia (fragment) – klasa IV

Henryk Jerzy Chmielewski Tytus aktorem (fragment) – klasa VI

Henryk Jerzy Chmielewski Tytus, Romek i A`tomek (fragment) – klasa IV

Wanda Chotomska Na jednej nodze (fragment) – klasa V

Iwona Czarkowska Duchy ze Wzgórza Rabowników (fragment) – klasa V

Jean-Pierre Dawidts Mały Książę odnaleziony (fragment) – klasa VI

Daniel Defoe Robinson Crusoe (fragment) – klasa V

Michael Ende Momo (fragment) – klasa V

Michael Ende Nie kończąca się historia (fragment) – klasa IV

flori@netnicka Pamiętnik klikomanki (fragment) – klasa VI

Timothee de Fombelle Tobi (fragment) – klasa VI

Aleksander Fredro Pan Jowialski (fragment) – klasa VI

Cornelia Funke Atramentowe serce (fragment) – klasa IV

Andrew Fusek-Peters Agenci na deskorolkach. Nie byle co (fragment) – klasa VI

Jostein Gaarder Przepowiednia Dżokera (fragment) – klasa VI

Maria Gal Warszawa. Stare i Nowe Miasto (fragment) – klasa V

Wiktor Gomulick Wspomnienia niebieskiego mundurka– klasa V

Aneta Górnicka-Boratyńska Zielone pomarańcze, czyli PRL dla dzieci (fragment) – klasa IV

Lucy i Stephen Hawking Jerzy i tajny klucz do Wszechświata (fragment) – klasa VI

Jacek Inglot Eri i smok (fragment) – klasa IV

Tove Jansson Opowiadania z Doliny Muminków (fragment) – klasa IV

Anna Janus-Sitarz Lekcje teatru (fragment) – klasa VI

Roksana Jędrzejewska-Wróbel Halicz (fragment) – klasa V

Jodko-Kula Elżbieta Anka (fragment) – klasa VI

Maureen Johnson 13 małych błękitnych kopert (fragment) – klasa V

Marek Kamiński Moje bieguny (fragment) – klasa V

Grzegorz Kasdepke List (fragment) – klasa IV

Grzegorz Kasdepke Rózga (fragment) – klasa IV

Barbara Kęsek Sztuka nie tylko dla dzieci – klasa VI

Władysław Kopaliński Z dziejów pojęć i rzeczy (fragment) – klasa VI

Barbara Kosmowska Buba (fragment) – klasa V

Katarzyna Kotowska Jeż (fragment) – klasa V

Maria Kruger Godzina pąsowej róży (fragment) – klasa VI

Maria Kruger Złota korona (fragment) – klasa V

Maciej Kuczyński Atlantyda – wyspa ognia (fragment) – klasa VI

Stanisław Lem Bajki robotów (fragment) – klasa VI

34

Clive Staples Lewis Podróż „Wędrowca do Świtu” (fragment) – klasa VI

Bardijewska Liliana Dom ośmiu tajemnic (fragment) – klasa IV

Astrid Lindgren Pippi Pończoszanka (fragment) – klasa IV

Mikołaj Łoziński Bajki dla Idy (fragment) – klasa IV

Marek Łuszczyna Pała za blogowanie (fragment) – klasa V

Marta Madera Kroplówka z marzeniami (fragment) – klasa VI

Katarzyna Majgier Przebój na pięć (fragment) – klasa V

Katarzyna Majgier Trzynastka na karku (fragment) – klasa VI

Andrzej Maleszka Magiczne drzewo (fragment) – klasa IV

Olga Masiuk Tydzień Konstancji (fragment) – klasa VI

Małgorzata Musierowicz Dziecko piątku (fragment) – klasa V

Małgorzata Musierowicz Szósta klepka (fragment) – klasa IV

Stefania Ney-Grodzieńska O Januszu Korczaku (fragment) – klasa V

Zbigniew Nienacki Pan Samochodzik i Templariusze (fragment) – klasa V

Zbigniew Nienacki Wyspa złoczyńców (fragment) – klasa IV

Magdalena Nitkiewicz, Paweł Opaska Przez świat na rowerach w dwa lata (fragment) – klasa V

Ewa Nowacka Małgosia kontra Małgosia (fragment) – klasa V

Joanna Olech Gdzie diabeł mówi... do usług! (fragment) – klasa IV

Uri Orlev Wyspa na ulicy Ptasiej (fragment) – klasa V

Beata Ostrowicka Eliksir przygód (fragment) – klasa IV

Beata Ostrowicka Świat do góry nogami – klasa VI

Hanna Ożogowska Tajemnica zielonej pieczęci (fragment) – klasa IV

Christopher Paolini Eragon (fragment) – klasa VI

Magda Papuzińska Wszystko jest możliwe (fragment) – klasa VI

Katherine Paterson Most do Terabithii (fragment) – klasa VI

Ida Pierelotkin Ala Betka (fragment) – klasa IV

Eliza Piotrowska Franek, Hela, Bobas i koń trojański (fragment) – klasa V

Michel Piquemal Bajki filozoficzne (fragment) – klasa VI

Terry Pratchett Prawda (fragment) – klasa VI

Kinga Preibiz-Wala Atlas świata. Australia (fragment) – klasa V

Bolesław Prus Z legend dawnego Egiptu – klasa VI

Howard Pyle Wesołe przygody Robin Hooda (fragment) – klasa V

J.K. Rowling Harry Potter i kamień filozoficzny (fragment) – klasa IV

J.K. Rowling Harry Potter i komnata tajemnic (fragment) – klasa V

Joanna Rudniańska Kotka Brygidy (fragment) – klasa VI

Halina Rudnicka Uczniowie Spartakusa (fragmenty) – klasa V

Antoine de Saint-Exupéry Mały Książę (fragment) – klasa V

Peter Sis Tajemnica czerwonej skrzynki (fragment) – klasa VI

Lauren St John Biała żyrafa (fragment) – klasa IV

Barbara Stenka Masło przygodowe (fragment) – klasa IV

Robert Louis Stevenson Wyspa skarbów (fragment) – klasa VI

Małgorzata Strękowska-Zaremba Detektyw Kefirek (fragmenty) – klasa IV

Małgorzata Strzałkowska Zielony i Nikt (fragment) – klasa VI

Jonathan Swift Podróże Guliwera (fragment) – klasa VI

Paweł Szarlota Przygody Kleksa. Złoto Alaski (fragment) – klasa V

Alfred Szklarski Tajemnicza wyprawa Tomka (fragment) – klasa V

Alfred Szklarski Tomek na wojennej ścieżce (fragment) – klasa IV

Seweryna Szmaglewska Czarne stopy(fragment) – klasa V

Anna Świrszczyńska Przedwiośnie (fragment) – klasa VI

Dorota Terakowska Córka czarownic (fragment) – klasa VI

35

John Ronald Reuel Tolkien Władca pierścieni. Drużyna pierścienia (fragment) – klasa IV

Mark Twain Przygody Hucka (fragment) – klasa VI

Jan Twardowski Nowe patyki i patyczki (fragment) – klasa IV

Juliusz Verne Tajemnicza wyspa (fragment) – klasa VI

Łukasz Wierzbicki Afryka Kazika (fragment) – klasa V

Łukasz Wierzbicki Dziadek i niedźwiadek. Historia prawdziwa (fragment) – klasa IV

Maciej Wojtyszko Bolek i Lolek. Straszne skutki oglądania telewizji (fragment) – klasa IV

Maciej Wojtyszko Saga Rodu Klaptunów (fragment) – klasa V

Mariusz Wollny Tropem smoka. Bajeczny przewodnik po magicznym Krakowie (fragment)– klasa V

Dawid Wróblewski Historia Edgara (fragment) – klasa VI

Stanisław Zieliński W stronę Pysznej(fragment) – klasa V

Osiąganie celów edukacyjnych

Program Słowa z uśmiechem kładzie duży nacisk na kształtowanie różnorodnych umiejętności uczniów, ich

wychowanie oraz pełne i wszechstronne przygotowanie do kolejnych etapów edukacyjnych. Proponowane

lektury oraz inne treści programowe pozwalają na stworzenie optymalnych warunków do wprowadzania

uczniów w świat kultury. Powinna temu towarzyszyć zarówno ze strony ucznia, jak i nauczyciela, otwartość,

gotowość do podejmowania wyzwań i pasja. Warunkiem niezbędnym do osiągnięcia tego rodzaju postaw jest

projektowanie działań dydaktycznych opartych na aktywności uczniów. Nauczyciel powinien zorganizować

proces uczenia w taki sposób, aby uczeń mógł samodzielnie, we współpracy z innymi uczniami lub pod

kierunkiem nauczyciela obserwować, badać, analizować, przetwarzać, odkrywać, zestawiać, komentować,

poszukiwać. Punktem wyjścia do rozważań o tekście kultury powinno być hasło odnoszące się do postawy

ucznia: „Rozumiem! Myślę! Działam!”. Istotne jest również stymulowanie kreatywności uczniów przez zadania

odwołujące się do ich wyobraźni. W II etapie edukacyjnym warto wdrażać uczniów do pracy zespołowej przy

realizacji projektów. Skutkuje to nie tylko kształceniem umiejętności interpersonalnych i społecznych, ale

również przygotowaniem do realizacji projektów edukacyjnych w gimnazjum. Istnieje wiele metod i technik

aktywnych, które można wykorzystać przy projektowaniu lekcji, m.in. przekład intersemiotyczny, burzę

mózgów, myślące kapelusze, mapy skojarzeń, dramę, gry edukacyjne, drzewko decyzyjne i wiele innych.

Należy również odwoływać się do metod tradycyjnych – poszukujących, problemowych, oglądowych,

praktycznych. W zakresie kształcenia stylistycznego warto sięgać po metody praktyki pisarskiej, analizy i

twórczego naśladowania wzorów, norm i instrukcji okazjonalnych ćwiczeń sprawnościowych.

Indywidualizacja kształcenia tak mocno akcentowana w nowej podstawie programowej każe zwrócić uwagę

na opracowanie indywidualnych strategii uczenia się, dostosowanych do predyspozycji percepcyjnych uczniów.

Na szczególną uwagę zasługuje nauczanie wielozmysłowe. Nie sposób zrealizować kompetencji kluczowej –

umiejętności uczenia się – bez poszukiwania nowych technik i metod stymulujących umiejętność

sekcjonowania, zapamiętywania informacji oraz zwiększających efektywność uczenia się. Z tego względu

należy się odwoływać w projektowaniu pracy na lekcji np. do koncepcji inteligencji wielorakich. Z uwagi na

specyfikę przedmiotu najwięcej ćwiczeń będzie dotyczyło inteligencji słownej, ale należy proponować uczniom

zadania i ćwiczenia dotyczące inteligencji wizualno-przestrzennej, logiczno-matematycznej, interpersonalnej,

muzycznej itp. Uczniowie powinni wykonywać ćwiczenia stymulujące pamięć, m.in. za pomocą gry skojarzeń,

wyobrażeń, przestrzennych notatek, tworzenia nieco przesadzonych obrazów i kontekstów.

Należy ponadto pamiętać o indywidualizacji kształcenia i wspomaganiu rozwoju zainteresowań uczniów

przez organizowanie zajęć dodatkowych. Mogą one mieć formę konkursu czytelniczego organizowanego przez

samych uczniów, wycieczki do muzeum lub galerii sztuki, klubu filmowego, klubu redaktorów internetowej

strony szkoły lub prowadzenia klasowego bloga.

36

Tak zorganizowany proces edukacyjny będzie sprzyjał aktywności uczniów, będzie budził ich ciekawość

świata, wyposaży uczniów w narzędzia poznawania rzeczywistości i komunikowania się, zbuduje pożądaną

hierarchię wartości i spójną wizję świata, a ponadto wychowa ucznia otwartego, aktywnego i odpowiedzialnego.

Przewidywane osiągnięcia ucznia po ukończeniu szkoły podstawowej

Program nauczania Słowa z uśmiechem zakłada, że uczeń kończący szkolę podstawową posiadł szereg

różnorodnych kompetencji w zakresie odbioru wypowiedzi i wykorzystania zawartych w nich informacji,

analizy i interpretacji tekstów kultury oraz tworzenia wypowiedzi.

Poziom podstawowy

Uczeń:

– czyta płynnie, poprawnie i ze zrozumieniem różnorodne teksty;

– wyszukuje i prezentuje informacje z tekstów;

– formułuje pytania dotyczące elementów świata przedstawionego w utworach literackich;

– rozpoznaje elementy kompozycyjne, funkcje oraz formy gatunkowe różnych wypowiedzi;

– odczytuje dosłowne znaczenia wyrazów i tekstów;

– wyciąga wnioski wynikające z przesłanek w tekście;

– korzysta z encyklopedii, słowników i bibliotecznych katalogów;

– dociera do informacji, wykorzystując technologie informacyjno-komunikacyjne;

– rozpoznaje w wypowiedzeniach podstawowe części zdania, części mowy oraz ich formy gramatyczne;

– rozpoznaje w tekście równoważniki zdań, zdania oraz określa ich rodzaje i funkcje;

– rozpoznaje pozawerbalne środki komunikowania się;

– werbalizuje reakcje czytelnicze dotyczące różnych elementów świata przedstawionego w tekstach literackich

wskazanych w treściach nauczania;

– rozpoznaje elementy składające się na swoistość artystyczną dzieła literackiego, posługuje się świadomie

pojęciami fikcja literacka i świat przedstawiony, rozróżnia podstawowe środki artystyczne w prozie i poezji;

– wyodrębnia elementy charakterystyczne dla widowiska teatralnego, dzieła filmowego oraz innych przekazów

audiowizualnych;

– analizuje różne elementy świata przedstawionego w utworach literackich, charakteryzuje bohatera,

wyodrębnia wydarzenia i wątki, omawia akcję;

– rozpoznaje interpretowany tekst jako opowiadanie, powieść, baśń, legendę, mit, bajkę, fraszkę, wiersz ,

przysłowie, komiks;

– przyjmuje i różne strategie odczytania tekstu;

– w analizie, interpretacji i ocenie tekstu wykorzystuje funkcjonalnie poznaną terminologię;

– odczytuje wartości i antywartości w tekstach kultury;

– tworzy spójne, logiczne i poprawne kompozycyjnie teksty mówione i pisane związane z otaczającą

rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury;

– wypowiada się poprawnie w różnych sytuacjach nieoficjalnych;

– podkreśla wypowiedzi pozajęzykowymi środkami wyrazu adekwatnie do sytuacji;

– tworzy poprawne językowo i kompozycyjnie wypowiedzi pisemne w różnych formach gatunkowych

określone treściami nauczania;

– poprawia, przekształca teksty w celu ich doskonalenia;

– czyta głośno oraz recytuje teksty, odpowiednio akcentując wyrazy i stosując odpowiednią intonację;

– stosuje różne typy wypowiedzeń (oznajmujące, pytające, rozkazujące) w zależności od intencji wypowiedzi;

– buduje i przekształca różne typy wypowiedzeń odpowiednio do przyjętego celu;

37

– stosuje w wypowiedziach poprawne formy gramatyczne różnych części mowy;

– pisze poprawnie pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym, wykorzystując wiadomości o rodzajach

głosek i zasadach ortograficznych;

– operuje słownictwem z różnych kręgów tematycznych.

Poziom ponadpodstawowy

Uczeń:

– czyta krytycznie teksty na różnych poziomach odbioru (dosłownym, przenośnym i symbolicznym);

– selekcjonuje i hierarchizuje informacje z pochodzące z tekstów;

– odróżnia informacje od komentarzy i ocen;

– dostrzega prawdę i fałsz oraz próby manipulacji w tekstach o różnych funkcjach;

– gromadzi informacje z różnych źródeł, korzysta z różnych słowników, przewodników i leksykonów;

– krytycznie i sprawnie korzysta z narzędzi technologii komunikacyjno-informacyjnych do gromadzenia

informacji;

– wyjaśnia funkcje podstawowych części zdania i części mowy w wypowiedzeniach oraz wskazuje różnice

między nimi;

– analizuje wpływ znaków, piktogramów oraz pozawerbalnych środków porozumiewania się na jakość i rozwój

komunikacji między ludźmi;

– precyzyjne i wyczerpująco omawia swoje reakcje dotyczące odbioru różnych tekstów kultury;

– odczytuje teksty kultury, wykorzystując kompetencję w zakresie znajomości środków artystycznych i ich

funkcji oraz elementów kompozycyjnych utworów;

– porównuje różne teksty kultury ze względu na ich tworzywo oraz wartości poznawcze i estetyczne;

– wchodzi w rolę świadomego i krytycznego odbiorcy różnych przekazów audiowizualnych;

– interpretuje twórczo i odpowiedzialnie różne teksty, wykorzystując konteksty pozaliterackie;

– dostrzega, analizuje i interpretuje warstwę aksjologiczną w różnych tekstach kultury;

– stosuje bogate środki językowe do tworzenia i indywidualizacji własnych tekstów;

– wypowiada się swobodnie w sytuacjach oficjalnych, bierze udział w dyskusji, dostosowuje ekspresję werbalną

i pozawerbalną do okoliczności mówienia;

– redaguje różne teksty, stosując bogate środki językowe, wykazując dbałość o ich wysoką wartość stylistyczną

oraz estetykę;

– czyta głośno oraz recytuje teksty, interpretując je głosowo;

– poprawnie stosuje w wypowiedziach trudne formy gramatyczne różnych części mowy;

– operuje bogatym słownictwem z różnych kręgów tematycznych;

– aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym szkoły i środowiska pozaszkolnego.

Propozycje mierzenia osiągnięć uczniów

Ocenianie to jeden z istotnych elementów procesu dydaktycznego. Systematyczne i zgodne z przepisami

ocenianie jest zadaniem każdego nauczyciela. Oceniając, nauczyciel musi brać pod uwagę to, że uczeń jest

partnerem w dialogu edukacyjnym, powinien być traktowany podmiotowo, a ocena ma przede wszystkim

charakter kształtujący; powinna informować go, jakie postępy uczynił, które umiejętności wykształcił, a które

obszary jego wiedzy i umiejętności wymagają szczególnej uwagi, pracy i wysiłku. Ocena powinna wskazywać

przestrzeń osobistego sukcesu ucznia, aby właśnie w tej przestrzeni udało się zaprojektować działania

motywujące go do dalszego wysiłku. Program Słowa z uśmiechem zakłada wysoką aktywność ucznia w procesie

edukacyjnym. Czynniki motywujące, wspierające, informujące i diagnozujące wynikające z oceny będą

pozytywnie wpływać na samodzielność ucznia oraz jego wiarę we własne możliwości. Szczegółowe zasady

oceniania promowania i klasyfikowania są regulowane odpowiednimi rozporządzeniami ministra oraz zapisami

38

w szkolnych systemach oceniania. Warto zaakcentować, że ocena powinna być zindywidualizowana i musi

wynikać z wymagań edukacyjnych oraz kryteriów określonych przez nauczyciela.

Ocenie powinno podlegać:

– głośne czytanie,

– rozumienie czytanego tekstu (w formie testu zawierającego pytania zamknięte i otwarte),

– recytacja tekstów,

– krótsze i dłuższe wypowiedzi na lekcji (np. opowiadanie, udział w dyskusji itp.),

– kompetencje językowe (w formie ćwiczeń, sprawdzianu z nauki o języku),

– umiejętności ortograficzne (w formie ćwiczeń, sprawdzianów i dyktand),

– prace pisemne (krótsze i dłuższe) przewidziane programem dla danej klasy,

– notatki tworzone samodzielnie na lekcji,

– umiejętność pracy w grupie,

– projekty,

– pisemne prace domowe,

– niewerbalne wytwory pracy,

– inne działania, np. udział i osiągnięcia w konkursach, redagowanie tekstów do gazetki lub na stronę

internetową szkoły, własna twórczość literacka, udział w przedstawieniach.

Zaleca się, aby poddawać ocenie każdą z wymienionych form pracy ucznia przynajmniej raz w półroczu.

Każda ocena powinna zostać umotywowana i odniesiona do indywidualnych postępów ucznia. Szczególnej

uwagi wymaga ocenianie prac pisemnych. Ocenom powinny towarzyszyć komentarze, które pozwolą uczniowi

zrozumieć, co zrobił dobrze, a co należy jeszcze poprawić i jak ma zaplanować pracę w celu usunięcia braków

w wiedzy i umiejętnościach.

Uwagi do realizacji programu

Program słowa z uśmiechem dostosowany jest do realizacji w klasach IV, V, i VI szkoły podstawowej. Liczba

godzin w poszczególnych klasach:

– klasa 4 – 170 godzin (5 godzin tygodniowo),

– klasa 5 – 170 godzin (5 godzin tygodniowo),

– klasa 6 – 192 godzin (6 godzin tygodniowo).

Zakłada się, że cele edukacyjne programu będą realizowane z wykorzystaniem cyklu podręczników

Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych, obejmującego następujące pozycje:

– Ewa Horwath, Anita Żegleń Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej – dla

każdej klasy;

– Ewa Horwath, Anita Żegleń Słowa z uśmiechem. Nauka o języku i ortografia – dwa podręczniki z zeszytem

ćwiczeń do kształcenia językowego dla każdej klasy.

Podręcznik proponowany do realizacji programu Słowa z uśmiechem został dostosowany do liczby godzin

języka polskiego w II etapie edukacyjnym i może być w pełni zrealizowany w klasach 4–6 szkoły

podstawowej.

39

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

KLASA IV KRYTERIA OGÓLNE

Sprawności

Wymagania

konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

UCZEŃ

I. Odbiór

odpowiedzi

i wykorzystanie

zawartych w

nich informacji

czyta poprawnie

tekst, wyznaczając

głosowo granice zdań

słucha uważnie

wypowiedzi nauczyciela

i uczniów

określa temat tekstu

zna pojęcia autor,

narrator, czytelnik,

słuchacz

rozpoznaje tekst

literacki

rozpoznaje formy

gatunkowe wypowiedzi

(zaproszenie, życzenia,

ogłoszenie, przepis)

wydobywa z tekstu

wskazane informacje

wyszukuje w tekście

informacje wyrażone

wprost

rozumie treść pytań,

poleceń i

nieskomplikowanych

informacji

zna pojęcie prawda,

fałsz

zna pojęcie tytuł,

wstęp, rozwinięcie,

zakończenie

korzysta ze

słownika

ortograficznego

czyta poprawnie

tekst, zwracając

uwagę na znaki

interpunkcyjne

słucha uważnie

całości wypowiedzi

nauczyciela i uczniów

określa główną

myśl tekstu

odróżnia autora od

narratora

rozpoznaje tekst

informacyjny

odróżnia formy

gatunkowe

wypowiedzi

porządkuje

informacje z tekstu

odczytuje


wprost

rozumie dosłowne

znaczenia wyrazów

określa

prawdziwość

informacji dotyczącej

tekstu

zna pojęcie akapit

zna budowę

słownika

ortograficznego

czyta płynnie tekst,

podkreślając głosem

ważne słowa

nawiązuje do

wypowiedzi innych we

własnej pracy

samodzielnie

wydobywa z tekstu

istotne informacje

określa relacje autor

– narrator – czytelnik

(słuchacz)

odróżnia tekst

literacki od

informacyjnego

zna funkcje różnych

form gatunkowych

wypowiedzi

odróżnia informacje

ważne od

drugorzędnych

dostrzega w tekście

treści wyrażone wprost i

pośrednio

rozumie proste

przenośne znaczenia

wyrazów

wyodrębnia

przesłanki w tekście

wyodrębnia w

tekście cząstki

kompozycyjne

korzysta ze słownika

czyta tekst,

stosując odpowiednie

tempo i intonację w

zależności od treści

wykorzystuje

wysłuchane

wypowiedzi we

własnej pracy

twórczo

wykorzystuje

informacje z tekstu

wyjaśnia funkcję

autora i narratora w

tekście

określa funkcje

tekstu literackiego i

informacyjnego

wyodrębnia

elementy

charakterystyczne dla

różnych form

gatunkowych

hierarchizuje

informacje

odczytuje treści

wyrażone wprost i

pośrednio

odróżnia znaczenia

dosłowne wyrazów

od prostych znaczeń

przenośnych

wyciąga wnioski z

tekstu

40

potrafi odnaleźć

wskazane hasło w

encyklopedii

zna pojęcie podmiot,

orzeczenie, określenia

zna pojęcie zdanie

pojedyncze rozwinięte

i nierozwinięte

wie, na jakie pytania

odpowiada rzeczownik,

czasownik, przymiotnik

i przysłówek

rozpoznaje w tekście

formy liczb odmiennych

części mowy

odczytuje proste

znaki i piktogramy

wyszukuje hasła

w encyklopedii

rozpoznaje podmiot

i orzeczenie w zdaniu,

wyodrębnia związek

główny

odróżnia zdanie od

wypowiedzenia bez

czasownika

rozpoznaje

w wypowiedziach

rzeczownik,

czasownik,

przymiotnik

i przysłówek

rozpoznaje w

tekście formy czasów i

rodzajów

gramatycznych

rozpoznaje emocje

na podstawie wyrazu

twarzy

wyrazów

bliskoznacznych

korzysta z informacji

zawartych w

encyklopedii

rozróżnia wyrazy

określane i określające


zdanie pojedyncze

rozwinięte oraz

nierozwinięte i rozumie

ich funkcje

odróżnia

rzeczowniki własne od

pospolitych


formy osób

rozpoznaje emocje

wyrażane gestami i

postawą

określa funkcję

wstępu, rozwinięcia,

zakończenia

określa funkcje

słowników

korzysta z różnych

źródeł informacji

wyjaśnia funkcję

orzeczenia, podmiotu

i określeń w zdaniu

wyodrębnia

równoważnik zdania

w tekście

wskazuje różnice

między

rzeczownikiem,

czasownikiem,

przymiotnikiem i

przysłówkiem

określa funkcje

form liczb, czasów,

rodzajów i osób

w wypowiedzi

nazywa emocje

wyrażane za pomocą

różnych form

ekspresji

II. Analiza

i interpretacja

tekstów kultury

nazywa reakcje

czytelnicze

wypowiada się na

temat sytuacji bohatera

literackiego i filmowego

wypowiada się na

temat postaci literackiej

odróżnia dzieło

literackie od filmu

zna pojęcie fikcja

literacka

opisuje wrażenia

towarzyszące

odbiorowi tekstów

literackich

określa sytuację

bohatera literackiego i

filmowego

wskazuje

pozytywne

i negatywne cechy

bohatera

rozpoznaje różne

teksty kultury

opisuje wrażenia

towarzyszące odbiorowi

różnych tekstów kultury

porównuje sytuację

bohatera z własnymi

doświadczeniami

prezentuje swój

pogląd na temat

bohatera

odróżnia prozę od

poezji

opisuje emocje

towarzyszące

odbiorowi tekstów

kultury

komentuje

sytuację bohatera

posługuje się

argumentami,

wyrażając swój

stosunek do postaci

wskazuje środki

artystycznego wyrazu


literatury i filmu

41

wymienia

prawdopodobne

(realistyczne) elementy

świata przedstawionego

zna pojęcie epitet,

porównanie, przenośnia

rozpoznaje wers,

zwrotkę i refren,

wskazuje rymy

w wierszu

posługuje się

terminami scena, aktor

w kontekście widowiska

teatralnego

przedstawia wybrane

fakty dotyczące historii

kina

odróżnia film od

programu

informacyjnego

wyodrębnia

wydarzenia w tekście

wie, że bohater jest

jednym z elementów


w utworze

identyfikuje

opowiadanie, komiks,

baśń, przysłowie

odczytuje teksty

literackie na poziomie

dosłownym

używa pojęcia

przesłanie w odniesieniu

do baśni

posługuje się

pojęciami dobro – zło w

odniesieniu do treści

baśni

odróżnia fikcję

literacką

od rzeczywistości

wymienia

nieprawdopodobne

(fantastyczne)

elementy świata

przedstawionego

odróżnia uosobienie

od ożywienia

odróżnia wiersz

ciągły od stroficznego i

rymowy od wiersza

bez rymów

posługuje się

terminami kostium,

rekwizyt w kontekście


posługuje się

pojęciami związanymi

z filmem (aktor,

reżyser, kadr, plan

filmowy)

rozpoznaje wybrane

gatunki filmowe

omawia wydarzenia

w tekście

krótko prezentuje

najistotniejsze

informacje o bohaterze

odróżnia wiersz od

innych tekstów kultury

odbiera różne teksty

kultury na poziomie

dosłownym

wie, że obecność

przesłania jest jedną z

cech baśni

rozróżnia

pozytywne

i negatywne

odróżnia fikcję

filmową

od rzeczywistości

wypowiada się na

temat fantastyki w

baśniach

wskazuje w tekście

literackim epitety,

porównania, przenośnie

(w tym uosobienia

i ożywienia)

określa rolę rymów

w wierszu

wyodrębnia różne

elementy składające się

na widowisko teatralne

rozpoznaje

poszczególne plany

filmowe

wyjaśnia różnicę

między filmem

animowanym a innymi

gatunkami filmowymi

analizuje przebieg

zdarzeń

wypowiada się na

temat uczuć i przeżyć

bohatera

wymienia cechy

opowiadania, komiksu,

baśni tradycyjnej i

współczesnej

odczytuje przenośne

sensy utworu opartego

na nieskomplikowanych

konstrukcjach

metaforycznych

odczytuje przesłanie

baśni

zestawia wartości i

ich przeciwieństwa na

określa rolę autora

tekstu w kreowaniu

fikcji literackiej

wypowiada się na

temat elementów

fantastycznych

w utworach

współczesnych

objaśnia funkcje

językowych środków

stylistycznych

używa pojęć

wiersz ciągły,

stroficzny, rymowy,

bezrymowy podczas

analizy wiersza

rozpoznaje środki

wyrazu


pantomimy

określa

właściwości i funkcje

poszczególnych

planów filmowych

nazywa tworzywo

przekazów

audiowizualnych

(ruchome obrazy,

dźwięk)

stosuje słownictwo

określające


określa motywy

działania bohatera

wyjaśnia funkcję

przysłowia

odczytuje proste

symbole i alegorie

formułuje

samodzielnie

przesłanie baśni

odczytuje wartości

42

czyta większość

wymaganych lektur

przynajmniej we

fragmentach i analizuje

podstawowe elementy

ich świata

przedstawionego

zachowania bohaterów

literackich

czyta większość

wymaganych lektur w

całości i analizuje ich

świat przedstawiony

zasadzie kontrastu

czyta wszystkie

wymagane lektury w

całości i interpretuje

wybrane wątki

i antywartości

wpisane w teksty

kultury

czyta wszystkie

wymagane lektury w


je w połączeniu z

kontekstami

III. Tworzenie

wypowiedzi

udziela poprawnych

i logicznych odpowiedzi

na pytania

przedstawia się w

kilku zdaniach

formułuje poprawnie

pytania podczas

rozmowy

tworzy wypowiedzi

wyrażające różne

intencje, np. prośbę,

polecenie,

podziękowanie,

przepraszanie

redaguje według

podanego wzoru

użytkowe formy

wypowiedzi: list

prywatny (tradycyjny i

e-mail), kartkę

z pozdrowieniami,

ogłoszenie, zaproszenie,

życzenia, przepis

kulinarny, proste notatki

w różnych formach

redaguje według

podanego wzoru

opowiadanie odtwórcze,

opis przedmiotu, opis

miejsca,

wydziela margines i

dba o estetykę tekstu

sporządza według

podanego wzoru

odtwórczy plan ramowy

wypowiedzi

krótko wypowiada

się na podany temat

związany z otaczającą

rzeczywistością

dostosowuje

sposób przedstawiania

do sytuacji

komunikacyjnej

formułuje logiczne

pytania do tekstu

stosuje różne typy

wypowiedzeń w

zależności

od zamierzonego celu

redaguje

samodzielnie użytkowe

formy wypowiedzi

redaguje

samodzielnie

opowiadanie

odtwórcze, opis

przedmiotu i miejsca

wyróżnia istotne

treści w tekstach

użytkowych

sporządza

samodzielnie

odtwórczy plan

ramowy wypowiedzi

mówi na temat,

wypowiada się

logicznie na podany

temat związany

z poznanymi tekstami

kultury

stosuje formy

grzecznościowe w

wypowiedzi ustnej i

pisemnej (pozdrowienia,

list, życzenia SMS)

formułuje pytania

o zróżnicowanej

budowie

posługuje się

pozawerbalnymi

środkami

komunikowania się

stosownie do

okoliczności

redaguje użytkowe

formy wypowiedzi,

stosuje odpowiednie

słownictwo

redaguje

opowiadanie twórcze

oraz rozwinięty opis

przedmiotu i miejsca

tworzy wypowiedzi

zgodne z cechami

kompozycyjnymi danej

formy

stosuje jednolitą

formę wypowiedzeń

(bez czasownika) w

zapisie planu ramowego

świadomie

porządkuje

i komponuje treść

swoich wypowiedzi

dostosowuje

sposób wyrażania się

do zamierzonego celu

formułuje pytania

o charakterze

uogólniającym

podkreśla intencje

wypowiedzi

pozawerbalnymi

środkami

porozumiewania się

redaguje użytkowe

formy wypowiedzi,

stosując środki

językowe

podkreślające intencję

wypowiedzi

redaguje

charakteryzujące się

bogactwem

językowym

opowiadanie oraz

opis przedmiotu i

miejsca

rozplanowuje

kompozycję układu

treści w różnych

formach notatek

dba o zwięzłość

wypowiedzi w zapisie

planu ramowego

43

słucha z uwagą

uczestników rozmowy

czytając głośno,

uwzględnia kropkę znak

zapytania lub

wykrzyknik na końcu

wypowiedzeń

wygłasza tekst z

pamięci

rozróżnia

wypowiedzenia

oznajmujące, pytające i

rozkazujące

buduje logiczne

zdania

stara się przestrzegać

poprawności

gramatycznej wyrazów

odmiennych

tworzy przysłówki

od przymiotników

zna zasady pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,

– nie z rzeczownikami,

przymiotnikami,

czasownikami i

przysłówkami

– wielką i małą literą

– ą i ę

– i po spółgłoskach

zamyka

wypowiedzenia

oznajmujące kropką

operuje poprawnie

słownictwem

uczestnicząc w

rozmowie

czytając głośno,

uwzględnia przecinki

w wypowiedzeniach

recytuje tekst

poetycki

używa świadomie

wypowiedzeń

oznajmujących,

pytających i

rozkazujących

tworzy poprawne

wypowiedzenia

pojedyncze rozwinięte

i nierozwinięte

przestrzega

poprawności


odmiennych, tworząc

wypowiedzi o

nieskomplikowanej

strukturze językowej

używa

przymiotników

i przysłówków we

właściwych

kontekstach

stara się

przestrzegać

poprawności

ortograficznej

w zakresie pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,


przymiotnikami,

czasownikami i

przysłówkami


– ą i ę


w podanym zestawie

ortogramów

stosuje poprawnie

włącza się do

rozmowy w kulturalny

sposób

czytając głośno,

uwzględnia różne znaki

interpunkcyjne

artykułuje

prawidłowo głoski

podczas recytacji

używa wypowiedzeń

wykrzyknikowych ze

świadomością ich

funkcji

tworzy poprawne

wypowiedzenia

pojedyncze i złożone

stosuje poprawne

formy gramatyczne

wyrazów odmiennych

uwzględnia

w wypowiedziach różne

natężenie cech i

właściwości

stosuje w większości

wyrazów zasady

pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,


przymiotnikami,

czasownikami i

przysłówkami


– ą i ę


w podanym zestawie

ortogramów

stosuje poprawnie

kropkę w zapisie dat

odróżnia wyrazy

pokrewne od

bliskoznacznych

reaguje na

wypowiedzi innych

rozmówców

czytając głośno,

przekazuje intencję

tekstu

głosowo

interpretuje tekst

zapisuje

poprawnie

wypowiedzenia

oznajmujące,

pytające, rozkazujące,

wykrzyknikowe

przekształca

zdanie pojedyncze w

równoważnik zdania i

odwrotnie

ze świadomością celu

poprawnie stosuje

w wypowiedzi

wyrazy o trudnej

odmianie

używa we

właściwych

kontekstach

przymiotników

i przysłówków o

różnych natężeniach

cechy

stosuje we

wszystkich wyrazach

zasady pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,

– nie z

rzeczownikami,

przymiotnikami,

czasownikami i

przysłówkami


– ą i ę


w podanym zestawie

44

skoncentrowanym

przede wszystkim

wokół tematów:

dom, rodzina, szkoła i

nauka, środowisko

przyrodnicze

i społeczne

kropkę, znak zapytania

lub wykrzyknik na

końcu wypowiedzeń

tworzy rodziny

wyrazów

ortogramów

poprawnie używa

różnych znaków

interpunkcyjnych

stosuje świadomie

w swoich

wypowiedziach

związki

frazeologiczne

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania

dopełniające i sytuują się na poziomie ponadprogramowym. Jego praca cechuje się aktywnością,

samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy i umiejętności. Posiada szerokie

kompetencje w zakresie odbioru tekstów kultury. Chętnie czyta i zna wiele tekstów ponadprogramowych.

Twórczo i samodzielnie rozwija swoje zainteresowania. Podejmuje działalność literacką i kulturalną.

Swobodnie korzysta z wielu źródeł w docieraniu do informacji, wykorzystuje funkcjonalnie nowoczesne

technologie informacyjno-komunikacyjne. Tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i

pisemne.

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, w

związku z tym, nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak wiedzy i umiejętności nie

rokuje osiągnięcia nawet minimalnego postępu.

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA OCENY ŚRÓDROCZNE W KLASIE IV

Lektura i

inne teksty

kultury,

nauka o

języku

Wymagania

konieczne

(ocena:

dopuszczający)

podstawowe


rozszerzone

(ocena dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo

dobry)

UCZEŃ

René

Goscinny,

Jean-Jacques

Sempé Nowe

przygody

Mikołajka

(fragment)

wymienia postacie

z opowiadania

czyta ze

zrozumieniem

informacje o autorze

oraz ilustratorze tekstu

formułuje obietnicę

w formie zdania

pojedynczego

zna pojęcie bohater

podaje nazwisko

autora oraz nazwisko

ilustratora tekstu

formułuje obietnicę

w formie

wypowiedzenia

złożonego

wyjaśnia pojęcie

bohater

podaje dodatkowe


tekstu

formułuje rady

wskazuje głównego

bohatera i określa jego

rolę

wyjaśnia rolę

autora tekstu oraz rolę

ilustratora

formułuje rady,

dbając o jednolitość

stylistyczną

wypowiedzi

używa we

45

właściwym kontekście

słowa kreatywny

Bohaterowie

twoich lektur

przedstawiają

się – rady dla

mówiących

wypisuje formy

powitania z tekstu

przedstawia się,

podając podstawowe

informacje o sobie

cytuje słowa

prezentacji z tekstu

przedstawia się w

kilku zdaniach,

podając bardziej

szczegółowe

informacje o sobie

dopasowuje

formy powitania i

przedstawiania

do różnych sytuacji

komunikacyjnych

opowiada o

swoich

zainteresowaniach

omawia zasady

grzeczności

obowiązujące w

sytuacji powitania i

przedstawiania się

przedstawia się w

sytuacji oficjalnej i

nieoficjalnej

Alfabet zna kolejne litery

alfabetu

układa wyrazy w

kolejności

alfabetycznej przy

niewielkim wsparciu

nauczyciela

wymienia

bezbłędnie kolejne

litery alfabetu

układa

samodzielnie wyrazy

w kolejności

alfabetycznej

wymienia

dwuznaki stosowane

w polskim piśmie

wykorzystuje

znajomość alfabetu

do zadań

praktycznych

układa teksty

ułatwiające

zapamiętanie

alfabetu

używa ze

zrozumieniem

terminów

pierwodruk,

autograf, rękopis

posługuje się

związkiem

frazeologicznym być

alfą i omegą we

właściwym

kontekście

Głoska a litera zna pojęcia głoska

i litera

dzieli wyrazy o

prostej budowie na

litery i głoski

wymienia różnice

między głoską a

literą

dzieli wyrazy z

dwuznakami na

litery i głoski

podaje przykłady

wyrazów

z dwuznakami

dzieli wyrazy ze

spółgłoskami

miękkimi

i zmiękczonymi na

litery i głoski

podaje przykłady

wyrazów o różnej

liczbie liter i głosek

analizuje wpływ

pojedynczych głosek

na znaczenie słów

Samogłoski

i spółgłoski

wie, że głoski

dzielą się na

samogłoski i

spółgłoski

wymienia

wszystkie

samogłoski w języku

polskim, odróżnia

samogłoski od

spółgłosek

objaśnia różnicę

w wymowie

spółgłosek

i samogłosek

objaśnia funkcję

samogłosek w

tworzeniu wyrazów

Joanna

Kulmowa

Marzenia

określa swój

stosunek do szkoły

określa stosunek

osoby mówiącej do

wymienia

przyczyny niechęci

objaśnia

fragmenty tekstu

46

opowiada w kilku

zdaniach o swoich

marzeniach

szkoły

opowiada, o czym

można marzyć w

szkole

osoby mówiącej do

szkoły

cytuje fragmenty

wiersza na temat

wyglądu i

zachowania marzeń z

wiersza

o przenośnym

znaczeniu

opisuje marzenie

w sposób

metaforyczny

Słownik

ortograficzny

korzysta ze

słownika

ortograficznego w

celu poprawnego

zapisu wyrazów

analizuje budowę

słownika

ortograficznego

analizuje sposób

zapisu haseł w

słowniku

ortograficznym

analizuje sposób

zapisu skrótów oraz

innych informacji w

słowniku

List tradycyjny

i list

elektroniczny

(e-mail) – rady

dla piszących;

Grzegorz

Kasdepke List

(fragment)

prezentuje

bohaterów

opowiadania

czyta ze

zrozumieniem rady

dla piszących list

tradycyjny i e-mail

pisze krótki,

komunikatywny list

tradycyjny oraz e-

mail na dowolny

temat

opowiada krótko

o najważniejszych

zdarzeniach z

opowiadania

omawia rady dla

piszących list

tradycyjny

pisze poprawny

kompozycyjnie list

tradycyjny oraz e-

mail na zadany temat

wymienia powody

wzmożonej

korespondencji

listownej i e-

mailowej

omawia rady dla

piszących e-mail

pisze list

tradycyjny oraz e-

mail na zadany

temat, uwzględnia

wymogi formy

wypowiedzi

wyjaśnia

przyczyny

zachowania

bohaterów

omawia zasady

grzeczności

stosowane w

korespondencji

wskazuje różnice

między listem

tradycyjnym i e-

mailem

pisze poprawny

językowo,

kompozycyjnie i

stylistycznie list w

formie tradycyjnej

i elektronicznej

O różnych

funkcjach

głoski i

wie, że i jest

samogłoską, może

tworzyć wyrazy,

podaje przykłady tej

funkcji

wie, że i zmiękcza

spółgłoski, podaje

przykłady tej funkcji

objaśnia, kiedy i

oznacza samogłoskę,

a kiedy jest znakiem

miękkości, podaje

przykłady tych

funkcji

podaje przykłady,

kiedy i oznacza

samogłoskę,

a jednocześnie jest

znakiem miękkości

O sylabach zna pojęcie sylaba

dzieli wyrazy na

sylaby

objaśnia pojęcie

sylaba

wie, że ośrodkiem

sylaby jest

samogłoska

zna zasady

przenoszenia

wyrazów do

następnej linii

poprawnie

przenosi wyrazy do

następnej linii,

dzieląc je na sylaby

47

Joanna Olech

Gdzie diabeł

mówi... do

usług

(fragment)

przyporządkowuje

jedno podane

zdarzenie

konkretnemu

bohaterowi tekstu

wyszukuje

wypowiedzi

bohaterów tekstu

zna pojęcie opis

przyporządkowuje

większość podanych

zdarzeń konkretnym

bohaterom

czyta poprawnie

wypowiedzi

bohaterów tekstu

objaśnia pojęcie

opis

przyporządkowuje

wszystkie podane

zdarzenia

konkretnym

bohaterom

porównuje

wypowiedzi

bohaterów i narratora

wyszukuje

elementy opisu w

tekście

ocenia

prawdopodobieństwo

zdarzeń w

rzeczywistym

świecie

objaśnia pojęcie

dialog i omawia

sposób jego zapisu w

tekście

opisuje szkołę

przyszłości

Pisownia

wyrazów z rz

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni rz

w podanym zestawie

ortogramów

zna zasady

pisowni rz

stara się stosować

zasady pisowni rz w

podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy z

trudnością

ortograficzną

w zakresie pisowni

rz w podanym

zestawie ortogramów

Czasownik i

jego znaczenia

wymienia pytania,

na które odpowiada

czasownik

wie, że czasownik

jest odmienną

częścią mowy

rozpoznaje

czasownik wśród

innych części mowy

rozpoznaje i

tworzy formy liczby

pojedynczej i

mnogiej czasownika

rozpoznaje i

tworzy formę czasu

przeszłego

czasownika

wie, że czasownik

nazywa czynności i

stany

rozpoznaje i

tworzy formę osoby

czasownika

odmienia

czasownik przez

osoby

odróżnia

czynności od stanów

stosuje poprawne

formy gramatyczne

czasownika

stosuje świadomie

formy czasu

przeszłego

i teraźniejszego

czasownika

w opowiadaniu

Formy

osobowe

i nieosobowe

czasownika

wie, że czasownik

występuje w formie

osobowej

i nieosobowej

podaje przykłady

bezokoliczników

rozróżnia

czasowniki w formie

osobowej

i nieosobowej

wie, że

wymawiane tak

samo zakończenia -

źć, -ść są zapisywane

w różny sposób

przekształca

formę osobową

czasownika na

bezokolicznik

i odwrotnie

zna i stosuje

zasady pisowni -źć, -

ść, -ąć w

zakończeniach

bezokolicznika

dopasowuje

czasowniki

w bezokoliczniku do

wybranych

frazeologizmów

poprawnie

zapisuje zakończenia

bezokolicznika

Małgorzata

Musierowicz

Szósta klepka

wymienia

zapamiętanych

bohaterów

wymienia

wszystkich

bohaterów tekstu

określa rolę

poszczególnych

bohaterów w

wyjaśnia

przyczyny

zdenerwowania

48

(fragment) opowiada krótko

o głównym

zdarzeniu w tekście

omawia zdarzenia

przedstawione na

rysunkach

zna pojęcie

zdarzenie

nadaje tytuły

rysunkom

przygotowaniach do

wizyty

objaśnia pojęcie

zdarzenie

nadaje tytuły

wszystkim rysunkom

państwa Żaków

podaje przykład,

jak wybrane

zdarzenie z tekstu

wpłynęło na zmianę

sytuacji bohaterów

nadaje jednorodne

stylistycznie tytuły

wszystkim rysunkom

Plan ramowy –

rady dla

piszących;

Astrid

Lindgren

Pippi

Pończoszanka

(fragment)

czyta uważnie

tekst

dopasowuje

większość tytułów

do odpowiadających

fragmentów tekstu

przy wsparciu

nauczyciela skraca

większość

wypowiedzi

czyta rady dla

piszących plan

ramowy

zapisuje plan

ramowy odtwórczy

uwzględniający

większość zdarzeń

formułuje pytania

do tekstu

dopasowuje

wszystkie tytuły do

odpowiadających im

fragmentów tekstu

samodzielnie

skraca większość

wypowiedzi

zapisuje plan

ramowy odtwórczy

uwzględniający

wszystkie zdarzenia

cytuje fragmenty

tekstu

porządkuje

większość podanych

zdarzeń zgodnie z

chronologią

samodzielnie

skraca wszystkie

wypowiedzi

zapisuje plan w

formie wypowiedzeń

bez czasownika

ocenia

prawdziwość

twierdzeń

dotyczących tekstu

porządkuje

wszystkie podane

zdarzenia zgodnie

z chronologią

tworzy jednolite

językowo

wypowiedzi w

różnych formach

Pisownia

wyrazów z ż

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni ż w

podanym zestawie

ortogramów

zna zasady

pisowni ż


zasady pisowni ż w

podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy z

trudnością

ortograficzną

w zakresie pisowni ż

w podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy z

trudnością

ortograficzną

w zakresie pisowni ż

Maciej

Wojtyszko

Bolek i Lolek.

Straszne skutki

czyta tekst w

sposób

umożliwiający

zrozumienie treści

czyta poprawnie

tekst, wyznacza

granice zdań

formułuje

czyta płynnie

tekst, zwraca uwagę

na znaki

interpunkcyjne,

czyta tekst,

stosuje odpowiednie



49

oglądania

telewizji

(fragment)

formułuje krótką

wypowiedź

wyrażającą prośbę

wypowiada się na

temat swoich

doświadczeń

związanych z

oglądaniem telewizji

kulturalną

wypowiedź

wyrażającą prośbę

wypowiada się na

temat zasad

oglądania telewizji

w swoim domu

podkreśla głosem

ważne słowa

formułuje

wypowiedź

wyrażającą prośbę i

podaje jej

uzasadnienie

ocenia, jak

oglądanie telewizji

wpłynęło na

zachowanie

bohaterów

opowiadania

dobiera

przemyślane

argumenty

uzasadniające prośbę

objaśnia komizm

sytuacji

przedstawionej w

opowiadaniu

Czas

teraźniejszy

czasowników

zna pojęcie czas

teraźniejszy

czasownika

używa nie z

czasownikami w

przeczeniach

wyszukuje i

wskazuje czasowniki

w czasie

teraźniejszym

zna zasadę

pisowni nie

z czasownikami

odmienia według

wzoru czasowniki w

czasie teraźniejszym

przez osoby i liczby


zasady pisowni nie z

czasownikami

zapisuje

poprawne formy

gramatyczne

czasowników

w czasie

teraźniejszym

zapisuje

poprawnie nie

z czasownikami

Stanisław

Grochowiak

Telewizor

wyszukuje w

tekście fragmenty

dotyczące wyobraźni

wypowiada się na

temat wyobraźni na

podstawie własnych

doświadczeń

prezentuje w

krótkiej wypowiedzi

ulubiony program

telewizyjny

cytuje fragmenty

wiersza dotyczący

wyobraźni

wyszukuje w

tekście konkretne

rzeczy, ukazane

w nietypowym

kontekście

prezentuje

ulubiony program,

uzasadnia wybór

podaje synonimy

rzeczownika

wyobraźnia

wymienia filmy

przywołane w

wierszu, nadaje im

tytuły

wymienia

korzyści i zagrożenia

wynikające

z oglądania telewizji

wyjaśnia

znaczenie słowa

wyobraźnia

wybiera tezę

najtrafniej oddającą

sens wiersza

wymienia

zagrożenia związane

z telewizją

w kontekście wiersza

Czas przeszły

czasowników

zna pojęcie czas

przeszły czasownika

wie, że

czasowniki w czasie

przeszłym występują

w różnych rodzajach

wyszukuje i

wskazuje czasowniki

w czasie przeszłym

wie, że

czasowniki w czasie

przeszłym

odmieniają się przez

osoby, liczby i

rodzaje

odmienia

czasowniki przez

rodzaje

zapisuje

poprawnie nie

z czasownikami

funkcjonalnie

używa form czasu

przeszłego w tekście

przekształca

wypowiedzenia,

stosując

odpowiednie formy

rodzaju czasownika

50

Liliana

Bardijewska

Dom ośmiu

tajemnic

(fragment)

wymienia kolejne

zdarzenia z tekstu

zna pojęcie

narrator

opowiada o

zdarzeniach z tekstu

objaśnia pojęcie

narrator

określa

precyzyjnie miejsca

zdarzeń

objaśnia pojęcie

narracja

wykorzystuje

informacje

z przypisów w

opowiadaniu

o zdarzeniach

analizuje wiedzę

narratora

o zdarzeniach i

bohaterze

Czas przyszły

czasowników

zna pojęcie czas

przyszły czasownika

tworzy formy

czasu przyszłego

czasowników

wyszukuje i

wskazuje czasowniki

w czasie przyszłym

wie, że czas

przyszły ma formę

prostą i formę

złożoną

zapisuje

poprawnie nie

z czasownikami

odmienia przez

osoby i liczby

czasowniki w czasie

przyszłym w formie

prostej i złożonej

wie, że czasownik

może mieć tylko

jedną z form czasu

przyszłego: prostą

lub złożoną

odmienia

czasowniki w czasie

przyszłym przez

rodzaje

stosuje poprawne

formy gramatyczne

czasowników

w czasie przyszłym

Anna

Onimichowska

Duch starej

kamienicy

(fragment)

podaje

najistotniejsze

informacje o

głównym bohaterze

określa czas i

miejsce zdarzeń

wyodrębnia

zdarzenia

zna pojęcie świat

przedstawiony

przedstawia

głównego bohatera

wymienia na

podstawie definicji

elementy świata

przedstawionego

wyjaśnia, na czym

polega odmienność

bohatera

objaśnia pojęcie


zna pojęcie fikcja

literacka

redaguje

informację na temat

bohatera do

publikacji

tematycznej

wyjaśnia funkcję

autora i funkcję

narratora

analizuje różnice

między światem

rzeczywistym a

fikcją literacką

Henryk Jerzy

Chmielewski

Tytus, Romek i

A ‘Tomek

(fragment

Księgi VII)

czyta ze

zrozumieniem

komiks

określa cel

działania bohaterów

na podstawie tekstu i

tytułu komiksu

czyta informacje

na temat komiksu

tworzy jeden

rysunek komiksowy

omawia sposób

zapisu wypowiedzi i

myśli bohaterów

komiksu

omawia sposób

realizacji zadania

przez bohaterów

podaje

najważniejsze

informacje o historii

polskiego komiksu

wskazuje słowa

narratora oraz

określa sposób

oddania ruchu

postaci w komiksie

opisuje elementy

świata

przedstawionego w

utworze

uzupełnia zdanie

definiujące komiks

uzasadnia

przyczyny zapisu

niektórych wyrazów

wielkimi literami

prezentuje

humorystyczne

elementy opowieści,

określa typ komizmu

prezentuje

informacje na temat

popularnych serii

51

tworzy prosty

komiks na podstawie

lektury

komiksowych

Opowiadanie

odtwórcze –

rady dla

piszących

czyta rady dla

piszących

opowiadanie

zna kompozycję

opowiadania

przy wsparciu

nauczyciela redaguje

krótkie opowiadanie

odtwórcze

zna określenia

czasu

charakterystyczne

dla różnych części

kompozycyjnych

opowiadania

redaguje krótkie

opowiadanie

odtwórcze,

korzystając z rad dla

opowiadających

zna funkcję

związków

przyczynowo-

skutkowych w

opowiadaniu

redaguje

rozbudowane

opowiadanie

odtwórcze

dostrzega wpływ

środków językowych

na narrację

redaguje

poprawne językowo i

kompozycyjnie

opowiadanie

odtwórcze

Pisownia

wyrazów z rz i

ż

wyszukuje

wyrazy z rz i ż

w podanym zestawie

wyrazów

korzysta ze

słownika

ortograficznego

zapisuje wyrazy

na mapie mentalnej

utrwalającej zasady

pisowni rz i ż

zapisuje

poprawnie większość

wyrazów z rz i ż

w podanym zestawie

ortogramów

zapisuje

poprawnie wszystkie

wyrazy z rz i ż

w podanym zestawie

ortogramów

Tove Jansson

Opowiadania

z Doliny

Muminków

(fragment)

wyszukuje w

tekście informacje na

temat wyglądu

bohatera

czyta uważnie

informacje na temat

historii imion

cytuje informacje

z tekstu

w odpowiedzi na

pytania dotyczące

zachowania bohatera

posługuje się we

właściwym

kontekście słowem

patron

prezentuje

bohatera, odnosząc

się do jego myśli

i przeżyć

gromadzi

informacje z różnych

źródeł na temat

swojego imienia

analizuje

zachowanie

bohatera, komentuje

jego przemianę po

nadaniu imienia

prezentuje

informacje

i ciekawostki na

temat swojego

imienia w formie

albumu

Rzeczownik i

jego znaczenia

zna pojęcie

rzeczownik

wie, na jakie

pytania odpowiada

rzeczownik

podaje

rzeczowniki

nazywające osoby

o przeciwstawnych

cechach

rozpoznaje

rzeczownik wśród


podaje różne

znaczenia tego

samego rzeczownika

wyróżnia

kategorie

znaczeniowe

rzeczownika

stosuje synonimy

52

Liczba i rodzaj

rzeczownika

zna pojęcie liczby

i rodzaju

rzeczownika

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni nie

z rzeczownikami

rozpoznaje rodzaj

rzeczownika na

podstawie zaimków

wskazujących

zna zasadę

pisowni nie

z rzeczownikami

zna zasadę, że

rzeczowniki mają

przypisany rodzaj i

nie odmieniają się

przez rodzaje


zasadę pisowni nie z

rzeczownikami

tworzy

samodzielnie formy

podstawowe

rzeczownika w celu

określenia rodzaju

zapisuje

poprawnie nie

z rzeczownikami

Jan

Twardowski

Nowe patyki i

patyczki

(fragment)

stosuje

podstawowe

słownictwo

nazywające

pokrewieństwo

zna pojęcie

zdrobnienie

przedstawia w

uproszczonej formie

graficzny obraz

historii swojej

rodziny

tworzy

zdrobnienie od

podstawowej formy

imienia

wykonuje

schematyczne,

niezbyt rozbudowane

drzewo

genealogiczne

sporządza listę

członków bliższej i

dalszej rodziny

bohatera

podaje przykłady

zdrobnień innych niż

imiona

wykonuje drzewo

genealogiczne

uzupełnione

rysunkami lub

zdjęciami członków

swojej rodziny

prezentuje rodzinę

bohatera

opowiadania,

używając

w poprawnym

kontekście różnych

słów określających

pokrewieństwo

tworzy różne

zdrobnienia jednej

formy imienia

wykonuje

rozbudowane drzewo

genealogiczne,

zawierające ciekawe

rozwiązania

graficzne

Rzeczowniki

własne i

pospolite

wie, że

rzeczowniki dzielą

się na własne i

pospolite

zna zasady

pisowni

rzeczowników

własnych

i pospolitych

wskazuje

rzeczowniki własne

zapisuje imiona

ludzi, zwierząt i

miejsc wielką literą

odróżnia

rzeczowniki własne

od pospolitych


zasady pisowni

rzeczowników

własnych i

pospolitych

w podanym zestawie

ortogramów

odróżnia

poszczególne

kategorie

rzeczowników

własnych i

pospolitych

zapisuje

poprawnie

rzeczowniki własne i

pospolite w podanym


Czesław

Janczarski

Kamienna

płyta;

Helena

czyta z uwagą

wiersze

zna pojęcie osoba

mówiąca w wierszu

wskazuje w

wierszu słowa

związane ze świętem

Wszystkich

Świętych

opisuje miejsce

przywołane w

wierszu

wypowiada się na

temat osoby

wypowiada się na

temat treści wierszy,

używając słów

pamięć, bohaterstwo

analizuje różnicę

53

Bechlerowa

Święto

Zmarłych

objaśnia pojęcie

osoba mówiąca w

wierszu

mówiącej w wierszu w sposobie

wypowiedzi

podmiotu lirycznego

w obu wierszach

Przymiotnik i

jego znaczenia

zna pojęcie

przymiotnik

wie, na jakie

pytania odpowiada

przymiotnik

rozpoznaje

przymiotnik wśród


dostrzega

stylistyczną funkcję

przymiotników

Liczba i rodzaj

przymiotnika

zna kategorie

liczby i rodzaju

przymiotnika

dostrzega

trudności

ortograficzne w


z przymiotnikami

odmienia

przymiotnik przez

liczby i rodzaje

zna zasadę

pisowni nie

z przymiotnikami

dopasowuje formę

przymiotnika do

formy rzeczownika


zasadę pisowni nie z

przymiotnikami

tworzy poprawne

formy rodzajowe w

liczbie mnogiej

przymiotnika

zapisuje

poprawnie nie

z przymiotnikami

Janusz

Szczepkowski

Opowiedz

nam, Ojczyzno

(fragment)

wskazuje adresata

utworu

wskazuje jedno

odwołanie do historii

Polski w wierszu

wymienia polskie

symbole narodowe

określa nadawcę

utworu

wskazuje kilka

odwołań do historii

Polski w wierszu

używa ze

zrozumieniem słów

ojczyzna oraz

patriota

cytuje

wypowiedzenia

zawierające prośby

uzasadnia tezę, że

osoba mówiąca zna

historię ojczyzny

opisuje polskie

symbole narodowe

ocenia, jaką

wartość mają słowa

opowieści o historii

ojczyzny

wyjaśnia

mechanizm

uosobienia

opisuje

precyzyjnie polskie

symbole narodowe

Józef Wybicki

Mazurek

Dąbrowskiego

nazywa swoje

reakcje odbiorcze

wyszukuje w

podręczniku


słów Mazurka

Dąbrowskiego oraz

dacie ustanowienia

go hymnem

państwowym

zna pojęcie hymn

narodowy

cytuje

powtarzające się

fragmenty hymnu

recytuje z pamięci

fragmenty Mazurka

Dąbrowskiego

wymienia

postacie historyczne

przywołane

w tekście

podaje informacje

o okolicznościach

powstania Pieśni

Legionów Polskich

we Włoszech

objaśnia pojęcie

hymn narodowy

zna pojęcie refren

recytuje z pamięci

tekst Mazurka

Dąbrowskiego

korzysta z

przypisów podczas

lektury hymnu

podaje kilka

informacji na temat

postaci

historycznych

z hymnu

wskazuje osobę

mówiącą i uzasadnia

swoje zdanie,

odwołując się do

tekstu oraz

informacji w

podręczniku

wymienia zasady

zachowania się

podczas słuchania

lub wykonywania

hymnu

objaśnia pojęcie

wie, co łączy

postacie historyczne

przywołane

w tekście hymnu

określa sytuację

podmiotu lirycznego

wymienia

okoliczności,

w których

wykonywany jest

hymn państwowy

podaje wartości,

które zostały

przekazane w

refrenie hymnu

państwowego

podejmuje próby

głosowej

54

refren

artykułuje

prawidłowo głoski

podczas recytacji

interpretacji

recytowanego tekstu

Łukasz

Wierzbicki

Dziadek i

niedźwiadek.

Historia

prawdziwa

(fragment)

przedstawia swoje

wrażenia związane z

lekturą tekstu

prezentuje

jednego bohatera

zdarzeń

czyta ze

zrozumieniem

dodatkowe

informacje i przypisy

określa czas,

miejsce i przebieg

zdarzeń jednego

z opowiadań

prezentuje

postacie w obu

częściach tekstu

wykorzystuje

informacje

z przypisów do

wypowiedzi

o zdarzeniach

zna pojęcie

geneza

wyodrębnia dwa

opowiadania w

tekście powieści,

nadaje im tytuły

określa stosunki

łączące wybrane

postacie

porządkuje

zdarzenia dotyczące

historii Polski

i Europy

objaśnia pojęcie

geneza

określa czas

dzielący obydwa

zdarzenia, wskazuje

na mapie miejsca

zdarzeń

opowiada o

losach tytułowego

bohatera

z perspektywy

narratora

pierwszoosobowego

podaje wyrazy

bliskoznaczne do

słowa geneza

Opis

przedmiotu –

rady dla

piszących;

Jerzy

Broszkiewicz

Wielka,

większa i

największa

(fragment)

zna kompozycję

opisu przedmiotu

przy wsparciu


krótki opis

przedmiotu

używa ze

świadomością celu

określeń opisujących

przedmioty

redaguje krótki

opis przedmiotu,


opisujących

przedmioty

używa ze


wyrazów

bliskoznacznych

oraz określeń

wartościujących

redaguje opis

przedmiotu,

używając

różnorodnych


wyjaśnia sens

powiedzenia Stare

przedmioty mają

duszę

redaguje

poprawny językowo

i kompozycyjnie opis

przedmiotu

Pisownia

wyrazów z ó

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni ó w

podanym zestawie

ortogramów

zna zasady

pisowni ó


zasady pisowni ó w

podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy z

trudnością

ortograficzną

w zakresie pisowni ó

w podanym zestawie

ortogramów

Przysłówek i

jego znaczenia

zna pojęcie

przysłówek

wie, że większość

przysłówków

pochodzi od

przymiotników

wie, na jakie

pytania odpowiada

przysłówek

tworzy

przysłówki od

przymiotników

rozpoznaje

przysłówek wśród


odróżnia

przysłówki

pochodzące i

określa funkcje

przysłówka

używa

odpowiednich

przysłówków do

objaśniania znaczeń

55

dostrzega

trudności

ortograficzne w


z przysłówkami

zna zasady

pisowni nie

z przysłówkami

niepochodzące od

przymiotników

stosuje zasady

pisowni nie

z przysłówkami

frazeologizmów

zapisuje

poprawnie nie

z przysłówkami

Przepis

kulinarny –

rady dla

piszących;

Małgorzata

Strzałkowska

Zupa

poziomkowa

wypowiada się

krótko na temat

treści wiersza

wyodrębnia

składniki potrawy w

tekście przepisu

kulinarnego

czyta rady dla

piszących przepis

kulinarny

przy wsparciu

nauczyciela układa

prosty przepis

kulinarny

oddziela

czasowniki w formie

osobowej

i nieosobowej

wymienia

elementy, z których

składa się przepis

kulinarny

układa prosty

przepis kulinarny,

korzystając z rad

w podręczniku

wymienia kolejne

czynności opisane w

wierszu, cytuje

informacje, jak je

wykonać

wskazuje różnice

w budowie i

rozmiarach tekstu

przepisu i wiersza

układa przepis

kulinarny, stosując

jednolitą formę

zapisu czasowników

przedstawia

kolejne czynności z

wiersza w formie

pantomimy

wskazuje różnice

w precyzji informacji

w tekście przepisu

i wiersza

uzupełnia przepis

kulinarny o

informacje

dodatkowe

Pisownia

wyrazów z u

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni u w

podanym zestawie

ortogramów

zna zasady

pisowni u


zasady pisowni u w

podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy z

trudnością

ortograficzną

w zakresie pisowni u

w podanym zestawie

ortogramów

Agnieszka

Frączek Dzień

niegrzeczności

zna pojęcie wers

zna pojęcie

zwrotka

czyta informacje

na temat pisowni

świąt, dni

świątecznych,

obrzędów, zabaw i

zwyczajów

zapisuje

poprawnie jednym

sposobem datę

dzienną

objaśnia pojęcie

wers

objaśnia pojęcie

zwrotka na

podstawie wiersza

zapisuje

poprawnie nazwy

święta, zwyczaju i

zabawy

zapisuje

poprawnie dwoma

sposobami datę

dzienną

cytuje wersy

dotyczące święta

niegrzeczności

zapisuje nazwy

podanych świąt,

zwyczajów i zabaw,

dopasowuje do nich

daty

zapisuje

poprawnie różne

daty trzema

sposobami

porównuje układ

zapisu wiersza i

prozy, wymienia

różnice

ocenia funkcję

najkrótszych zwrotek

w wierszu

omawia różnice

w sposobach zapisu

dat

wyjaśnia

żartobliwy charakter

wiersza

Grzegorz

Kasdepke

Rózga

(fragment)

przedstawia

krótko głównego

bohatera

opowiadania

wyjaśnia, co

przedstawia

innych bohaterów

opowiada o

spacerach głównego

bohatera

redaguje krótką

informację

o bohaterze w jego

imieniu

zapisuje

opisuje przeżycia

bohatera związane z

nietypowym

prezentem, ocenia

prezent

56

bohater musiał

zrobić, aby dostać

psa

zna pojęcie

obrazowanie

realistyczne

najważniejsze

szczegóły dotyczące

spacerów bohatera

objaśnia pojęcie

obrazowanie

realistyczne

odwołuje się do

przykładów z tekstu,

objaśniając pojęcie

obrazowanie

realistyczne

Pisownia

wyrazów z ó i

u

wyszukuje

wyrazy z ó i u

w podanym zestawie

wyrazów

korzysta ze

słownika

ortograficznego

zapisuje wyrazy

na mapie mentalnej

utrwalającej zasady

pisowni ó i u

zapisuje

poprawnie większość

wyrazów z ó i u

w podanym zestawie

ortogramów

zapisuje

poprawnie wszystkie

wyrazy z ó i u

w podanym zestawie

ortogramów

Teofil

Lenartowicz

Mizerna cicha

(fragment)

zna pojęcie kolęda

czyta ze

zrozumieniem

informację o

szopkach

krakowskich

nazywa emocje

związane z lekturą

tekstu

objaśnia termin

kolęda w odniesieniu

do tekstu

Lenartowicza

ocenia, która

ilustracja lepiej

pasuje do tekstu

opowiada o

tradycjach

i zwyczajach

bożonarodzeniowych

obchodzonych w

rodzinie

zestawia

przeciwstawne

określenia z tekstu

kolędy

porównuje tekst

literacki z innym

tekstem kultury

komentuje

informacje na temat

wierzeń dotyczących

nocy wigilijnej

uzasadnia użycie

przeciwstawnych

określeń w tekście

kolędy

wymienia

dodatkowe elementy

do wzbogacenia

szopki

tworzy

rozbudowane

opowiadanie

związane

tematycznie z

Bożym Narodzeniem

Ludwik Jerzy

Kern Bajka o

Starym

i Nowym Roku

wymienia sukces

odniesiony przez

siebie w mijającym

roku

wymienia

bohaterów wiersza

zna pojęcie

przysłowie

opowiada o

sukcesie

odniesionym w

odchodzącym roku

przedstawia

okoliczności

spotkania Starego i

Nowego Roku z

wiersza

objaśnia pojęcie

przysłowie, odwołuje

się do jednego

wybranego

przykładu

opowiada o

sposobach

świętowania

przyjścia Nowego

Roku

opisuje bohaterów

wiersza

analizuje treść

przysłów

podsumowuje

mijający rok,

analizując

osiągnięcia i nabyte

doświadczenia

konstruuje pytania

kierowane do

bohaterów wiersza

podaje przykłady

kilku przysłów

Życzenia –

rady dla

czyta informacje o

historii kartki

wypowiada się na

temat preferowanego

proponuje nazwy

dla e-kartek

tłumaczy tekst

życzeń na język

57

piszących pocztowej

czyta rady dla

piszących życzenia

przy wsparciu


treść życzeń

sposobu składania

życzeń

redaguje życzenia,


piszących życzenia

projektuje kartkę

noworoczną wraz z

życzeniami

ogólnopolski

zapisuje

bezbłędnie życzenia

na zaprojektowanej

samodzielnie kartce

noworocznej

Wilhelm Karl,

Jacob Grimm

Królowa

pszczół

(fragment)

opowiada o

emocjach

towarzyszących

lekturze baśni

czyta uważnie

notkę biograficzną o

braciach Grimm,

wymienia

bohaterów zdarzeń

zna pojęcie

wydarzenie

fantastyczne

zna pojęcie postać

fantastyczna

podaje tytuły

kilku baśni braci

Grimm

określa powody

podróży starszych

braci oraz Głuptaska

objaśnia pojęcie

wydarzenie

fantastyczne

objaśnia pojęcie

postać fantastyczna

podaje kilka

faktów z życia braci

Grimm

ocenia

zachowanie braci

oraz Głuptaska w

drodze do zamku

wskazuje

przykłady postaci

i zdarzeń

fantastycznych

w utworze

określa, na czym

polega szczęśliwe

zakończenie baśni

opowiada o życiu

i twórczość braci

Grimm

wymienia cechy

bohatera

podaje przykłady

postaci i wydarzeń

fantastycznych

w innych utworach

literackich

podaje przykłady

postaci

fantastycznych z

poznanych utworów

literackich

Charles

Perrault

Wróżki

wymienia

bohaterów baśni

wymienia wyrazy

przeciwstawne do

słów dobro, prawda,

pracowitość

wyjaśnia,

dlaczego jedna

z sióstr została

nagrodzona, a druga

poniosła karę

formułuje

uprzejmą prośbę

opowiada o życiu

dwóch sióstr

zna pojęcie

kontrast

zna pojęcie

przesłanie

formułuje

uprzejmą prośbę

wraz z

uzasadnieniem

opisuje i ocenia

zachowanie sióstr

wobec osoby

proszącej o wodę

objaśnia pojęcie

kontrast

objaśnia pojęcie

przesłanie

formułuje

uprzejmą propozycję

pomocy koleżeńskiej

zestawia cechy

bohaterek, ukazując

przeciwieństwa ich

charakterów i

zachowania

używa słowa

kontrast, omawiając

różne wcielenia

wróżki

formułuje na

podstawie

wierszowanych

morałów przesłanie

baśni

formułuje

uprzejmą wypowiedź

o charakterze

odmowy

O wyrazach

pokrewnych

zna termin

rodzina wyrazów

zna termin wyrazy

objaśnia termin

rodzina wyrazów

przyporządkowuje

słowa do

odpowiednich rodzin

tworzy rodziny

wyrazów

58

pokrewne

wyrazów

wie, że różne

formy gramatyczne

tego samego słowa

nie są wyrazami

pokrewnymi

Kazimierz

Władysław

Wójcicki O

Waligórze i

Wyrwidębie

wymienia imiona

głównych

bohaterów, wyjaśnia,

dlaczego tak zostali

nazwani

wyjaśnia

pochodzenie

magicznych

rekwizytów

cytuje ogłoszenie

króla o nagrodzie za

zabicie smoka

wymienia

dowolny motyw

powtarzający się w

różnych baśniach

prezentuje

bohaterów, omawia

ich pochodzenie

i źródło niezwykłej

siły

cytuje fragment

prezentujący

właściwości

magicznych

trzewiczków

podaje kilka

określeń smoka

wymienia

zdarzenie, postać,

przedmiot jako

powtarzające się

elementy świata

przedstawionego w

różnych utworach

wymienia innych

siłaczy – bohaterów

literackich i

filmowych

wyjaśnia, w jaki

sposób bracia

wykorzystali moc

trzewiczków

opowiada o walce

braci ze smokiem

zna pojęcie motyw

wędrowny, podaje

przykład motywu

wędrownego

opowiada o

wyczynach

wybranego bohatera

filmowego

wymienia inny

magiczny rekwizyt

baśniowy

wymyśla sposób

pokonania

komputerowego

smoka

objaśnia na

przykładach pojęcie

motyw wędrowny

projektuje grę

planszową

Pisownia

wyrazów z h

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni h w

podanym zestawie

ortogramów

zna zasady

pisowni h


zasady pisowni h w

podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy z

trudnością

ortograficzną

w zakresie pisowni h

w podanym zestawie

ortogramów

Grzegorz Ptak

Oto moja baśń

– cykl

obrazów

wypowiada się na

temat serii obrazów

porządkuje obrazy

w ustalonej przez

siebie kolejności

wymienia kilka

cech baśni

nadaje postaciom

na obrazach imiona

tytułuje każdy

obraz

wymienia

większość cech baśni

wybiera postaci

kontrastowe

układa plan

opowieści na

podstawie obrazów

objaśnia cechy

baśni

przypisuje

nadzwyczajne

umiejętności postaci

fantastycznej

zapisuje plan

opowieści

w jednolitej formie

wykorzystuje

wiedzę o cechach

baśni w pracy

redakcyjnej

inspirowanej

59

obrazami

Hans Christian

Andersen

Dzielny

ołowiany

żołnierz

czyta uważnie

notatkę biograficzną

o Hansie Christianie

Andersenie

zna pojęcie

uosobienie

opowiada o

ulubionej baśni

podaje szczegóły

dotyczące wyglądu

bohaterów

objaśnia pojęcie

uosobienie

wymienia postać,

która stanęła na

drodze żołnierz i

tancerki

przedstawia w

formie pantomimy

scenę z ulubionej

baśni H. Ch.

Andersena

prezentuje w

krótkiej wypowiedzi

życie i twórczość H.

Ch. Andersena

podaje przykłady

uosobienia z tekstu

określa motywy

działania diabełka,

opowiada o

kolejnych

zdarzeniach

oddalających od

siebie dwoje

bohaterów

pisze opowiadanie

z udziałem postaci z

baśni Andersena

wymienia

wszystkie postacie z

utworu mające

ludzkie właściwości

używa pojęcia

uosobienie

w wypowiedzi

dotyczącej

bohaterów baśni

wyjaśnia

znaczenie

powiedzenia: miłość

aż po grób, wskazuje

znak tej miłości w

baśni

pisze poprawne

językowo,

kompozycyjnie i

ortograficznie

opowiadanie z

udziałem

baśniowych

bohaterów



samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy i umiejętności. Ma szerokie kompetencje w

zakresie odbioru tekstów kultury. Chętnie czyta i zna wiele tekstów ponadprogramowych. Twórczo i

samodzielnie rozwija swoje zainteresowania. Podejmuje działalność literacką i kulturalną. Swobodnie korzysta

z wielu źródeł w docieraniu do informacji, wykorzystuje funkcjonalnie nowoczesne technologie informacyjno-

komunikacyjne. Tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne.




WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA OCENY ROCZNE W KLASIE IV

Pisownia

wyrazów z ch

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni ch

w podanym

zna zasady

pisowni ch


zasady pisowni ch w

podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy z

trudnością

ortograficzną

w zakresie pisowni

60

zestawie

ortogramów

ch w podanym

zestawie

ortogramów

Zaproszenie –

rady dla

piszących

wskazuje

nadawcę i odbiorcę

zaproszenia

czyta teksty

zaproszeń

wysłanych przez

różnych baśniowych

bohaterów

czyta rady dla

piszących

zaproszenie

zamieszczone

w podręczniku

przy wsparciu

nauczyciela

redaguje jedno

zaproszenie

określa okazję z

jakiej wysłano

zaproszenie

rozpoznaje

baśniowych

bohaterów w

jednym

z zaproszeń

redaguje

zaproszenie,

korzystając z rad

dla piszących

zaproszenie

używa w

poprawnym

kontekście różnych

wyrazów i związków

wyrazowych

związanych ze

słowem zapraszać

ocenia

kompletność

informacji w

zaproszeniu

projektuje kartę

zaproszenia, zapisuje

tekst zaproszenia

odróżnia

oficjalny

i nieoficjalny

charakter

zaproszenia

zapisuje

bezbłędnie tekst

zaproszenia na

zaprojektowanej

samodzielnie

karcie

O różnych

wypowiedzeniach

i intencjach

mówiącego

zna pojęcie

wypowiedzenie

rozpoznaje

wybrane intencje

wypowiedzi

objaśnia pojęcie

wypowiedzenie

stosuje

wypowiedzenia

oznajmujące,

pytające

i rozkazujące w

zależności od celu

wypowiedzi

wskazuje, czym

charakteryzuje się

wypowiedzenie

tworzy

wypowiedzenia

pytające dotyczące

najważniejszych

treści tekstu

omawia cechy

charakterystyczne

wypowiedzenia,

odwołując się do

przykładów

stosuje różne

typy wypowiedzeń

w funkcji

impresywnej

Znaki

interpunkcyjne

stosuje kropkę na

końcu wypowiedzeń

oznajmujących

stosuje znak

zapytania na końcu

wypowiedzeń

pytających

stosuje kropkę

na końcu

wypowiedzeń

rozkazujących

zna pojęcie

wypowiedzenie

wykrzyknikowe

stosuje poprawnie


wypowiedzeń

oznajmujących,

pytających i

rozkazujących dla

wyrażenia emocji

stosuje

poprawnie znaki

interpunkcyjne na

końcu

wypowiedzeń

Bohdan Butenko

Jaś i Małgosia

(fragment)

wymienia

najważniejsze

postacie z

opowiadania

opowiada o

przygodzie Jasia i

Małgosi z utworu

wymienia

wszystkich

bohaterów

opowiadania

wskazuje

fragmenty

opowiadania

przyporządkowuje

bohaterów

opowiadania do

różnych baśni, z

których oni pochodzą

wyjaśnia, na czym

polegają zmiany

porównuje

postacie z

opowiadania z ich

literackimi

pierwowzorami

analizuje

fragmenty,

61

Bohdana Butenki

wyraża opinię na

temat opowieści o

Jasiu i Małgosi

zgodne

z powszechnie

znaną wersją baśni

uzasadnia swój

punkt widzenia na

temat opowiadania

wprowadzone przez

autora do treści baśni

o Jasiu i Małgosi

wymienia

elementy zabawne w

opowiadaniu

w których narrator

wypowiada się na

temat tworzenia

baśni

tworzy dalszy

ciąg opowiadania

utrzymany

w konwencji gry

literackiej

Pisownia

wyrazów z h i ch

wyszukuje

wyrazy z h i ch w

podanym zestawie

wyrazów

korzysta ze

słownika

ortograficznego

zapisuje wyrazy

na mapie

mentalnej

utrwalającej

zasady pisowni h i

ch

zapisuje poprawnie

większość wyrazów z

h i ch w podanym


zapisuje

poprawnie

wszystkie wyrazy

z h i ch

w podanym

zestawie

ortogramów

Andrzej

Maleszka

Magiczne drzewo

(fragment)

wymienia

bohaterów zdarzeń

opowiada o

jednym życzeniu

spełnionym przez

czerwone krzesło

przypomina kilka

cech baśni

określa czas i

miejsce zdarzeń

wymienia

wszystkie życzenia

spełnione przez

czerwone krzesło

wymienia cechę

baśni, którą można

znaleźć w tekście

sporządza plan

wydarzeń

wymienia

wszystkie cechy baśni

występujące w tekście

Andrzeja Maleszki

określa

przyczyny i skutki

zdarzeń

uzasadnia, że

wydarzenia

fantastyczne

rozgrywają się

współcześnie

Ogłoszenie –

rady dla

piszących

czyta z uwagą

ogłoszenia

rozpoznaje

baśniowe rekwizyty

na zdjęciach

czyta rady dla

piszących

ogłoszenie

przy wsparciu

nauczyciela

redaguje ogłoszenie

określa

baśniowe

rekwizyty

odpowiednimi

przymiotnikami

redaguje

ogłoszenie,

korzystając z rad

dla piszących

ogłoszenie

przyporządkowuje

rekwizyty do

właściwych baśni

formułuje pytania

dotyczące treści

ogłoszeń

ocenia

kompletność

informacji w

ogłoszeniach

redaguje

ogłoszenie

charakteryzujące

się zwięzłością i

poprawnością

formy

Zdania

i równoważniki

zdań

zna pojęcie

zdanie

zna pojęcie

wypowiedzenie bez

osobowej formy

czasownika

tworzy zdania

objaśnia pojęcie

zdanie

objaśnia pojęcie

wypowiedzenie bez

osobowej formy

czasownika

zna pojęcie

rozpoznaje w

tekście zdania i

wypowiedzenia bez

osobowej formy

czasownika

objaśnia pojęcie

równoważnik zdania

rozpoznaje w

tekście

równoważnik

zdania

stosuje

wypowiedzenia

bez osobowej

62

według wzoru

równoważnik

zdania

tworzy

wypowiedzenia

bez osobowej

formy czasownika

według wzoru

przekształca

wypowiedzenia bez

osobowej formy

czasownika na zdania

i odwrotnie

formy czasownika

w zapisie planu

opowieści

Podmiot

i orzeczenie –

związek główny

w zdaniu

zna pojęcie

orzeczenie

zna pojęcie

podmiot

posługuje się

terminami podmiot,

orzeczenie

objaśnia pojęcie

orzeczenie

objaśnia pojęcie

podmiot

rozpoznaje w

zdaniu orzeczenie

rozpoznaje w

zdaniu podmiot

wyodrębnia

związek główny w

zdaniu

tworzy

poprawne związki

główne w swoich

wypowiedziach

tworzy

wypowiedzenia,

w których

informację

o podmiocie

przekazuje forma

orzeczenia

stosuje

synonimiczne

rzeczowniki w

funkcji podmiotu

J.K. Rowling

Harry Potter i

kamień

filozoficzny

(fragment)

wyszukuje w

tekście imiona i

nazwiska bohaterów

wskazuje

głównego bohatera

tekstu

wymienia

nieprawdopodobne

zdarzenie z tekstu

wypowiada się

na temat gry w

quidditcha

wymieniając

bohaterów,

korzysta z

przypisów

dotyczących

sposobu wymowy

ich imion i

nazwisk

zna pojęcie

obrazowanie

fantastyczne

projektuje strój

kibica quidditcha

wymienia cechy

bohatera,

objaśnia pojęcie

obrazowanie

fantastyczne

objaśnia za

podstawie tekstu

zasady gry w

quidditcha

omawia pojęcie

obrazowanie

fantastyczne w

ó odniesieniu do

treści utworu

przygotowuje

plan relacji

z meczu

Pisownia nie

z różnymi

częściami mowy

dostrzega

trudności

ortograficzne w


w podanym

zestawie

ortogramów

zna zasady

pisowni nie

z czasownikiem,

rzeczownikiem,

przymiotnikiem,

przysłówkiem


zasady pisowni nie z

czasownikiem,

rzeczownikiem,

przymiotnikiem,

przysłówkiem w

podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy z

trudnością

ortograficzną

w zakresie pisowni

nie w podanym

zestawie

ortogramów

63

Zdania

pojedyncze

nierozwinięte

i rozwinięte

zna pojęcie

zdanie pojedyncze

nierozwinięte

zna pojęcie

zdanie pojedyncze

rozwinięte

wie, że zdanie

pojedyncze zawiera

jedno orzeczenie

objaśnia pojęcie

zdanie pojedyncze

nierozwinięte

zna pojęcie

zdanie pojedyncze

rozwinięte

objaśnia

budowę zdania

pojedynczego

rozpoznaje

określenia

podmiotu i

orzeczenia

rozpoznaje w

tekście zdanie

pojedyncze

rozwinięte i zdanie

pojedyncze

nierozwinięte

formułuje pytania,

na które odpowiadają

określenia

tworzy zdanie

pojedyncze

rozwinięte i zdanie

pojedyncze

nierozwinięte

odróżnia zdania

pojedyncze

nierozwinięte i

rozwinięte

świadomie

rozwija zdanie

w celu

wzbogacenia treści

wypowiedzenia

Joanna Kulmowa

Moje

próżnowanie

czyta uważnie

tekst wiersza

wie, że tekst

wiersza jest

podzielony na wersy

cytuje

fragmenty na

temat okoliczności

powstawania

wierszy

zna pojęcie

wiersz

opowiada, jak

powstają wiersze

poetki

objaśnia pojęcie

wiersz, określa w nim

rolę osoby mówiącej

określa, kim jest

osoba mówiąca w

wierszu

objaśnia dwa

różne znaczenia

słowa wiersz

w kontekście

utworu Moje

próżnowanie

Stanisław

Grochowiak

Wyliczanka

czyta informację

o jednej

z najstarszych

polskich

rymowanek

zna pojęcie rym

wyodrębnia

jeden poetycki

obraz w wierszu

zna pojęcie

ożywienie

recytuje

dowolną dziecięcą

wyliczankę –

rymowankę,

wskazuje w niej

podobnie brzmiące

wyrazy

objaśnia pojęcie

rym

wyodrębnia

obrazy poetyckie

w wierszu

objaśnia pojęcie

ożywienie

podaje przykłady

rymujących się

wyrazów

nadaje tytuły

obrazom poetyckim z

wiersza

wyszukuje w

tekście przykłady

ożywień

określa rolę

rymów w wierszu

wyjaśnia

różnicę pomiędzy

wierszem a

wyliczanką

tworzy związki

wyrazowe

o charakterze

ożywień

Grupa podmiotu

i grupa

orzeczenia

zna pojęcie

grupa podmiotu

zna pojęcie

grupa orzeczenia

objaśnia pojęcie

grupa podmiotu

objaśnia pojęcie

grupa orzeczenia

zapisuje pytania

o różne części

zdania

wyodrębnia grupę

podmiotu i grupę

orzeczenia w

zdaniach

porównuje

budowę grupy

podmiotu i grupy

orzeczenia

Ewa określa, kto w cytuje określa nastrój odróżnia

64

Zawistowska

Radość

wierszu mówi o

radości

opisuje, jak

wygląda radość z

wiersza

sprawdza i

wyjaśnia, czy

wiersz ma zwrotki i

rymy

fragmenty tekstu

na temat osoby

mówiącej

rozpoznaje

uosobienie

w wierszu

zna pojęcia

wiersz ciągły

i wiersz stroficzny

osoby mówiącej

używa słowa

uosobienie podczas

analizy wiersza

objaśnia pojęcia

wiersz ciągły i wiersz

stroficzny

uosobienie

od ożywienia

używa pojęcia

wiersz ciągły

podczas analizy

wiersza

Pisownia

wyrazów z ą i ę

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni ą i

ę w podanym

zestawie

ortogramów

zna wybrane

zasady pisowni ą

oraz ę


zasady pisowni ą i ę

w podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy z

trudnością

ortograficzną

w zakresie pisowni

ą i ę w podanym

zestawie

ortogramów

Julian

Kornhauser

Wyciągnięta ręka

czyta uważnie

tekst wiersza

opowiada o

uczuciach

towarzyszących

czytaniu wiersza

opowiada o

zdarzeniu

z wiersza

określa podmiot

liryczny w wierszu

używa ze

zrozumieniem słowa

tolerancja w

wypowiedzi o

wierszu

analizuje

zmiany uczuć

bohatera wiersza

proponuje

sposób recytacji

wiersza oddający

nastrój i emocje

Lauren St John

Biała żyrafa

(fragment)

czyta na głos

wybrane fragmenty

tekstu

korzysta z

przypisów podczas

lektury tekstu

opowiada o

zachowaniu

bohaterki podczas

pożaru

wyodrębnia

dwa różne

fragmenty tekstu

wymienia

elementy

przestrzeni

literackiej

ocenia

zachowanie

bohaterki

wyjaśnia różnice

pomiędzy dwoma

fragmentami tekstu

określa nastrój

dominujący w opisie

wymienia uczucia

bohaterki zgodnie z

kolejnością ich

przeżywania

określa rolę

środków

językowych w

budowaniu

nastroju

używa ze

zrozumieniem

pojęcia emocje

podczas analizy

uczuć bohaterki

O mowie

niewerbalnej

zna pojęcie

mowa niewerbalna

reaguje na

pozawerbalne

środki

porozumiewania się

podaje nazwy

różnych uczuć

objaśnia pojęcie

mowa niewerbalna

rozpoznaje

emocje na

podstawie wyrazu

twarzy

rozpoznaje

natężenie emocji

wskazuje

przykłady mowy

niewerbalnej na

podstawie tekstu

rozpoznaje emocje

wyrażane gestami

stosuje ze

zrozumieniem wyraz

ekspresja

rozpoznaje

emocje wyrażane

postawą

nazywa emocje

wyrażane

za pomocą różnych

form ekspresji

Małgorzata

Strzałkowska

zna pojęcie epitet

opowiada o

objaśnia pojęcie

epitet

wskazuje epitety w

wierszu

wskazuje na

przykładach

65

Kosze pełne snów snach z wiersza

zestawia epitety o

podobnych

znaczeniach

i przeciwstawne

różnice między

określeniami

informującymi i

oceniającymi

wyszukuje

epitety

nieprecyzyjne i

podejmuje próbę

wyjaśnienia

zasadności ich

użycia w wierszu

Józef Ratajczak

Obłoki

zna pojęcie

porównanie

wymienia

elementy krajobrazu

ukazanego

w wierszu

zna różne wyrazy

łączące człony

porównania

objaśnia pojęcie

porównanie

wymienia, do

czego zostały

porównane obłoki

objaśnia

znaczenie

porównań, używa

ich w zdaniu

wskazuje w tekście

przykłady porównań

wyjaśnia, jakie

słowo wykorzystano

do połączenia dwóch

porównywanych

elementów

tworzy

porównania

używa we

właściwym

kontekście

związku

wyrazowego

chodzić z głową

w chmurach

Wincenty Faber

Pogoda

zna pojęcie

metafora

(przenośnia)

objaśnia pojęcie

metafora

(przenośnia)

wskazuje

przenośnie

w wierszach

wyjaśnia znaczenie

kilku metafor

używanych w życiu

codziennym

objaśnia

znaczenie metafor

w wierszu

opowiada o

ulubionej

pogodzie,

używając metafory

O związkach

wyrazowych

w zdaniu

zna pojęcie

związek wyrazowy i

pojęcie związek

główny

wyodrębnia

związek główny w

zdaniu

objaśnia pojęcie

związek wyrazowy

i pojęcie związek

główny

tworzy

poprawne związki

wyrazowe w

swoich

wypowiedziach

wyodrębnia

związki poboczne

w zdaniu

wyszukuje związki

wyrazowe w zdaniu

objaśnia, na jakiej

podstawie wyrazy

łączą się w związki

wyrazowe

wyodrębnia

logiczne związki

wyrazów w zdaniu

przedstawia na

wykresie związki

między wyrazami

tworzy logiczne

i poprawne

struktury zdaniowe

przedstawia

strukturę zdania na

schemacie

Opis miejsca –

rady dla

piszących;

Roald Dahl

Charlie i fabryka

zna kompozycję

opisu miejsca

przy wsparciu

nauczyciela

redaguje prosty opis

używa ze


określeń

opisujących

elementy

używa ze


wyrazów

bliskoznacznych oraz

określeń

określa

atmosferę miejsca

redaguje

poprawny

językowo i

66

czekolady

(fragment)

miejsca wyposażenia

miejsca

redaguje prosty

opis miejsca,

korzystając z rad

dla opisujących

miejsce

wartościujących

redaguje opis

miejsca, używając

różnorodnych


kompozycyjnie

opis miejsca

Notatka – rady

dla piszących;

Jacek Cygan

Cała Polska

czyta dzieciom

(fragment)

czyta informacje

na temat akcji „Cała

Polska czyta

dzieciom”

czyta rady dla

piszących notatkę

przy wsparciu

nauczyciela

redaguje prostą

notatkę na temat

książki

zna dzieje

książki, wymienia

formy książek

rękopiśmiennych,

drukowanych i

nowoczesnych

redaguje

notatkę na temat

książki,

korzystając z rad

dla piszących

notatkę

zapisuje

informacje dotyczące

bibliobusów w tabeli

zapisuje notatkę o

książce cyfrowej,


piszących notatkę

projektuje

tabelę do zapisu

informacji o

bibliobusach

zapisuje

poprawną

językowo notatkę

o różnicach

między książką

tradycyjną

i cyfrową

Pisownia

wyrazów wielką i

małą literą

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni

wyrazów wielką i

małą literą w

podanym zestawie

ortogramów

korzysta ze

słownika

ortograficznego

zna wybrane

zasady pisowni

wyrazów wielką i

małą literą


zasady pisowni

wyrazów wielką i

małą literą w

podanym zestawie

ortogramów

poprawnie

zapisuje wyrazy

wielką i małą literą

w podanym

zestawie

ortogramów

Małgorzata

Strękowska-

-Zaremba

Detektyw Kefirek

(fragment) – rady

dla

rozmawiających

przez telefon

opowiada krótko

o wybranym

zdarzeniu

z fragmentu

powieści

czyta rady dla

rozmawiających

przez telefon

przedstawia

zdarzenia

w kolejności

chronologicznej

prowadzi

odtwarza rozmowę

telefoniczną,

korzystając z rad

ocenia

prawdopodobieństwo

zdarzeń, uzasadnia

swoje zdanie

prowadzi rozmowę

telefoniczną, używa

odpowiednich

zwrotów

grzecznościowych

wypowiada się

na temat

zachowania

bohatera, używając

we właściwym

kontekście

zwrotów mieć

czyste sumienie

oraz mieć coś na

sumieniu

rozróżnia

nieoficjalną

i oficjalną sytuację

rozmowy

telefonicznej

67

Mark Twain

Przygody Tomka

Sawyera

(fragment) – rady

dla wysyłających

SMS-y

określa cel

wyprawy

opowiada o

przeżyciach

bohaterów

czyta rady dla

wysyłających SMS-

y

wie, że

wiadomości SMS

muszą być

poprawne pod

względem

językowym

i ortograficznym

opisuje drogę,

którą bohaterowie

przebyli, aby

dostać się do

jaskini

cytuje

argumenty,

których użył

bohater

wprowadza

zwroty

grzecznościowe

w wiadomościach

SMS

rysuje plan

pieczary i zaznacza

trasę wędrówki

podaje wyrazy

nazywające różne

emocje chłopców

stosuje zasady

interpunkcji w

wiadomościach SMS

wymyśla znaki

oznaczające drogę

na planie pieczary

opisuje, jak

zmieniał się nastrój

każdego z

chłopców

zapisuje

poprawną,

komunikatywną

wiadomość SMS

Alfred Szklarski

Tomek na

wojennej ścieżce

(fragment)

wyszukuje w

tekście informacje

na temat

okoliczności walki

między bohaterami

redaguje plan

zdarzeń utworu

opisuje na

podstawie tekstu

wygląd konia

Indianina

zna indiańskie

imię Stanisława

Supłatowicza

cytuje

informacje na

temat okoliczności

walki

zwraca uwagę

na jednolitość

językową w

zapisie planu

zdarzeń

czyta

informacje na

temat Indian

wymienia kilka

imion znaczących

opisuje przebieg

walki

sporządza notatkę

na temat zdarzeń w

dowolnej formie

wypowiada się na

temat zwyczajów

Indian

wymyśla imiona

znaczące dla osób o

podanych cechach

ocenia

zachowanie

bohaterów

wprowadza

dodatkowe

elementy graficzne

wzbogacające

notatkę

uzasadnia tezę,

że Tomek znał

obyczaje Indian

wymyśla

imiona znaczące

dla osób z

najbliższego

otoczenia

Pisownia

wyrazów z rz, ż,

ó, u, h, ch

wyszukuje

wyrazy z rz, ż, ó, u,

h, ch w podanym

zestawie wyrazów

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stara się

stosować zasady

ortograficzne do

poprawnego

zapisu wyrazów z

rz, ż, ó, u, h, ch w

podanym zestawie

ortogramów

zapisuje poprawnie

większość wyrazów

z rz, ż, ó, u, h, ch w

podanym zestawie

ortogramów

zapisuje

poprawnie

wszystkie wyrazy

z rz, ż, ó, u, h, ch w

podanym zestawie

ortogramów

Mowa znaków przy wsparciu

nauczyciela

odczytuje szyfr

zna pojęcie

piktogram

wie, co oznaczają

samodzielnie

odczytuje szyfr

objaśnia pojęcie

piktogram

odczytuje

wybrane

odczytuje zapis

alfabetem Morse`a

wymienia różne

rodzaje piktogramów

odczytuje drogę

na mapie za

pomocą znaków

legendy

zapisuje rady na

podstawie

68

proste piktogramy piktogramy piktogramów

projektuje mapę

Kartka z

pozdrowieniami

– rady dla

piszących

zna pojęcia

nadawca, odbiorca

czyta rady dla

piszących

pozdrowienia

przy wsparciu

nauczyciela pisze

pozdrowienia,

zapisuje poprawnie

adres

używa ze

zrozumieniem

terminów

nadawca, odbiorca

pisze

pozdrowienia,

korzystając z rad

dla piszących

pozdrowienia,

stosuje zwroty

grzecznościowe

określa na

podstawie treści

pozdrowień

odbiorców pocztówek

uwzględnia w

zapisie pozdrowień

wszystkie elementy

kompozycyjne

przytacza

wyrazy

i sformułowania

pozwalające

ustalić odbiorców

pozdrowień

redaguje

rozwinięte

treściowo i

poprawne

językowo oraz

ortograficznie

pozdrowienia

Witold Bobiński

Idę do kina

(fragment)

wyszukuje

potrzebne

informacje w

tekście

wymienia kilka

planów filmowych

cytuje

informacje z tekstu

zna pojęcia

kadr oraz plan

filmowy

redaguje notatkę

na temat historii kina

omawia pojęcia

kadr oraz plan

filmowy

omawia sposób

filmowania w

poszczególnych

planach filmowych

prezentuje w

ciekawej formie

graficznej notatkę

na temat historii

kina

określa i

uzasadnia

właściwości i

funkcje

poszczególnych

planów filmowych

O synonimach zna pojęcie

synonim, wyraz

bliskoznaczny

zestawia ze sobą

wyrazy o podobnym

znaczeniu

objaśnia pojęcie

synonim, wyraz

bliskoznaczny

dobiera

właściwe wyrazy

bliskoznaczne

wskazuje

synonimy

zastępuje

powtarzające się

wyrazy synonimami

stosuje

synonimy w celu

wzbogacenia

językowego

wypowiedzi

zestawia

związki

frazeologiczne z

ich synonimami

Konstanty

Ildefons

Gałczyński Małe

kina

opowiada o

swojej wizycie w

kinie

wymienia kilka

gatunków

filmowych

wymienia

ulubione filmy

opisuje

własnymi słowami

kino

przedstawione

wierszu

zna pojęcie

gatunek filmowy

przedstawia

tematykę

ulubionych filmów

omawia wrażenia

odbiorcze związane z

lekturą wiersza

objaśnia na

przykładach pojęcie

gatunek filmowy

wyjaśnia, co

wyróżnia film

animowany spośród

innych gatunków

przytacza

epitety

i przenośnie

tworzące nastrój

w wierszu

69

dopasowuje

gatunki filmowe

do ich opisów

redaguje zbiór

zasad dotyczących

zachowania

w kinie

filmowych

Kazimiera

Iłłakowiczówna

Lato

wymienia

elementy krajobrazu

przedstawione

w wierszu

wypowiada się

na temat pejzażu

przedstawionego na

obrazie

wymienia

epitety z wiersza,

określa, do jakich

zmysłów się

odwołują

posługuje się

we właściwym

kontekście

wyrazem pejzaż

analizuje wpływ

słów naśladujących

dźwięki przyrody na

nastrój utworu

wykonuje pejzaż z

różnych materiałów

analizuje

znaczenie

przenośni

opisuje

wymyślony pejzaż

na pomocą

epitetów,

porównań,

przenośni











KLASA V

KRYTERIA OGÓLNE

Sprawności

Wymagania

konieczne


podstawowe


rozszerzone

(ocena dobry)

dopełniające


UCZEŃ

I. Odbiór

wypowiedzi i

wykorzystanie

zawartych w

nich informacji

czyta poprawnie

tekst, wyznaczając

głosowo granice zdań,

zwracając uwagę na

znaki interpunkcyjne

czyta poprawnie

tekst, podkreślając

głosem ważne słowa

czyta płynnie tekst,

podkreślając

odpowiednią modulacją

nastrój i emocje

bohaterów

czyta tekst,




słucha uważnie

wypowiedzi


słucha uważnie

wszystkich wypowiedzi


nawiązuje do

wypowiedzi innych we

własnej pracy

wykorzystuje

wysłuchane

wypowiedzi we

własnej pracy

70

określa temat oraz

kategorie dotyczące

podstawowych

elementów świata

przedstawionego tekstu

wydobywa istotne

informacje z tekstu

samodzielnie

wydobywa z tekstu

wiele informacji

twórczo

wykorzystuje

informacje z tekstu

zna pojęcia: autor,

narrator, czytelnik,

słuchacz, nadawca,

odbiorca wypowiedzi

odróżnia autora od

narratora oraz nadawcę

od odbiorcy wypowiedzi

określa relacje autor

– narrator – czytelnik

(słuchacz) oraz nadawca

– odbiorca wypowiedzi

wyjaśnia funkcję

nadawcy i odbiorcy w

odniesieniu do

różnego typu

wypowiedzi

rozpoznaje tekst

literacki oraz tekst

informacyjny

odróżnia tekst

literacki od

informacyjnego

porównuje wybrane

elementy tekstów

literackich i

informacyjnych

określa funkcje

tekstu literackiego i

informacyjnego

rozpoznaje formy



gratulacje,

zawiadomienie,

ogłoszenie, instrukcję)

odróżnia formy


zna funkcje różnych

form gatunkowych

wypowiedzi

wyodrębnia

elementy


różnych form

gatunkowych

porządkuje

informacje z tekstu


ważne od

drugorzędnych

hierarchizuje

informacje

ocenia wpływ

porządkowania

informacji na proces

zapamiętywania



wprost

dostrzega w tekście

treści wyrażone wprost i

pośrednio


treści wyrażone

pośrednio

odczytuje treści

wyrażone wprost i

pośrednio

rozumie treść pytań,

poleceń oraz prostych

informacji

rozumie dosłowne i

niektóre przenośne

znaczenia wyrazów w

wypowiedzi

rozumie przenośne

znaczenia wyrazów w

wypowiedzi

odróżnia

znaczenia dosłowne

wyrazów

przenośnych w

wypowiedzi

zna pojęcia prawda i

fałsz

określa prawdziwość

informacji dotyczącej

tekstu

wyodrębnia

przesłanki w tekście

wyciąga wnioski z

tekstu

zna pojęcia: tytuł,

wstęp, rozwinięcie,

zakończenie, akapity

wyodrębnia w

tekście cząstki

kompozycyjne

określa relacje

między częściami

składowymi

wypowiedzi

określa funkcje

części składowych

wypowiedzi


ortograficznego

zna budowę

słownika języka

polskiego oraz słownika

wyrazów obcych


wyrazów

bliskoznacznych,

słownika języka

polskiego oraz słownika

wyrazów obcych

określa funkcje

różnych słowników

wyszukuje hasła w

encyklopedii

zna budowę hasła

encyklopedycznego


zawartych w

encyklopedii



rozpoznaje podmiot i zna pojęcia: rozpoznaje podmiot wyjaśnia funkcję

71

orzeczenie w zdaniu przydawka, dopełnienie,

okolicznik sposobu,

okolicznik czasu,

okolicznik miejsca

gramatyczny,

szeregowy,

towarzyszący oraz

orzeczenie

czasownikowe i

orzeczenie wyrażone

wyrazami typu można,

warto z

bezokolicznikiem

orzeczenia, podmiotu,

przydawki,

dopełnienia i

okolicznika w zdaniu

odróżnia zdanie


nierozwinięte, zna

pojęcia zdanie

pojedyncze i zdanie

złożone


zdanie pojedyncze

rozwinięte i

nierozwinięte, zdanie

pojedyncze i złożone,

odróżnia zdanie i

wypowiedzenie bez

osobowej formy

czasownika

rozpoznaje

równoważnik zdania,

określa typy zdań

złożonych współrzędnie

określa funkcję

zdań współrzędnie

złożonych różnego

typu

rozpoznaje w

wypowiedziach

rzeczowniki,

czasowniki,

przymiotniki,

przysłówki oraz

niektóre liczebniki i

przyimki


liczebniki oraz przyimki

wskazuje różnice

między różnymi

częściami mowy

określa funkcje

różnych części mowy

w wypowiedzeniu


formy liczb, rodzajów

gramatycznych, czasów

odmiennych części

mowy

odróżnia czasowniki

w formie osobowej i

nieosobowej oraz

niektóre czasowniki

dokonane i niedokonane

rozpoznaje

rzeczowniki żywotne i

nieżywotne, osobowe i

nieosobowe oraz formy

przypadków

rzeczownika i

przymiotnika

określa funkcje

różnych form

gramatycznych

odmiennych części

mowy w

wypowiedzeniu

odczytuje proste

znaki, w tym emotikony

rozpoznaje emocje

na podstawie wyrazu

twarzy

rozpoznaje emocje

wyrażane gestami i

postawą

nazywa emocje


różnych form

ekspresji

II. Analiza i

interpretacja

tekstów

kultury

nazywa reakcje

czytelnicze

opisuje wrażenia


tekstów literackich

opisuje wrażenia


różnych tekstów kultury

opisuje emocje

towarzyszące

odbiorowi tekstów

kultury

wypowiada się na


literackiego i filmowego

określa sytuację


filmowego

zestawia sytuację


doświadczeniami

komentuje

sytuację bohatera

wypowiada się na

temat postaci literackiej,

wskazuje pozytywne i

negatywne cechy

prezentuje swój

pogląd na temat

bohatera

ocenia bohatera

literackiego

posługuje się

argumentami,

wyrażając swój

stosunek do postaci

72

bohatera

odróżnia dzieło

literackie od innych

tekstów kultury

rozpoznaje różne

teksty kultury

odróżnia prozę od

poezji

wskazuje środki



różnych tekstów

kultury

zna pojęcie fikcja

literacka

odróżnia fikcję

literacką od

rzeczywistości

odróżnia fikcję

filmową od

rzeczywistości


tekstu w kreowaniu

fikcji literackiej

wymienia

prawdopodobne

(realistyczne) elementy


wymienia

nieprawdopodobne

(fantastyczne) elementy


wypowiada się na

temat fantastyki w

mitach i legendach

wskazuje różnice

między elementami

świata

przedstawionego

mitu, legendy, baśni

zna pojęcia: epitet,

porównanie, przenośnia

(w tym uosobienie i

ożywienie), wyraz

dźwiękonaśladowczy,

neologizm


niektóre epitety,


(w tym uosobienie i

ożywienie), wyrazy

dźwiękonaśladowcze,

neologizmy

wskazuje w tekście

literackim epitety,


(w tym uosobienia i

ożywienia), wyrazy

dźwiękonaśladowcze,

neologizmy

objaśnia funkcje

językowych środków

stylistycznych

rozpoznaje wers,

zwrotkę i refren,

wskazuje rymy w

wierszu, zna pojęcie

rytm

odróżnia wiersz

ciągły od stroficznego i

rymowy od wiersza bez

rymów

rozpoznaje wiersz

wolny, zna pojęcia:

rymy męskie i żeńskie

oraz dokładne i

niedokładne

używa

funkcjonalnie pojęć:

wiersz ciągły,

stroficzny, rymowy,

bezrymowy, wolny

oraz rymy i rytm

podczas analizy

wiersza

posługuje się

terminami: lalki,

kostium, rekwizyty,

dekoracja w kontekście


posługuje się

terminami związanymi z

teatrem lalkowym, zna

pojęcie znaki teatru

wyodrębnia różne


na widowisko teatralne,

określa funkcje znaków

teatralnych

rozpoznaje znaki

teatru i środki wyrazu


teatru lalkowego

posługuje się

pojęciami związanymi z

filmem: aktor, reżyser,

scenariusz filmowy

wie, jak zbudowany

jest scenariusz filmowy

posługuje się ze

zrozumieniem terminem

ujęcie

określa

właściwości i funkcje

różnych elementów

dzieła filmowego

odróżnia film od

programu

informacyjnego

wymienia cechy

programu telewizyjnego

o charakterze

konkursowym

wyraża opinię na

temat programów

telewizyjnych o

charakterze

konkursowym

nazywa tworzywo

przekazów

audiowizualnych

(ruchome obrazy,

dźwięk)

wyodrębnia


omawia wydarzenia

w tekście, używa pojęć

wątek i akcja

analizuje przebieg

zdarzeń w ujęciu

przyczynowo-

skutkowym

stosuje bogate

słownictwo

określające


73

prezentuje

najistotniejsze

informacje o bohaterze

wypowiada się na

temat uczuć i przeżyć

bohatera

przedstawia opinię

na temat bohatera

określa motywy

działania bohatera

identyfikuje

opowiadanie, powieść

podróżniczą, baśń,

legendę, podanie,

klechdę, mit, fraszkę,

wiersz, przysłowie,

komiks

odróżnia mit i

legendę od baśni

wymienia cechy

charakterystyczne

różnych gatunków

literackich

omawia funkcję

mitów i legend

odbiera teksty

literackie na poziomie

dosłownym

odbiera niektóre

teksty kultury na

poziomie

metaforycznym


sensy utworów opartych


konstrukcjach

metaforycznych

odczytuje proste

symbole i alegorie

używa pojęcia

przesłanie w

odniesieniu do legendy i

mitu

odczytuje przesłanie

niektórych legend i

mitów

odczytuje przesłania

legend i mitów

formułuje

samodzielnie

przesłanie legendy i

mitu

posługuje się

pojęciami: dobro – zło,

przyjaźń – wrogość,

prawda – kłamstwo,

pokój – wojna w

odniesieniu do treści

omawianych utworów

rozróżnia pozytywne

i negatywne zachowania

bohaterów literackich

zestawia wartości i

ich przeciwieństwa na

zasadzie kontrastu

odczytuje wartości

i antywartości

wpisane w teksty

kultury

czyta większość

wymaganych lektur

przynajmniej we


podstawowe elementy

ich świata

przedstawionego

czyta większość

wymaganych lektur w



czyta wszystkie

wymagane lektury w


wybrane wątki

czyta wszystkie

wymagane lektury

w całości i

interpretuje je w

połączeniu z

kontekstami

III. Tworzenie

wypowiedzi

udziela poprawnych

i logicznych odpowiedzi

na pytania

krótko wypowiada

się na podany temat

związany z otaczającą

rzeczywistością

wypowiada się

logicznie na podany

temat związany z

poznanymi tekstami

kultury

świadomie

porządkuje i

komponuje treść

swoich wypowiedzi

rozpoznaje oficjalną

i nieoficjalną sytuację

komunikacyjną

dostosowuje sposób

wyrażania się do

sytuacji komunikacyjnej

stosuje formy

grzecznościowe w

wypowiedzi ustnej i


list, życzenia,

gratulacje)

dostosowuje

sposób wyrażania się

do zamierzonego celu


pytania podczas

rozmowy

formułuje logiczne

pytania do tekstu

formułuje pytania o

zróżnicowanej budowie

formułuje pytania

o charakterze

uogólniającym

tworzy wypowiedzi stosuje różne typy posługuje się podkreśla intencje

74



polecenie, radę,

podziękowanie,

przeprosiny

wypowiedzeń w

zależności od

zamierzonego celu

pozawerbalnymi

środkami

komunikowania się

stosownie do

okoliczności

wypowiedzi

pozawerbalnymi

środkami

porozumiewania się

redaguje według

podanego wzoru

użytkowe formy

wypowiedzi: list, kartkę

z pozdrowieniami,

ogłoszenie,

zawiadomienie,

zaproszenie, życzenia,

gratulacje, instrukcję,

proste notatki w

różnych formach

redaguje

samodzielnie użytkowe

formy wypowiedzi

redaguje użytkowe

formy wypowiedzi,

stosuje odpowiednie

słownictwo

redaguje użytkowe

formy wypowiedzi,

stosując środki

językowe

podkreślające

intencję wypowiedzi

redaguje według

podanego wzoru

opowiadanie z

elementami opisu, opis

przedmiotu, opis

postaci, opis miejsca,

opis krajobrazu,

dziennik, pamiętnik,

sprawozdanie

redaguje

samodzielnie

opowiadanie z


przedmiotu, opis


opis krajobrazu,


sprawozdanie

redaguje rozwinięte,

poprawne stylistycznie

opowiadanie z


przedmiotu, opis


opis krajobrazu,


sprawozdanie

redaguje

poprawne,


bogactwem

językowym,

opowiadanie z

elementami opisu,



opis krajobrazu,


sprawozdanie

wydziela margines i

dba o estetykę tekstu

wyróżnia istotne

treści w tekstach

użytkowych

tworzy wypowiedzi

zgodne z cechami

kompozycyjnymi danej

formy

rozplanowuje

kompozycję układu

treści w różnych

formach wypowiedzi

sporządza według

podanego wzoru


i szczegółowy

wypowiedzi

sporządza

samodzielnie odtwórczy

plan ramowy i

szczegółowy

wypowiedzi

stosuje jednolitą

formę wypowiedzeń

(bez czasownika) w

zapisie planu ramowego

i szczegółowego

dba o zwięzłość

wypowiedzi w

zapisie planu

ramowego i

szczegółowego

słucha z uwagą

uczestników rozmowy,

mówi na temat,

uczestnicząc w

rozmowie

włącza się do


sposób

reaguje na

wypowiedzi innych

rozmówców

prezentuje własne

stanowisko w

rozmowie

czytając głośno,

uwzględnia kropkę,

znak zapytania lub


wypowiedzeń

czytając głośno,

uwzględnia przecinki w

wypowiedzeniach

czytając głośno,

uwzględnia różne znaki

interpunkcyjne

czytając głośno,


tekstu

wygłasza tekst z recytuje tekst artykułuje głosowo

75

pamięci poetycki prawidłowo głoski

podczas recytacji

interpretuje tekst

odróżnia

wypowiedzenia


rozkazujące

używa świadomie

wypowiedzeń

oznajmujących,

pytających i

rozkazujących

używa wypowiedzeń

wykrzyknikowych ze

świadomością ich

funkcji

zapisuje

poprawnie

wypowiedzenia

oznajmujące,

pytające, rozkazujące,

wykrzyknikowe

buduje logiczne

wypowiedzenia


tworzy poprawne

wypowiedzenia


przekształca

wypowiedzenia bez

osobowej formy

czasownika w zdania i

odwrotnie

przekształca

zdanie pojedyncze w

równoważnik zdania i

odwrotnie ze



poprawności


odmiennych

przestrzega

poprawności



wypowiedzi o

nieskomplikowanej


stosuje poprawne

formy gramatyczne

wyrazów odmiennych

poprawnie stosuje

w wypowiedzi

wyrazy o trudnej

odmianie

tworzy przysłówki

od przymiotników

używa

przymiotników i

przysłówków we

właściwych kontekstach

uwzględnia w

wypowiedziach różne

natężenie cech i

właściwości

używa we

właściwych

kontekstach

przymiotników i

przysłówków o

różnych natężeniach

cechy

zna zasady pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,


przymiotnikami,

czasownikami,

przysłówkami i

liczebnikami

– wielką i małą literą,

– ą i ę,

– i po spółgłoskach,

– końcówek -i, -ii, -ji,

– końcówek -em, -om,

– przyimków złożonych

i wyrażeń

przyimkowych


poprawności

ortograficznej w

zakresie pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch ,


przymiotnikami,

czasownikami,

przysłówkami i

liczebnikami,


– ą i ę,





i wyrażeń

przyimkowych w


zawartych w

ćwiczeniach


wyrazów zasady

pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,


przymiotnikami,

czasownikami,

przysłówkami i

liczebnikami,


– ą i ę,





i wyrażeń

przyimkowych w


zawartych w

ćwiczeniach

stosuje we

wszystkich wyrazach

zasady pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,

– nie z

rzeczownikami,

przymiotnikami,

czasownikami,

przysłówkami i

liczebnikami,


– ą i ę,



– końcówek -em, -

om,

– przyimków

złożonych i wyrażeń

przyimkowych w


zawartych w

ćwiczeniach

76

zna wybrane zasady

dotyczące oznaczania

spółgłosek dźwięcznych

i bezdźwięcznych


zasad dotyczących

oznaczania spółgłosek

dźwięcznych i

bezdźwięcznych w


zawartych w

ćwiczeniach


wyrazów zasady


dźwięcznych i

bezdźwięcznych w


zawartych w

ćwiczeniach

stosuje we

wszystkich wyrazach

zasady oznaczania

spółgłosek

dźwięcznych i

bezdźwięcznych w


zawartych w

ćwiczeniach

zamyka

wypowiedzenia

oznajmujące kropką,

znakiem zapytania lub

wykrzyknikiem

stosuje poprawnie

kropkę, znak zapytania

lub wykrzyknik na

końcu wypowiedzeń,

zna zasady dotyczące

użycia przecinka w

zdaniach pojedynczych i

złożonych


wypowiedzeń poznane

zasady użycia przecinka

w zdaniu pojedynczym i

złożonym

stosuje we

wszystkich

wypowiedzeniach

poznane zasady

użycia przecinka w

zdaniu pojedynczym i

złożonym

operuje poprawnie

słownictwem

skoncentrowanym

przede wszystkim

wokół tematów: dom,

rodzina, szkoła i nauka,

środowisko

przyrodnicze i

społeczne

odróżnia wyrazy

pokrewne od

bliskoznacznych, tworzy

rodziny wyrazów

używa funkcjonalnie

i we właściwych

kontekstach

frazeologizmów

używa

funkcjonalnie i we

właściwych

kontekstach

archaizmów i

neologizmów











WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA OCENY ŚRÓDROCZNE W KLASIE V

Lektura i inne

teksty kultury,

nauka o języku

Wymagania

konieczne

(ocena:

dopuszczający)

podstawowe

(ocena:

dostateczny)

rozszerzone

(ocena dobry)

dopełniające


UCZEŃ

Marian Kowalski, opowiada o nadaje tytuł wskazuje uzasadnia wybór

77

Rozrabiaki z

osiedla

(fragment)

zdarzeniach

wymienia

postacie występujące

w utworze

fragmentowi

powieści

podaje definicję

bohatera

literackiego

najistotniejsze

zdarzenie

prezentuje

główną bohaterkę

opisuje reakcje

bohaterów

najważniejszego

zdarzenia

opisuje trudności

związane z adaptacją

bohaterki w nowym

środowisku

stosuje ze

zrozumieniem słowo

emigrant

Czasownik –

powtórzenie

wiadomości

rozpoznaje

czasownik wśród


zna pojęcia

liczba, czas, osoba,

rodzaj czasownika

wie, że

czasownik

występuje w formie

osobowej i

nieosobowej

zna zasady

pisowni nie z

czasownikami

tworzy formy

liczby pojedynczej i

mnogiej czasownika

wskazuje w

tekście i tworzy

czasowniki w

różnych czasach

odmienia

czasowniki przez

osoby i rodzaje

odróżnia

czasowniki w

formie osobowej i

nieosobowej

odróżnia

czynności od

stanów

przekształca

formę osobową

czasownika na

bezokolicznik i

odwrotnie

odpowiednio do

przyjętego celu

stosuje zasady

pisowni nie z

czasownikami

stosuje poprawnie i

celowo różne formy

gramatyczne

czasowników

Kartka z

dziennika – rady

dla piszących;

Joanna Olech,

Dynastia

Miziołków

(fragment)

podaje

najważniejsze

informacje na temat

głównego bohatera

wymyśla tytuły

zapisków w

dzienniku

zna sposób

odczytywania dat

czyta rady dla

piszących dziennik

przy niewielkim

wsparciu


kartkę z dziennika

podaje

wyczerpujące

informacje na temat

głównego bohatera

zapisuje

poprawnie daty

czyta poprawnie

daty

redaguje kartkę z

dziennika,

korzystając z rad w

podręczniku

prezentuje

bohaterów

drugoplanowych

ocenia

zdarzenia, stosując

odpowiednie

słownictwo

wyszukuje w

tekście informacje

redaguje

poprawną

kompozycyjnie i

stylistycznie kartkę

z dziennika,

używając

różnorodnych

środków

językowych

nazywa emocje

bohatera

objaśnia znaczenie

związków wyrazowych

odróżnia w tekście

informacje od opinii

redaguje poprawną

językowo i stylistycznie

kartkę z dziennika

zawierającą oprócz opisu

zdarzeń również opinie i

przemyślenia

Trudne formy

czasu przeszłego

zna zasady

odmiany

czasowników

oznaczających ruch

typu iść w czasie

przeszłym i stara się

je stosować

dostrzega

stosuje zasady

odmiany

czasowników

oznaczających ruch

typu iść w czasie

przeszłym

zna zasady

pisowni -źć, -ść, -ąć

poprawnie

używa większości

czasowników

oznaczających ruch

typu iść w czasie

przeszłym

stosuje zasady

pisowni -źć, -ść, -

poprawnie używa

czasowników

oznaczających ruch typu

iść w czasie przeszłym


poprawnej polszczyzny

w celu ustalenia

poprawności językowej

78

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni

zakończeń

bezokoliczników

w zakończeniach

bezokolicznika i

stara się je stosować

ąć w zapisie

zakończeń

bezokolicznika

uzupełnia

wybrane

frazeologizmy

czasownikami w

bezokoliczniku

trudnych form

czasowników

poprawnie zapisuje

zakończenia

bezokolicznika

Czasowniki

dokonane i

niedokonane

zna pojęcie

czasowniki

dokonane i

niedokonane

wie, o jakich

czynnościach oraz

stanach informują

czasowniki

dokonane i

niedokonane

wie, że

czasowniki

dokonane mają

formy tylko dwóch

czasów

rozpoznaje

niektóre czasowniki

dokonane i

niedokonane

wie, że

czasowniki

niedokonane

występują w czasie

przyszłym tylko w

formie złożonej, a

czasowniki

dokonane tylko w

formie prostej

wyszukuje i

wskazuje w tekście

czasowniki

dokonane i

niedokonane

poprawnie i

celowo używa

czasowników

dokonanych i

niedokonanych

funkcjonalnie stosuje

czasowniki dokonane i

niedokonane w

wypowiedziach

Katarzyna

Majgier, Przebój

na pięć

(fragment)

omawia treść

fragmentu powieści

wymienia

bohaterów

zna pojęcia

postać

pierwszoplanowa

oraz postać

drugoplanowa

opisuje główną

bohaterkę

określa cechy

różnych bohaterów

odróżnia w

utworze literackim

postać

pierwszoplanową od

drugoplanowej

nazywa

problemy

poruszone w

utworze

wyraża opinię

na temat

programów

telewizyjnych o

charakterze

konkursowym

objaśnia pojęcia

postać

pierwszoplanowa i

postać

drugoplanowa

analizuje emocjonalny

charakter wypowiedzi

bohaterki

czyta wypowiedzi

bohaterów, oddając

głosowo

charakterystyczne cechy

każdej postaci

używa pojęć postać

pierwszoplanowa i

postać drugoplanowa,

omawiając świat

przedstawiony utworu

Strona czynna i

bierna

czasowników

zna pojęcia

strona czynna i

strona bierna

czasownika

wie, że są

czasowniki, które

nie mają strony

biernej

wyszukuje i

wskazuje w tekście

czasowniki w

stronie czynnej i w

stronie biernej

zna pojęcia

czasowniki

przechodnie i

czasowniki

nieprzechodnie

tworzy stronę

czynną i bierną

czasowników

odróżnia

czasowniki

przechodnie od

nieprzechodnich

poprawnie i

celowo stosuje

formy strony

używa form strony

biernej i czynnej

czasownika dla

uzyskania

jednoznaczności treści

wypowiedzi

79

czynnej i biernej

czasownika

Przysłówek w

związkach

wyrazowych

wie, na jakie

pytania odpowiada

przysłówek

rozpoznaje



wie, że

przysłówki

najczęściej łączą się

z czasownikiem

tworzy

przysłówki od

przymiotników

rozpoznaje

przysłówki

utworzone od


rozpoznaje

związki przysłówka

z czasownikiem

rozpoznaje

związki

przysłówka z

przymiotnikiem

lub przysłówkiem

stosuje zasady

pisowni nie z

przysłówkami w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

używa związków

przysłówka z

przymiotnikiem i

przysłówkiem dla

określenia natężenia cech

zapisuje poprawnie

nie z przysłówkami w


zawartych w ćwiczeniach

Ałbena

Grabowska-

Grzyb, Julek i

Maja w

labiryncie

(fragment)

czyta ze

zrozumieniem tekst

zna pojęcie świat

wirtualny

określa, kto

opowiada o

zdarzeniach

zna pojęcie

narrator

trzecioosobowy

czyta informacje

na temat systemu

PEGI

rozpoznaje

bohaterów tekstu na

postawie krótkich

informacji

używa ze

zrozumieniem

pojęcia świat

wirtualny

przytacza

fragmenty tekstu

ujawniające

narratora

opowiada o

preferowanych

przez siebie formach

spędzania wolnego

czasu

przedstawia

informacje

dotyczące

głównego bohatera

wskazuje

różnice pomiędzy

światem realnym i

wirtualnym we

fragmencie

powieści

określa formę

czasowników

używanych przez

narratora

wyraża opinię

na temat

korzystania z

komputera

wyjaśnia różnice w

funkcjonowaniu bohatera

w świecie realnym i

wirtualnym

analizuje wiedzę

narratora o świecie

przedstawionym

formułuje rady na

temat właściwego

korzystania z komputera

Pisownia

wyrazów z rz i ż

wyszukuje

wyrazy z rz i ż w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady

pisowni rz i ż

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stara się

stosować zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów z rz i ż

zapisuje

poprawnie

większość

wyrazów z rz i ż w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zapisuje poprawnie

wszystkie wyrazy z rz i ż

w zestawie ortogramów


Powtórzenie o

rzeczowniku

rozpoznaje

rzeczownik wśród


zna pojęcie liczby

i rodzaju

rozpoznaje

rodzaje rzeczownika

odróżnia

rzeczowniki własne

od pospolitych

odróżnia różne

kategorie

rzeczowników

własnych od

pospolitych

zapisuje poprawnie


pospolite

stosuje wiedzę o

rzeczownikach

80

rzeczownika

zna zasady

pisowni

rzeczowników

własnych i

pospolitych i stara

się je stosować

czyta informacje

na temat

rzeczowników

żywotnych i

nieżywotnych oraz

osobowych i

nieosobowych

stosuje zasady

pisowni

rzeczowników

własnych i

pospolitych w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna pojęcia

rzeczowniki żywotne

i nieżywotne oraz

rzeczowniki

osobowe i

nieosobowe

zapisuje

poprawnie

większość

rzeczowników

własnych i

pospolitych w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

rozpoznaje

rzeczowniki

żywotne i

nieżywotne

rozpoznaje

rzeczowniki

osobowe i

nieosobowe

osobowych i

nieosobowych w

odmianie rzeczownika

Opis postaci

literackiej – rady

dla piszących;

Barbara

Kosmowska,

Buba (fragment)

wyszukuje w

tekście informacje

na temat bohaterki

wypowiada się na

temat wyglądu

głównej bohaterki

czyta rady dla

opisujących wygląd

postaci

zna kompozycję

opisu postaci

przy niewielkim

wsparciu


opis postaci

omawia

problemy rodzinne

głównej bohaterki

opisuje elementy

wyglądu postaci,

korzystając z

podanego zestawu

określeń

określa styl

ubierania się postaci

redaguje opis

wyglądu postaci,


podręczniku

prezentuje

postać z różnych

punktów widzenia

objaśnia

znaczenie

frazeologizmów

używa

poprawnie i

celowo wyrazów

bliskoznacznych i

określeń

wartościujących

redaguje opis

postaci, stosując

różnorodne środki

językowe

podaje określenia

synonimiczne

precyzujące znaczenie

epitetów

opisuje wygląd

postaci za pomocą

podanych porównań

używa

frazeologizmów w opisie

postaci

redaguje

rozbudowany, poprawny

kompozycyjnie,

językowo i stylistycznie

opis wyglądu postaci

Przypadki

rzeczownika

zna pojęcie

przypadki

rzeczownika

odmienia

rzeczowniki przez

przypadki w liczbie

pojedynczej i

mnogiej według

wzoru

zna pytania, na

które odpowiadają

przypadki

rzeczownika

tworzy poprawne

formy przypadków

rzeczownika w

związkach

wyrazowych

stosuje w

swoich

wypowiedziach

poprawne formy

przypadków

rzeczownika

objaśnia

przyczyny zmiany

form rzeczownika

w zdaniu

określa

przypadki

rzeczownika

wymagane przez

podane czasowniki

wykorzystuje wiedzę

o odmianie

rzeczowników w swoich

wypowiedziach ustnych i

pisemnych

objaśnia znaczenie

pojęcia deklinacja

81

lub przyimki

Olga Masiuk,

Tydzień

Konstancji

(fragment)

zna pojęcie

bohater tytułowy

omawia krótko

wybrany fragment

powieści

określa, kto

opowiada o

zdarzeniach

zna pojęcie

narrator

pierwszoosobowy

podaje

informacje

dotyczące

bohaterów tekstu

objaśnia pojęcie

narrator

pierwszoosobowy

objaśnia

znaczenie słowa

empatia

wypowiada się

na temat nastroju

bohaterki

prezentuje

bohaterów tekstu,

używa pojęcia

bohater tytułowy

określa wiedzę

narratora o świecie

przedstawionym

cytuje

odpowiednie

fragmenty utworu

analizuje

zachowanie postaci

omawia problem

kalectwa bohaterki

określa sposób

wypowiadania się

narratora

formułuje radę

dotyczącą etykiety

językowej

używa ze

zrozumieniem słowa

empatia

Pisownia

wyrazów z ó i u

wyszukuje

wyrazy z ó i u w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady

pisowni ó i u

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stara się

stosować zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów z ó i u

zapisuje

poprawnie

większość

wyrazów z ó i u w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zapisuje poprawnie

wszystkie wyrazy z ó i u



Roksana

Jędrzejewska-

Wróbel, Kosmita

(fragment)

opisuje wygląd

bohatera

czyta informacje

na temat zaburzeń

autystycznych

porównuje

fragmenty tekstów

zapisanych różną

czcionką

opowiada o

zachowaniu i

zwyczajach dziecka

autystycznego

analizuje pytania

dotyczące tekstu

podaje większość

informacji na temat

świata

przedstawionego

utworu

analizuje

uczucia i nastroje

bohaterki tekstu

opowiada o

reakcjach ludzi na

nietypowe

zachowania

dziecka; używa ze

zrozumieniem

zwrotu mieć

mieszane uczucia

podaje

wszystkie

informacje na

temat świata

przedstawionego

utworu

nazywa uczucia i

opowiada o marzeniach

dziecka autystycznego

wyjaśnia różnice

między narratorem

pierwszoosobowym i

narratorem

trzecioosobowym

Tadeusz Śliwiak,

Świat dzieci

czyta z uwagą

wiersz

zna pojęcie

interpretacja

odczytuje

fragmenty tekstu,

uwzględniając różne

opowiada

własnymi słowami o

sytuacji

przedstawionej w

wierszu

odczytuje tekst

zgodnie z

określa

wymowę utworu

porównuje

różne interpretacje

tekstu

przypomina

pojęcia wiersz

interpretuje tekst

wiersza

analizuje wpływ

znaków

interpunkcyjnych na sens

wypowiedzi poetyckiej

omawia budowę

82

znaki interpunkcyjne

zna pojęcie

wiersz

zaproponowaną

przez siebie

interpunkcją

zna pojęcie

wiersz wolny

stroficzny, ciągły,

rymowany,

bezrymowy

tekstu (wiersz ciągły,

brak rymów)

Temat i

końcówka

rzeczownika

zna pojęcia temat

i końcówka

rzeczownika

stara się

wyodrębniać temat i

końcówki

rzeczownika

wyodrębnia

temat i końcówki

rzeczownika

wie, od czego

zależy końcówka

odmienianego

rzeczownika

wyodrębnia

poprawnie temat i

końcówki

rzeczowników

proponowanych w

ćwiczeniach

wykorzystuje

wiedzę o tym, że te

same końcówki

mogą wystąpić w

różnych

przypadkach

rzeczownika


na temat końcówek

rzeczownika do

poprawnego zapisu

wyrazów

Oboczności w

temacie

rzeczownika

wie, że podczas

odmiany przez

przypadki następują

wymiany głosek w

temacie

zna pojęcie

oboczności

wskazuje

niektóre oboczności

w tematach

rzeczowników

wskazuje

oboczności w

tematach

rzeczowników

zna pojęcie

tematy oboczne

wykorzystuje

wiedzę o wymianie

rz : r, ó : o, ch : sz w

tematach

fleksyjnych do

poprawnego zapisu

wyrazów

wymienia i

zapisuje różne

tematy oboczne

rzeczownika

rozpoznaje

wymianę e : ø oraz

ø : e w tematach

obocznych

wykorzystuje

wiedzę o wymianie

głosek ą : ę w

tematach

fleksyjnych do

poprawnego zapisu

wyrazów


o wymianie głosek w

tematach fleksyjnych do

poprawnego zapisu

wyrazów

Edmund

Niziurski, Sposób

na Alcybiadesa

(fragment)

nadaje tytuły

kilku

wyodrębnionym

częściom tekstu

zna pojęcie

charakterystyka

czyta informacje

na temat bohatera

zna pojęcie pięta

achillesowa

nadaje tytuły

wszystkim

wyodrębnionym

częściom tekstu

wyszukuje w

tekście i przytacza

informacje na temat

bohatera

objaśnia na

podstawie tekstu i

przypisu znaczenie

wyrażenia pięta

achillesowa

nadaje tytuły

fragmentom tekstu,

stosując

wypowiedzenia

bez czasowników

objaśnia

określenia

charakteryzujące

bohatera

stosuje w

wypowiedzi

wyrażenie pięta

achillesowa

przedstawia zdarzenia

w formie notatki

graficznej

opisuje bohatera

wypowiada się na

temat komizmu w tekście

redaguje hasło

słownikowe pięta

achillesowa

Plan szczegółowy

– rady dla

dobiera tytuły do

wydzielonych części

porządkuje

zdarzenia zgodnie z

wypowiada się

na temat

analizuje miejsca

zdarzeń

83

piszących;

Iwona

Czarkowska,

Duchy ze

Wzgórza

Rabowników

(fragment)

tekstu

przy niewielkim

wsparciu

nauczyciela skraca i

przekształca zdania

zapisuje w

porządku

chronologicznym

treści szczegółowe

dotyczące jednego z

wybranych zdarzeń

czyta rady dla

piszących plan

szczegółowy

ich chronologią

samodzielnie

skraca i przekształca

zdania

porządkuje treści

szczegółowe

dotyczące dwóch

różnych zdarzeń i

zapisuje je w

porządku

chronologicznym

bohaterów zdarzeń

skraca

wypowiedzenia

odpowiednio do

przyjętego celu

zapisuje w

porządku

chronologicznym

treści dotyczące

dwóch różnych

zdarzeń

zapisuje plan

szczegółowy w

formie

wypowiedzeń bez

czasownika

przekształca

wypowiedzenia

odpowiednio do

przyjętego celu

tworzy poprawny

językowo, jednolity

stylistycznie plan

szczegółowy

Małgorzata

Musierowicz,

Dziecko piątku

(fragment)

określa miejsce

zdarzeń i wymienia

bohaterów

czyta informacje

na temat różnych

rodzajów lalek

teatralnych

czyta informacje

na temat języka i

znaków teatru

wyszukuje w

tekście informacje

na temat spektaklu

przygotowanego

przez głównego

bohatera

wymienia

elementy składające

się na teatrzyk

lalkowy

wymienia

większość znaków

teatru

przedstawia

informacje na

temat sztuki

wystawianej przez

bohatera

rozpoznaje

funkcje pełnione

przez bohatera w

teatrze

wymienia

wszystkie znaki

teatru i rozumie ich

funkcję

opisuje reakcje

publiczności na

przedstawienie

ocenia, w której roli

bohater czuł się najlepiej

omawia znaki teatru

w odniesieniu do

przedstawienia opisanego

w tekście powieści

Pisownia

wyrazów z ch i h

wyszukuje

wyrazy z h i ch w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady

pisowni h i ch

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stara się

stosować zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów z h i ch

zapisuje

poprawnie

większość

wyrazów z h i ch w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zapisuje poprawnie

wszystkie wyrazy z h i ch



Antonina

Domańska,

Historia żółtej

ciżemki

(fragment)

określa czas i

miejsce zdarzenia

zna pojęcie

archaizm i podaje

jego przykład z

tekstu

zna pojęcie

bohater

przytacza

fragmenty tekstu

dotyczące czasu i

miejsca zdarzeń

podaje kilka

przykładów

archaizmów z

tekstu

selekcjonuje

informacje

wypisuje

archaizmy z

tekstu

sporządza

katalog postaci

fikcyjnych i

dokonuje wyboru

najistotniejszych

informacji z tekstu

określa funkcję

archaizmów w tekście

opisuje bohatera

oraz jego pracę,

używając przenośni

84

historyczny i

podaje przykład

takiego bohatera z

tekstu

ogląda uważnie

zdjęcie ołtarza z

bazyliki

Mariackiej, czyta

informacje na

temat dzieła

odróżnia

postacie fikcyjne

od historycznych i

podaje przykłady

takich bohaterów z

tekstu

wymienia

niektóre elementy

ołtarza z bazyliki

Mariackiej

historycznych z

utworu,

korzystając z

tekstu i

przypisów

określa temat

dzieła,

przedstawia

wrażenia

odbiorcze

oraz innych środków

stylistycznych

porównuje wrażenia

odbiorcze współczesne

z opisanymi w

powieści

Przyimki i

wyrażenia

przyimkowe

zna pojęcie

przyimek

zna pojęcie

wyrażenie

przyimkowe

rozpoznaje

niektóre przyimki

rozpoznaje

przyimek wśród

innych części

mowy

wie, jak

zbudowane jest

wyrażenie

przyimkowe

wie, że

przyimek jest

nieodmienną i

niesamodzielną

częścią mowy

zna pojęcia

przyimki proste i

przyimki złożone

rozpoznaje

przyimki proste i

złożone

tworzy

przyimki złożone

wie, że

przyimki

wymagają użycia

odpowiedniego

przypadka

rzeczownika

używa poprawnych

wyrażeń

przyimkowych dla

określenia relacji

przestrzennych,

czasowych oraz innych

zależności

używa poprawnych

form przypadków

rzeczowników w

wyrażeniach

przyimkowych

poprawnie zapisuje

przyimki złożone

Maria Krüger,

Złota korona

(fragment)

czyta ze

zrozumieniem

tekst opowiadania

oraz informacje na

temat insurekcji

kościuszkowskiej

zna pojęcie

wydarzenie

historyczne

zna pojęcie

utwór historyczny

wyszukuje w

tekście

opowiadania

informacje na

temat insurekcji

określa

insurekcję

kościuszkowską

jako wydarzenie

historyczne

wymienia

postacie

historyczne z

opowiadania

wskazuje

źródła (m.in.

historyczne)

wiedzy na temat

XVIII wieku

wyszukuje

zdarzenia

fikcyjne w

opowiadaniu i

zestawia je z

wydarzeniami

historycznymi

opowiada o

realiach czasów

opisanych w

opowiadaniu

opowiada o czasach

insurekcji, wchodząc w

rolę nauczyciela

historii

omawia historyczny

charakter utworu Złota

korona

nazywa i opisuje

emocje bohaterów

Związek

rzeczownika z

przymiotnikiem

rozpoznaje

przymiotnik wśród


zna pojęcie

określa liczbę i

rodzaj

przymiotnika

łączy

przymiotniki i

rzeczowniki w

funkcjonalnie

używa związków

przymiotnika z

85

liczby i rodzaju

rzeczownika oraz

przymiotnika

wie, że

przymiotnik jest

najczęściej

określeniem

rzeczownika

wie, że

przymiotnik

dopasowuje swoją

formę do

rzeczownika, który

określa

stosuje zasady

pisowni nie z

przymiotnikami

poprawne

związki

wyrazowe

poprawnie

zapisuje cząstkę

nie z

przymiotnikami

rzeczownikiem

poprawnie zapisuje

końcówki ą i ę w

zakończeniach

przymiotników i

rzeczowników

Opowiadanie z

elementami opisu

– rady dla

piszących;

Wanda

Chotomska,

Pomnik

Kopernika

czyta uważnie

tekst wiersza oraz

informacje o

Mikołaju

Koperniku

układa

zdarzenia w

porządku

chronologicznym

wyszukuje na

mapie miejsca

zdarzeń i czyta

informacje o

postaciach z

warszawskich

pomników

czyta rady dla

piszących

opowiadanie z

elementami opisu

przy niewielkim

wsparciu

nauczyciela pisze

opowiadanie z

elementami opisu

określa, kim

jest osoba

mówiąca w

wierszu

łączy zdarzenia

w związki

przyczynowo-

skutkowe według

podanego

schematu

sporządza plan

zdarzeń

opisuje miejsce

zdarzeń

redaguje

krótkie

opowiadanie z

elementami opisu,

korzystając z rad

zamieszczonych w

podręczniku

określa cechy

osoby mówiącej

w wierszu

przekształca

tekst opowieści

dla

zdynamizowania

akcji

opisuje

wybrane

elementy świata

przedstawionego,

stosując

różnorodne

środki językowe

redaguje

rozbudowane

opowiadanie z

elementami opisu

prezentuje postać,

wchodząc w rolę

przewodnika

wyjaśnia wpływ


na narrację

tworzy opowieść o

jednej z przygód

bohatera wiersza

redaguje

rozbudowane,

poprawne językowo,

stylistycznie i

kompozycyjnie

opowiadanie z

elementami opisu

Odmiana

przymiotnika

wie, że

przymiotnik

odmienia się przez

przypadki liczby i

rodzaje

rozpoznaje

liczbę i rodzaj

przymiotnika

odmienia

przymiotniki przez

przypadki według

odmienia

przymiotniki przez

liczby, rodzaje i

przypadki

tworzy związki

frazeologiczne z

przymiotnikami

stosuje w

swoich

wypowiedziach

poprawne formy

przypadków

przymiotnika

tworzy

poprawne formy

rodzajowe w

liczbie mnogiej

przymiotnika


o odmianie

przymiotników w swoich

wypowiedziach ustnych i

pisemnych

stosuje poprawnie i

celowo różne formy

gramatyczne

przymiotników

86

wzoru

Tadeusz

Biernacki,

Andrzej

Hałaciński, My,

Pierwsza

Brygada;

Leon Łuskino,

Piechota

(fragment)

czyta teksty

pieśni, korzysta z

przypisów

ogląda

reprodukcje

obrazów i czyta

informacje o

Legionach

Polskich

zna pojęcia

liryka patriotyczna

oraz pieśń

określa, kto

wypowiada się w

pieśni

wskazuje

wyrażenia

mówiące o

godności i

poświęceniu

żołnierzy

wyszukuje w

tekście refren,

powtórzenia,

rymy, określa

liczbę wersów i

sylab

omawia

obrazy poetyckie

wypowiada się

na temat wartości

cenionych przez

bohaterów pieśni

omawia

czynniki

wpływające na

melodyjność

tekstów pieśni

zapisuje w formie

wskazówek informacje

na temat obrazów

poetyckich

hierarchizuje

wartości odnoszące sie

do postawy żołnierzy

używa ze

zrozumieniem

terminów liryka

patriotyczna oraz pieśń

w odniesieniu do

utworów My, Pierwsza

Brygada i Piechota

Pisownia

wyrazów wielką i

małą literą

wyszukuje

wyrazy pisane


w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady

pisowni wyrazów


korzysta ze

słownika

ortograficznego

stara się

stosować zasady

ortograficzne do

poprawnego

zapisu wyrazów

wielką i małą

literą

zapisuje

poprawnie

większość

wyrazów wielką i

małą literą w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zapisuje poprawnie

wszystkie wyrazy wielką

i małą literą w zestawie

ortogramów zawartych w

ćwiczeniach

Agnieszka

Holland, Korczak

(fragment)

wymienia

bohaterów tekstu

wyszukuje w

tekście informacje

na temat miejsc

zdarzeń

zna pojęcie

scenariusz filmowy

podaje

informacje na

temat bohaterów

objaśnia, jak

zbudowany jest

scenariusz

filmowy

używa w swojej

wypowiedzi słowa

kursywa

zna wybrane

myśli Janusza

Korczaka

dotyczące dzieci

opowiada o

bohaterze z

różnych punktów

widzenia

wybiera

fragmenty tekstu

możliwe do

zarejestrowania

w jednym ujęciu

filmowym

ocenia myśl

zawartą w

sentencji,

odwołując się do

własnych

doświadczeń

opisuje miejsce

interpretuje

wypowiedzi bohaterów

używa ze

zrozumieniem pojęć

ujęcie, scena,

scenariusz filmowy

Liczebnik i jego zna pojęcie wie, że wykorzystuje używa poprawnych

87

znaczenia liczebnik

wie, na jakie

pytania odpowiada

liczebnik

rozpoznaje

niektóre liczebniki

liczebnik jest

najczęściej

określeniem

rzeczownika

rozpoznaje

liczebniki wśród

innych części

mowy

wiedzę o tym, że

liczebnik

dostosowuje

swoją formę do

określanego

rzeczownika

posługuje się

związkami

frazeologicznymi

zawierającymi

liczebniki

form liczebników w

związkach

wyrazowych

odróżnia liczebniki

od rzeczowników

odliczebnikowych

Roksana

Jędrzejewska-

Wróbel, Halicz;

Józef „Ziutek”

Szczepański,

Pałacyk Michla

czyta ze

zrozumieniem

teksty oraz

informacje o

Powstaniu

Warszawskim

zna pojęcie

konspiracja

wyjaśnia, kim

był Józef „Ziutek”

Szczepański

czyta

informacje o

Krystynie

Krahelskiej

pisze ogłoszenie

informujące o

koncercie

rozpoznaje

prawdę i fałsz w

wypowiedziach

dotyczących

głównego bohatera

wspomnień

wypowiada się

na temat walk

powstańczych

opowiada o

kolejnych

zdarzeniach z

komiksu

pisze notatkę o

Poczcie

Harcerskiej

określa

odbiorcę

wypowiedzi

poetyckiej

omawia

okoliczności

zdarzeń,

przedstawia

tytułową postać

używa ze

zrozumieniem

słowa

konspiracja

opisuje

pomnik Małego

Powstańca

formułuje pytania

dotyczące działań i

przeżyć bohatera

wyraża opinię na

temat zdarzeń

przedstawionych w

tekście

określa intencje

wypowiedzi

określa rolę

piosenek

patriotycznych podczas

powstania

dzieli się

wrażeniami na temat

wirtualnego muzeum

Mariusz Zaruski,

Na bezdrożach

tatrzańskich

(fragment)

wyszukuje na

mapie miejsca

wydarzeń

przedstawionych w

tekście

porządkuje

większość

wydarzeń zgodnie

z chronologią

zna pojęcie

punkt

kulminacyjny

czyta

informacje na

temat TOPR-u

rozpoznaje

narratora w tekście

porządkuje

zdarzenia zgodnie

z chronologią

objaśnia pojęcie

punkt

kulminacyjny

opisuje godło

TOPR-u

określa wiedzę

narratora o

świecie

przedstawionym

określa cechy

charakteru

bohaterów tekstu

określa

motywy działań

ratowników

górskich

wyjaśnia

znaczenie nazwy

Rycerze

Błękitnego

Krzyża

wskazuje, że tekst

ma charakter

wspomnieniowy

czyta fragment

prezentujący

przełomowy moment

opowieści, oddając

głosem napięcie, które

mu towarzyszy

wyjaśnia rolę autora

tekstu w rozwoju

ratownictwa

tatrzańskiego

88

Liczebniki

główne i

porządkowe

zna pojęcie

liczebniki główne

zna pojęcie

liczebniki

porządkowe

wie, co

określają

liczebniki główne i

porządkowe

odróżnia cyfry

arabskie od

rzymskich

wie, że


porządkowe

odmieniają się

przez przypadki i

rodzaje

odróżnia

liczebniki główne

od porządkowych

odmienia

liczebniki przez

przypadki według

wzoru

zna zasady

zapisu

liczebników

głównych i

porządkowych

wykorzystuje

wiedzę o odmianie

liczebników w

wypowiedziach

ustnych i

pisemnych

stosuje zasady

zapisu

liczebników

głównych i

porządkowych

cyframi

arabskimi i

rzymskimi

funkcjonalnie

używa w opisie

liczebników głównych

i porządkowych

zapisuje poprawnie


porządkowe cyframi

arabskimi i rzymskimi

Kazimierz

Wierzyński, Skok

o tyczce

czyta uważnie

wiersz i określa

jego temat

zna pojęcie

bohater wiersza

zna pojęcie

wykrzyknienie

określa

tematykę tekstu

przytacza

epitety i

porównania

dotyczące

bohatera wiersza

wyszukuje w

wierszu fragmenty

oddające emocje

osoby mówiącej

wypowiada się

na temat sytuacji

przedstawionej w

wierszu

przytacza

przenośnię

dotyczącą

bohatera tekstu

czyta

fragmenty

wiersza, oddając

głosem natężenie

uczuć i przeżyć

określa, kim może

być podmiot liryczny

opisuje bohatera

wiersza

określa funkcję

wykrzyknień w

kontekście treści

wiersza

Gratulacje – rady

dla piszących;

Janusz Pindera,

Życie pokaże

(fragment)

czyta uważnie

tekst prasowy

podaje

informacje na

temat osiągnięć

bohaterki tekstu

prasowego

zna pojęcie

artykuł prasowy

czyta rady dla

składających

gratulacje

przy niewielkim

wsparciu

wynotowuje

informacje z tekstu

określa

czynniki

decydujące o

sukcesie

sportsmenki

przytacza tytuł

artykułu i

śródtytuły

porównuje

artykuł prasowy i

powieść według

wybranych

wyszukuje w

tekście

najistotniejsze

informacje

prezentuje

bohaterkę tekstu

objaśnia i

komentuje tytuł

artykułu

porównuje

artykuł prasowy i

tekst literacki

wyszukuje

informacje o

odróżnia zawarte w

tekście informacje

ważne od informacji

drugorzędnych

wyraża opinię na

temat postawy

bohaterki

określa funkcję

śródtytułów w artykule

prasowym

redaguje poprawny

językowo i

stylistycznie tekst

gratulacji

89

nauczyciela

redaguje tekst

gratulacji

kryteriów

redaguje tekst

gratulacji,

korzystając z rad

zamieszczonych w

podręczniku

sportowcach,

którzy odnieśli

ostatnio sukcesy

i pisze gratulacje

Pisownia

przyimków i

wyrażeń

przyimkowych

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie łącznej i

rozdzielnej

pisowni

przyimków

złożonych i

wyrażeń

przyimkowych

korzysta ze

słownika

ortograficznego

zna zasady

dotyczące łącznej i

rozdzielnej

pisowni

przyimków

złożonych i

wyrażeń

przyimkowych

stosuje zasady

łącznej i

rozdzielnej pisowni

przyimków

złożonych i

wyrażeń

przyimkowych w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

poprawnie zapisuje

przyimki złożone i

wyrażenia przyimkowe w



Stefan

Majchrowski,

Pan Sienkiewicz

(fragment)

czyta uważnie

tekst opowieści, a

także informacje o

Henryku

Sienkiewiczu oraz

Nagrodzie Nobla

wyjaśnia, w

jakiej dziedzinie

Henryk

Sienkiewicz

otrzymał Nagrodę

Nobla

zna pojęcie

encyklopedia

rozpoznaje

prawdę i fałsz w

wypowiedziach

dotyczących

bohatera tekstu

wyszukuje w

notatce

encyklopedycznej

różne typy

informacji

wyszukuje w

encyklopedii

nazwiska innych

polskich laureatów

Nagrody Nobla

wyszukuje w

tekście różne

formy

wypowiedzi

wskazuje w

notatce

encyklopedycznej

różne typy

informacji

wymienia

polskich

laureatów

Nagrody Nobla

analizuje tekst

przemowy Henryka

Sienkiewicza

redaguje napis na

tablicę pamiątkową

poświęconą laureatowi

Nagrody Nobla

Pisownia nie z

różnymi

częściami mowy

wyszukuje

wyrazy z nie w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady

pisowni nie z

rzeczownikami,

czasownikami,

przymiotnikami,

przysłówkami i

stara się

stosować zasady

ortograficzne do

poprawnego

zapisu wyrazów z

nie z różnymi

częściami mowy

zapisuje

poprawnie

większość

wyrazów z nie w

zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zapisuje poprawnie

wszystkie wyrazy z nie w



90

liczebnikami

korzysta ze

słownika

ortograficznego

Nikos i Ares

Chadzinikolau,

Ilustrowana

księga mitów

greckich

(fragment)

zna pojęcie

mitologia

wymienia kilku

bogów greckich

przedstawionych w

tekście i wyjaśnia,

czym się

opiekowali

używa we

właściwym

kontekście

wybranego słowa

pochodzącego z

mitologii

porządkuje

kolejne etapy

tworzenia mitów i

opowieści z nimi

związanych

wymienia

większość bogów

greckich

przedstawionych

w tekście i

wyjaśnia, czym się

opiekowali

objaśnia

znaczenia

wybranych słów

zaczerpniętych z

mitologii

objaśnia etapy

tworzenia mitów

i opowieści z

nimi związanych

rozpoznaje

atrybuty

przypisane

różnym bogom

greckim

objaśnia

rodowód bogów

greckich

objaśnia funkcję

opowieści o bogach i

herosach w kulturze

starożytnej Grecji

rozpoznaje prawdę i

fałsz w wypowiedziach

dotyczących

wybranych bogów

Powtórzenie o

wypowiedzeniach

wie, co to jest

wypowiedzenie

wie, w jakim

celu są używane

wypowiedzenia

oznajmujące,

pytające,

rozkazujące

wie, czym różni

się zdanie od

wypowiedzenia

bez osobowej

formy czasownika

stosuje

wypowiedzenia

oznajmujące,

rozkazujące,

pytające w

zależności od celu

wypowiedzi

stosuje

wypowiedzenia

wykrzyknikowe

dla podkreślenia

ekspresji

wypowiedzi

odróżnia zdanie

od wypowiedzenia

bez osobowej

formy czasownika

rozpoznaje

równoważniki

zdań

przekształca

wypowiedzenia

bez osobowej

formy

czasownika w

zdania i

odwrotnie

odpowiednio do

przyjętego celu

stosuje

konsekwentnie

wypowiedzenia

bez osobowej

formy

czasownika w

zapisie planu

zdarzeń

stosuje poprawnie

różne typy

wypowiedzeń

odpowiednio od

sytuacji

komunikacyjnej

określa znaczenie

łacińskich sentencji,

korzystając z różnych

źródeł

Wanda

Markowska,

Prometeusz

dopasowuje

zdarzenia z tekstu

do ilustracji

przytacza

porządkuje

ilustracje zgodnie

z chronologią

zdarzeń mitu

opowiada o

życiu ludzi

stworzonych

przez

analizuje, jak

zmieniło się życie ludzi

za sprawą tytana

zestawia kontekst

91

fragment tekstu na

wskazany temat

podaje kilka

określeń

charakteryzujących

głównego bohatera

czyta definicje

słów altruizm i

prometejski

czyta

informacje na

temat mitu o

czterech wiekach

ludzkości

opisuje

bohatera za

pomocą

różnorodnych

określeń

wyraża opinię

na temat wartości

darów tytana

charakteryzuje

krótko każdy z

czterech wieków

ludzkości

przedstawionych

w greckim micie

Prometeusza

wymienia

czyny tytana

potwierdzające

główne cechy

jego osobowości

wskazuje

określenia

synonimiczne w

podanym

zestawie

wyrazów

wyjaśnia

znaczenia wyrazu

prometejski,

odwołując się do

tekstu mitu

biblijny i mityczny

dotyczący historii

stworzenia człowieka

formułuje

wypowiedź na temat

współczesnych

dobroczyńców

ludzkości

wyjaśnia funkcję

mitu o Prometeuszu

Podmiot i

orzeczenie

rozpoznaje w

zdaniu orzeczenie

rozpoznaje w

zdaniu podmiot

zna pojęcie

związek główny w

zdaniu

wie, że funkcję

podmiotu w zdaniu

pełni najczęściej

rzeczownik w

mianowniku

wie, że funkcję

orzeczenia w

zdaniu pełni

najczęściej

czasownik w

formie osobowej

wyodrębnia

związek główny w

zdaniu i zna jego

funkcję

wyodrębnia

związki poboczne

i zna ich funkcje

wie, z czego się

składa grupa

podmiotu i grupa

orzeczenia w

zdaniu

zna pojęcie

podmiot

gramatyczny

zna pojęcia

podmiot

szeregowy i

podmiot

towarzyszący

zna pojęcie

orzeczenie

czasownikowe

wykorzystuje

wiedzę na temat

zależności form

czasownika w roli

orzeczenia i

rzeczownika w roli

podmiotu w

swoich

wypowiedziach

ustnych i

pisemnych

wyodrębnia

grupę podmiotu i

grupę orzeczenia

w zdaniu

rozpoznaje

podmiot

gramatyczny w

zdaniu

rozpoznaje

podmiot

szeregowy i

podmiot

towarzyszący w

zdaniu

rozpoznaje

orzeczenie

czasownikowe w

zdaniu

tworzy poprawne

związki wyrazowe w

wypowiedzeniach

świadomie rozwija

zdania, rozbudowując

grupę podmiotu lub

orzeczenia

funkcjonalnie i

poprawnie używa

podmiotu

gramatycznego,

szeregowego lub

towarzyszącego w

zdaniu

funkcjonalnie i

poprawnie używa

orzeczenia typu

czasownikowego oraz

orzeczenia z wyrazami

typu trzeba, można,

należy, warto w zdaniu

92

wie, ze

funkcję

orzeczenia mogą

pełnić wyrazy

typu trzeba,

można, należy,

warto z

towarzyszącym

im

bezokolicznikiem

Gerard

Moncomble, O

tym, jak Demeter

straciła swoją

ukochaną córkę i

przemieniła

ziemię w pustynię

(fragment)

określa adresata

opowieści

opowiada o

sytuacji

wymagającej

podjęcia decyzji

odczytuje

fragmenty

mówiące o

uczuciach Demeter

zna pojecie

uosobienie

(personifikacja)

zapisuje imiona

wymienionych w

micie bogów w

formie notatki

graficznej

podaje możliwe

rozwiązania

sytuacji

wymagającej

podjęcia decyzji

krótko opisuje

pejzaże

przedstawione na

ilustracjach

objaśnia pojęcie

uosobienie

(personifikacja),

odwołując się do

przykładów

sporządza

szczegółowy plan

zdarzeń

opowieści

przedstawia

pozytywne i

negatywne skutki

różnych

rozwiązań

sytuacji

dopasowuje

reprodukcje do

wybranych części

mitu

wskazuje

podobieństwa i

różnice

bohaterów

mitycznych

prezentuje

zdarzenia, wchodząc w

rolę jednej z postaci

określa skutki

podjętych decyzji,

omawia uczucia

Demeter, używając

słów i wyrażeń

synonimicznych

wyjaśnia funkcję

mitu o Demeter i

Korze

Przydawka zna pojęcie

przydawka

wie, na jakie

pytania najczęściej

odpowiada

przydawka

rozpoznaje w

zdaniu niektóre

przydawki

objaśnia pojęcie

przydawka,

określając jej

funkcję w zdaniu

wie, jakimi

częściami mowy

może być

wyrażona

przydawka

rozpoznaje w

zdaniu przydawki

i zna ich funkcje

składniowe

przekształca

przydawki w

formie wyrażenia

przyimkowego w

przydawki

wyrażone

przymiotnikiem i

odwrotnie –

odpowiednio do

przyjętego celu

rozpoznaje w zdaniu

przydawki wyrażone


mowy

buduje poprawne

związki wyrazowe z

przydawkami

funkcjonalnie

używa przydawek

różnego typu

Jan Parandowski,

Syzyf

opisuje miejsca

zdarzeń z mitu i

układa

szczegółowy plan

układa

szczegółowy plan

opisuje wyobrażenia

starożytnych Greków

93

określa, które są

realistyczne, a

które fantastyczne

wyjaśnia, za co

został ukarany

Syzyf

wie, jaką

funkcję spełniały

mity greckie

zdarzeń jednej z

głównych części

mitu

opisuje sposób

ukarania Syzyfa

objaśnia

funkcje mitów

greckich

zdarzeń mitu

wyraża opinię

na temat ocenia

kary dla Syzyfa

omawia

przesłanie mitu

korynckiego

dotyczące życia i

śmierci

zapisuje przesłanie

mitu w formie rad

Zawiadomienie –

rady dla

piszących;

Grzegorz

Kasdepke, Złoto i

uszy króla

Midasa

czyta uważnie

tekst

zna pojęcie

wątek

wyodrębnia

informacje w

tekście

zawiadomienia

czyta rady dla

piszących

zawiadomienie

przy niewielkim

wsparciu

nauczyciela

redaguje tekst

zawiadomienia

redaguje plan

zdarzeń mitu i

określa w nim rolę

bohaterów

redaguje tekst

zawiadomienia,

korzystając z rad

zamieszczonych w

podręczniku

rozpoznaje

bohaterów mitu

na postawie

peryfrazy

skraca

wypowiedzi,

zastępując treści

szczegółowe

bardziej

ogólnymi

wyjaśnia w

formie notatki

graficznej różnicę

między

zawiadomieniem

i ogłoszeniem

objaśnia pojęcie

wątek w odniesieniu do

zdarzeń z mitu o

Midasie

rozpoznaje

nadawców i odbiorców

zawiadomień

redaguje

zawiadomienie


zwięzłością i

poprawnością formy

Dopełnienie zna pojęcie

dopełnienie

wie na jakie

pytania odpowiada

dopełnienie

rozpoznaje w

zdaniu niektóre

dopełnienia

objaśnia pojęcie

dopełnienie,

określając jego

funkcję w zdaniu

wie, jakimi

częściami mowy

jest wyrażone

dopełnienie

rozpoznaje w

zdaniu

dopełnienia i zna

ich funkcje

składniowe

określa formę

gramatyczną

rzeczowników

pełniących

funkcję

dopełnienia

buduje poprawne

związki wyrazowe z

dopełnieniami

funkcjonalnie

stosuje dopełnienia w

tworzeniu konstrukcji

zdaniowych

Pamiętnik – rady

dla piszących;

Jan Parandowski,

Podróże

Odyseusza

(fragment)

czyta uważnie

tekst o podróży

Odyseusza oraz

informacje o

wojnie trojańskiej

określa czas

zdarzeń

zna związki

wyrazowe syreni

wskazuje na

mapie miejsca, o

których mowa w

tekście

nadaje tytuły

przygodom

Odyseusza

stosuje w opisie

syren epitety i

opowiada o

miejscach

zdarzeń,

używając

określeń o

przenośnym

charakterze

ocenia

przygody we

opowiada o

obyczajach w kraju

Feaków

rozpoznaje

bohaterów na

podstawie ich

wypowiedzi

wspomina wybrane

zdarzenie, wchodząc w

94

śpiew oraz

znajdować się

pomiędzy Scyllą i

Charybdą

czyta rady dla

piszących

pamiętnik

przy niewielkim

wsparciu

nauczyciela

redaguje tekst

kartki z pamiętnika

porównania

używa pojęcia

wspomnienia w

odniesieniu do

relacji

pamiętnikarskiej

redaguje tekst

kartki z

pamiętnika,

korzystając z rad

zamieszczonych w

podręczniku

wskazanych

kategoriach

opowiada o

wybranym

zdarzeniu z

różnych punktów

widzenia

redaguje

kartkę z

pamiętnika

zawierającą

elementy opisu

oraz komentarze

rolę bohatera zdarzeń

wyodrębnia w

tekście związki

wyrazowe wskazujące

na różnicę między

czasem zdarzeń i

czasem opowiadania

redaguje poprawną

językową i

stylistycznie kartkę z

pamiętnika

Okoliczniki zna pojęcie

okolicznik

wie na jakie

pytania odpowiada

okolicznik

zna trzy typy

okoliczników:

czasu, miejsca i

sposobu

rozpoznaje w

zdaniu niektóre

okoliczniki

objaśnia pojęcie

okolicznik,

określając jego

funkcję w zdaniu

wie, na jakie

pytania

odpowiadają

okoliczniki

różnych typów

wie, jakimi

częściami mowy

mogą być

wyrażone

okoliczniki

odróżnia

okolicznik czasu,

miejsca i sposobu

rozpoznaje w zdaniu

okoliczniki wyrażone


mowy

tworzy poprawne

związki wyrazowe z

okolicznikami

funkcjonalnie

używa okoliczników

różnego typu w swoich

wypowiedziach

Analiza zdania

pojedynczego

wyszukuje

związki wyrazowe

w zdaniu

buduje zdania z

podanych

związków

wyrazowych

przedstawia na

wykresie

zależności

logiczne między

wyrazami

wymienia

pytania, na które

odpowiadają

wyrazy

określające

analizuje

związki logiczne

między

wyrazami,

wykorzystując

odpowiednie

schematy

używa ze

zrozumieniem

pojęć podmiot,

orzeczenie,

przydawka,

okolicznik,

dopełnienie

podczas analizy

składniowej

zdania

objaśnia związki

wyrazowe i strukturę

zdania, wykorzystując

odpowiednie schematy

i notatki graficzne

używa

funkcjonalnie nazw

wszystkich części

zdania podczas jego

analizy składniowej

Cecylia

Niewiadomska,

Piast

określa czas i

miejsce zdarzeń

zapisuje plan

przytacza

fragment utworu

informujący o

podaje

wyczerpujące

informacje o

zapisuje informacje

o bohaterach w formie

notatki graficznej

95

ramowy opowieści

zna pojęcie

podanie

opowiada o

obrzędzie

postrzyżyn

przytacza z

tekstu przysłowie

dotyczące

gościnności

czasie i miejscu

zdarzeń

wyodrębnia i

oznacza zdarzenie

nieprawdopodobne

objaśnia pojęcie

podanie

redaguje

życzenia z okazji

postrzyżyn

bohaterach tekstu

wymienia

wartości cenione

przez Polan

tworzy

scenariusz

audycji

telewizyjnej na

temat obrzędu

opisanego w

podaniu

wyodrębnia różnice

między elementami

świata

przedstawionego baśni

i podania

tworzy wypowiedź

o charakterze

perswazyjnym,

dobierając

odpowiednie

argumenty

określa funkcję

pieśni w utworze

Powtórzenie

pisowni z rz, ż, ó,

u, h, ch, nie oraz

wielką i małą

literą

wyszukuje

wyrazy z rz, ż, ó, u,

h, ch, z cząstką nie

pisane wielką i małą

literą w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady

pisowni rz, ż, ó, u, h,

ch, cząstki nie,

wielkiej i małej

litery

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stara się

stosować zasady

ortograficzne do

poprawnego

zapisu wyrazów z

rz, ż, ó, u, h, ch, z

cząstką nie

pisanych wielką i

małą literą

zapisuje

poprawnie

większość

wyrazów z rz, ż, ó,

u, h, ch, z cząstką

nie pisanych


w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zapisuje poprawnie

wszystkie wyrazy z rz, ż,

ó, u, h, ch, z cząstką nie

pisanych wielką i małą

literą w zestawie

ortogramów zawartych w

ćwiczeniach

Hanna

Zdzitowiecka,

Bursztynowa

korona

czyta uważnie

tekst

zna pojęcie

klechda

opowiada o

zdarzeniu

przedstawionym w

utworze

czyta opis

encyklopedyczny

rośliny

zapisuje

wskazane nazwy

własne i

rzeczowniki

pospolite

odpowiada na

większość pytań

testu dotyczącego

świata

przedstawionego

utworu

opisuje miejsce

zdarzeń

wyraża opinię

na temat winy

bohatera

przypomina

zasady dotyczące

pisowni nazw

własnych i

rzeczowników

pospolitych

odpowiada na

wszystkie pytania

testu

przytacza

epitety i

porównania

dotyczące

bohaterki

poprawnie

zapisuje

jednakowo

brzmiące nazwy

własne oraz

rzeczowniki

pospolite

wyciąga wnioski na

temat zachowania

głównego bohatera na

podstawie przesłanek

zawartych w tekście

określa motywy


wskazuje różnice

między notatką

encyklopedyczną a

tekstem klechdy

96

Zdanie

pojedyncze i

złożone

wyodrębnia

podmiot i

orzeczenie w

zdaniu

wie, czym różni

się zdanie

pojedyncze

rozwinięte od

zdania

pojedynczego

nierozwiniętego

zna pojęcia

zdanie pojedyncze

i zdanie złożone

wyodrębnia

zdania w tekście

rozpoznaje w

tekście zdanie

pojedyncze

rozwinięte i

nierozwinięte

rozpoznaje

określenia

podmiotu i

orzeczenia

objaśnia

budowę zdania

złożonego

zna pojęcie

zdania składowe

tworzy zdanie

pojedyncze

rozwinięte i

nierozwinięte –

odpowiednio do

przyjętego celu

odróżnia

zdanie

pojedyncze od

złożonego

objaśnia

sposób łączenia

zdań składowych

w zdaniu

złożonym

świadomie rozwija

zdanie w celu

wzbogacenia

odpowiedzi

poprawnie

wyznacza granice zdań

pojedynczych i

złożonych w swoich

wypowiedzeniach

oddziela

przecinkami zdania

składowe w zdaniu

złożonym

Mariusz Wollny,

Tropem smoka.

Bajeczny

przewodnik po

magicznym

Krakowie dla

dzieci i młodzieży

(fragment);

Barbara Suchy,

Promują i brudzą

Kraków. Jest

sposób na

gołębie?

czyta uważnie

legendę oraz

artykuł prasowy

opisuje postać

fantastyczną

zna pojęcie

legenda

czyta

informacje na

temat czasopism i

gazet

określa temat

legendy

wskazuje

motywy baśniowe

objaśnia pojęcie

legenda

wymienia

poznane wcześniej

elementy artykułu

prasowego

opowiada o

zdarzeniach,

wchodząc w rolę

przewodnika

opowiada o

postaci

historycznej z

tekstu

wymienia

elementy

realistyczne i

fantastyczne w

utworze

zna zadania

różnych osób

pracujących nad

czasopismem

omawia

zagadnienia

przedstawione w

artykule

prasowym z

różnych

perspektyw

rozpoznaje w

tekście motywy

zaczerpnięte z baśni

wskazuje źródła

historyczne mogące

zawierać informacje o

postaci historycznej

wskazuje i omawia

elementy komizmu w

utworze

wskazuje lid i

określa jego funkcję w

utworze prasowym

używa ze


aprobata i dezaprobata

Słowniki języka

polskiego i

wyrazów obcych

korzysta ze

słownika

ortograficznego w

celu poprawnego

zapisu wyrazów

zna funkcje

słownika wyrazów

bliskoznacznych

zna funkcję

słownika języka

korzysta ze

słownika

wyrazów

bliskoznacznych

objaśnia

korzysta,

odpowiednio do

potrzeb, z różnych

typów słowników

rozpoznaje

97

podejmuje

próby korzystania

ze słownika języka

polskiego oraz

słownika wyrazów

obcych

polskiego i

słownika wyrazów

obcych

korzysta ze

słownika języka

polskiego i

słownika wyrazów

obcych

budowę haseł w

słowniku języka

polskiego i

słowniku

wyrazów obcych

uogólnia w

formie notatki

graficznej wiedzę

na temat

słowników

znaczenie skrótów

stosowanych w

słowniku języka

polskiego

tworzy poprawne

związki wyrazowe z

użyciem wyrazów

obcego pochodzenia








pisemne.




WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA OCENY ROCZNE W KLASIE V

Artur Oppman,

Złota kaczka

wymienia

miejsca zdarzeń,

niektóre wskazuje

na mapie

zna pojęcie

akcja

prezentuje

głównego bohatera

zna pojęcie

sentencja

wskazuje na

mapie miejsca

zdarzeń legendy

objaśnia pojęcie

akcja na

przykładzie legendy

o złotej kaczce

formułuje

pytania adresowane

do bohatera

wyszukuje w

tekście wypowiedź

o charakterze

sentencji

nadaje tytuły

wydzielonym

częściom tekstu

analizuje związki

przyczynowo –

skutkowe w legendzie

wyszukuje w

tekście kolokwializmy

przedstawia opinię

na temat wartości w

życiu

opowiada o

najbardziej

emocjonujących

zdarzeniach

uzasadnia, że

opowieść o złotej

kaczce jest legendą

określa wpływ

języka

(kolokwializmy) na

charakterystykę

postaci

ocenia i określa

postawę bohaterów

Zdania złożone

współrzędnie

rozpoznaje

zdanie złożone

zna pojęcie

zdanie

współrzędnie

złożone

objaśnia pojęcie

zdania

współrzędnie

złożone na

przykładach

zna cztery typy

odróżnia treści

przekazywane przez

zdania współrzędnie

złożone różnego typu

określa typy zdań

złożonych

funkcjonalnie

tworzy zdania

współrzędnie złożone

różnego typu

bezbłędnie stosuje

zasady interpunkcji

98

wie, że istnieją

różne typy zdań

współrzędnie

złożonych, zna

niektóre z nich

zdań złożonych:

łączne, rozłączne,

przeciwstawne i

wynikowe

zna najczęściej

używane spójniki w

poszczególnych

typach zdań

współrzędnie

złożonych

współrzędnie

przedstawia

zależności między

zdaniami składowymi

w zdaniach

współrzędnie

złożonych, używając

wykresów

stosuje zasady

interpunkcji dotyczące

łączenia zdań

współrzędnie


typu

dotyczące łączenia

zdań współrzędnie


typu

Adam

Mickiewicz,

Pani

Twardowska

czyta tekst

legendy oraz

informacje na temat

Twardowskiego

wymienia

bohaterów utworu

wyodrębnia

kwestie

wypowiadane przez

poszczególnych

bohaterów

zna pojęcie

cudzysłów

zna funkcję

przypisów

porównuje

legendę o panu

Twardowskim z

treścią wiersza,

wskazuje

podobieństwa i

różnice

wskazuje

postacie

pierwszoplanowe

dopasowuje

emotikony do

ilustracji

określa na

podstawie

przypisów

znaczenie

większości

wyrazów w

diagramie

wyjaśnia tytuł

wiersza

nadaje jednorodne

językowo tytuły

ilustracjom obok

tekstu

rozpoznaje nastrój

zdarzeń i emocje

bohaterów

określa funkcję

cudzysłowów w

tekście wiersza

określa na

podstawie przypisów

znaczenie wszystkich

wyrazów w diagramie

określa

fantastyczny i

realistyczny charakter

zdarzeń

przedstawionych na

ilustracjach

wyodrębnia w

tekście wyrazy

wpływające na nastrój

tajemniczości

czyta tekst z

podziałem na role,

podkreślając

odpowiednią

modulacją nastrój i

emocje bohaterów

wskazuje i omawia

elementy komizmu w

utworze

dopasowuje

łacińskie wyrażenia do

polskich

odpowiedników

Jan

Sztaudynger,

Fraszki (wybór)

czyta uważnie

teksty fraszek Jana

Sztaudyngera

zna pojęcie

fraszka

opisuje

wyobrażenie muzy

określa tematykę

fraszek

objaśnia pojęcie

fraszka

zna pojęcie

apostrofa

określa charakter

fraszek

objaśnia, czym jest

poezja i poezjowanie

rozpoznaje adresata

wypowiedzi lirycznej

analizuje różnice

stylistyczne dotyczące

języka poetyckiego i

naukowego

określa intencje

wypowiedzi podmiotu

lirycznego

wskazuje analogie

99

między tekstami

fraszek a ich ilustracją

Wyrazy

podstawowe i

pochodne

podaje przykłady

wyrazów

pokrewnych

rozpoznaje

wyrazy należące do

tej samej rodziny

zna mechanizmy

powstawania

wyrazów

podaje znaczenie

pojęć rodzina

wyrazów oraz

wyrazy pokrewne

wie, że różne

formy gramatyczne

tego samego słowa

nie są wyrazami

pokrewnymi

zna terminy

wyraz podstawowy

i wyraz pochodny

tworzy rodziny

wyrazów

objaśnia terminy

wyraz podstawowy i

wyraz pochodny

zna funkcje

formantów

tworzy wyrazy

pochodne za pomocą

podanych formantów

rozpoznaje różne

rodzaje formantów

rozpoznaje wyrazy

podstawowe, od

których utworzono

wyrazy pochodne

Maciej

Wojtyszko,

Saga Rodu

Klaptunów

(fragment)

czyta uważnie

tekst

wyszukuje

informacje z tekstu

na temat głównego

bohatera

opisuje miejsce

zdarzeń

opowiada o

marzeniach

głównego bohatera

prezentuje

głównego bohatera

objaśnia, na czym

polega potęga słowa

wyraża opinię na

temat poezji

przytacza

argumenty wskazujące

na obrazowanie

fantastyczne w

utworze

omawia

zachowania postaci

fantastycznych

zestawia wartość

poetyckiego

wyobrażenia oraz jego

dosłownej ilustracji

Powtórzenie

wiadomości o

głoskach

wymienia

kolejne litery

alfabetu

zna różnicę

między głoską a

literą

wykorzystuje

znajomość alfabetu

w praktyce

zna dwuznaki

stosowane w

polskim piśmie

odróżnia

samogłoski od

spółgłosek

podaje przykłady

wyrazów o różnej


objaśnia wpływ

pojedynczych głosek

na zmiany znaczenia

wyrazów

Wanda

Chotomska,

Duch poety

wymienia

bohaterów utworu

opisuje miejsca

zdarzeń

zna pojęcia tekst

główny oraz tekst

poboczny

czyta tekst z

podziałem na role

zna pojęcie skecz

redaguje plan

zdarzeń

zna różnice w

sposobie zapisu

tekstu głównego i

pobocznego

stosuje się do

wskazówek z

didaskaliów

podczas głośnego

opisuje wygląd

bohaterów, używając

różnych środków

stylistycznych

wskazuje tekst

główny i poboczny w

utworze

wskazuje elementy

komizmu w utworze

nazywa emocje

bohaterów

analizuje sposób

kreowania świata

przedstawionego w

utworze

dramatycznym

omawia funkcje

didaskaliów

100

czytania tekstu

Neologizmy zna pojęcie

neologizm

objaśnia

znaczenia

wybranych

neologizmów

objaśnia

mechanizm

powstawania

neologizmów

zna pojęcie

neologizm

artystyczny

wyjaśnia przyczyny

tworzenia

neologizmów w

języku

objaśnia pojęcie

neologizm artystyczny

objaśnia znaczenia

większości podanych

neologizmów

objaśnia funkcję

neologizmów

artystycznych

analizuje nowe

znaczenia wyrazów

wcześniej istniejących

w języku

Julian Tuwim,

Słowocowe

hybrydy

czyta uważnie

tekst wiersza

zna pojęcia

neologizm oraz

neologizm

artystyczny

wyszukuje

neologizmy

artystyczne w

wierszu

wyjaśnia sposób

utworzenia

wybranego

neologizmu

artystycznego z

wiersza

opisuje swoją

reakcję na obecność

neologizmów

artystycznych w

tekście

analizuje budowę

słowotwórczą

neologizmów

artystycznych z

wiersza

analizuje tytuł

utworu

tworzy definicje

słów – neologizmów

artystycznych

Spółgłoski

dźwięczne i

bezdźwięczne

zna pojęcia

głoski dźwięczne i

głoski bezdźwięczne

podaje przykłady

głosek dźwięcznych

i bezdźwięcznych

wie, że

wszystkie

samogłoski są

dźwięczne

wymienia kilka

par głosek

różniących się

dźwięcznością

wie, w jakich

okolicznościach

głoski dźwięczne

mogą być

wymawiane

bezdźwięcznie

wymienia pary

głosek różniących się

dźwięcznością

wymienia

spółgłoski

nieposiadające

odpowiedników

bezdźwięcznych

wie, w jakich

okolicznościach głoski

bezdźwięczne mogą

być wymawiane

dźwięcznie

wykorzystuje inne

formy wyrazu lub

wyrazy pokrewne dla

uzasadnienia pisowni

głoski dźwięcznej

Jan

Twardowski,

Klasówka z

religii

zna pojęcie

wyrazy

dźwiękonaśladowcz

e

wyjaśnia

pochodzenie

dźwięków

wymienionych w

wierszu

objaśnia pojęcie

wyrazy

dźwiękonaśladowcz

e

określa adresata

wypowiedzi

lirycznej

zna pojęcie

onomatopeja

określa, kim jest

osoba mówiąca w

wierszu

stosuje ze

zrozumieniem pojęcie

onomatopeja

określa funkcję

wyrazów

dźwiękonaśladowczyc

h w wierszu

Oznaczanie

głosek

dostrzega

trudności

zna wybrane

zasady dotyczące

stosuje zasady


poprawnie oznacza

głoski dźwięczne i

101

dźwięcznych i

bezdźwięcznych

ortograficzne w

zakresie oznaczania


i bezdźwięcznych

korzysta ze

słownika

ortograficznego

oznaczania głosek

dźwięcznych i

bezdźwięcznych

dźwięcznych i

bezdźwięcznych w


zawartych w

ćwiczeniach

bezdźwięczne w


zawartych w

ćwiczeniach

Archaizmy zna pojęcie

archaizm

rozpoznaje

niektóre archaizmy

objaśnia pojęcie

archaizm

objaśnia

znaczenie

wybranych

archaizmów

rozróżnia rodzaje

archaizmów

objaśnia znaczenie


archaizmów

określa funkcję

archaizmów w

literaturze

Spółgłoski

miękkie i twarde

zna różne

funkcje litery i

zna pojęcia

spółgłoski twarde i

spółgłoski miękkie

zna sposoby

oznaczania

miękkości

spółgłosek

objaśnia na

przykładach różne

funkcje litery i

objaśnia pojęcia

spółgłoski twarde i

spółgłoski miękkie

odróżnia

spółgłoski twarde

od miękkich

zna pojęcie znaki

diakrytyczne

wskazuje różnice w

wymowie spółgłosek

twardych i miękkich

stosuje zasady

dotyczące zapisu

spółgłosek miękkich i

zmiękczonych

używa ze

zrozumieniem pojęcia

znaki diakrytyczne

zapisuje poprawnie

spółgłoski miękkie i

zmiękczone

Józef Ratajczak,

Cień

podaje przykłady

rymujących się

wyrazów z wiersza

wie, że istnieją

różne typy rymów

podaje definicję

pojęcia rym

zna pojęcia rymy

męskie oraz rymy

żeńskie

wskazuje

uosobienie w wierszu

odróżnia rymy

żeńskie od męskich

zna pojęcia rymy

dokładne oraz rymy

niedokładne

wyszukuje

współbrzmienia

identyczne i podobne

w parach rymujących

się wyrazów

określa funkcję

rymów w wierszu

tworzy różne typy

rymów

Oznaczanie

spółgłosek

miękkich

wyszukuje wyrazy

ze spółgłoskami

miękkimi w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady

oznaczania

spółgłosek miękkich

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stara się

stosować zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów ze

spółgłoskami

miękkimi

zapisuje poprawnie

większość wyrazów ze

spółgłoskami miękkimi


zawartych w

ćwiczeniach

zapisuje poprawnie

wszystkie wyrazy ze

spółgłoskami miękkimi


zawartych w

ćwiczeniach

Sylaba i

dzielenie

wyrazów

wie, że

ośrodkiem sylaby

jest samogłoska

wyszukuje

wyrazy o podanej

liczbie sylab

stosuje zasady

przenoszenia wyrazów

do następnej linii

przenosi wyrazy do

następnej linii, dzieląc

je poprawnie na

102

dzieli wyrazy na

sylaby

czyta informacje

na temat zasad

przenoszenia

wyrazów do

następnej linii

zna zasady

przenoszenia

wyrazów do

następnej linii

wskazuje różne

miejsca podziału w

wyrazach

wielosylabowych

sylaby

używa terminu

zgłoska wymiennie z

terminem sylaba

Stanisław

Młodożeniec,

Kulawa droga

określa

bohaterkę wiersza

za pomocą epitetów

podaje liczbę

zwrotek w wierszu

oraz wersów w

zwrotkach

zna pojęcie rytm

wyodrębnia

obrazy poetyckie w

wierszu

podaje liczbę

sylab w

poszczególnych

wersach

wskazuje

związek między

rytmem a

muzycznością

utworu

objaśnia funkcję

wyrazów

dźwiękonaśladowczyc

h w warstwie

brzmieniowej tekstu

podaje przykłady

rymów i określa ich

typy

wskazuje

powtórzenia

leksykalne i

składniowe w wierszu

wykorzystuje

pozawerbalne środki

wyrazu do ukazania

zmian nastroju w

wierszu

określa funkcję

rymów w wierszu

analizuje różne

elementy warstwy

rytmicznej wiersza

Opis krajobrazu

– rady dla

piszących;

Zbigniew

Nienacki,

Uroczysko

(fragment)

nazywa różne

elementy

krajobrazu

zna kompozycję

opisu miejsca

przy niewielkim

wsparciu

nauczyciela

redaguje opis

krajobrazu

używa

funkcjonalnie

określeń

opisujących różne

elementy

krajobrazu

używa słów

podkreślających

przestrzenność

opisu

redaguje prosty

opis krajobrazu,

korzystając z rad

dla opisujących

krajobraz

używa

funkcjonalnie określeń

wartościujących

redaguje opis

krajobrazu, używając

różnorodnych


określa elementy

krajobrazu za pomocą

środków poetyckiego

obrazowania

redaguje

rozbudowany,

poprawny

kompozycyjnie,

językowo i

stylistycznie opis

krajobrazu

Pisownia

końcówek -i, -ii,

-ji

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni

końcówek -i, -ii, -ji

korzysta ze

słownika

ortograficznego

zna wybrane

zasady dotyczące

pisowni końcówek

-i, -ii, -ji, stara się

je stosować

stosuje zasady

pisowni końcówek -i, -ii,

-ji w zestawie

ortogramów zawartych

w ćwiczeniach

poprawnie zapisuje

końcówki -i, -ii, -ji w


zawartych w

ćwiczeniach

Frazeologizmy zna pojęcie

związek

frazeologiczny

odróżnia

dosłowne i

niedosłowne użycie

objaśnia znaczenie


frazeologizmów

używa poprawnie i

celowo różnych

związków

103

objaśnia

znaczenie

wybranych

frazeologizmów

związków

wyrazowych

objaśnia pojęcie

związek

frazeologiczny

używa różnych

związków

frazeologicznych w

swoich

wypowiedziach

ustnych i pisemnych

frazeologicznych w

swoich

wypowiedziach

ustnych i pisemnych

tworzy

wypowiedzenia

wyjaśniające

znaczenie

frazeologizmów

Pisownia

końcówek -ę, -

em, -ą, -om

wyszukuje wyrazy

z ą i ę w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady

pisowni ą i ę

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni

końcówek -em i -

om

korzysta ze

słownika

ortograficznego


zasady ortograficzne

do poprawnego

zapisu wyrazów z ą i

ę w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady

dotyczące pisowni

końcówek -em i -

om, stara się je

stosować

zapisuje poprawnie

większość wyrazów z ą i

ę w zestawie


w ćwiczeniach

stosuje zasady

pisowni końcówek -em i

-om w zestawie


w ćwiczeniach

zapisuje poprawnie

wszystkie wyrazy z ą i ę


zawartych w

ćwiczeniach

poprawnie zapisuje

końcówki -em i -om w


zawartych w

ćwiczeniach

Juliusz Verne W

80 dni dookoła

świata

(fragment)

zna pojęcie

postacie

epizodyczne

opisuje

okoliczności

zdarzenia

wymienia

postacie

epizodyczne

rozpoznaje

prawdę i fałsz w

wypowiedziach

dotyczących tekstu

ocenia decyzję

bohatera

podaje informacje o

bohaterach

drugoplanowych

wyszukuje na

mapie miejsca zdarzeń

i podaje informacje na

ich temat

prezentuje

głównego bohatera

powieści, używa ze

zrozumieniem słów

perfekcjonista, stoicki

spokój

wyjaśnia przyczyny

kłopotów bohatera

Instrukcja – rady

dla piszących;

Daniel Defoe,

Robinson

Crusoe

(fragment)

porządkuje

zdarzenia zgodnie z

chronologią

czyta rady dla

piszących

instrukcję

przy niewielkim

wsparciu

nauczyciela

redaguje instrukcję

porównuje

wskazówki oraz

rady zapisane w

różnych formach

(werbalnej i

graficznej)

redaguje prostą

instrukcję,

korzystając z rad

zamieszczonych w

podręczniku

przekształca w

tekstach formy

osobowe

czasowników na

bezokoliczniki i

odwrotnie

odpowiednio do

przyjętego celu

redaguje instrukcję,

stosując precyzyjne

wskazówki oraz

jednorodną formę

skraca wypowiedzi

odpowiednio do

przyjętego celu

redaguje poprawną

językowo i

stylistycznie instrukcję

o przejrzystym

układzie graficznym

104

czasowników

Szarlota Pawel

Złoto Alaski

(fragment)

czyta ze

zrozumieniem

komiks

opowiada o

przygodach

bohaterów komiksu

wyodrębnia w

komiksie

wypowiedzi

bohaterów oraz

narratora

wskazuje i

opisuje bohaterów

fantastycznych

określa, w jaki

sposób oznaczono w

komiksie myśli i

emocje bohaterów

ustala przyczyny


wyjaśnia sposób

oznaczenia zmian

czasu akcji w

komiksie

objaśnia pojęcie

czarny charakter,

odwołując się do

przykładów z tekstu

Łukasz

Wierzbicki,

Afryka Kazika

(fragment)

przytacza z

tekstu informacje

na temat głównego

bohatera i intencji

jego działań

tworzy plan

zdarzeń na

podstawie

podanych

elementów

zna pojęcie

powieść

podróżnicza

charakteryzuje

bohaterów za

pomocą podanych

określeń

relacjonuje

przygodę bohatera

objaśnia pojęcie

powieść

podróżnicza

przedstawia różne

postacie z tekstu,

wchodząc w rolę

tytułowego bohatera

komentuje

zdarzenia

rozważa słuszność

twierdzenia podróże

kształcą

wyraża opinię na

temat bohaterów i

uzasadnia swoje

zdanie

wskazuje elementy

egzotyki w kulturze

afrykańskiego

plemienia

Sprawozdanie –

rady dla

piszących;

Magdalena

Nitkiewicz,

Paweł Opaska,

Przez świat na

rowerach w dwa

lata (fragment)

czyta ze

zrozumieniem tekst

redaguje plan

zdarzeń dotyczący

przebiegu

uroczystości

czyta rady dla

piszących

sprawozdanie

przy niewielkim

wsparciu

nauczyciela

redaguje

sprawozdanie

odpowiada na

podstawowe

pytania dotyczące

podróży bohaterów

opisuje wrażenia

uczestników

wycieczki

opisuje miejsca

redaguje

sprawozdanie,

korzystając z rad

zamieszczonych w

podręczniku

analizuje mapę

podróży bohaterów

przedstawia opinię

na temat miejsca

zdarzeń

opowiada o

miejscach, wchodząc

w rolę przewodnika

redaguje poprawne

kompozycyjnie i

stylistycznie

sprawozdanie

ustala, kto

relacjonuje zdarzenia

przedstawione w

tekście

rozpoznaje

elementy oceny wśród

wypowiedzi o

charakterze

informacyjnym

wyciąga wnioski na

podstawie wypowiedzi

bohatera

redaguje poprawne

językowo

sprawozdanie

zawierające oceny,

opinie lub wnioski

autora

Zasady użycia

znaków

interpunkcyjnyc

h

stosuje kropkę,

znak zapytania i

wykrzyknik na

końcu

wypowiedzeń

stosuje

poprawnie znaki

interpunkcyjne na

końcu

wypowiedzeń

stosuje poznane

zasady użycia

przecinka w zdaniu

pojedynczym i

złożonym

poprawnie stosuje

poznane zasady użycia

przecinka w zdaniu

pojedynczym i

złożonym

105

dostrzega

trudności

ortograficzne w

zakresie stosowania

przecinka w zdaniu

pojedynczym i

złożonym

korzysta ze

słownika

ortograficznego

zna wybrane

zasady dotyczące

użycia przecinka w

zdaniu

pojedynczym i

złożonym i stara się

je stosować

Adam Bahdaj,

Podróż za jeden

uśmiech

(fragment)

czyta ze

zrozumieniem tekst

zna pojęcie

narrator

objaśnia motywy


przytacza

informacje o

bohaterach

odróżnia

narratora

pierwszoosoboweg

o od

trzecioosobowego

wymienia kilka

cech bohaterów

ustala, co łączy

bohaterów

zna pojęcia

narrator obiektywny i

narrator subiektywny

ocenia sposób

narracji

zestawia

kontrastowe cechy

bohaterów

objaśnia pojęcia

narrator obiektywny i

narrator subiektywny

ocenia wpływ

kontrastowego

zestawienia postaci na

możliwości rozwoju

akcji

podaje argumenty z

tekstu

Czesław Miłosz,

Wyprawa do

lasu

czyta uważnie

wiersz

nazywa wrażenia

czytelnicze

wskazuje epitety

w wierszu

zna pojęcie

nastrój wiersza

czyta głośno

fragmenty wiersza

opisuje sytuację

z wiersza

wskazuje

porównanie

określa nastrój

utworu

opisuje sytuację z

wiersza

wymienia środki

poetyckie użyte do

opisu słońca

przedstawia

własnymi słowami

obraz poetycki

ustala nadawcę i

odbiorcę wypowiedzi

objaśnia znaczenie

metafor

analizuje wpływ

różnych środków

poetyckich na nastrój

wiersza








pisemne.




106

KLASA VI KRYTERIA OGÓLNE

Sprawności

Wymagania

konieczne


podstawowe


rozszerzone

(ocena dobry)

dopełniające


UCZEŃ

I. Odbiór

wypowiedzi i

wykorzystanie

zawartych w

nich informacji

czyta sprawnie tekst,

wyznaczając głosowo

granice zdań, zwracając

uwagę na znaki

interpunkcyjne

czyta poprawnie tekst,

podkreślając głosem

ważne słowa

czyta płynnie

tekst, podkreślając

odpowiednią

modulacją nastrój i

emocje bohaterów

czyta tekst, stosując

odpowiednie tempo i

intonację w zależności

od treści

słucha uważnie

wypowiedzi


słucha uważnie

wszystkich wypowiedzi


nawiązuje do

wypowiedzi innych

we własnej pracy

wykorzystuje

wysłuchane

wypowiedzi we

własnej pracy

określa temat oraz

główną myśl tekstu

samodzielnie

wydobywa z tekstu wiele

informacji

funkcjonalnie

wykorzystuje

informacje zawarte w

tekście

twórczo

wykorzystuje

informacje z tekstu

używa ze

zrozumieniem pojęć:

autor, narrator,

czytelnik, słuchacz do

określenia nadawcy i

odbiorcy wypowiedzi

wyjaśnia na

przykładach, co odróżnia

autora od narratora oraz

nadawcę od odbiorcy

wypowiedzi

określa relacje

autor –narrator –

czytelnik (słuchacz)

oraz nadawca –

odbiorca wypowiedzi

wyjaśnia funkcję

nadawcy i odbiorcy w

odniesieniu do różnego

typu wypowiedzi

rozpoznaje tekst

informacyjny, literacki i

reklamowy

objaśnia różnice

między tekst

informacyjnym,

literackim i reklamowym

porównuje

wybrane elementy

tekstów

informacyjnych,

literackich i

reklamowych

określa funkcje

tekstu informacyjnego,

literackiego i

reklamowego

odczytuje


tekście reklamowym

wskazuje opinie w

tekście reklamowym

rozpoznaje różne

środki językowe i

pozajęzykowe użyte

w tekście

reklamowym

określa funkcję

różnych środków

językowych i

pozajęzykowych w

tekście reklamowym

rozpoznaje formy



gratulacje,

zawiadomienie,

ogłoszenie, instrukcję,

przepis)

odróżnia formy


objaśnia funkcje

różnych form

gatunkowych

wypowiedzi

wyodrębnia

elementy


różnych form

gatunkowych

odróżnia zawarte w

tekście informacje

ważne od

hierarchizuje

informacje

określa funkcję

różnych informacji w

tekście

wykorzystuje

umiejętność

selekcjonowania

107

drugorzędnych informacji podczas

korzystania z różnych

źródeł (m.in. internetu)



wprost i pośrednio

odczytuje treści

wyrażone wprost i

pośrednio

funkcjonalnie

wykorzystuje


pośrednio do opisu


świata

przedstawionego w

utworze

wyszukuje


wprost i pośrednio w

tekstach o wyższym

stopniu organizacji

rozumie dosłowne i


wyrazów w

wypowiedzi

odróżnia znaczenia

dosłowne wyrazów od

znaczeń przenośnych w

wypowiedzi

określa wpływ

przenośnych i

dosłownych znaczeń

wyrazów na odbiór

wypowiedzi

określa funkcję

przenośnych znaczeń

wyrazów w różnych

tekstach

(informacyjnych,

literackich,

reklamowych)

wyciąga wnioski

wynikające z

przesłanek zawartych w

tekście

odróżnia kłamstwo od

fikcji literackiej

rozpoznaje

elementy manipulacji

językowej

odróżnia perswazję

od manipulacji

wyodrębnia w

tekście części składowe

i dostrzega relacje

między nimi

określa relacje między

częściami składowymi

wypowiedzi

określa funkcje

części składowych

wypowiedzi

funkcjonalnie

wykorzystuje wiedzę o

budowie tekstu do

odczytywania jego

sensu

samodzielnie


zawartych w słowniku

ortograficznym,

słowniku języka

polskiego oraz

wyrazów

bliskoznacznych

zna budowę i funkcję

słowników wyrazów

obcych, frazeologicznego

oraz poprawnej

polszczyzny

korzysta ze

słowników

frazeologicznego oraz

poprawnej

polszczyzny


typów słowników –

odpowiednio do

potrzeb

samodzielnie

wyszukuje hasła w

encyklopedii

tradycyjnej oraz

internetowej


zawartych w

encyklopedii

korzysta z

informacji zawartych

na tematycznych

portalach

internetowych



odpowiednio do

potrzeb

rozpoznaje podmiot

orzeczenie, przydawkę,

dopełnienie i okolicznik

w zdaniu

odróżnia orzeczenie

czasownikowe od

imiennego i zna ich

funkcję

objaśnia funkcję

różnych części zdania

funkcjonalnie

wykorzystuje różne

typy podmiotów i

orzeczeń oraz inne

części zdania w swoich

wypowiedziach


zdania pojedyncze

rozwinięte i

określa funkcję w

tekście zdań

pojedynczych

rozpoznaje różne

typy zdań złożonych

współrzędnie i

celowo


typy wypowiedzeń dla

108

nierozwinięte, zdania


oraz równoważniki

zdań

rozwiniętych i

nierozwiniętych, zdań

pojedynczych i

złożonych oraz

równoważników zdań

określa ich funkcję osiągnięcia

zamierzonych efektów

rozpoznaje w

wypowiedziach

rzeczowniki,

czasowniki,

przymiotniki,

przysłówki, liczebniki,

zaimki, przyimki i

spójniki

objaśnia różnice

między podstawowymi

częściami mowy

określa funkcje

różnych części mowy

w wypowiedzeniu

wykorzystuje

wiedzę o funkcjach

zaimków w swoich

wypowiedziach

ustnych i pisemnych


formy przypadków,

liczb, osób, rodzajów

gramatycznych, czasów

odmiennych części

mowy

określa funkcje form

przypadków, liczb, osób,

rodzajów gramatycznych,

czasów w wypowiedzi

używa form strony

biernej i czynnej

czasownika dla

uzyskania

jednoznaczności

treści wypowiedzi

funkcjonalnie

stosuje różne formy

trybu czasownika w

swoich wypowiedziach

rozpoznaje

znaczenie


komunikowania się

(gest, wyraz twarzy,

mimika, postawa ciała)

nazywa emocje

postaci literackich,

komiksowych,

filmowych wyrażane

mimiką, gestami i

postawą

nazywa emocje

postaci ukazanych w

różnych tekstach

kultury (m.in. obraz,

rzeźba, fotografia),


różnych form

ekspresji

wykorzystuje

wiedzę na temat

niewerbalnych

środków

komunikowania się w

opisie postaci

ukazanych w różnych

tekstach kultury

II. Analiza i

interpretacja

tekstów

kultury

nazywa reakcje

czytelnicze

opisuje wrażenia


tekstów literackich i

filmowych

opisuje wrażenia

towarzyszące

odbiorowi różnych

tekstów kultury

opisuje emocje

towarzyszące

odbiorowi tekstów

kultury

wypowiada się na


literackiego i

filmowego

określa sytuację


filmowego

zestawia sytuację


doświadczeniami

obiektywnie

komentuje sytuację

bohatera

wyraża swój

stosunek do postaci

ukazanych w różnych

tekstach kultury

ocenia postać

prezentowaną w tekście

kultury

posługuje się

odpowiednimi

argumentami,

wyrażając swoją

ocenę postaci

w ocenie postaci

literackiej bierze pod

uwagę motywy jej

postępowania

rozpoznaje różne

teksty kultury (tekst

literacki, film,

przedstawienie

teatralne, balet, dzieło

muzyczne, obraz,

rzeźbę, fotografię,

przedmioty sztuki

odróżnia tekst

literacki od

publicystycznego

wskazuje środki



różnych tekstów

kultury

używa pojęć

charakterystycznych

dla wybranej dziedziny

sztuki w opisie tekstu

kultury

109

użytkowej)

odróżnia fikcję

literacką od

rzeczywistości

odróżnia fikcję

filmową od

rzeczywistości

charakteryzuje

świat fikcji

artystycznej


tekstu w kreowaniu

fikcji artystycznej

wskazuje

prawdopodobne

(realistyczne) i

nieprawdopodobne

(fantastyczne) elementy


wypowiada się na

temat fantastyki w

utworach fantasy i

science fiction

wskazuje różnice

między elementami

świata

przedstawionego

mitu, legendy, baśni,

utworu fantasy i

science fiction

wskazuje elementy

fantastyczne jako jedną

z cech gatunkowych

ballady


literackim porównanie,

przenośnię, epitet (w

tym uosobienie i

ożywienie) i wyraz

dźwiękonaśladowczy

objaśnia funkcję

porównania, przenośni,

epitetu i wyrazu

dźwiękonaśladowczego

w tekście literackim

rozpoznaje w

tekście instrumentację

głoskową,

przerzutnię,

neologizmy,

archaizmy i określa

ich funkcję

objaśnia funkcję

różnych językowych

środków stylistycznych

rozpoznaje wers,

zwrotkę, rym, rytm,

refren w utworze

literackim

objaśnia czynniki

wpływające na rytm

utworu

rozpoznaje rymy

męskie i żeńskie oraz

dokładne i

niedokładne oraz

określa ich funkcję w

utworze

używa

funkcjonalnie pojęć

wers, zwrotka, rym,

rytm, refren podczas

analizy wiersza

rozpoznaje wiersz

rymowany i wiersz

biały

rozpoznaje wiersz

ciągły i stroficzny

wyjaśnia, czym

charakteryzuje się

wiersz wolny

objaśnia związki

między budową i

znaczeniami utworu

poetyckiego

wyodrębnia


na widowisko teatralne

(gra aktorska, reżyseria,

dekoracja,

charakteryzacja,

kostiumy, rekwizyty)

posługuje się ze

zrozumieniem terminami

związanymi ze sztuką

teatru

wyjaśnia, czym

różni się kabaret od

innych widowisk

teatralnych

określa elementy


widowiska baletowego

wyodrębnia

elementy dzieła

filmowego i

telewizyjnego

(scenariusz, reżyseria,

ujęcie, scena, gra

aktorska)

używa ze

zrozumieniem pojęć kino

familijne, serial

telewizyjny

objaśnia cechy

filmu kultowego

określa właściwości

i funkcje różnych

elementów dzieła

filmowego

odróżnia telewizyjny

program informacyjny

od programu

rozrywkowego

nazywa tworzywo

przekazów

audiowizualnych

(ruchome obrazy,

dźwięk)

identyfikuje talk-

show jako program

rozrywkowy

wyraża opinię na

temat programów

telewizyjnych o

charakterze

rozrywkowym

wyodrębnia wątki i


wskazuje wydarzenia

zawiązujące akcję, punkt

odróżnia fabułę od

akcji

określa funkcję

retrospekcji w utworze

110

oraz omawia akcję kulminacyjny oraz

rozwiązanie akcji

literackim

przedstawia

informacje i formułuje

opinie na temat

bohatera

charakteryzuje

bohatera

określa motywy

działania bohatera

używa ze


usposobienie,

charakter,

temperament podczas

charakterystyki

bohatera

identyfikuje

opowiadanie, powieść,

baśń, legendę, mit,

bajkę, fraszkę, wiersz,

przysłowie, komiks

wymienia najbardziej

charakterystyczne cechy

różnych gatunków

literackich

rozpoznaje różne

odmiany powieści,

np. przygodową,

podróżniczą,

obyczajową,

psychologiczną,

historyczną

objaśnia cechy

charakterystyczne

wybranych konwencji

literackich, np. fantasy,

science fiction

odbiera teksty

kultury na poziomie

dosłownym i

przenośnym


sensy utworów opartych


konstrukcjach

metaforycznych

odczytuje proste

symbole i alegorie

interpretuje teksty

kultury na poziomie

kontekstualnym

objaśnia morał bajki wskazuje różnice

między bajką i baśnią

przytacza i

objaśnia przesłanie

przypowieści

objaśnia

uniwersalny charakter

przesłania bajek, baśni,

mitów, legend i

przypowieści

odczytuje wartości

oraz antywartości

wpisane w teksty

kultury, np. dobro – zło,

przyjaźń – wrogość,

prawda – kłamstwo,

pokój – wojna, miłość –

nienawiść, wierność –

zdrada, zdrowie –

choroba

zestawia wartości i ich

przeciwieństwa na

zasadzie kontrastu

podejmuje próby

definiowania wartości

wpisanych w teksty

kultury

interpretuje teksty

kultury przez pryzmat

wartości wpisanych w

te dzieła

czyta większość

wymaganych lektur

przynajmniej we


podstawowe elementy

ich świata

przedstawionego

czyta większość

wymaganych lektur w



czyta wszystkie

wymagane lektury w


wybrane wątki

czyta wszystkie

wymagane lektury w

całości i interpretuje je

w połączeniu z

kontekstami

wypowiada się na

tematy poruszane na

zajęciach

wypowiada się

poprawnie i logicznie na

podane tematy związane

z otaczającą

rzeczywistością i

świadomie

porządkuje i

komponuje treść

swoich wypowiedzi

funkcjonalnie

używa różnych

środków językowych w


111

poznanymi tekstami

kultury

dostosowuje sposób

wyrażania się do

sytuacji

komunikacyjnej i

zamierzonego celu

stosuje formy

grzecznościowe w

wypowiedzi ustnej i


list, życzenia, gratulacje)

dostrzega związki

między

dostosowaniem

sposobu wyrażania

się i skutecznością

komunikacji

świadomie i celowo

stosuje elementy

stylizacji językowej w


pisemnych


zbudowane i logiczne

pytania do tekstu


zróżnicowanej budowie

formułuje pytania

związane z

metaforycznymi

znaczeniami utworu


charakterze

filozoficznym

tworzy wypowiedzi



polecenie, radę,

podziękowanie,

przeproszenie

posługuje się

werbalnymi i

pozawerbalnymi

środkami komunikowania

się stosownie do

okoliczności

podkreśla intencje

wypowiedzi

pozawerbalnymi

środkami

porozumiewania się

stosuje świadomie

w swoich

wypowiedziach

elementy perswazji

językowej

redaguje według

podanego wzoru

użytkowe formy

wypowiedzi: list

oficjalny, list prywatny,

kartkę z

pozdrowieniami,

ogłoszenie,

zawiadomienie,

zaproszenie, życzenia,

gratulacje, instrukcję,

proste notatki w

różnych formach

redaguje samodzielnie

użytkowe formy

wypowiedzi

redaguje użytkowe

formy wypowiedzi,

stosuje odpowiednie

słownictwo

redaguje użytkowe

formy wypowiedzi,

stosując funkcjonalnie i

celowo różnorodne

środki językowe

redaguje według

podanego wzoru

opowiadanie z

dialogiem i elementami

opisu, opis przedmiotu,

opis postaci, opis

miejsca, opis

krajobrazu, opis dzieła

sztuki, dziennik,

pamiętnik,

sprawozdanie,

streszczenie

redaguje samodzielnie

opowiadanie z dialogiem

i elementami opisu, opis

przedmiotu, opis postaci,

opis miejsca, opis


sztuki, dziennik,

pamiętnik, sprawozdanie,

streszczenie

redaguje

rozwinięte, poprawne

stylistycznie

opowiadanie z

dialogiem i

elementami opisu,



opis krajobrazu, opis

dzieła sztuki,


sprawozdanie,

streszczenie

redaguje poprawne,


bogactwem

językowym

opowiadanie z

dialogiem i elementami

opisu, opis przedmiotu,

opis postaci, opis

miejsca, opis


sztuki, dziennik,

pamiętnik,

sprawozdanie,

streszczenie

wydziela margines,

stosuje akapity i dba o

estetykę tekstu

stosuje w wypowiedzi

pisemnej odpowiednią

kompozycję i układ

graficzny

samodzielnie

rozplanowuje

kompozycję układu

treści w różnych

używa różnych

rozwiązań

kompozycyjnych i

graficznych

112

formach wypowiedzi eksponujących ważne

treści w tekście

sporządza według

podanego wzoru


i szczegółowy

wypowiedzi

sporządza

samodzielnie odtwórczy

plan ramowy i

szczegółowy wypowiedzi

stosuje jednolitą

formę wypowiedzeń

(bez czasownika) w

zapisie planu

ramowego i

szczegółowego

dba o zwięzłość

wypowiedzi w zapisie

planu ramowego i

szczegółowego

słucha z uwagą

uczestników rozmowy,

mówi na temat,

prezentuje własne

zdanie

włącza się do


sposób

formułuje

poprawnie

zbudowane

argumenty i

kontrargumenty w

dyskusji

przestrzega

wszystkich zasad

kultury dyskusji

czytając głośno,


utworu, uwzględnia

różne znaki

interpunkcyjne w

tekście

czytając głośno,

stosuje odpowiednią

intonację i właściwie

akcentuje wyrazy

funkcjonalnie

używa akcentu

zdaniowego do

wyeksponowania

znaczeń wypowiedzi

czytając tekst,

uwzględnia jego

organizację rytmiczną

opowiada o

wybranych

wydarzeniach z fabuły

utworu

opowiada fabułę

krótkiego utworu

epickiego lub fragmentu

powieści

świadomie

wykorzystuje tempo

mówienia i intonację

podczas opowiadania

funkcjonalnie

używa różnych

środków językowych i

pozajęzykowych w

celu zainteresowania

słuchaczy

wygłasza tekst z

pamięci

recytuje tekst poetycki

oraz fragmenty prozy

artykułuje

prawidłowo głoski

podczas recytacji

głosowo

interpretuje tekst

rozróżnia i

poprawnie zapisuje

wypowiedzenia


rozkazujące

używa świadomie

wypowiedzeń

oznajmujących,

pytających i

rozkazujących

używa

wypowiedzeń

wykrzyknikowych ze

świadomością ich

funkcji

wykorzystuje

wiedzę o

wypowiedzeniach

mających charakter

pytań retorycznych w

interpretacji tekstu


złożone w pojedyncze i

odwrotnie oraz zdania

w równoważniki zdań i

odwrotnie –

odpowiednio do

przyjętego celu


o odmianie wyrazów do

tworzenia poprawnych

wypowiedzeń

wykorzystuje

funkcjonalnie

równoważniki zdań w

swoich

wypowiedziach

funkcjonalnie

tworzy zdania

współrzędnie i

podrzędnie złożone

różnego typu

przestrzega

poprawności



wypowiedzi o

nieskomplikowanej


stosuje poprawne

formy gramatyczne

wyrazów odmiennych

stosuje poprawnie

i celowo różne formy

gramatyczne

wyrazów odmiennych

poprawnie stosuje

w wypowiedzi wyrazy

o trudnej odmianie

113

poprawnie stopniuje

przymiotniki i

przysłówki

używa we właściwych

kontekstach

przymiotników i

przysłówków o różnych

natężeniach cechy

funkcjonalnie

używa różnych stopni

przysłówka w swoich

wypowiedziach

prawidłowo

stopniuje trudne formy

przymiotników

zna zasady pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,


przymiotnikami,

czasownikami,

przysłówkami,

liczebnikami i

zaimkami,


– ą i ę,

– połączeń literowych

en, em, on, om




– przedrostków i

przyrostków,


i wyrażeń

przyimkowych

i stara się ich

przestrzegać

stosuje zasady

ortograficzne w zakresie

pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,


przymiotnikami,

czasownikami,

przysłówkami,

liczebnikami i zaimkami,


– ą i ę,

– połączeń literowych

en, em, on, om




– przedrostków i

przyrostków,

– przyimków złożonych i

wyrażeń przyimkowych



poprawnie

zapisuje większość

wyrazów

zawierających

trudności w zakresie

pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,

– nie z

rzeczownikami,

przymiotnikami,

czasownikami,

przysłówkami,

liczebnikami i

zaimkami,


– ą i ę,

– połączeń

literowych en, em,

on, om




– przedrostków i

przyrostków,

– przyimków


przyimkowych w


zawartych w

ćwiczeniach

poprawnie zapisuje

wszystkie wyrazy

zawierające trudności

w zakresie pisowni:

– rz, ż, ó, u, h, ch,


przymiotnikami,

czasownikami,

przysłówkami,

liczebnikami i

zaimkami,


– ą i ę,

– połączeń

literowych en, em,

on, om




– przedrostków i

przyrostków,

– przyimków


przyimkowych w


zawartych w

ćwiczeniach

zna wybrane zasady


spółgłosek dźwięcznych

i bezdźwięcznych i


stosuje zasady


spółgłosek dźwięcznych i

bezdźwięcznych w



poprawnie

oznacza większość

spółgłosek

dźwięcznych i

bezdźwięcznych w


zawartych w

ćwiczeniach

poprawnie oznacza

wszystkie spółgłoski

dźwięczne i

bezdźwięczne w


zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady użycia

znaków

interpunkcyjnych:

kropki, przecinka,

znaku zapytania,

cudzysłowu,

stosuje zasady

dotyczące użycia znaków

interpunkcyjnych: kropki,

przecinka, znaku

zapytania, cudzysłowu,

dwukropka, nawiasu,

poprawnie używa

poznanych znaków

interpunkcyjnych

celowo i

funkcjonalnie używa

różnych znaków

interpunkcyjnych

114

dwukropka, nawiasu,

wykrzyknika i stara się

je stosować w zapisie

zdań złożonych i

pojedynczych

wykrzyknika w zapisie

zdań złożonych i

pojedynczych

operuje poprawnie

słownictwem

skoncentrowanym

przede wszystkim

wokół tematów:

dom, rodzina, szkoła i

nauka, środowisko

przyrodnicze,

społeczne i kulturowe

odróżnia wyrazy

pokrewne od

bliskoznacznych oraz

synonimy od antonimów

używa

funkcjonalnie i we

właściwych

kontekstach

frazeologizmów

używa zdrobnień,

zgrubień oraz wyrazów

nacechowanych

emocjonalnie

odpowiednio do

przyjętego celu

wypowiedzi











WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA OCENY ŚRÓDROCZNE W KLASIE VI

Lektura i inne

teksty kultury,

nauka o języku

Wymagania

konieczne

(ocena:

dopuszczający)

podstawowe


rozszerzone

(ocena dobry)

dopełniające


UCZEŃ

Rafał Kosik,

Felix, Net i Nika

oraz Pałac Snów

(fragment)

rozpoznaje

bohaterów powieści

formułuje pytania

na wskazany temat

konfrontuje

sytuacje z tekstu z

własnymi

doświadczeniami

zna pojęcie fikcja

literacka

wypowiada się na

prezentuje

bohaterów

buduje zróżnicowane

pytania

opisuje reakcje

bohaterów

dostrzega fikcyjny

charakter świata

przedstawionego w

utworze

uczestniczy w

uzasadnia swoją

opinię na temat

bohatera właściwie

dobranymi

argumentami

wykorzystuje

informacje z tekstu do

tworzenia pytań

objaśnia założenia

projektu

przedstawionego w

tekście

ocenia

predyspozycje

bohatera do pełnienia

funkcji społecznej

tworzy

uporządkowany

zestaw pytań

ocenia założenia

projektu

przedstawionego w

utworze

115

temat poprawności

języka w życiu

codziennym

dyskusji na temat

obecności w języku

wyrazów obcych i

zapożyczonych

wyjaśnia, na czym

polega fikcja

realistyczna

dobiera trafne

argumenty w dyskusji

odwołuje się w

dyskusji do

przykładów użycia

języka w mediach

Katherine

Paterson, Most do

Terabithii

(fragment)

wypowiada się na

temat tekstu, omawia

wrażenia czytelnicze

przy niewielkim

wsparciu nauczyciela

tworzy plan

szczegółowy wybranej

części tekstu

wymienia

głównych bohaterów

tekstu

wyszukuje w

tekście informacje

dotyczące różnych

elementów świata

przedstawionego

tworzy komentarze

do wybranych części

tekstu

zapisuje plan

szczegółowy w formie

wypowiedzeń bez

osobowej formy

czasownika

określa rodzaj

narracji zastosowanej w

tekście

analizuje świat

przedstawiony utworu w

zestawieniu z dziełami

malarskimi

analizuje wiedzę

narratora na temat

świata

przedstawionego

wskazuje analogie

między światem

przedstawionym

różnych tekstów

literackich

omawia nawiązania

do biblijnego obrazu

stworzenia świata

analizuje i ocenia

relacje łączące

bohaterów

rozpoznaje



świata

przedstawionego w

utworze

interpretuje tekst

na poziomie

przenośnym

Pisownia

wyrazów z ó i u

wyszukuje wyrazy

z ó i u w zestawie


w ćwiczeniach

zna zasady pisowni

ó i u i stara się je

stosować

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stosuje zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów z ó i u

zapisuje poprawnie


ó i u w zestawie


w ćwiczeniach

zapisuje

poprawnie wszystkie

wyrazy z ó i u w


zawartych w

ćwiczeniach

Powtórzenie

wiadomości o

czasownikach

rozpoznaje

czasownik wśród


rozpoznaje w

tekście formy liczb,

czasów, osób,

rodzajów

gramatycznych

czasownika

rozpoznaje

nieosobowe formy

czasownika

rozpoznaje niektóre

czasowniki dokonane i

niedokonane

wskazuje w tekście

czasowniki w stronie

tworzy formy liczby

pojedynczej i mnogiej

czasownika

tworzy formy

różnych czasów

czasownika

odmienia czasowniki

przez osoby i rodzaje

wskazuje w tekście

bezokoliczniki oraz

formy nieosobowe

zakończone na -no, -to,

-ono

poprawnie stosuje

formy czasowników

dokonanych i

niedokonanych w

przekształca formy

osobowe czasowników

na bezokoliczniki i

odwrotnie

odpowiednio do

przyjętego celu

przekształca formy

osobowe czasowników

na formy nieosobowe

zakończone na -no, -

to, -ono i odwrotnie

odpowiednio do

przyjętego celu

poprawnie i celowo

używa czasowników

dokonanych i

niedokonanych

stosuje poprawnie

i celowo różne formy

gramatyczne

czasowników

funkcjonalnie

stosuje czasowniki

dokonane i

niedokonane w

swoich

wypowiedziach

używa form strony

biernej i czynnej

czasownika dla

uzyskania

jednoznaczności

treści wypowiedzi

116

czynnej i w stronie

biernej

różnych czasach

zna pojęcia

czasowniki przechodnie

i czasowniki

nieprzechodnie

odróżnia

czasowniki

przechodnie od

nieprzechodnich

poprawnie i celowo

stosuje formy strony

czynnej i biernej

czasownika

Dialog – rady dla

piszących. Maria

Krüger, Godzina

pąsowej róży

(fragment)

prezentuje krótko

bohaterkę tekstu

wyszukuje w

tekście informacje na

temat dawnej szkoły

wskazuje w tekście

kwestie bohaterów i

słowa narratora

podaje przykłady

uzupełnień

dialogowych z tekstu

zna funkcje

znaków

interpunkcyjnych w

zapisie rozmowy

przy niewielkim


zapisuje dialog

opisuje miejsce na

podstawie ilustracji i

fotografii

omawia różnice

między szkołą dawną i

współczesną

zna funkcje dialogu

w tekście literackim

rozpoznaje uczucia

na podstawie


komunikowania się

zapisuje dialog,

korzystając z rad

zmieszczonych w

podręczniku

omawia różne

elementy świata

przedstawionego

wyraża opinię o

szkole w różnych

epokach

wyszukuje w

wypowiedziach

dialogowych elementy

charakterystyki

pośredniej

używa właściwych


do nazwania różnych

uczuć

zapisuje poprawnie

dialog, używając

właściwych znaków

interpunkcyjnych i

odpowiednich

uzupełnień

dialogowych

w opisie bohatera

uwzględnia wnioski

wyciągnięte z

przedstawionych

zdarzeń

przytacza

argumenty na

poparcie swojej opinii

o szkole

analizuje


wypowiedziach

dialogowych

rozpoznaje różne


uzupełnieniach

dialogowych

zapisuje dialog,

używając

różnorodnych

uzupełnień

dialogowych

Trudne formy

czasowników

zna zasady

odmiany czasowników

oznaczających ruch

typu iść w czasie

przeszłym i stara się je

stosować

zna zasady pisowni

nie z czasownikami i


dostrzega trudności

ortograficzne w

zakresie pisowni

zakończeń

bezokoliczników


w odmianie

wybranych

czasowników użytych

w ćwiczeniach

stosuje zasady

odmiany czasowników

oznaczających ruch typu

iść w czasie przeszłym

stosuje zasady

pisowni nie z

czasownikami

zna zasady pisowni -

źć, -ść, -ąć w

zakończeniach

bezokolicznika i stara

się je stosować

poprawnie odmienia

większość czasowników

użytych w ćwiczeniach

poprawnie używa

większości

czasowników

oznaczających ruch

typu iść w czasie

przeszłym

stosuje zasady

pisowni -źć, -ść, -ąć w

zapisie zakończeń

bezokolicznika

poprawnie

odmienia czasowniki

użyte w ćwiczeniach

poprawnie używa

czasowniki

oznaczające ruch typu

iść w czasie

przeszłym

poprawnie

zapisuje zakończenia

bezokolicznika

korzysta ze

słownika poprawnej

polszczyzny w celu

ustalenia

poprawności

językowej trudnych

form czasowników

117

Dorota

Terakowska,

Córka Czarownic

(fragment)

odpowiada na

pytania dotyczące

elementów świata

przedstawionego

przygotowuje plan

kilku obrazów

filmowych

dokumentujących

jedną z przygód

zna pojęcie

literatura fantasy

podaje

najistotniejsze

informacje na temat

bohaterów, uwzględnia

je w treści ogłoszenia

posługuje się ze

zrozumieniem

terminami plener, kadr

wskazuje elementy

fantastyczne w

omawianym tekście

objaśnia, na czym

polega zło wyrządzane

przez najeźdźców

formułuje

precyzyjne wskazówki

na temat elementów

scenografii

interpretuje słowa

pieśni

określa relacje

łączące bohaterki i

uzasadnia swoje

zdanie

wykorzystuje

wiedzę na temat

tworzywa filmowego

w analizie tekstu

powieści

objaśnia znaczenie

pieśni w kontekście

powieściowych

zdarzeń

Tryby

czasowników

rozpoznaje formy

trybu oznajmującego,

rozkazującego i

przypuszczającego

zna zasady

akcentowania

wyrazów w formie

trybu

przypuszczającego

tworzy formy trybu

oznajmującego,

rozkazującego i

przypuszczającego


zasady akcentowania

wyrazów w formie trybu

przypuszczającego

przekształca

zdania, wykorzystując

różne formy trybu

czasownika

poprawnie

akcentuje większość

czasowników w formie

trybu

przypuszczającego

funkcjonalnie

stosuje różne formy

trybu czasownika w

swoich

wypowiedziach

poprawnie

akcentuje czasowniki

w formie trybu

przypuszczającego

Pisownia cząstek

-bym, -byś, -by, -

byśmy, -byście

wyszukuje wyrazy

z cząstkami -bym, -

byś, -by, -byśmy, -

byście w zestawie


w ćwiczeniach


ortograficzne w


rozdzielnej pisowni

cząstek -bym, -byś, -

by, -byśmy, -byście

korzysta ze

słownika

ortograficznego


łącznej i rozdzielnej

pisowni cząstek -bym, -

byś, -by, -byśmy, -

byście i stara się je

stosować

stosuje zasady


pisowni cząstek -bym,

-byś, -by, -byśmy, -

byście w zestawie


w ćwiczeniach

poprawnie

zapisuje cząstki -

bym, -byś, -by, -

byśmy, -byście w


zawartych w

ćwiczeniach

Reklama – rady

dla piszących.

Jean-Pierre

Dawidts, Mały

Książę

odnaleziony

(fragment)

zna pojęcie

reklama

wie, czym jest

slogan reklamowy i

rozumie jego funkcję

odczytuje intencje

wypowiedzi

reklamowej

czyta rady dla

piszących reklamę


od wypowiedzi

oceniających

odczytuje znaczenie

wybranych haseł

reklamowych


środki językowe

występujące w

wypowiedziach

reklamowych

używa ze

zrozumieniem i we

właściwym kontekście

słowa reklama

rozpoznaje

przysłowia i związki

frazeologiczne w

hasłach reklamowych

zna środki

językowe występujące

w wypowiedziach

operuje

słownictwem

związanym z reklamą

rozpoznaje aluzje

literackie w hasłach

reklamowych

określa funkcję

różnych środków

językowych w

wypowiedziach o

charakterze

118

tworzy prosty tekst

reklamowy, korzystając

z rad zamieszczonych w

podręczniku

reklamowych

tworzy poprawny

językowo i

stylistycznie tekst

reklamowy

perswazyjnym

używa w tekście

reklamowym

bogatego języka i

ciekawych rozwiązań

graficznych

Janusz Christa,

Kajtek i Koko w

kosmosie

(fragment)

określa na

schemacie czas życia i

twórczości autora oraz

czas zdarzeń

przedstawionych w

komiksie

opowiada o

zdarzeniach

zna pojęcie

literatura

fantastycznonaukowa

opisuje tytułowych

bohaterów komiksu

wskazuje motywy

wykorzystane w

komiksie

objaśnia pojęcie

literatura

fantastycznonaukowa

opisuje miejsca

akcji poszczególnych

fragmentów komiksu

określa

problematykę utworów

komiksowych

wyszukuje w

tekście neologizmy

wskazuje rekwizyty


s.f.

zwraca uwagę w

prezentacji bohaterów

na ich realistyczny

lub fantastyczny

charakter

określa funkcję

neologizmów

wymyśla dalszy

ciąg zdarzeń,

utrzymując je w

konwencji s.f.

Powtórzenie

wiadomości o

rzeczownikach

rozpoznaje

rzeczownik wśród


rozpoznaje formy

liczb, przypadków i

rodzajów rzeczownika

zna zasady pisowni

rzeczowników

własnych i pospolitych

i stara się je stosować

wyodrębnia temat i

końcówki rzeczownika

odróżnia

rzeczowniki własne od

pospolitych

stosuje zasady

pisowni rzeczowników



zawartych w

ćwiczeniach

zna pojęcia


nieżywotne oraz

rzeczowniki osobowe i

nieosobowe

tworzy poprawne

formy przypadków

rzeczownika w

związkach wyrazowych

wie, od czego zależy

końcówka

odmienianego

rzeczownika

zapisuje poprawnie

większość

rzeczowników


w zestawie


w ćwiczeniach

rozpoznaje


nieżywotne

rozpoznaje

rzeczowniki osobowe i

nieosobowe

określa przypadki

rzeczownika

wymagane przez

podane czasowniki lub

przyimki

wykorzystuje

wiedzę o tym, że te

same końcówki mogą

wystąpić w różnych

przypadkach

rzeczownika

zapisuje

poprawnie


pospolite

stosuje wiedzę o

rzeczownikach

osobowych i

nieosobowych w

odmianie

rzeczownika

wykorzystuje

wiedzę o odmianie

rzeczowników w

swoich

wypowiedziach

ustnych i pisemnych

wykorzystuje

wiedzę na temat

końcówek

rzeczownika do

poprawnego zapisu

wyrazów

Stanisław Lem,

Bajka o maszynie

cyfrowej co ze

smokiem

walczyła

wyszukuje w

tekście informacje

dotyczące miejsca

akcji

porządkuje

zdarzenia w kolejności

chronologicznej

ustala czas akcji

wyszukuje

informacje w tekście

wskazuje elementy

komizmu w utworze

wymienia większość

cech klasycznej baśni

objaśnia, kim są

bohaterowie tekstu,

relacjonuje

pojedynek maszyny i

człowieka

wyjaśnia inwencję

autora w tworzeniu

tworzy notatkę

encyklopedyczną

używa ze

zrozumieniem słowa

absurd

formułuje

przesłanie utworu

119

wyszukuje w

tekście neologizmy

wymienia wybrane

cechy klasycznej baśni

neologizmów

wskazuje

podobieństwa oraz

różnice między baśnią

i utworem Stanisława

Lema

dostrzega

intertekstualny

charakter

opowiadania

Nietypowe

rzeczowniki

identyfikuje jako

rzeczowniki wyrazy

oznaczające rzeczy

związane z cechą

określoną za pomocą

liczb, np. setka,

ósemka


w tworzeniu form

rzeczowników

odmieniających się

według odmiennych

reguł

rozpoznaje

rzeczowniki

oznaczające cechy i

nazywające czynności

zna rzeczowniki

odmieniające się tylko

w liczbie pojedynczej

lub tylko w liczbie

mnogiej

odmienia na dwa

sposoby rzeczowniki

typu oko, ucho – w

zależności od

znaczenia

tworzy poprawne

formy większości

rzeczowników o

trudnej odmianie,

użytych w ćwiczeniach

wykorzystuje

wiedzę o zmianach w

temacie w odmianie

niektórych

rzeczowników

tworzy poprawne

formy rzeczowników

o trudnej odmianie,

użytych w

ćwiczeniach

Opowiadanie z

dialogiem – rady

dla piszących.

Clive Staple

Lewis Opowieści

z Narnii. Książę

Kaspian

(fragment)

prezentuje kilku

bohaterów tekstu

łączy powieściowe

zdarzenia w związki

przyczynowo-

skutkowe

zna pojęcie fabuła

zapisuje prosty

dialog

przy niewielkim


pisze opowiadanie z

dialogiem

prezentuje

wszystkich bohaterów

tekstu i wyraża opinie

na ich temat

wskazuje różne etapy

rozwoju akcji

odróżnia fabułę od

akcji


czasowniki oznaczające

ruch

redaguje krótkie

opowiadanie z

dialogiem, korzystając z

rad zamieszczonych w

podręczniku

wypowiada się na

temat znaczenia

bohaterów w tekście

omawia pojęcia

dotyczące różnych

elementów świata

przedstawionego

rozpoznaje typy

wypowiedzeń we

wskazanym

fragmencie tekstu

redaguje

opowiadanie z

dialogiem i

elementami opisu

ocenia przebieg

akcji

ocenia funkcję

zdarzeń spoza czasu

akcji

określa wpływ


na odbiór tekstu

redaguje

rozbudowane,

poprawne językowo,

stylistycznie i

kompozycyjnie

opowiadanie z

dialogiem i

elementami opisu

Pisownia

wyrazów z rz i ż

wyszukuje wyrazy

z rz i ż w zestawie


w ćwiczeniach

zna zasady pisowni

rz i ż i stara się je

stosować

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stosuje zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów z rz i ż

zapisuje poprawnie


rz i ż w zestawie


w ćwiczeniach

zapisuje

poprawnie wszystkie

wyrazy z rz i ż w


zawartych w

ćwiczeniach

Zbigniew

Herbert, Pudełko

zwane

wypowiada się na



wymienia czynności

kreujące kolejne

elementy obrazy

używa

funkcjonalnie epitetów

w opisie obrazu

przywołuje

konteksty literackie w

analizie i interpretacji

120

wyobraźnią zna pojęcie adresat

wiersza

określa nastrój

wiersza

poetyckiego

określa osobę

mówiącą oraz adresata

wiersza

wykorzystuje

pozawerbalne środki

wyrazu do oddania

nastroju w wierszu

poetyckiego

opisuje osobę

mówiącą i adresata

wiersza

objaśnia przenośne

znaczenia w wierszu

utworu

określa rolę

wyobraźni w

odbiorze tekstu

poetyckiego

wyjaśnia

znaczenie obrazów

poetyckich

Stopniowanie

przymiotników

rozpoznaje

przymiotnik wśród


określa liczbę i

rodzaj przymiotników

zna stopnie

przymiotnika

stopniuje

przymiotniki

wie, że przymiotnik

dopasowuje swoją

formę do określanego

rzeczownika

określa przypadki

przymiotników

wskazuje

przymiotniki,

niepodlegające

stopniowaniu

łączy przymiotniki

i rzeczowniki w

poprawne związki

wyrazowe

stosuje

przymiotniki we

właściwych

kontekstach

objaśnia funkcję

stopni przymiotnika

funkcjonalnie

używa związków

przymiotnika z

rzeczownikiem

prawidłowo

stopniuje trudne

formy przymiotników

Pisownia

wyrazów z ch i h

wyszukuje wyrazy

z h i ch w zestawie


w ćwiczeniach

zna zasady pisowni

h i ch i stara się je

stosować

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stosuje zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów z h i ch

zapisuje poprawnie


h i ch w zestawie


w ćwiczeniach

zapisuje

poprawnie wszystkie

wyrazy z h i ch w


zawartych w

ćwiczeniach

Św. Mateusz,

Przypowieść o

talentach

czyta uważnie

przypowieść

określa cechy i

postawy bohaterów

przypowieści

wie, że

przypowieści nie

należy odczytywać

tylko na poziomie

dosłownym

odtwarza wydarzenia

przedstawione w tekście

ocenia zachowanie

Pana wobec sług

rozumie znaczenia

słów i pojęć: drugie

dno, uniwersalny,

prawdy moralne

określa nadawcę

oraz odbiorcę

przypowieści

analizuje problem

winy i kary

przytacza i objaśnia

przesłanie

przypowieści

określa cechy

fabuły przypowieści

objaśnia znaczenia

słowa talent

objaśnia


wybranych

elementów świata

przedstawionego

omawia przesłanie

przypowieści w

kontekście

współczesnym

Pisownia

wyrazów wielką i

małą literą

wyszukuje wyrazy

pisane wielką i małą

literą w zestawie


w ćwiczeniach

zna zasady pisowni

wyrazów wielką i

małą literą i stara się je

stosuje zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów wielką i małą

literą

zapisuje poprawnie


wielką i małą literą w


zawartych w

ćwiczeniach

zapisuje

poprawnie wszystkie

wyrazy wielką i małą

literą w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

121

stosować

korzysta ze

słownika

ortograficznego

Stopniowanie

przysłówków

rozpoznaje



rozpoznaje związki

przysłówka z

czasownikiem

zna stopnie

przysłówka

stopniuje

przysłówki

wie, od jakich części

mowy tworzone są

przysłówki

zestawia przysłówki

o przeciwstawnym

znaczeniu

wskazuje przysłówki

niepodlegające

stopniowaniu

rozpoznaje związki

przysłówka z

przymiotnikiem lub

przysłówkiem

objaśnia funkcję

stopni przysłówka

rozpoznaje

wyrażenia

przyimkowe w

funkcji przysłówków

funkcjonalnie

używa różnych stopni

przysłówka w swoich

wypowiedziach

Jan

Kochanowski, Na

zdrowie

czyta uważnie tekst

fraszki, korzysta z

przypisów

wymienia

najważniejszą wartość

przywołaną w tekście

umiejętnie korzysta


polskiego w celu

objaśnienia

wskazanego hasła

zna pojęcie aluzja

literacka

zna pojęcie apostrofa

opisuje hierarchię

wartości uznawanych

przez osobę mówiącą

objaśnia znaczenie

słowa klejnot w

kontekście wiersza

używa ze

zrozumieniem

związków

frazeologicznych ze

słowem zdrowie

rozpoznaje

apostrofę jako środek

poetycki wskazujący

adresata

rozpoznaje intencje

nadawcy wypowiedzi

lirycznej

porównuje poznane

wcześniej fraszki z

utworem Jana

Kochanowskiego

rozpoznaje aluzję

literacką w tekście

inwokacji Pana

Tadeusza

objaśnia znaczenie

epitetu użytego w

apostrofie

wskazuje w

utworze właściwe

elementy schematu

rozumowania

formułuje wniosek

na temat

różnorodności

tematycznej fraszek

analizuje

nawiązania w

inwokacji Pana

Tadeusza do fraszki

Jana

Kochanowskiego

Typy

liczebników

rozpoznaje

liczebniki wśród



główne od

porządkowych


o zależności form

liczebnika od form

określanego

rzeczownika

rozpoznaje liczebniki

zbiorowe, ułamkowe i

nieokreślone

wykorzystuje

wiedzę na temat

zależności form

czasownika w roli

orzeczenia od

niektórych

liczebników

określających podmiot

stosuje prawidłowe

formy liczebników

używa

poprawnych form

liczebników w

związkach

wyrazowych

funkcjonalnie


liczebników w

swoich

wypowiedziach

Elżbieta Jodko-

Kula, Anka

(fragment)

wyszukuje

informacje z tekstu

opowiada o

zachowaniu tytułowej

bohaterki

zna pojęcie

powieść społeczno-

opisuje główną

bohaterkę

ocenia zachowanie

nastolatki

omawia relacje

panujące między

bohaterkami tekstu

formułuje pytania

do wywiadu z główną

bohaterką

interpretuje słowa

przytoczonej opinii

określa wpływ

narracji na odbiór i

omawia

problematykę tekstu

określa rolę

bohaterki

drugoplanowej w

zdarzeniach i ocenia

jej postawę

122

obyczajowa

ogląda reprodukcje

obrazów i czyta

fragment wypowiedzi

prasowej

rozumie znaczenie

słów istotnych dla

problematyki tekstu, np.

anoreksja,

samoakceptacja,

kompleksy

zrozumienie tekstu

dostrzega związki

pomiędzy tematyką

obrazów i

problematyką tekstu

formułuje

wypowiedź

zawierającą refleksję

na temat istoty i

wartości piękna

Ignacy Krasicki,

Przyjaciele

zapisuje tytuły

ilustracji w formie

równoważników zdań

dostrzega

uosobienia w tekście

umiejętnie korzysta


polskiego w celu

objaśnienia

wskazanego hasła

zna pojęcie morał

przytacza właściwe

fragmenty tekstu

wie, jaką funkcję

pełni uosobienie w

bajkach

ocenia postępowanie

bohaterów

formułuje pouczenie

wynikające z utworu

przekształca

wypowiedzi

bohaterów na

współczesną wersję

językową

poprawnie

dopasowuje epitety i

określenia dotyczące

poszczególnych

bohaterów

zna pojęcie ironia

uogólnia przesłanie

tekstu za pomocą

przysłowia

proponuje

interpretację głosową

kwestii

wypowiadanych

przez bohaterów

tekstu

wskazuje fragment

tekstu o charakterze

podsumowania

dostrzega

ironiczny charakter

epitetu serdeczny

formułuje

poprawną i bogatą

językowo wypowiedź

zawierającą opinię na

temat przyjaźni

Trudne formy

liczebnika


proste od złożonych


w zakresie odmiany

niektórych

liczebników


o budowie liczebników

złożonych do

poprawnego ich zapisu

wykorzystuje

wiedzę o odmianie

liczebników prostych i

złożonych w

wypowiedziach

ustnych oraz

pisemnych

poprawnie

odmienia liczebniki

wielowyrazowe

Ignacy Krasicki,

Lew pokorny,

Szczur i kot, Wół

i mrówki, Żółw i

mysz, Malarze,

Mądry i głupi

dostrzega komizm

w bajkach

wie, że w bajkach

zwierzęta uosabiają

cechy ludzkie

zna pojęcie

kontrast

rozpoznaje bajkę

wśród innych tekstów

literackich

omawia morał

wybranej bajki

zna pojęcie komizm

określa cechy

charakteru bohaterów

zwierzęcych w bajkach

wskazuje w bajkach

elementy zestawione na

zasadzie kontrastu

wskazuje różnice

pomiędzy bajką i baśnią

objaśnia, na czym

polega komizm w

wybranych bajkach

objaśnia pojęcie

alegoria

używa

skontrastowanych

epitetów w

wypowiedzi na temat

bajek

wskazuje cechy

bajki na przykładzie

wybranych utworów

Ignacego Krasickiego

rozpoznaje różne

rodzaje komizmu

wskazuje

przykłady alegorii w

tekstach bajek

objaśnia funkcję

kontrastu w bajkach

wyjaśnia, na czym

polega dydaktyczny

charakter bajek

Zaimki i ich

znaczenie

zna pojęcie zaimek


zaimki wśród innych

wie, że funkcją

zaimków jest

zastępowanie innych

rozpoznaje zaimki

ze względu na część

mowy, którą zastępują

funkcjonalnie


zaimków w swoich

123

części mowy części mowy

stosuje poprawne

formy zaimków

odmiennych

wypowiedziach

Trudne formy

zaimków

wie, że zaimki

osobowe mogą mieć

formy krótsze i

dłuższe


o sytuacjach, w których

należy używać

krótszych i dłuższych

form zaimków

rozpoznaje zaimki

ze względu na funkcję,

jaką pełnią

wykorzystuje

wiedzę o funkcjach

zaimków w swoich

wypowiedziach

ustnych i pisemnych

Streszczenie –

rady dla

piszących. Ignacy

Krasicki, Czapla

ryby i rak, Kruk i

lis

odróżnia w tekście

informacje ważne od

informacji

drugorzędnych

podejmuje próby

przekształcenia zdań

złożonych na

pojedyncze oraz

zastępowania słów i

wyrażeń

szczegółowych

ogólnymi

przy niewielkim


pisze streszczenie

sporządza plan

najważniejszych

zdarzeń


złożone na pojedyncze

oraz zastępuje słowa i

wyrażenia szczegółowe

ogólnymi

redaguje

streszczenie, korzystając

z rad w podręczniku

wyciąga wnioski na

temat przyczyn i

skutków zdarzeń w

bajce

uogólnia przesłanie

bajki za pomocą

trafnie dobranego

przysłowia

redaguje poprawne

językowo i

stylistycznie

streszczenie

używa ze

zrozumieniem słów

manipulacja i

hipokryzja w

wypowiedzi na temat

działań głównej

bohaterki

wie, jaka jest

funkcja stylistyczna

przekształceń

składniowych i

leksykalnych

redaguje zwięzłe,

poprawne językowo i

stylistycznie

streszczenie

Przyimki rozpoznaje

przyimek wśród


rozpoznaje

przyimki proste i

złożone

wie, jak zbudowane

jest wyrażenie

przyimkowe

tworzy przyimki

złożone

wie, że przyimki

wymagają użycia

odpowiedniego

przypadka rzeczownika

rozpoznaje przyimki

funkcjonujące tylko w

wyrażeniach

przyimkowych

używa poprawnych

wyrażeń

przyimkowych dla

określenia relacji

przestrzennych,

czasowych oraz innych

zależności

odróżnia wyrażenia

funkcjonujące jak

przyimek od wyrażeń

w funkcji przysłówka

poprawnie

zapisuje przyimki

złożone

poprawnie

zapisuje wyrażenia

przyimkowe

funkcjonalnie

stosuje wyrażenia

przyimkowe w

swoich

wypowiedziach

Pisownia

przyimków i

wyrażeń

przyimkowych

wyszukuje

wyrażenia

przyimkowe i

przyimki złożone w


zawartych w

ćwiczeniach


ortograficzne w


rozdzielnej pisowni

przyimków złożonych

i wyrażeń



pisowni przyimków


przyimkowych i stara

się je stosować

stosuje zasady


pisowni przyimków


przyimkowych w


zawartych w

ćwiczeniach

poprawnie

zapisuje przyimki

złożone i wyrażenia

przyimkowe w


zawartych w

ćwiczeniach

124

przyimkowych

korzysta ze

słownika

ortograficznego

Spójniki zna pojęcie spójnik


spójniki wśród innych

części mowy

wskazuje spójniki

przed którymi

zasadniczo nie stawia

się przecinków

objaśnia funkcję

spójników w zdaniach

pojedynczych i

złożonych

funkcjonalnie

używa spójników w

swoich

wypowiedziach

Adam

Mickiewicz,

Powrót taty

wskazuje analogie

między fragmentami

tekstu a ich ilustracją

objaśnia czas

zdarzeń przywołanych

przez jednego z

bohaterów

przedstawia

bohaterów

wyodrębnia

wypowiedzi

bohaterów

rozpoznaje typy

zdań wypowiadanych

przez bohaterów

ballady

odtwarza główne

wydarzenia utworu

dostrzega różnicę

między czasem akcji, a

czasem przywołanych,

wcześniejszych zdarzeń

opisuje zachowanie

skontrastowanych

postaci

zna pojęcie monolog

porządkuje

wydarzenia według

podanego schematu

zna pojęcie

retrospekcja

objaśnia przemianę

bohatera

nazywa uczucia i

emocje eksponowane

w wypowiedziach

postaci

charakteryzuje

sposób prowadzenia

narracji

określa funkcję

retrospekcji w

omawianym utworze

omawia wartości

wyeksponowane w

tekście

przestrzega zasad

interpunkcji w zapisie

cytowanych

wypowiedzi

Juliusz Słowacki,

Z pamiętnika

Zofii Bobrówny

czyta uważnie

tekst, notatkę

biograficzną oraz

przypisy

określa uczucia

osoby mówiącej

porównuje poetycki

obraz ojczyzny z

dziełami malarskimi

recytuje tekst

wiersza

wskazuje autora,

osobę mówiącą oraz

adresatkę wiersza

określa uczucia

osoby mówiącej za

pomocą wyrazów

bliskoznacznych

wskazuje

zdrobnienia i określa ich

funkcję

recytuje tekst

wiersza, podkreślając

głosem ważne słowa

analizuje wiersz,

uwzględniając

kontekst biograficzny

rozpoznaje środki

stylistyczne tworzące

obrazy poetyckie

objaśnia, czym dla

poety była ojczyzna

artykułuje

prawidłowo głoski

podczas recytacji

recytuje tekst,

podkreślając

odpowiednią

modulacją nastrój

wiersza

interpretuje prośbę

skierowaną do

adresatki wiersza na

poziomie przenośnym

używa ze

zrozumieniem słów

nostalgia, idealizacja

w odniesieniu do

wypowiedzi lirycznej

określa funkcję

przypisywaną

przyrodzie w wierszu

głosowo

interpretuje tekst,




Joanna

Rudniańska,

Kotka Brygidy

(fragment)

objaśnia, kim jest

główna bohaterka

utworu

dostrzega dwie

różne przestrzenie w

tekście literackim

przedstawia

podaje informacje na

temat czasu i miejsca

akcji


właściwe cytaty

przedstawia opinie

rodziców o jednym z

określa przyczyny

stanu emocjonalnego

głównej bohaterki

omawia znaczenie

domu dla młodej

bohaterki

objaśnia, czym była

analizuje sposób

ukazania motywu

literackiego w

powieści

wykazuje się

wiedzą na temat

realiów czasu wojny

125

rodzinę dziewczynki

omawia reakcję

bohaterki na ulubiony

prezent

członków rodziny

objaśnia reakcję

bohaterki na prezent

volkslista i czym

skutkowało jej

podpisanie

wypowiada się na

temat wojny w

kontekście zachowań i

refleksji bohaterów

powieści

na podstawie

poznanych wcześniej

tekstów

ocenia postawę

ojca wobec

propozycji podpisania

volkslisty

interpretuje obraz

o tematyce wojennej

Pisownia nie z

różnymi

częściami mowy

wyszukuje wyrazy

z nie w zestawie


w ćwiczeniach

zna zasady pisowni

nie z rzeczownikami,

czasownikami,

przymiotnikami,

przysłówkami,

liczebnikami i

zaimkami i stara się je

stosować

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stosuje zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów z nie z


mowy

zapisuje poprawnie


nie w zestawie


w ćwiczeniach

zapisuje

poprawnie wszystkie

wyrazy z nie w


zawartych w

ćwiczeniach

Tadeusz

Różewicz,

Przepaść

wyszukuje

informacje na temat

bohaterki wiersza

podaje skojarzenia

z wyrazem przepaść

określa znaczenie

gestu podania ręki

zna pojęcie

sytuacja liryczna

rozpoznaje wiersz

biały

podaje informacje na

temat bohaterki wiersza

dopasowuje pojęcia

do dwóch przestrzeni

literackich w wierszu

analizuje uczucia

przeżywane przez

bohaterkę wiersza

wskazuje cząstkę

wiersza ujawniającą

obecność osoby

mówiącej

zna cechy wiersza

białego

wyodrębnia obrazy

ukazujące świat z

wiersza

objaśnia różnice

między przestrzeniami

w wierszu

przedstawia

uczucia przeżywane

przez bohaterkę

objaśnia pojęcie

sytuacja liryczna w

odniesieniu do wiersza

Tadeusza Różewicza

analizuje budowę

wiersza

opisuje obrazy

poetyckie z wiersza i

nadaje im tytuły

objaśnia znaczenia

przenośni poetyckich

przedstawia

refleksje na temat

problemu

poruszanego w

utworze

określa wartości

istotne dla osoby

mówiącej

proponuje

interpretację głosową

utworu

Isaac Bashevis

Singer, Dzień, w

którym się

zgubiłem

(fragment)

redaguje ogłoszenie

na temat bohatera

zapisuje rozmowę

na temat usposobienia

i zwyczajów bohatera

wie, czym zajmuje

się filozofia

opowiada o

zdarzeniach

wie, że bohaterowie

mogą być

charakteryzowani

bezpośrednio lub

pośrednio

porządkuje relacje

na temat bohatera

rozpoznaje cechy

bohatera na podstawie

charakterystyki

pośredniej


podsumowuje

zdarzenia z tekstu za

pomocą właściwego

przysłowia

opisuje bohatera,

wprowadzając

elementy

126

wskazuje w tekście

pytania o charakterze

filozoficznym

charakterze

filozoficznym

charakterystyki

bezpośredniej i

pośredniej

formułuje pytania

dotyczące znaczenia i

sensu twierdzeń

filozoficznych

Powtórzenie

wiadomości o

wypowiedzeniach

tworzy różne typy

wypowiedzeń

stosuje

wypowiedzenia

oznajmujące,

rozkazujące, pytające

w zależności od celu

wypowiedzi

odróżnia zdanie od

wypowiedzenia bez

osobowej formy

czasownika

wie, że

wypowiedzenie

wykrzyknikowe służy

podkreśleniu ekspresji

wypowiedzi

rozpoznaje

równoważniki zdań

odróżnia zdanie

pojedyncze od zdania

złożonego

wykorzystuje

wiedzę o odmianie

wyrazów do tworzenia

poprawnych

wypowiedzeń

wykorzystuje

funkcjonalnie

równoważniki zdań w

swoich

wypowiedziach

celowo


typy wypowiedzeń

dla osiągnięcia

zamierzonych

efektów

wykorzystuje

wiedzę o budowie

wypowiedzeń w

interpretacji tekstów

poetyckich

Michel Piquemal,

Drogocenna

perła

streszcza historię

przedstawioną w

tekście

wypowiada swoje

zdanie na temat

wartości bogactwa

rozpoznaje i nazywa

uczucia bohatera

wskazuje przysłowie

oddające sens opowieści


cechy przypowieści w

omawianym utworze

rozpoznaje

symboliczne znaczenie

perły

uzasadnia swoje

zdanie na temat

bogactwa odpowiednio

dobranymi

argumentami

wskazuje

przesłanie utworu

omawia cechy

przypowieści w

odniesieniu do tekstu

o perle

Orzeczenia

czasownikowe i

imienne

rozpoznaje w

zdaniu orzeczenie

wie, że funkcję

orzeczenia w zdaniu

pełni najczęściej

czasownik w formie

osobowej

zna pojęcie

orzeczenie

czasownikowe

zna pojęcie

orzeczenie imienne

rozpoznaje

orzeczenie

czasownikowe w zdaniu

wie, jak zbudowane

jest orzeczenie imienne

rozpoznaje

orzeczenie imienne w

zdaniu

rozpoznaje

orzeczenia utworzone

przez wyrazy typu

trzeba, można,

należy, warto z

towarzyszącym im

bezokolicznikiem

nazywa części

mowy występujące w

funkcji orzecznika

funkcjonalnie i

poprawnie używa

orzeczenia

czasownikowego,

imiennego oraz

orzeczenia z

wyrazami typu

trzeba, można,

należy, warto w

zdaniu

wykorzystuje

wiedzę o różnych

typach orzeczeń do

tworzenia

poprawnych

językowo oraz

stylistycznie tekstów

Krzysztof

Lisowski,

Stworzenie

świata

wskazuje w

wierszu epitety,

uosobienia, przenośnie

wskazuje

rozmieszczenie w

wymienia elementy

obrazu poetyckiego i

opisuje sytuację liryczną

wyjaśnia tytuł

wiersza

określa funkcję

środków

stylistycznych

zastosowanych w

wierszu

porównuje kolejne

obrazy poetyckie z

biblijnym opisem

stworzenia świata

omawia

127

przestrzeni różnych

elementów świata

poetyckiego

opisuje zachowanie

dziecka ukazanego w

wierszu

przypomina cechy

wiersza wolnego,

białego, ciągłego,

stroficznego,

określa doznania

osoby mówiącej w

wierszu

rozpoznaje typ

omawianego wiersza

objaśnia znaczenie

przenośni

wskazuje w

wierszu cechy

dziecięcego spojrzenia

na świat

opisuje obraz

Wiliama Blake`a

symboliczne

znaczenie

umiejscowienia

dziecka w centrum

poetyckiego świata

interpretuje

zachowanie dziecka

ukazanego w wierszu

uwzględnia w

swojej wypowiedzi

na temat obrazu

analogię między

dziełem malarskim i

poetyckim

Rodzaje

podmiotów

rozpoznaje w

zdaniu podmiot

zna pojęcie

podmiot gramatyczny

zna pojęcia

podmiot szeregowy i

podmiot towarzyszący

zna pojęcie podmiot

logiczny

zna pojęcie podmiot

domyślny

wie, że w funkcji

podmiotu występują

rzeczowniki oraz inne

części mowy w funkcji

rzeczownikowej

rozpoznaje

sytuacje, w których

należy użyć podmiotu

logicznego

rozumie funkcję

stylistyczną podmiotu

domyślnego

rozpoznaje zdania

bezpodmiotowe

rozpoznaje różne

typy podmiotów w

zdaniach

funkcjonalnie i

poprawnie używa

różnych typów

podmiotów w

zdaniach

List oficjalny –

rady dla

piszących.

Dekalog św.

Franciszka

czyta Dekalog św.

Franciszka i analizuje

jego treść

czyta informacje o

św. Franciszku

rozpoznaje

oficjalną i nieoficjalną

sytuację

komunikacyjną

zna budowę i

wyznaczniki listu

oficjalnego

przy niewielkim


pisze list oficjalny

uogólnia treść

zapisów kolejnych

punktów Dekalogu w

formie tytułów

wykorzystuje

informacje o postaci

świętego Franciszka w

analizie dzieła

malarskiego

wie, w jakich

sytuacjach

komunikacyjnych

używać języka

oficjalnego

zapisuje poprawnie

datę dzienną

redaguje list

oficjalny, korzystając z

rad w podręczniku

określa odbiorcę

słów św. Franciszka

wymienia

współczesne osoby

kierujące się w życiu

filozofią

franciszkańską

objaśnia pojęcia

język oficjalny i język

nieoficjalny

analizuje budowę

regulaminu

redaguje poprawny

formalnie, językowo i

stylistycznie list

oficjalny

określa intencję

wypowiedzi

sformułowanej w

formie dekalogu

analizuje

współczesną

rzeczywistość przez

pryzmat filozofii

franciszkańskiej

rozpoznaje

sformułowania


języka oficjalnego

formułuje zasady

dotyczące zapisu

informacji w

punktach

redaguje zwięzły,

poprawny językowo i

stylistycznie list

oficjalny

Pisownia

końcówek -i, -ii –

ji

wyszukuje wyrazy

z końcówkami -i, -ii, -

ji w zestawie


stosuje zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów z końcówkami

-i, -ii, -ji

zapisuje poprawnie


końcówkami -i, -ii, -ji

w zestawie


zapisuje

poprawnie wszystkie

wyrazy z

końcówkami -i, -ii, -

128

w ćwiczeniach

korzysta ze

słownika

ortograficznego

w ćwiczeniach ji w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

Przydawki rozpoznaje w

zdaniu przydawki

wyrażone

przymiotnikami

zna funkcję

składniową przydawki

buduje poprawne

związki wyrazowe z

przydawkami

wie, jakimi

częściami mowy może

być wyrażona

przydawka

rozpoznaje w

zdaniu przydawki

wyrażone różnymi

częściami mowy

rozumie zależność

szyku przydawki i jej

znaczenia

celowo i

funkcjonalnie

wykorzystuje

przydawki w swoich

wypowiedziach

funkcjonalnie

używa różnorodnych

przydawek w opisie

dzieła sztuki

Jan Twardowski,

Prawda

wypowiada się na



wskazuje

powtarzające się

fragmenty wiersza

wie, że prawda jest

uniwersalną wartością

wyodrębnia różne

prawdy przywołane w

wierszu

określa funkcję

powtarzających się słów

w wierszu

używa

frazeologizmów ze

słowem prawda

wskazuje środki

stylistyczne użyte do

opisu prawdy

objaśnia

metaforyczne

porównanie

zna pojęcie anafora

rozważa znaczenie

wartości prawdy w

stosunkach

międzyludzkich

opisuje różne typy

prawdy z wiersza za

pomocą

bliskoznacznych

określeń

wskazuje sytuacje

życiowe, które można

skomentować

słowami z wiersza

objaśnia funkcję

anafory w odniesieniu

do omawianego

tekstu

używa ze

zrozumieniem słowa

dogmat

Dopełnienia rozpoznaje w

zdaniu dopełnienia

wyrażone

rzeczownikami

zna funkcję

składniową

dopełnienia

buduje poprawne

związki wyrazowe z

dopełnieniami

wie, jakimi

częściami mowy mogą

być wyrażone

dopełnienia

rozpoznaje w

zdaniu dopełnienia

wyrażone różnymi

częściami mowy

rozumie zależność

między stroną czynną i

bierną zdania a funkcją

dopełnienia

rozpoznaje

dopełnienia wyrażone

czasownikiem w

bezokoliczniku

określa formę

dopełnienia w

zdaniach

twierdzących i

przeczących

celowo i

funkcjonalnie

wykorzystuje

dopełnienia w swoich

wypowiedziach

Irena

Jurgielewiczowa,

Inna (fragment)

porządkuje


miejsc akcji

uzupełnia schemat

drzewka decyzyjnego

przedstawia główną

bohaterkę tekstu

wskazuje zewnętrzne

objawy emocji

przeżywanych przez

opowiada o sytuacji

bohaterki

opisuje zdarzenia z

punktu widzenia

bohatera

uzupełnia

informacje o

bohaterce opisem jej

wrażeń i nastroju

określa motywy

129

cytuje fragmenty

opisujące zachowanie

bohaterki

wie, co jest

tematem powieści

psychologicznej

określa winę

bohaterki

bohaterkę i nazywa jej

uczucia

analizuje czas

narracji powieści

uczestniczy aktywnie

w dyskusji na temat

przestrzegania zasad

moralnych

obserwującego

sytuację

formułuje

argumenty dla

oskarżyciela i obrońcy

bohaterki

używa ze

zrozumieniem słowa

etyka

zachowania chłopaka

i ocenia jego

postępowanie

określa funkcję

zastosowania narracji

w czasie

teraźniejszym

formułuje

przemyślane

argumenty w dyskusji

Rodzaje

okoliczników

rozpoznaje w

zdaniu okoliczniki

czasu, miejsca i

sposobu

zna funkcję

składniową

okoliczników

buduje poprawne

związki wyrazowe z

okolicznikami

wie, jakimi

częściami mowy mogą

być wyrażone

okoliczniki

rozpoznaje w

zdaniu okoliczniki celu

i przyczyny

nazywa części

mowy, którymi

wyrażone są

okoliczniki

funkcjonalnie

używa okoliczników

różnego typu w

swoich

wypowiedziach

Bolesław Prus, Z

legend dawnego

Egiptu

wymienia

wszystkich bohaterów

tekstu

analizuje rozwój

zdarzeń, wskazuje

kolejne elementy akcji

wskazuje

najważniejszy

przedmiot w tekście

przytacza z tekstu

fragmenty opisujące

faraona

odczytuje i objaśnia

informację podaną w

tytule utworu

dostrzega szczególny

sposób konstrukcji

zdarzeń i ukazuje ich

przebieg na schemacie

wie, jaką funkcję

pełni symbol w utworze

literackim

opisuje następcę

tronu i wyraża opinię o

nim

określa wpływ

tytułu opowiadania na

odczytanie tekstu

relacjonuje

okoliczności

powstawania edyktów

określa

symboliczne

znaczenia: pierścienia

oraz ukąszenia pająka

porównuje styl

rządzenia obu

władców

zna pojęcie nowela

rozpoznaje w

świecie

przedstawionym

utworu elementy


starożytnego Egiptu

analizuje

kolejność odrzucania

edyktów

omawia sens

zdania otwierającego

i zamykającego tekst

określa szanse i

zagrożenia związane

z polityką obu

władców

wskazuje cechy

noweli na podstawie

utworu Bolesława

Prusa

Analiza zdania

pojedynczego

rozpoznaje funkcje

składniowe wyrazów

użytych w

wypowiedzeniach

(podmiot, orzeczenie,

przydawka,

dopełnienie,

okolicznik)

przedstawia na

wykresie zależności

logiczne między

wyrazami

wskazuje w

związkach wyrazowych

wyrazy określane i

określające

wymienia pytania, na

które odpowiadają

wyrazy określające

analizuje związki

logiczne między

wyrazami,

wykorzystując

odpowiednie schematy

używa ze


podmiot, orzeczenie,

przydawka, okolicznik,

dopełnienie podczas


zdania

objaśnia związki

wyrazowe i strukturę

zdania,

wykorzystując

odpowiednie

schematy i notatki

graficzne

używa

funkcjonalnie nazw

wszystkich części

zdania podczas jego


130

Adam Ziemianin,

Z synem w oknie

opisuje sytuację z

wiersza

określa nastrój

utworu

podaje dosłowne i


wyrazu droga

analizuje budowę

wiersza

wskazuje osobę

mówiącą i adresata

wypowiedzi

określa, w jakim

znaczeniu użyto w

wierszu rzeczownika

droga

wskazuje elementy

budowy wiersza

wpływające na jego

melodyjność

określa wpływ

przenośni użytych w

tekście na nastrój

wiersza

omawia motyw

butów

siedmiomilowych w

literaturze

formułuje w

imieniu osoby

mówiącej wskazówki

dotyczące życia

objaśnia


określeń użytych w

tekście

określa funkcję

motywu butów

siedmiomilowych w

wierszu

wypowiada się na

temat wartości

ważnych w życiu

Zdania

podrzędnie

złożone

zna pojęcie zdanie


ze zdań

pojedynczych tworzy

zdania podrzędnie

złożone

objaśnia pojęcie

zdania podrzędnie

złożone na przykładach

wymienia pytania, na

które odpowiadają

zdania składowe

stosuje zasady


łączenia zdań

składowych w

zdaniach podrzędnie

złożonych

poprawnie


pojedyncze na zdania


odpowiednio do

przyjętego celu

funkcjonalnie

tworzy zdania

podrzędnie złożone w

swoich

wypowiedziach

Zdania

współrzędnie i

podrzędnie

złożone

rozpoznaje zdania

współrzędnie złożone

zna najczęściej

używane spójniki w

zdaniach współrzędnie

złożonych

rozpoznaje zdania


zna cztery typy zdań

złożonych: łączne,

rozłączne,

przeciwstawne i

wynikowe

odróżnia treści

przekazywane przez

zdania współrzędnie

złożone różnego typu

objaśnia sposób

łączenia zdań

składowych w zdaniu

złożonym

przedstawia



w zdaniach

współrzędnie


wykresów

przedstawia



w zdaniach podrzędnie


wykresów

stosuje zasady


łączenia zdań


typu

poprawnie


złożone na zdania

pojedyncze

odpowiednio do

przyjętego celu

funkcjonalnie

tworzy zdania

współrzędnie i


różnego typu

zapisuje zdania

złożone zgodnie z

zasadami interpunkcji

Zasady użycia

znaków

interpunkcyjnych

stosuje

funkcjonalnie kropkę,

znak zapytania i


wypowiedzeń

zna zasady

dotyczące użycia

przecinka w zdaniu

stosuje poznane

zasady użycia przecinka

w zdaniu pojedynczym i

złożonym


zasady użycia

dwukropka, nawiasu i

cudzysłowu

poprawnie stawia

przecinki w zdaniach

pojedynczych i

złożonych

stosuje zasady

użycia dwukropka,

nawiasu i cudzysłowu

poprawnie używa


cudzysłowu

131

pojedynczym oraz

złożonym i stara się je

stosować


w zakresie użycia


cudzysłowu

korzysta ze

słownika

ortograficznego

Eric-Emmanuel

Schmitt, Oskar i

pani Róża

(fragment)

podaje informacje

na temat głównego

bohatera utworu

przedstawia w

punktach treść listów

pisanych przez

tytułowego bohatera

omawia relacje

chłopca z rodzicami

opisuje miejsce

zdarzeń

objaśnia powód

pisania listów

wskazuje

najboleśniejsze

przeżycie bohatera

opisuje

samopoczucie

bohatera i jego

nastroje

określa temat

utworu

ocenia zachowanie

lekarza wobec

pacjenta, wskazuje

pozytywne i

negatywne skutki

postępowania doktora

określa stosunek

bohatera do

otaczającej go

rzeczywistości

stawia pytania

zainspirowane

omawianym tekstem

cytuje fragmenty

tekstu ukazujące

różne uczucia,

emocje i stany

bohaterów








pisemne.




WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA OCENY ROCZNE W KLASIE VI

Jerzy

Harasymowicz,

W marcu nad

ranem

przytacza epitety z

wiersza

wyszukuje

porównania dotyczące

zwierząt

zna pojęcie obraz

poetycki

wymienia elementy

krajobrazu z wiersza

wskazuje przenośnie

mające charakter

ożywienia

określa cechy obrazu

poetyckiego

nadaje tytuły

kolejnym zwrotkom

wiersza

objaśnia znaczenie

przenośni

rozumie wpływ


na charakter obrazu

wybiera epitety

najpełniej oddające

istotę opisywanych

obiektów

podpisuje

ilustracje trafnie

dobranymi

metaforami

132

poetyckiego objaśnia pojęcie

obraz poetycki w

odniesieniu do

omawianego tekstu

Słowniki

poprawnej

polszczyzny i

frazeologiczny

samodzielnie


zawartych w słowniku

ortograficznym,

słowniku języka

polskiego oraz

wyrazów

bliskoznacznych

zna funkcję

słowników


poprawnej

polszczyzny


wyrazów obcych

zna budowę

słowników


poprawnej polszczyzny

objaśnia znaczenia

wybranych związków

frazeologicznych

korzysta ze

słowników


poprawnej

polszczyzny


typów słowników –

odpowiednio do

potrzeb

Bożena Fabiani,

Moje gawędy o

sztuce (fragment)

zaznacza na osi

czasu okres życia

artysty

nazywa swoje

reakcje odbiorcze

dotyczące dzieł

malarskich

rozpoznaje w

tekście zgrubienia

wyszukuje w

tekście informacje

pozwalające

naszkicować postać

przytacza z tekstu

fakty dotyczące życia i

twórczości malarza

przedstawia swoją

opinię na temat

prezentowanych dzieł

malarskich

wie, jaka jest funkcja

zgrubień

funkcjonalnie

przekształca tekst

określa stanowisko

autorki wobec dzieł

malarza

wyraża swoje

zdanie na temat opinii

o dziełach malarza

zaprezentowanej w

tekście

omawia pojęcie

zgrubienie, odwołując

się do przykładów z

tekstu

dostrzega elementy

karykaturalne w dziele

malarskim

wskazuje w

tekście wyrazy

oceniające

używa ze

zrozumieniem

wyrazów

subiektywny,

obiektywny,

pejoratywny

przytacza z tekstu

słowa wyrażające

negatywne emocje

objaśnia na

podstawie informacji

w przypisach funkcje

karykatury i groteski

Powtórzenie

wiadomości o

głoskach i

literach

dzieli wyrazy na

głoski i litery

wykorzystuje

znajomość alfabetu w

praktyce

odróżnia spółgłoski

od samogłosek

rozpoznaje wyrazy

dźwiękonaśladowcze

podaje przykłady

wyrazów o różnej


rozpoznaje

spółgłoski dźwięczne i

bezdźwięczne oraz

twarde i miękkie

prawidłowo

oznacza większość

głosek miękkich,

dźwięcznych i

bezdźwięcznych w

wyrazach użytych w

ćwiczeniach

poprawnie zapisuje

wyrazy z podanymi

grupami samogłosek i

spółgłosek

funkcjonalnie


na temat liter i głosek

w swoich

wypowiedziach

ustnych i pisemnych

wykorzystuje inne

formy wyrazu lub

wyrazy pokrewne dla

uzasadnienia pisowni


Irving Stone,

Udręka i ekstaza

(fragment)

przedstawia

najistotniejsze


okoliczności

powstania rzeźby oraz

opowiada o

przygotowaniach do

stworzenia dzieła

opisuje postacie

wyrzeźbione przez

zna kontekst

biblijny sceny

ukazanej w dziele

rzeźbiarskim

określa uczucia i

objaśnia wybór

postaci

przedstawianych w

dziele sztuki

określa cele

133

jej autora

opowiada o

kolejnych etapach

pracy nad posągiem

odróżnia postać

historyczną od postaci

fikcyjnej

artystę

zna pojęcie powieść

biograficzna

emocje wyrażane

przez postacie

określa cechy

powieści biograficznej

przyświecające

artyście w pracy nad

pietą

wyjaśnia różnice

między rzeźbą i

malarstwem

Opis obrazu –

rady dla

piszących. Paul

Cezanne, Martwa

natura z jabłkami

i pomarańczami

ogląda uważnie

reprodukcje obrazów

zamieszczone w

podręczniku

wie, co

przedstawia martwa

natura

podaje

podstawowe

informacje na temat

obrazu

przy niewielkim


redaguje opis obrazu

wskazuje i nazywa

najbardziej widoczne

elementy obrazów

wyraża opinię na

temat dzieła malarskiego

redaguje opis obrazu,


podręczniku

wyszukuje

elementy kompozycji

nawiązujące do

kształtu wybranych

brył geometrycznych

używa ze

zrozumieniem

sformułowań

dotyczących techniki

malarskiej

redaguje opis

obrazu, stosując

różnorodne środki

językowe

porównuje

elementy obrazu

ukazane w technice

malarskiej i

fotograficznej

formułuje

wypowiedź w funkcji

perswazyjnej,

zachęcającą do

zakupu dzieła

redaguje

rozbudowany,

poprawny

kompozycyjnie,

językowo i

stylistycznie opis

obrazu

Maria

Pawlikowska-

Jasnorzewska,

Olejne jabłka

wskazuje w

wierszu epitety

oddziałujące na zmysł

wzroku

określa sytuację

liryczną w wierszu

redaguje

zaproszenie na

wernisaż

wyszukuje w utworze

wyrazy związane

tematycznie z

malarstwem

określa emocje osoby

mówiącej

określa funkcję

uosobień użytych w

wierszu

przyporządkowuje

różne środki wyrazu

do właściwych

dziedzin sztuki

odczytuje

znaczenie

przenośnych określeń

porównuje dzieło

poetyckie z

malarskim, wskazuje

podobieństwa i

różnice

Oznaczanie

głosek miękkich,

dźwięcznych i

bezdźwięcznych

wyszukuje wyrazy

ze spółgłoskami

miękkimi,

dźwięcznymi i

bezdźwięcznymi w


zawartych w

ćwiczeniach

zna zasady


miękkich,

dźwięcznych i

bezdźwięcznych i


korzysta ze

słownika

stosuje zasady


miękkich, dźwięcznych i

bezdźwięcznych

poprawnie oznacza

większość głosek

miękkich,

dźwięcznych i

bezdźwięcznych w


zawartych w

ćwiczeniach

poprawnie

oznacza wszystkie

głoski miękkie,

dźwięczne i

bezdźwięczne w


zawartych w

ćwiczeniach

134

ortograficznego

Miron

Białoszewski,

Szare eminencje

zachwytu

wymienia

przedmioty

zaprezentowane w

wierszu

wskazuje epitety i

ożywienia opisujące

piec

określa

frekwencyjność głoski

we wskazanym

fragmencie utworu

wskazuje w tekście

środki poetyckie

oparte na

skojarzeniach ze

złotem, srebrem,

blaskiem

określa nastawienie

osoby mówiącej do

opisywanych

przedmiotów

wskazuje apostrofę

zna funkcję

wyliczenia

wyszukuje słowa

zawierające głoski o

podobnym brzmieniu

określa wpływ

środków poetyckich

opartych na

skojarzeniach ze złotem,

srebrem i blaskiem na

znaczenie opisywanych

przedmiotów

korzystając ze

słownika, podaje

znaczenie frazeologizmu

szara eminencja

omawia skojarzenia

związane z łyżką

durszlakową

wyszukuje

neologizm i objaśnia

jego znaczenie

objaśnia pojęcie

instrumentacja

głoskowa

używa ze

zrozumieniem słowa

nobilitacja w analizie

wiersza

cytuje fragmenty

ujawniające ekspresję

osoby mówiącej

wyjaśnia w formie

kilkuzdaniowej

wypowiedzi zamysł

autora tekstu

rozpoznaje

frazeologizm użyty

do stworzenia

neologizmu

przytacza

metafory i określa

charakter

obrazowania

poetyckiego

określa funkcję

instrumentacji

głoskowej

zastosowanej w

wierszu

objaśnia zabieg

sakralizacji

opisywanych

przedmiotów

omawia znaczenie

opisywanych

przedmiotów w

kontekście tytułu

wiersza

rozważa pojęcie

piękna

Głoski ustne i

nosowe

zna pojęcia głoski

ustne i głoski nosowe

podaje przykłady

głosek ustnych i

nosowych

odróżnia głoski ustne

od nosowych

poprawnie zapisuje


zawierających głoski

ustne i nosowe

funkcjonalnie


na temat głosek

ustnych i nosowych

w swoich

wypowiedziach

Pisownia

połączeń

literowych en,

em, on, om

wyszukuje wyrazy

z połączeniami

literowymi en, em,

on, om w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach


ortograficzne w

zakresie pisowni

połączeń literowych

en, em, on, om

korzysta ze

słownika

ortograficznego


pisowni połączeń

literowych en, em, on,

om i stara się je

stosować

stosuje zasady

pisowni połączeń

literowych en, em, on,

om w zestawie


w ćwiczeniach

poprawnie

zapisuje połączenia

literowe en, em, on,

om w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

Tadeusz Kubiak, omawia wrażenia opisuje sytuację wskazuje środki objaśnia znaczenie

135

W stroju z mgły czytelnicze po

lekturze wiersza

wskazuje w

wierszu nawiązanie do

innego utworu

poetyckiego

ogląda uważnie

reprodukcje obrazów

Edwarda Degasa

wie, jakie utwory

zalicza się do liryki

przedstawioną w

wierszu

wskazuje obraz, do

którego mogą

nawiązywać słowa

wiersza i uzasadnia swój

wybór

wie, na czym polega

przerzutnia

opisuje nastrój

utworu

poetyckie użyte w

opisie tancerki

opisuje obraz z

punktu widzenia

młodego odbiorcy

wyszukuje

przerzutnie w tekście

omawia rymy w

wierszu, objaśnia, na

czym polega ich

oryginalność

metafory

opisuje obraz z

punktu widzenia

przewodnika

muzealnego

przedstawia

skojarzenia

wywołane środkami

poetyckimi

określa wpływ

przerzutni na rytm

utworu

Pisownia

końcówek -ę, -

em, -ą, -om

wyszukuje wyrazy

z końcówkami -ę, -

em, -ą, -om w


zawartych w

ćwiczeniach

korzysta ze

słownika

ortograficznego

stosuje zasady

ortograficzne do

poprawnego zapisu

wyrazów z końcówkami

-ę, -em, -ą, -om

zapisuje poprawnie


końcówkami -ę, -em,

-ą, -om w zestawie


w ćwiczeniach

zapisuje

poprawnie wszystkie

wyrazy z

końcówkami -ę, -em,

-ą, -om w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

Kazimierz

Przerwa-

Tetmajer, Jak

Janosik tańczył z

cesarzową

(fragment)

wymienia postacie

przywołane w wierszu

opisuje wygląd

tancerzy

wskazuje wyrazy

dźwiękonaśladowcze

w wierszu

wie, czym jest

gwara

wyszukuje w

tekście wyrazy

gwarowe

opisuje sceny

przedstawione na

obrazach Zofii

Stryjeńskiej

objaśnia, kim są

postacie z wiersza

wymienia rekwizyty i

elementy scenografii

niezbędne do

inscenizacji opisanego

tańca

określa funkcję

wyrazów

dźwiękonaśladowczych

opracowuje na

podstawie tekstu

słowniczek wyrazów

gwarowych

wskazuje elementy

obrazów nawiązujące do

treści wiersza

opisuje zachowanie

postaci

wskazuje

przenośnie odwołujące

się do wrażeń

wzrokowych

określa wpływ

rymów na rytm

wiersza

objaśnia wpływ

wyrazów gwarowych

na odbiór tekstu

wskazuje elementy

obrazów nawiązujące

do nastroju wiersza

opracowuje

scenariusz tańca

określa

symboliczne

znaczenie barwy

dominującej w stroju

zbójnika

wymienia

czynniki wpływające

na rytmizację i

dynamikę utworu

wyjaśnia

znaczenie wyrazów

gwarowych dla

autentyczności

przekazu poetyckiego

wymienia cechy

postaci

wyeksponowane w

wierszu i na obrazach

Akcent

wyrazowy i

zdaniowy

dzieli wyraz na

sylaby

prawidłowo

akcentuje wyrazy ze

stałym akcentem

wie, czym jest akcent

wyrazowy

określa funkcję

akcentu zdaniowego

prawidłowo

akcentuje większość

wyrazów

stosuje w

wypowiedzi właściwą

intonację zdaniową

prawidłowo

akcentuje wyrazy

funkcjonalnie

używa akcentu

zdaniowego do

wyeksponowania

136

znaczeń wypowiedzi

Joanna

Pollakówna,

Stare fotografie

wskazuje zdjęcie

stanowiące najlepszą

ilustrację tekstu

wymyśla i zapisuje

dialog, który mogły

prowadzić bohaterki

wiersza

zna funkcję pytania

retorycznego

opisuje okoliczności

wypowiedzi osoby

mówiącej

określa nastrój

bohaterek wiersza

ustala, czego dotyczą

pytania postawione w

utworze

przytacza

przenośnie obrazujące

upływ czasu

wyraża opinię na

temat fotografii jako

dzieła sztuki

odpowiada na

pytania z tekstu

ocenia elementy

istotne podczas

fotografowania

artystycznego

przedstawia

refleksje związane z

wierszem

dostrzega

artystyczną kreację w

fotografii

dostrzega

retoryczny charakter

pytań z tekstu

Andrew Fusek-

Peters, Agenci na

deskorolkach. Nie

byle co!

(fragment)

ogląda zdjęcie

Jajka Konwaliowego i

czyta informacje na

temat jego twórcy

wyszukuje w

tekście wszystkie

rzeczowniki

nazywające klejnot

relacjonuje

zdarzenia dotyczące

kradzieży klejnotu

zna cechy powieści

sensacyjnej i

kryminalnej

opisuje Jajko

Konwaliowe

przedstawione na

ilustracji

rozumie, że słowa

mogą wyrażać

emocjonalny stosunek

mówiącego do

opisywanych rzeczy,

czynności itp.

rozpoznaje

bohaterów tekstu na

podstawie wyrażeń

omownych

objaśnia, w jaki

sposób oszukano

przestępcę

wykorzystuje w

opisie przedmiotu

informacje z tekstu

określa, które

rzeczowniki z tekstu

mają pozytywne, a

które negatywne

znaczenie

wskazuje

informacje

pochodzące spoza

zamieszczonego

fragmentu tekstu

wyraża opinię na

temat skuteczności


uzasadnia,

dlaczego jako

Fabergé uznaje się

za dzieło sztuki

rozpoznaje

nacechowanie

dodatnie i ujemne

wyrazów, wskazuje

znaczenia neutralne

określa motywy

działania wybranych

bohaterów

dostrzega i

omawia elementy

humorystyczne w

tekście

Wyrazy

pokrewne –

powtórzenie

podaje przykłady

wyrazów pokrewnych

rozpoznaje wyrazy

należące do tej samej

rodziny

zna mechanizmy

powstawania wyrazów

wie, że różne formy

gramatyczne tego

samego słowa nie są

wyrazami pokrewnymi

tworzy rodziny

wyrazów

tworzy wyrazy

pochodne za pomocą

podanych formantów

zna funkcje

formantów

rozpoznaje wyrazy

podstawowe, od

których utworzono

wyrazy pochodne

wykorzystuje

wiedzę o budowie

wyrazów pochodnych

podczas

przekształcania

wypowiedzeń

funkcjonalnie

stosuje różne wyrazy

pochodne w swoich

wypowiedziach

tworzy

rozbudowane rodziny

wyrazów

Pisownia

przedrostków

wyszukuje wyrazy

zawierające

przedrostki w


zawartych w

ćwiczeniach


pisowni przedrostków i


stosuje zasady

pisowni przedrostków

w zestawie


w ćwiczeniach

poprawnie

zapisuje przedrostki

w zestawie

ortogramów

zawartych w

ćwiczeniach

137


ortograficzne w

zakresie pisowni

przedrostków

korzysta ze

słownika

ortograficznego

Robert Louis

Stevenson,

Wyspa skarbów

(fragment)

rozpoznaje prawdę

i fałsz w

wypowiedziach

dotyczących treści

tekstu

opisuje Wyspę

Skarbów

redaguje krótki list

w imieniu kapitana

statku

wie, co jest

tematem powieści

przygodowej

określa typ

narratora

występującego we

fragmencie powieści

nadaje tytuły

wydzielonym częściom

tekstu

wyjaśnia, jakie

wrażenie wywarła

Wyspa Skarbów na

bohaterach tekstu

wzbogaca treść listu

o relację z wydarzeń

rozgrywających się u

brzegów wyspy

identyfikuje utwór

jako powieść

przygodową

sporządza na

podstawie tekstu mapę

Wyspy Skarbów

wymyśla ofertę

atrakcji turystycznych

Wyspy Skarbów

prezentuje bohatera

w formie zapisów na

karcie postaci gry

komputerowej

wie, czym

charakteryzują się

utwory zaliczane do

epiki

podaje różne

znaczenia słowa

skarb

określa

oczekiwania

bohaterów związane z

wizytą na wyspie

opisuje emocje i

uczucia jednego z

bohaterów

ocenia akcję

utworu i uzasadnia

swoje zdanie

Pisownia

przyrostków

wyszukuje wyrazy

zawierające przyrostki

w zestawie


w ćwiczeniach


ortograficzne w

zakresie pisowni

przyrostków

korzysta ze

słownika

ortograficznego


pisowni przyrostków i


stosuje zasady

pisowni przyrostków

w zestawie


w ćwiczeniach

poprawnie

zapisuje przyrostki w


zawartych w

ćwiczeniach

George Lucas,

Gwiezdne wojny:

część IV – Nowa

nadzieja

(fragment)

czyta fragment

powieści, przypisy

oraz informacje na

temat serii filmów

Gwiezdne wojny

prezentuje główną

bohaterkę i opowiada

o okolicznościach jej

pojmania

wyjaśnia, kim byli

rycerze Jedi

zna cechy filmu

kultowego

rozpoznaje i nazywa

cechy charakteru

bohaterki tekstu

dostrzega

kontrastowe zestawienie

postaci w utworze

wie, co obejmuje

scena filmowa

odtwarza losy

Republiki w formie

tytułów rozdziałów

kroniki

opisuje bohatera

reprezentującego siły

zła

redaguje notatki

prasowe na temat

katastrofy statku

powietrznego

objaśnia pojęcie

film kultowy w

odniesieniu do

Gwiezdnych wojen

opracowuje tekst

informacyjny

spełniający funkcję

napisów wstępnych

do filmu

określa znaczenie

i rolę Czarnego Lorda

138

wymienia elementy

świata

przedstawionego

pozwalające zaliczyć

utwór do gatunku s.f.

obmyśla ujęcia do

sceny bitwy

kosmicznej

w przebiegu akcji

wskazuje plan

filmowy adekwatny

do ukazania

fragmentu bitwy

Wyrazy

bliskoznaczne i

przeciwstawne

rozpoznaje wyrazy

bliskoznaczne i

przeciwstawne

dopasowuje do

podanych wyrazów oraz

związków wyrazowych

synonimy i antonimy

używa wyrazów i

określeń

synonimicznych w

różnych sytuacjach

komunikacyjnych

funkcjonalnie

stosuje w swoich

wypowiedziach

synonimy i antonimy

Marcin Kalita,

Aktorzy leczą

ludzkie dusze

(fragment)

wykorzystuje

notatkę ze strony

internetowej do

uzyskania informacji o

serialu

rozpoznaje komizm

w wypowiedziach

serialowych

bohaterów

czyta wywiad z

aktorką telewizyjną

wie, czym jest talk-

show

wie, jakie filmy

zaliczane są do kina

familijnego

wie, na czym polega

i z czego wynika

komizm słowny w

wypowiedziach postaci

filmowych

określa tematykę

wywiadu

prezentuje opinię

bohaterki wywiadu na

temat aktorstwa

określa tematykę

serialu

objaśnia elementy

komizmu słownego w

wypowiedziach

postaci

dostrzega

zróżnicowanie pytań

występujących w

wywiadzie

wyraża własną

opinię na temat

aktorstwa

objaśnia pojęcie

kino familijne w

odniesieniu do serialu

Rodzina zastępcza

odtwarza

humorystyczne

wypowiedzi

dialogowe postaci w

szerszym kontekście

sytuacyjnym

określa cel

dziennikarza

przeprowadzającego

wywiad

formułuje własne

pytania do wywiadu z

aktorką

Konstanty

Ildefons

Gałczyński,

Teatrzyk

„Zielona Gęś”

(fragment)

przedstawia swoje

reakcje odbiorcze

związane z lekturą

sztuki

podaje imiona

postaci

podaje skojarzenia

i związki wyrazowe ze

słowem osioł

wie, czym jest

kabaret

wskazuje główne

wydarzenie w

prezentowanej scenie

wskazuje elementy

świadczące o funkcji

scenicznej tekstu

rozpoznaje cechy

przypisane postaci osła

w utworze K.I.

Gałczyńskiego

zna podstawowe

informacje na temat

Teatrzyku „Zielona

Gęś”

analizuje fragment

wypowiedzi bohatera

pod kątem

poprawności

językowej

przedstawia reakcje

bohaterów sztuki

wyciąga wnioski na

temat ukształtowania

postaci osła w utworze

K.I. Gałczyńskiego

wskazuje elementy

humorystyczne w

sztuce

analizuje

znaczenie imion

bohaterów sztuki

objaśnia

absurdalność

wybranej sceny

wskazuje element

satyryczny w sztuce

wyjaśnia wpływ


na przesłanie utworu

Wyrazy

nacechowane

emocjonalnie

rozpoznaje wyrazy

wartościujące

pozytywnie i

negatywnie

zna pojęcia

zgrubienie i

zdrobnienie

rozpoznaje

zdrobnienia i zgrubienia

w tekście

tworzy zdrobnienia i

zgrubienia

zna funkcję

zdrobnień, zgrubień

oraz innych słów

wartościujących

emocjonalnie

podaje wyrazy

bliskoznaczne

używa zdrobnień,

zgrubień oraz

wyrazów

nacechowanych

emocjonalnie

odpowiednio do

przyjętego celu

wypowiedzi

139

nacechowane

emocjonalnie

Rady dla

dyskutujących.

Kazimierz

Szymeczko,

Czworo i kości

(fragment)

wskazuje

bohaterów

realistycznych

rozpoznaje świat

realistyczny i

fantastyczny w

powieści

opowiada o

wydarzeniach

czyta rady dla

dyskutujących

bierze udział w

dyskusji

określa charakter i

rolę wszystkich postaci

w powieści

objaśnia sposób

zmiany charakteru


rozpoznaje gatunek

literacki, do którego

nawiązuje fabuła

przedstawionej gry

rozpoznaje zwroty



dyskusji


zbudowane argumenty

w dyskusji

charakteryzuje

bohaterkę w formie

karty postaci w grze

wykorzystuje

informacje o RPG w

analizie świata

przedstawionego

utworu

wskazuje elementy

fabuły nawiązujące do

literatury fantasy

wyraża opinię na

temat RPG

formułuje właściwe

kontrargumenty

sporządza notatkę

encyklopedyczną na

temat jednej z postaci

odróżnia

wydarzenia

zaplanowane w grze

od spontanicznych

określa rolę

bohaterów w rozwoju

akcji

posługuje się ze

zrozumieniem

słowem dezaprobata

przestrzega

wszystkich zasad

kultury dyskusji

Ewa Nowak,

Yellow bahama w

prążki (fragment)

opowiada o

zdarzeniu

zawiązującym akcję

przytacza

fragmenty

streszczające

opowiadanie

wskazuje w

powieści elementy

humorystyczne

prezentuje swoją

opinię na temat

najciekawszej książki

omawia formę

prezentowanego

fragmentu powieści

opisuje reakcję

bohaterki na

opowiadanie

zamieszczone na forum

przytacza

sformułowania z języka

potocznego

formułuje zestaw

pytań do autora książki

określa tematykę

wyodrębnionych

fragmentów powieści

przedstawia opinię

bohaterki na temat

umiejętności autorki

opowiadania

określa funkcję

słów i wyrażeń

potocznych

podaje informacje

do notki biograficznej

objaśnia tematykę

zaprezentowanego

fragmentu powieści

wskazuje

wypowiedź zgodną z

opinią bohaterki

powieści

rozpoznaje

komizm postaci,

sytuacyjny i

językowy

sporządza notkę

biograficzną








pisemne.




Nauczyciele uczący języka polskiego w klasach 4-6 SP zastrzegają sobie prawo do ewentualnych zmian

w planach nauczania ze względu na specyfikę pracy w poszczególnych zespołach klasowych.

Documents

Program nauczania języka polskiego w klasach 4–6 Słowa z ...img.iap.pl/s/1118/6206/Edytor/program_nauczania_jezyk...1 Program nauczania języka polskiego w klasach 4–6 Słowa