PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA · II Polityka Ekologiczna Państwa, z 2001 r. ... zbędnych do realizacji zadań ochrony środowiska na obszarze całej Polski. Określa też, na pod-

PROGRAM OCHRONY RODOWISKA

DLA MIASTA I GMINY BODZENTYN

Kielce, 2004 r. I.

PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA MIASTA I GMINY BODZENTYN

2

WSTP ................................................................................................................................. 3 1. PODSTAWY PRAWNE ................................................................................................................................................... 3 2. CELE I ZAKRES PROGRAMU ...................................................................................................................................... 4 3. FUNKCJE PROGRAMU .................................................................................................................................................. 6 4. OKRES OBJTY PROGRAMEM ................................................................................................................................... 6 5. METODA OPRACOWANIA ........................................................................................................................................... 6

II. DIAGNOZA STANU ISTNIEJCEGO ............................................................................. 7 1. OGLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY BODZENTYN ........................................................................................ 7 2. ZASOBY PRZYRODNICZE .......................................................................................................................................... 9 3. SUROWCE MINERALNE ............................................................................................................................................ 27 4. GOSPODARKA WODNA ............................................................................................................................................ 28 5. GOSPODARKA ODPADAMI ...................................................................................................................................... 34 6. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE .............................................................................................................................. 37 7. GLEBY ........................................................................................................................................................................... 38 8. LASY .............................................................................................................................................................................. 41 9. HAAS I POLA ELEKTROMAGNETYCZNE.......................................................................................................... 43 10. POWANE AWARIE ................................................................................................................................................. 44 11. EDUKACJA EKOLOGICZNA ................................................................................................................................... 45

IV. PRIORYTETY I CELE EKOLOGICZNE ..........................................................................47 V. STRATEGIA DZIAA ...................................................................................................50

1. ZASOBY PRZYRODNICZE ........................................................................................................................................ 50 2. SUROWCE MINERALNE ............................................................................................................................................ 51 3. GOSPODARKA WODNA ............................................................................................................................................ 51 4. GOSPODARKA ODPADAMI ...................................................................................................................................... 52 5. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE ............................................................................................................................... 53 6. GLEBY I POWIERZCHNIA ZIEMI ............................................................................................................................ 53 7. LASY .............................................................................................................................................................................. 54 8. HAAS ........................................................................................................................................................................... 54 9. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE ................................................................................................... 54 9. POWANE AWARIE DROGOWE ............................................................................................................................. 55 10. EDUKACJA EKOLOGICZNA ................................................................................................................................... 55

VI. RDA FINANSOWANIA PROGRAMU ... .............................................................56 1. FUNDUSZE KRAJOWE. .............................................................................................................................................. 58 2. EKOFUNDUSZ .............................................................................................................................................................. 62 3. PROGRAMY POMOCOWE UNII EUROPEJSKIEJ ................................................................................................. 63 5. KALKULACJA KOSZTW WDRAANIA PROGRAMU ... ............................................................................... 65

VII. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU ..............................................................66 VII. STRESZCZENIE W JZYKU NIESPECJALISTYCZNYM .............................................69 VIII. SPIS LITERATURY I WYKORZYSTANYCH MATERIAW ...................................69


3

I. WSTP

Konstytucyjnym obowizkiem wadz publicznych, a wic i samorzdu lokalnego, jest

prowadzenie takiej polityki, ktra z jednej strony zapewni bezpieczestwo ekologiczne

wspczesnym i przyszym pokoleniom, za z drugiej pozwoli na osignicie trwaego rozwo-

ju gospodarczego gminy. Oznacza to racjonalne korzystanie z zasobw rodowiska przyrod-

niczego zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju, a take standardami ekologicznymi,

ustanowionymi w obowizujcych przepisach i dokumentach programowych.

Program ochrony rodowiska dla gminy Bodzentyn jest dokumentem kompleksowo

ujmujcym problematyk ekologiczn na obszarze gminy, ktry jednoczenie podejmuje pr-

b sprecyzowania zada dla wszystkich podmiotw dziaajcych w tej dziedzinie na lata

20042007 w perspektywie do roku 2011. Umoliwi, zatem w cigu najbliszych 4 lat

(i pniej) efektywne zarzdzanie rodowiskiem przyrodniczym. Program zosta opracowany

w trybie i na zasadach okrelonych w przepisach o ochronie rodowiska oraz zapisami zawar-

tymi w Programie ochrony rodowiska dla powiatu kieleckiego.

Naley jednak podkreli fakt, e program ten jest sporzdzany w okresie przystoso-

wania polskiego prawodawstwa do przepisw Unii Europejskiej. Trwaj te uzgodnienia co

do skali i zakresu wsparcia dziaa proekologicznych z funduszy strukturalnych. Brak jest

rwnie penej informacji co do wielkoci rodkw finansowych jakie znajd si w dyspozy-

cji gmin na cele ochrony rodowiska w latach objtych programem. W tej sytuacji dokument

ten zachowuje charakter otwarty, precyzujc cele i kierunki polityki ekologicznej samorzdu

gminnego. Nie zamyka natomiast listy zada w ujciu rzeczowo-finansowym.

Dugofalowym zadaniem Programu ochrony rodowiska dla gminy Bodzentyn jest

uzyskanie staej i zauwaalnej poprawy jakoci wszystkich komponentw rodowiska przy-

rodniczego. Wie si to z koniecznoci naoenia obowizkw na administracj gminn i

podmioty korzystajce z zasobw rodowiska, jak te wykonania wszystkich, przyjtych

w nim zada. Niezwykle istotna jest zatem konsekwentna i caociowa realizacja Progra-

mu..., ktrej suy winien zastosowany monitoring wdraania tego dokumentu.

1. PODSTAWY PRAWNE

Gwn rol w procesie definiowania polityki ekologicznej peni zapisy nastpuj-

cych dokumentw: Ustawa z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony rodowiska. Jest ona podstawowym aktem

prawnym w dziedzinie ochrony rodowiska i peni funkcj ustawy ramowej dla caego ustawo-

dawstwa z tego zakresu. Art. 17 i 18 nakada na gminy, obowizek sporzdzenia programu ochro-

ny rodowiska, w celu realizacji polityki ekologicznej pastwa, przy czym projekt programu

gminnego winien by zaopiniowany przez zarzd powiatu.

II Polityka Ekologiczna Pastwa, z 2001 r. Dokument ten ma na celu stworzenie warunkw nie-zbdnych do realizacji zada ochrony rodowiska na obszarze caej Polski. Okrela te, na pod-

stawie aktualnego stanu rodowiska: cele, priorytety i dziaania proekologiczne wraz ze rodkami

niezbdnymi do ich osignicia. Polityka ekologiczna powinna by elementem rwnowaenia

rozwoju kraju i harmonizowania celw gospodarczo-spoecznych z celami ochrony rodowiska.

Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pastwa na lata 20022010. Jest dokumentem o charakterze operacyjnym, stanowicym instrument wdroenia II Polityki Ekologicznej Pastwa.

Zawiera harmonogram zada wynikajcych z tej polityki oraz wskazwki i wytyczne do uwzgld-

nienia zagadnie ochrony rodowiska w programach sektorowych. Precyzuje sposoby osigania

celw zawartych w II Polityce Ekologicznej Pastwa w formie pakietw dziaa inwestycyj-

nych i pozainwestycyjnych na lata 20022010. Dla kadego pakietu zada okrela jego nazw,

ustanawia jednostk odpowiedzialn i jednostki wsppracujce. Podaje rwnie termin realizacji

oraz niezbdne nakady finansowe.

Polityka Ekologiczna Pastwa na lata 20032006 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 20072010. Dokument ten zosta sporzdzony w oparciu o zapisy ustawy Prawo ochrony rodowiska.

Zawiera aktualizacj i uszczegowienie dugookresowej II Polityki Ekologicznej Pastwa,


4

zwaszcza w nawizaniu do priorytetowych kierunkw dziaa okrelonych w VI Programie dzia-

a Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony rodowiska na lata 20012010.

Narodowy Plan Rozwoju 20042006. Plan ten jest dokumentem okrelajcym strategi spoeczno-gospodarcz Polski w pierwszych latach czonkostwa w Unii Europejskiej. Jego zadaniem jest

osignicie spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski z Uni Europejsk. Wskazu-

je wielko planowanego zaangaowania rodkw Funduszy Strukturalnych, Funduszu Spjnoci

i rodkw krajowych oraz okrela sposb koordynacji i wdraania pomocy strukturalnej w okresie

realizacji Planu.

Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE), jest dokumentem identyfikujcym i hierarchizujcym gwne cele edukacji rodowiskowej. Wskazuje take moliwoci ich realiza-

cji. Cele zawarte w NSEE zostan przeoone na konkretne zadania w Narodowym Programie

Edukacji Ekologicznej oraz w programach lokalnych, sucych realizacji zada edukacyjnych

promujcych ide ekorozwoju.

Wytyczne Ministerstwa rodowiska sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym.

Program okrela wymagania odnoszce si do polityki ekologicznej pastwa,

a w szczeglnoci:

- cele i priorytety ekologiczne, - rodzaj i harmonogram dziaa proekologicznych, - rodki niezbdne do osignicia celw, w tym mechanizmy prawne, ekonomiczne, spo-

eczne.

2. CELE I ZAKRES PROGRAMU

Gwnym celem Programu jest okrelenie polityki ekologicznej gminy Bodzentyn, re-

alizujc polityk ekologiczn pastwa, rozumian jako zjednoczenie celw ochrony rodowi-

ska z wyzwaniami zrwnowaonego rozwoju w warunkach jednoczenia si Europy

i rozszerzania oglnowiatowej troski o Ziemi i jej przyszych mieszkacw. Najwaniejsze

problemy i cele zawieraj nastpujce, przyjte przez Parlament dokumenty krajowe:

Polityka ekologiczna pastwa (1991 r.) i II Polityka ekologiczna pastwa (2001 r.), Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej pastwa na lata 2002 2010 (2002 r.), Polityka ekologiczna pastwa na lata 2003 2006 z uwzgldnieniem perspektywy na lata

2007 2010,

Polska 2025, dugookresowa strategia trwaego i zrwnowaonego rozwoju, Krajowy plan gospodarki odpadami (2002 r.), Krajowy program oczyszczania ciekw komunalnych, uwzgldniajcy uwarunkowania midzynarodowe, a w szczeglnoci:

Agend 21 Ramowy Program Dziaa, Strategi zrwnowaonego rozwoju Unii Europejskiej (2001 r.) oraz Unijne programy

ochrony rodowiska,

dyrektywy UE, konwencje i porozumienia midzynarodowe podpisane i ratyfikowane przez Polsk. Program uwzgldnia uwarunkowania wojewdzkie i powiatowe wynikajce z:

Programu ochrony rodowiska dla wojewdztwa witokrzyskiego (2003 r.), Planu gospodarki odpadami dla wojewdztwa witokrzyskiego (2003 r.). Programu ochrony rodowiska dla powiatu kieleckiego(2003 r.), Planu gospodarki odpadami dla powiatu kieleckiego (2003 r.),

Przy sporzdzaniu Programu wykorzystano rwnie:

Studium uwarunkowa i kierunku zagospodarowania miasta i gminy Bodzentyn. Gwnym celem polityki ekologicznej pastwa, ustanowionym w krajowych doku-

mentach programowych jest zapewnienie bezpieczestwa ekologicznego spoeczestwa pol-

skiego w XXI w oraz stworzenie podstaw dla opracowania i realizacji strategii zrwnowao-

nego rozwoju kraju.


5

Zasad, stanowic nadrzdne kryterium rozwiza strategicznych na wszystkich

szczeblach zarzdzania powinna by konstytucyjna zasada zrwnowaonego rozwoju. Zaka-

da ona takie prowadzenie polityki i dziaa w poszczeglnych sektorach gospodarki i ycia

spoecznego, aby zachowa zasoby i walory rodowiska w stanie zapewniajcym trwae, nie

doznajce uszczerbku, moliwoci korzystania z nich, zarwno przez obecne jak i przysze

pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwaoci funkcjonowania procesw przyrodni-

czych oraz naturalnej rnorodnoci biologicznej na poziomie krajowym, ekosystemowym,

gatunkowym i genowym. W praktyce oznacza to rwnorzdne traktowanie racji ekologicz-

nych, spoecznych i gospodarczych oraz powoduje konieczno integrowania zagadnie

ochrony rodowiska z polityk sektorow w pozostaych dziedzinach gospodarki.

W sferze realizacji polityki ekologicznej zasada zrwnowaonego rozwoju powinna

by stosowana wraz z nastpujcymi zasadami pomocniczymi i konkretyzujcymi:

zasad przezornoci promujc dziaania, ktrych celem jest rozwizywanie problemw

rodowiskowych wwczas, gdy pojawia si uzasadnione prawdopodobiestwo, e wyma-

gaj one rozwizania, a nie dopiero wtedy, gdy istnieje tego naukowe potwierdzenie;

zasad integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi zakadajc uwzgld-

nianie w politykach sektorowych celw ekologicznych na rwni z celami gospodarczymi i

spoecznymi;

zasad rwnego dostpu do rodowiska przyrodniczego realizowan w aspekcie midzy-

pokoleniowym, midzygrupowym oraz rwnowaenia szans pomidzy czowiekiem a

przyrod;

zasad regionalizacji przewidujc rozszerzenie uprawnie samorzdu terytorialnego

i wojewodw do ustalania regionalnych opat, normatyww, ulg i wymogw ekologicz-

nych wobec jednostek gospodarczych oraz regionalizowanie oglnokrajowych narzdzi

polityki ekologicznej;

zasad uspoecznienia majc na celu stworzenie instytucjonalnych, prawnych

i materialnych warunkw do udziau obywateli, grup spoecznych i organizacji pozarz-

dowych w procesie ksztatowania modelu zrwnowaonego rozwoju, przy jednoczesnym

rozwoju edukacji ekologicznej, wiadomoci i wraliwoci ekologicznej;

zasad zanieczyszczajcy paci skadajc pen odpowiedzialno (w tym materialn)

za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagroe dla rodowiska na sprawc;

zasada likwidacji zanieczyszcze u rda zapewnia ona likwidacj zanieczyszcze w

miejscu ich powstawania;

zasad prewencji ktra stanowi, e przeciwdziaanie negatywnym skutkom dla rodowi-

ska powinno by podejmowane ju na etapie planowania i realizacji przedsiwzi;

zasad stosowania najlepszych dostpnych technik (BAT) promujc wybr najlepszych,

dostpnych w danej chwili rozwiza technicznych;

zasad subsydiarnoci polegajc na stopniowym przekazywaniu czci kompetencji

i uprawnie decyzyjnych dotyczcych ochrony rodowiska na waciwy szczebel regional-

ny lub lokalny tak, aby problem by rozwizywany na najniszym szczeblu, na ktrym

moe zosta skutecznie rozwizany;

zasad klauzul zabezpieczajcych ktra umoliwia stosowanie w uzasadnionych przy-

padkach ostrzejszych rodkw ochronnych w porwnaniu z wymaganiami prawa UE;

zasad skutecznoci ekologicznej i efektywnoci ekonomicznej majc zastosowanie przy

wyborze planowanych przedsiwzi inwestycyjnych ochrony rodowiska oraz do oceny

osignitych wynikw w trakcie i po zakoczeniu ich realizacji.

Program okrela:

aktualn sytuacj ekologiczn w gminie, ekologiczne, przestrzenne, spoeczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju gminy,


6

priorytetowe dziaania w podziale na krtkoterminowe (lata 2004 2007) i dugoterminowe (do roku 2011),

harmonogram konkretnych zada w zakresie ograniczenia emisji, ochrony zasobw przy-rody, racjonalnego gospodarowania rodowiskiem, aktywizacji prorodowiskowej spoe-

czestwa i wzrostu wiadomoci ekologicznej z podziaem na:

zadania gminy, zadania innych organw administracji publicznej oraz instytucji, przedsibiorstw i or-

ganizacji spoecznych,

uwarunkowania realizacyjne Programu, jego wdroenie i monitoring. Szczeglne rozwinicie Programu stanowi Plan gospodarki odpadami. W ujciu prze-

strzennym Program dotyczy gminy Bodzentyn z uwzgldnieniem rnego rodzaju powiza,

w tym ekologicznych z ssiednimi gminami.

Program opracowany jest z uwzgldnieniem ustrojowej pozycji samorzdu gminy

i jego kompetencji wynikajcych z przepisw prawa ochrony rodowiska, a wic ograniczo-

nych wasnych moliwoci realizacyjnych i finansowych.

3. FUNKCJE PROGRAMU

Program ochrony rodowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla gminy Bo-

dzentyn jest podstawowym dokumentem koordynujcym dziaania na rzecz ochrony rodo-

wiska w gminie. W szczeglnoci:

przekazuje spoeczestwu, przedsibiorcom, samorzdom informacje na temat zasobw rodowiska przyrodniczego oraz stanu poszczeglnych komponentw rodowiska,

omawia najwaniejsze problemy, w tym zagroenia ekologiczne, proponujc sposoby ich rozwizania w okrelonym czasie,

jest gwarantem wdraania zrwnowaonego rozwoju gminy, okrela sposoby wsppracy administracji publicznej wszystkich szczebli oraz instytucji

i pozarzdowych organizacji ekologicznych na rzecz ochrony rodowiska w gminie,

uatwia, a niekiedy formalnie umoliwia wystpowanie o rodki finansowe potrzebne do realizacji przedsiwzi,

uatwia opiniowanie decyzji okrelajcych sposb i zakres korzystania ze rodowiska,

organizuje system informacji o stanie rodowiska i dziaaniach zmierzajcych do jego

poprawy.

4. OKRES OBJTY PROGRAMEM

Program zosta sporzdzony do roku 2011. Przyjto dziaanie zgodnie z Polityk ekolo-

giczna pastwa na dziaania krtkoterminowe, tj. na cztery lata 2004 2007

z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2008 2011. Jest to take zgodne z ustaleniami ustawy

Prawo ochrony rodowiska, okrelajcej w art. 14 ust. 2, i polityk ekologiczn przyjmuje

si na cztery lata, z tym e przewidziane w niej dziaania w perspektywie obejmuj kolejne

cztery lata.

Ocena i weryfikacja realizacji zada Programu dokonywana bdzie zgodnie

z wymogami ustawy co 2 lata od przyjcia Programu. Moliwa jest aktualizacja zarwno pro-

gramu ochrony rodowiska jak i planu gospodarki odpadami po upywie 4 lat.

5. METODA OPRACOWANIA

Podstawowym rdem danych na temat aktualnego stanu i zagroe rodowiska przy-

rodniczego w gminie byy raporty o stanie rodowiska w wojewdztwie witokrzyskim

(WIO), informacje uzyskane od samorzdu lokalnego i podlegych mu jednostek, organiza-

cji spoecznych. Dokonano analizy nowo powstaych dokumentw Program ochrony ro-

dowiska dla powiatu kieleckiego, Plan gospodarki odpadami dla powiatu kieleckiego oraz


7

Program ochrony rodowiska wojewdztwa witokrzyskiego, Plan gospodarki odpadami

dla wojewdztwa witokrzyskiego.

Przeprowadzono analiz dokumentw programowych opracowanych dla caego kraju i

terenu gminy, m.in.: Polityki Ekologicznej Pastwa, Narodowej Strategii Edukacji Ekolo-

gicznej, Studium uwarunkowa i kierunku zagospodarowania miasta i gminy Bodzentyn

W trakcie prac nad Programem ... wykorzystano rwnie opracowania i materiay

z konferencji ekologicznych oraz komunikaty o stanie rodowiska naturalnego w powiecie.

Analiza obja take opracowania odnoszce si do terenu caego wojewdztwa Ra-

porty WIO: Raport o stanie czystoci rodowiska w wojewdztwie witokrzyskim, zak-

tualizowan koncepcj europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000.

W trakcie opracowania Programu:

przeprowadzono rozpoznanie ankietowe, okrelono priorytetowe dziaania na lata 2004 2007 i 2008 2011 oraz programy zada-

niowe skoordynowane z Programem ochrony rodowiska powiatu kieleckiego,

sprecyzowano uwarunkowania realizacyjne Programu w zakresie rozwiza prawnych, ekonomicznych, przestrzennych, spoecznych i zwizanych z implementacj prawa

i procedur unijnych,

okrelono sposoby wdraania i zasady monitorowania Programu. Niniejsze opracowanie skada si z nastpujcych zasadniczych czci:

oglnych danych o gminie i stanie rodowiska na koniec 2003 roku, analizy uwarunkowa wewntrznych i zewntrznych, celw polityki ekologicznej powiatu kielckiego, priorytetowych dziaa w gminie Bodzentyn, programu zadaniowego, uwarunkowa realizacyjnych, propozycji systemu wdraania i monitorowania programu, planu gospodarki odpadami, informacji o wykorzystanych materiaach i opracowaniach, zacznikw graficznych.

II. DIAGNOZA STANU ISTNIEJCEGO

1. OGLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY BODZENTYN

Gmina Bodzentyn pooona jest w pnocnej czci woj. witokrzyskiego

i w pnocno-wschodniej czci ziemskiego powiatu kieleckiego. Gmina zajmuje powierzch-

ni 161km2 i zamieszkana jest przez 11 951 osb (stan na 31.12.2003 r.). Gsto zaludnienia

wynosi tu 74 osoby/km2. Miasto Bodzentyn liczy 2 307 mieszkacw, co stanowi 19,3 %

cakowitej liczby ludnoci gminy. Na obszarze wiejskim mieszka 9 644 osoby. W skad gmi-

ny wchodzi 22 wsie soeckie i miasto Bodzentyn. Miasto ley na niewysokim wzgrzu nad

rzek Psark, 30 km na pnocny wschd od Kielc, 8 km od witej Katarzyny. Od poudnia

ssiaduj z nim dwie zalesione gry Pasma Klonowskiego Gr witokrzyskich: Miejska

(428 m) i Psarska (412 m). Od pnocy roztacza si Dolina Bodzentyska. Samo miasteczko

synie z targw koskich, bodaj najwikszych w Europie rodkowej. Zjedaj si tu kupcy

z caej Polski oraz ze Sowacji, Czech, Woch.

Od zachodu gmina graniczy z czn, od pnocnego-zachodu z Suchedniowem (po-

wiat skaryski), od pnocnego-wschodu z Wchockiem, od wschodu z Pawowem (powiat

starachowicki), od poudniowego-wschodu z Now Supi, od poudnia z Bielinami i Grnem

a od poudniowego zachodu z Masowem (powiat kielecki).

Obszar gminy Bodzentyn ley pod wzgldem fizyczno-geograficznym na pograniczu

dwch mezoregionw: Paskowy Suchedniowski (342.31) i Gry witokrzyskie (342.34-


8

35). Nale one do jednostki wyszego rzdu - makroregionu Wyyna Kielecka (342.3). Jest

to obszar podprowincji o nazwie Wyyna Maopolska (342) (wg Kondrackiego, 2002 r.).

Biorc pod uwag podzia Gr witokrzyskich na mikroregiony geograficzne, pou-

dniowa cz gminy naley do Pasma witokrzyskiego (342.345), z najwyszym szczytem

ysica (612 m n.p.m.). Pasmo witokrzyskie buduj grnokambryjskie kwarcyty, piaskowce

oraz upki w znacznej czci poronite przez jodowy br mieszany lub las jodowo-bukowy

(tzw. Puszcza Jodowa), nalece do witokrzyskiego Parku Narodowego. Na grzbiecie

i zboczach wystpuj peryglacjalne zomiska zwane gooborzami. Centralna cz gminy na-

ley do Obnienia Bodzentyskiego (342.341), ktre zostao wypreparowane w rodkowo-

i grnodewoskich upkach, marglach i wapieniach, czciowo pokrytych lessem. Dnem ob-

nienia pynie Psarka dopyw wiliny. Pnocne krace gminy nale natomiast do Pa-

skowyu Suchedniowskiego (342.31), ktry przylega od pnocy do paleozoicznego trzonu

Gr witokrzyskich i zbudowany jest gwnie z masywnych piaskowcw dolnotriasowych.

Znajduje si tu Sieradowicki Park Krajobrazowy z rezerwatem Wykus, lecym na pogra-

niczu gmin Wchock i Bodzentyn.

Wiodc funkcj gminy jest rolnictwo, za rozwojow funkcj uzupeniajc turysty-

ka. Bodzentyn peni rol lokalnego orodka obsugi mieszkacw pobliskich terenw wiej-

skich. Powierzchnia gruntw rolnych wynosi 8227 ha. W tym grunty orne zajmuj 5918 ha,

sady 163 ha, ki 1324 ha, pastwiska 454 ha. Na lasy i grunty lene przypada 7372 ha, a na

pozostae grunty w tym nieuytki 42 ha. W gminie funkcjonuje cznie 1848 indywidualnych

gospodarstw rolnych.

W gminie bardzo popularnym sposobem gospodarowania w rolnictwie jest agrotury-

styka. Obecnie na terenie gminy znajduje si 26 takich gospodarstw. Gwnie w Bodzentynie

i witej Katarzynie, a take w Orzechwce, Wzdole Kapkazy, Wzdole Kolonii, Wzdole

Rzdowym, Wzdole Parcelach, Wicce, Wicce Kapkazy, niadce, Celinach i Lenej Podko-

narzu. Ze wzgldu na ogromne zapotrzebowanie ludzi na cisz, swobod i spokj wci po-

wstaj nowe gospodarstwa agroturystyczne. Gospodarstwa zawizay Stowarzyszenie

o barwnej nazwie "W krainie latajcych czarownic" adekwatnej do atrakcji oferowanych go-

ciom.

Baz noclegow uzupeniaj znajdujce si w witej Katarzynie gocice i zajazdy:

Gociniec "Pod Lasem"; Zajazd "Baba Jaga"; Orodek Wypoczynkowy "Jodeka"; Szkolne Schronisko Modzieowe PTSM.

Gmina to prawdziwy raj dla turystw. Tdy przechodz dwa najwaniejsze szlaki: do

Wchocka przez Wykus oraz malownicze trasy wiodce poprzez witokrzyski Park Naro-

dowy, ysic i cae Pasmo Gr witokrzyskich. Wrd zabytkw naley wymieni architek-

toniczny ukad Bodzentyna wraz z jego malowniczymi ruinami redniowiecznego zamku. Na

uwag zasuguj rwnie kocioy: gotycki w Bodzentynie - kryjcy w swym wntrzu pikny

renesansowy otarz gwny i synny tryptyk p.t. "Zanicie Marii", barokowy koci we

Wzdole Rzdowym, a take zesp klasztorny w witej Katarzynie.

ycie ludzi w XIX w. pozna mona odwiedzajc zagrod Czernikiewiczw, obecnie

stanowic oddzia Muzeum Wsi Kieleckiej. Na tych terenach znajduje si take uroczysko

Wykus - miejsce, gdzie w latach wojny swoje obozowisko mia legendarny dowdca Jan

Piwnik "Ponury". Bodzentyn to nie tylko historia, ale rwnie najnowsza technika, bowiem

w oddalonych o 7km Psarach znajduje si Naziemne Centrum Usug Satelitarnych.

Na koniec 2003 roku w gminie ogem zarejestrowanych byo 371 podmiotw gospo-

darczych. W tym 38 to brana handlowa zarwno hurtowa jak i detaliczna, 20 rolnictwo,

owiectwo i lenictwo, 12 naprawa pojazdw mechanicznych, 5 dziaalno produkcyjna

i 296 inne.


9

Do bardziej znaczcych zakadw produkcyjnych na terenie gminy naley zaliczy:

- betoniarnie w Bodzentynie i Celinach, - piekarnie w Bodzentynie i Wzdole Kolonii, - tartak w Bodzentynie, - masarni Maskur w Bodzentynie.

Na terenie gminy Bodzentyn istnieje cznie 10 szk podstawowych i 2 gimnazja,

1 szkoa rednia oraz 2 przedszkola. Medykamenty i rodki farmaceutyczne dla mieszkacw

dostarczaj 4 apteki. Podstawow opiek zdrowotn mieszkacom gminy zapewniaj

3 orodki zdrowia w Bodzentynie, witej Katarzynie i we Wzdole.

Infrastruktura techniczna

Sie wodocigowa. Wedug danych uzyskanych w ZWKiR gmina Bodzentyn jest

zwodocigowana w ok. 98%. Cakowita dugo sieci wodocigowej wynosi ogem

131,5km. Liczba przyczy wodocigowych prowadzcych do budynkw mieszkalnych wy-

nosi 2601. Gwne ujcia wody dla gminy to: Bodzentyn Wschd, Bodzentyn Zachd

i Wzd Rzdowy.

Sie kanalizacyjna. Dugo czynnej sieci kanalizacyjnej w gminie Bodzentyn wg sta-

nu na 31.12.2003 r. wynosi 12,6km. Z sieci kanalizacyjnej korzysta 1523 mieszkacw.

Funkcjonuj tu dwie oczyszczalnie komunalne mechaniczno-biologiczne: w Bodzentynie

o przepustowoci 600 m3/d i witej Katarzynie o przepustowoci 150 m

3/d. Skanalizowane

miejscowoci to: Bodzentyn i wita Katarzyna. Na terenie witokrzyskiego Parku Naro-

dowego przy kadej osadzie znajduje si biologiczna oczyszczalnia ciekw.

Energetyka. Na terenie gminy znajduj si dwie gwne stacje trafo SN/nn (napowietrz-

ne), powizane z ukadem zewntrznym sieciami napowietrznymi o napiciu 15 kV dugoci

2.160 m, relacji Wystpa - Nowa Supia. W centrum Bodzentyna wybudowana zostaa stacja

transformatorowa z moliwoci kablowego rozprowadzania energii elektrycznej. Gmina na-

ley do terenowego zakadu energetycznego ZEORK S.A. w Ostrowcu witokrzyskim.

Sie gazowa. Obecnie teren gminy nie jest zgazyfikowany. Planuje si gazyfikacj

w zwizku z majc powsta stacj redukcyjno-pomiarow czna. rdem zasilania ukadu

rozdzielczego gazu bdzie gazocig wysokoprny 250 CN 4.0 Mpa Parszw-Kielce.

czno. Miasto Bodzentyn posiada nowoczesn central na 1200 abonentw

z moliwoci dalszej rozbudowy, ktra obsuguje zarwno potrzeby mieszkacw miasta jak

i terenw wiejskich. Na terenie gminy znajduj trzy maszty telefonii komrkowej w: Bodzen-

tynie (Idea), w. Katarzynie (Plus) i Wzdole (Plus). Na terenie gminy ma swoj siedzib je-

dyne w Polsce Naziemne Centrum Usug Satelitarnych TP S.A. w Psarach.

Ukad drogowy. Prze teren gminy przechodz dwie drogi o znaczeniu wojewdzkim

nr 751 Suchedniw - Bodzentyn - Nowa Supia - Ostrowiec witokrzyski oraz nr 752 Grna

- Bodzentyn Starachowice. Drogi te cz Bodzentyn z pobliskimi Kielcami (30km), Suche-

dniowem (16km), Skaryskiem Kamienn (30km), Wchockiem (21km), Starachowicami

(24km) i Ostrowcem witokrzyskim (33km).

Gospodarka odpadami. Odpady komunalne z terenu gminy odbierane s przez

PGO Sp. z o.o. Kielce i wywoone na wysypisko w Promniku k. Kielc, gmina Strawczyn.

W gminie prowadzi si segregacj odpadw z zastosowaniem specjalistycznych pojemnikw

do zbirki selektywnej. Odbiorem wyselekcjonowanych surowcw wtrnych zajmuje si fir-

ma SanTaEko Sp. z o.o. z Sandomierza.

2. ZASOBY PRZYRODNICZE

2.1. Prawna ochrona przyrody

Podstawowym aktem prawnym regulujcym t problematyk jest ustawa o ochronie

przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880). Zgodnie z art. 2 ww.


10

ustawy ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrwnowaonym uytkowaniu oraz odna-

wianiu zasobw, tworw i skadnikw przyrody: dziko wystpujcych rolin, zwierzt

i grzybw, rolin, zwierzt i grzybw objtych ochron gatunkow, zwierzt prowadzcych

wdrowny tryb ycia, siedlisk przyrodniczych, siedlisk zagroonych wyginiciem, rzadkich i

chronionych gatunkw rolin, zwierzt i grzybw, tworw przyrody ywej i nieoywionej oraz

kopalnych szcztkw rolin i zwierzt, krajobrazu, zieleni w miastach i wsiach, zadrzewie

Ze wzgldu na due walory przyrodniczo-krajobrazowe dua cz obszaru gminy

Bodzentyn objta jest prawn ochron przyrody. Na terenie gminy utworzono i objto ochro-

n:

1) witokrzyski Park Narodowy, a w nim 3 rezerwaty ochrony cisej: ysica, Czarny Las, Mokry Br,

2) Sieradowicki Park Krajobrazowy, 3) 3 rezerwaty przyrody ywej: Kamie Michniowksi, Wykus, Gra Sieradowska, 4) 10 pomnikw przyrody, 5) 2 uytki ekologiczne.

witokrzyski Park Narodowy

PN zosta utworzony 1 maja 1950 r. na podstawie rozporzdzenia Rady Ministrw

z dnia 1 kwietnia 1950 r. (Dz. U. Nr 14, poz. 133 z pn. zm.) oraz powikszony na mocy

kolejnego rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 3 stycznia 1996 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 29).

Pooony jest w centralnej czci Gr witokrzyskich i swym zasigiem obejmuje: najwy-

sze pasmo ysogry z najwyszymi szczytami ysic 611 m n.p.m. i ys Gr

593 m n.p.m. Na terenie gminy Bodzentyn powierzchnia parku wynosi 2 102 ha, co stanowi

13% powierzchni gminy.

Obszar parku ze wzgldw ochronnych podzielony zosta na rezerwaty cise, czyli

cakowicie wyczone od ingerencji czowieka, a pozostawione oddziaywaniu si przyrody

oraz rezerwaty czciowe, w ktrych ochrona polega na zmianie, przywrceniu lub utrzyma-

niu okrelonego stanu przyrody lub wybranych jej elementw Na terenie parku wystpuje

pi rezerwatw objtych ochron cis, z czego na terenie gminy Bodzentyn znajduj si:

Czarny Las o powierzchni 26 ha z lasami mieszanymi, lasami grdowymi z udziaem jody, lipy drobnolistnej, fragmentarycznie buka lub olszy czarnej oraz olsy i gi. Utwo-

rzony zosta w 1947 roku, w celu ochrony pozostaoci dawnych lasw jodowych z d-

bem szypukowym.

Mokry Br, utworzony w 1954 roku, zajmuje powierzchni 37,92 ha i obejmuje so-snowe bory o charakterze boru bagiennego, bory wiee z domieszk wierka i brzozy

omszonej. Wystpuj tu rwnie torfowiska wysokie i przejciowe.

dua cz rezerwatu ysica z lasami grdowymi, borami jodowymi i buczynami oraz gooborzami. Rezerwat utworzony zosta w 1924 roku.

Najwiksz osobliwoci PN s gooborza tj. podszczytowe rumowiska gazw

kwarcytowych okresu kambryjskiego, pozbawione zazwyczaj rolinnoci naczyniowej. Takie

rumowiska skalne s rzadkim zjawiskiem w rodkowej czci Europy. Powstay one

w wyniku spkania odsonitych zboczy piaskowcowo-kwarcytowych i obecnie nadaj krajo-

brazowi specyficzny charakter. Najbardziej rozlege gooborza pokrywaj stoki ysicy i ysej

Gry. Niektre z nich otrzymay wasne nazwy: "Gooborze Kobendzy", "Biaa Skaka",

"Ksia Skaa".

Na gooborzach spotyka si zbiorowiska w rnych fazach rozwoju, od nitkowatych

glonw po zbiorowiska wtrobowcw, mchw, porostw, torfowcw i paproci. Wielkim wa-

lorem tych rumowisk skalnych jest obecno w kwarcytach skamieniaych fragmentw kam-

bryjskich rolin (glony morskie) i zwierzt (koralowce). Wikszo terenu parku zajmuj lasy

z udziaem jody i buka, w niszych partiach pasm grskich wystpuj bory sosnowe, bory


11

mieszane sosnowo - dbowe z domieszk jody, modrzewia, wierka i buka. Na siedliskach

bogatszych spotykamy grdy, a w miejscach wilgotnych i zabagnionych - bory wilgotne

i bagienne (Mokry Br). Wrd drzew i krzeww (55 gatunkw) wystpuj take: modrzew

polski, cis pospolity, brzoza czarna, wiz grski, lipa szerokolistna, wierzby, kruszyna pospo-

lita, topola osika, porzeczka alpejska, bez koralowy. Na obszarze Parku 674 drzewa objto

ochron jako pomniki przyrody.

Rolinno Parku reprezentowana jest przez 670 gatunkw rolin naczyniowych, 190

gatunkw mszakw oraz 129 gatunkw porostw oraz nieznan dokadnie liczb grzybw.

Prawnej ochronie gatunkowej podlegaj: 82 gatunki rolin, w tym 34 gatunki rolin naczy-

niowych, 39 gatunkw porostw oraz 9 gatunkw grzybw.

Z rolin zielnych na uwag zasuguj: zanokcica pnocna, skalna i murowa, piro-

pusznik strusi, nieyczka przebinieg, wawrzynek wilczeyko, bluszcz pospolity, lilia zoto-

gw, penik europejski, podkolan biay, storczyk plamisty, rosiczka okrgolistna, goryczka

wskolistna, widaki: wroniec, torfowy, jaowcowaty i godzisty, parzydo lene, ledzienica

naprzeciwlistna, ywiec gruczoowaty, ywiec dziewiciolistny, zawilec gajowy, zawilec -

ty, marzanka wonna. kruszczyk szerokolistny, tojad dzibaty, bagno zwyczajne, kosaciec sy-

beryjski, mieczyk dachwkowaty, dziewisi bezodygowy, narecznica szerokolistna, pi-

ciornik skalny. 49 gatunkw z wystpujcych objtych jest ochron prawn.

Fauna witokrzyskiego Parku Narodowego reprezentowana jest przez ponad 4000

gatunkw bezkrgowych oraz 210 gatunkw krgowcw, z czego 187 objtych jest ochron

prawn. Wrd bezkrgowcw na uwag zasuguj:

owady m.in.: nadobnica alpejska, pajki - Leptyphantes midas - znany do niedawny tylko z ysicy

Krgowce reprezentowane s przez:

pazy: traszka grska, ropucha paskwka, ropucha zielona i zwyczajna, rzekotka drzewna, kumak nizinny

gady: gniewosz plamisty, mija zygzakowata, 100 gatunkw ptakw, w tym: krzyodzib wierkowy, mysikrlik, cietrzew, orlik krzy-

kliwy, puchacz, kopciuszek, biaozitka, pliszka grska, pochacz halny, orzechwka, bo-

cian czarny, kruk, sjka, sikora, ziba, kowalik, pezacz, rudzik, wilga, dzwoniec, gil,

sowik, dzicio, sowa, lelek kozodj, jastrzb, krogulec, pustuka i drozd obrony,

ssaki: osie, jele, dziki, sarny, nietoperze (gacek wielkouch, nocek wsatek, mroczek pny, mopek, nocek rudy, zbiaek karliczek), ciemno ubarwiona wiewirka, gronostaj,

asica, bbr od 1989r., koszatka, tchrz, zajc szarak, popielica, orzesznica.

Zgodnie z ustaw o ochronie przyrody dla parkw narodowych, rezerwatw przyrody

i parkw krajobrazowych sporzdza si i realizuje plan ochrony. Plan ochrony sporzdza si

na okres 20 lat, z uwzgldnieniem:

charakterystyki i oceny stanu przyrody; identyfikacji i oceny istniejcych oraz potencjalnych zagroe wewntrznych i zewntrz-

nych;

charakterystyki i oceny uwarunkowa spoecznych i gospodarczych; analizy skutecznoci dotychczasowych sposobw ochrony; charakterystyki i oceny stanu zagospodarowania przestrzennego.

Plan ochrony dla parku narodowego oraz rezerwatu przyrody zawiera:

cele ochrony przyrody oraz wskazanie przyrodniczych i spoecznych uwarunkowa ich realizacji;

identyfikacj oraz okrelenie sposobw eliminacji lub ograniczania istniejcych i potencjalnych zagroe wewntrznych i zewntrznych oraz ich skutkw;

wskazanie obszarw ochrony cisej, czynnej i krajobrazowej;


12

okrelenie dziaa ochronnych na obszarach ochrony cisej, czynnej i krajobrazowej, z podaniem rodzaju, zakresu i lokalizacji tych dziaa;

wskazanie obszarw i miejsc udostpnianych dla celw naukowych, edukacyjnych, tury-stycznych, rekreacyjnych, sportowych, amatorskiego poowu ryb i rybactwa oraz okrele-

nie sposobw ich udostpniania;

wskazanie miejsc, w ktrych moe by prowadzona dziaalno wytwrcza, handlowa i rolnicza;

ustalenia do studiw uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, planw zagospodarowania prze-

strzennego wojewdztw oraz planw zagospodarowania przestrzennego morskich wd

wewntrznych, morza terytorialnego i wycznej strefy ekonomicznej dotyczce elimina-

cji lub ograniczenia zagroe zewntrznych.

USTALENIA PLANU OCHRONY WITOKRZYSKIEGO PARKU NARODOWEGO

Dla ukierunkowania rozwoju przestrzennego poudniowej czci gminy Bodzentyn

szczeglne znaczenie maj ustalenia projektu planu ochrony witokrzyskiego Parku Naro-

dowego. Po zatwierdzeniu planu przez Ministra rodowiska bd miay one charakter wi-

cy dla miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego dla terenw w otoczeniu Par-

ku. W zakres w/w ustale, okrelonych w operacie generalnym wchodz:

ukad przestrzenny Parku, przebieg jego granic oraz granic jego otuliny wraz z wyodrbnion w niej stref ochrony ekosystemu (ekotonow),

zasady ochrony przyrody nieoywionej i gleb, zasady ochrony zasobw ekosystemw wodnych, zasady ochrony ldowych ekosystemw nielenych i flory, zasady ochrony ekosystemw lenych, zasady ochrony fauny, zasady ochrony zasobw kulturowych i krajobrazu, zasady udostpnienia Parku dla turystyki, zasady zagospodarowania przestrzennego z okreleniem sposobw strefowania tere-

nw Parku i otuliny.

I. Celem ochrony form i obiektw geologicznych jest zachowanie ich w istniejcej postaci, uformowanej przez natur oraz rekultywacja wartoci zdegradowanych. Przedmiotem

ochrony tych elementw w obszarze Parku i jego otuliny wg planu ochrony s:

skaki pojedyncze lub grupowe, stanowice interesujce obiekty geologiczne, wychodnie rnych formacji skalnych, interesujce elementy i zjawiska tektoniczne, miejsca interesujcych zjawisk uwarunkowanych procesami geologicznymi, profile erozyjne i odsonicia sztuczne, nagromadzenia skamieniaoci, udokumentowane zoa surowcw mineralnych, lady dawnego grnictwa.

II. Celem ochrony obiektw geomorfologicznych jest zachowanie rzeby terenu w Parku i jego otulinie w naturalnej postaci, w jakiej zostaa uksztatowana na skutek dziaania

naturalnych procesw geomorfologicznych w cigu minionych epok geologicznych,

a take zapewnienie naturalnych warunkw ich wspczesnego przeobraania.

W obszarze Parku i jego otuliny chronione s nastpujce obiekty geomorfologiczne,

tworzce podstawowy ukad rzeby obszaru:

grzbiety i garby, wierzchoki, przecze, ostace denudacyjne,


13

gooborza, trzeciorzdowe stoki i zbocza dolin, parowy, wciosy, niecki zmywowe, koryta rzek wycite w aluwiach, starorzecza, podcicia erozyjne i przeomy rzeczne

oraz krawdzie teras rzecznych i stokw napywowych,

rwniny denudacyjne i zaomy denudacyjno-strukturalne, plejstoceskie niecki zboczowe i rwniny akumulacji proluwialnej lub koluwialnej ze

stokami proluwialnymi,

powierzchnie neogeskie, jzory soliflukcyjne i tarasy krioplanacyjne, rwniny i stoki akumulacji lessowej i deluwialnej, wydmy, torfowiska.

III. Celem ochrony rodowiska glebowego na terenie Parku jest zachowanie wystpujcych tu jednostek podziaowych gleb, przeciwdziaanie ich degradacji oraz waciwe zaspoko-

jenie potrzeb ywieniowych zbiorowisk rolinnych ekosystemw lenych i nielenych.

Przedmiotem ochrony rodowiska glebowego w obszarze Parku s gleby:

litogeniczne: bezwglanowe oraz inicjalne i sabo wyksztacone, autogeniczne: brunatnoziemne i bielicoziemne, semihydrogeniczne: glejobielicoziemne, czarne ziemie i zabagnione, hydrogeniczne: bagienne i pobagienne, napywowe: aluwialne.

Dla obszaru otuliny Parku postuluje si maksymalne wprowadzanie nastpujcych za-

da sucych ochronie gleb:

wprowadzanie trwaych uytkw zielonych (ki i pastwiska) na terenach bezpored-nio przylegajcych do Parku,

wykonywanie na polach uprawnych orek wzdu warstwic lub przejcie na bezorkowy

system uprawy gleby,

stosowanie odpowiednich podozmianw, nawoenia organicznego i wapnowania w celu utrzymania lub przywrcenia podanej struktury gleb,

wprowadzanie zadrzewie i zakrzewie w terenach rdliskowych, przy brzegach po-tokw i rzek oraz poboczach drg dojazdowych na pola a take miedz,

utrwalanie nawierzchni drg dojazdowych, stosowanie w lasach odpowiednich zabiegw zapobiegawczych po pojawieniu si

oznak zagroe przez erozj, szczeglnie liniow.

IV. Gwnym celem ochrony zasobw wodnych jest zachowanie ich dotychczasowego stanu oraz poprawa jakoci. Przedmiotem ochrony zasobw wodnych w obszarze Parku i jego

otuliny s nastpujce obiekty hydrograficzne:

rda oraz obszary rdliskowe, odcinki ciekw naturalnych lub bliskich naturalnym, rzeki oraz ich bezporednie otoczenie wraz z fragmentami przeomowych odcinkw, bagna, torfowiska, mokrada stae i okresowe oraz podmokoci, obiekty hydrograficzne pochodzenia antropogenicznego, w tym m. in. zbiorniki wodne

powstae w wyrobiskach oraz zbiorniki wodne o charakterze hodowlanym

i rekreacyjnym.

V. Celem ochrony gatunkw rolin jest zachowanie jej istniejcej rnorodnoci poprzez

zapewnienie swobodnego przebiegu zachodzcych w obrbie zbiorowisk procesw eko-

logicznych lub w przypadku zbiorowisk wytworzonych przez czowieka harmonizowanie

przemian sukcesyjnych. Przedmiotem ochrony flory jest cao jej zasobw na terenie

Parku. Szczeglnie wane s nastpujce grupy gatunkw:


14

wymierajce, rzadkie oraz zagroone wyginiciem, podlegajce ustawowej ochronie.

VI. Przedmiotem ochrony ekosystemw lenych w obszarze Parku s wystpujce tu zbioro-wiska lene, za podstawowym jej celem jest zachowanie ich naturalnego charakteru. Za-

kada si w zwizku z tym, e w niektrych przypadkach dy naley do przywrcenia

w czci ekosystemw lenych waciwoci lasu zblionego do naturalnego z caym bo-

gactwem wzajemnych zwizkw i wspzalenoci. W/w celowi gwnemu podporzd-

kowane s nastpujce cele szczegowe:

ochrona naturalnej rnorodnoci biologicznej ekosystemw lenych zblionych do naturalnych lub sabo zmienionych,

wspomaganie naturalnych procesw regeneracyjnych na obszarach z duym udziaem zbiorowisk autogenicznych, w czci antropogenicznie znieksztaconych z przewag

procesw regeneracji fitocenoz,

ograniczenie niekorzystnych zjawisk w obszarach zdominowanych przez lene zbio-rowiska zastpcze, z wyran tendencj do odbudowy skadu gatunkowego

i struktury, waciwych dla fitocenoz autogenicznych,

przebudowa gatunkowa i przemiana strukturalna drzewostanw na obszarach zajtych przez lene zbiorowiska zastpcze o stale pogbiajcej si degradacji fitocenoz, bez

wyranych tendencji regeneracyjnych.

W otulinie witokrzyskiego Parku Narodowego przyjmuje si nastpujce dziaania:

zachowanie w stanie naturalnym ekosystemw o najwyszych walorach przyrodni-czych, naukowych i dydaktycznych, zwaszcza tych, ktre wraz z ekosystemami chro-

nionymi w Parku stanowi integraln cao;

zachowanie ekologicznych pocze z lasami Parku i utrzymanie harmonijnego przej-cia od strefy ochrony cisej poprzez stref ochrony czciowej do obszarw, na kt-

rych dominuj lasy gospodarcze;

hamowanie i agodzenie skutkw niekorzystnego wpywu czynnikw zagraajcych funkcjonowaniu ekosystemw lenych pooonych w obrbie Parku;

czciowe przejcie obcie zwizanych z zadaniami Parku, przede wszystkim w zakresie udostpniania dla potrzeb nauki, edukacji, turystyki i rekreacji.

VII. Celem ochrony fauny jest zachowanie tych elementw, ktre decyduj o ich odrbnoci

faunistycznej na tle kraju, w tym elementw fauny grskiej i borealno-grskiej, gatun-

kw uwaanych za relikty fauny lasw pierwotnych a take gatunkw kserotermofilnych

i poudniowoeuropejskich. Ochron t naley realizowa poprzez zachowanie i odnow

ich biotopw i nisz ekologicznych, a take ochron najcenniejszych pod wzgldem ska-

du gatunkowego i biornorodnoci zoocenoz. Przedmiotem ochrony fauny w obszarze

Parku i jego otuliny s nastpujce grupy zwierzt:

reprezentatywnych dla regionu, gatunki fauny grskiej i borealno-grskiej, gatunki fauny lasw pierwotnych, gatunki zwizane z siedliskami kserotermicznymi.

VIII. Celem ochrony wartoci dbr kultury jest utrwalenie tosamoci i odrbnoci kulturowej

obszaru oraz ochrona i rehabilitacja historycznie uksztatowanych zespow zabytkowych

lub pojedynczych obiektw. Gwnym celem ochrony zasobw krajobrazowych Parku

jest zachowanie oraz przywrcenie lub uksztatowanie na nowo ich walorw widoko-

wych i estetycznych. Przedmiotem ochrony rodowiska kulturowego i krajobrazu w ob-

szarze Parku i w jego otulinie s wg planu ochrony:

historycznie uksztatowane ukady zabudowy miejskiej i wiejskiej,


15

zespoy obiektw zabytkowych i pojedyncze obiekty, objte rejestrem Wojewdzkie-go Konserwatora Zabytkw,

naturalnie uksztatowane grskie i dolinne tereny Parku i jego otuliny, punkty i cigi widokowe, cmentarze, parki publiczne, zabytkowe aleje, zadrzewienia rdpolne oraz cigi zieleni

obudowujce cieki wodne.

Wrd szczegowych zada, ktre przyjto w planie ochrony, wskaza trzeba jako

istotne dla rozwoju przestrzennego gminy:

rygorystyczne utrzymanie wyznaczonych w planach zagospodarowania przestrzenne-go granic urbanistycznego rozwoju miejscowoci,

ochron i zachowanie charakterystycznych dla regionu przykadw drewnianej zabu-dowy wiejskiej, zarwno mieszkalnej jak gospodarczej, a take sakralnej (kapliczki),

ochron wgldw widokowych z gwnych szlakw komunikacyjnych na Pasma y-sogr i Klonowskie,

pielgnacj i ochron istniejcych punktw widokowych poprzez zabiegi zwizane m.in. z odpowiednim uksztatowaniem drzewostanu,

ochron cigw gowo - kowych wzdu ciekw wodnych stanowicych naturalne korytarze ekologiczne,

zachowanie miejsc zwizanych z pamici zbiorow o minionych wanych wydarze-niach historycznych wraz z podaniami i legendami stanowicymi o specyfice Parku.

IX. Udostpnienie terenw Parku dla turystyki wie si z istniejcymi gwnymi kierunka-mi napywu ruchu turystycznego w jego rejon, powizanymi z istniejcym ukadem ko-

munikacyjnym oraz pooeniem orodkw generujcych ten ruch, wrd ktrych jednym

z waniejszych jest wita Katarzyna. Zakada si, e na terenie Parku funkcjonowa

bd nastpujce formy jego udostpnienia dla przyjaznej dla rodowiska turystyki:

udostpnienie dla turystyki wdrwkowej szlakw turystycznych i cieek dydak-tycznych w ich ustalonym przebiegu,

udostpnienie dla edukacji i dydaktyki wybranych obiektw przyrodniczych, udostpnienie dla turystyki rowerowej wskazanych w planie drg publicznych

i innych szlakw,

udostpnienie dla potrzeb rekreacji cieek spacerowych w otoczeniu miejscowoci turystyczno-wypoczynkowych, graniczcych z Parkiem.

Osi systemu szlakw turystycznych w Parku jest szlak czerwony i niebieski,

prowadzcy od witej Katarzyny przez ysic, wity Krzy do Nowej Supi. Ze

wzgldu na swe znaczenie powinien on by priorytetowo traktowany w zakresie konser-

wacji i modernizacji, na nim skupiona powinna by uwaga w zakresie kontroli wpywu

ruchu turystycznego na stan ekosystemw. Ukad szlakw w Parku ma sw kontynuacj

w obszarze otuliny, w obrbie, ktrej nastpi rozbudowa istniejcego ukadu szlakw,

stosownie do potrzeb. Wzrastajca popularno turystyki rowerowej wymaga przygoto-

wania odpowiedniej infrastruktury. Na terenie Parku proponuje si poprowadzenie cie-

ek rowerowych m. in., od Bodzentyna do Woli Szczygiekowej, std po przebiegu zde-

montowanego szlaku d. kolejki lenej do Huciska i do Nowej Supi. Istniejce obiekty

bazy turystycznej oraz urzdzenia dla obsugi ruchu turystycznego, w tym schroniska

modzieowe, pensjonaty, motele, pola namiotowe, parkingi itp. zlokalizowane na terenie

otuliny Parku bd utrzymane i poddane penej modernizacji. W odniesieniu do poszcze-

glnych grup w/w obiektw zakada si ponadto:

uzupenienie istniejcej sieci obiektw z baz turystyczn i gastronomiczn w miar zachodzcych potrzeb,


16

rozwj gospodarstw agroturystycznych, stanowicych istotne uzupenienie bazy noc-legowej i gastronomicznej caego obszaru w zasadzie wszystkich miejscowoci le-

cych na terenie otuliny;

rozwj specjalistycznych orodkw turystyczno-wypocznkowych, ktre w swoim programie bd nawizywa do specyfiki miejsc oraz istniejcego zainwestowania tu-

rystycznego;

zagospodarowanie urzdzonych punktw widokowych, stanowicych jednoczenie miejsca parkingowe, oraz zagospodarowanie gwnych i porednich wzw szlakw

pieszych.

X. Plan przyjmuje dla terenw Parku i otuliny zrnicowane zasady gospodarowania

w wyznaczonych jego strefach ochrony. Ukad ten tworz:

strefa ochrony cisej Parku, gdzie ochronie podlega cao przyrody i rodowiska kul-turowego; strefa ta wyczona jest z jakiejkolwiek ingerencji gospodarczej; monitoruje

si tutaj przebieg spontanicznie zachodzcych naturalnych procesw przyrodniczych;

ruch turystyczny prowadzony jest tu wycznie po wyznaczonych szlakach;

strefa ochrony czciowej Parku, gdzie w ramach wykonywanej ochrony czciowej inicjuje si bd wspomaga procesy restytucji rodowiska przyrodniczego w kierunku

jego unaturalniania; stopie ingerencji winien by zrnicowany w zalenoci od

stopnia odksztacenia rodowiska; jako generaln naley przyj zasad wspomagania

i waciwego ukierunkowania procesw odtworzeniowych; istotn rol w tej strefie

peni bdzie monitoring przyrodniczy oraz edukacja ekologiczna poprzez wyjanianie

celw prowadzonych dziaa ochronnych; w strefie tej dopuszczalne jest prowadzenie

ruchu pieszego i rowerowego wycznie po wyznaczonych szlakach wraz z zagospo-

darowaniem miejsc odpoczynku w cile okrelonych punktach;

strefy ochrony krajobrazu, gdzie zakada si utrzymanie istniejcego sposobu uytko-wania terenw niezalesionych oraz uytkowanych dla potrzeb Parku.

XI. Strefa otuliny Parku, obejmujca stref ochrony ekosystemu bezporednio przylegajc

do Parku (tzw. stref ekotonow pas szer. 100 m), ustalona w miejscowych planach za-

gospodarowania przestrzennego. W strefie tej wskazany jest ruch turystyczny po wyzna-

czonych szlakach oraz moliwo lokalizowania miejsc odpoczynku a take wykorzysta-

nie czci zabudowy dla potrzeb przyjaznej dla rodowiska turystyki. Strefa ta stanowi

niezbdny obszar przejciowy powiza terenw Parku z ssiadujcymi z nim terenami

upraw rolnych i zadrzewie rdpolnych oraz w czci osadnictwa. W strefie tej pozo-

stawia si dotychczasowy stan wadania i sposb uytkowania bez zmian. Zakada si tu

utrzymanie istniejcej zabudowy z moliwoci jej modernizacji, wymiany i uzupenie-

nia o nowe obiekty w obrbie istniejcych siedlisk oraz zakaz tworzenia nowych terenw

planowanej zabudowy poza wskazanymi w obowizujcych planach zagospodarowania

przestrzennego terenami zabudowy w w. Katarzynie i Psarach oraz zakaz wprowadzania

obiektw szkodliwych lub mogcych pogorszy stan rodowiska. W strefie tej zaleca si

wprowadzenie dolesie, sadw (bez moliwoci stosowania chemicznych rodkw

ochrony), tworzenie maych oczek wodnych, zamian upraw ornych na uytki zielone.

Drug cz otuliny tworzy tzw. strefa osonowa obejmujca tereny osadnictwa miejskie-

go i wiejskiego wraz z ich otoczeniem terenami otwartymi k i pl, gdzie zasady zago-

spodarowania przestrzennego oraz turystycznego ustalane bd w miejscowych planach

zagospodarowania przestrzennego przy penym uwzgldnieniu ustale planu ochrony.

XI. Zagospodarowanie przestrzenne terenw Parku wg ustale planu ochrony bdzie zwiza-

ne przede wszystkim z funkcjonowaniem obiektw i urzdze oraz realizacj podstawo-

wych zada Parku w dziedzinie ochrony przyrody, z obsug ruchu turystycznego, pro-

wadzeniem obserwacji meteorologicznych, a take utrzymaniem cznoci. Powyszym


17

elementom zagospodarowania towarzysz urzdzenia zwizane z prowadzon tu gospo-

dark len, a take odpowiednie sieci komunikacyjne i techniczne. Zakada si utrzyma-

nie istniejcego stanu zagospodarowania terenw Parku. Istniejca tu zabytkowa zabu-

dowa bdzie poddana rewaloryzacji i odnowie (przy nadzorze sub ochrony zabytkw,

bez zmiany gabarytw oraz charakteru). Zakada si ponadto modernizacj drogi o zna-

czeniu regionalnym, tj. drg nr 751 Suchedniw Bodzentyn Nowa Supia Ostrowiec

witokrzyski.

XII. W obszarze otuliny Parku zakada si umiarkowany rozwj przestrzenny istniejcego

osadnictwa w granicach ustalonych w planach miejscowych zagospodarowania prze-

strzennego, z zachowaniem przyjtych w tych planach zasad ksztatowania zabudowy

(utrzymujcy w generalnym zarysie istniejcy ukad przestrzenny terenw zainwestowa-

nych). Dopuszcza si tu rozbudow sieci urzdze rekreacyjno-sportowych, a take reali-

zacj innych obiektw w odpowiedniej skali i gabarytach, nawizujcych do lokalnych

tradycji budowania i nieuciliwych dla rodowiska. Zakada si tu take odpowiednie

przeprowadzenie rozbudowy i modernizacji istniejcej sieci drg oraz szlakw pieszych

i rowerowych a take sieci i urzdze uzbrojenia technicznego. W szczeglnoci zakada

si w otulinie:

likwidacj niskich rde emisji zanieczyszcze powietrza poprzez budow i modernizacj sieci ciepowniczych, modernizacj lub przebudow istniejcych ko-

towni, zmian systemw grzewczych i wprowadzenie zasilania gazem lub olejem

opaowym,

popraw stanu czystoci wd i wyposaenie wszystkich miejscowoci w oczyszczalnie ciekw (rwnie przydomowych) oraz sie kanalizacyjn,

racjonalizacj gospodarki energi, w tym wykorzystanie energii wodnej oraz innych, niekonwencjonalnych rde energii,

likwidacj dzikich wysypisk mieci oraz racjonalizacj gospodarki odpadami, stymulowanie rozwoju przestrzennego osadnictwa przez rozwj caego obszaru,

w szczeglnoci jego funkcji rolniczej i turystycznej (zapewni on racjonaln koegzy-

stencj funkcji rolniczej z funkcjami ochronnymi Parku, podane byoby przy tym

zachowanie charakterystycznego ukadu przestrzennego pl, stanowicego najatrak-

cyjniejszy walor lokalnego krajobrazu kulturowego terenw otuliny),

modernizacj drg o znaczeniu regionalnym, potrzeb opracowania w pierwszej kolejnoci miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego dla Bodzentyna oraz w. Katarzyny.

XIII. Dla prowadzenia w otulinie Parku prac zwizanych z modernizacj, rozbudow i budow obiektw budowlanych w obrbie terenw osadniczych oraz elementw

ukadu komunikacyjnego i sieci technicznych plan zakada:

utrzymanie oraz przeprowadzenie gruntownej modernizacji istniejcej zabudowy mieszkalnej, usugowej i inwentarskiej przy nieznacznych zmianach jej istniejcych

gabarytw oraz ukierunkowanie modernizacji na uzyskanie wysokich standardw

funkcjonalnych, technicznych, estetycznych i architektonicznych,

budow nowych obiektw mieszkalnych, usugowych i gospodarczych w granicach rozwoju osadnictwa, ustalonego w obowizujcych miejscowych planach zagospoda-

rowania przestrzennego,

rozbudow bazy noclegowej i gastronomicznej dla aktywizacji funkcji turystycznej w obrbie istniejcych obszarw koncentracji osadnictwa,

utrzymanie istniejcego ukadu drg wojewdzkich i lokalnych (z istniejcymi i projektowanymi parkingami) oraz gospodarczych drg lenych z moliwoci ich

rozbudowy w zalenoci od potrzeb, zgodnie z ustaleniami obowizujcych planw

zagospodarowania przestrzennego),


18

utrzymanie i rozbudow istniejcego ukadu szlakw pieszych z przeprowadzeniem ew. lokalnych korekt ich przebiegu z wytrasowaniem i oznakowaniem szlakw rowe-

rowych i cieek dydaktycznych oraz zagospodarowaniem gwnych punktw wido-

kowych i miejsc odpoczynku,

utrzymanie i przeprowadzenie gruntownej modernizacji oraz rozbudow sieci infra-struktury technicznej towarzyszcej istniejcej i projektowanej zabudowie.

XIV. Przy realizacji nowych obiektw na terenie otuliny Parku zaleca si: horyzontalne ksztatowanie bryy budynku dla jej wkomponowania w istniejce

uksztatowanie terenu i zespoy zieleni;

utrzymanie gabarytw zabudowy obiektw mieszkalnych i obiektw produkcyjno - usugowych do maksymalnie 2 kondygnacji (z wykorzystaniem poddasza na cele

mieszkalne tylko w budynkach jednorodzinnych); w przypadkach uzasadnionych

wzgldami technologicznymi lub wymogami przepisw szczeglnych dot. obiektw

uytecznoci publicznej dopuszcza si zwikszenie gabarytu zabudowy do max 3 kon-

dygnacji;

stosowanie wysokoci podpiwniczenia budynkw do max. 1,0 m ponad poziom tere-nu; w przypadku realizacji podpiwniczenia budynkw powyej 1 m ponad poziom te-

renu, podpiwniczenie to powinno by traktowane jako kondygnacja (zalecana wyso-

ko podpiwniczenia - 0,50 m);

stosowanie dachw dwuspadowych, symetrycznych lub czterospadowych o nachyleniu poaci dachowej 35-50

o z moliwoci wprowadzenia przyczkw

i naczkw; przy uytkowym poddaszu owietlenie jego pomieszcze lukarnami nie

moe zajmowa wicej ni poow dugoci poaci dachowej, a zadaszenie nad lukar-

nami powinno by dwuspadowe; zaleca si stosowanie w budynkach poszerzonych

okapw; zakazuje si realizowania obiektw z dachami paskimi, pulpitowymi, koper-

towymi, uskokowymi i asymetrycznymi;

dopuszczenie przy realizacji obiektw gospodarczych zastosowania dachw pulpito-wych (jednospadowych) w przypadkach koniecznoci ich usytuowania w granicach

dziaki (gdy nie jest moliwe inne ich usytuowanie);

stosowanie materiaw pochodzenia rodzimego do prac wykoczeniowych budynku (kamie na cokoy i fragmenty cian piwnic, drewno w kolorze naturalnym jako oka-

dziny szczytw, wykoczenie okapw, elementy balustrad itp. bez moliwoci stoso-

wania w elewacjach stuczki szklanej i lusterek;

wprowadzanie przy realizacji obiektw hodowlanych, produkcyjnych i produkcyjno - usugowych pasw zieleni osonowej z rolinnoci zimozielon, a przy nowych sie-

dliskach zadrzewie przydomowych.

XV. Przy modernizacji i realizacji nowych elementw zagospodarowania szlakw pieszych,

rowerowych i cieek dydaktycznych uwzgldnione bd nastpujce zalecenia:

w/w elementy wykonywane bd z miejscowych materiaw przy niezbdnym ujedno-liceniu form; wprowadzanie nowych form przestrzennych nawizujcych do rozwi-

za przyjtych przy budowie bram do Parku i towarzyszcych im punktw sprzeday

oraz schronw i wiat turystycznych naley poprzedzi opracowaniem kompleksowej

koncepcji architektoniczno-plastycznej w/w obiektw,

ujednolicone bd oznaczenia lokalnego systemu informacji turystycznej wg specjalnie opracowanej koncepcji.

XVI. W celu wyeliminowania potencjalnych zagroe oraz ochrony walorw przyrodniczych

i krajobrazowych wszelka dziaalno inwestycyjna prowadzona na obszarze Parku i

otuliny podlega uzgodnieniu z Dyrektorem Parku. Dotyczy to rwnie wykonywanych

opracowa planistycznych, tj. miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego

oraz studiw uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego.


19

Sieradowicki Park Krajobrazowy

Park ten naley do Zespou Parkw Krajobrazowych Gr witokrzyskich, ktry

utworzony zosta Uchwa nr XXVIII/279/88 z dnia 10 czerwca 1988 r. przez Wojewdzk

Rad Narodow w Kielcach, w celu ochrony najcenniejszych wartoci rodowiska przyrodni-

czego oraz walorw historyczno kulturowych i krajobrazowych. Sieradowicki Park Krajo-

brazowy pooony jest w pnocnej czci Gr witokrzyskich pomidzy Dolin rzeki Ka-

miennej, a Dolin Bodzentysk i obejmuje pnocne tereny gminy Bodzentyn oraz czcio-

wo gminy: Wchock, Paww, Suchedniw, Starachowice. Obszar parku w gminie Bodzen-

tyn zajmuje 3938 ha.

Park ten zosta ustanowiony w celu ochrony wystpujcego na jego terenie bogactwa

przyrodniczego. Wystpuj tu cenne pod wzgldem siedliskowym i gospodarczym drzewo-

stany, a take naturalne wychodnie ska, ktre podlegaj ochronie indywidualnej.

Park obejmuje zwarty kompleks pnocno-wschodniego fragmentu Puszczy wito-

krzyskiej zwany lasami Siekierzyskimi, ktre zajmuj 85 % jego powierzchni. Przewaaj tu

lasy mieszane wiee oraz lasy mieszane z udziaem jody i modrzewia. Wyjtkowym bogac-

twem odznacza si runo lene, w ktrym spord 52 gatunkw prawnie chronionych, 42 obj-

te s prawn ochron cakowit. Naley tu wymieni: paprocie i widaki, z rolin kwiatowych

godzik kosmaty, pluskwica europejska, tojad dzibaty, powojnik prosty, sasanka wiosenna

i otwarta, rosiczka dugolistna, parzydo lene, wawrzynek wilczeyko, bluszcz pospolity,

naparstnica zwyczajna, gnidosz rozesany i krlewski, storczyk podkolan. Na caym obszarze

parku wystpuj drzewa pomnikowe: dby, wizy i lipy.

wiat zwierzcy charakteryzuje si rwnie duym bogactwem gatunkowym, z czego

prawnie chronione s: wrd

ptakw bocian biay i czarny, myszow zwyczajny, jastrzb gobiarz, kruk, sikory, drozdy, rudzik plaszka, kopciuszek, kos, dzierba, muchowka, dzicio, zimorodek, du-

dek, ziba, jaskka, sonka, kuropatwa, baant, cietrzew;

ssakw kret, je, ryjwka, nietoperz, kuna domowa, asica, gronostaj; wrd pazw- aba, rzekotka drzewna, ropucha; wrd gadw jaszczurka zwinka i yworodna, pada-

lec, zaskroniec, mija zygzakowata; owady biegacz, trzmiel, motyle mieniak i pa kr-

lowej.

W gminie Bodzentyn na terenie Sieradowickiego Parku Krajobrazowego wystpuj rezerwaty

lene przyrody oywionej: Wykus, Kamie Michniowski, Gra Sieradowska. S to rezerwaty

czciowe na ktrych ingerencja czowieka jest cile okrelona, ruch turystyczny odbywa

si tylko na wyznaczonych szlakach.

1. Rezerwat Wykus nr 042 wg ewidencji Woj. Konserwatora Przyrody. Utworzony w 1978 roku, znajduje si przy pnocnej granicy gminy Bodzentyn

i czciowo obejmuje take tereny gminy Wchock (powiat starachowicki). Jego oglna po-

wierzchnia wynosi 53,01 ha i obejmuje fragment rzeki ubianki i jej dopywu wraz

z pnocnym zboczem wzniesienia Wykus. Celem ochronnym rezerwatu jest zachowanie na-

turalnych wielogatunkowych zbiorowisk lenych. Obszar ten porastaj lasy i bory mieszane

o cechach lasu naturalnego z udziaem: sosny, jody wierka, garbu, dbu bezszypukowego,

brzozy, olszy i osiki. Wystpuj tu roliny prawnie chronione m. in. wawrzynek wilczeyko,

widak.

Ponadto obszar rezerwatu jak i sama jego nazwa, zwizane s cile z histori walk

partyzanckich z okresu II wojny wiatowej. Teren dzisiejszego rezerwatu i teren

w najbliszym jego ssiedztwie byy miejscem zgrupowania jednego z najwikszych oddzia-

w partyzanckich w Grach witokrzyskich, jakim by oddzia Ponurego.

2. Rezerwat Gra Sieradowska nr 053 wg ewidencji Woj. Konserwatora Przyrody.


20

Istnieje dopiero od 1995 roku i obejmuje pnocn cz obszaru gry Sieradowskiej

w miejscowoci Siekierno, o powierzchni 197,67 ha. Celem szczeglnej ochrony prawnej

obszarw lenych utworzonego rezerwatu jest zachowanie naturalnych zbiorowisk o charakte-

rze rolinnoci grskiej i lasu puszczaskiego. Wystpuj tu siedliska boru jodowego, buczy-

ny karpackiej, boru mieszanego oraz gu. Na obszarze tym wystpuje wiele gatunkw rolin,

objtych ochron prawn, m. in.: paprocie paprotnik kolczysty, zanokcica skalna i zielona;

widaki wroniec jaowcowaty i godzisty, storczyki kruszczyk szerokolistny, bluszcz po-

spolity, pierwiosnka wyniosa, buawik mieczolistny, listera jajowata, gnienik leny, a take

penik europejski, zdrojwka rutewkowata, zawilec wielkokwiatowy, jaskier kaszubski, y-

wiec dziewiciolistny, parzydo lene, wawrzynek wilczeyko.

3. Rezerwat Kamie Michniowski nr 041 wg ewidencji Woj. Konserwatora Przyrody.

Zosta utworzony 1978 roku, znajduje si w miejscowoci Michniw i zajmuje obszar

o powierzchni 10,5 ha.. Ochronnym celem tego rezerwatu jest zachowanie naturalnych wielo-

gatunkowych zbiorowisk lenych oraz ochrona wychodni skalnych piaskowca triasowego,

z wystpujc na nich ciekaw rolinnoci naskaln. Obszar ten porastaj siedliska lene

o cechach lasu puszczaskiego, dominuje tu joda z domieszk sosny i buka, brzozy i osiki.

Runo lene odznacza si tu wystpowaniem wielu ciekawych gatunkw, takich jak: kosmatka

owosiona, jastrzbiec kosmaczek, gajowiec ty, majownik dwulistny, oraz paprocie (wie-

tlica samicza, narecznica samcza i krtkoostna). W poszyciu wystpuje leszczyna, wierk,

jarzbina, bez koralowy i trzmielina.

USTALENIA PLANU OCHRONY DLA SIERADOWICKIEGO PARK KRAJOBRAZOWEGO

Zasady zagospodarowania przestrzennego obszaru Parku zawieraj ustalenia planu

ochrony dla Zespou Parkw Krajobrazowych Gr witokrzyskich, opublikowane w za. nr

1 do Rozporzdzenia Wojewody Kieleckiego z dnia 5 marca 1997 r. (Dz. Urz. Nr 8, poz. 29),

ze zmianami zamieszczonymi w:

- Rozporzdzeniu nr 21/99 Wojewody witokrzyskiego z dnia 30 czerwca 1999 r. (Dz. Urz. Woj. witokrzyskiego Nr 32, poz. 728),

- Rozporzdzeniu nr 278/2001 Wojewody witokrzyskiego z dnia 9 sierpnia 2001 r. (Dz. Urz. Woj. witokrzyskiego Nr 85, poz. 989).

1. Dziaania na rzecz ochrony i ksztatowania terenw Parkw Krajobrazowych podporzd-

kowuje si trzem grupom celw szczegowych:

celom ekologicznym (warunkujcym istnienie Parku dla trwaego uytkowania za-sobw rodowiska przyrodniczego obszaru),

celom kulturowym (sucym zachowaniu cigoci historycznej, ksztatowaniu funkcji kulturowych oraz fizjonomii krajobrazu),

celom gospodarczym i spoecznym (sucym podniesieniu jakoci ycia mieszka-cw, rozwojowi turystyki i wypoczynku a take wykorzystaniu walorw dla potrzeb

naukowo-dydaktycznych).

Zakada si osignicie powyszych celw poprzez realizacj nastpujcych dziaa:

a) w dziedzinie ekologii:

ochron unikatowych zespow naturalnych i specyficznych cech rodowiska przy-rodniczego,

zabezpieczenie rwnowagi ekologicznej w funkcjonowaniu przyrody na terenie par-kw i w ich otoczeniu,

utrzymanie zdolnoci ekosystemw do odtwarzania zasobw przyrody poprzez za-stosowanie rnych form szczeglnej i wzmoonej ochrony,

okrelenie przyrodniczych uwarunkowa zrwnowaonego rozwoju gospodarczego terenw,

b) w dziedzinie kultury:


21

ochron zasobw kulturowych, cech krajobrazu kulturowo-historycznego oraz tra-dycji,

ochron zespow i obiektw licznych zabytkw techniki i architektury, ksztatowanie harmonijnego wspczesnego krajobrazu i form zabudowy

w nawizaniu do regionalnych tradycji architektonicznych,

c) w dziedzinie gospodarczo-spoecznej:

zabezpieczenie trwaej rwnowagi ekologicznej, radykaln popraw jakoci rodowiska (czystoci powietrza, wd, stanu po-

wierzchni ziemi i zieleni),

racjonaln i zrwnowaon gospodark zasobami przyrody, tworzenie warunkw dla rozwoju rnych form turystyki i wypoczynku, ksztatowanie harmonijnego wspczesnego krajobrazu i form zabudowy, dalszy rozwj gospodarczy uwzgldniajcy regionalne uwarunkowania ekorozwoju

w dziedzinach dopuszczonych i preferowanych na terenach parkw i w ich otuli-

nach,

rozwj bada naukowych i dydaktyki wykorzystujcych naturalne zasoby oraz uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe.

2. Plan ochrony Zespou Parkw Krajobrazowych Gr witokrzyskich nie ingeruje

w szczegowe kierunki rozwoju gmin i nie ogranicza ich rozwoju, jeeli dziaania te s

zgodne z polityk ekorozwoju pastwa i wojewdztwa oraz odpowiadaj zasadom racjo-

nalnego gospodarowania zapewniajcego zaspokojenie potrzeb mieszkacw,

z rwnoczesn ochron rodowiska. Na terenie gminy zakada si uwzgldnienie:

systematycznej poprawy estetyki zabudowy w celu ochrony walorw krajobrazowych, w wyniku ustanowienia w opracowaniach planistycznych zasad uksztatowania archi-

tektoniczno-budowlanego zabudowy poprzez ograniczenie jej gabarytw w obiektach:

- mieszkalnych do maksymalnie 2 kondygnacji, z moliwoci wykorzystania podda-sza na cele mieszkalne w budynkach jednorodzinnych (preferowana wysoko do

1,5 kondygnacji),

- gospodarczych do 4 m. od powierzchni terenu do okapu budynku, w wyjtkowych sytuacjach mona dopuci budynki uytecznoci publicznej 2 kondygnacyjne o

wysokoci do 8-9 metrw od poziomu terenu do okapu w przypadkach, gdy przepi-

sy szczeglne okrelaj podwyszon wysoko pomieszcze,

stosowania dachw symetrycznych dwuspadowych i ewentualnie czterospadowych o nachyleniu poaci 35-50 %, z moliwoci wprowadzenia przyczkw i naczkw,

ograniczenia dowietlania pomieszcze w uytkowanym poddaszu do maksimum po-owy dugoci poaci dachowej,

ograniczenia wysokoci podpiwniczenia do max. 1,3 m. ponad poziom terenu, w przypadkach realizacji podpiwniczenia powyej 1,3 m. ponad teren, traktowanie ta-

kiego rozwizania jako kondygnacji budynku,

zakazu realizowania obiektw budowlanych z dachami paskimi, pulpitowymi, koper-towymi, uskokowymi i asymetrycznymi oraz stosowania w budynkach schodkowego

zwieczania cian, wykorzystania lusterek, stuczki szklanej i porcelanowej

w elewacjach,

stosowania w obiektach budowlanych poszerzonych okapw (50-70 cm)oraz wprowa-dzanie materiaw kamiennych i drewna do prac wykoczeniowych w elewacjach,

obowizku realizowania wok obiektw produkcyjnych, produkcyjno-usugowych i hodowlanych pasw zieleni osonowej oraz zalecenie wprowadzania zadrzewie

przydomowych w nowych siedliskach,


22

zakazu przemysowej eksploatacji z kopalin mineralnych wraz z ograniczeniem wielkoci wydobywania na potrzeby lokalne, okrelanych kadorazowo w oparciu

o obowizujce przepisy,

wskazanych w planie ochrony istniejcych i wnioskowanych obszarw specjalnie chronionych (rezerwatw), obiektw ochrony indywidualnej (pomnikw przyrody,

stanowisk dokumentacyjnych, uytkw ekologicznych, zespow przyrodniczo-

krajobrazowych), stanowisk chronionych i rzadkich gatunkw flory i fauny oraz ze-

spow i obiektw dziedzictwa kulturowego,

dopuszczenia moliwoci realizacji na terenach Parku i jego otuliny tylko takich obiektw produkcyjnych, w tym przemysowych, ktrych dziaalno nie pogorszy

stanu rodowiska oraz walorw krajobrazowych, z preferencjami dla obiektw prze-

twarzajcych surowce miejscowe przy zastosowaniu rozwiza technicznych

i technologicznych eliminujcych uciliwoci dla rodowiska i mieszkacw (za wy-

jtkiem przetwrstwa kopalin mineralnych),

uwarunkowania realizacji nowych sieci wodocigowych powinno by poprzedzone wskazaniem zasad utylizacji zwikszonej iloci ciekw oraz formy ich funkcjonowa-

nia i biecej kontroli,

zapewnienia priorytetw realizacyjnych dla lokalnych systemw kanalizacyjnych i oczyszczalni ciekw w miejscowociach posiadajcych ju sieci wodocigowe,

a lecych w obszarach gwnych Zbiornikw Wd Podziemnych (GZWP) i terenach

rdliskowych rzek,

obowizkowego uzgadniania z Dyrektorem Zarzdu witokrzyskich i Nadnidziaskich Parkw Krajobrazowych realizowanych w obszarze Parku i jego

otuliny, projektw wszystkich obiektw kubaturowych, urzdze infrastruktury tech-

nicznej i eksploatacji kopalin oraz opracowa planistycznych,

ograniczenia likwidacji istniejcych na terenie gminy zadrzewie i zakrzewie rdpo-lnych i przywodnych,

sprecyzowania zasad prowadzenia prac melioracyjnych, z eliminacj dziaa wycz-nie odwadniajcych oraz wprowadzenie zakazu osuszania istniejcych maych zbior-

nikw wodnych,

ograniczenia obsady powyej 50 DJP dla noworealizowanych ferm hodowlanych z jednoczesnym cakowitym wyeliminowaniem ferm bezciowych,

wykluczenia moliwoci rolniczego wykorzystania ciekw i gnojowicy na terenach parkw krajobrazowych i ich otulin,

wyznaczenia terenw pod realizacj parkingw, ze szczeglnym uwzgldnieniem miejsc o duych walorach widokowych oraz atrakcyjnych obiektach zabytkowych,

okrelenia w studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin priorytetu dla opracowania miejscowych planw zagospodarowania przestrzen-

nego dla terenw gmin obejmujcych obszar Parkw i ich otulin,

wyznaczenia, zgodnie z wymogami ustawy o lasach, terenw przeznaczonych do zale-sienia, przy jednoczesnym uwzgldnieniu ochrony zbiorowisk rolinnoci

o wybitnych i wysokich walorach geobotanicznych (okrelonych w dokumentacji pla-

nu ochrony),

wprowadzenia do ustale planw miejscowych zasad gospodarki lenej przyjtych

w planach urzdzenia lasw wraz z okreleniem granicy lasw, w tym lasw ochron-

nych,

wskazania zasad i sposobw dziaa ochronnych na terenach podlegajcych erozji wodnej gleb,

sprecyzowania uwarunkowa, zasad i kierunkw zagospodarowania przestrzennego, zapewniajcego ochron zasobw i jakoci wd podziemnych na obszarach Gwnych


23

Zbiornikw Wd Podziemnych (GZWP) i wyznaczonych dla nich strefach ochrony

najwyszej (ONO) i wysokiej (OWO),

wyeliminowania moliwoci zabudowy na wskazanych w planie ochrony terenach o wybitnych walorach widokowych (punkty widokowe) oraz w dolinach rzecznych

i w obrbie wzw ekologicznych,

uwzgldnienia w zagospodarowaniu terenu dziaa ochronnych dla zespow i zgrupowa obiektw zabytkowych z okreleniem form i sposobw realizacji tej

ochrony, zwikszenia retencyjnoci wd powierzchniowych poprzez wskazanie tere-

nw do rekonstrukcji dawnych i budowy nowych maych zbiornikw wodnych, umo-

liwiajcych take atrakcyjno turystyczn obszaru gminy i wzbogacenie walorw

krajobrazowych.

Pomniki Przyrody

Na terenie miasta i gminy Bodzentyn wg ewidencji Wojewdzkiego Konserwatora

Przyrody znajduje si 10 pomnikw przyrody.

Tabela 1. Wykaz pomnikw przyrody na terenie miasta i gminy Bodzentyn

Lp. Nr ewid. w

rejestrze Woj.

Kons. Przyrody

Rodzaj pomnika

przyrody Lokalizacja

Rok usta-

nowienia

1 91 Lipa drobnolistna

W centrum Bodzentyna, kilkadziesit metrw na

wschd od rynku dolnego, w otoczeniu ruin ko-

cioa

1986

2 134 Gaz narzutowy Siekierno-Podmielowiec przy drodze obok budyn-

ku nr 19 1987

3 135 Gaz narzutowy

2 szt.

Wilkw, na ce pomidzy drog Ciekoty w.

Katarzyna, w pobliu sklepu 1987

4 291 Lipa drobnolistna Wzd Kolonia, ok. 100 m za kocioem, po lewej

stronie drogi, przy starej remizie 1991

5 292 Modrzewie europej-

skie 2 szt.

Wzd Rzdowy, na kocu wsi, po prawej stronie

drogi obok metalowego krzya 1991

6 301 Lipa drobnolistna niadka Druga, przy drodze wiejskiej w odlegoci

ok. 5 m od jezdni, na wprost zabudowa nr 12 1993

7 302 Buk pospolity niadka Druga, przy drodze wiejskiej w odlegoci

ok. 5 m od jezdni, na wprost zabudowa nr 11 1993

8 337 Sosna pospolita Lenictwo Kleszczyny, oddzia 221 a 1994

9 338 Sosna pospolita Lenictwo Kleszczyny, oddzia 221 d 1994

10 358 rdo szczelinowe

Burzcy stok

Wzd Rzdowy, w kompleksie lenym lasw

siekierzyskich, na pnoc od Gry Michniow-

skiej, dziaka nr 735/1

1995

Uytki ekologiczne

W gminie Bodzentyn znajduj si dwa uytki ekologiczne. Pierwszy z nich znajduje

si na zachodnim skraju miejscowoci Siekierno, w odlegoci okoo 6km od Bodzentyna,

w obrbie dziaki nr 158/2. Zosta utworzony w 1994 roku i zajmuje powierzchnie 0,34 ha.

Jest to zesp parkowy (nr 007 wg ewidencji Wojewdzkiego Konserwatora Przyrody) za-

drzewienie powierzchniowe. Drzewostan parku stanowi: modrzew polski, klon zwyczajny,

klon jawor, jesion wyniosy, buk zwyczajny, robinia akacjowa, jarzb pospolity, kasztano-

wiec biay, topola osika, db szypukowy, wierk pospolity. Pojedyncze sztuki posiadaj ce-

chy drzew pomnikowych.

Drugi uytek ekologiczny znajduje si w Bodzentynie i jest to rdpolny zbiornik

wodny, o powierzchni 0,98 ha. Ma on numer 005, wg ewidencji Wojewdzkiego Konserwa-

tora Przyrody.


24

Sie ekologiczna Natura 2000

Jest to sie obszarw chronionych na terenie pastw czonkowskich Unii Europejskiej. Celem

wyznaczania tych obszarw jest ochrona cennych pod wzgldem przyrodniczym

i zagroonych skadnikw rnorodnoci biologicznej w pastwach Unii Europejskiej.

W skad sieci Natura 2000 wchodz:

obszary specjalnej ochrony (OSO) - wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptakw, tzw. "Ptasiej", dla gatunkw ptakw

wymienionych w zaczniku I do Dyrektywy

specjalne obszary ochrony (SOO) - wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw.

"Siedliskowej", dla siedlisk przyrodniczych wymienionych w zaczniku I oraz siedlisk ga-

tunkw zwierzt i rolin wymienionych w zaczniku II do Dyrektywy.

Jest to rwnie forma zobowizujca pastwa czonkowskie UE do wytypowania ob-

szarw chronionych, ktre bd tworzy europejsk sie ekologiczn NATURA 2000.

Ochrona biornorodnoci w tej sieci bdzie realizowana na podstawie planw ochrony, kt-

rych ustalenia bd wice dla planw zagospodarowania przestrzennego, planw urzdze-

nia lasw itp.

Obszary kwalifikujce si do wczenia do sieci Natura 200 wyznaczono na podstawie

przegldu rozmieszczenia siedlisk i gatunkw w Polsce i oceny znaczenia stanowisk dla

ochrony danego siedliska lub gatunku. Na obszarze gminy Bodzentyn znajduj si czci

dwch obszarw wczonych do projektu polskiej czci europejskiej sieci ekologicznej NA-

TURA 2000. S to specjalne obszary ochrony SOO:

ysogry (PLH260006), gdzie wystpuj: typy siedlisk przyrodniczych: zmiennowilgotne ki trzlicowe, torfowiska przejciowe

i trzsawiska, piargi i gooborza krzemianowe, yzne buczyny, bory i lasy bagienne, lasy -

gowe i nadrzeczne zarola wierzbowe;

gatunki rolin i zwierzt: sierpowiec byszczcy, jelonek rogacz, nadobnica alpejska, koza,

ming strumieniowy, piskorz, ranka, kumak nizinny, traszka grzebieniasta, bbr europejski,

mopek, nocek duy, nocek ydkowosy.

Ostoja Sieradowicka (PLH260009), gdzie wystpuj: typy siedlisk przyrodniczych: ciany skalne i urwiska krzemianowe poronite rolinnoci,

yzne buczyny, lasy gowe i nadrzeczne zarola wierzbowe,

gatunki rolin i zwierzt: sasanka otwarta, kumak nizinny, traszka grzebieniasta.

Przewaajca cz ww. obszarw poddana jest ju prawnej ochronie przyrody przez

witokrzyski Park Narodowy i Sieradowicki Park krajobrazowy.

2.3. System przyrodniczy gminy

W strukturze krajobrazu ekologicznego tworzcego mozaik wielu rnych ekosyste-

mw wyrnia si wzy ekologiczne. S to ekosystemy, ktre reprezentuj najwysze warto-

ci rodowiska przyrodniczego, odgrywaj najwaniejsz rol ze wzgldu na rnorodno,

zagszczenie gatunkw, naturalno i stabilno. Powinny by one powizane midzy sob

korytarzami ekologicznymi lub w skali lokalnej cigami ekologicznymi, umoliwiajcymi ich

zasilanie poprzez bardziej intensywny przepyw materii, energii i informacji genetycznej.

Funkcje takich korytarzy peni mao przeksztacone przez czowieka doliny rzek i ciekw,

strefy zadrzewie i zakrzewie rdpolnych lub wyduone kompleksy lene.

Zagadnienia te legy u podstaw powstania koncepcji sieci obszarw chronionych

EECONET (European ECOlogical NETwork), majcej na celu zintegrowanie obszarw pod-

legajcych ochronie i utworzenie spjnego systemu ochrony w poszczeglnych krajach euro-

pejskich. Cho sie ECONET - POLSKA nie posiada umocowania prawnego, jest pewn wy-

tyczn polityki przestrzennej. Zgodnie z definicj podan przez Autorw koncepcji ""Krajo-


25

wa sie ekologiczna ECONET -POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem obszarw w-

zowych najlepiej zachowanych pod wzgldem przyrodniczym i reprezentatywnych dla r-

nych regionw przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sob powizanych korytarzami ekolo-

gicznymi, ktre zapewniaj cigo wizi przyrodniczych w obrbie tego systemu. Mokrada, bdce ekosystemami o szczeglnym znaczeniu i wartoci przyrodniczej,

maj w sieci EECONET do spenienia szczegln rol. Wynika ona z faktu, e poza wartoci

mokrade jako biotopw skupiajcych szereg rzadkich i zagroonych gatunkw, s one bar-

dzo wane jako szlaki migracyjne wielu gatunkw zwierzt. Dotyczy to zwaszcza ptakw,

ktre odbywajc wdrwki sezonowe wzdu rzek, koczuj wrd rolinnoci szuwarowej i

zarolowej, a wikszo z wytyczonych w sieci ECONET -PL korytarzy ekologicznych na-

wizuje do dolin rzecznych.

Gmina Bodzentyn naley do obszaru wczonego, zgodnie z koncepcj krajowej sieci ekolo-

gicznej ECONET-PL, do wza ekologicznego o randze midzynarodowej 31M (Obszar

witokrzyski). Jest on wanym elementem krajowego i europejskiego systemu przyrodnicze-

go. Na uwag zasuguj tu torfowiska wysokie zasiedlone przez br bagienny.

Gwne zagroenia i problemy w dziedzinie ochrony przyrody

niska wiadomo ekologiczna spoecznoci gminy. brak systemowych rozwiza w gospodarce ciekowej, gospodarce odpadami

i ciepownictwie.

lokalne przecienie ruchem turystycznym, niewaciwa obsuga ruchu turystycznego.

2.2. Dziedzictwo kulturowe i walory turystyczne gminy

Gmina Bodzentyn naley do regionu bardzo atrakcyjnego pod wzgldem przyrodni-

czym i turystycznym.

Miasto Bodzentyn zaoy biskup Bodzty (Bodzanta) w 1355 roku przenoszc tu sie-

dzib dworu myliwskiego z Tarczka. Jego nastpca biskup Florian z Mokrska przed 1380

rokiem zbudowa murowany gotycki zamek, lokaln rezydencj biskupw krakowskich. Po-

czony z fortyfikacjami miejskimi zamek znajduje si na wysokiej skarpie, ktr opywa

rzeka Psarka. Przez nastpne wieki zamek mia wielu gospodarzy i goci wielu monych,

a mury jego byy wiadkami historycznych wydarze. Wielokrotnie przebudowywano go

i modernizowano. Goci tu Wadysaw Jagieo, powracajc z jednej ze swych pielgrzymek

na wity Krzy. Ostatnia dua przebudowa miaa miejsce w XVII wieku. W XVIII wieku

prowadzono ju raczej tylko prace o charakterze remontowym. Byy ostatnie lata wspaniao-

ci tej rezydencji. W 1789 roku dobra duchowne przejo pastwo, wobec czego zamek zosta

opuszczony, potem przeksztacono go na spichlerz i szpital wojskowy. W 1902 roku obiekt

uznano za zabytek podlegajcy ochronie.

Samo miasto stanowio, obok Kielc, orodek administracyjny dbr biskupw krakow-

skich. Prawa miejskie Bodzentyn uzyska przed 1870 r. W XVIII i XIX w. by to orodek

przemysowy: kunice, fabryka luster i porcelany. W Bodzentynie urodzi si malarz Jzef

Szermentowski.

W miecie zachowa si zabytkowy ukad architektoniczny typowego XIX wiecznego

miasteczka, o 2 rynkach, z pozostaociami obwarowa miejskich z XIV w. przy ul. Kielec-

kiej. Warty obejrzenia jest take fundowany przez biskupa Bodzant w 1333 r. Obecny wy-

stawiony jako kolegiacki w latach 1440-1452 przez kardynaa Zbigniewa Olenickiego na

miejscu starszego kocioa w. Krzya z 1380 r. Mimo wielokrotnych remontw, koci za-

chowa charakter gotycki. Koci w. Ducha wystawiony w pierwszej poowie XVII w. jako

szpitalny w miejscu poprzedniego kocika. Po poarze w 1917 roku pozosta ruin, ktr

w ostatnich latach zabezpieczono i uporzdkowano.

javascript:top.slownik('biskup')javascript:top.slownik('bodzanta')javascript:top.slownik('biskup')


26

Przy ul. 3-go Maja stoi zagroda witokrzyska o charakterystycznej dla maych

miasteczek regionu witokrzyskiego w XIX w. zwartej zabudowie, czca formy budownic-

twa wiejskiego dostosowanego do warunkw miejskich. Zagrod po gruntowej konserwacji i

wyposaeniu wntrz udostpniono do zwiedzania.

Mury miejskie wniesione z upanego kamienia, wzmocnione basztami i bramami opa-

syway najstarsz cz miasta i czyy si z zamkiem, ktry wczono tym samym w miejski

system obronny. Nieprzydatne, czciowo zrujnowane, rozebrano w XIX w. nike pozostao-

ci s widoczne na stoku za kocioem parafialnym oraz nad wwozem przy ul. Kieleckiej po

lewej stronie ulicy jadc od Kielc w stron rynku. Na uwag zasuguje take barokowy ko-

ci we Wzdole Rzdowym, a take zesp klasztorny w witej Katarzynie.

Nieskaone gleby oraz specyficzne pooenie Bodzentyna na obszarze Puszczy Jo-

d

Documents

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA · II Polityka Ekologiczna Państwa, z 2001 r. ... zbędnych do realizacji zadań ochrony środowiska na obszarze całej Polski. Określa też, na pod-