Program Zapobiegania Wypadkom w PSP · WIELKOPOLSKI PROGRAM ZAPOBIEGANIA WYPADKOM Strona 7 z 31 7 II. Analiza stanu wypadkowo ści oraz czynników wyst ępuj ących zagro Ŝeń 1

WIELKOPOLSKI PROGRAM ZAPOBIEGANIA WYPADKOM Strona 2 z 31

2

EDYCJA I


3

Szanowni Pa ństwo!

Praca straŜaków zawodowych,

jak i ochotników, związana jest z licznymi

zagroŜeniami występującymi podczas

akcji ratowniczych, ćwiczeń, szkoleń

i innych działań wynikających z zakresu

i toku pełnienia słuŜby. Zgodnie z zapisem

aktualnie obowiązujących przepisów

prawnych, jednym z podstawowych

obowiązków pracodawcy jest ochrona

zdrowia i Ŝycia pracowników przez

zapewnienie bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy, przy odpowiednim

wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Dbałość o bezpieczeństwo, a tym samym zapobieganie wypadkom w miejscu pracy,

są niezwykle istotną kwestią polityki organizacyjno – kadrowej jednostek organizacyjnych

Państwowej StraŜy PoŜarnej województwa wielkopolskiego, co znalazło swe

odzwierciedlenie w zapisach „Strategii rozwoju ratownictwa i ochrony przeciwpoŜarowej

dla województwa wielkopolskiego na lata 2010-2020”. W oparciu o przedmiotowy dokument,

na bazie analiz kwartalnych i rocznych stanu BHP, powstał „W IELKOPOLSKI PROGRAM

ZAPOBIEGANIA WYPADKOM W PAŃSTWOWEJ STRAśY POśARNEJ”.

Edycja I niniejszego „Programu” ma charakter pilotaŜowy i ukierunkowana jest przede

wszystkim na właściwą organizację polityki bezpieczeństwa i higieny pracy w odniesieniu

do występujących zagroŜeń. Mamy nadzieję, Ŝe wnioski i sugestie wypływające z realizacji

poszczególnych działań w ramach „Programu” umoŜliwią nam jego ciągłe udoskonalanie,

co perspektywie czasu odniesie pozytywnie skutki oddziaływania na podległą kadrę

jednostek organizacyjnych Państwowej StraŜy PoŜarnej woj. wielkopolskiego.


4

CZYM JEST

„WIELKOPOLSKI PROGRAM ZAPOBIEGANIA WYPADKOM

W PAŃSTWOWEJ STRAśY POśARNEJ?

„Wielkopolski Program Zapobiegania Wypadkom w Państwowej StraŜy PoŜarnej”

jest odpowiedzią na wzrastającą w ostatnich latach ilość zagroŜeń, z którymi spotykają się

ratownicy w codziennej pracy i słuŜbie. Zawiera w sobie kluczowe elementy systemu

zarządzania bezpieczeństwem i higieną słuŜby i pracy w Państwowej StraŜy PoŜarnej,

słuŜące określeniu i wdroŜeniu właściwej polityki bezpieczeństwa oraz dokonywaniu bieŜącej

oceny skutków jej oddziaływania.

Program ma na celu m.in.:

• zmniejszenie liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz związanych z nimi strat,

• zmniejszenie absencji chorobowej pracowników,

• zwiększenie wydajności i poprawę jakości pracy,

• zminimalizowanie ilości zastępstw na czas nieobecności poszkodowanego, • ograniczenie liczby wypłacanych zasiłków chorobowych i odszkodowawczych,

• redukcję kosztów związanych z wcześniejszym odejściem na emeryturę z powodów zdrowotnych,

• ograniczenie kosztów powstałych w związku z rekrutacją nowych pracowników lub osób przekwalifikowywanych,

• zmniejszenie wydatków związanych z uszkodzeniem sprzętu stanowiącego wyposaŜenie jednostek PSP,

• optymalizację warunków pracy,

• zapobieganie zachowaniom aspołecznym, niezgodnym z pragmatyką słuŜby i pracy, mającym negatywny wpływ na morale pozostałej części załogi,

• ograniczenie ilości czasu przeznaczonego na prowadzenie dochodzeń powypadkowych.


5

I. Podstawowe definicje i zagadnienia zwi ązane z wypadkami przy pracy.

1. Definicja wypadku przy pracy.

Za wypadek przy pracy uwaŜa się:

- nagłe zdarzenie,

- wywołane przyczyną zewnętrzną,

- powodujące uraz lub śmierć,

- które nastąpiło w związku z pracą.

Wszystkie wymienione wyŜej elementy muszą zaistnieć jednocześnie, aby zdarzenie,

któremu uległ funkcjonariusz, (pracownik) mogło być zakwalifikowane jako wypadek

przy pracy. Brak jednego z tych czynników uniemoŜliwia uznanie zdarzenia za wypadek

przy pracy.

2. Definicja wypadku traktowanego na równi z wypadk iem przy pracy.

Za wypadek traktowany na równi z wypadkami przy pracy, traktuje się wypadek, któremu

pracownik uległ:

• w czasie podróŜy słuŜbowej w okolicznościach innych niŜ dla wypadku przy pracy,

chyba Ŝe wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie

pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,

• podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,

• przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje

związkowe.

3. Rodzaje wypadków przy pracy.

RozróŜnia się następujące rodzaje wypadków przy pracy:

• wypadek ci ęŜki - wypadek, w wyniku którego nastąpiło cięŜkie uszkodzenie ciała,

takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie

ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a takŜe

choroba nieuleczalna lub zagraŜająca Ŝyciu, trwała choroba psychiczna, całkowita

lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie

lub zniekształcenie ciała,

• wypadek śmiertelny – wypadek w wyniku którego nastąpiła śmierć, w okresie

nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku,

• wypadek zbiorowy - wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy

co najmniej dwie osoby.


6

4. Obowi ązki kierownika jednostki org. PSP w razie zaistnien ia wypadku przy pracy.

Kierownik jednostki, w razie zaistnienia wypadku przy pracy jest obowiązany:

• zabezpieczyć miejsce wypadku przed ewentualnymi dalszymi następstwami

zdarzenia,

• podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagroŜenie,

• udzielić niezwłocznie pomocy poszkodowanym lub osobom którym zagraŜa

niebezpieczeństwo,

• powołać komisję powypadkową,

• niezwłocznie zawiadomić inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, cięŜkim

i zbiorowym wypadku przy pracy lub o kaŜdym innym wypadku, który wywołał

wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeŜeli moŜe być uznany za wypadek

przy pracy,

• w przypadku wypadku funkcjonariusza PSP – zawiadomić (w formie pisemnego

meldunku) kierownika jednostki nadrzędnej,

• udostępnić informacje i materiały niezbędne do ustalenia okoliczności i przyczyn

wypadku oraz udzielić wszechstronnej pomocy komisji powypadkowej,

• ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku,

• zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

• sporządzić właściwą dokumentacje wypadku.

5. Obowi ązki pracownika w razie zaistnienia wypadku przy pra cy.

Pracownik, który uległ wypadkowi, jeŜeli stan jego zdrowia na to pozwala, jest

obowiązany zawiadomić niezwłocznie o wypadku swojego przełoŜonego.

6. Ustalenie okoliczno ści i przyczyn wypadku.

W celu zbadania okoliczności i przyczyn wypadku, kierownik jednostki powołuje

zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi: zastępca kierownika jednostki, pracownik

słuŜby bhp (lub osoba realizująca zadania tej słuŜby) oraz przedstawiciel pracowników

(merytorycznie właściwy do oceny okoliczności i przyczyn wypadków).

JeŜeli wypadkowi uległ kierownik jednostki organizacyjnej PSP, komisję

powypadkową powołuje jego bezpośredni przełoŜony.

Zagadnienia dotycz ące post ępowania w razie wypadków którym ulegli

funkcjonariusze Pa ństwowej Stra Ŝy PoŜarnej reguluj ą właściwe przepisy resortowe.

W zakresie dotycz ącym prowadzenia post ępowań powypadkowych pracowników

cywilnych, obowi ązują przepisy ogólne.


7

II. Analiza stanu wypadkowo ści oraz czynników wyst ępujących zagro Ŝeń

1. Wypadki w latach 2005 - 2009

W latach 2005 – 2009 w jednostkach organizacyjnych Państwowej StraŜy PoŜarnej

województwa wielkopolskiego łącznie miały miejsce 462 wypadki przy pracy.

Ilość wypadków w rozbiciu na poszczególne lata przedstawia poniŜszy wykres:

106

73

108

88 87

0

20

40

60

80

100

120

Liczba wypadków w latach

2005

2006

2007

2008

2009

2. Okoliczno ści zaistniałych wypadków

Według danych statystycznych, w latach 2005 – 2009 wypadki najczęściej zdarzały

się podczas ćwiczeń i szkoleń (150 wypadków), prowadzonych działań ratowniczo –

gaśniczych (106 wypadków) oraz zajęć sportowych (79 wypadki).

58

3236

5

1914

22 2420

26

05

21

33

20

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

Szkolenia i ćwiczenia Akcje ratowniczo-ga śnicze Zaj ęcia sportowe

Okoliczno ści wypadków

20052006200720082009


8

3. Wydarzenia powoduj ące wypadki

Wydarzeniami powodującymi największą liczbę wypadków były: potknięcia i utrata

równowagi 170 zdarzeń (36,8% wszystkich wypadków), fizyczne obciąŜenie dynamiczne

138 przypadków (29,8% wszystkich wypadków), zetknięcie się lub uderzenie o nieruchome

czynniki materialne 60 zdarzeń (13% wszystkich wypadków).

41

26

48

3124

2935

32

2319

14 1410 10 12

0

10

20

30

40

50

Potkni ęcia, po ślizgni ęcia, utratarównowagi, upadek

Fizyczne obci ąŜenia dynamiczne Zetkni ęcie si ę lub uderzenie onieruchome czynniki materialne

Wydarzenia powoduj ące wypadki

20052006200720082009

4. Przyczyny wypadków

Na przestrzeni lat 2005-2009 przyczyną największej ilości wypadków było nieprawidłowe

zachowanie się, nieuwaga własna lub osób trzecich – 261 zdarzeń (56,4% liczby wszystkich

wypadków), trudne, śliskie przejścia, przestrzenie i podłoŜe były przyczyną 107 zdarzeń

(23,1% wypadków). Przyczyną 52 zdarzeń były nagłe przypadki medyczne (11,2%

wypadków).

83

39

60

25

54

1520 24

32

16

4 7 4

26

11

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Nieprawidłowe zachowanie si ę,nieuwaga własna i osób trzecich

Trudnie, nierówne, śliskieprzejścia, przestrzenie, podło Ŝe

Nagłe przypadki medyczne iinne przyczyny

Przyczyny wypadków

20052006200720082009


9

5. Następstwa wypadków

Następstwem wypadków najczęściej były złamania, pęknięcia kości i zwichnięcia

249 zdarzeń (co stanowi 53,8% ogólnej liczby wypadków). Na drugim miejscu pod względem

następstw wypadków są stłuczenia – 97 (21% wypadków) i rany - 60 (13% wypadków).

54

39

55

45

56

24

14

2525

91210121313

0

10

20

30

40

50

60

Złamania, p ęknięcia,zwichni ęcia

Stłuczenia Rany

Następstwa wypadków

20052006200720082009

6. Kwota wypłaconych odszkodowa ń z tytułu wypadków i chorób

W latach 2005-2009 jednostki organizacyjne PSP woj. wielkopolskiego z tytułu

wypadków przy pracy wypłaciły odszkodowania na łączną kwotę 891.993,00 zł.

227983

177038

98109,5

196603 192259,5

0 zł

50 000 zł

100 000 zł

150 000 zł

200 000 zł

250 000 zł

Łączna kwota wypłaconych odszkodowa ń w latach

2005

2006

2007

2008

2009


10

7. Profil statystycznego poszkodowanego

Z analizy zdarzeń wypadkowych mających miejsce w latach 2005-2009 wynika,

iŜ statystyczny poszkodowany to najczęściej osoba w wieku 26-35 lat, mająca za sobą staŜ

słuŜby w przedziale 8-15 lat, będąca w korpusie podoficerskim.

58

213

162

281

020406080

100120140160180200220

Poszkodowani wg struktury wieku

do 25 lat

26-35 lat

36-45 lat

46-55 lat

ponad 55 lat

105

79

162

108

8

0

50

100

150

200

Poszkodowani wg sta Ŝu słu Ŝby

do 3 lat

4-7 lat

8-15 lat

16-25 lat

ponad 25 lat

102

183

124

50

020406080

100120140160180200

Poszkodowani wg korpusów

szeregowcy

podoficerowie

aspiranci

oficerowie


11

8. Statystyka wypadków wg komend

Na przestrzeni lat 2005-2009, najwięcej wypadków wydarzyło się w duŜych

powiatach, co związane jest z ilością prowadzonych interwencji oraz ilością osób

zatrudnionych w znajdujących się tam jednostkach organizacyjnych. Sumarycznie,

w ciągu ostatnich 5 lat największej liczbie wypadków ulegli pracownicy Komendy Miejskiej

PSP w Poznaniu (118 wypadków), Komendy Powiatowej PSP w Pile (29 wypadków),

Komendy Powiatowej PSP w Gnieźnie (28 wypadków) i Komendy Miejskiej PSP w Koninie

(25 wypadków). Najmniejszą liczbę wypadków odnotowano w Komendach Powiatowych

PSP w Krotoszynie (3 wypadki), Rawiczu (2 wypadki) i Komendzie Wojewódzkiej PSP

w Poznaniu (2 wypadki).

Stan wypadkowości poszczególnych komend przedstawia poniŜsza tabela:

LATA 2005-2009 Rok 2009

L.p. Jednostka organizacyjna

Suma wypadków za

lata 2005-2009

Liczba wypadków

Wzrost / spadek w stosunku do roku

poprzedniego

Liczba etatów

1 KP CHODZIEś 9 2 ↑ +2 44

2 KP CZARNKÓW 24 5 ↓ -2 92

3 KP GNIEZNO 28 6 0 0 87

4 KP GOSTYŃ 4 0 0 0 47

5 KP GRODZISK WLKP. 16 4 ↓ -2 46

6 KP JAROCIN 5 1 0 0 51

7 KM KALISZ 18 5 0 0 141

8 KP KĘPNO 8 0 ↓ -2 52

9 KP KOŁO 11 2 ↓ -2 62

10 KM KONIN 25 6 ↑ +1 144

11 KP KOŚCIAN 9 0 ↓ -5 55

12 KP KROTOSZYN 3 2 ↑ +2 54

13 KM LESZNO 10 0 0 0 83

14 KP MIEDZYCHÓD 12 3 ↑ +2 47

15 KP NOWY TOMYŚL 5 1 0 0 51

16 KP OBORNIKI 9 3 ↑ +2 49

17 KP OSTRÓW WLKP. 11 4 ↑ +3 111

18 KP OSTRZESZÓW 11 0 ↓ -3 51

19 KP PIŁA 29 8 ↑ +4 96

20 KP PLESZEW 11 2 0 0 50

21 KM POZNAŃ 118 16 ↓ -7 494

22 KP RAWICZ 2 0 0 0 50

23 KP SŁUPCA 5 1 0 0 51

24 KP SZAMOTUŁY 14 2 ↑ +2 54

25 KP ŚRODA WLKP. 4 0 ↓ -3 45

26 KP ŚREM 12 3 0 0 50

27 KP TUREK 5 1 0 0 58

28 KP WĄGROWIEC 12 2 ↓ -1 51

29 KP WOLSZTYN 10 4 ↑ +3 49

30 KP WRZEŚNIA 6 2 ↑ +2 50

31 KP ZŁOTÓW 14 2 0 0 51

32 KW POZNAŃ 2 0 ↓ -1 94

RAZEM 462 87


12

U

P / 5 lat x 1000 Wskaźnik wypadkowo ści (Ww) =

PowyŜej przedstawione dane nie dają w pełni obiektywnego obrazu wypadkowości,

dlatego teŜ podjęto próbę wyznaczenia wskaźnika porównawczego dla wszystkich jednostek

PSP w województwie. Wskaźnik ten określono wg poniŜszego wzoru:

P – liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem (np: w ciągu ostatnich 5 lat),

U – liczba pracowników Komendy, zaokrąglona do pełnych jedności (np: w 2009 roku),

1000 – przyjęta w celach statystycznych liczba pracowników.

Powstałą w danej jednostce liczbę wypadków podzielono przez okres 5 lat

i pomnoŜono przez przyjętą w celach statystycznych liczbę 1000 pracowników. Uzyskany

wynik został następnie podzielony przez liczbę pracowników danej komendy (np. w 2009 r.).

W wyniku wykonania powyŜszego działania został uzyskany współczynnik liczbowy,

określający ilość pracowników (ze statystycznej liczby 1000 zatrudnionych), którzy w ciągu

jednego roku ulegliby wypadkom. Z przedstawionych danych wynika, iŜ najwięcej wypadków

w przeliczeniu na jednego zatrudnionego, generują komendy w Grodzisku Wlkp. (69,6),

Gnieźnie (64,4), Pile (60,4), Złotowie (54,9), Czarnkowie (52,2), Szamotułach (51,9)

i Międzychodzie (51,1).

Stan wypadkowości poszczególnych komend, w przeliczeniu na 1000 zatrudnionych

przedstawia poniŜszy wykres:

69,564,4

60,454,9 52,2 51,9 51,1

0

10

20

30

40

50

60

70

Współczynnik wypadkowo ści na 1000 zatrudnionych

KP PSP Grodzisk Wlkp.

KP PSP Gniezno

KP PSP Piła

KP PSP Złotów

KP PSP Czarnków

KP PSP Szamotuły

KP PSP Międzychód


13

9. Wypadki pojazdów PSP w latach 2005-2009.

W latach 2005 – 2009 pojazdy będące na wyposaŜeniu jednostek Państwowej StraŜy

PoŜarnej województwa wielkopolskiego uczestniczyły w 65 wypadkach i kolizjach, z czego

29 wydarzyło się z winy kierowców PSP.

Ilość wypadków w rozbiciu na poszczególne lata przedstawia poniŜszy wykres:

9

6

16

9

12

3

16

5

12

6

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2005 2006 2007 2008 2009

Wypadki i kolizje pojazdów PSP z uwzgl ędnieniem winy kierowców PSP

ogólna ilośćwypadków

wypadki zwiny kierowcyPSP

Na przestrzeni lat 2005-2009 z ogólnej liczby 65 wypadków i kolizji z udziałem pojazdów

PSP, prawie połowa z nich (44,6%) miała miejsce podczas jazdy do zdarzeń

9

6

5

0 0

16

98

0 0

12

3 3

0 0

16

54

0 0

12

6

9

0 00

2

4

6

8

10

12

14

16

2005 2006 2007 2008 2009

Zbiorcze zestawienie wypadków i kolizji drogowych w latach 2005-2009

Ogólna ilość wypadków

Z winy kierowców PSP

Ilość wypadków podczasjazdy do zdarzenia

Rannych straŜaków

Zabitych straŜaków


14

Wnioski

Z przeprowadzonej analizy wynika, iŜ w ciągu ostatnich 5 lat wypadki najczęściej

zdarzały się podczas ćwiczeń, szkole ń, działań ratowniczo-ga śniczych i zaj ęć

sportowych . Wydarzenia powodujące wypadki to w głównej mierze potknięcia, poślizgnięcia

i upadki , powstałe na skutek nieuwagi własnej i osób trzecich , prowadzące najczęściej do

urazów takich jak złamania, zwichni ęcia, stłuczenia i rany .

Wśród osób najbardziej naraŜonych na wypadki, znajdują się podoficerowie w wieku

26-35 lat , mający za sobą kilkuletni staŜ w słuŜbie. MoŜliwą przyczyną duŜej ilości wypadków

tej grupy osób jest duŜe obciąŜenie psychofizyczne związane z ilością prowadzonych działań

ratowniczo-gaśniczych, udziałem w róŜnego rodzaju szkoleniach i ćwiczeniach oraz

zajęciach sportowych, mających na celu podniesienie sprawności fizycznej.

Biorąc pod uwagę przyczyny zaistniałych wypadków naleŜy stwierdzić, iŜ w wielu

przypadkach powodem ich powstawania jest rutyna i powtarzanie nieprawidłowych

nawyków i przyzwyczajeń objawiających się najczęściej podczas ćwiczeń, szkoleń i zajęć

sportowych.

Koszty związane z wypadkowością, niosą za sobą skutki finansowe, organizacyjne

i społeczne. W latach 2005-2009 jednostki organizacyjne PSP woj. wielkopolskiego poniosły

wydatki z tytułu wypłaty odszkodowań, na łączną kwotę 891.993,00 zł.

Absencja chorobowa w związku z zaistniałymi wypadkami w ciągu ostatnich 5 lat

wyniosła 15017 dni , co niesie za sobą konieczność organizacji zastępstw, dokonywanie

roszad kadrowych i nakładanie dodatkowych obowiązków na osoby pozostające w słuŜbie.

W perspektywie czasu generuje to dodatkową liczbę wypracowanych nadgodzin, powoduje

obniŜenie gotowości operacyjnej poszczególnych jednostek, a tym samym destabilizację

toku słuŜby.

Innym niepoliczalnym skutkiem powstałym w związku z wypadkowością są koszty

społeczne. Wypadki wywołane nieprawidłowym zachowaniem, brawurą, rutyną

i lekkomyślnością, powodują u niektórych osób poczucie niesprawiedliwości, gniew a nawet

frustrację, co negatywnie wpływa na morale pozostałej załogi. Organizacja zastępstw

w słuŜbie i pracy wiąŜe się często z koniecznością odwołania lub przesunięcia planowych

urlopów, nakładaniem dodatkowych obowiązków czy pozostawaniem w dyspozycji

operacyjnej w ramach dyŜurów domowych. MoŜe być to źródłem przemęczenia,

zniechęcenia oraz powodem nieporozumień i konfliktów w Ŝyciu prywatnym (rodzinnym).

Na bazie powyŜej przedstawionych danych oraz wniosków wynikających

z ich analizy, zostały opracowane załoŜenia programowe, których zasadniczym celem jest

podniesienie poziomu bezpieczeństwa słuŜby i pracy w jednostkach Państwowej StraŜy

PoŜarnej woj. wielkopolskiego.


15

III. Realizacja polityki bezpiecze ństwa i higieny pracy przez kierowników jednostek organizacyjnych PSP.

ZałoŜenia ogólne

Aby osiągnąć określone cele „Programu”, niezbędne jest przyjęcie właściwej polityki

bezpieczeństwa i higieny dla kaŜdej jednostki, w odniesieniu zarówno do organizacji

poszczególnych stanowisk pracy, jak i zakresu odpowiedzialności poszczególnych

funkcyjnych. W ramach polityki bezpieczeństwa i higieny pracy określone zostały cele

strategiczne:

• zapobieganie wypadkom przy pracy,

• dąŜenie do stałej poprawy stanu bhp,

• spełnienie wymagań przepisów prawnych oraz innych istotnych wymagań

dotyczących pracy i słuŜby w PSP,

• zapewnienie odpowiednich zasobów i środków do wdraŜania polityki bhp,

• podnoszenie kwalifikacji pracowników w zakresie bhp oraz uwzględnienie ich roli

i zaangaŜowania na rzecz poprawy stanu bhp.

WdroŜenie odpowiedniej polityki bezpieczeństwa, naleŜy do kierującego jednostką

organizacyjną, który stawiając sobie wyŜej określone zadania i cele, w sposób efektywny

musi oddziaływać na podległych mu pracowników. „Siłę napędową” do realizacji

poszczególnych załoŜeń „Programu”, stanowić ma rzeczywiste i wyraźne demonstrowanie

zaangaŜowania przez podległą komendantowi kadrę kierowniczą (dowódczą)

ze szczególnym uwzględnieniem stanowiska realizującego zadania słuŜby bhp.

ZaangaŜowanie kierownictwa oraz wła ściwa polityka BHP

Działania

koryguj ące i zapobiegawcze

Ocena podj ętych

działań

Planowanie, wdraŜanie

i funkcjonowanie

Ciągłe doskonalenie

Prowadzenie bieŜącego nadzoru

i kontroli


16

Zadaniem wyŜej wymienionych osób będzie:

• podjęcie działań popularyzacyjnych i zapobiegawczych,

• zapewnienie odpowiedniego poziomu nadzoru i kontroli,

• właściwe zorganizowanie i prowadzenie szkoleń,

• zapewnienie właściwego przepływu informacji.

Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym realizacji przyjętych załoŜeń będzie wzajemne

zaufanie pracowników i kadry kierowniczej, zaangaŜowanie pracowników w działania

związane z monitorowaniem środowiska pracy oraz doskonaleniem stosowanych środków

ochrony.

Tak przyjęty model polityki bezpieczeństwa, realizowany w przekonaniu o słuszności

podejmowanych działań moŜe odnieść pozytywny skutek.

1. Mechanizmy nadzoru i kontroli.

Aby w sposób efektywny wykonywać określone zadania z zakresu bhp, konieczne

jest wdroŜenie w ramach „Programu” odpowiedniego systemu nadzoru i kontroli. Działania

w tym zakresie realizowane będą poprzez:

• dokonywanie przez przełoŜonych bieŜącej oceny prowadzonych działań

ratowniczo - gaśniczych, pod kątem przestrzegania przepisów i zasad bhp,

• dokonywanie bieŜącej oceny ćwiczeń, szkoleń i zajęć sportowych w odniesieniu

do realizacji przyjętych programów doskonalenia zawodowego,

• obligatoryjne ujmowanie przestrzegania przepisów bhp w trakcie realizowanych

inspekcji gotowości operacyjnej,

• prowadzenie kontroli problemowych i doraźnych z zakresu bhp, w jednostkach

organizacyjnych charakteryzujących się wysoką wypadkowością,

• egzekwowanie prowadzenia wnikliwych analizy zaistniałych wypadków i podjętych

w tym zakresie działań zapobiegawczych.

2. Przegl ąd podstawowych zada ń z zakresu bhp.

Na podstawie przyjętego systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy,

opracowano „Zakres podstawowych zadań z zakresu bhp”, na której przedstawione zostały

podstawowe obowiązki osób funkcyjnych odpowiedzialnych za realizację poszczególnych

działań określonych w „Programie”.

Zadanie główne Zadanie szczegółowe

Kierownik jednostki org.

PSP

Pracownik SłuŜby BHP

Dowódcy JRG Naczelnicy wydziałów

Kierownicy kom. org., Dowódcy

zmian, sekcji, zastępów

Pozostali pracownicy

Podejmowanie i inspirowanie do podjęcia przedsięwzięć dotyczących popularyzacji wiedzy z zakresu bhp. Uczestniczenie w szkoleniach bhp dla pracodawców.

Podejmowanie, inicjowanie i rozwijanie na terenie komendy róŜnych form popularyzacji problematyki bhp oraz zasad ergonomii. Uczestniczenie w szkoleniach przewidzianych dla słuŜby bhp

Zapewnienie odpowiedniego poziomu wiedzy z zakresu bhp,

w tym przestrzegania

przepisów i zasad bhp oraz

egzekwowanie ich znajomo ści.

Podejmowanie róŜnych form samokształcenia, w celu zapewnienia właściwego poziomu wiedzy i umiejętności z zakresu bhp. Uczestniczenie w podejmowanych inicjatywach z zakresu bhp oraz szkoleniach bhp dla pracowników ( lub osób kierujących pracownikami).

Zapewnienie w regulaminie org. komendy oraz w zakresach czynności pracowników, zapisów dot. przestrzegania przepisów bhp. Wydawanie nakazu przeprowadzenia PWP oraz zrealizowanie wynikających z nich wniosków.

Uczestniczenie w pracach komisji bezpieczeństwa i higieny pracy (PWP). Przeprowadzanie min. raz w roku kontroli stanu bhp.

Zapewnienie właściwej org.

stanowisk pracy, ze szczególnym uwzgl ędnieniem stanowiska BHP.

Współuczestniczenie w podejmowanych przedsięwzięciach mających na celu poprawę warunków pracy i słuŜby.

Prowadzenie stałego nadzoru nad wykonywaniem pracy zgodnie z wymogami i zasadami bhp. Zapewnienie środków finansowych na realizację podejmowanych przedsięwzięć z zakresu bhp. Zapewnienie dostosowania do wymogów bhp pomieszczeń, stanowisk pracy oraz właściwy dobór sprzętu i środków ochrony (indywidualnej i zbiorowej).

Uczestniczenie w opracowywaniu planów modernizacji jednostki, planów zakupów sprzętu oraz przedstawianie propozycji rozwiązań techniczno-organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy

Zapewnienie sprawnie funkcjonującego systemu pierwszej pomocy. Wnioskowanie o zakup niezbędnych zestawów (apteczek) i środków słuŜących do udzielania pierwszej pomocy. Prowadzenie kontroli stanu wyposaŜenia apteczek i przestrzegania terminów waŜności środków w nich zgromadzonych.

Zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w odniesieniu do pomieszczeń i stosowanego sprzętu i środków ochrony.

Organizowanie pracy w sposób

zapewniaj ący bezpieczne

i higieniczne warunki pracy,

odpowiedni sprz ęt i jego

oznakowanie oraz wymagane środki

ochrony (indywidualnej

i zbiorowej).

Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego. Koordynowanie bieŜącej współpracy z PIP, PIS MSWiA, UDT, słuŜbą BHP jednostki nadrzędnej.

Zapewnienie wykonania

nakazów,, decyzji i zarządzeń

wydanych przez organy nadzoru nad warunkami

pracy.

Prowadzenie bieŜącej współpracy z PIP, PIS MSWiA, UDT, słuŜbą BHP jednostki nadrzędnej. Realizowanie wykonania nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy. Zatwierdzanie programów szkoleń dla pracowników z zakresu bhp. Zapewnienie środków finansowych na profilaktyczną opiekę zdrowotną i szkolenia z zakresu bhp.

Zapewnienie prawidłowej

realizacji szkole ń bhp oraz

profilaktycznej opieki medycznej

(w tym bada ń lekarskich).

Prowadzenie analizy potrzeb szkoleniowych z zakresu bhp oraz współdziałanie z kierownictwem jednostki w doborze odpowiednich programów szkoleń dla pracowników.

Wydawanie poleceń dotyczących przeprowadzenia czynności wyjaśniających okoliczności i przyczyny łamania przepisów i zasad bhp. Wyciąganie konsekwencji słuŜbowych wobec osób nagminnie łamiących zasady bhp oraz osób odpowiedzialnych za sprawowanie nadzoru w zakresie bhp.

Zapobieganie zachowaniom aspołecznym, niezgodnym z pragmatyk ą

słu Ŝby i pracy, mającym

negatywny wpływ na pozostał ą część załogi.

Występowanie do komendanta o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bhp.

Zapewnienie środków na wyróŜnienia za działania zgodne z przyjętą polityką bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wypracowanie systemu

motywacyjnego za promowanie prawidłowych

zachowa ń w zakresie bhp.

Występowanie do komendanta z wnioskiem o nagradzanie pracowników wyróŜniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bhp, promujących prawidłowe zachowania.

Podejmowanie niezbędnych działań eliminujących lub ograniczających zagroŜenie. Przeprowadzanie dochodzeń powypadkowych i sporządzanie wymaganej dokumentacji ze szczególną starannością i rzetelnością. Przeprowadzanie szczegółowych analiz zaistniałych wypadków.

Wypracowanie okre ślonych standardów i procedur

dotycz ących prowadzenia post ępowań

powypadkowych. Występowanie do komendanta o podjęcie odpowiednich działań zapobiegawczych, mających na celu zmniejszenie ilości wypadków.

Zakres pods tawowych zada ń w zakresie bhp.

LEGENDA:

- odpowiedzialny za realizację - koordynujący - współpracujący


18

3. Dokonanie bie Ŝącej oceny stanu bhp przy pomocy pyta ń kontrolnych. W celu dokonania skutecznej oceny stanu bhp, została sporządzona lista pytań

kontrolnych. Udzielenie rzetelnych odpowiedzi na poniŜej przedstawione pytania, pozwoli

kierownikowi jednostki uzyskać rzeczywisty obraz stanu bhp, a tym samym umoŜliwi

podjęcie działań zmniejszających, ograniczających lub niwelujących wykazane

nieprawidłowości.

Odpowiedz

Lp. Pytanie dotycz ące badanego zagadnienia

tak

nie

nie

doty

czy

I. Wymogi ogólne

1. - czy kierownik jednostki zatrudniający powyŜej 100 pracowników utworzył słuŜbę bhp?

2. - czy istnieją rozwiązania organizacyjne umoŜliwiające ocenę realizacji polityki bhp?

3. - czy zostały jasno ustalone procedury oraz określone zakresy odpowiedzialności w obszarze bhp?

4. - czy kaŜdy pracownik zna swój zakres odpowiedzialności?

5. - czy przeprowadzane są regularne kontrole stanowisk pracy?

6. - czy kontroluje się stosowanie przez pracowników do procedur bezpieczeństwa?

7. - czy kierownik jednostki uzgadnia z pracownikami lub ich przedstawicielami podjęcie działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy?

8. - czy zidentyfikowano najistotniejsze zagroŜenia dla bezpieczeństwa i zdrowia?

9. - czy podjęto działania zmierzające do ich wyeliminowania lub ograniczenia?

10. - czy dokonano i udokumentowano ocenę ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy?

11. - czy przeprowadzone zostały badania i pomiary czynników szkodliwych?

12. - czy występujące naraŜenia mieszczą się w granicach dopuszczalnych norm?

13. - czy kierownik jednostki przydzielił pracownikom odpowiednie środki ochrony indywidualnej?

14. - czy w komendzie przestrzegane są wymogi dotyczące odzieŜy i obuwia specjalnego?

15. - czy istnieją właściwe rozwiązania słuŜące utrzymaniu wyposaŜenia i sprzętu ratowniczego w naleŜytym stanie?

16. - czy obiekty i tereny jednostek PSP spełniają wymogi bhp? *

17. - czy kierownik jednostki zapewnił środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach ,gaszenia poŜaru i ewakuacji pracowników?

18. - czy kierownik jednostki wyznaczył pracowników do udzielania pierwszej pomocy?

19. - czy kierownik jednostki wyznaczył pracowników do wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpoŜarowej i ewakuacji pracowników, zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpoŜarowej?


19

II. Pracownik

20. - czy posiada aktualne badania lekarskie?

21. - czy posiada aktualne szkolenia BHP na stanowisku pracy?

22. - czy został poinformowany o ryzyku zawodowym, które wiąŜe się z wykonywaną pracą?

23. - czy jest przeszkolony w zakresie wykonywania pracy w sposób bezpieczny oraz czy zna zasady postępowania w razie wystąpienia awarii i wypadków przy pracy?

24. - czy posiada aktualne wymagane kwalifikacje zawodowe dopuszczające do słuŜby i pracy?

25. - czy stosuje środki ochrony indywidualnej zgodnie z przeznaczeniem?

26. - czy występują braki w wyposaŜeniu osobistym ratownika?

27. - czy otrzymuje środki higieny osobistej?

28. - czy został poinformowany, w jaki sposób zgłaszać niebezpieczne sytuacje i wypadki?

III. Ćwiczenia i zaj ęcia sportowe

29. - czy doskonalenie zawodowe odbywa się zgodnie z przyjętym planem szkolenia?

30. - czy podczas prowadzonych szkoleń i ćwiczeń zwraca się uwagę na wykonywanie czynności zgodnie z wymogami bhp?

31. - czy podczas prowadzonych szkoleń i ćwiczeń sprawowany jest odpowiedni nadzór?

32. - czy przestrzegany jest zakaz stosowania kryterium czasowego do wykonania określonych grup ćwiczeń?

33. - czy podczas realizacji zajęć sportowych zwraca się uwagę na przeprowadzenie odpowiedniej rozgrzewki?

34. - czy uczestnicy zajęć sportowych posiadają odpowiednią odzieŜ i obuwie sportowe?

35. - czy zwracana jest uwaga na stan nawierzchni boisk i innych obiektów sportowych?

IV. Wypadki przy pracy

36. - czy są podejmowane natychmiastowe działania dotyczące badania wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych i zgłaszanych problemów w zakresie bhp?

37. - czy w komendzie prowadzony jest rejestr wypadków przy pracy?

38. - czy dokumentacja powypadkowa sporządzane jest właściwie i terminowo?

39. - czy prowadzone są szczegółowe analizy zaistniałych wypadków?

40. - czy podejmowane są odpowiednie działania profilaktyczne i zapobiegawcze ograniczające ryzyko zaistnienia wypadków?

41. - czy po zaistniałym wypadku prowadzona jest weryfikacja oceny ryzyka zawodowego?

* NaleŜy zastosować dodatkowe kryteria oceny, które zostały zawarte w Załączniku nr 1.


20

IV. Optymalizacja warunków bhp podczas prowadzonych działań ratowniczo –

gaśniczych oraz zaj ęć doskonal ących.

1. Dokonanie przegl ądu czynników wypadkowych.

Warunki pracy straŜaków uczestniczących w działaniach ratowniczo – gaśniczych,

z uwagi na róŜnorodną specyfikę zdarzeń, stwarzają duŜe zagroŜenie dla ich zdrowia i Ŝycia.

Niekorzystne warunki pracy wiąŜą się ze znacznym ryzykiem zdrowotnym, którego w wielu

przypadkach nie moŜna wyeliminować. ZagroŜenia zawodowe straŜaków są spowodowane

występowaniem czynników, określonych w poniŜszej tabeli.

Rodzaj czynnika wypadkowego Czynniki mog ące powodowa ć wypadki i wynikaj ące z nich zagro Ŝenia

Niskie stęŜenie tlenu w powietrzu - moŜliwość uduszenia Gorące powierzchnie, powietrze, gazy - moŜliwość poparzeń skóry i dróg oddechowych Szkło, metal i inne ostre przedmioty - moŜliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia Spadające elementy konstrukcji (fragmenty sufitów, murów), gruz - moŜliwość urazów w wyniku uderzenia, przygniecenia Nieruchome, wystające elementy konstrukcji zwłaszcza przy złej widoczności spowodowanej dymem - moŜliwość urazów w wyniku uderzenia Substancje chemiczne powstające podczas poŜaru - moŜliwość ostrego zatrucia Wypadki komunikacyjne podczas jazdy do akcji - moŜliwość urazów Prąd elektryczny - moŜliwość poraŜenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego Ulatniające się z uszkodzonej instalacji gazowej gazy – moŜliwość poparzeń i urazów na skutek poŜaru i eksplozji

Czynniki mog ące powodowa ć

wypadki

Śliska, nierówna nawierzchnia oraz drabiny, schody, dachy, zapadające się stropy - moŜliwość urazów w wyniku potknięcia, poślizgnięcia i upadku Nadmierny hałas podczas akcji gaśniczych – moŜliwość uszkodzenia słuchu Wysoka temperatura panująca podczas poŜaru – moŜliwość wystąpienia dyskomfortu cieplnego, przegrzania organizmu i/lub poparzeń

Czynniki fizyczne

Niska temperatura podczas prowadzenia akcji ratowniczych w okresie zimowym, szczególnie podczas akcji ratownictwa wodnego – moŜliwość odmroŜeń, zapalenia oskrzeli i płuc Niedobór tlenu oraz obecność tlenku węgla i innych produktów spalania w powietrzu, którym oddycha straŜak – moŜliwość niedotlenienia i śmierci na skutek uduszenia RóŜne związki chemiczne, na które straŜak moŜe być naraŜony podczas katastrof chemicznych – moŜliwość ostrych zatruć, poparzeń, zapaleń skóry Gazy ulatniające się z nieszczelnych zbiorników i instalacji technologicznych objętych poŜarem – moŜliwość ostrych zatruć

Czynniki chemiczne i pyły

Środki pianotwórcze i inne materiały np. dezynfekcyjne - moŜliwość skórnych zmian uczuleniowych

Czynniki biologiczne

KaŜdy moŜliwy czynnik biologiczny wywołujący choroby zakaźne, którego źródłem mogą być ratowane osoby lub zwierzęta

Odpowiedzialność za bezpieczeństwo i zdrowie ludzi ratowanych a takŜe współpracowników, świadomość zagroŜenia własnego zdrowia i Ŝycia a takŜe wydarzenia, których świadkiem jest straŜak, zwłaszcza gdy dochodzi do śmierci osób ratowanych – moŜliwość stresu pourazowego Praca wykonywana w trybie dyŜurowym (praca nocna) - moŜliwość stresu psychicznego, zaburzeń rytmu biologicznego, obniŜonej zdolności do pracy fizycznej

Czynniki ergonomiczne,

psychospołeczne, związane z

organizacj ą pracy

Nadmierny wysiłek fizyczny (dźwiganie cięŜarów, w tym osób poszkodowanych, dóbr materialnych, sprzętu gaśniczo – ratowniczego, jak równieŜ cięŜkiej odzieŜy ochronnej z aparatem powietrznym)- moŜliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciąŜenia układu mięśniowo-szkieletowego i ogólnego zmęczenia


21

Wypadek wśród straŜaków moŜe być spowodowany przez kaŜdy z wyŜej

wymienionych czynników z osobna lub moŜe być wynikiem działania kilku z nich, dlatego

waŜne jest podjęcie róŜnych form i metod ochrony, takich jak:

• stosowanie niezbędnego i kompletnego wyposaŜenia ochronnego, odpowiedniego

dobranego do występującego lub spodziewanego zagroŜenia,

• prawidłowe, zgodne z przyjętą taktyką poŜarniczą prowadzenie działań ratowniczych,

tak aby moŜliwie szybko wyeliminować zagroŜenie.

• sprawdzanie i ocenianie stanu bezpieczeństwa i ryzyka, a z chwilą stwierdzenia

groŜącego niebezpieczeństwa natychmiastowe opuszczenie zagroŜonego obiektu

lub terenu.

2. Podjęcie działa ń ograniczaj ących ryzyko zawodowe.

Jedną z kluczowych kwestii związanych z ograniczeniem liczby wypadków,

jest dokonanie oceny ryzyka zawodowego. Ocena ta powinna stanowić podstawowy element

systemu zarządzania BHP, a jej celem jest zapewnienie podległej załodze skutecznej

ochrony przed skutkami występujących zagroŜeń.

Szacowanie ryzyka wiąŜe się równieŜ z bieŜącym prowadzeniem analiz zaistniałych

zdarzeń wypadkowych, zgodnie z zamieszczonym poniŜej schematem:

Analizując zaistniały wypadek przy pracy, naleŜy zwrócić uwagę czy zastosowano

wszystkie środki zapobiegawcze określone w kartach oceny ryzyka zawodowego.

JeŜeli zostały zastosowane, konieczne jest sprawdzanie ich skuteczności i przeprowadzanie

w razie potrzeby działań korygujących. W badaniu wypadku naleŜy takŜe zwrócić uwagę

na adekwatność i skuteczność zaproponowanych działań i czy są one ukierunkowywane

na profilaktykę wypadków przy pracy.

Ocena ryzykazawodowego

Monitorowanie i działaniakoryguj ące

Plan działania

Realizacja planu

Analiza wypadkuprzy pracy


22

Dokonanie oceny ryzyka powinno udzielić odpowiedzi na pytanie, czy zagroŜenia

związane ze specyfiką słuŜby moŜna wyeliminować, a jeŜeli nie – jakie środki ochronne

naleŜy podjąć w celu ich ograniczenia. Przedsięwzięcie to powinno dotyczyć zarówno oceny

standardowych czynności ratowniczych, jak równieŜ oceny działań podejmowanych

przez specjalistyczne grupy ratownicze (wysokościową, wodno – nurkową, ratownictwa

technicznego, chemiczno – ekologicznego, medycznego, itp.). W badaniu tym naleŜy

wyodrębnić dwa etapy: analizę ryzyka i wyznaczanie jego dopuszczalności, co przedstawia

poniŜszy schemat:

Z uwagi na róŜnorodność zagroŜeń występujących podczas prowadzonych działań

ratowniczych, ryzyko zawodowe na miejscu akcji moŜe przyjąć poziom nieakceptowalny.

Wykonywane wówczas czynności ratownicze przyjmują charakter działania w stanie wyŜszej

konieczności, co nie zmienia faktu Ŝe powinny być one prowadzone z wykorzystaniem

wszystkich moŜliwie dostępnych środków ochronnych i zabezpieczeń ograniczających

powstanie urazu lub pogorszenie się stanu zdrowia ratowników.

W przypadku występowania ryzyka akceptowalnego (np. podczas pracy i słuŜby

w straŜnicy) dokonanie oceny ryzyka, polega na systematycznym badaniu wszystkich

zagroŜeń, w celu ustalenia prawdopodobieństwa wystąpienia niepoŜądanych zdarzeń

i podjęcia odpowiednich środków bezpieczeństwa.

Dokonanie oceny ryzyka zawodowego pracy straŜaka, z uwagi na złoŜoność

i róŜnorodność występujących zagroŜeń jest zadaniem niezwykle trudnym, co stanowi

podstawę do sporządzenia odrębnego opracowania.

Analiza ryzyka- opis obiektu- identyfikacja zagro Ŝeń- oszacowanie ryzyka

Ocena ryzykaCzy ryzyko mo Ŝna zaakceptowa ć?

Ryzykonieakceptowalne

Ryzyko akceptowalne

Określenie działa ń niezbędnych

do ograniczenia ryzyka

Okresowe analizy ryzyka

Realizacja działa ńOgraniczenie ryzyka zawodowego

OC

EN

A R

YZ

YK

A

ZA

RZĄ

DZ

AN

IE R

YZ

YK

IEM


23

3. Kompetencje bezpo średnich przeło Ŝonych.

Jednym z czynników będących powodem dość znacznej liczby wypadków

jest „nieuwaga własna i osób trzecich” . Jak wskazują statystyki, czynnik ten

jest przyczyną wielu zdarzeń wypadkowych i wiąŜe się m.in. z występującą rutyną

i powtarzaniem nieprawidłowych nawyków. Winę za zaistniałą sytuację ponoszą w głównej

mierze sami poszkodowani, jak równieŜ osoby sprawujące nadzór nad wykonaniem

powierzonych im obowiązków. Podkreślić w tym miejscu naleŜy nieocenioną rolę

przełoŜonego (dowódcy akcji lub kierownika ćwiczeń), który na bieŜąco powinien

monitorować działania podległej załogi, w szczególności w czasie ćwiczeń, szkoleń i zajęć

sportowych.

Obowiązki bezpośredniego przełoŜonego, w zakresie zapobiegania zdarzeniom

wypadkowym, powinny być realizowane m.in. poprzez:

• sprawowanie bieŜącego nadzoru nad przebiegiem zajęć doskonalących

• omówienie celu prowadzonych ćwiczeń szkoleń i zajęć sportowych przed ich

rozpoczęciem, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów i zasad bhp,

• przeprowadzenie przed rozpoczęciem zajęć sportowych odpowiednio dobranej

„rozgrzewki”,

• zwrócenie uwagi ćwiczących na rekreacyjny charakter zajęć sportowych,

• dokonanie oceny stanu nawierzchni (boiska) na którym mają być przeprowadzone

zajęcia sportowe, z uwzględnieniem indywidualnego wyposaŜenia w sprzęt

i obuwie sportowe,

• realizowanie zajęć doskonalących zgodnie z przyjętym planem szkolenia,

• zapoznawanie podległej załogi z przyczynami i okolicznościami zaistniałych

wypadków.

W przypadku wystąpienia zagroŜeń wypadkowych związanych z niewłaściwym

zachowaniem związanym z brawurą i lekcewaŜeniem przepisów i zasad bhp, obowiązkiem

bezpośredniego przełoŜonego jest:

• w razie konieczności przerwanie prowadzenia zajęć (ćwiczeń) i zwrócenie uwagi

na istniejące zagroŜenia,

• odsunięcie od wykonywanych zajęć (ćwiczeń) osób raŜąco łamiących przepisy

i zasady bhp,

• rozwaŜenie zasadności wyciągnięcia konsekwencji słuŜbowych wobec osób

stwarzających zagroŜenia wypadkowe,

• powiadomienie nadrzędnego przełoŜonego o przypadkach występowania

nieprawidłowych zachowań.


24

V. Zapobieganie zdarzeniom wypadkowym zwi ązanych z u Ŝytkowaniem

i obsług ą pojazdów po Ŝarniczych.

Według statystyk, corocznie na terenie województwa wielkopolskiego dochodzi

do około 13 wypadków, związanych z jazdą do i z akcji, manewrów, zawodów i ćwiczeń.

Aby temu zapobiec, konieczne jest podjęcie odpowiednich działań, m.in. związanych z:

• przestrzeganiem wymogów dotyczących uprawnień kwalifikacyjnych kierowców,

• prowadzeniem w systemie ciągłym szkoleń kierowców, (w zakresie prawa ruchu

drogowego i ogólnych zasad bezpieczeństwa), z udziałem przedstawicieli Policji,

• sprawdzaniem wiedzy kierowców oraz osób upowaŜnionych do kierowania

pojazdami słuŜbowymi w zakresie przepisów ruchu drogowego,

• zachowaniem zasad bezpiecznej jazdy, w szczególności w trakcie jazdy

alarmowej i złych warunków atmosferycznych,

• przestrzeganiem przez załogę pojazdu zasad bhp dotyczących zachowania się

podczas jazdy pojazdem poŜarniczym,

• rzetelnym wykonywaniem okresowych i sezonowych obsług technicznych

pojazdów,

• przestrzeganiem procedur dotyczących wykonywania przeglądów technicznych

pojazdów i sprzętu oraz właściwą realizacją wynikających z nich zaleceń

i wniosków.

VI. Podstawowe wymogi bezpiecze ństwa stra Ŝaków jednostek OSP wł ączonych do KSRG.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa straŜaków ochotników, waŜne jest zwrócenie

szczególnej uwagi na spełnienie wymogów formalnych, dotyczących przygotowania

wymaganej dokumentacji, warunkującej udział członków OSP w prowadzonych działaniach

ratowniczych i ćwiczeniach poŜarniczych.

Obowiązująca dokumentacja, niezbędna do prawidłowego funkcjonowania jednostek

OSP:

• lista czynnych członków OSP,

• dokumentacja ze szkoleń z zakresu bhp,

• świadectwa szkoleń poŜarniczych zgodnie z pełnionymi w OSP funkcjami,

• aktualne badania lekarskie, umoŜliwiające udział w działaniach ratowniczo –

gaśniczych,

• kopia uprawnień do prowadzenia odpowiedniej kategorii pojazdów (dla kierowcy),

• dokumenty zawarcia umowy ubezpieczenia wypadkowego ochotników,

• polisa ubezpieczenia OC pojazdów poŜarniczych.


25

VII. Prawidłowa realizacja procedury powypadkowej.

Przeprowadzić

działania zapobiegawcze

BHP

Stanowisko ds. BHP KW PSP Poznań

BHP BieŜąca ocena realizacji „Programu”

Weryfikacja dokumentacji odszkodowawczej

Wielkopolski Komendant Wojewódzki PSP

WdroŜyć działania

zapobiegawcze

Komendant Powiatowy/ Miejski PSP

Określić priorytetowe działania zapobiegawcze

Zatwierdzić decyzję odszkodowawczą

Wnioski z realizacji

„Programu”

BieŜący nadzór, kontrole, szkolenia Dowództwo JRG

Naczelnicy wydziałów

DDzziiaałłaanniiaa

iinnffoorrmmaaccyyjjnnee


Zgłoszenie wypadku przy pracy

Sporządzenie meldunku o wypadku przy pracy

Przekazanie meldunku do WSKR

Powołanie zespołu powypadkowego

BHP

WYPADEK Udzielenie pierwszej

pomocy poszkodowanemu

Niezwłocznie powołać zespół powypadkowy

Niezwłocznie zawiadomić Prokuratur ę, PIP, (UDT) o wypadku śmiertelnym, cięŜkim, zbiorowym

Protokół ustalenia przyczyn wypadku przy pracy (w terminie 14 dni)

Świadkowie wypadku

Zespół powypadkowy

Poszkodowany

Przesłuchać osoby związane z wypadkiem

Ustalić przyczyny i sporządzić protokół

Przekazać protokół do zatwierdzenia

BHP


BHP Zatwierdzić protokół (w ciągu 5 dni)

Przygotować decyzję odszkodowawczą

BHP Zbadać przyczyny i okoliczności wypadku i sporządzić protokół powypadkowy

Zespół powypadkowy

Ewentualna opinia eksperta technicznego

Ewentualna opinia lekarska

Protokół przesłuchania poszkodowanego

Protokół przesłuchania świadków wypadku

Oględziny miejsca wypadku

Dokumentacja fotograficzna, szkic miejsca wypadku


26

Załącznik 1.

Dodatkowe kryteria oceny stanu bhp

Odpowied ź

Lp.

Pytanie dotycz ące badanego zagadnienia

tak

nie

nie

doty

czy

I. Teren wokół JRG: a. sygnalizacja ostrzegawcza - czy jest konieczna sygnalizacja świetlna ostrzegawcza? - czy jest sprawna? - czy są tablice informacyjne i ostrzegawcze? b. drogi na terenie JRG - czy są równe, utwardzone, nie zastawione? - czy występuje ograniczenie widoczności i moŜliwości manewrowania

pojazdem poŜarniczym w czasie wyjazdu do akcji?

c. ogrodzenie - czy działka posiada trwałe, nieuszkodzone ogrodzenie? - czy posiada pas zieleni odgradzający od dróg publicznych? d. plac ćwiczeń - czy jest utwardzony o równej nawierzchni? - czy jest odpowiednio oświetlony? - czy jest sprawna alarmowa instalacja świetlna i akustyczna? - czy są widoczne i sprawne ekrany informacyjne? - czy na terenie posesji jest utrzymana czystość i porządek? - czy jest zawarta umowa z firmą dotycząca wywozu nieczystości? e. najazdy naprawcze -czy na terenie posesji znajduje się najazd? ( nośność, zabezpieczenie

antykorozyjne elementów metalowych, czystość)

II. Budynek stra Ŝnicy - czy jest szczelne zadaszenie? - czy występują ubytki w elewacji zewnętrznej? - czy szyby okien są całe i czyste? - do kiedy waŜne są badania instalacji odgromowej? - czy ma zabezpieczenie ppoŜ. i oznakowanie ewakuacyjne? - czy są apteczki pierwszej pomocy? - czy są odpowiednie instrukcje bhp? a. garaŜ - czy jest oznakowanie zakazu palenia i uŜywania ognia otwartego? - czy występuje róŜnica w wysokości podczas wejścia na garaŜ (próg)? - czy bramy garaŜowe przeszklone są w 25% górnej części? - czy po otwarciu są unieruchamiane? - czy jest automatyczny system ostrzegawczy działający podczas otwierania

i zamykania bram?

- czy jest zapewniona min. temp. w garaŜu? - czy jest właściwe oznakowanie pionowe i poziome? - czy jest sprawna wentylacja grawitacyjna? - jeśli jest mechaniczna inst. went. – czy jest poddawana przeglądom? - czy jest zachowany porządek i czystość? - czy posadzka jest we właściwym stanie? - czy instalacja elektryczna ( oświetleniowa, awaryjna, alarmowa, gniazda

elektr.) jest we właściwym stanie technicznym, czy są badania rezystancji?

- czy są zachowane odległości stanowisk od ścian i poduszki amortyzacyjnej ześlizgu?

- czy drzwi garaŜowe są szczelne? - czy skutecznie odprowadzane na zewnątrz są spaliny?


27

- czy poduszka amortyzacyjna jest na równi z podłoŜem? - czy są zachowane przejścia pomiędzy sprzętem a ścianami i elementami

konstrukcyjnymi?

- czy jest kanał rewizyjny? - czy posiada trwałe odeskowanie gr. min. 0,07 m, niewystające ponad

pozom podłoŜa?

- czy posiada kratkę ściekową z droŜnym odpływem lub studzienką? - czy jest oświetlenie bezpieczne 24V? - czy jest instalacja elektryczna 230V w osłonach gazoszczelnych? - czy są boczne półki na narzędzia? - czy w kanale zachowana jest czystość i porządek? b. warsztat - czy jest wyłącznik prądu dla całego warsztatu? - czy jest apteczka? - czy jest właściwie wykonana posadzka? - czy stół warsztatowy jest obity blachą? - czy trwale zamocowane są urządzenia techniczne? - czy oznakowane są gniazda 24V, 230V, 380V? - czy jest podręczny sprzęt gaśniczy? - czy jest oświetlenie naturalne i temp. min 18 0C? - czy we właściwym stanie znajduje się wyposaŜenie warsztatowe?

(instrukcje, zabezpieczenia),

- czy w szafkach narzędziowych jest naleŜyty porządek? - czy w pomieszczeniu warsztatowym jest ład i porządek? - czy jest w pobliŜu kran z bieŜącą wodą? c. magazyn chemicznych środków ga śniczych - czy jest prawidłowe oznakowanie? - czy jest sprawna wentylacja grawitacyjna? - czy podłoŜe jest utwardzone, nienasiąkliwe, nieśliskie? - czy stan techniczny instalacji oświetleniowej jest prawidłowy? - czy beczki i opakowania składowane są prawidłowo? - czy są prawidłowo oznakowane regały (nośność)? d. magazyny kwatermistrzowskie - czy jest prawidłowo oznakowany? - czy jest sprawna wentylacja grawitacyjna? - czy jest sprawne oświetlenie elektryczne? - czy regały wykonane są z materiałów niepalnych? - czy są oddalone min. 0,5 m od grzejników? - czy główne przejścia są min.2m,a odległość między regałami min. 1m? - czy są drabinki umoŜliwiające prace przy regałach? - czy podłogi są nieśliskie, nienasiąkliwe, bez ubytków? - czy temp. w pomieszczeniu jest ponad 140 C? - czy jest ład i porządek? e. podr ęczny magazyn sprz ętu - czy stan instalacji elektrycznej jest zgodny z przepisami? - czy jest sprawna wentylacja mechaniczna i grawitacyjna? - czy jest ład i porządek? f. punkt alarmowy - czy posiada oświetlenie naturalne i sztuczne? - czy posiada sprawną wentylację grawitacyjną? - czy organizacja stanowiska pracy z monitorem ekranowym jest zgodna

z przepisami?

- czy jest sprawna instalacja elektryczna? - warunki socjalne (moŜliwość przygotowania posiłku, bliskość WC

i łazienki)?

- czy jest apteczka pierwszej pomocy?

- czy jest dokumentacja BHP?


28

g. pojazd po Ŝarniczy -czy jest sprawny technicznie (waŜność badań, dopuszczenie UDT), wykaz

sprzętu?

- czy sprzęt jest skutecznie zamocowany? - czy prowadzone są karty kontroli sprzętu? - czy w prowadzonych kartach kontroli sprzęt kwalifikowany jest jako

sprawny?

- czy sprzęt specjalistyczny jest serwisowany (przez uprawnione serwisy)? - czy sprzęt techniczny posiada aktualne atesty? - czy sprzęt w wykonaniu Ex posiada legalizację? - czy stosowane linki i szelki ratownicze posiadają odpowiednie atesty

i przestrzegane są czasookresy uŜytkowania?

- czy sprzęt ochrony dróg oddechowych posiada aktualne przeglądy i konserwację?

- czy są na wyposaŜeniu ochronniki słuchu? (pompy d. wydajności, pilarki do drewna, piły do betonu i stali, agregaty, młoty udarowe, itp.),

- czy są na wyposaŜeniu ochrony oczu? (pilarki do drewna, piły do betonu i stali, młoty udarowe, itp.),

- ubrania ochronne i gazoszczelne? ( karty pracy, przechowywanie) III. ZEŚLIZG - czy do ześlizgu jest jedno wejście bezpośrednio z korytarza? - czy drzwi do kabiny ześlizgu są szczelne? - czy drzwi dwuskrzydłowe otwierają się do środka kabiny? - czy obrzeŜa skrzydeł drzwi pomalowane są na czarno pasem szer. 0,07 m,

a pozostała ich część jest Ŝółta?

- czy na wysokości 1,7 m jest napis na drzwiach ,,UWAGA ZEŚLIZG KORZYSTAĆ TYLKO W CZASIE ALARMU”?

- czy skrzydła drzwiowe posiadają zabezpieczenie przed przypadkowym otwarciem się?

- czy po otwarciu drzwi samoczynnie się blokują? - czy kabina wyposaŜona jest w : • czerwone światło ostrzegawcze nad drzwiami? • ostrzegawczy sygnał akustyczny? • oświetlenie wnętrza kabiny? • wentylację grawitacyjną lub mechaniczną? - czy klamki i uchwyty mogą stwarzać zagroŜenie zaczepienia się? IV. POMIESZCZENIA SOCJALNE ZAŁOGI - czy wszystkie pomieszczenia w straŜnicy posiadają sprawną wentylację

grawitacyjną?

a. szatnia - czy jest wydzielone pomieszczenie do wstępnego czyszczenia odzieŜy

i obuwia?

- czy jest wydzielona szatnia ubrań specjalnych? - czy jest wentylacja grawitacyjna? - czy są miejsca siedzące dla 50% zatrudnionych? - czy odzieŜ własna jest oddzielona od odzieŜy specjalnej? - czy szafki ubraniowe są odpowiednie? - czy pościel jest przechowywana zgodnie z wymogami higieny, jak często

jest wymieniana?

- czy istnieje moŜliwość wysuszenia odzieŜy? b. sale załogi - czy łóŜka ustawione są prawidłowo? - czy przy łóŜku znajduje się krzesło i szafka nocna? - czy w prawidłowy sposób przechowywana jest bielizna pościelowa? - czy koce prane są co najmniej raz w roku? - czy jest ład i porządek?

- czy stan instalacji oświetleniowej i elektrycznej jest zgodny z przepisami?


29

c. kuchnia i jadalnia - czy pomieszczenie kuchenne posiada wentylację grawitacyjna

i mechaniczną (wyciąg)?

- czy jadalnia posiada wentylację grawitacyjną? - czy podłoga jest nienasiąkliwa, gładka, łatwozmywalna? - czy wyposaŜenie kuchni jest czyste i w dobrym stanie technicznym? - czy jest czysty pojemnik na odpadki? - czy w tym pomieszczeniu panuje wzorowa czystość? - czy prawidłowo przechowywane są : • produkty Ŝywnościowe? • produkty spoŜywcze? (kawa, herbata, cukier) - czy istnieje moŜliwość umycia naczyń, garnków i sztućców? d. pomieszczenia sanitarno – higieniczne - czy podłogi i ściany są nienasiąkliwe, łatwozmywalne czy panuje wzorowa

czystość?

- czy jest sprawna wentylacja grawitacyjna? - czy urządzenia i instalacje higieniczno – sanitarne są kompletne i sprawne? - czy punkty oświetleniowe i instalacja elektryczna posiada osłony

wodoszczelne?

- czy jest pomieszczenie sanitarno – higieniczne dla kobiet? - czy natryski posiadają izolacyjne kratki podłogowe? - czy w bezpośrednim sąsiedztwie natrysków znajduje się kabina ustępowa

lub pisuar?

- czy jest pralka i środki piorące do prania odzieŜy ochronnej? - czy jest suszarnia odzieŜy ochronnej? e. świetlica – sala wykładowa - czy jest odpowiednia ilość stolików i krzeseł? - czy wyposaŜenie w środki przekazu jest wystarczające do potrzeb? - czy jest ład i porządek? f. drogi komunikacyjne wewn ątrz obiektu - czy są prawidłowo oznakowane drogi ewakuacyjne? - czy jest dostępny podręczny sprzęt gaśniczy? - czy gł. wyłącznik prądu jest prawidłowo oznakowany? - czy jest oświetlenie awaryjne? - czy podłogi są równe, wykonane z materiałów nie powodujących poślizgu? - czy ciągi komunikacyjne są zastawiane?


30

Załącznik 2. Wykaz wybranych aktów prawnych z zakresu bhp.

1. Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn.

zm.), 2. Ustawa z dnia 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących

w razie wypadków przy pracy i chorób pozostających w związku ze słuŜbą w Policji (Dz. U. Nr 53, poz. 345 z późn. zm.),

3. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakaŜeniach (Dz. U. Nr 126, poz.1384 z późn. zm.)

4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 września 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny słuŜby straŜaków Państwowej StraŜy PoŜarnej (Dz. U. Nr 180 poz. 1115)

5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.),

6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.),

7. Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie słuŜby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 z późn. zm.),

8. Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a takŜe zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 115, poz. 744 z późn. zm.),

9. Rozporządzenie MSW z dnia 10 marca 1992 r. w sprawie przyznawania i wypłaty odszkodowań przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze słuŜbą w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, StraŜy Granicznej i Państwowej StraŜy PoŜarnej (Dz. U. Nr 29, poz. 129 z późn. zm.),

10. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833 z późn. zm.),

11. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.),

12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 73, poz. 645 z późn. zm.),

13. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposaŜonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz. 973),

14. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. nr 26, poz. 313 z późn. zm.).

15. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo naraŜonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716)

16. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonywania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach (Dz. U. Nr 250, poz. 2113).


31

Bibliografia:

1. Rączkowski B. „ BHP w praktyce”- wydanie XII, Wydawnictwo ODDK Gdańsk, 2009 r.

2. Wieczorek Z. „Bezpieczeństwo i higiena pracy - poradnik dla pracodawcy 2009” -

Główny Inspektorat Pracy, Warszawa 2009 r.,

3. Pietrzak L. „Analiza wypadków przy pracy dla potrzeb prewencji” – Główny

Inspektorat Pracy, Warszawa 2007 r.,

4. Korenkiewicz I. „NaraŜenie zawodowe funkcjonariuszy Państwowej StraŜy PoŜarnej”

– Państwowa Inspekcja Pracy MSWiA, Białystok 2004 r.,

5. Domurat I. „Organizacja BHP w Państwowej StraŜy PoŜarnej” – Komenda Główna

Państwowej StraŜy PoŜarnej, Warszawa 1996 r.

© Komenda Wojewódzka Państwowej StraŜy PoŜarnej w Poznaniu

Documents

Program Zapobiegania Wypadkom w PSP · WIELKOPOLSKI PROGRAM ZAPOBIEGANIA WYPADKOM Strona 7 z 31 7 II. Analiza stanu wypadkowo ści oraz czynników wyst ępuj ących zagro Ŝeń 1