Οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων Οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων

από την αρχαία εποχή ως την σύγχρονηαπό την αρχαία εποχή ως την σύγχρονη

Διατροφή στην Αρχαία Ελλάδα και στο Διατροφή στην Αρχαία Ελλάδα και στο ΒυζάντιοΒυζάντιο

ΜέληΜέλη ΟμάδαςΟμάδας ::Χαράλαμπος ΓρηγοριάδηςΚώστας ΧρυσοστομίδηςΠαναγιώτης ΑφεντούληςΑλέξανδρος Πασιατάς

Γενικό Λύκειο ΑξιούποληςΑ΄2012-2013<<ΑΡΧΑΙΟΙ>>

ΠεριεχόμεναΠεριεχόμενα

1.Η διατροφή στη Μινωική εποχή1.Η διατροφή στη Μινωική εποχή2.Συμπόσιο 2.Συμπόσιο 3.Η διατροφή στο Βυζάντιο3.Η διατροφή στο Βυζάντιο4.Κρασί4.Κρασί

Μινωική ΔιατροφήΜινωική ΔιατροφήΗ διατροφή ήταν και είναι πάντοτε Η διατροφή ήταν και είναι πάντοτε σημαντικό μέρος της καθημερινής ζωής σημαντικό μέρος της καθημερινής ζωής του πολιτισμού μιας ανθρώπινης του πολιτισμού μιας ανθρώπινης κοινότητας. Την έλλειψη άμεσων γραπτών κοινότητας. Την έλλειψη άμεσων γραπτών πληροφοριών για την διατροφή στη πληροφοριών για την διατροφή στη μινωική εποχήμινωική εποχή, έρχονται να , έρχονται να υποκαταστήσουν τυποκαταστήσουν ταα υλικά κατάλοιπα που υλικά κατάλοιπα που σχετίζονται με την παρασκευή και την σχετίζονται με την παρασκευή και την κατανάλωση της τροφής, τα οποία κατανάλωση της τροφής, τα οποία βρίσκουν οι αρχαιολόγοι στις ανασκαφές.βρίσκουν οι αρχαιολόγοι στις ανασκαφές.

Κύρια τροφή τους ήταν τα Κύρια τροφή τους ήταν τα δημητριακά, τα όσπρια και τα δημητριακά, τα όσπρια και τα θαλασσινά. Στην παρασκευή των θαλασσινά. Στην παρασκευή των γευμάτων τους χρησιμοποιούσαν γευμάτων τους χρησιμοποιούσαν ελαιόλαδο, κρασί, ξύδι, μέλι, δάφνη, ελαιόλαδο, κρασί, ξύδι, μέλι, δάφνη, ρίγανη, κόλιανδρο, κρεμμύδι, ρίγανη, κόλιανδρο, κρεμμύδι, πράσο, σινάπι, φακές, σιτάρι, πράσο, σινάπι, φακές, σιτάρι, κριθάρι, λαθούρι (φάβα), φασόλια, κριθάρι, λαθούρι (φάβα), φασόλια, ρεβίθια, βίκο, σίκαλη. ρεβίθια, βίκο, σίκαλη.

Μινωική ΔιατροφήΜινωική Διατροφή

. . Από την ζωική παραγωγή έτρωγαν κουνέλι, Από την ζωική παραγωγή έτρωγαν κουνέλι, γουρούνι, λαγό, άγρια βοοειδή και πουλερικά. γουρούνι, λαγό, άγρια βοοειδή και πουλερικά. Η διατροφή τους συμπληρωνόταν από ψάρια Η διατροφή τους συμπληρωνόταν από ψάρια και θαλασσινά (πεταλίδες, πορφύρες, δίθυρα, και θαλασσινά (πεταλίδες, πορφύρες, δίθυρα, τρίτωνες, κοχύλια, χταπόδια). Κατανάλωναν τρίτωνες, κοχύλια, χταπόδια). Κατανάλωναν αχλάδια, σύκα, σταφύλια, ξηρούς καρπούς αχλάδια, σύκα, σταφύλια, ξηρούς καρπούς όπως τα αμύγδαλα και βέβαια γάλα από όπως τα αμύγδαλα και βέβαια γάλα από γαλακτοφόρα ζώα, από το οποίο έφτιαχναν γαλακτοφόρα ζώα, από το οποίο έφτιαχναν ένα είδος λευκού τυριού.ένα είδος λευκού τυριού.

Τροφές Μινωικής Εποχής

ΣυμπόσιοΣυμπόσιοΤα Τα συμπόσια συμπόσια της αρχαιότητας της αρχαιότητας πραγματοποιούνταν στο χώρο του πραγματοποιούνταν στο χώρο του ανδρώνα ο οποίος ήταν γεμάτος με ανδρώνα ο οποίος ήταν γεμάτος με αρώματα από αιθέρια έλαια και αρώματα από αιθέρια έλαια και στεφάνια, ενώ φωτίζονταν με στεφάνια, ενώ φωτίζονταν με λυχνάρια κρεμασμένα στους τοίχους. λυχνάρια κρεμασμένα στους τοίχους. Το αρχαίο συμπόσιο ακολουθούσε Το αρχαίο συμπόσιο ακολουθούσε ένα συγκεκριμένο τυπικό, με τους ένα συγκεκριμένο τυπικό, με τους άνδρες να πλένουν τα πόδια τους, να άνδρες να πλένουν τα πόδια τους, να ανεβαίνουν στις κλίνες και έπειτα να ανεβαίνουν στις κλίνες και έπειτα να συμμετέχουν συμμετέχουν στοστο δείπνονδείπνον ήή σύνδειπνονσύνδειπνον, , υλοποιώντας και τις απαραίτητες υλοποιώντας και τις απαραίτητες σπονδές στους θεούς. σπονδές στους θεούς.

ΣυμπόσιοΣυμπόσιο

Μέσα στην όλη διαδικασία ήταν και η Μέσα στην όλη διαδικασία ήταν και η εκλογή τουεκλογή του συμποσίαρχουσυμποσίαρχου αυτού αυτού δηλαδή που θα αποφάσιζε πώς θα δηλαδή που θα αποφάσιζε πώς θα υλοποιούνταν η επόμενη φάση της υλοποιούνταν η επόμενη φάση της οινοποσίας, οοινοποσίας, ο πότοςπότος ήή σύμποτοςσύμποτος, , δηλαδή αυτός που καθόριζε το ρυθμό δηλαδή αυτός που καθόριζε το ρυθμό της πόσης, την αναλογία νερού και της πόσης, την αναλογία νερού και κρασιού που θα αναμιγνύονταν στον κρασιού που θα αναμιγνύονταν στον κρατήρα, τα προς συζήτηση θέματα κρατήρα, τα προς συζήτηση θέματα και άλλα ζητήματα.και άλλα ζητήματα.

Αναπαράσταση ΣυμποσίουΑναπαράσταση Συμποσίου

Η συνοδεία μουσικής στο ΣυμπόσιοΗ συνοδεία μουσικής στο Συμπόσιο

ΤΑ ΠΙΑΤΑ ΣΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟΤΑ ΠΙΑΤΑ ΣΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ Τα πιάτα του φαγητού ακολουθούσαν το Τα πιάτα του φαγητού ακολουθούσαν το ένα το άλλο με καθορισμένη σειρά, τα ένα το άλλο με καθορισμένη σειρά, τα οποία έφερνε τραπεζοκόμος σε κάθε ένα οποία έφερνε τραπεζοκόμος σε κάθε ένα συνδαιτυμόνα για να διαλέξει κομμάτι. Το συνδαιτυμόνα για να διαλέξει κομμάτι. Το φαγητόφαγητό ξεκινούσε με τα ορεκτικά, φρέσκα ξεκινούσε με τα ορεκτικά, φρέσκα φρούτα, οστρακοειδή, ψητά πουλιά, ψάρια φρούτα, οστρακοειδή, ψητά πουλιά, ψάρια όπως παστό οξύρρυγχο και τόνο, καθώς όπως παστό οξύρρυγχο και τόνο, καθώς και νοστιμιές από κρέας με έντονες και νοστιμιές από κρέας με έντονες αρωματικές σάλτσες και τέλος μαγειρεμένο αρωματικές σάλτσες και τέλος μαγειρεμένο ή ψητό στη σούβλα αρνί ή κατσίκι. Το ή ψητό στη σούβλα αρνί ή κατσίκι. Το επιδόρπιοεπιδόρπιο περιελάμβανε πίτες, γλυκίσματα, περιελάμβανε πίτες, γλυκίσματα, τυρί, αποξηραμένα φρούτα και ξηρούς τυρί, αποξηραμένα φρούτα και ξηρούς καρπούς. καρπούς.

ΚΡΑΣΙΚΡΑΣΙΗ οινοφόρος άμπελος (vitis vinifera) είναι Η οινοφόρος άμπελος (vitis vinifera) είναι ένα πολυετές φυτό με ετήσιο βιολογικό ένα πολυετές φυτό με ετήσιο βιολογικό κύκλοκύκλο που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των ανθρώπων εδώ και χιλιάδες χρόνια.των ανθρώπων εδώ και χιλιάδες χρόνια. Στο project θα δούμε για την ιστορία του Στο project θα δούμε για την ιστορία του οίνου στην αρχαία Ελλάδα και στο οίνου στην αρχαία Ελλάδα και στο Βυζάντιο.Βυζάντιο. Διάφορους μυθους για το κρασι Διάφορους μυθους για το κρασι απο τους θεους αλλα ακομα και τα ήθη,τα απο τους θεους αλλα ακομα και τα ήθη,τα έθιμα,τη θρησκεία, την τέχνη και τον έθιμα,τη θρησκεία, την τέχνη και τον πολιτισμό πολιτισμό

Η ιστορια του κρασιουΗ ιστορια του κρασιου Υπάρχουν πληροφορίες που μας οδηγούν Υπάρχουν πληροφορίες που μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως η οινοποία υπήρχε στο συμπέρασμα πως η οινοποία υπήρχε στηνστην ΑίγυπτοΑίγυπτο πριν από το 4000 π.Χ. : πριν από το 4000 π.Χ. : αναφέρονται βασιλικοί αμπελώνες, ενώ αναφέρονται βασιλικοί αμπελώνες, ενώ παραστάσεις σε τοίχους απεικονίζουν παραστάσεις σε τοίχους απεικονίζουν σκηνές από την αμπελουργική τέχνη και σκηνές από την αμπελουργική τέχνη και την οινοποίηση ή ακόμη και διάφορες την οινοποίηση ή ακόμη και διάφορες ποικιλίες σταφυλιών. Γύρω στα 1700, ποικιλίες σταφυλιών. Γύρω στα 1700, στηνστην ΜεσοποταμίαΜεσοποταμία, ο Βαβυλώνιος , ο Βαβυλώνιος βασιλιάς Χαμουραμπί εξέδωσε νόμους βασιλιάς Χαμουραμπί εξέδωσε νόμους ειδικά για την τιμή πώλησης του κρασιού!ειδικά για την τιμή πώλησης του κρασιού!

Οι Αρχαίοι Έλληνες, λαός και άρχοντες, καθώς και οι Οι Αρχαίοι Έλληνες, λαός και άρχοντες, καθώς και οι φιλόσοφοι όλων σχεδόν των ρευμάτων , από τους φιλόσοφοι όλων σχεδόν των ρευμάτων , από τους Προσωκρατικούς και τους Ιδεαλιστές ( Πλάτων, Σωκράτης Προσωκρατικούς και τους Ιδεαλιστές ( Πλάτων, Σωκράτης κ.ο.κ. ) μέχρι τους Επικούριους, αγαπούσαν το κρασί, ενώ κ.ο.κ. ) μέχρι τους Επικούριους, αγαπούσαν το κρασί, ενώ και οι ποιητές δεν παρέλειψαν να το υμνήσουν.και οι ποιητές δεν παρέλειψαν να το υμνήσουν. ΟΟ ΌμηροςΌμηρος  στην στην ««ΟδύσσειαΟδύσσεια» » περιγράφει πολλές σκηνές περιγράφει πολλές σκηνές οινοποσίας,οινοποσίας, ενώενώ στην στην ««ΙλιάδαΙλιάδα» » μιλάει για την ασπίδα του μιλάει για την ασπίδα του Αχιλλέα που είναι διακοσμημένη με μια σκηνή τρύγου. Αχιλλέα που είναι διακοσμημένη με μια σκηνή τρύγου. ΟΟ ΕυρυπίδηςΕυρυπίδης στο σατυρικό δράμαστο σατυρικό δράμα «Κύκλωψ«Κύκλωψ», ( », ( στιχ. 616-624) αναφέρεται πως ο Οδυσσέας στιχ. 616-624) αναφέρεται πως ο Οδυσσέας μέθυσε τον Πολύφημο με το δυνατό κρασί (μέθυσε τον Πολύφημο με το δυνατό κρασί (Μαρώνειος Μαρώνειος Οίνος)Οίνος) που του έδωσε ο ιερέας Μάρωνας και τον τύφλωσε.που του έδωσε ο ιερέας Μάρωνας και τον τύφλωσε.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΡΑΣΙΟΥΚΡΑΣΙΟΥ

Πως γίνεται;Πως γίνεται;Ο μούστος είναι ο ωμός χυμός των Ο μούστος είναι ο ωμός χυμός των σταφυλιών προτού περάσει από την σταφυλιών προτού περάσει από την διαδικασία της ζύμωσης για να γίνει κρασί. διαδικασία της ζύμωσης για να γίνει κρασί. Ο Ο μούστοςμούστος ή γλεύκος, το απόσταγμα ή γλεύκος, το απόσταγμα δηλαδή από το πάτημα των σταφυλιών, δηλαδή από το πάτημα των σταφυλιών, αποθηκεύεται σε μεγάλα ξύλινα βαρέλια αποθηκεύεται σε μεγάλα ξύλινα βαρέλια που έχουν πλυθεί με αρωματικά φυτά: που έχουν πλυθεί με αρωματικά φυτά: δάφνη , μυρτιά και έχουν απολυμανθεί με δάφνη , μυρτιά και έχουν απολυμανθεί με θειάφι ή έχουν ρετσινωθεί.θειάφι ή έχουν ρετσινωθεί. Εκεί θα βράσει Εκεί θα βράσει θα ζυμωθεί και θα γίνει το κρασί.θα ζυμωθεί και θα γίνει το κρασί.

Οι Αρχαίοι Έλληνες, λαός και άρχοντες, καθώς και οι Οι Αρχαίοι Έλληνες, λαός και άρχοντες, καθώς και οι φιλόσοφοι όλων σχεδόν των ρευμάτων , από τους φιλόσοφοι όλων σχεδόν των ρευμάτων , από τους Προσωκρατικούς και τους Ιδεαλιστές ( Πλάτων, Σωκράτης Προσωκρατικούς και τους Ιδεαλιστές ( Πλάτων, Σωκράτης κ.ο.κ. ) μέχρι τους Επικούριους, αγαπούσαν το κρασί, ενώ κ.ο.κ. ) μέχρι τους Επικούριους, αγαπούσαν το κρασί, ενώ και οι ποιητές δεν παρέλειψαν να το υμνήσουν.και οι ποιητές δεν παρέλειψαν να το υμνήσουν. ΟΟ ΌμηροςΌμηρος  στην στην ««ΟδύσσειαΟδύσσεια» » περιγράφει πολλές σκηνές περιγράφει πολλές σκηνές οινοποσίας,οινοποσίας, ενώενώ στην στην ««ΙλιάδαΙλιάδα» » μιλάει για την ασπίδα του μιλάει για την ασπίδα του Αχιλλέα που είναι διακοσμημένη με μια σκηνή τρύγου. Αχιλλέα που είναι διακοσμημένη με μια σκηνή τρύγου. ΟΟ ΕυρυπίδηςΕυρυπίδης στο σατυρικό δράμαστο σατυρικό δράμα «Κύκλωψ«Κύκλωψ», ( », ( στιχ. 616-624) αναφέρεται πως ο Οδυσσέας στιχ. 616-624) αναφέρεται πως ο Οδυσσέας μέθυσε τον Πολύφημο με το δυνατό κρασί (μέθυσε τον Πολύφημο με το δυνατό κρασί (Μαρώνειος Μαρώνειος Οίνος)Οίνος) που του έδωσε ο ιερέας Μάρωνας και τον τύφλωσε.που του έδωσε ο ιερέας Μάρωνας και τον τύφλωσε.

ΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Οι Βυζαντινοί δεν είχαν τη συνήθεια του πρωινού. Οι Βυζαντινοί δεν είχαν τη συνήθεια του πρωινού. Έτρωγαν το «Έτρωγαν το «άριστονάριστον«, το πρώτο φαγητό της «, το πρώτο φαγητό της ημέρας όχι το πρωί, όπως οι αρχαίοι Έλληνες, ημέρας όχι το πρωί, όπως οι αρχαίοι Έλληνες, αλλά γύρω στο μεσημέρι. Ακολουθούσε τοαλλά γύρω στο μεσημέρι. Ακολουθούσε το γεύμα γεύμα το απόγευμα και το βράδυ, πριν βασιλέψει ο το απόγευμα και το βράδυ, πριν βασιλέψει ο ήλιος, το δείπνο, που ήταν κατά κανόνα το πιο ήλιος, το δείπνο, που ήταν κατά κανόνα το πιο μεγάλο και δαπανηρόμεγάλο και δαπανηρό Το πιο σημαντικό στοιχείο της καθημερινής Το πιο σημαντικό στοιχείο της καθημερινής διατροφής ήταν το διατροφής ήταν το ψωμίψωμί. Οι ποιότητες ψωμιού . Οι ποιότητες ψωμιού ήταν διάφορες, ανάλογες με το είδος του ήταν διάφορες, ανάλογες με το είδος του αλευριού αλλά και του τρόπου με τον οποίο αλευριού αλλά και του τρόπου με τον οποίο άλεθαν τα δημητριακάάλεθαν τα δημητριακά Έτρωγαν ψωμίΈτρωγαν ψωμί μαζί με το τυρί συνήθιζαν να μαζί με το τυρί συνήθιζαν να τρώνε τρώνε ελιέςελιές, τις οποίες διατηρούσαν σε άλμη ή σε , τις οποίες διατηρούσαν σε άλμη ή σε ξύδι. Οι ελιες τρώγονταν πράσινες ή μελανές. ξύδι. Οι ελιες τρώγονταν πράσινες ή μελανές.

Η διατροφή στο ΒυζάντιοΗ διατροφή στο ΒυζάντιοΗ οικογένεια της βυζαντινής Η οικογένεια της βυζαντινής περιόδου, όταν καθόταν για φαγητό περιόδου, όταν καθόταν για φαγητό γύρω από το στρωμένο μενσάλι γύρω από το στρωμένο μενσάλι τραπέζι, είχε μπροστά της διάφορα τραπέζι, είχε μπροστά της διάφορα σκεύη για τις τροφές και τα ποτά. σκεύη για τις τροφές και τα ποτά. Γύρω γύρω, στα πόδια των Γύρω γύρω, στα πόδια των συνδαιτημόνων, ακουμπούσε το συνδαιτημόνων, ακουμπούσε το μανδήλι, ένα ενιαίο και μακρύ μανδήλι, ένα ενιαίο και μακρύ ύφασμα που χρησίμευε για το ύφασμα που χρησίμευε για το σκούπισμα των χεριών.σκούπισμα των χεριών.

Επιδόρπιο των ΒυζαντινώνΕπιδόρπιο των Βυζαντινών

Τα φρούτα και οι ξηροί καρποί Τα φρούτα και οι ξηροί καρποί αποτελούσαν το επιδόρπιο των αποτελούσαν το επιδόρπιο των Βυζαντινών. Φρούτα, όπως τα σύκα Βυζαντινών. Φρούτα, όπως τα σύκα και τα σταφύλια τα αποξέραιναν και και τα σταφύλια τα αποξέραιναν και μαζί με κάστανα αμύγδαλα φιστίκια μαζί με κάστανα αμύγδαλα φιστίκια και κουκουνούρια τα έτρωγαν τους και κουκουνούρια τα έτρωγαν τους χειμερινούς μήνεςχειμερινούς μήνες

Το γάλα και το τυρίΤο γάλα και το τυρίΤα γαλακτομικά προϊόντα δεν έλλειπαν από το Τα γαλακτομικά προϊόντα δεν έλλειπαν από το βυζαντινό τραπέζι, ιδιαίτερα στην ενδοχώρα, όπου βυζαντινό τραπέζι, ιδιαίτερα στην ενδοχώρα, όπου η κτηνοτροφία ήταν περισσότερο διαδεδομένη.η κτηνοτροφία ήταν περισσότερο διαδεδομένη.Το τυρί οι Βυζαντινοί το έφτιαχναν από γάλα Το τυρί οι Βυζαντινοί το έφτιαχναν από γάλα πρόβειο, κατσικίσιο, αγελαδινό, αλλά και πρόβειο, κατσικίσιο, αγελαδινό, αλλά και βουβαλίσιο.βουβαλίσιο.Στις γραπτές πηγές αναφέρονται διάφορες Στις γραπτές πηγές αναφέρονται διάφορες ποικιλίες τυριών, όπως το ανθότυρον, η μυζήθρα, ποικιλίες τυριών, όπως το ανθότυρον, η μυζήθρα, το κρητικόν το περιφήμο «βλάχικον τυρίτσιν», το κρητικόν το περιφήμο «βλάχικον τυρίτσιν», αλλά και το χαμηλής ποιότητας «ασβεστότυρον» .αλλά και το χαμηλής ποιότητας «ασβεστότυρον» .Από το γάλα έφτιαχναν ακόμη Από το γάλα έφτιαχναν ακόμη «οξύγαλον»(γιαούρτι) και βούτυρο«οξύγαλον»(γιαούρτι) και βούτυρο

Αναπαράσταση Αρμέγματος Αναπαράσταση Αρμέγματος

ΠουλερικάΠουλερικάΕίναι το κρέας που έτρωγαν περισσότερο Είναι το κρέας που έτρωγαν περισσότερο από κάθε άλλο. Η ποικιλία ήταν πολύ από κάθε άλλο. Η ποικιλία ήταν πολύ μεγάλη. Ωστόσο, οι πηγές αναφέρουν ότι μεγάλη. Ωστόσο, οι πηγές αναφέρουν ότι οι Βυζαντινοί προτιμούσαν τις πάπιες, τις οι Βυζαντινοί προτιμούσαν τις πάπιες, τις χήνες, τα περιστέρια, τα παγόνια, τις χήνες, τα περιστέρια, τα παγόνια, τις πέρδικες, τα κοτσύφια και τις τσίχλες.πέρδικες, τα κοτσύφια και τις τσίχλες.Υπήρχαν, μάλιστα και ειδικά εκτροφεία Υπήρχαν, μάλιστα και ειδικά εκτροφεία παγωνιών, καθώς το πουλί αυτό ήταν στην παγωνιών, καθώς το πουλί αυτό ήταν στην κορωνίδα των προτιμήσεων της άρχουσας κορωνίδα των προτιμήσεων της άρχουσας τάξηςτάξης

ΒιβλιογραφίαΒιβλιογραφία::

1.http://foodmuseum.cs.ucy.ac.cy/w1.http://foodmuseum.cs.ucy.ac.cy/web/guest/homeeb/guest/home2.2.blogs.sch.grblogs.sch.gr3.www.tmth.edu.gr3.www.tmth.edu.gr

ΤΕΛΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣΤΕΛΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!!! ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!!!