Primarna zdravstvena zaštita na Kosovu

Studija o kvalitetuzdravstvene zašite

2016Pregled

Slika: gosp. Layla Barake

Isho

d 1 Pružaoci usluga

primarne zdravstvene zaštite u opštinama obuhvaćenim projektom pružaju kvalitetne usluge koje bolje odgovaraju potrebama zajednice, uključujući potrebe ugroženih grupa.

Isho

d 2 Rukovodioci

zdravstvenih ustanova u opštinama obuhvaćenim projektom su poboljšali svoj učinak u usmeravanju pružanja usluga ka stalnom unapređivanju kvaliteta koji više odgovara potrebama zajednice.

Isho

d 3 Povećali su se svest o

zdravlju i kultura stanovništva u pogledu traženja zdravstvene zaštite u opštinama obuhvaćenim projektom (posebno ugroženih grupa) i zajednice su osnažene da zahtevaju pravo na kvalitetne usluge i veći pristup zdravstvenoj zaštiti.

Trajanje projekta:

01.01.2016 – 31.12.2019

Projekat Kvalitetna i dostupna zdravstvena zaštita (AQH) je dizajniran da podrži sprovođen-

je nacionalnog programa reformi i dopuni druge programe koje podržavaju donatori, sa

fokusom na nivo primarne zdravstvene zaštite (PZZ) i hronične nezarazne bolesti.

Sa tri ishoda, projekat ima za cilj da stimuliše korišćenje kvalitetnih usluga primarne

zdravstvene zaštite od strane svih građana Kosova, sa posebnim osvrtom na potrebe i

uključivanje socijalno ugroženih kategorija stanovništva.

Odabrane opštine za AQH su: Kosovo Polje, Ðakovica, Glogovac, Gračanica, Junik,

Lipljan, Mališevo, Mitrovica, Obilić, Orahovac, Srbica, Vučitrn.

Projekat Kvalitetna i dostupna zdravstvena zaštita

Zdravlje stanovništva na Kosovu je poboljšano, uz ojačane zdravstvene usluge i rukovodi-

oce koji su u stanju da zadovolje potrebe pacijenata (posebno osetljivih grupa), koji su više

upoznati o svojim pravima i potrebama.

3 ishoda projekta su:

Cilj:

Studija o kvalitetu zdravstvene zaštite je sprovedena u 40 ustanova primarne zdravstvene zaštite

(PZZ), kako u urbanim, tako i u ruralnim mestima širom 12 opština. Poštovanje principa dobre kliničke prakse i �zikalnog pregleda je bilo izuzetno promenljivo u

rasponu od 29 do 100%, sa prosekom od 70%. Nažalost, evidencija pacijenata se retko koristi

tokom konsultacija (12% GCPM i 36% CPM).

Tokom kliničkih posmatranja primenjivan je mali broji mera za sprečavanje i kontrolu infekcija. U

proseku samo 7.8% mera za kontrolu infekcija su bile primenjivane u svim ustanovama.

• I u svim posmatranim konsultacijama:

U budućnosti će biti neophodno podići kvalitet zaštite koja se pruža stanovništvu putem javnih

zdravstvenih ustanova na Kosovu. Da bi se postigao ovaj pomak, potrebne su značajne investici-

je u infrastrukturu, ali i obuka ljudskih resursa u primarnoj zdravstvenoj zaštiti. Higijena i spreča-

vanje infekcija su glavni problem. Lekari su posvećeni i imaju dobro razvijene međuljudske

odnose, ali nedostaju uputstva o postupcima lečenja dijabetesa i hipertenzije kod pacijenata u

ustanovama primarne zdravstvene zaštite.

- Ishodi• U principu, ocena za zadovoljstvo pacijenata i prijavljeni kvalitet zaštite (uključujući i primljene

usluge) je bila veoma visoka, sa prosečnom ocenom 92,5%.

• Samo 7,6% pacijenata je prijavilo da su bili nezadovoljni (3.4%) ili veoma nezadovoljni (4.2%).

- Znanje, stav i praksa (KAP) • Pacijenti nisu mnogo znali o simptomima, uzrocima i prevenciji:

• akutne respiratorne infekcije (srednja vrednost 40%)

• dijareja (srednja vrednost 51%)

• hronične nezarazne bolesti (srednja vrednost 13%)

• Više od 52% ispitanika je izjavilo da su njihova deca izložena duvanskom dimu više od nekoliko

dana mesečno.

- Infrastruktura i èistoæa objekata Sveukupno, objekti su bili čisti (92,3%) i imali su utvrđene čekaonice ili oblasti za čekanje (87,2%).

Čekaonice su bile čiste (97,4%), privatnost je bila dobro obezbeđena u ordinacijama (97,4%),

koje ostavljaju opšti utisak urednosti (89,7%) i dobre osvetljenosti (92.3%). Police u ustanovama

su razvrstane po folderima i uređene (97,4%) i 77% objekata ima sistem evidencije pacijenata.

Manje su česte odvojene ordinacije za žene (46,2%) i decu (41%), koje su, međutim, znatno više

uobičajene u GCPM (82%) u odnosu na CPM (32%).

• Svi objekti imaju struju (100%), ali više od 8 od ukupno 10 objekata (84,6%) je pretrpelo

isključenje struje 7 dana pre procene. Nestašice vode su uobičajene u (63%) objekata, najčešće

u leto (58%) ali i u zimskom periodu (17%).

• Pravilno održavane kante za opšti otpad su bile dostupne i dobro održavane u 87,2% objekata.

• Dezinfekciona sredstva i antiseptici se mogu naći u 69% objekata. Međutim, sredstva za dezin-

fekciju za instrumente (rastvor hlora) su prisutna u samo 21% objekata.

- Osnovna/suštinska medicinska oprema i pribor

Ukupno je ispitano 38 opštih instrumenata medicinske opreme. Postoje znaèajne razlike u

dostupnosti opšte medicinske opreme izmeðu razlièitih opština.

- Lekovi i medicinski proizvodi Procenjena je dostupnost 53 medicinska proizvoda i leka u objektima i primeæene su varijacije

izmeðu 29% i 100%.

Samo 2 instrumenta opreme: stetoskop za odrasle i termometar

su bili funkcionalni i dostupni u svim objektima

Prosečna ocena za pridržavanje u lečenju dijabetesa 36%

Prosečna ocena zakvalitet zaštite u pogledu hipertenzije

33%

Samo suHidro�lna gaza Zavoji Adrenalin/Epinefrin

bili dostupni u svim objektima

Istraživanje je sprovedeno radi merenja aspekata kvaliteta usluga primarne zdravstvene zaštite u

projektnim opštinama.

Istraživanje je procenilo 3 komponente:

Tokom kliničkih posmatranja, posebna pažnja je posvećena pacijentima koji boluju od dijabetesa i

hipertenzije.

Studija je procenila: infrastrukturu i čistoću objekata; osnovnu/suštinsku medicinsku opremu i

potrošni materijal; lekove i medicinske proizvode. Srednja vrednost infrastrukture svih objekata je

56,8%. U pogledu parametara za infrastrukturu i čistoću, Glavni centri porodične medicinske

(GCPM) su bolje ocenjeni od Centara porodične medicine (CPM).

Ukupni kvalitet infrastrukturnih objekata (aspekti strukture)40 procena infrastukture

Cilj/Svrha

1. Procena infrastrukture

2. Klinička posmatranja

3. Intervjui nakon izlaska iz ustanove

Zaključci

Kvalitet interakcije izmeðu pružalaca usluga i pacijenata (aspekti procesa)1013 klinièkih posmatranja

Zadovoljstvo pacijenata nakon konsultacije (ishod)716 intervjua nakon izlaska iz ustanove

1

2

3