Projekt

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE WADOWICE NA LATA 2013-2015

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Wadowicach

Wadowice, 2013 r.

SPIS TREŚCI STRONA

I. Wprowadzenie …………………………………………………………...……. 3

II. Diagnoza sytuacji rodzin korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka

Pomocy Społecznej w Wadowicach …………………………………………... 6

III. Cele Programu …………………………………………………………………. 7

IV. Analiza SWOT …………………………………………………………………. 10

V. Odbiorcy programu …………………………………………………………….. 12

VI. Zasoby ………………………………………………………………………… 14

VII. Monitoring i ewaluacja programu ……………………………………………… 16

I. Wprowadzenie

Pośród tych wielu dróg rodzina jest drogą pierwszą i z wielu względów najważniejszą. Jest drogą powszechną, pozostając za każdym razem drogą szczególną,

2

jedyną i niepowtarzalną, tak jak niepowtarzalny jest każdy człowiek. Rodzina jest tą drogą, od której nie może on się odłączyć 1 .

Rodzina w ujęciu socjologicznym jest najważniejszą i podstawową grupą społeczną,

na której opiera się całe społeczeństwo. Ta najczęściej przytaczana definicja rodziny

stworzona przez Augusta Comte uzmysławia nam ,iż to właśnie ta – podstawowa grupa

społeczna ma zasadniczy wpływ na funkcjonowanie człowieka w rolach społecznych oraz

kształtowanie jego tożsamości i postaw 2. Prawidłowo funkcjonująca rodzina daje jej

członkom poczucie bezpieczeństwa i wzmacnia ich rozwój osobisty. Rodzina jako pierwsze

i podstawowe środowisko wychowawcze bezpośrednio oddziałuje na osobowość dziecka,

przekazując mu swój system wartości, tradycje, poglądy, a co za tym idzie- ukierunkowuje na

całe życie. Na formę rodziny wpływają warunki ekologiczne i zasoby środowiska, w jakim

żyje dane społeczeństwo, sytuacja demograficzna, typ gospodarki i poziom rozwoju

gospodarczego. Istotny wpływ mają także, wsparte tradycją, normy kultury. Normy te

jednakże nie są niezmienne i z czasem ulegają modyfikacjom tak pod wpływem zmian

zachodzących w danej zbiorowości, jak i oddziaływań otoczenia zewnętrznego.

W przekazach kultury masowej, jak również w potocznej świadomości rodzina jest

synonimem harmonii i miłości 3. Jednakże w jakikolwiek sposób zaburzone więzi rodzinne

wpływają destrukcyjnie na funkcjonowanie człowieka, stanowią podstawowe źródło jego

deficytów. W przypadku wystąpienia dysfunkcyjności rodziny, Państwo ma obowiązek

zapewnić rodzinie - a przede wszystkim dziecku, specjalną ochronę i pomoc

w przezwyciężeniu zaistniałej sytuacji. Działania na rzecz rodziny, to działania na rzecz całej

wspólnoty, tj. wszystkich jej członków.

Podstawowym założeniem Gminnego Programu Wsparcia Rodziny jest utworzenie

spójnego systemu wsparcia dzieci i rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji

opiekuńczo- wychowawczych, mających na celu przywrócenie im zdolności do wypełniania

tych ról, poprzez pracę z rodziną oraz zapewnienie pomocy w opiece i wychowaniu dzieci.

Realizowane w ramach programu zadania koncentrować się będą nie tylko na dziecku, ale na

1 Jan Paweł II, LIST DO RODZIN GRATISSIMAM SANE, 2 lutego 1994 r.2 Z. Tyszka, Rodzina w świecie współczesnym – jej znaczenie dla jednostki i społeczeństwa, [w:] Pedagogika Społeczna, pod red. T. Pilch, I. Leparczyk, wyd. Żak, Warszawa 1995, s. 137.3 Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa Warszawa 2003, str. 372-373, 387

3

całej rodzinie również w sytuacjach, gdy dziecko zostanie umieszczone poza rodziną

biologiczną. Ma to na celu pomoc w odzyskaniu przez rodziców funkcji opiekuńczych i tym

samym umożliwienie dziecku powrotu do środowiska rodzinnego.

Realizując” Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Wadowice na lata 2013- 2015,”

należy brać pod uwagę m.in.:

ustawę o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku ( t.j. Dz.U. z 2013 r. poz.

182 ),

ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca

2011 roku ( t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 135 z późn. zm.),

ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 roku ( t.j. Dz.U.

z 2005 r. nr 180, poz.1493 z późn. zm.),

ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia

26 października 1982 roku (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1356 ),

ustawę z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Dz.U. z 2012 r.,

poz.788),

Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Wadowice,

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz

Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Wadowice na 2013 rok,

Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie Gminy Wadowice.

Wszelkie działania podejmowane na rzecz dobra dziecka i jego rodziny powinny być

ze sobą spójne i uwzględniać prawo do zachowania własnej tożsamości. W związku

z powyższym, Gmina Wadowice od wielu lat prowadzi szereg działań ukierunkowanych na

wspieranie rodzin.

Podstawa prawna gminnej strategii wspierania rodziny.

Obowiązek opracowania gminnego programu wspierania rodziny wynika wprost

z art. 176 pkt 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca

2011 roku ( t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 135 z późn. zm.). To właśnie do zadań własnych gminy

należy m.in. opracowanie i realizacja trzyletniego gminnego programu wspierania rodziny.

W świetle założeń ustawy pomoc dziecku i jego rodzinie powinna mieć charakter

interdyscyplinarny i być udzielana przez właściwych specjalistów w ramach zintegrowanego

lokalnego systemu. Ważne jest, by zarówno działania jak również decyzje względem rodziny

4

i jej członków były podejmowane przy współpracy wyspecjalizowanych instytucji (pomoc

społeczna, szkoła, sąd, policja, itp.).

Konsekwencją przyjęcia przez Gminę Wadowice Programu Wspierania Rodziny

na lata 2013 – 2015 jest stworzenie rozwiązań profilaktycznych, umożliwiających

prowadzenie działań osłonowych, mających na celu wzmocnienie rodzin z tzw. grupy

ryzyka, zapobieganie ich marginalizacji i izolacji społecznej, a także prowadzenie działań

ratowniczych i wspomagających. Świadczenie wsparcia w szerokim zakresie dla rodziny daje

możliwość zapewnienia każdemu dziecku prawa do stabilnego, rodzinnego środowiska

wychowawczego. W myśl ustawy, konieczne jest inicjowanie działań dla dobra dzieci, które

potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego,

atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia, w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą

samodzielność życiową, dla zapewnienia ochrony przysługujących im praw i wolności, dla

dobra rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem

rozwoju, i dobra wszystkich jej członków , a w szczególności dzieci, w przekonaniu, że

skuteczna pomoc dla rodziny przeżywającej trudności w opiekowaniu się i wychowywaniu

dzieci oraz skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta przez współpracę

wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami 4. Program

Wspierania Rodziny w Gminie Wadowice na lata 2013 – 2015, utworzony został z uwagi na

potrzebę ukierunkowania w najbliższej przyszłości działań instytucji i organizacji z terenu

Gminy Wadowice na rzecz szeroko pojętej rodziny. W latach ubiegłych działania na rzecz

rodziny wpisane były w rozdziale 4 „ Opieka nad rodziną i dzieckiem” ustawy o pomocy

społecznej. Na tej właśnie podstawie został opracowany i realizowany przez Miejski Ośrodek

Pomocy Społecznej w Wadowicach „Gminny System Opieki Nad Dzieckiem i Rodziną ”.

4 Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ( t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 135 z późn. zm.), preambuła

5

II. Diagnoza sytuacji rodzin korzystających z pomocy Miejskiego

Ośrodka Pomocy Społecznej.

1) Charakterystyka Gminy Wadowice.

Wadowice położone są w zachodniej części Pogórza Wielickiego, w kotlinie pomiędzy

wzniesieniami Pogórza i pasmami Beskidu Małego, w dolinie rzeki Skawy. Powierzchnia

gminy wynosi 113 km ², w tym obszar miasta zajmuje 10, 6 km ² . Jak wynika z danych

Urzędu Gminy („Programu Mieszkaniec”), wg stanu na dzień 31 grudnia 2012 roku Gminę

Wadowice zamieszkuje 37 754 mieszkańców, wśród których: 19 544 stanowią kobiety,

natomiast 18 210 mężczyźni. Wadowice pełnią istotną rolę w tej części regionu, są centrum

wielu inicjatyw lokalnych oraz ośrodkiem administracji, edukacji , kultury, wymiaru

sprawiedliwości, a także- siedzibą władz gminnych oraz powiatowych.

2) Najczęstsze powody przyznawania pomocy społecznej przez MOPS

w Wadowicach w 2012 roku.

Powód trudnej sytuacji życiowej Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach

Ubóstwo 227 699

Sieroctwo 0 0

Bezdomność 13 16

Potrzeba ochrony macierzyństwa: 55 358

W tym: wielodzietność 40 292

Bezrobocie 233 850

Niepełnosprawność 206 613

Długotrwała lub ciężka choroba 278 832Bezradność w sprawach opiek.-wychow. i prowadzenia gospodarstwa domowego- ogółem

115 513

W tym: rodziny niepełne 54 177W tym: rodziny wielodzietne 30 213Przemoc w rodzinie 25 95Alkoholizm 94 268Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego.

5 8

6

Zdarzenie losowe 3 8Sytuacja kryzysowa 2 2Opracowano na podstawie MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej- pieniężnych, w naturze i usługach za I-XII 2012 r.

Z powyższych danych wynika, że w 2012 roku dominującymi problemami rodzin

korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wadowicach były:

długotrwała lub ciężka choroba, bezrobocie, ubóstwo, niepełnosprawność, bezradność

w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego. Spośród

ogólnej liczby rodzin – 1 336 , które skorzystały z pomocy, bezradność w sprawach

opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego stanowi 8,6 %, tj.

115 rodzin. Bezradność jako nieumiejętność radzenia sobie z codziennymi problemami może

być konsekwencją takich problemów jak: niepełnosprawność, alkoholizm/narkomania,

bezrobocie, itd. Należy jednak zauważyć, że bezradność może stanowić również przyczynę

wymienionych powyżej dysfunkcji. Niejednokrotnie problemy te przenikają się,

współistnieją, dlatego też niezwykle trudno jest wskazać problem pierwotny. Złe warunki

materialne rodziny, powodujące sytuacje, w których rodzina nie będzie w stanie własnym

staraniem zaspakajać podstawowych potrzeb życiowych, to tylko jeden z czynników

prowadzących do wykluczenia społecznego. Często u jego podłoża leżą inne problemy

zaburzające funkcjonowanie rodziny, bądź też stają się one przyczyną jej powstania.

Rodzina, jako naturalne środowisko rozwoju dziecka, przeżywając trudności w opiekowaniu

się i wychowywaniu dzieci, wymaga wsparcia dla dobra nie tylko dzieci, ale też wszystkich

jej członków. Przywrócenie prawidłowego funkcjonowania rodzin jest też największym

zyskiem dla społeczności lokalnej, w każdej sferze życia.

III. Cele Programu.

Celem głównym Gminnego Programu Wspierania Rodziny w Gminie Wadowice na lata

2013-2015 jest tworzenie warunków umożliwiających realizowanie na szczeblu lokalnego

samorządu polityki na rzecz wzmacniania rodziny, w szczególności poprzez wspieranie

rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji związanych z opieką , wychowaniem

i skuteczną ochroną dzieci.

1) Celami szczegółowymi tego programu są:

7

a) Promowanie wartości rodziny – bowiem tylko prawidłowo funkcjonująca rodzina

jest gwarancją rozwoju społeczeństwa, dlatego tak ważne jest wspieranie jej rozwoju

oraz promocja wartości rodziny poprzez:

działalność edukacyjno - informacyjną na rzecz promowania rodziny (organizowanie

kursów, szkoleń, konferencji),

wprowadzenie programu wspierania rodzin wielodzietnych mieszkających na terenie

gminy Wadowice „ WADOWICE PRZYJAZNE RODZINIE”- którego celem

głównym jest niwelowanie różnic pomiędzy mieszkańcami oraz tworzenie warunków

do korzystania z różnych form udogodnień, ulg i preferencji, promowanie modelu

rodziny wielodzietnej.

b) Wspieranie rodziny w jej prawidłowym funkcjonowaniu – biorąc pod uwagę,

że rodzina jest głównym środowiskiem funkcjonowania swoich członków, a przede

wszystkim rozwoju dziecka i stanowi naturalne środowisko wychowawcze, w którym

dziecko uczy się żyć i postępować w określony sposób, należy w sytuacjach

kryzysowych, gdy rodzina nie jest w stanie poradzić sobie z problemami udzielić jej

pomocy poprzez stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu poradnictwa

specjalistycznego oraz terapii rodzinnej.

Wspieranie rodziny będzie się odbywało poprzez:

1) Propagowanie i inicjowanie działań na rzecz środowiskowych form wspierania

rodziny w wychowaniu dzieci:

wspieranie wychowawczej roli szkoły, klubów sportowych, bibliotek, kółek

zainteresowań i innych,

inspirowanie organizacji prowadzących działalność pożytku publicznego do działań

wspierających procesy wychowawcze w rodzinie,

możliwość udziału dzieci w zajęciach placówek wsparcia dziennego ( specjalistyczne

i opiekuńcze),

promowanie i wspieranie organizacji różnych form spędzania wolnego czasu dzieci

i młodzieży,

wspieranie działań dotyczących upowszechniania informacji

o uprawnieniach dla rodziny i jej członków oraz o instytucjach

i formach pomocy wspierających rodzinę ,

8

prowadzenie konsultacji w Punkcie Informacji Wsparcia i Pomocy Dla Osób

Dotkniętych Przemocą w Rodzinie.

2) Zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych wymagających interwencji

oraz rozwiązywanie już istniejących:

- zapewnienie opieki pracownika socjalnego- osoby, która wspiera środowiska społeczne

w usamodzielnianiu, odzyskaniu bądź umocnieniu zdolności do funkcjonowania

w społeczeństwie. Jego zadaniem jest integracja wokół rodziny, jej środowiska społecznego

i lokalnego. Pomaga w zapewnieniu podstawowych potrzeb życiowych poprzez wsparcie

zarówno finansowe, rzeczowe jak i psychiczne. To właśnie on diagnozuje sytuację rodziny ,

określa jej podstawowe dysfunkcje, problemy i kwalifikuje rodzinę do pracy z asystentem,

monitoruje sytuację rodzin oraz prowadzi ewaluację działań,

- zapewnienie opieki asystenta rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu ról

i funkcji rodziny poprzez udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej

( zdobywanie umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego,

umiejętności ustalania budżetu rodzinnego, kosztorysu wydatków, udzielanie wskazówek

dotyczących dokumentacji niezbędnych do złożenia w urzędach, bieżący kontakt

z instytucjami pomocy społecznej) oraz udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu

problemów socjalnych , psychologicznych oraz wychowawczych z dziećmi. Rolą asystenta

jest przede wszystkim doprowadzenie do osiągnięcia podstawowej stabilizacji życiowej

rodziny i nie dopuszczenie do sytuacji umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej.

W sytuacji, gdy dziecko znajduje się poza rodziną biologiczną, rolą asystenta jest działanie

mające na celu doprowadzenie do jak najszybszego powrotu dziecka do środowiska

rodzinnego

- wspieranie rozwoju placówek ukierunkowanych na pomoc rodzinie

w sytuacjach kryzysowych,

- realizacja programów profilaktycznych w zakresie patologii społecznej poprzez instytucje

samorządowe i podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego poprzez kierowanie

do: Wadowickiego Stowarzyszenia Integracji Społecznej Klub Abstynentów „ Victoria” (dla

osób uzależnionych i współuzależnionych), grup samopomocowych Centrum Profilaktyki

Społecznej w Wadowicach,

- upowszechnianie wiedzy o możliwości skorzystania z bezpłatnych konsultacji prawnych-

zwłaszcza w zakresie prawa rodzinnego,

- realizacja Programu Wieloletniego ” Pomoc Państwa w zakresie dożywiania”,

9

- inicjowanie działań na rzecz aktywizacji społecznej i zawodowej członków rodzin

zagrożonych wykluczeniem społecznym (m.in. poprzez realizację projektów

współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej),

- propagowanie i wspieranie zdrowego stylu życia wśród dzieci

i młodzieży.

3) Wdrażanie nowoczesnych metod pracy z rodziną i dzieckiem

podnoszenie wiedzy i doskonalenie umiejętności osób pracujących

z rodziną, przygotowujących do kompleksowego wspierania rodzin w środowiskach

lokalnych,

wypracowanie i wdrożenie standardów pracy z rodzinami wieloproblemowymi;

opracowanie „ dobrych praktyk”.

IV. Analiza SWOT

Aby zaplanować skuteczne cele i działania na rzecz dziecka i rodziny

i przeciwdziałania przemocy w rodzinie, do dopełnienia obrazu diagnostycznego Gminy

Wadowice w tym zakresie, posłużono się analizą SWOT. Przeanalizowano obecny potencjał

gminy (mocne i słabe strony) oraz wskazano na zewnętrzne warunki i procesy, które

wpływają lub w najbliższym czasie będą wpływać na funkcjonowanie gminy

w analizowanym obszarze (szanse i zagrożenia).

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

dostęp dzieci i młodzieży do placówek wsparcia dziennego,

możliwość bieżącego dokonywania diagnozy potrzeb,

otwartość na współpracę

funkcjonowanie organizacji pozarządowych aktywnych w obszarze

wysoki wskaźnik ubóstwa,

słaba pomoc i zaangażowanie ze strony społeczeństwa,

brak dostatecznej infrastruktury społecznej: mieszkań chronionych i socjalnych, żłobków,

10

pomocy dziecku i rodzinie, wykwalifikowana kadra instytucji,

silna oświata,

punkty konsultacyjno – terapeutyczne,

„tradycyjne” rodziny,

profesjonalne i aktywne instytucje znające lokalne środowisko: szkoły, MOPS,

współpraca między instytucjami,

dostęp do specjalistów w szkołach,

ograniczona ilość środków finansowych na realizację zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,

mentalność społeczeństwa – stereotypy blokujące korzystanie z usług specjalistów,

mała ilość ofert pracy dla młodych matek,

wysokie koszty utrzymania rodzin,

trudny powrót na rynek pracy młodych matek po urodzeniu dziecka.

SZANSE ZAGROŻENIA

zwiększenie liczby dzieci powracających do rodzin,

stworzenie spójnego systemu wspierania rodziny,

możliwość pozyskiwania środków zewnętrznych,

ograniczenie liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej,

zaangażowanie mediów w walkę z problemami społecznymi – przerwanie zmowy milczenia, łamanie stereotypów,

pozytywne wzorce jako przykład do naśladowania,

polityka państwa przyjazna rodzinom,

pozyskiwanie środków zewnętrznych na aktywizację zawodową i społeczną osób w rodzinach zagrożonych wykluczeniem społecznym w ramach

wieloproblemowość rodzin,

niechęć do współpracy (brak zgody na asystenta rodziny, rodzinę pomocową)

osłabienie wartości rodzinnych, zachwianie relacji rodzic – dziecko,

konsumpcyjny styl życia, bez wartości,

zaniedbywanie obowiązków opiekuńczo- wychowawczych przez rodziców,

długie procedury, biurokracja w sądach i urzędach,

emigracja zarobkowa ( pogłębiający się problem „ eurosieroctwa”,prowadzącego do poważnego zachwiania struktury społecznej rodziny),

starzenie się społeczeństwa,

uzależnienie rodzin od pomocy społecznej oraz zjawisko „ dziedziczenia

11

projektów EFS,

zmiana mentalności społecznej w kwestii postrzegania rodzin dysfunkcyjnych.

biedy”.

V. Odbiorcy programu .

Wszystkie dzieci wymagają ochrony ich praw i wolności oraz pomocy dla

zapewnienia harmonijnego rozwoju i przyszłej samodzielności życiowej. Szczególnej uwagi

wymagają dzieci i młodzież z rodzin niewydolnych wychowawczo. Dysfunkcje rodziny,

przyczyniają się do powstawania znacznych strat rozwojowych dzieci żyjących w tych

rodzinach. Niewydolność rodziców zaburza zaspokajanie podstawowych potrzeb

rozwojowych dziecka, prowadzi między innymi do niepowodzeń szkolnych oraz izolacji

społecznej. Rodzina wypełniając swoją funkcję, zwłaszcza wychowawczą, wpływa na

„jakość” młodego pokolenia, jego rozwój emocjonalny i intelektualny.

Adresatami Programu są przede wszystkim wadowickie dzieci i rodziny przeżywające

trudności w sferze opiekuńczo-wychowawczej, w których wychowują się dzieci oraz rodziny,

w których dzieci umieszczone zostały w pieczy zastępczej. Są to między innymi:

Rodziny niewydolne wychowawczo, niezaradne życiowo: grupę tą tworzą rodzice, którzy

nie w pełni radzą sobie z wychowywaniem dzieci. Ponoszą na tym polu porażki, nie potrafią

zrozumieć potrzeb dziecka, tkwią w błędnym przekonaniu dotyczącym opieki nad nim.

W takiej rodzinie, nieprawidłowo spełnianie funkcje rodzicielskie przynoszą szkody

wszystkim jej członkom, a w szczególności dzieciom. Rodzina nie spełnia swoich

podstawowych, naturalnych funkcji, co w konsekwencji doprowadza do jej niewydolności.

Częstym zjawiskiem jest także wczesne macierzyństwo , które zmusza małoletnie matki

z niską dojrzałością społeczną i biologiczną młodego organizmu do podejmowania nowych

12

wyzwań, które niejednokrotnie przekraczają ich możliwości emocjonalne i intelektualne5. Dysfunkcyjność rodziny może być następstwem sytuacji, które niszczą i zakłócają jej

prawidłowe funkcjonowanie prowadząc często do zjawiska patologii.

Rodziny żyjące w ubóstwie, w tym dotknięte bezrobociem: grupę tą tworzą rodziny

borykające się z problemem braku dostatecznych środków finansowych na zaspokojenie

potrzeb rodziny. Ubóstwo dotyka wielu ludzi, dlatego też jest zjawiskiem społecznym,

które bardzo często bezpośrednio łączy się z bezrobociem. W Wadowicach problem

bezrobocia dotyka znaczną część osób korzystających ze wsparcia Miejskiego Ośrodka

Pomocy Społecznej. Poza bezrobociem, ubóstwo często wiąże się z młodym wiekiem

rodziców, wielodzietnością, a także niskim poziomem wykształcenia. Obserwuje się

również uzależnienie rodzin od pomocy społecznej oraz zjawisko „ dziedziczenia”

bezradności życiowej.

Rodziny dotknięte przemocą: jak wynika z analizy dostępnych danych przemoc jest

zjawiskiem permanentnym, które ciągle wzrasta. Do tego zjawiska dochodzi zarówno

w rodzinach dobrze sytuowanych jak również w środowiskach dotkniętych problemem

ubóstwa. Analizując różne publikacje i statystyki należy zaznaczyć, że zjawisko przemocy

często łączy się z problemem nadużywania alkoholu. Występowanie przemocy w rodzinie

może być zarówno skutkiem jak i przyczyną dysfunkcji rodziny. Przemoc domowa ma

różne formy i dotyczy zarówno kobiet, mężczyzn jak i dzieci. Na szczególnie poważne

konsekwencje zachowań przemocowych narażone są dzieci. Często są one bowiem

bezpośrednimi ofiarami lub świadkami przemocy w rodzinie. Obok obrażeń cielesnych,

przemoc domowa powoduje, że dziecko żyje w poczuciu ciągłego strachu i zagrożenia,

pozbawione miłości, zaufania i bezpieczeństwa. Niezaspokojenie tych podstawowych

potrzeb wpływa na dalszy rozwój dziecka i jest przyczyną wieku schorzeń

psychosomatycznych.

5 B. Frankowicz-Gasiul, A.Michalik, A. Czerwińska, M.Zydorek, J.Olszewska, J. Olszewski, Ciąża młodocianych- problem społeczny i medyczny, Studia Medyczne 2008

13

Dzieci i młodzież zagrożone niedostosowaniem społecznym: Niedostosowanie społeczne

jest zjawiskiem negatywnym, charakteryzuje się wadliwym stosunkiem do innych ludzi

wypływającym z różnych zaburzeń emocjonalnych oraz defektów w tym zakresie 6.

Niedostosowanymi społecznie są te dzieci i młodzież, u których zaburzenia w zachowaniu

są tak głębokie i silne, że utrudniają, a nawet uniemożliwiają im normalne współżycie

z innymi ludźmi. Wraz ze wzrostem cywilizacji zmieniają się funkcje wychowawcze

i opiekuńcze rodziny. Proces ukierunkowania rozwoju dziecka jest procesem niezmiernie

trudnym, gdyż narażony jest na szereg zagrożeń. Każdy człowiek żyje w pewnym

społecznym otoczeniu, do którego musi się dostosować. Jest to możliwe wyłącznie wtedy,

gdy jednostka zaakceptuje wzory, wartości i normy w nim obowiązujące. Przyswojenie

i uznanie tych zasad jest podstawą prawidłowej relacji między jednostką, a jej społecznym

otoczeniem. Większość z nas układa swoje stosunki z otoczeniem pozytywnie ale są

również osoby, które pod wpływem różnych czynników i sytuacji mają duże trudności

w dostosowaniu się do grupy społecznej. To właśnie ich postawa niesie negatywne

następstwa dla społeczeństwa. Przyczyną niedostosowania społecznego mogą być

zarówno czynniki, na które nie mamy większego wpływu tj. biologiczne, a także te

którym można zapobiec lub je minimalizować tj. środowiskowe (wadliwa struktura

rodziny, zaniedbania i błędy środowiska wychowującego). Wśród środowisk mających

największy wpływ na niedostosowanie społeczne wymienia się rodzinę, która jako grupa

pierwotna oddziałuje na jednostkę.

VI. Zasoby.

Realizacja Programu możliwa jest dzięki wykorzystaniu szeroko rozumianej oferty

instytucjonalnej miasta. W Wadowicach funkcjonują instytucje pomocowe o różnym

charakterze, których zadaniem jest udostępnianie mieszkańcom swojej oferty edukacyjnej,

socjalnej, kulturalnej. Miasto jest również znaczącym dysponentem infrastruktury

mieszkaniowej – szczególnie istotnej z punktu widzenia zaspokajania potrzeb rodziny.

Gmina dysponuje znaczącym potencjałem placówek oświatowych, kulturalnych i opieki

zdrowotnej, które mogą przyczynić się do realizacji zadań podejmowanych w ramach

programu.

6 K. Pospiszyl, E. Żabczyńska, Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie, PWN Warszawa 1985

14

Instytucje i organizacje realizujące zadania mieszczące się w zakresie wspierania rodziny

oraz inne pełniące funkcje wspierające:

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (MOPS)

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR)

Powiatowy Urząd Pracy (PUP)

Sąd – Kuratorzy

Dom Samotnej Matki

Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej

Komenda Powiatowa Policji (KPP)

Placówki oświatowe

Kościół i związki wyznaniowe

Wadowickie Centrum Kultury

Ognisko Pracy Pozaszkolnej

Organizacje pozarządowe (stowarzyszenia, organizacje pożytku publicznego, kluby

samopomocy i inne). Są to m.in.:

- Stowarzyszenie „ OD-NOWA”

- Centrum Wsparcia „Kolping- Praca”

- TPD Koło Dzieci Niepełnosprawnych

- Stowarzyszenie Rodziców i Opiekunów Dzieci Niepełnosprawnych „Dać Szansę”

- Fundacja Na Rzecz Osób Potrzebujących „ Zapałka”

- Stowarzyszenie Wspierania Osób Przewlekle Psychicznie Chorych i Niepełnosprawnych

- Środowiskowe Ognisko Wychowawcze przy Towarzystwie Przyjaciół Dzieci

- Wadowickie Stowarzyszenie Integracji Społecznej Klub Abstynentów "Victoria"

- Wadowickie Towarzystwo Trzeźwościowe Klub Abstynenta "Oaza Spokoju"

- Stowarzyszenie im. Doktora Edmunda Wojtyły w Wadowicach

- Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Psychiatrii „ ADIUTARE”

- Polski Czerwony Krzyż

- Polski Komitet Pomocy Społecznej

- Klub Karate „MAGAWASHI”,

- Wadowicki Klub Sportowy „ SEIDO Karate”

- KS „ AQUILA” Wadowice

- LKS „AMATOR” Babica

15

- LKS „ISKRA” Klecza Dolna

- LKS „ ŁYSA GÓRA” Zawadka

- LKS „ OLIMPIA” Chocznia

- LKS „ RELAKS” Wysoka

- LKS „ SKAWA” Jaroszowice,

- LKS „ZASKAWIANKA” Wadowice

- MKS „ SKAWA” Wadowice

- PUKS „ KAROL” Wadowice

- PTG „SOKÓŁ” Wadowice

- Ognisko TKKF „ Leskowiec”

- Stowarzyszenie na Rzecz Upowszechniania Kultury Fizycznej i Sportu „ALPS”

- Związek Harcerstwa Polskiego Komenda Hufca Ziemi Wadowickiej

Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Radoczy

Placówka Opiekuńczo – Wychowawcza w Radoczy

Świetlica dla Dzieci Im. Jana Pawła II

Świetlica Terapeutyczno-Integracyjna "Szansa"

Świetlica dla Dzieci Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu im. Jana

Pawła II

Kuchnia św. Brata Alberta przy Parafii Ofiarowania Najświętszej Marii Panny

w mieście Wadowice

Centrum Profilaktyki Społecznej

Gminna Komisja ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Zespół Interdyscyplinarny

16

VII. Monitoring i ewaluacja programu.

Działania mające na celu realizację założeń programu są koordynowane przez Miejski

Ośrodek Pomocy Społecznej w Wadowicach. Monitorowanie programu polegać będzie na

gromadzeniu informacji dotyczących projektów pomocowych realizowanych przez jednostki

organizacyjne pomocy społecznej, edukacyjne w zakresie pomocy i integracji społecznej oraz

organizacje pozarządowe. Bieżący nadzór nad realizacją programu i podejmowanie działań

zmierzających do osiągnięcia wyznaczonych w programie celów, pozwoli na opracowanie

działań profilaktycznych na lata następne, a także będzie podstawą do oceny ich skuteczności.

Cele, działania i zadania w zakresie wspierania rodziny będą podlegać ewaluacji

i odpowiadać na potrzeby mieszkańców Wadowic.

Ewaluacja Programu odbywać się będzie poprzez sporządzenie rocznego

sprawozdania z przeprowadzonych działań w danym roku obowiązywania programu.

Przedmiotowe sprawozdanie, przedłożone zostanie w terminie do 31 marca każdego roku

Radzie Miejskiej w Wadowicach wraz z wnioskami oraz potrzebami związanymi z realizacją

zadań w kolejnych latach.

17