Promotion and development of tourism by …การประช มว ชาการระด บชาต ว ทยาล ยนครราชส มา คร งท 6 ประจ

การประชมวชาการระดบชาต วทยาลยนครราชสมา ครงท 6 ประจ าป พ.ศ.2562 “สงคมผสงวย: โอกาสและความทาทายของอดมศกษา”

ภาคโปสเตอร -129-

การสงเสรมและพฒนาการทองเทยวโดยชมชนตามเสนทางวฒนธรรม เขายายกะตาเพอหนนเสรมเศรษฐกจสรางสรรคสวสดการชมชน

ต าบลล านารายณ อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร Promotion and development of tourism by communities according to

cultural routes Yai Ka Ta Mountain to support creative economy, community welfare of Lam Narai Sub-district Chai Badan District

Lopburi Province

คงขวญ ศรสอาด1, โสภาพร กล าสกล1, จรยา รชตโสตถ1

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพ อ 1.ศกษา สารวจ วเคราะหศกยภาพ และ2.จดทาแผนยทธศาสตร แผนปฏบตการดานการทองเท ยวโดยชมชนของแหลงทองเท ยวชมชนเขายายกะตา ตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร แลวสรางแนวทางจดการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาการทองเท ยวเพ อหนนเสรมเศรษฐกจสรางสรรคสวสดการชมชน โดยมผใหขอมลสาคญในการวจย คอเจาหนาท องคการบรหารสวนตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบรท รบผดชอบเก ยวกบสวสดการชมชน ผนาชมชนท เปนตวแทนทง 11 หมบาน รวมจานวน 35 คน ในชวงเดอน พฤศจกายน 2560 ถง เดอนตลาคม 2561 วธการไดมาซ งขอมลใชวธการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมกบชมชน และกระบวนการแลกเปล ยนเรยนร และการสมภาษณเชงลก โดยนาขอมลท ไดมาวเคราะหจดกลม และสงเคราะหเปนแนวทางการจดการเพ อสงเสรมและพฒนาการทองเท ยว ผลการวจย พบวา ศกยภาพของแหลงทองเท ยวเชงวฒนธรรมเขายายกะตา อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ขาดความพรอมในการเปนแหลงทองเท ยวเชงวฒนธรรม ควรเรงพฒนาศกยภาพในแตละดาน ประกอบดวย ดานสภาพแวดลอมกายภาพ ดานคณคาและความดงดดใจของแหลงทองเท ยว ดานความสะดวกในการเขาถง ดานส งอานวยความสะดวก ดานขอจากดในการรองรบนกทองเท ยว ดานความมช อเสยง ดานกจกรรมทองเท ยว และดานการมสวนรวมของชมชนในการบรหารจดการ รวมถงดานจดออนและผลกระทบเชงลบ ใหมความพรอมตอการรองรบดานการทองเท ยว โดยสามารถสงเคราะห จดทาแผนยทธศาสตร แผนปฏบตการดานการทองเท ยวโดยชมชน ประกอบดวย วางยทธศาสตร/แผนการทองเท ยว พฒนาระบบบรหารจดการทองเท ยว พฒนาศกยภาพมคคเทศกและบคลากร พฒนาปจจยพนฐานดานทองเท ยว/ทรพยากร และสาธารณปโภค พฒนาส งแวดลอมทางกายภาพของแหลงทองเท ยวและกจกรรมทองเท ยว พฒนาสนคา ผลตภณฑตลอดจน ธรกจบรการดานการทองเท ยว และพฒนาการตลาดและการประชาสมพนธซ งแผนนสามารถนาไปใชเปนแนวทางในการสงเสรมการทองเท ยวและเศรษฐกจสรางสรรคชมชนเขายายกะตา ใหมการพฒนาย งขนตอไป

1 อาจารย คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร



ค าส าคญ : การพฒนาการทองเท ยว การทองเท ยวชมชน เศรษฐกจสรางสรรค

Abstract The purpose of this research is to 1. Study and explore potential analysis And 2. Prepare a Strategic plan and Action plan for tourism by communities of Yai Ka Ta Mountain (Lamnarai Sub-district Chaibardal District Lopburi Province) And create a management approach to promote and developing tourism to support the creative economy, community welfare, who is responsible for social welfare. And from, 11 of each community heads of villages, total 35 persons between November 2017 and October 2018. The method of acquiring data uses a participatory workshop approach with the community, knowledge sharing and in-depth interview. The data is analyzed the data obtained to analyze group and synthesize as a management approach to promote and develop tourism This research concludes that, Yai Ka Ta Mountain (Lamnarai Sub-district Chaibardal District Lopburi Province) lacks cultural tourism potential in environmental, physical, value and interesting aspect. It is not in good location. It has not enough tourism facilities. And also, has no capacity for numbers of tourist. Furthermore, it still has no reputation, no tourism activities. Local people still do not participate in the tourism management. This community has several weak points to grow the numbers of tourist. Suggested plans for cultural tourism here include: strategic plan for tourism, improvement guide for tourism management, guide person or tourism staff preparing plan, development of basic facilities and resources for tourism, development of physical environment of tourist area and tourist events, development of tourism products and its related services, development of marketing and public announcement plan. All mentioned shall be considered as a guide in tourism promotion for the community of Yay Ka Ta Mountain into a sustainable level. Keywords: Tourism development, Community tourism, creative economy ความส าคญและทมาของปญหาการวจย แนวทางการพฒนาการทองเท ยวของประเทศไทยตามแผนการพฒนาการทองเท ยว ฉบบท 2 (พ.ศ. 2560 -2564) ยทธศาสตรท 1 ไดกลาวถง การพฒนาคณภาพแหลงทองเท ยว และสนคา บรการ ดานการทองเท ยวรวมถงการสงเสรมความย งยนของแหลงทองเท ยว ส งแวดลอมและอตลกษณวถไทย มาตรการท 1.1 การพฒนาคณภาพของแหลงทองเท ยว และสนคา บรการ ในทกรปแบบ โดยมแนวทางตามขอ 1.1.2 ระบไวชดเจนถงแนวทางสนบสนนการพฒนาการทองเท ยวในรปแบบท มงเนนนกทองเท ยวคณภาพ เชน การทองเท ยวเชงสขภาพ (Wellness Tourism) การทองเท ยวเชงส งแวดลอมและนเวศ (Ecotourism) เปนตน ผานการพฒนาสนคาและบรการ ซ งสงเสรมอตลกษณและภมปญญาไทย อกทงเปนมตรตอส งแวดลอม การทองเท ยวนอกจากจะเปนการสงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจแลว ยงกอใหเกดผลดทางดานสงคม กลาวคอ มสวนชวยในการสรางความสมพนธอนดระหวางเจาบานและผมาเยอน ชวยสรางสรรคความเจรญสทองถ นทงทางดานวตถ เทคโนโลย และอกประการท สาคญคอชวยอนรกษและสบสาน เผยแพร



ศลปวฒนธรรม ประเพณท ดงามของแตละพนถ นใหเปนท รจกและคงอยสบไป โดยเฉพาะการทองเท ยวเชงวฒนธรรม ตามวถความเปนอยของชมชนถอเปนการหนนเสรมใหชมชนมรายได สมาชกในชมชนเกดความภาคภมใจ รวมกนพฒนา อนรกษ ฟนฟและพฒนาทรพยากรการทองเท ยวและส งแวดลอม เกดการจดการทรพยากรทองเท ยวโดยชมชนเพ อยกระดบการทองเท ยวใหเกดคณภาพ (คณะอนกรรมการจดทาแผนการทองเท ยวแหงชาต, (2559) จากนโยบายของรฐบาลในการสงเสรมใหประชาชนมชวตท พอด บนวถความพอเพยงโดยการเพ มรายได ลดรายจายขยายโอกาสยกระดบคณภาพชวตของประชาชนใหอยดมสขบนพนฐานของความสมดล ความพอประมาณอยางมเหต มผลภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การพฒนาชมชนใหเขมแขงจงเปนฟนเฟองท สาคญในการใชกลยทธขบเคล อนการแกปญหาความยากจน ซ งภารกจสาคญคอการเสรมสรางการบรหารจดการของชมชนใหเขมแขงพ งตนเองไดอยางย งยน การจดสวสดการสงคมขององคกรชมชนเปนแนวคดหน งท เนนใหคนในชมชนมสวนรวมท จะวางรากฐานท จะพฒนาสงคมและชมชนใหเขมแขง มระบบ มการจดการท ดในทกระดบ โดยใหชมชนและประชาชนมสวนรวมในการพฒนาและเนนใหความสาคญในบรบทของความยากจน ความม นคงของมนษย ทนทางสงคมและชมชน การมสวนรวม สวสดการสงคมและชมชน โดยมแนวคดพนฐานจาก การออมทรพย การผลต ความเช อ จตวญญาณ ความศรทธา และมเง อนไขความสาเรจจากการนา ความคดใน 3 สวน ไดแก ภาครฐ องคกรพฒนาเอกชนและสวนท อยในชมชนนอกจากนนการนาทางจตวญญาณของผนาท มความคด อดมการณและวสยทศนท ชดเจน จะสามารถท ทาใหทกคนเหนประโยชนรวมกนเปนการกาหนดเปาหมายท แนนอน ทกคนจะตองไปใหถงและมภารกจรปธรรมท เดนชด ปฏบตไดเพ อบรรลเปาหมายท กาหนด พรอมกนนจะตองมความเช อม นและไววางใจตอกน สดทาย จะตองมปจจยรอยรด อารมณรวม หรอความตองการรวมกน ซ งรปแบบการจดสวสดการชมชนมทงรปแบบธรรมชาตและรปแบบท มการจดการ โดยรปแบบท มการจดการนนสามารถกาหนดได 5 รปแบบ ไดแก 1. การจดสวสดการจากฐานองคกรการเงนชมชน 2. การจดสวสดการจากฐานการผลตและธรกจชมชน 3. การจดสวสดการจากฐานการทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม 4. การจดสวสดการจากฐานอดมการณ/ศาสนาและการจดสวสดการจากฐานผยากลาบาก โดยมขบวนการภาคประชาชน 5. กองทนเพ อการลงทนเพ อสงคม สถาบนพฒนาองคกรชมชน การทองเท ยวชมชนถอเปนกจกรรมหน งท มสวนในการสงเสรมใหประชาชนอยดมสขเปนการจด สามารถเพ มรายไดและสรางความภาคภมใจในบานเกดเมองนอน เปนการจดสวสดการจากฐานการทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม และการจดสวสดการจากฐานการผลตและธรกจชมชนโดยใชทรพยากรของชมชนท มความหลากหลายทางชวภาพ หวใจสาคญของการทองเท ยวชมชนตองคานงถงความย งยนของส งแวดลอม สงคม และวฒนธรรม กาหนดทศทางโดยชมชน จดการโดยชมชน เพ อชมชนและชมชนมบทบาทเปนเจาของ มสทธในการจดการดแล เพ อใหเกดการเรยนรแกผมาเยอน การดาเนนงานตามพระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคม พ.ศ. 2546 ของสานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความม นคงของมนษย ซ งมการปรบปรงแกไขโดยพระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 มงเนนพฒนาระบบสวสดการท หลากหลาย เปดกวาง เขาถงทกกลมเปาหมาย โดยเฉพาะอยางย งการจดสวสดการโดยภาคประชาชน ชวยลดความเส ยงภาวะขาดแคลนเงนออมและการเขาไมถงสวสดการท ภาครฐจดให สามารถเขาถงคณภาพชวตท ดตามอตภาพดวยระบบ ระบบสวสดการชมชน โดยใชตนทนการบรหารจดการต า เปนการสงเสรมทนทางสงคมและการทางานรวมกนของประชาคมในทองถ นโดยอาศยภมปญญาจากปราชญชาวบาน จะนาไปส “สงคมอยเยนเปนสข” ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) เพ อใหเกดสวสดการและมสภาวะการกนด อยด มสข และมสทธในสงคมไทย อกประการหน ง เปนการชวยลดการทางานของภาครฐในอกหนทางหน งและยงมการดาเนนการอยางตอเน องมาจนปจจบน



การสงเสรมและพฒนาการทองเท ยววดปาเนนหาญ ใหเปนแหลงทองเท ยวชมชนท นาสนใจตอบสนองความตองการของนกทองเท ยวท ตองการศกษาการทองเท ยวเชงวฒนธรรมชมชน สามารถพฒนาไดในหลายมตไมวาจะเปน สถานท ทองเท ยว ท พก อาหาร การผลตสนคาชมชน เปนตน ซ งการทองเท ยวชมชนสามารถนาเสนอไดทงสนคาและการบรการท มอตลกษณเฉพาะของชมชนแกนกทองเท ยว คณะผวจยจงเหนควรสงเสรมและพฒนาอตลกษณการทองเท ยววดปาเนนหาญ ตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ใหเปนแหลงทองเท ยวท ภาคภมใจของชมชนและเปนแหลงสรางรายไดเพ อหนนเสรมเศรษฐกจสรางสรรคชมชน ในรปแบบการจดสวสดการจากการจดการทองเท ยวชมชนท เกดผลตอบแทนท เปนธรรมโดยชมชนมการกระจายรายไดสสาธารณประโยชนของชมชนเพ อชมชนท อยดมสขย งขนตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพ อศกษาสารวจ และวเคราะหศกยภาพของแหลงทองเท ยวชมชนเขายายกะตา ตาบลลานารายณ อาเภอ ชยบาดาล จงหวดลพบร 2. เพ อจดทาแผนยทธศาสตร และแผนปฏบตการดานการทองเท ยวโดยชมชนตามเสนทางวฒนธรรมเขายายกะตา ตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร วรรณกรรมการเกยวของ

แนวคด ทฤษฎทเกยวของกบงานวจย ไดแก การทองเท ยวโดยชมชน (Community - Based Tourism) คอการทองเท ยวท คานงถงความย งยนของส งแวดลอม สงคม และวฒนธรรม กาหนดทศทางโดยชมชน จดการโดยชมชน เพ อชมชนและชมชนมบทบาทเปนเจาของ มสทธในการจดการดแล เพ อใหเกดการเรยนรแกผมาเยอน

องคประกอบของการจดการทองเท ยวโดยชมชน ม 4 ดาน (องคการบรหารการพฒนาพนท พเศษเพ อการทองเท ยวอยางย งยน (องคการมหาชน), (2553) คอ 1. ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม 1.1 ชมชนมฐานทรพยากรธรรมชาตท อดมสมบรณ และมวถการผลตท พ งพาและใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน 1.2 ชมชนมวฒนธรรมประเพณท เปนเอกลกษณเฉพาะถ น 2. ดานองคกรชมชน 2.1 ชมชนมระบบสงคมท เขาใจกน 2.2 มปราชญหรอผมความร และมทกษะในเร องตางๆ หลากหลาย 2.3 ชมชนรสกเปนเจาของ และเขามามสวนรวมในกระบวนการพฒนา 3. ดานการจดการ 3.1 มกฎ-กตกาในการจดการส งแวดลอม วฒนธรรม และการทองเท ยว 3.2 มองคกรหรอกลไกในการทางานเพ อจดการการทองเท ยว และสามารถเช อมโยงการทองเท ยวกบการพฒนาชมชนโดยรวมได 3.3 มการกระจายผลประโยชนท เปนธรรม



3.4 มกองทนท เออประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชมชน 4. ดานการเรยนร 4.1 ลกษณะของกจกรรมการทองเท ยวสามารถสรางการรบรและสรางความเขาใจในวถชวตและวฒนธรรมท แตกตางได 4.2 มระบบจดการใหเกดกระบวนการเรยนรระหวางชาวบานกบผมาเยอน 4.3 สรางจตสานกเร องการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ทงชาวบานเองและผมาเยอน

หลกการของการทองเท ยวโดยชมชน 1. ชมชนเปนเจาของ 2. ชาวบานเขามามสวนรวมในการกาหนดทศทางและตดสนใจ 3. สงเสรมความภาคภมใจในตนเอง 4. ยกระดบคณภาพชวต 5. มความย งยนทางดานส งแวดลอม 6. คงเอกลกษณและวฒนธรรมทองถ น 7. กอใหเกดการเรยนรระหวางคนตางวฒนธรรม 8. เคารพในวฒนธรรมท แตกตางและศกดศรความเปนมนษย 9. เกดผลตอบแทนท เปนธรรมแกคนทองถ น 10. มการกระจายรายไดสสาธารณประโยชนของชมชน แนวความคดการจดสวสดการชมชน

สวสดการชมชน เปนการสรางหลกประกนเพ อความม นใจแกคนในชมชน ซ งหมายความรวมถงทกส งทกอยางท ทาใหคนในชมชนดขน อาจอยในรปส งของเงนทาง นาใจ การชวยเหลอเกอกล เปนเร องท เก ยวของกบวถชวตตงแตเกดจนตาย ผลของการจดสวสดการชมชนท สาคญ เชน กอใหเกดการเพ มรายได ลดรายจาย เกดความสมพนธมตรไมตรท ดของคนในชมชน รสกม นคง ภาคภมใจ อยอยางมศกดศร และมความสข ทงนสวสดการชมชนมใชเร องท ทาไปเพ อสรางสวสดการภาพและไมเนนเร องตวเงนแบบสงเคราะห แตมงสรางความม นใจ จงเปนเร องท ชาวชมชนจะเปนผรวมกนสรางใหเปนของชมชนแลเพ อชาวชมชนเอง ชมชนจงควรเปนผจดการเอง โดยรฐหรอองคกรภายนอกหนนเสรมแบบเคยงบาเคยงไหล การจดสวสดการชมชนสามารถสอดแทรกไวไดในทกกจกรรม รเร มแลวตอยอดกนเร อยไป ภายใตความพรอมและความเหนชอบรวมกนของชาวชมชนเอง ผท ไดประโยชนจากสวสดการชมชน ไดแกทกคนในชมชน รวมทงคนในสงคม โดยผดอยโอกาสจะไดรบการชวยเหลอใหมโอกาสมสวนรวมและสามารถเปนทงผใหและผรบอยางมศกดศร ผท อยในภาวะปกตไดรบการปองกน ชวยเหลอเกอกล มสวนรวมคดรวมทา สวนท มความพรอมทางการเงนจะไดรบความอบอน นาใจไมตร มสวนรวมเปนผใหทนสนบสนน สวสดการชมชนจะขบเคล อนไดอยางมพลงสามารถบรรลเปาหมาย มความม นคงของชมชนและสงคมอยางย งยน ชมชนเปนแกนหลกสรางการมสวนรวมอยางกวางขวาง ผนกพลงกบทองถ น เช อมโยงสวสดการชมชนกบการสรางทนใหมของชมชนซ งเปนทนเศรษฐกจและทนสงคม การเช อมโยงกบการพฒนาอ นๆของชมชนอยางกลมกลน สรางกระบวนการบรหารจดการท สอดคลองกบวถชวตและวฒนธรรมแตมความซ อสตย และมประสทธภาพ เปนการระบบการเรยนรตลอดเวลา (สถาบนพฒนาองคกรชมชน, 2552, หนา 4-5)



แนวคดการมสวนรวม การมสวนรวมโดยท วไปแลว หมายถง การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making) แตกไมได

หมายความวาจะเปนการตดสนใจเพยงอยางเดยว ยงใชการตดสนใจควบคไปกบการดาเนนงาน ( Implementation) ดวย เชน ในการจดองคกร การกาหนดกจกรรมการพฒนา และการตดสนใจยงมความเก ยวของกบประชาชนในเร องผลประโยชน (Benefits) และการประเมนผล (Evaluation) ในกจกรรมพฒนาดวย ซ งเพยสและสไตเฟล (Pearse & Stiefel cited in Pongquan, 1979) ไดอธบายถงประเภทของการมสวนรวมวาม 4 ขนตอน คอ 1) การมสวนรวมในการตดสนใจ 2) การมสวนรวมในขนปฏบตการ 3) การมสวนรวมในผลประโยชน 4) การมสวนรวมในการประเมนผล

ทฤษฎการรบร มนษยมประสามสมผสทง 5 ทงรป รส กล น เสยงและสมผส ในการรบรส งตาง ๆ แลวสามารถแปลความหมายจากการสมผส โดยเร มตงแต การมส งเรามา กระทบกบอวยวะรบสมผสทงหา และสงกระแสประสาทไปยงสมอง เพ อการแปลความตามกระบวนการ (process) ท เก ยวของกนระหวางเร องความเขาใจ การคด การรสก (sensing) ความจา (memory) การเรยนร (learning) การตดสนใจ (decision making) ซ งเปนเร องราวท เขามาในชวต

การรบรของบคคลนนจะสงขอมล ( row data) สการตความในสมองจนเกดการรบรหรอจตภาพ (perception) คาวาการรบรมผใหจากดความไวตาง ๆ เชน

รอบบน (Robbins Stephen P,2003, p.123) กลาวา การรบรเปนกระบวนการซ งบคคลจดองคประกอบ และแปลความหมายส งรบรโดยผานประสาทสมผสเพ อใหมความเขาใจภายใตสภาพแวดลอมของเขา

การรบรเปนพนฐานการเรยนรท สาคญของบคคลเพราะการตอบสนองพฤตกรรมใดๆ จะขนอยกบการรบรจากสภาพแวดลอมของตน และการแปลความหมายของสภาพนนๆ ซ งเกดขนเปนกระบวนการรบร กลาวคอ เปนกระบวนการท เก ยวกนระหวางเร องความเขาใจ การคด การรสก (sensing) ความจา (memory) การเรยนร (learning) การตดสนใจ (decision making) Sensing -----> Memory ------> Learning -------> Decision making วธด าเนนการวจย การวจยเร อง การสงเสรมและพฒนาการทองเท ยวโดยชมชนตามเสนทางวฒนธรรมเขายายกะตา เพ อหนนเสรมเศรษฐกจสรางสรรคสวสดการชมชน ตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร เปนวจยเชงคณภาพ เพ อใหแนวทางในการดาเนนการวจยเปนไปอยางมระบบบรรลตามวตถประสงคผวจยไดกาหนดขนตอนการดาเนนการวจยเปน 3 ขนตอน ไดแก ขนตอนท 1 ศกษาบรบท/ ศกยภาพท สามารถสงเสรมการทองเท ยวของชมชนวดปาเนนหาญ ตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ขนตอนท 2 ระดมความคดในการจดการสงเสรมและพฒนาการทองเท ยววดปาเนนหาญ ตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร โดยรวมคดรปแบบเพ อสะทอนอตลกษณในการสงเสรมการทองเท ยว จากผรบผดชอบเก ยวกบสวสดการชมชน ผนาชมชน/ผใหขอมลสาคญท เปนตวแทนทง 11 หมบานประกอบดวยหมบาน



หม1 บานลานารายณ หม3 บานลานารายณ หม4 บานลานารายณ หม5 บานลานารายณ หม6 บานลานารายณ หม7 บานทาศาลา หม8 บานลานารายณ หม9 บานอดมสข (ลานารายณ) หม10 บานรถไฟพฒนา (ลานารายณ) หม11 บานคลองเขวา หม12 บานเขาหนาตด โดยเฉพาะผนาชมชนในหมท 12 ท เปนพนท ตงของวดปาเนนหาญ จานวน 30 คน ขนตอนท 3 สรางตนแบบการจดการเพ อสงเสรมและพฒนาการทองเท ยววดปาเนนหาญ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบรตามแนวทางท ไดจากผลการวจยในขนตอนท 2 เคร องมอท ใชในการวจยครงน คอ ใชกระบวนการมสวนรวมผวจยไดนาขอมลมาทาการวเคราะหขอมล โดยวเคราะหและสงเคราะหแนวทางการพฒนา สรปผลการวจย การวจยไดมการประเมนศกยภาพของแหลงทองเท ยวโดยชมชน ตามเสนทางวฒนธรรมเขายายกะตา ตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร โดยใชแบบประเมนศกยภาพของแหลงทองเท ยวเชงวฒนธรรม ตามแนวคด SWOT Analysis เปนกรอบในการวเคราะหดานตาง ๆ ไดแก ดานสภาพแวดลอมกายภาพ ดานคณคาและความดงดดใจของแหลงทองเท ยว ดานความสะดวกในการเขาถง ดานส งอานวยความสะดวก ดานขอจากดในการรองรบนกทองเท ยว ดานความมช อเสยง ดานกจกรรมทองเท ยว และดานการมสวนรวมของชมชนในการบรหารจดการ รวมถงดานจดออนและผลกระทบเชงลบ เปนแบบสมภาษณแสดงความคดเหนเก ยวกบจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคในการพฒนาแหลงทองเท ยว สมภาษณกลมผใหขอมลสาคญ ผมสวนไดสวนเสยของชมชน พบวา

จดแขง ดานสภาพแวดลอมกายภาพ : พนท หลกของแหลงทองเท ยวเปนภเขามความสวยงาม มยอดเขาสง รบอากาศบรสทธ สามารถชมทวทศนตาบลลานารายณ 380 องศา พนท ภ เขามพชพนถ นหลายชนด อาท เชน ม ไผมาก (หนอไม) ใบหญานาง ฯลฯ ดานความสะดวกในการเขาถง ; เขายายกะตาตงอยรมถนนสรนารายณ หมายเลข 205 ใกลกบ อบต.ลานารายณ สะดวกตอการเขาถงแหลงทองเท ยว ดานความมชอเสยง : เขายายกะตาเปนสถานท ศกดสทธแหงหน งของชมชน มายาวนาน เปนสถานท คบานคเมองของชาวตาบลลานารายณ ดานสงอ านวยความสะดวก : ใกลแหลงชมชน และหนวยงานราชการ ทางขนเขายายกะตา บนไดทางขนความสงถงยอดเขากวา 500 ขน ดานคณคาและความดงดดใจของแหลงทองเทยว : เขายายกะตามคณคาทางจตใจ เปนสถานท ศกดสทธท คนในชมชนนบถอยามเดอดรอน ดานลางของทางขนเขา มวดเขายายกะตา ภายในวดมบรรยากาศสงบรมร น มเจดยส

โอกาส ดานคณคาและความดงดดใจของแหลงทองเทยว : ภาค เครอขายมนโยบายท สอดรบพฒนาปรบปรงสภาพแวดลอมใหดงดดใจนกทองเท ยวใหมากขน การสรางหลกการแ ล ะ แ น ว ค ด ใ น ก า ร พ ฒ น า ม ร ด ก ท า งวฒนธรรมใหย งยน และจดกจกรรมท สะทอนถงจตสานก การอนรกษตางๆ ท ไมขดต อความ เช อ และประ เพณ ขอ งช ม ชน เช อมโยงเสนทางการทองเท ยวสศนยเรยนรภายในชมชนชน สรางผลตภณฑท อตลกษณเฉพาะของชม ดานการมสวนรวมของในการบรหารจดการ : ผนาชมชนทกหมบาน เจาหนาท ของรฐ นกพฒนาในพนท มความใกลชด เขมแขงเปนน า ห น ง ใ จ เ ด ย ว ก น ม ก า ร ป ร ะ ช มคณะกรรมการชมชนเปนประจา



ทองภายในบรรจพระบรมสารรกธาตท นามาจากประเทศศรลงกา และมรอยพระพทธบาทใหกราบไหว กอนถงยอดเขาจะพบรปปนยายกะตา หนาปากถาใหกราบไหวขอพร บนยอดเขามศาลาสาหรบน งชมววทวทศน รบอากาศบรสทธ และมองเหนอาณาเขตของตาบลลานารายณท เปนเมองท ถกลอมดวยภเขาและธรรมชาตอยางสวยงาม ในชวงเดอนธนวาคมของทกป จะมงานประเพณว งขนเขายายกะตา

ดานสงอ านวยความสะดวก : ภาครฐและภ า ค เ อ ก ช น ร ว ม ก น พ ฒ น า ร ะ บ บสาธารณปโภคและส งอานวยความสะดวก เพ มการบรการดานสาธารณสขและดานความปลอดภยของชวตและทรพยสนในบรเวณใกลเคยง สามารถสรางศนยการเรยนร ศ นยประชาสมพนธ และศนยบร การนกทองเท ยว และรานคาผลตภณฑชมชน

จดออน ดานกจกรรมการทองเทยว : กจกรรมการทองเท ยวมนอย มเพยงเดอนธนวาคมของทกป มงานประเพณว งขนเขายายกะตา กจกรรมการทองเท ยวไมเช อมโยงกบการทองเท ยวของจงหวดลพบร ดานคณคาและความดงดดใจของแหลงทองเทยว : ขาดการประชาสมพนธท ดในการดงดดใจใหนกทองเท ยวเหนคณคา ระยะทางหางไกลจากสถานท ทองเท ยวหลกของจงหวดลพบร และไมมจดแวะพก รบประทานอาหาร เลอกซอสนคาชมชน และไมมแหลงทองเท ยวอ นใกลเคยง

จดออน ดานขอจ ากดในการรบนกทองเทยว : ไมมหองสขาท สรางเพ อรองรบนกทองเท ยวโดยตรง ขาดบคลากรบรการดานการทองเท ยว (มคคเทศก) ขาดหนวยงานหลกในการประสานเพ อเขาแหลงทองเท ยวเขายายกะตา ดานสงอ านวยความสะดวก : ไมมปายบอกทางเดนภายในแหลงทองเท ยว ไมมรานคา รานอาหาร ไมมไฟสองสวางบนทางขนเขา ขาดบรการดานสาธารสขเบองตน ขาดบรการดานการรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยสน

อปสรรค ดานจดออนและผลกระทบเชงลบ : คนในชมชนสวนใหญมอาชพทาไร ทานา ทาสวน ไมคอยใหความสาคญกบการเกดอาชพรองเพ อรองรบการทองเท ยว - พระนกพฒนาและพระบวชใหมนอยลง ระบบ ระเบยบการพฒนา ปรบปรงวด ไมคอยไดรบความเรงดวนในการพฒนาทางวฒนธรรม ประเพณ อกทงวถชวตชมชน มความเปล ยนแปลงคนเขาวดนอยลง ทาใหไมมผรบผดชอบดแลแหลงทองเท ยวหลก

เม อไดมาซ งขอมลโดยใชวธการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมกบชมชน และกระบวนการแลกเปล ยนเรยนร และการสมภาษณเชงลก โดยนาขอมลท ไดมาวเคราะหจดกลม และสงเคราะหเปนแนวทางการจดการเพ อสงเสรมและพฒนาการทองเท ยว ดงแผนภาพตอไปน



ภาพท 1 แสดงแผนผงเขายายกะตา

ภาพท 2 แสดงแนวทางการจดการเพ อสงเสรมและพฒนาการทองเท ยว

จากการกระบวนประชมเชงปฏบตการรวมกบผบรหารชมชน และองคกรปกครองสวนทองถ น ตาบลลานารายณ แลวนน ทางผวจยไดดาเนนการวเคราะหศกยภาพและการพฒนาของแหลงทองเท ยวเขายายกะตา รวมกบการสบคนขอมลจากผใหขอมลสาคญ เอกสารส อตางๆ และเอกสารแผนปฏบตราชการ แลวไดจดทาแบบราง แผนยทธศาสตรและแผนปฏบตการดานการทองเท ยวดงแผนภาพตอไปน



ภาพท 3 แสดงรางแผนยทธศาสตรและแผนปฏบตการดานการทองเท ยว จากการประชมเชงปฏบตการคณะผบรหาร ผนาชมชน และคณะผวจย ต.ค. 2561

อภปรายผลการวจย ผลการศกษาพบวา วดปาเนนหาญ ตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ควรไดรบการพฒนาศกยภาพในการเปนแหลงทองเท ยวเชงวฒนธรรมดานตาง ๆ ประกอบดวย 1.ดานสภาพแวดลอมทางกายภาพ ความเหมาะสมทางภมทศน การอยหางพนท ท มคณคา ขนาดของพนท ฤดการทองเท ยว 2.ดานความสะดวกในการเขาถงแหลง มการคมนาคมขนท สะดวก เขาถงแหลงทองเท ยวไดหลายทาง แตยงขาดปายบอกตาแหนงสาคญภายในวด 3.ดานความคมคาและความดงดดใจ พบวา เขายายกะตา เปนสถานท ศกดสทธ มคณคาทางจตใจและวฒนธรรมความเช อของคนในชมชนมายาวนาน แตมสามารถส อสารหรอประชาสมพนธใหบคคลภายนอกเหนคณคา หรอดงดดใจใหมาเท ยวได อกทงยงสามารถพฒนาโดยการหนนเสรมเศรษฐกจชมชนใหมสวนรวมในการสรางคณคาและดงดดใจใหกบเขายายกะตา ดวยการสรางรานคาชมชน จดจาหนายสนคาชมชน ตลอดจนเช อมโยงเสนทางการทองเท ยวสปราชญชาวบาน ศนยเรยนรภายในชมชน 4.ดานส งอานวยความสะดวก พบวา เขายายกะตาจะยกระดบเปนสถานท ทองเท ยวท นาสนใจไดนน อาจยงตองอาศยการพฒนาส งอานวยความสะดวกเพ อรองรบนกทองเท ยว อาทเชน การสรางท จอดรถ การสรางสขาท มจานวนเพยงพอและถกสขลกษณะ ประสานผประกอบการโรงแรม ท พกและท รบประทานอาหารสาหรบนกทองเท ยว 5. ดานความมช อเสยง พบวา เขายายกะตา เปนสถานท ศกดสทธ เคารพสกการะของคนในชมชนมายาวนาน ควรไดรบการจดการศนยเรยนร สบทอดความเช อ ประวตความเปนมาของเขายายกะตา และวดเขายายกะตา ใหนกทองเท ยว เรยนรตอไป 6.ดานกจกรรมการทองเท ยว เขายายกะตา มประเพณว งขนเขายายกะตาในชวงเดอนธนวาคม เพยงเดอนเดยว ควรมการเพ มกจกรรมการทองเท ยว หรอแหลงเรยนรภายใน เพ อเพ มความนาสนใจใหกบนกทองเท ยว 7.ดานขอจากดในการรองรบนกทองเท ยว และ 8.การมสวนรวมของชมชนในการบรหารจดการ พบวา เขายายกะตาและวดเขายายกะตา ขาดบคลากรในการรวมพฒนาเน องจากมพระประจาวดจานวนนอย



อกทงปจจบน จานวนพระบวชใหมกมจานวนนอย จงควรไดรบการบรหารจดการ โดยการมสวนรวมระหวางคณะกรรมการวด คนในชมชน องคกรปกครองสวนทองถ น และโรงเรยนในชมชน สอดคล องกบศนยวจยปาไมมหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2542) ไดศกษาแผนการสงเสรมการทองเท ยวเชงนเวศ แบบชมชนมสวนรวม บรเวณเขานอจจจงหวดกระบ พบวาการจดการท มคณภาพกอใหเกดความสมดลระหวางปรมาณความตองการและความสามารถในการรองรบของพนท เปนหลกเพ อใหเกดความสมดลระหวางปรมาณนกทองเท ยว กบการรองรบของพนท กอใหเกดการกระจายตวของ นกทองเท ยวอยางเหมาะสม ตลอดจนสอดคลองกบแนวทางการพฒนาชมชนเพ อรองรบการทองเท ยวของเฟนเนล (Fennell. 1999: 46) ท กลาววาการพฒนาชมชนเพ อรองรบนกทองเท ยวเชงนเวศท สาคญมวตถประสงคเพ อใหมการทองเท ยวทางธรรมชาตท มเอกลกษณเฉพาะถ น ไดรบการจดการอยางมความรบผดชอบ โดยคานงถงขดความสามารถในการรองรบของพนท ใหการทองเท ยวเปนเคร องมอในการสรางจตสานกทางการทองเท ยว เพ อใหชมชนมสวนรวมในการจดการดานการทองเท ยวกบหนวยงานท เก ยวของทกฝายอยางเสมอภาคและเปนธรรม ซ งกอประโยชนอยางเหมาะสมกบชมชน เสรมสรางความเขมแขงและคณภาพชวตท ดใหแกชมชน และเพ อใหมนกทองเท ยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศเดนทางเขามาทองเท ยวยงชมชนมากขน นอกจากนผลการวจยยงสอดคลองกบ การศกษาของโสภาพร กล าสกล (2560) ท ศกษาเร อง การพฒนาการส อสารการทองเท ยวตลาดทายนาขามภพตลาดรมนาแหงแรกของจงหวดเพชรบร ท พบวา นกทองเท ยวมความคาดหวงใหมทศนยภาพท สวยงาม มกจกรรมท หลากหลายราคาอาหารใหมความเหมาะสม มคณภาพ อรอย สะอาดถกหลกโภชนาการ สถานท มความสะดวก ปลอดภยไดสมผสสะพานเดนขามภพ (ทายาง-ยางหยอง) สขาสะอาด ท จอดรถเพยงพอ มปายส อความหมายและปายบอกทางมความชดเจน รวมทงรปแบบท พฒนานยงสอดคลองกบแนวคดของ คเปอรและ โบนเฟส (Cooper & Boniface, 1998) กลาววา แหลงทองเท ยวเปนสถานท สาคญท จะสนองความ ตองการของนกทองเท ยว ซ งจะตองประกอบดวย 4 As คอ 1. ส งดงดดใจ (attractions) แหลงทองเท ยวควรมส งดงดดความสนใจของ นกทองเท ยวได หรอมลกษณะชวนใจ มเสนหเฉพาะตว 2. การเขาถง (accessibility) แหลงทองเท ยวจะดงดดความสนใจไดมากหากมความ สะดวกในการเขาถง 3. ส งอานวยความสะดวก (amenities) แหลงทองเท ยวควรกอใหเกดความ ประทบใจ สขใจ และซาบซงในการเท ยวชม 4. บรการเสรมท คนในทองถ นเปนผจดหาขนมาเอง (ancillary service) แหลง ทองเท ยวควรจดสรรบรการดานตางๆ ใหกบนกทองเท ยว หนวยงาน และภาคธรกจท เก ยวของ เพ ออานวยความสะดวกและดงดดนกทองเท ยวมายงสถานท ทองเท ยว ขอเสนอแนะจากการวจย

ในการวจยครงน ผวจยขอเสนอแนะเปน 2 ดาน คอ 1. การนาผลการวจยไปใชในการพฒนาการทองเท ยวของตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ผวจยขอ เสนอแนะ ดงน

1. ภาครฐมบทบาทในการพฒนาการทองเท ยวมากท สด ดงนน ภาครฐ ควรใหความสาคญกบการประสาน และนาภาคสวนเอกชน และประชาชนเขามามสวนรวมในการพฒนาการทองเท ยวโดยชมชน เน องจากผวจยไดวเคราะหและนาเสนอแนวทางการจดการการทองเท ยวโดยชมชน พบวา การมสวนรวมของชมชน และการสรางความรวมมอเครอขายทกภาคสวนเปนขนตอนท สาคญย งในการจดการทองเท ยวโดยชมชน อนจะนาไปสผลสาเรจของการจดการทองเท ยว



2. ภาครฐ และหนวยงานท เก ยวของควรนาพฤตกรรมการทองเท ยวของนกทองเท ยวท มาเยอนจงหวดลพบร มาวเคราะหเพ อหารปแบบการทองเท ยว และกจกรรมการทองเท ยวเชงท เหมาะสมเพ อใหรองรบความตองการ และรายไดของนกทองเท ยว

เอกสารอางอง

คณะอนกรรมการจดทาแผนการทองเท ยวแหงชาต. (2559). (ราง) เเผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2560-2564). กรงเทพมหานคร.

ศนยวจยปาไม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. (2542). แผนการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ แบบชมชนมสวนรวม บรเวณเขานอจจจงหวดกระบ. กรงเทพมหานคร.

สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน). (2552). พระราชบญญตสภาองคกรชมชน พ.ศ. 2552. กรงเทพฯ : สถาบนฯ.

โสภาพร กล าสกล. (2560). การพฒนาการสอสารการทองเทยวตลาดทายน าขามภพตลาดรมน าแหงแรกของจงหวดเพชรบร. คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร.

องคการบรหารการพฒนาพนท พเศษเพ อการทองเท ยวอยางย งยน. (2555). การทองเทยวเชงสรางสรรค. สบคนเม อ20 กนยายน 2559 จาก htpp://www.dasta.or.th/th/sustain/sustainablecreative-tourism.

Cooper, C., & Boniface, B. G. (1998). Geography of travel and tourism. UK: Butterworth Heinemann. Fennell, Geoff. (1999). Ecotourism : An Introduction. London: Routledge.

Pearse Andrew Chernocke&Stiefel. Matthias (1979). Inquiry into participation. A research approach. Geneva : United Nations Research Institute for Social Development.

Robbins, Stephen P. (2003). Organization Behavior. 10 th ed. Upper Saddle River, New Jersey : Pearson Education , Inc.

Documents

Promotion and development of tourism by …การประช มว ชาการระด บชาต ว ทยาล ยนครราชส มา คร งท 6 ประจ