��

bankarstvo

9 -

�� �

���

PRVI NOVČANI ZAVOD U KRALJEVINI SRBA, HRVATA I SLOVENACA NAKON PRVOG SVETSKOG RATA

Prva Hrvatska Štedionica osnovana je u Zagrebu 1864. godine, pre svega zalaganjem Gaja Demetera i Ante Mažuranića. Njena filijala u Beogradu otvorena je u martu 1919. godine i to je bio

prvi novčani zavod koji je počeo sa radom u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca nakon I svetskog rata.

Odmah po osnivanju ova filijala je počela sa kreditiranjem beogradskih i trgovaca u unutrašnjosti Srbije čije su radnje bile uništene tokom rata. Te i naredne 1920. godine Filijala Prve Hrvatske Štedionice odobravala je i kredite srpskim izvoznicima i uvoznicima držeći se strogo svog principa da se podizanje domaće industrije ostvaruje pre svega poslovanjem sa inostranstvom.

Beogradska filijala najvećeg novčanog zavoda u posleratnoj Kraljevini SHS počela je i sa finansiranjem obnove industrijskih preduzeća u Srbiji: pivare i mlina Ignjata Bajlonija i Sinova, ciglarske industrije Krste Bugarčića, mlinarske industrije Stojana Dančevića u Prokuplju, fabrike koža Niške Trgovačke Banke, fabrike vunenih tkanina Koste Ilića i Sinova, fabrike sapuna Đurkovića, Ristića i Komp. iz Kruševca, fabrike trikotaže Milana Ječmenice i Komp., fabrike štofa Ilića, Teokarovića i Petrovića iz Leskovca, električnog i industrijskog preduzeća “Jelica” iz Čačka, ciglane St. Košutića iz Beograda, livnice “Zore” braće Živanovića, Kostića i Drugova iz Smedereva, Industrije

iz prošlosti

��

bankarstvo

9 -

�� �

���

vunenih tkanina Bl. Teokarevića i Komp. iz Paraćina, livnice gvožđa “Balkan” Popovića, Perišića i Komp., tehničkog preduzeća “Pionir” Beograd, elektrotehničkog preduzeća “Veloks”,

Brodarskog i Bagerskog A.D. Beograd, fabrike kesa Dušana N. Šterića Beograd, mlinarske industrije Živka Stojiljkovića iz Leskovca itd.

U 1921. i 1922. godini Štedionica je pomagala i podizanje Beograda a dala je i kredit Beogradskoj opštini za prehranu siromašnih građana.

Osim u Beogradu ova štedionica je u 1922. godini osnovala još nekoliko filijala u zemlji: u Ljubljani, Mariboru, Novom Sadu i Skoplju. Tokom te i naredne godine ove filijale su pokazale punu opravdanost osnivanja. O ovome je govorio i glavni direktor Prve Hrvatske Štedionice Milivoje Crnadan na zboru akcionara povodom poslovanja ove štedionice u 1922. godini, kako je objavljeno u Privrednom pregledu 1. aprila 1923. godine.

Tom prilikom istakao je da je poslovanje Štedionice u toj godini bilo opterećeno nestašicom novca zbog slabog izvoza, sporog razvitka industrije postradale u ratu i rđavih saobraćajnih prilika. No uprkos tome, Štedionica je ostvarila dobre rezultate pre svega u porastu uloga, akcijskog kapitala, broja poslovnih partnera, izdatih hartija od vrednosti i založnica.

Pripremila Svetlana Pantelić