PRZECIWCIAŁA ANTYFOSFOLIPIDOWE U CHORYCH NA REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

Magdalena Dryglewska, Radosław Jeleniewicz, Maria Majdan

Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Uwarunkowania prowadzonych badań

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS): przewlekła, układowa choroba tkanki łącznej, o podłożu immunologicznym i nieznanej etiologii, z nieswoistym zapaleniem symetrycznych stawów, zmianami pozastawowymi i objawami układowymi, prowadząca do niepełnosprawności, inwalidztwa oraz przedwczesnej śmierci

Uwarunkowania prowadzonych badań

W związku z autoimmunizacyjnym podłożem choroby u chorych na RZS stwierdza się obecność różnego typu autoprzeciwciał. Częste i najbardziej charakterystyczne dla RZS są przeciwciała „markerowe”, m. in.: czynnik reumatoidalny (RF IgM) p-ciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi

(anty-CCP) p-ciała przeciwko wimentynie (anty-Sa) p-ciała antykeratynowe (AKA) p-ciała antyfilagrynowe (AFA) czynnik okołojądrowy (APF) p-ciała przeciwko kolagenowi typu II (CII) p-ciała przeciw białku wiążącemu immunoglobuliny (anty-BiP) p-ciała anty-GPI p-ciała anty-RA 33

Uwarunkowania prowadzonych badań

Wśród przeciwciał występujacych u chorych na RZS istotną rolę przypisuje się przeciwciałom antyfosfolipidowym (aPL)

Ich znaczenie kliniczne nadal jest przedmiotem badań – możliwy związek z wystąpieniem powikłań zakrzepowych i innych objawów pozastawowych

aPL u pacjentów chorych na RZS: 4 – 49%

przeciwciała antykardiolipinowe (aCL)- IgG: 11-21%, IgM: 1-4,4%

przeciwciała anty-ß2-glikoproteinie I (a-ß2 GPI): 4 - 21%

zależne od ß2 GPI przeciwciała aCL: 17%

przeciwciała typu LAC: 3,8%

Cel pracy

Celem pracy była ocena częstości występowania wybranych przeciwciał antyfosfolipidowych (aPL) u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) oraz związek ich obecności z wybranymi markerami aktywności

choroby

Grupa badana

Badanie przeprowadzono w grupie 100 chorych na RZS leczonych w Klinice Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej UM w Lublinie w latach 2005-2007

83 kobiety i 17 mężczyzn wiek: 54,0 ± 12,1 lat (zakres 20 - 90) czas trwania choroby: 11,3 ± 7,0 lat (zakres 1 -

35) DAS 28: 5,9 ± 1,1 (zakres 3,2 - 8,2)

Grupa badana

Badania serologiczne: a-CCP: 88% chorych RF IgM: 58% chorych ANA: 43% chorych

Epizody zakrzepicy żylnej w wywiadzie: 4 chorych

Samoistne poronienia w wywiadzie: 2 chorych Pełnoobjawowy zespół antyfosfolipidowy (ZAF):

1 chory

Metody

Przeciwciała antykardiolipinowe i anty-β2-glikoproteinie I (w klasie IgM i IgG) były oznaczane w surowicy krwi chorych przy użyciu komercyjnych zestawów do oznaczeń metodą ELISA firmy Euroimmun oraz Hycor Biomedica

Antykoagulant toczniowy oznaczany był w osoczu cytrynianowym metodą koagulometryczną

Za wynik pozytywny przyjęto dla przeciwciał (IgM i IgG): antykardiolipinowych: 15 MPL lub GPL U/ml anty-β2-glikoproteinie I: 20 RU/ml

Wyniki27%

22%

12%12%

12%12%

0%1%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

aPL aCL a-B2GPI

LAC

Częstość występowania przeciwciał antyfosfolipidowych w grupie 100 chorych na RZS

IgM IgG IgM

IgG

a-β2 GPI IgG

a-β2 GPI IgM

a-β2 GPI

0 0 00

8

(8%)

4

(4%)

012

(12%)

12

(12%)

w mianie niskim

20 – 39 RU/ml

w mianie średnim

40 - 89RU/ml

w mianie wysokim

> 90 RU/ml

Liczba pacjentów w grupie RZS

n=100

aCL IgG

aCL IgM

aCL

11

(11%)

1

(1%)

012

(12%)

9

(9%)

3

(3%)

012

(12%)

22

(22%)

w mianie niskim

15-39 IU/ml

w mianie średnim

40 - 80 IU/ml

w mianie wysokim

> 80 IU/ml

Liczba pacjentów w grupie RZS n=100

Wyniki

27

22

12

1

Co najmniej jedno przeciwciało

aCL

a-β2 GPI

LAC

6

6

-

-

Obecne dwa z trzech przeciwciał

aCL + a-β2 GPI

aCL + LAC

a-β2 GPI + LAC

1aCL + a-β2 GPI + LAC

Liczba pacjentów z obecnymi przeciwciałami

Wyniki

Nie stwierdzono zależności pomiędzy obecnością różnych typów aPL a: wiekiem chorych czasem trwania choroby obecnością przeciwciał ANA

Nie stwierdzono zależności pomiędzy obecnością aPL a klinicznymi objawami ZAF

Korelacje pomiędzy obecnością przeciwciał aCL w klasie IgM i aktywnością RZS - DAS28

-10 0 10 20 30 40 50 60

aCL w klasie IgM (U/ml MPL)

3

4

5

6

7

8

9A

ktyw

no

ść R

ZS

- D

AS

28

p=0,8221

Korelacje między obecnością przeciwciał aCl IgG i aktywnością RZS - DAS28

-10 0 10 20 30 40 50 60 70 80

aCL w klasie IgG (U/ml GPL)

3

4

5

6

7

8

9

Akt

ywn

ość

RZ

S -

DA

S2

8

p=0,11937

Korelacje pomiędzy obecnością przeciwciał a-B2 GPI w klasie IgM i aktywnością RZS - DAS28

-10 0 10 20 30 40 50 60 70 80

a-B2GPI w klasie IgM (RU/ml )

3

4

5

6

7

8

9

Akt

ywn

ość

RZ

S -

DA

S2

8

p=0,8831

Korelacje pomiędzy obecnością przeciwciał a-B2 GPI w klasie IgG i aktywnością RZS - DAS28

-2 0 2 4 6 8 10 12 14

a-B2GPI w klasie IgG (RU/ml )

3

4

5

6

7

8

9

Akt

ywn

ość

RZ

S -

DA

S2

8

p=0,8027

Wyniki

Stwierdzono istotną statystycznie dodatnią zależność pomiędzy obecnością a-CCP a obecnością aCl (p=0,00078; Fi Yula =0,43725)

Występowała również istotna statystycznie ujemna zależność między obecnością a-CCP a obecnością a-β2 GPI klasie IgM (p=0,01588; Fi Yula =-0,3139)

Fi Yula = - 0,3139p=0,01588a- β2 GPI IgM & a-CCP

Fi Yula = 0,43725p=0,00078aCL & a-CCP

Wartość współczynnika

Fi Yula

Wartość p<0,05

Wnioski

1. Istotnie podwyższone miana przeciwciał antyfosfolipidowych stwierdza się u ponad ¼ chorych na reumatoidalne zapalenie stawów

2. Obserwuje się istotne zależności pomiędzy występowaniem markerowych przeciwciał antyfosfolipidowych a obecnością przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi

3. Brak jest istotnych zależności między aktywnością reumatoidalnego zapalenia stawów a występowaniem przeciwciał antyfosfolipidowych