Embed Size (px)
Citation preview
Monitoring Rzecznika Praw Dziecka 2017
Przemoc w wychowaniu - czas z tym skończyć!
Koncepcja badań i opracowanieEwa Jarosz
Społeczny Doradca Rzecznika Praw Dziecka(Uniwersytet Śląski)
1
Wychować dziecko – znaczy piastować duszę jego na ręku,
znaczy to uznać z pokorą, iż możliwość szkodzenia dziecku trafia się często,
a dopomożenia mu – rzadko.
Ellen Key
Every five minutes a child dies as a result of violence; and globally, one billion children experience emotional, physical or sexual violence every year. This means half of the world’s children! ...
The vision of a world without violence is within reach. And change is indeed happening... Clearly, increased investment in children’s protection from violence is needed ....We must move with a deep sense of urgency! And in this process, everyone is needed: policy makers as well as ordinary citizens, children as well as adults..
Marta Santos Pais, Specjalny Reprezentant Sekretarza Generalnego ONZ ds. przemocy wobec dzieci,
Wystąpienie z dnia 9.10.2017; http://srsg.violenceagainstchildren.org/story/2017-10-09_1583
2
3
Cel 16:
Zadania:1. Znacząco zmniejszyć poziom
przemocy we wszystkich formach oraz związany z nią wskaźnik śmiertelności na całym świecie.
2. Wyeliminować nadużycia, wykorzystywanie i handel ludźmi oraz wszelkie formy przemocy i tortur wobec dzieci.
Coraz więcej naukowych dowodów na szkodliwość
kar cielesnych i ich długotrwałe niekorzystne
skutki rozwojowe i zdrowotne
lęki i depresja, myśli
samobójcze i autoagresja
niska samoocena, problemy psychiczne
i zachowaniowe
zaburzenia poznawcze
(koncentracji uwagi, IQ)
zaburzenia rozwoju samoregulacji
normalizacja przemocy
zaburzenia eksternalizacyjne,
skłonność do agresji
nadużywanie substancji
psychoaktywnych
4Gershoff, 2002, 2010, 2013, Gershoff i Grogan-Keylor 2016; Strauss 1996, 2009, Xu, Tung i Dunway 2000, Tomoda, Teicher i in.2009, Affifi et all, 2017
• związek pomiędzy stosowaniem „lekkich” kar cielesnych /klapsów/ a wystąpieniem zagrażających zdrowiu i życiu dziecka zachowań przemocy
(Gershoff, 2013; Global Initiative to End Corporal Punishment of Children, 2016; Lee et al., 2013; Zolotor, Theodore, Chang, Berkoff, & Runyan, 2008; Affifi et al., 2017)
• związek pomiędzy aprobatą kar cielesnych a ryzykiem wystąpienia „poważnych” form znęcania się nad dzieckiem
(Durrant, Trocmé, Fallon Barbara, Black, & Knoke, 2006)
5
Odkryte związki pomiędzy stosowaniem klapsów a poważnymi formami znęcania się nad dzieckiem wskazują, że zmniejszanie akceptacji i używania klapsów może owocować zmniejszeniem się liczby przypadków poważnego znęcania się nad dzieckiem
(Affifi et al., 2017)
Badania naukowe różnych autorów wskazują na:
Metodologia badania
• VII edycja w ramach monitoringu społecznych postaw wobec przemocy w wychowaniu /od 2011 roku/
• zebranie danych przez firmę badawczą na zlecenie RPD 1-6. 09. 2017 przez KANTAR TNS
• 1042 osobowa reprezentatywna próba Polaków od 15 rż :
649 osób posiadających dzieci w tym starsze
273 rodziców dzieci do 18 r.ż.
• badania surveyowe; wywiady bezpośrednie /CAPI/
6
Cele badania 2017 :diagnoza stanu postaw, analiza dynamiki, zakres występowania
▪ Poziom społecznej aprobaty zachowań przemocowych wobec dzieci
▪ Zakres uznawania bicia za metodę wychowawczą i sytuacje w jakich
dopuszczane są kary cielesne wobec dzieci
▪ Poziom społecznej wiedzy o istnieniu prawnego zakazu bicia dzieci oraz
ocena zakazu
▪ Społeczne przyzwolenie na ingerencję w rodzinę w sytuacjach bicia dzieci
oraz preferencji co do podmiotów interwencji w rodzinę oraz preferencji na
temat rodzaju interwencji wobec rodziców bijących dzieci
▪ Społeczne preferencje w zakresie osobistego reagowania na sytuacje
przemocy wobec dziecka
▪ Zakres występowania zachowań przemocy w wychowaniu w oparciu o
relacje rodziców (III pomiar) 7
Społeczna akceptacja bicia dzieci
8
2%
25%
40%
33%
(Ogółem N=1042)
zdecydowanie tak raczej tak
raczej nie zdecydowanie nie
Czy zgadza się Pan(Pani) z następującym stwierdzeniem: tzw. lanie jeszcze nikomu specjalnie nie zaszkodziło?
2%
21%
38%
39%
Rodzice dzieci do 18 r.ż. dla N=273)
14%
19%
tak nie trudno powiedzieć
41
54
5
36
56
8
38
57
6
37
51
12
28
60
12
32
57
1117
81
1
27
73
0
2008 CBOS 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
„lanie” jeszcze nikomu specjalnie nie zaszkodziło? (dane 2008-2017)
zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć
11
30 28 26
59
2734
23
89
2934
23
67
30 30
20
125
23
3327
126
2632
25
115
12
33
48
12
25
3933
0
Społeczna aprobata uderzania dzieckaCzy zgadza się Pan(Pani) z następującym stwierdzeniem: są takie sytuacje, kiedy trzeba dziecku dać klapsa
10
5%
47%23%
25%
Rodzice dzieci do 18 r.ż. N=273
6%
46%27%
21%
Ogółem N=1042
zdecydowanie tak raczej tak
raczej nie zdecydowanie nie
11
22%
zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć
28
50
118
3
18
50
18
94
18
50
19
11
3
13
47
22
127
10
51
21
126
12
46
22
127
12
34 32
22
16
46
2721
0
są takie sytuacje, kiedy trzeba dziecku dać klapsa (dane 2008 -2017 w %)
tak nie trudno powiedzieć
78
19
3
69
27
4
68
29
3
60
33
7
61
33
6
58
34
7
4654
1
5248
0
CBOS 2008 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
26%
12
3017 16
7
65
35
66
15
37 42
7083 84
93
35
65
34
85
63 58
Ściśnięcie (np.ramienia),
uszczypnięcie
Pociągnięcie zawłosy, ucho
Bicie jakimśprzedmiotem(np. paskiem,
klapkiem)
Spoliczkowanie Zabronieniejakichś
przyjemnychaktywności (np.
oglądaniatelewizji,
komputera)
Obrażenie się na dziecko -traktowanie dziecka „jak powietrze”
Nakrzyczeniena dziecko
Użycienegatywnych
porównań,epitetów (np.osioł, głupek)
Grożenie „laniem”
Kilkugodzinnaizolacja (np.zabronienie
wychodzenia zpokoju)
Tak Nie
Zachowania przemocowe społecznie akceptowane w wychowaniu
Które z wymienionych sposobów postępowania z dzieckiem mogą być Pana\Pani zdaniem wykorzystywane w wychowaniu?
Uznawanie bicia dzieci za metodę wychowawczą
3%
18%
42%
37%
Ogółem N=1042
zdecydowanie tak raczej tak
raczej nie zdecydowanie nie
Zbicie dziecka jest w niektórych sytuacjach najbardziej skuteczną metodą wychowawczą?
3%
14%
41%
42%
Rodzice dzieci do 18 r.ż. N=273
Uznawanie bicia dzieci za metodę wychowawczą 2011-2017
14
tak nie trudno powiedzieć
21
71
8
25
71
5
29
63
8
27
66
8
26
65
97
92
1
21
79
0
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć
3
18
3833
84
20
3734
54
25
3528
84
23
3531
84
23
36
28
91
6
27
65
13
18
4237
0
Sytuacje uprawniające do stosowania kar cielesnych W jakich okolicznościach, Pana/Pani zdaniem, dziecko zasługuje na to, aby "dostać w skórę"?
15
20
21
24
26
16
26
39
80
79
76
74
84
74
61
dziecko jest uparcie niegrzeczne i często nie wypełniapoleceń, nie słucha rodzica
dziecko kłamie, oszukuje
dziecko zachowuje się w sposób bezpośrednio zagrażającyjego życiu
dziecko zachowuje się w sposób narażający zdrowie
dziecko nie chce się uczyć, przynosi złe oceny, wagaruje
dziecko popełniło jakieś poważne wykroczenie lubprzestępstwo
Wobec dzieci nie należy stosować żadnych kar fizycznych, wżadnych okolicznościach
Tak Nie
Społeczny odbiór działań wobec przemocy w wychowaniu:
- wiedza i ocena zakazu - charakter działań
16
„Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych”
art. 96.1 krio
Wiedza o prawnym zakazie kar cielesnych„Bicie dziecka jest niezgodne z polskim prawem”
17
zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć
37 37
12
4
11
39 39
12
47
29
37
18
512
35
41
10
3
11
32
40
115
11
45
16 1419
6
28
42
18
11
0
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
28%
42%
19%
11%
Ogółem N=1042
zdecydowanie tak raczej tak
raczej nie zdecydowanie nie
35%
45%
15%
5%
Rodzice dzieci do 18 r.ż. N=273)
19%
36%
33%
12%(Ogółem N=1042)
zdecydowanie tak
raczej tak
raczej nie
zdecydowanie nie
24%
33%
34%
9%
Rodzice N=273
Społeczna ocena zakazu bicia dzieci
18
Czy Pana(Pani) zdaniem wprowadzenie w Polsce całkowitego zakazu bicia dzieci jest słuszne, może przynieść pozytywne skutki?
tak
47 47 45
55 57 55Dane 2011-2017 w %)
2011 2012 2013 2014 2015 2017
Opinie na temat działania wobec rodziców stosujących przemoc w
wychowaniu
19
4%
29%
43%
24%
sposób postępowania rodziców z dzieckiem, w tym posługiwanie się
karami fizycznymi, jest wyłącznie ich prywatną sprawą?
zdecydowanie tak
raczej tak
raczej nie
zdecydowanie nie
8
4
7
25
9
25
22
1
żadnych działań, to ich prywatna sprawa
powinno się ich zamykać w więzieniu
powinno się im odbierać dzieci iumieszczać je w rodzinach zastępczych
powinno się ich nadzorować przezkuratora
powinno się ich przymusowo leczyć(przymusowa terapia)
powinno się im pomagać lepiej radzićsobie ze stresem i panować nad sobą
powinno się ich edukować w zakresiepozytywnych metod wychowania
nie wiem/ trudno powiedzieć
Jakie działanie powinno się przede wszystkim podejmować wobec rodziców, którzy biją swoje dzieci?
20
28
52
52
1
1
odstraszanie surowymi karami za biciedzieci (np. ograniczenie wolności, nadzórkuratora, odbieranie dzieci na jakiś czas)
edukowanie o prawach i godności dziecka
tłumaczenie, że bicie jest szkodliwe ipokazywanie jak radzić sobie z dzieckiem
inne działania
nie wiem/ trudno powiedzieć
Co Pani/Pana zdaniem mogłoby spowodować, że rodzice mniej stosowaliby kary cielesne wobec dzieci?
Zachowania przemocowe wobec dzieci w relacjach rodziców
(273 rodziców dzieci do 18 roku życia)
21
53
34
7
6
5
4
2
1
3
4
Rodzice dzieci do 18 r.ż. N=273
Metody wychowawcze deklarowane przez rodzicówJakich sposobów używa(ł(a)) Pan(Pani) najczęściej jeśli dziecko zasługuje (zasługiwało) na
ukaranie?
22
KAR A| ZAKAZ P R ZY JEM NOŚCI
R O ZM O WA| T ŁUM AC ZENIE| O S T R ZEŻENIE S ŁO W NE
KLAP S | LANIE
KR ZY K
S IEDZENIE W P O KO JU| DO KĄT A
ZBY T M AŁE DZIEC KO
NAKAZ ZR O BIENIA C ZEGO Ś | P R AC A| S P R ZĄT ANIE IT P .
INNE
NIE W IEM / T R UDNO P O W IEDZIEĆ
ŻADNE
52
33
14
9
2
2
3
1
4
5
OSOBY POSIADAJĄCE DZIECI N=647
1%
14%
14%
71%
Czy w ciągu ostatniego roku zdarzyło się Panu(Pani) dać dziecku klapsa
Czy zdarzyło się Panu\Pani wymierzyć swojemu dziecku klapsa?
23
1%
25%
29%
45%
kiedykolwiek
dosyć często od czasu do czasu
raz lub kilka razy nigdy
UDERZANIE DZIECKA
Częściej klapsy stosują rodzice:- nieuznający, że bicie jest niezgodne z prawem- doświadczający zachowań przemocy w swoim
dzieciństwie- nisko wykształceni- z małych miejscowości- starsi wiekiem
6%3%
91%
od czasu do czasu raz lub kilka razy nigdy24
1%
7% 8%
84%
dosyć często od czasu do czasu raz lub kilka razy nigdy
Czy w ciągu ostatniego rokuzdarzyło się,
że dziecko dostało tzw. lanie?
Czy zdarzyło się kiedykolwiek, że Pana(Pani) dziecko dostało tzw. lanie?
BICIE DZIECKA
Zachowania przemocowe w relacjach rodziców Dynamika 2014-2017
25
klapsy2014
klapsy2015
klapsy2016
klapsy2017
bicie 2014 bicie 2015 bicie 2016 bicie 2017
64 64 6267
32
22
13
25
55 55 55 55
17
9 8
16
rodzice rodzice dzieci do 18
Zachowania przemocowe wobec dziecka w relacjach rodziców dzieci do 18 r.ż.
Czy zdarzyły się Panu\Pani wobec własnego dziecka któreś z zachowań:..?
2610
14
3
9
10
16
70
10
7
39
55
16
90
86
97
91
90
84
30
90
93
61
45
84
karmić na siłę (kiedy było małe)
szarpać, popychać lub potrząsać ze…
spoliczkować
pociągnąć za włosy lub uszy
„dać w skórę” pasem lub innym przedmiotem
uszczypnąć, ścisnąć ze złością rękę, nogę…
nakrzyczeć
wyzywać, nazwać np. ciamajdą, osłem itp.
zagrozić wyrzuceniem z domu, oddaniem…
grozić że dostanie lanie
wymierzyć klapsa
wymierzyć "lanie"
Tak Nie
Główne wnioski
Społeczna akceptacja zachowań przemocowych wobec dzieci charakteryzuje się
zróżnicowanym poziomem;
najniższa - zachowania, które są kulturowo wyraźnie naznaczone jako przemoc lub
zachowania niestosowne ( spoliczkowanie, obraźliwe epitety, bicie przedmiotem)
wyższa – zachowania które w tradycjach wychowawczych miały pozycję skutecznych
sposobów oddziaływania na dzieci (grożenie laniem, sprawianie lania, wielogodzinna
izolacja)
najwyższa – zachowania, które nie są spostrzegane powszechnie jako przemoc
(krzyczenie na dzieci, klapsy)
Co piąty Polak uznaje bicie za skuteczna metodę wychowawczą, zdecydowana
aprobatę deklaruje niewiele osób .. Jednak w trudnych sytuacjach które stwarza
dziecko jako zasadne użycie kar cielesnych uznaje niemal co trzeci Polak. Najwyższą
aprobatę dla użycia kar cielesnych jako meto wychowawczych mają te zachowania w
których dziecko stwarza samo dla siebie zagrożenie zdrowia i życia lub gdy łamie
podstawowe normy etyczno-prawne27
Główne wnioski –cd
Aprobata zachowań przemocy , jakkolwiek nadal niepożądanie wysoka, na przestrzeni
ostatnich lat spada , szczególnie w grupie dotychczasowych zdecydowanych
zwolenników kar cielesnych. Dokonuje się więc korzystna zmiana społecznych postaw
wobec dzieci.
Wiedza o istnieniu w Polsce prawa zakazującego kar cielesnych stale utrzymuje się na
dość niskim poziomie. Nieco wyższa jest w grupie rodziców posiadających dzieci do 18
roku życia. Powoli wzrasta pozytywna ocena zakazu i jego funkcjonalności
Rodzice częściej deklarują stosowanie tych zachowań przemocy wobec własnych
dzieci , które w powszechnym uznaniu nie są nazywane przemocą /klapsy, krzyczenie,
grożenie biciem/, rzadko natomiast przyznają się do tych, które jednoznacznie są
określane społecznie jako przemoc lub jako niewłaściwe ( spoliczkowanie, obraźliwe
epitety, wyraziste formy fizycznej przemocy).
Rodzice rzadziej przyznają się do aktualnego posługiwania się karami cielesnymi
zachowaniami przemocy. Dynamika deklaracji rodziców o zastosowanie „lekkich” kar
cielesnych nie zmienia się a nieznacznie oscyluje w kategorii bicia dziecka 28
