Przypowieść o Synu Marnotrawnym

Łk 15,11-32

Św. Łukasz

Przypowieść, zwana inaczej parabolą, swe korzenie wywodzi z Biblii. Przypowieściami posługiwał się Jezus, by tłumaczyć prawdy wiary i zasady Królestwa Niebieskiego. Najlepiej tłumaczy to sam Jezus w Ewangelii św. Mateusza, gdy uczniowie pytają Go, dlaczego używa przypowieści: „Wam dano poznać tajemnice królestwa niebieskiego, im zaś nie dano. Bo kto ma, temu będzie dodane, i nadmiar mieć będzie; kto zaś nie ma, temu zabiorą również to, co ma. Dlatego mówię do nich w przypowieściach, że otwartymi oczami nie widzą i otwartymi uszami nie słyszą ani nie rozumieją.”

W pewnym mieście żył ojciec posiadający dwóch synów. Jeden z nich – wiódł zawsze życie hulaszcze, nie stronił od zabawy, od trunków ani od kobiet. Nie pomagał ojcu w jego pracach, nie udzielał się w życiu domowym. Drugi z synów był zaprzeczeniem swego brata – wspomagał ojca, był cichy, spokojny. Najważniejszą dla niego wartość stanowiła rodzina, czyli ojciec. Pewnego dnia młodszy z braci poprosił ojca by ten dał mu część majątku jaka była dla niego przeznaczona. Otrzymując pieniądze, porzucił dom rodzinny i opuścił zrozpaczonego ojca. Jego dni wypełniała znowu zabawa i trwonienie majątku. Wreszcie gdy zabrakło mu pieniędzy i jadał razem ze świniami, a nikt z jego przyjaciół nie chciał mu pomóc, postanowił, że wróci do domu rodzinnego. Tak też uczynił. Gdy tylko powrócił do domu, ojciec nakazał wydać na jego cześć wystawną ucztę i przyodziać go w najlepsze stroje. Decyzja ojca wzbudziła w drugim synu – zdziwienie, niedowierzanie i zazdrość. Na pytanie o decyzję ojca usłyszał od niego: Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko co moje należy do ciebie. A trzeba się cieszyć z tego, że ten brat twój umarły był a znów ożył, zaginął, a odnalazł się.

Ojciec jest dobrym człowiekiem, tak naprawdę nie ma mu się nic do zarzucenia. Najpierw sprawiedliwie podzielił swój majątek między synów, potem jednemu z nich, zapewne z wielkim bólem serca, pozwolił odejść, a na koniec, kiedy potomek wrócił skruszony, ten przyjął go z otwartymi ramionami. Mimo tego, że syn wydał wszystkie pieniądze, jakie mu zostały dane, na które ojciec ciężko pracował zapewne wiele lat, jego postawa udowadnia, że dobra materialne nie są w życiu ważne, dowodzi wyższości świata duchowego nad fizycznym.

Ojciec jest przedstawiony jako wiekowy, mądry starzec, znający życie i jego realia, przepełniony nieopisanymi wręcz pokładami rodzicielskiej miłości i zaufania, a także zrozumienia dla ludzkiej słabości. Przechodzimy zatem do drugiego wymiaru przypowieści, do znaczenia ukrytego. Kto mógłby być ojcem tak idealnym? Bóg jest ojcem wszystkich ludzi – miłosierny, wybaczający ludziom zło, zawsze przyjmujący w swe ramiona nawracających się grzeszników. Przypowieść ta jest więc metaforą wszechogarniającej miłości Boga do wszystkich swych dzieci – ludzi. Wizerunek Boga jako ojca jest idealny z samego założenia – ludzie są słabi, Bóg zaś doskonały, jednak zawsze kochający, wierzący w ludzi, pomagający im. Jest to wizerunek typowy dla religii chrześcijańskiej. Biblijny ojciec oprócz tego, że jest miłosierny i ma dobre serce, jest też sprawiedliwy. Potrafi starszemu synowi powiedzieć wprost, że chociażmłodszy potomek jest dla niego ważny, to jednakten starszy jest najważniejszy i tak naprawdę do niego należy całe gospodarstwo. Uzasadnia to faktem, że jest on przy nim cały czas. Niezależnie od wszystkiego wspiera go i szanuje.

Profil młodszego syna jest bardziej skomplikowany. Wziął on swoją część majątku i bez wyrzutów sumienia, bez żadnych skrupułów wyjechał. Wcale nie myślał o swojej rodzinie, nie wziął pod uwagę, że podczas jego nieobecności starszy brat będzie pracował za dwoje i jeszcze pomagał we wszystkim ojcu.Gdy zrozumiał swój błąd, potrafił się do niego przyznać. Zajął się nawet karmieniem świń, co dla Żyda było najbardziej hańbiące, gdyż zwierzęta te uchodziły za nieczyste.Po powrocie do ojca okazał skruchę i był w stanie zrobić wszystko, aby ojciec go przyjął do pracy najemnika.

Starszy syn w Przypowieści o synu marnotrawnym jest postacią dość zagadkową. Widać jednak na pierwszy rzut oka, że jest to człowiek bardzo oddany, nadrzędną wartością jest dla niego rodzina. Mógłby przecież tak jak młodszy brat pójść w nieznane, przehulać pieniądze i wrócić skruszonym, jednak on został przy ojcu i pomagał mu w rozwijaniu gospodarstwa. Lecz to, że nie był taki światowy jak syn młodszy nie oznacza, że był typem ofiary. Jest to raczej piętno najstarszego dziecka. Nie do pomyślenia było kiedyś, żeby pierworodny potomek odszedł od rodziców.

Starszy syn przedstawia sprawiedliwych, którzy wraz z Ojcem niebieskim powinni by się cieszyć z nawrócenia swych braci, a jednak nie zawsze pojmują nieskończoną miłość Boga względem nawracających się grzeszników.

Znaczenie słów ojca do starszego brata:Ojciec tłumaczy swoją radość z powrotu młodszego syna słowami: „brat twój był umarły, a znów ożył; był zaginiony, a odnalazł się”. Prościej można by powiedzieć tak: miałem go za utraconego, a tymczasem powrócił do domu. Ojciec tłumaczy starszemu synowi wagę powrotu jego młodszego brata do domu: to znak przemiany, nawrócenia, powrotu do dobrego, pobożnego życia w zgodzie z innymi. Dla ojca jest to znak powrotu syna do życia.On jeden nie zwątpił w swojego syna. Pozwolił mu odejść z domu, a potem czekał z tęsknotą i nigdy nie pogodził się z myślą, że syn już nie wróci. Wierzył w niego, wierzył, że zrozumie swoje błędy i jeszcze lepiej będzie mógł mu potem służyć. Taką prawdę wyraża ta przypowieść i cała Ewangelia wg św. Łukasza, w której ukazana została wielka miłość Boga do zagubionych, poszukujących, tych którzy odeszli od Jego nauki, grzeszników.

Przypowieść o synu marnotrawnym wyraża w sposób prosty i dogłębny rzeczywistość nawrócenia. Nawrócenie jest najbardziej konkretnym wyrazem działania miłości i obecności miłosierdzia w ludzkim świecie. Właściwym i pełnym znaczeniem miłosierdzia nie jest samo choćby najbardziej przenikliwe i najbardziej współczujące spojrzenie na zło moralne, fizyczne czy materialne. W swoim właściwym i pełnym kształcie miłosierdzie objawia się jako dowartościowywanie, jako podnoszenie w górę, jako wydobywanie dobra spod wszelkich nawarstwień zła, które jest w świecie i w człowieku. W takim znaczeniu miłosierdzie stanowi podstawową treść orędzia mesjańskiego Chrystusa oraz siłę konstytutywną Jego posłannictwa. Tak też rozumieli i tak urzeczywistniali miłosierdzie wszyscy Jego uczniowie i naśladowcy. Nie przestała ona nigdy objawiać się w ich sercach i czynach jako szczególnie twórczy sprawdzian tej miłości, która "nie daje się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwycięża". Rz 12,21). Trzeba, ażeby to właściwe oblicze miłosierdzia było wciąż na nowo odsłaniane. Naszym czasom wydaje się ono - pomimo wszelkich uprzedzeń - szczególnie potrzebne.

Przypowieść "O synu marnotrawnym" ukazuje nam do czego jest zdolny człowiek, który w swoim życiu kieruje się przede wszystkim miłością wobec innych. Nie mają dla niego znaczenia pieniądze i inne dobra, jest współczujący i litościwy, zdolny do przebaczenia nawet najgorszej zniewagi. Wymowa biblijnej opowieści zdaje się nabierać aktualności w dzisiejszych czasach. We współczesnym świecie człowiek jest w szczególności nastawiony na zdobycie sławy i powiększenie swojego majątku. Przedstawiona wyżej historia, przypomina nam, że istnieją inne wartości i to właśnie one decydują o szczęściu człowieka.

Opracowanie:

Damian Książak