ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ο όρος επικοινωνία ορίζεται από:

το μήνυμα (ανακοίνωση, πρόθεση, κρίση,

ερμηνεία, μη λεκτική συμπεριφορά κ.λπ.)

τον αποστολέα (πομπό, παραγωγό, υποβολέα

κ.λπ.), από τον οποίο ξεκινάει το μήνυμα

τον παραλήπτη (δέκτη, ερμηνευτή, αναλυτή

κ.λπ.), στον οποίο καταλήγει το μήνυμα

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Διαδικασία συναλλαγής για τη δημιουργία μηνυμάτων

O πομπός μεταβιβάζει πληροφορία (μήνυμα) στο δέκτη και

αυτός την αποκωδικοποιεί

Η μεταβίβαση εμπεριέχει αλληλεπίδραση

Η πληροφορία αποτελεί νόημα, αλλά και επίδραση στη

συμπεριφορά

Η επικοινωνία είναι ενδοπροσωπική και διαπροσωπική

Στο παρακάτω κλειστό σχήμα, οι αλληλεπιδράσεις

δημιουργούν ένα σύστημα με πολλαπλές εναλλαγές

θέσεων:

Μήνυμα

Αποστολέας Παραλήπτης

Κατάσταση

ΑΞΙΩΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (PALO ALTO)

Ανυπαρξία της μη επικοινωνίας. Η επικοινωνία ταυτίζεται με τη

συμπεριφορά και υπάρχει πάντοτε.

Διακρίνεται από δύο επίπεδα, το περιεχόμενο μηνύματος και

τον ορισμό σχέσης, τα οποία βρίσκονται σε άμεση συσχέτιση.

Όσο λιγότερο σαφής είναι o ορισμός της σχέσης (πως

αντιλαμβάνεται το ένα άτομο το άλλο), τόσο το περιεχόμενο

ενός μηνύματος χάνει την αυτοτέλειά του και εμπλέκεται

διαρκώς στη διασαφήνιση του ορισμού της σχέσης των

επικοινωνούντων.

ΑΞΙΩΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)

Εμπεριέχει ένα τριαδικό σχήμα αλληλεπίδρασης, το οποίο είναι

κυκλικό. Δεν ανήκει στο σχήμα μονόδρομης κατεύθυνσης αίτιο -

αποτέλεσμα

Χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: την ψηφιακή (λεκτική) και την

αναλογική (μη λεκτική). Η τελευταία είναι λιγότερο σαφής, διότι

εκφράζει έννοιες όπως αντίθεση, χρονική διάκριση, υπόθεση,

προϋπόθεση

Οργανώνεται σε πρότυπα συμπεριφοράς και η συμπεριφορά

καθορίζεται από κανόνες. Η μελέτη αυτών των κανόνων

ονομάζεται «μετεπικοινωνία»

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Επικοινωνούμε με σκοπό να…

καλύψουμε κάποιες ανάγκες

ενισχύσουμε και να διατηρήσουμε την αίσθηση του εαυτού

αναπτύξουμε σχέσεις

ανταπεξέλθουμε στις κοινωνικές μας υποχρεώσεις

ανταλλάξουμε πληροφορίες

επηρεάσουμε τους άλλους

ΣΩΣΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Γνώση επικοινωνίας και κατανόηση καταστάσεων

(γνωσιολογικές πτυχές)

Ικανότητα αναγνώρισης και επίτευξης στόχων

Σύνολο ικανοτήτων συμπεριφοράς

Εντύπωση που δημιουργείται για τον ομιλητή στα

άλλα άτομα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Περιεχόμενο επικοινωνίας

Συμμετέχοντες

Μηνύματα (που δόθηκαν)

Δίοδοι Επικοινωνίας

Παρουσία ή απουσία θορύβου

Λεκτικές & μη λεκτικές ανταποκρίσεις

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ)

Φυσική οργάνωση: Περιλαμβάνει την τοποθεσία, το χρόνο, το

φως, τη θερμοκρασία, την απόσταση ανάμεσα στους

επικοινωνούντες, οποιαδήποτε ρύθμιση των καθισμάτων και τη

χρονική στιγμή.

Ιστορική άποψη: Το ιστορικό περιεχόμενο παράγεται τόσο από

τα γενικά ιστορικά γεγονότα όσο και από το νόημα που

δημιουργείται από προηγούμενες επικοινωνιακές διαδικασίες.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)

Ψυχολογική άποψη: Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι

ίδιοι οι άνθρωποι τον εαυτό τους, αλλά και αυτοί με τους

οποίους επικοινωνούν, επηρεάζει καταλυτικά τη μεταξύ τους

επικοινωνία.

Κουλτούρα: Η κουλτούρα συνιστά σύστημα γνώσεων που

μοιράζεται από μια σχετικά μεγάλη ομάδα ατόμων και

περιλαμβάνει ένα σύστημα πιστεύω, αξιών, συμβόλων και

συμπεριφορών.

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ

Κατά την επικοινωνιακή συναλλαγή έχουν το ρόλο του

αποστολέα και του παραλήπτη αντίστοιχα

Αποστολέας: Σχηματίζει μηνύματα και προσπαθεί να τα

μεταδώσει μέσω λεκτικών και μη συμβόλων

Παραλήπτης: Επεξεργάζεται/αποκωδικοποιεί τα μηνύματα και

αντιδρά σε αυτά λεκτικά και μη

Τρεις κύριες μεταβλητές που επηρεάζουν τους συμμετέχοντες

είναι: η σχέση, το γένος και η κουλτούρα

Μηνύματα: Περιλαμβάνουν τα νοήματα, τα σύμβολα, την κωδικοποίηση και

την αποκωδικοποίηση μηνυμάτων, καθώς και τη μορφή και οργάνωση του

νοήματος

Νοήματα: Οι ιδέες που υπάρχουν στο μυαλό κάθε ανθρώπου

Σύμβολα: λέξεις, ήχοι, πράξεις που μεταφέρουν νοήματα αντικαθιστώντας

αυτά που θέλουν να εκφράσουν οι άνθρωποι που τα χρησιμοποιούν

Κωδικοποίηση: Η διαδικασία μετατροπής και οργάνωσης των ιδεών και των

συναισθημάτων σε σύμβολα

Αποκωδικοποίηση: Η διαδικασία μετατροπής κωδικοποιημένων μηνυμάτων

σε ιδέες και συναισθήματα

ΔΙΟΔΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η πορεία που ακολουθεί ένα μήνυμα, καθώς και το μέσο που

χρησιμοποιείται για τη μεταφορά του

Τα μηνύματα μεταδίδονται μέσω αισθητηρίων διόδων:

− Η άμεση (πρόσωπο με πρόσωπο) επικοινωνία έχει δύο

βασικές διόδους: τον ήχο (λεκτικά σύμβολα) και το φως

(σωματοκινητικά στοιχεία)

− Είναι δυνατή η επικοινωνία μέσω οποιαδήποτε άλλης από

τις πέντε αισθητήριες διόδους

ΘΟΡΥΒΟΣ

Είναι εσωτερικό ή εξωτερικό ερέθισμα για τους

μετέχοντες σε μια επικοινωνιακή διαδικασία, που

επηρεάζει την αμοιβαία κατανόηση του μηνύματος.

Μέρος της επίτευξης σωστής επικοινωνίας εξαρτάται

από την ικανότητα αντιμετώπισης των εξωτερικών και

εσωτερικών εννοιολογικών θορύβων.

Καθένας από αυτούς ενδέχεται να αποτελέσει

εμπόδιο στις αισθητήριες διόδους και να επέμβει στη

διαδικασία αποκωδικοποίησης.

Κάντε κλικ στο εικονίδιο για να προσθέσετε μια εικόναΕ

Ι

Δ

Η

Θ

Ο

Ρ

Υ

Β

Ω

Ν

Εξωτερικοί θόρυβοι: Οι εικόνες, οι ήχοι και άλλα

ερεθίσματα από το περιβάλλον, τα οποία αποσπούν

την προσοχή των ανθρώπων από το συγκεκριμένο

νόημα

Εσωτερικοί θόρυβοι: Οι σκέψεις και τα

συναισθήματα που εμπλέκονται στη διαδικασία της

επικοινωνίας

Εννοιολογικοί θόρυβοι: Μη σκόπιμα νοήματα που

επιτυγχάνονται μέσω συγκεκριμένων λεκτικών

συμβόλων μπορούν να εμποδίσουν την ακρίβεια της

αποκωδικοποίησης ενός μηνύματος

ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ

Συνιστά ένα είδος λεκτικής ή σωματοκινητικής απάντησης

του παραλήπτη, κατά την προσπάθεια αποκωδικοποίησης

του μηνύματος

Ειδοποιεί τον αποστολέα του μηνύματος κατά πόσο το

μήνυμα έχει ληφθεί

Δικαιολογεί αισθητά τη συναλλακτική φύση της επικοινωνίας

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Διαπροσωπική Επικοινωνία

Ομαδική Επικοινωνία

Δημόσια Ομιλία

ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Περιλαμβάνει τη συνδιαλλαγή - συζήτηση, δηλαδή την

προφορική επικοινωνία με κάποιο άλλο άτομο ή με μία μικρή

και άτυπη ομάδα ατόμων

Σκοπός της είναι να διαμορφώσει, να διατηρήσει ή να

βελτιώσει τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων

Οι σχέσεις με τους άλλους επηρεάζονται από τη χρήση

ικανοτήτων που συνδέονται με τη συζήτηση, π.χ. η

διαμόρφωση μηνυμάτων, η παρακολούθηση και απάντηση, η

αντιμετώπιση της σύγκρουσης

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ

Μια ομάδα που αποτελείται από δύο ή περισσότερα άτομα που

επικοινωνούν μεταξύ τους δημοσίως ή ιδιωτικά, με σκοπό να επιλύσουν

κάποια προβλήματα ή να πάρουν κάποιες αποφάσεις

Στόχος των εργασιακών ομάδων είναι η επίτευξη ομοφωνίας που

αντιπροσωπεύει και διαμορφώνεται από όλα τα μέλη της ομάδας

Εισάγει παράγοντες που δε συναντώνται στη διαπροσωπική

επικοινωνία: δομή μιας ομάδας, ύπαρξη εργασιακών ρόλων και ρόλων

συντήρησης, ηγεσία και οργανωμένες μέθοδοι για την επίλυση

προβλημάτων και τη λήψη αποφάσεων

ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΜΙΛΙΑ Περιλαμβάνει την προετοιμασία και τη μετάδοση κάποιων σχετικά

τυπικών μηνυμάτων σε δημόσιο περιβάλλον

Όλοι οι παράγοντες της επικοινωνίας είναι ένας προς πολλούς, αλλά

με χρήση διαφορετική συγκριτικά με τις άλλες δύο μορφές

επικοινωνίας

Ξεκάθαρο, σκόπιμο είδος επικοινωνίας, σχεδιασμένο να πετύχει τους

στόχους κάποιου συγκεκριμένου σκοπού

Σημαντική για τη διάδοση πληροφοριών, αλλά και για τη λειτουργία

της ως καταλύτης στην επίτευξη αλλαγών

ΠΑΡΑΓΛΩΣΣΑ Η ΦΩΝΗΕΝΤΙΚΗ

Αφορά στους μη λεκτικούς ήχους

Ασχολείται με το πώς θα ειπωθεί κάτι, όχι με το τί

ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΓΛΩΣΣΑΣ

Λεκτικά χαρακτηριστικά: τόνος, ένταση, ρυθμός, ποιότητα

Λεκτικές παρεμβάσεις:

− Ήχοι που διακόπτουν ή παρεισδύουν στην άνετη ομιλία

− Ήχοι που ενίοτε προκαλούν παρενόχληση

− Ήχοι που περιστασιακά προκαλούν διακοπή της επικοινωνίας

− Ήχοι που συχνά προκαλούνται λόγω φόβου στιγμιαίας

σιωπής

− Ήχοι που γεμίζουν το «νεκρό χρόνο» και συχνά δεν έχουν

κάποιο μήνυμα

ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΕΣ ΛΕΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

Κακές συνήθειες της ομιλίας

Αναπτύσσονται με την πάροδο του χρόνου

Πιο συχνές: «α…», «λοιπόν…», «εντάξει…»,

«εμ…», «ε…», «ωχ…», «επίσης…», «γνωρίζετε…»

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Επιλογή ρούχων

Ποσότητα αφής

Κατανομή χρόνου

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΣΩ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ/ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

Χώρος:

− Χειρισμός της μόνιμης δομής

− Χειρισμός των μετακινούμενων αντικειμένων μέσα στο χώρο

− Χειρισμός του ανεπίσημου χώρου

Θερμοκρασία & Φωτισμός:

− Λειτουργούν διεγερτικά ή ανασταλτικά στην επικοινωνία

Χρώμα:

− Προκαλεί συναισθηματικές και φυσικές αντιδράσεις

ΠΑΡΑΔΟΞΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Το «παράδοξο» είναι μια αντίφαση στην οποία καταλήγει ένα

ορθό συμπέρασμα, με βάση συνεπείς προτάσεις συλλογισμού

Τρεις τύποι παραδόξου:

− Τα λογικά - μαθηματικά παράδοξα (αντινομίες)

− Οι παράδοξοι ορισμοί (σημασιολογικές αντινομίες)

− Τα πραγματολογικά παράδοξα (παράδοξες εντολές και

παράδοξες προβλέψεις)