Psychologia rodziny. W I - 03.03.09

Geny a środowisko.

Geny – historia badań F. Galton (1822 - 1911) geny vs. Środowisko.

- Odkrycie genu – dziś badania nad genomem.- badania genetyków zachowania (behawioralne)- przyczyny pierwotne (teoria ewolucji) a przyczyny bezpośrednie (funkcje adaptacyjne dziś) Wyjaśnienia ewolucyjne n.p. badania Bussa nad różnicami między płciami w strategiach dobierania partnera. Inwestycje rodzicielskie.

Genetyka zachowania.- rozumienie selektywne- nadania bliźniąt - badania dzieci adaptowanych (dostęp do biologicznych i adoptowanych rodziców)Średnie korelacje II w rodzinie = w miarę wzrostu pokrewieństwa podobieństwo II coraz większe.

Odziedziczalność.- współczynnik odziedziczalności – określa, jako stopień zróżnicowania danej cechy w populacji można przypisać genom (czynnikom dziedzicznym). To jest część wariancji danej cechy, która koreluje z różnicami genetycznymi. To szacunkowa wielkość (mierzona w obrębie populacji 0, 5-0, 8), a nie mierzalny efekt – odnosi się nie do osoby a do populacji. Próba odejścia od opozycji instynktowe – wyuczone.

Dziedziczność wyznacza kontury a środowisko pozwala wybrać jedną z dróg. Metafora toczącej się kuli – Waddingtona (1957) Kula = organizm.

Pojęcie Krajobrazu epigenetycznego = możliwości, jakie dla rozwoju zaprogramowane są genetycznie (wymuszone przez genotyp).

Rozwój = ruch kuli po zboczu, skąpe, – kiedy czynniki środowiskowe mogą wpływać na rozwój.

Skanalizowanie zachowań – sztywny materiał genetyczny a plastyczność zachowań.

Im większa wychylność tym większy wpływ środowiska, im bardziej płaska – środowiska. Warunki środowiskowe w różnym stopniu dostępne.

Zakres reakcji (range of reaction) Gottesman 1973- Geny wyznaczają pewne ramy (zakres reakcji w ramach, którego następuje rozwój).- Każda osoba odpowiada na bodźce środowiska w sposób unikalny za względu na swoje genetyczne wyposażenie.

3 prawa genetyki zachowania. (Turkheimer 2002 )I wszystkie cechy behawioralne są dziedziczne, te, które możemy zmierzyć - stale. (trafnymi technikami). Odwołanie się do WO i wykazywania, że WO – wszystkie te mierzalne cechy mają wysoką wariancjęII wpływ dorastania w danej rodzinie jest słabszy od wpływu genów.Wpływy rodzinne:- środowisko wspólne – wszystkie członkowie rodziny maja jednakowe doświadczenia- środowisko specyficzne – czynniki w rodzinie, które doświadczymy indywidualnie, sposób, w jaki odbieramy ze strony rodziców.

III znacznej części wariancji złożonych ludzkich cech nie wyjaśnia ani wpływ genów ani wpływ rodzinny.

Środowisko.- jakie elementy decydują?- środowisko wspólne lub specyficzne, – dlaczego dzieci z tej samej rodziny tak rożne?- jedynie to, czego dzieci doświadczają w tej samej rodzinie osobno wpływa na ich zachowanie. Badania Judy Dunn i D. Plomina (1990)Odziedziczalność cech w rodzeństwie.40% - czynniki genetyczne35% - środowisko specyficzne5% - środowisko wspólne25% - błąd pomiaru

Ogólnie - 80% - 40% - geny, 35% - środowisko specyficzne.- kwestionariusz „rozumowania doświadczenia rodzeństwa” – stosunek dziecka, jak dziecko odbiera rodziców. Indywidualny odbiór – 35%.

Środowisko = rodzina- Freud i następcy- akcentowania ogromnej roli rodziców w rozwoju dziecka.- Uspołecznienie – Alice, Miller, Susan Forward - negatywny wpływ rodziny. - rodzina, jako system – to zawdzięczamy psychologii rozwoju.

Rola środowiska w rozwoju – Bronfendrener (1988).Środowisko wpływa na rozwój.Rodzina zespól warunków, w których dziecko obserwuje i naśladuje wzory zachowania.Mikrosystem – prymarna kontekst – kontakt „twarz w twarz”. Doświadczenia z przeżywaniem emocji. Poziom wysoki, przekazywania wszystkich doświadczeń. Sieć zagnieżdżonych środowisk – Mezosystem – dalsza rodzina, sąsiady, szkoła. = Wpływ relacji pomiędzy systemami. Egzosystem – dziecko bezpośrednio nie uczestniczy (pracy rodziców, opieka zdrowotna.) Wpływ pośredni, ale zachodzą zjawiska wpływające na dziecko. Makrosystem – kultura, tradycje, obyczaje.

Praca matki a aktualne lub przyszłe funkcji – Istotne zmiennie.- wiek dziecka- płeć dziecka- temperament dziecka- motywacja matki do podjęcia pracy- obraz Ja natki- zdolność matki do radzenia sobie za stresem- wsparcie ojca- liczba godzin w pracy- jakość spójność opieki zastępczej i spójność z opieką rodzinną. - Metody pomiaruRozwój poza środowiskiem – przypadek wilczych dzieci-

Psychologia rodziny. –W II – 10.03.09

Geny czy wychowanie.- czynniki te nie można badać osobno.

Relacja Grup – środowisko wg. Searr i Mc Cartnej (1983)3 korelacji – geny-środowisko

1. Pasywna – środowisko sprzyja lub nie rozwojowi. Rożne wyposażenie genetyczne - różny temperament w tych samych warunkach – różne zachowania.Środowisko → geny(jednostka) → zachowanie

2. Wywołująca (reaktywna) = dziecko wywołuje relacje środowiska, które wpływają na jego rozwój.

Środowisko → geny → zachowanie (n.p aktywność dziecka)3. Korelacja aktywna - dziecko tworzy swoja środowisko (aktywnie szuka niszy)

odpowiadające jago zapotrzebowaniom i doświadcza stworzonego przez siebie środowiska.

Środowisko →← geny → zachowania.

Zależności za złożone. (Badania podłużne)

Wpływ genów rośnie z czasem.

Reaktywna – Stały wpływ, nie zmienia się

Aktywna

Pasywna

Prawdy i mity na temat genów.(Schaffer)

Mity. Fakty.Geny determinują zachowanie Wpływ genów na zachowanie nie jest

bezpośredniKażda cecha psychiczna wiąże się z działaniem określonego genu.

Nie ma takich cech, które ujawniałyby się pod wpływem działania jednego genu

Programy genetyczne określają czas i kolejność pojawienia się kamieni milowych rozwoju

Część prawdy, ale istotne też jesz efekt środowiska

Genetyczne uwarunkowania schorzeń nie można złagodzić

Cechy tak wrodzone jak i nabyte można modyfikować

Cechy uwarunkowane genetycznie zawrze pojawiają się w następnych pokoleniach

Genetyczne uwarunkowania zaburzeń pozwalają określić tylko prawdopodobieństwo

Wpływ czynników genetycznych słabnie z wiekiem

Czynniki genetyczne z wiekiem ”zyskują” na znaczenie

Genetyka zajmuje się tylko dziedziczeniem i nie wnosi nic nowego do badań nad środowiskiem

Genetycy zachowania pokazali, że trzeba odróżnić wpływy wspólne i specyficzne.

Teoria Przywiązania.

- koncepcja bezpiecznej rodzinnej postawy (Bynd-Hall, 1995).- rodzina dostarcza adekwatnej i punktualnie dostępnej sieci związków przywiązania i własnej opieki, dzięki której wszyscy członkowie rodziny są w stania czuć się dostatecznie bezpieczni tak, by rozwinąć swoje potencjały.

Implikacje z badań Harlowa. Rola kojącego dotyku (może to być nie koniecznie matka,

opiekun)- przywiązanie a eksploracja!- zastosowanie, wnioski z badań:Ojciec (kojąca dotyk)Domy dziecka/szpitale (opieka psychologiczny/dopuszczania rodzica do szpitala)MaltretowanieWcześniactwo (styl kangurowania – terapia, wyjmowanie z inkubatora, noszenie, głaskanie)Właściwy dotyk w terapii.

Co to jest przywiązanie?- relacja (związek) a interakcjaNieprzemienność częstość, jakośćOd asymetrii do symetrii. Od nie intencjonalności (protokonwersacyjnie) do intencjonalności, do wzajemności.Definicja wg. Bolbij’ego - długotrwała emocjonalna więź, szczególna, bo: selektywnie, poszukiwanie bliskości, poczucie bezpieczeństwa i lęk separacyjny. Funkcja biologiczna – ochrona gatunku.Obiekt przywiązania (zastępczy) – figura zastępcza, odwołuje się do przedmiotów, zabawek, które mają zapewnić obiekt przywiązania, który daje bezpieczeństwo.

Teoria przywiązania (więzi).- źródła – psychoanaliza, etologia, systemowa.- Główna idea – istnieje system przywiązania kierujący zachowaniem niemowlęcia w taki sposób, że po pewnym czasie rozwija ono wybiórcze ograniczoną do jednego opiekuna więź.Zachowania korygowani ze względu na cel.

- Główne tezy: Więź emocjonalna opiekun-dziecko stanowi matrycą rozwoju psychicznego. Można wyodrębnić etapy rozwoju więzi. Więź jest podstawą modeli roboczych siebie i opiekuna. Wewnętrzne modeli stanowią trwały wzorzec relacji z innymi. Deprywacja opieki prowadzi do zaburzeń rozwoju emocji i rozwoju społecznego. Jakość więzi wpływa, na jakość życia.

Podstawowe podejścia.System przywiązaniaWięź emocjonalna (emotional bond) jest:- trwała

W teorii behawioralnej – przywiązanie powstaje w procesie karmienia (pierwotne bodźce, wtórne i nagroda)

-dotyczy jednej wybranej osoby-relacja z opiekunem, którego dotyczy więzi jest istotna-dziecko pragnie utrzymywać bliskość z tą osobą i odczuwa dyskomfort w sytuacji oddzielenia.-poszukiwanie bliskości – płacz, uśmiech, gaworzenie, podążenie wzrokiem (przywieranie do ciała matki u małp) raczkowanie, schodzenie wchodzenie na kolana. Świadczy o tym, iż dziecko zaspokaja potrzebą bezpieczeństwa. To wskazuje na to, że rozwija inne możliwości, n.p. eksploracja. Musi istnieć równowaga pomiędzy eksploracją i przywiązaniem. Wzajemnie się hamują, jeśli zakłócone lub któryś z nich przewarza. -bezpieczna baza (Ainsworth) – rodzic jest traktowany, jako bezpieczna baza.-bezpieczne schronienie – opiekun jest schronieniem. Dziecko nie radzi sobie z przykrymi emocjami i to sprawia, że opiekun je kontroluje.

Etapy rozwoju.- 4 stadium (3 w 1 r.ż., 4 na przelimie 2/3 r.ż.)- 8 m.ż. wewnętrzny model operacyjna opiekuna → zbiór świadomych lub nieświadomych zasad służących do organizacji informacji związanych z przywiązaniem. System przywiązania to nie pasywna odbicie przeszłych doświadczeń, ale aktywna konstrukcja podlegająca restruktulizacji.Aktywna konstrukcja – bardzo intensywnie się zmienia.

Hierarchiczna organizacja modelu przywiązania Collins Read.

Ogólny model relacji przywiązania.

Modele poszczególnych relacji przywiązania (rodzina, rówieśnicy).

Moduł relacji przywiązania z konkretnymi osobami.

Wskaźniki przywiązania, nowy paradygmat badań.Procedura obcej sytuacji – 12 m.ż. chwilowa kilkakrotna separacja od opiekuna; 8 etapów, max 3 min.Wskaźniki: czas trwania, płacz, czas potrzebny do ukojenia dziecka.

3 wzorce przywiązania. Typy:Bezpiecznie Unikanie Oporne

Reakcja na nowe sytuacje

Bada otoczenia sali, sprawdzając kontakt z matką, nie chce przyjąć ukojenia od nieznajomego

Bada otoczenia, nie zwraca uwagi na matkę, nawiązuje kontakt z nieznaną osobą.

Nie bada otoczenia, nie ufa, nie nawiązuje kontakt u nieznajomym dorosłym.

Wyjście matki.

Protest Brak protestu Protest, rozpacz.

Reakcja na powrót.

Radość przytulanie się po chwili powrót do zabawy

Ok. 60%

Unika kontaktu z matką, nie szuka bliskości.

Ok. 20%

Szuka i unika kontaktu, nie reaguje na próby uspokojenia.

Ok. 10%

Matki dzieci unikanie i oporne – zachowują się inaczej.

Unikanie → nie reaguje, jest chłodna, nie reaguje, szczególnie na emocji negatywne, – „Jeśli mam problem muszę poradzić sobie sama”.Oporne→ matki na sygnały dziecka reagują w sposób niekonsekwentny – raz reaguje na to raczej na negatywne. Model operacyjny, – „Jeśli czegoś chce muszę głośno krzyczeć”.

Psychologia rodziny. W- III – 17.03.04

Determinanty (czynniki wpływające na kształtowanie) Po stronie dziecka- Rozwój poznawczy (poziom rozwoju – stałość przedmiotu, ostatni kwartał 1r.ż. matka jest przedmiotem stałym, trwałym, pamięć rozpoznawcza 9-12)- Temperament (koncepcja dobrości dopasowania) – Kadan- test obcej sytuacji - właściwości temperamentu, pozostawanie samemu, uspołecznienie. Badania Fox – ambiwalentny wzór. Reaktywna neurologiczna – sytuacja lekko stresująca, ale przy zbyt słabym lub silnym nie wykryto związku z przywiązaniem. Matki unikające = trudne dziecko. Najpierw się wycofuje a potem określa dziecko, jako trudne. Ważne! Wysoka podatność na dystres + matka sztywna = współwystępowanie = pozabezpieczane przywiązanie.Temperament jest czynnikiem ważnym, ale wpływa na przywiązanie tylko wtedy, gdy spotyka się z określonym temperamentem matki.Dobrość dopasowania – temperament dziecka i temperament matki = większy wpływ.

Po stronie opiekuna.- Reaktywność Gonberg (pozwala przewidywać styl przywiązania) reakcja na dystres.- Wrażliwość Grassman – trafne interpretowanie sygnałów dziecka, dostępnością akceptacją dziecka = większa wrażliwość = przywiązanie bezpieczne.- Synchronizacja matka-dziecko Belski – matki zestrojone – dobrze wchodzą w interakcje, szybkie adekwatne reagowanie, matki (-) – brak bezpiecznego przywiązania.- Zdolności meta analizowania Fonagy – określenia mentalne (nazywanie stanów emocjonalnych dziecka)- Matczyne uświadomienia umysłu dziecka – traktowanie dziecka, jako podmiotu mającego umysł (na ile traktują, jako dziecko). - Jakość/styl interakcji (osobowość) – cechy matki predysponują do wchodzenia w określona styl interakcji. Ważna jest interakcji w własnymi rodzicami (zależność)- Doświadczenia w relacji (status przywiązania) międzygeneracyjny, przekazywanie stylu, informacji. -Wsparcie ze strony innych (partnera, własnej matki) – im więcej odzyskują wsparcia tym lepsze style przywiązania. - Rola stabilności sytuacji rodzinnej - Im więcej stabilności tym lepsze przywiązanie. - Wpływ innych czynników – normalna – 60-65%, oporny – unikający- 30%. Problemy u dziecka – brak rodziców, problemy matki – odejście ojca (praca, żłobek, zmiana proporcji dzieci przywiązanych bezpiecznie, więcej unikowych, wpływ czynników środowiskowych). Czynniki Kulturowe (Rossman, Miaki) - % dzieci przywiązanych bezpiecznie i niebezpiecznie. USA – bezpiecznie – 60%, oporne – 20%, unikające – 10%Europa – Niemcy – unikające 65%, Japonia – ok., 70% opornie. Zależy od charakterystycznego typu wychowania – dążenie do niezależności dziecka. Oporne (Japonia) - dziecko przebywa z matką w 1r.ż praktycznie zawsze i nie kontaktuje się ze światem.

Bielski – opieka żłobkowa – badania, klasyfikacji nie jest pewna. Badamy styl reagowania (obca sytuacja) w różnych kulturach.

Test lęku separacyjnego (8-12 łat) technika projekcyjna.

Dorosły wzór przywiązania (Main)Wywiad więzi dorosłych, kryterium emocjonalności i spójności.

Autonomiczny Odrzucający (emocji) Zaabsorbowany

Osoby opisują swoje doświadczenia szczerze i spójnie, potwierdzając zarówno pozytywne jak i negatywne wydarzenia i emocji

Ok. 60%

Jednostki odrzucają emocjonalną naturę wydarzeń z dzieciństwa, suche fakty, zaprzeczenie negatywnych wydarzeń i doświadczeń lub lekceważenie ich znaczenia

Ok. 20%

Zbyt zaangażowane w to, co sobie przypominają, są przytłaczające, przekazywanie w sposób niespójny.

Ok. 20%

2/3 osób bezpiecznie i unikowo przywiązanych zachowało swój styl. Mniej niż połowa zachowało styl ambiwalentny.Więź emocjonalna w dorosłości, jako styl przywiązania.Praca Hazan i Shavera (1987) model Kategorialny - 3 – ufny (bardziej pewni, mniej neurotyczny), unikający (bardziej unikają innych), ambiwalentny (bardziej neurotyczni).Bartolomeu i Shovera (1998) model dwuwymiarowy.→ Model innego pozytywny; model Ja negatywny (zaabsorbowany)→ Model innego pozytywny; model Ja pozytywny (bezpiecznie pewni)→ Model innego negatywny; model Ja pozytywny (odcinający się)→ Model innego negatywny; model Ja negatywny (nieufny)Tendencja do unikania i zależności są najważniejsze.Czynniki wpływające na rodzicielską zdolność bycia bezpieczną bazą. (Bretetheroton i Waters 1985).- Doświadczenia z rodziny pochodzenia:, Jakość związku z rodzicami, strata lub zerwanie wczesnych związków. Małżeńska harmonia rodziców. Czynniki te mają wpływ bezpośredni na związek małżeński własny.- Charakterystyka dorosłego: model Innego, model Ja. Życiowe stresy i sieć wsparcia. Harmonia małżeńska – wynika z harmonii małżeńskiej rodziców.

Miejsce teorii przywiązania w koncepcjach procesów rodzinnych. - zarządzanie emocjami i regulacja dystansu w rodzinie- dysfunkcjonalna rodzina: triangulacja (w rozwiązywaniu konfliktów małżeńskich, wykorzystywana jest wtedy, gdy do konfliktu wciągana jest trzecia osoba po to, by rozwiązać dany problem lub w celu pokazania swoich racji, najczęstszą sytuacją jest włączenie do konfliktu dziecka.)- odporność rodziny na przejścia cyklu życia.- międzygeneracyjna dynamika rodziny.

Podsumowanie – rola więzi w tworzeniu rodzinyStałość oddziaływań – wpływ stałe działa zmienia się z czasem.Zaspokojenie potrzeb, stymulacja.Czas oddziaływania rodziny z pochodzenia (generacyjna pochodzenia) VS

prokreacyjna własna.Rodziny nie wybierająTo instytucjaTo pierwotna grupa społeczna (ścisły bezpośredni kontakty oparte na wzajemności)Tworzą ją osoby, które łączą związki: pokrewieństwa lub adopcji.

Psychologia rodziny. W – IV – 24.03.09

- Rodzina, jako kontekst rozwojuDefinicje – Tyszkowa. Kontekst rozwoju. Rozwój to proces organizowania doświadczenia.Doświadczenie to materiał rozwoju (ma 3 aspekty):- poznawczy- afektywny- wartościujący - Rodzina działa na rozwój dwojako: stwarza warunki i przekazuje wzory i narzędzia, sposoby opracowania doświadczenia. - Tyszkowa. – Rodzina to układ wzajemnych stosunków (relacji) i interakcji (zależności) dwukierunkowe i przyczynowość cyrkularna – podejścia systemowego. - Rozwój przebiega odmienne w różnych okresach rozwoju członków rodziny - kontekst rozwoju.

Rozwojowe poszczególnych faz życia rodziny. Duval (1977).1. Para małżonków bez dzieci. Nagacjowanie ról obowiązków, ustawienie relacji

stosunków u rodzicami pochodzenia.2. Rodzina z małym dzieckiem.3. Rodziny z dzieckiem w wieku przedszkolnym.4. Rodzina ze szkolnymi dziećmi5. Rodzina z nastolatkami6. Rodzina z młodymi dorosłymi.7. Faza pustego gniazda8. Faza starzenia się pary na emeryturze 50% - rozwód. Z tego 60% - rekonstrukcja ponowna.Liczby łat w fazie – 1, 2, 3 – po 2 łata, w 8- 15łat, 7 -15łat.

Zasadnicze pojęcie obrazuje życie rodzinne → cykl życia rodzinnego.To przyjście pomiędzy fazami. Badania w ujęciu systemowym → cyrkularność zmian.To, co w momentach przyjścia – trudniejsze. Poziome stresory – rozwojowe związane ze przejściem do innej fazy, + zjawiska nienornatywne.Pionowe stresory – przekazywane z pokolenia na pokolenie mity sekrety rodzinne.Nakładanie się tych stresorów – daje szanse na wykolejenie się z rozwoju. Wykrywanie pewnych zaburzeń.

Fazy życia rodziny Hymonich (1973) → dochodzenie przez kolejne fazy do stanu idealnego.

1. Rodzina chaotyczna – niemowlęctwo rodziny

Efekt aktywności jednostki w środowisku.

2. Rodziny pośrednia – na poziomie małego dziecka3. Rodzina normalna z konfliktami i problemami4. Rodzina z rozwiązanymi problemami5. Rodzina idealnie niezależna

Etapy rozwoju rodziny Ziemskiej.Przykład wykorzystanie wiedzy i rozwoju na różnych etapach życia rodzinnego.1. Faza małżeńska pierwotna – powstaje rodzina – negocjowanie ról i obowiązków,

ustawienia kontraktów z rodzinami pochodzenia. Jakość relacji małżeńskiej/spadek zadowolenia.

2. Faza rodzicielska okresu przedszkolnego podejście roli rodzicielskiej. Urodzenie 1-go dziecka.

3. Faza rodzicielska okresu szkolnego – rodzice, jako modeli – jak obowiązki muszą być specjalne.

4. Faza rodzicielska okresu dorastania – konflikt tożsamości/kryzys środku życia. Skrajność przeżyć emocjonalnych, niechęć rzutowania się w przyszłość.

5. Faza małżeńska wtórna – rola dziadka/babci.

Bywa tak, że pierwszej fazy niema, wtedy nakłada się z tymi fazami gdzie już są dzieci. 1 i 2 fazy, wykonywana w 1-ej. Duży procent rozwodów w pierwszej i drugiej fazie jest skutkiem nierozwiązanych zadań 1 i 2. Zadowolenie z małż. szkolne

1 2 3 4

Okres wchodzenia w rolę rodzicielską (Sollie i Miller 1980)- wymagania fizyczne – brak snu- koszty emocjonalne- ograniczenia możliwości- napięcia w relacji małżeńskiejZaczernianie obrazu w mediach.Zależy od wieku, dojrzałości emocjonalnej. Konflikty przed dzieckiem.

Oddziaływania (wpływy rodzicielskie): podstawowe pojęcia.- rola matki i ojca - specyfika roli – specyfika przekonań, zapewnienie dziecku przeżycia, samorealizacji. Cele rodzicielskie wiążą się z celami właściwościami gatunków oraz czynnikami kulturowymi.- systemy przekonań rodziców.- postawa rodzicielska- styl wychowania.- atmosfera rodziny

I Rola matki i ojca.- Badania Janorowskiej- badania brytyjskie (Lamb, Parke, Lewis)Zbiór zachowań, związana u określoną pozycją w grupie. Przepisy kulturowe.

Rola matki Rola ojcaInterakcja werbalna Interakcja fizycznaWięcej zabawek Mniej zabawekMniej ruchu Więcej ruchuŁagodnie Stanowcze

Percepcja roli: pytania do matek/ojców dzieci.Im leprze wykształcenie tym lepsza i wyższe podobieństwo w pełnieniu roli. Niema zachowań, które byłyby charakterystyczne dla roli ojca. Robi to samo, co matka, ale nie zaspokaja potrzebę bezpieczeństwa.Ojcowie uważają, że robią i wykonują roli, – ale w oczach matki i dzieci nie robią. (Fromm – matka – bezwarunkowa miłość) ojciec – warunkowa.Zachowania kontrolujące – pełni matka więcej niż ojciec.

Model rodzicielstwa Belskiego (1984)

Relacje małżeńskie

Sieć społecznaDosiwiad. Indywidualne osobowość ROLA RODZICIELSKA

Cechy dziecka

Praca zawodowa Rozwój dziecka

Doświadczenia wpływają na osobowość, rola rodzicielska – ważne są zasoby rodzica - Praca zawodowaRelacje małżeńskie kontekst pełnienia roli jest bardzo ważny.

n.p – badania nad matkami wychowywanych w domach rodzicielskich – 1/3 chłód, negatywna postawa wobec dziecka.

Sieć społeczna.Cechy dziecka i rozwój dziecka - trudny temperament, zaburzenia, choroby dziecka.

Zmiany wynikają z rozwoju dziecka

Rola podstawowego opiekuna nie jest określona przez płeć.

Obserwacja interakcji (Field 1978) predyspozycje kobiet i mężczyzn do pełnienia roli rodzicielskiej.

Badanie – 1 opiekun – ojciec zachowywał się jak matka. Najważniejsze, – kto opiekun a nie płeć. Jak długo czasu spędza z dzieckiem?

Obserwacja podczas karmienia – mężczyźni także wrażliwe na sygnały dziecka. Nawet, jeśli nie miały doświadczenia interpretowały poprawnie.

Pomiar psychofizjologiczne (Berman) pokazywane płacz i uśmiech dziecka – wskaźniki fizjologiczne.

Rola społecznego uczenia się – (Berman o Goodman) brak różnic między kobietami i mężczyznami. (chłopcy mniej empatyczni i mniej reagują na sygnały)

Systemy przekonań rodziców- świadome teorii rodziców na temat:

Natury dziecka – czy jest bierne (lepimy z niego dorosłego), aktywne (wpływa na rodziców).

Czynników odpowiedzialnych za rozwój, dojrzewanie biologiczne (uczenie się). Rola samego rodzica w procesie rozwoju

Te teorie kształtują oczekiwania rodziców wobec dziecka. (Kim jest, jak rozwija?). 2 3Systemy przekonań → działania → rozwój, zachowanie dziecka rodziców wychowawcze → system przekonań dziecka

Jak spostrzegane dziecko, tak będzie wychowane.ALE…

2. Systemy przekonań nie zawsze są świadome (własne rodzice), ale jeśli uświadamiane nie w pełni kontrolowane.3. Rozwój dziecka wraz z wiekiem dziecko modyfikuje zachowanie rodziców, jago zachowanie również wpływa na rodziców.

4 pytania badawcze na temat przekonań Shaffer.- natura przekonań, – jaka rola genom/środowiska w rozwoju dziecka.- źródła przekonań – historia własna rodzina (doświadczenia w wychowaniu)- kultura – styl poznawczy.Wpływ przekonań na zachowania rodziców (obraz własnej osoby)Związek przekonań z rozwojem dziecka.

Co się dzieje, gdy rodzina różni się przekonaniami? - Badania Blachów (badania podłużne - nad osobowością, – jeśli brak zgodności przekonań to w wieku 3 łat doskonały predykator przyszłości małżeństwa – niezgodny = rozwód. Objawy – nieprzystosowanie społeczne u chłopców w 13r,ż.)

Deficyty w rodzinie pełnienia rólModel Vondry i Belskiego (1989)- cechy i zasady rodziców (Badania Downy) – 4 razy więcej poddanych deprywacji miała styl ubogi pełnienia roli, nastoletnie matki, depresyjne matki.- cechy dziecka – trudne dziecko

Postawa rodzicielska.- względnie trwale nastawienia emocjonalne, którym przepojone jest postępowanie rodziców.3 składniki postawy rodzicielskiej: myślowa, uczuciowa, działaniowa.Definicji:- postawa to nabyta struktura poznawcza, uczuciowa, ukierunkowująca zachowania rodziców.- to tendencja do odczuwania dziecka, myślenia o nim i zachowania się wobec niego w określona sposób.Trudno badać emocjonalny aspekt.

- Według Woititz Negatywne postawy – Rodzice: -

1. Przesadnie krytyczne2. Wymagający3. Obiecujący4. Nieobecny i nieskuteczny5. Władczy lub obojętny6. Nadopiekuńczy

Koncepcja Ziemskiej do badania postaw rodzicielskich.

Óóó

Unikająca – psychotyzacja zachowańKoncentracja – nerwicowanie dziecka

Postawa rodzicielska kształtuje styl wychowania Pewne postawy(wymiar emocjonalny) kształtuje styl wychowania (behawioralne)

Zrównoważenie stosunków emocjonalnych i autonomia

Akceptacja

Współdziałanie Rozumna swoboda

Uznanie praw

Nadmiernie wymagającaOdtrącająca

Unikająca Nadmiernie chroniąca

Nadmierny

Dystans

Nadmierna

Koncentracja

Dominacja

Uległość

Psychologia rodziny. W – V – 31.03.09

Postawy rodzicielskie. Maria ZiemskaWymiary: dominacja a uległość (autonomia) i nadmierny dystans i nadmierna koncentracja na dziecku (zrównoważony stosunek emocjonalny).Plusy teorii Ziemskiej.Kontinuum (wymiary) nie kategoryczne. Różna nasilenia cechy, różne połączenia różnych cech na wymiarach.Źródła pochodzą z badań empirycznych, a nie tylko klinicznych aspektach (tym różni się od koncepcji Wojwits). Zwraca uwagę zarówno na plusy i minusy postaw. Są postawy cząstkowe, idealne typy w rzeczywistości trudni znaleźć.Postawa faktyczna a spostrzeganie postawy przez dziecko (Test Antony i Bene – jak dziecko spostrzega postawę rodzicielską)

Pozytywny wymiar (akceptacja, uznanie praw) Akceptacja – przyjęcie dziecka takim, jakim ono jest, zaspokojenie potrzeb,

przyjemność, współdziałanie z dzieckiem. Uznanie praw – dziecko w rodzinie równoprawny członek, wytłumaczenia, racjonalne

postawy dyscypliny, adekwatny stosunek do aktywności dziecka. Współdziałanie – zaufanie do dziecka wzrasta wraz z wiekiem, obiektywna ocena

zagrożeń, opieka nie ogranicza swobody.

Nieadekwatne. Odtrącająca – dystans do dziecka, niezadowolenie z dziecka, niechęć i brak akceptacji

(zab psychotyczne). Dyktatorski – rozkazy, żądania, kary. Unikająca – przeciwna do współdziałania, unikanie kontaktu, nadmierna swoboda,

zaniedbywanie dziecka, odkupywanie się → łagodzi poczucie winy. Nadmiernie wymagająca – wzory, narzucenie autorytetu, przyspieszanie rozwoju, reguły

niepozwalające swobody. Nadmiernie chroniąca – niedocenianie możliwości, traktowanie, jako dziecka, brak

szacunku, zaobserwowanie zdrowiem dziecka.

Postawa wiąże się ze stylem. Ale styl(autokratyczny, demokratyczny czy liberalny) jest pewnym aspektem postawy.

Badania typów wychowania. Wywiady Kwestionariusz – pomaga określić system, który w danej rodzinie określa metody

oddziaływań wychowawczych i decyduje o ich ilości i jakości. Odkrycie wymiarów permisywności – restrykcyjność, ciepło- wrogość (Moccoby i

Martin).

Zależność wymiarów – 4 style według Shaffera – 1959Demokratyczny, nadopiekuńczy, zaniedbujący (wrogość, permisywność), autorytarny (wrogi, restrykcyjny)Przetacznikowa – styl niekonsekwentny – rodzic zmienia swoje techniki wychowania, albo dotyczy to rodzin gdzie 2 rodzice reprezentują różne style wychowawcze – powoduje brak spójności.

Poziom akceptacji. Wysoki Niski

Diana Baumird (1979).Nie tylko akceptacja, ale u wykazanie troski- 4 wymiary - kontrola, troska, jasność komunikacji, dojrzałość wymagań.

Autorytarny – siła, duży dystans, dyrektywność, kontrola = zachowania brutalnie agresywne u dziecka.

Permisywny – miłość, minimalna kontrola, uległość = u dziecka wykształca się nieumiejętność wyznaczania celu, granic (mniej twórczy).

Autorytatywny – więcej ciepła, silna kontrola (nie karząca), jasna komunikacja przez odwoływanie do autorytetu rodziców i do logiki, ukierunkowanie na cel = dzieci pewni siebie, odpowiedzialni, zdolni do samokontroli.

Odtrącająca – zaniedbujący, niekorzystny, zwłaszcza w okresie dorastania nie interesują się dzieckiem.

Zależności – korelacji, nie należy bezwzględnie wiązać te styli z cechami osobowości.Trzeba uwzględnić 2 czynniki: 1 – temperament, 2 – płeć dziecka.

Atmosfera (Obuchowska) – 2 rodzaje. Korzystna.Niekorzystna – napięta, hałaśliwa, depresyjna, obojętna, nadmiar emocji i problemów.Atmosfera wyznacza postawę, a postawa kształtuje styl.

Wychowanie – proces- to całokształt oddziaływań wychowawców i środowiska na jednostkę (grupę) czy osobowość.- to wywieranie wpływu na osobowość.Wychowanie, nauczenie (sfera poznawcza), opieka (sfera potrzeb) (Przetacznikowi, Włodarski)

Funkcje wychowania.- socjalizująca- emancypująca (wyzwalająca)- adaptacyjna.

4 sposoby transmisji wychowawczych. (Mechanizmy przekazywania). Wg. Przetacznikowa.1. Przekazywanie wzorów2. Stawianie wymagań i podanie zadań → kary i nagrody.3. Organizowanie sytuacji wychowawczych → poprzez rolę w rodzinie.4. Przekazywanie systemu norm i wartości → internalizacja, rozwój moralny.

Styl autorytatywny – najlepszy, rodzic ma wysoki poziom autorytetu, stawi wysokie wymagania przy wysokiej akceptacji dziecka.

Pobłażliwy – permisywnie uległy, brak wymagań i silna akceptacja dziecka

Obojętny – niezaangażowany, brak wymagań i brak pozytywnego stosunku

Styl autokratyczny – nadmierne wymagania i niska akceptacja dziecka

Poz

iom

kon

trol

i i w

ymag

ań

Nis

ki

W

ysok

i

Przekazywanie wzorów 3 sposoby.1. Naśladowanie (czynności), imitacja. Odnosi się do czynności, jesz najprostszym ze

wzorów, pojawia się wcześnie u bardzo małych dzieci – mimika, gesty. W koncepcji Piageta – reakcja okrężna, powtarzanie nowoodkrytego efektywnego działania – samo naśladowanie. Dla czynności.

2. Modelowanie – przyjęcie wzorca zachowań, sens tej czynności (sposób pośredni). Jakie czynniki sprzyjają modelowaniu po stronnie:

3. Identyfikacja – (przyjęcie wzorów osobowych) bycie tyką osobą jak rodzice. Są elementy naśladowanie i modelowania, ale jest ważne samokierowanie do bycia taką osobą.

Wychowanie, jako proces socjalizacji – Shaffer Przekształcenie organizmu z biologicznego w społeczny.Skutki (przystosowania) i mechanizmy - jak dochodzi do socjalizacji.Klasyczne poglądy: początki procesu socjalizacji. - pojęcie kontroli (psychoanalitycy). Narzucenie pewniej dyscypliny.- Shaffer zestawiał swoje poglądy z badaniami i poglądami klasycznymi

Zestawienie.

Natura dziecka Socjalizowanie Proces socjalizacji

Rozwój

Model pozostawienia pełnej swobody

Przeformowania.Russo – rodzi się jest z natury dobre i rozwija się. (Gessel)

Rola rodzica jest bierna. Zero odpowiedzialności

Atmosfera permisywna

Dojrzewanie. Samoregulacja. Dziecko samo się rozwija w dobrego człowieka. Pozorna podmiotowość. Uprzedmiotowiony wychowawca – podporządkowanie się, tworzenie warunków. Liberalizm – bezstresowe wychowanie. Rodzic powinien starać się nie przeszkadzać. Fałszywa akceptacja – rodzic niema prawa nie akceptować

Modelu Podmiotu Czynności

-autorytet modela kompetencji,

Sens zachowania zostaje przyjęty.

Podatność

Sprawność

Motywacje

Jeśli jest struktura czynności.

Jest przejrzysta to łatwiej jej przyjąć

zachowań dziecka. Model lepienia z gliny

Bierność – biała karta Watson

Kształtowanie, udzielenie wzmocnień, pełna odpowiedzialność za skutki.

Ten proces - to historia wzmocnień, determinizm jednostki przed doświadczeniem

Uczenie. Bezpodmiotowe dziecko. Rodzic jest najważniejszy. To on prowadzi do uległości dziecka. Podobne zachowanie jak w powszednim modelu, tylko inne uzasadnienie.

Model konfliktowy

Aktywne nastawienie przeciw rodziców

Aktywny narzucający wzór zachowania się

Konfliktowo dyscyplinarna walka o władzę

Duża rola rodziców i dziecka. Rodzice narzucają – dziecko przeciwstawia się.

Model wzajemnej adaptacji.

Aktywne dopasowanie się do działań rodzica.

Aktywne dopasowanie się do działań dziecka

Dwukierunkowa zwrotność dopasowania się.

Dwukierunkowa proces wzajemnej adaptacji:- dopasowanie się do rytmu dziecka-dopasowanie się do rutynowych czynności dnia dziecka (interakcja twarz w twarz, długość oczekiwania odpowiedzi od dziecka)- zabawa Dopasow. do płci, indywidualności mowy dziecka

Hanan Parent Training Program – Dla rodziców, dzieci, których mają trudności z komunikacją. Ayala Manalson – „it takes two to talk”, You make the differense In halping zpur child to learn.

Jak praktycznie można przełożyć teorię Shaffera. Typy rodziców (negatywny)

- poganiać- pomagać - nauczyciel- nieobecny

Pozytywny – Dopasowany (tune In perent)

Psychologia rodziny. W – VI – 07.04.09

Typy rodziców (negatywne)

Kroki przechodzą od negatywnego do Dopasowanego

- poganiać- pomagać - nauczyciel- nieobecny

Jak się stać dopasowanym rodzicem?Droga 3 A- pozwolić dziecku prowadzić- przystosować się do dziecka, aby podzielić chwilę- dodawać językowe określenia i doświadczenia.Jak dać się prowadzić – Zasada OWL – Observe, Learn, Listen.Jak się przystosować – Być F2F – naśladować, interpretować, komentować, podtrzymywać konwersacją używać własnych pytań.

Sposoby i metody wychowania, jako techniki kontroli rodzicielskiej:Jak dziecko staje się zdolne do samokontroli?

Typy naśladowania – (Kuczyński i Kochańska) – kompetencja społeczna – dziecko nie dopasowuje się do nakazów rodziców = świadczy o tym że dziecko osiągnęło poziom kontroli. (Posłuszeństwo i nieposłuszeństwo rozwijają się niezależnie od siebie).

- pasywne nieposłuszeństwo – 2 lata – odmowa opór bezpośredni.- prosta odmowa- opór bezpośredni- wymówki- targowanie się- negocjacje (targowanie + wymówki)

Techniki kontroli rodzicielskiej – działania rodziców, które podejmowane w celu zamiany aktualnego stanu (to są zachowania, nie style, podejmowane tu i teraz, działania w sytuacji interakcji Warunki skuteczności: rodzice przyzwalają dziecku na 1 – stopień kontroli interakcji 2 – uwzględniają zainteresowania dziecka 3 – zapewniają cieplą i bezpieczną interakcją).

Techniki dyscyplinowania według Hoffmana – Wycofanie miłości – ignorowanie, izolowanie dziecka, straszenie. Przejawienie siły – formy kar, narzucenia woli, gniew i urazy, u dziecka rodzi się strach

przed karą. Indukcja – wyjaśnienie przyczyn, dlaczego wymaga się określonych zachowań, dlaczego

jest ważne przeszczekanie zasady. Indukcja zorientowana na moralny rozwój. Jest to najlepszą technika. Najkorzystniejsza, dlatego że pozwala opanować samodzielność, reguły i zasady, umożliwia przewidywać skutki działań, poczucie winy. Umożliwia przekazywanie reguł od nadawcy.

Organizacja tych badań – (Hoffmana) – oparte na wypowiedziach rodziców, pytał jak się zachowują. Zarzut – jest możliwe kształtowanie samokontroli u dzieci starszych.

Rodzina – Od podejścia pajdocentrycznego do systemowego.

Typy rodziców nie stałe.

Wpływ rodziców na dziecko – techniki kontroli i dyscyplina.

Analiza pojedynczych czynników, n.p. – styl i jego wpływ na dziecko

Rozumienie – przyczynowo skutkowe

Rodzina jako instytucja Rodzina jako grupa

pierwotna.

Wpływ wzajemny – Rodzic → dziecko, dziecko → rodzić

Rodzina w szerokim zakresie – zanurzenie w innych systemach

Relacje cyrkularne i przyczynowość

Cyrkularność – nie możemy ocenić ani przyczyn ani skutków – Talko sprzężenie zwrotne.

Rodzina, jako mikrosystem.

Wychowanie, jako interakcja. (E. Dryll)Specyficzny sposób wzajemnego oddziaływania na siebie osób o różnym statusie i określonych rolach.Te wszystkie założenia wynikają z procesu – symbolicznego interakcjologizmu (fenomenologia).

Tu: Dryll – przywołuje Wygotskiego i Brunera.Podkreślana rola wiedzy potocznej- wychowanie – zjawisko dynamiczne – strumień aktywności – możemy z tego wyłapywać kolejne zdarzenia i sytuacji. Strumień wzajemnych aktywności – współtworzenie. - to strumień wspólnej aktywności, na który składa się zdarzenia (sytuacji wychowawcze) współtworzone przez uczestników.- w obrębie trwałych układów są przewidywalne (typowość, rutyna, zwykle te sytuacji są powtarzalne i mają cyrkularna charakter.)

Metafora – opisująca takie interakcji. Teatr

Dorosły – mistrz, dziecko - uczeńRole cechuje – komplementarność, asymetria, dystrybucja, odpowiednia działalność, wzajemna zależność (od dziecka wymaga się posłuszeństwa.)

Scenariusz. – Skrypt – skumulowane doświadczenia, niepoddane refleksji, sformułowane w formie oczekiwań, automatycznie aktualizowane. Dziecko się uczy temu scenariuszu. N.p - skrypt – dziecko trudne – realizuje się skrypt w kontakcie z dzieckiem.

Scena – miejsce, czas, przebieg, treść. Daje podstawy do realizacji schematu. Reżyser - dorosły – zna scenariusz, bezrefleksyjnie i nieświadome.

Dryll- „skąd się biorą trudne dzieci” – 3 przykłady badań: - potęga skryptu – moc skryptu w interakcji. 5 Pytań – proszę mi powiedzieć, w jakiej sytuacji Pani się zachowuje…? Jak postępuje z dzieckiem? – Potem opis tej sytuacji, przedstawienie scenariusza.

1. - Matka ma teorie życia niemowlęcia. - oczekiwania zaktualizowane rozpoczęciem jakieś sekwencji zdarzeń, przyjęciem kontroli nad dalszym jej przebiegiem.- zachowujemy się w taki sposób, jaki spodziewamy.- samospełniająca się obietnica.

2. Emocje (niejasna warstwa konfliktu) i ich przepływTechnika rap-filfilling (Odpamiętywanie scenariusza.) Mikroanaliza dyskursu

Matki nie maja świadomości, że są reżyserami, ale wzbudzają negatywne emocje u dziecka, co potwierdza oczekiwanie, że mają trudne dziecko.

3. Potwierdzanie oczekiwań (efekt Pigmaliona)Matki dzieci 10-11 łat podawały opia zachowań dziecka, przed tym określiły swoje dzieci, jako trudne – wynik - To, co matka odkrywa w zachowaniu dziecka w istocie sama współtworzy.Wzbudzenie oczekiwań, że to jest trudne dziecko.Trudne dzieci biorą się stąd, że takimi widzą je i pragną je widzieć ich matki.- trudne dziecko – płeć nie ważna- grzeczny chłopieć – niezależny – 1 kompromisowe rozwiązanie- grzeczna dziewczynka – pogodna - wiele kompromisowych rozwiązań.

Pozycja dziecka w rodzinie.Poglądy KohnstammAdler – pojęcie detronizacjiCzy ta sana rodzina tak samo wpływa na wszystkie swoje dzieci, na ich cechy osobowości/kompetencje społeczne/na ich II

Teoria Konfiguracji (łączenie strumień, zlewanie się). Markus i Zajonc Kolejność narodzin a inteligencja.

Zajonc i Markus - model zlewania się – badania: Bellnonta i Morolli- wielkość rodziny, kolejność narodzin, różnicy w wieku- średnia klimatu intelektualnego – maleje wraz ze wzrostem rodziny i narodzeniem kolejnych dzieci (im starcze dziecko tym większy II, u kolejnych dzieci niższa inteligencja.)- średni wkład każdej z osób: 100+100 – strumienia rodziców się zlewają – stymulacja środowiska. - wkład dziecka zwiększa się o 5 punktówDrugie dziecko wkracza w klimat intelektualny i spotyka się z stymulacją 52, a pierwsze dziecko – 67. Efekt ostatniego dziecka spadek – 6-7 p.Efekt jedynaka – ani jedynak, ani ostatnie dziecko nie pełni rolę nauczyciela, odstają od zasady matematycznej.

Majorilanks – teoria zupy – „odwrotna wielkość rodziny” ilość stymulacji spada wraz z wzrostem liczby dzieci w rodzinie.- uwzględnienie statusu społecznego – im niższa pozycja zawodowa ojca, tym większa wielkość rodziny – rozwój intelektualny.

Psychologia rodziny. W VII – 21.04.09

Kolejność narodzin a osobowość i przystosowanie społeczne.- Adler – pojęcie detornizacji – źródła rywalizacji między rodzeństwem, wyjaśnianie dziecinnych i agresywnych zachowań dziecka starszego. Regresja – mechanizm obronny u dziecka starszego, jeśli znowu będę mały rodzice mną zajmą. Założenie:, jakiej jestem płci i jako kolejność i pozycją w rodzinie zajmujęJak rodzice spostrzegają swoje dzieci?

Różnica w wieku/płci między dziećmi. (Wpływają oczekiwania rodziców) Idea pokrewieństwa dusz (Toman) – matki i ojcowie uczuwają się w to dziecko, które

zajmuje tą pozycją, którą one zajmowały w rodzinie pochodzenia.

Badania Judy, Dunn - to imitacja – agresywne i dziecinne zachowania starszych dzieci, według badań obserwacyjnych - nie traktuje, jako zachowania agresywne regresywne – to imitacja zachowań młodszego dziecka dla przyciągania uwago rodziców. W momencie, gdy takie zachowanie nie przynoszą skutku szybko zanikają.

Psychologia ewolucyjna.- F. Silloway – Born to rebel (1997) oparł się o Darwina – dobór naturalny.- dziecko młodsze musi walczyć o uwagę/zasoby rodziców- starci bracia i siostry bardziej konserwatywni i sumienni. Młodsze bardziej pomysłowe, otwarte na doświadczenie (w oparciu o BIG 5)-, gdy zasoby nie pełne – rodzice bardziej dbali o starsze dzieci, bo mają większe szansy na przekazanie genów.- rodzeństwo rywalizuje

Ujęcie współczesne VS. tradycyjne. - rywalizacja – (psychoanaliza vs. ewolucyjna) relacje w rodzinie i poza nią (systemowe, teoria socjalizacji grupowej, badania psychokulturowe). - Ernst i Angst (1983) - analiza literatury: nie pozycja w rodzeństwie odgrywa rolę w kształtowaniu osobowości, lecz inne czynniki (relacje międzyludzkie, indywidualne), wpływ jednego wybranego czynniki na osobowość jest trwała .

Jedynak (Kohnstamm)- stereotyp a wyniki badań:

Duża gotowość do współpracy Mniejsza potrzeba kontaktów Łatwość nawiązywania kontaktów z dorosłymi Silna wola Odporność na frustracje Bardziej dojrzałe zachowanie (społeczne) Większa odporność na brak przyjaźni Mniejszy samodzielność (wśród dzieci młodszych) Silne przeżywanie samotności.

Badania Tyszkowej – Uspołecznienie dzieci jedynych i mających rodzeństwo – zdolność do wykonywania

czynności prospołecznych i motywacja prospołeczna (tzn. altruistyczne pomocna, ocena kosztów naturalnych i czas.), Zdolności kooperacyjne (my i inni mamy korzyści). Wiek dzieci szkolnych 6-12łat, dobór parami – wyniki – uprzywilejowana pozycja prowadzi do niskich wyników w aktywności prospołecznej

Próby Bałeyowskie – dotyczące podziału i współpracy. Atrakcyjny i nieatrakcyjna przedmiot – jak się podzielisz – 3 próby + 3 próby

współdziałania, – kto przyjmuje rolę kierownika. Wyniki – niema żadnych różnic w zachowaniach prospołecznych. Motywacja - u dzieci niejednych – tendencje do współdziałania - równoważenie zysków i strat (dbanie o przyszłe interesy, uwzględniają kontekst sytuacyjny). Dzieci jedyny – posługują się normą ogólną – „jest to grzeczne, dlatego tak będzie dla mnie lepiej”, tendencja do odnoszenia do siebie. Inna motywacja – niskie wskaźniki rozumowania innej osoby a przywoływane siebie i swoich stanów.

Bliźniaki – Wolniejszy rozwój mowy (matki nie zwracają się do pojedynczego dziecka) Bliskie relacje Podobieństwa w zakresie temperamentu

Izolacja od rówieśników (rozumienie siebie w parze a nie uświadomienie ze rówieśnikami nie konieczne)

Poczucie jedności VS, poczucie odmienności Brak indywidualnego traktowania Rozwój tożsamości

Najstarsze dzieci – podatne na uczucie lęku – przeżywają silniej Interesują się innymi ludźmi Konserwatyzm, wysoka potrzeba osiągnięć, wysoki poziom aktywności, skłonności

przywódcze, rozwój motoryczny i intelektualny – mocna strona Emocjonalny słaba strona. Poczucie zazdrości.

Najmłodsze dziecko – samodzielnie rozwiązuje problemy Rozpieszczenie Niskie zaufanie do innych Wyższa twórczość Niezagrożone poczucie bezpieczęstwa - większa zależność od innych.

Badania współczesne – W paradygmacie przywiązania – procedura obcej sytuacji – starsze rodzeństwo – bezpieczna baza dla młodszychW paradygmacie poznawczym – Judy Dunn – „rodzeństwo miłość, nienawiść i zrozumienie”, starcze dziecko reaguje na młodsze różnymi emocjami – dużo pozytywnych do dziecka, dużo agresji do rodziców, a nie do dziecka. Konflikty pomiędzy starczym dzieckiem a matką – bardzo dyrektywna, zmienia się ton relacji. Ważne jest, – co się dzieje pomiędzy matka a dzieckiem przed urodzeniem drugiego dziecka.

Etapy rozwoju relacji – Początkowa – zmiana tonu relacji z matką – agresja wobec dziecka Budowanie przywiązania w rodzeństwie (50% starszych okazuje zachowania

opiekuńcze) Koniec 1 rż. – Początek rywalizacji: relacja pozioma jestem starszy i pionowa jak z

rówieśnikiem.

„Zyski” z posiadania rodzeństwa. Trening zachowań opiekuńczych i empatycznych Wspólna zabawa w udawanie: pierwsze przejawy intymności (podzielanie

wyimaginowanych światów) Poznanie rzeczywistości psychologicznej (Dunn) – pozycja młodszego jest korzystna –

trening do rozpoznawania stanów wewnętrznych innych osób, trening do nawiązywanie bliskich związków.

Rozwiązywanie konfliktów –Badania: dojrzalsze strategii w relacjach z przyjacielem, niż w rodzeństwem. Hipoteza zbieżności – matryca nabyta w rodzinie przenosi się na inne relacji a Hipoteza kompensacji – to, czego dziecko nie zdobędzie w relacji z rodzeństwem kompensuje w relacjach z rówieśnikami → zachowuje się w sposób dojrzały.

Konfliktowe rozmowy – wyjaśnienieKiedy dzieci w relacji z rówieśnikami podejmują rozmowy bezpieczne, nie konfliktowe, kompromistyczne, dążą do złagodzenia.Kiedy z siostrą/bratem – dążą do uwzględnienia swojej perspektywy.

Dalsze losy relacji w rodzeństwie. Okres dorastania – sprzeczne wyniki (wpływa płeć) Związek, między jakością relacji małżeńskiej a jakością relacji w rodzeństwie – konflikt

pomiędzy małżonkami = konflikt w rodzeństwie Stoker – wroga, relacjia w rodzeństwie w późnym dzieciństwie jest predykatorem

obniżonego nastroju i trudnych zachowań w adolescencji Relacji dorosłych braci/sióstr = doświadczenia z dzieciństwa, ale trudno przewidywać jak

relacje się ułożą.

Psychologia rodziny. W – VIII – 28-04-09.

Ogólna teoria systemów.Lóudwic von Bertalanffy – 1954r. moment powstania teorii systemów. Był biologiem, źródła w teorii cybernetycy. Zaczerpnięcie języka na teren psychologii (pewien moduł z języka innej nauki). Funkcjonalne i strukturalne zasady do opisu przyrody i społeczeństwa. Początkowo biologiczny (maturalna) socjologiczny (Lukmana).

Właściwości systemów. Uporządkowane elementy – kompozycja elementów – części i składniki i sposób ich

uporządkowania. Jest czymś więcej niż sumą części. Systemy otwarte i zamknięte.

Granice – stopień otwartości systemu. Wymiana pomiędzy systemem a otoczeniem/ innymi systemami.

Hierarchiczne uporządkowanie. Każdy system jest częścią wyższych i niższych systemów (zawiera niższe systemy).

Struktura – elementy + relacje (właściwości elementów i ich cechy). Struktura wyznacza funkcje i ograniczenia. Pasuje do każdego systemu świata.

Ujęcie systemowe. Namysłowaka – uporządkowanie podejść.Źródła – BartalanffyRóżne podejścia – Komunikacyjne (Watslawiak, Satir – szkoła mediolańska), strukturalne (Minuchin), strategiczne (Erickson i Bateson), pozostałe (Bowenowska szkoła, koncepcja Olsona i podejście D. Fielda). Komunikacyjne podejście - Watslawiak, Satir.- komunikacja w rodzinie.- relacje między członkami rodziny.- do podejścia odnoszą również: szkołą Mediolańską, + Ujęcie rozwojowe E. Duvall.

System Rodzinny.I. Organizacja – wyznacza strukturę (elementy + relacje pomiędzy nimi) zawiera części

elementy i w jakie one wchodzą relacje. Liczba członków i liczba relacji.

Informacje, materia, energia. Wchodzi i wychodzi z systemu,

wymiana z otoczeniem granice przepuszczalne

Brak przepływu pomiędzy systemem a otoczeniem

Y= X2-X ile relacji diadycznych/triadycznych – w zależności od ilości członków

2Zmiana organizacji – „śmierć systemu” – nagła całkowita zmiana.Cel systemu – dążenie do homeostazy - dynamiczna równowaga podstawowa zasada działania systemu. Shaffer – system rodziny dąży do stabilności i do zmieniania się.

II. Struktura rodziny – niewidziana sieć wzajemnych oczekiwań warunkująca sposób, w jaki sposób członkowie rodziny wchodzą ze sobą interakcje (Manuchin).

Struktura – urzeczywistnia organizacje, daje poczucie bezpieczeństwa. To autonomiczny i samoregulujący się system (struktura wyróżnia się we wzorach i relacjach wzajemnych zachowań). Są to wzory kulturowo uwarunkowane – rola ojca/matki. Wzory i schematy interakcji charakterystyczne tylko dla danej rodziny.Zasada ekwipotencjalności – zakłada, iż przyczyny pochodzące z jednego źródła, spowodować mogą całkiem różne rezultaty lub mogą być osiągnięty różnymi drogami.Zasada ekwifinalność - jest to zasada, która mówi, że wychodząc z różnych źródeł można dojść do tych samych rezultatów.1) W obrębie rodziny możemy wyróżnić podsystemy (funkcje pełnione przez osobę). Są one

różnorodne i wyodrębnione ze względu na funkcje płeć, pokolenie. 2) Subsystemy - ważne i tendencja do ich tworzenia jest naturalna.- Dążenie (przymierza) – do określonego celu (cele są chwilowe) zakładanie przymierza do osiągnięcia celu lub na rzecz innej osoby- Trwałe – Koalicja – nadmierna połączenie 2 osób przeciwko komuśKażdy element należy jednocześnie do wielu podsystemów.3) Granice – zdrowe: Jasne, klarowne, półprzepuszczalne, granice wewnątrz i zewnątrz rodziny,

– jeśli granice wyglądają inaczej to rodzina dysfunkcjonalna.Manuchin wyróżnia – funkcje granic:- rodziny splątane – (zmieszanie, uwikłanie), tu granice zbyt rozmyte, przepuszczalne, zatarte. Niemy możliwości, aby ktoś z członków miał swoją przestrzeń, funkcje, pozycje, roli niejasne, nieokreślone – trudności z adaptacją.- rodziny niezwiązane – (sztywne). Każdy funkcjonuje osobno, nikt nie wie, co się dzieje u innych, brak lojalności, jeśli jest problem nikt nie zauważa.- rodziny funkcjonalne.

III. Hierarchia – granice między pokoleniami. (n.p. – podwójna – deklarowana jedna hierarchia, a dominuje inna, zachodzi walka o władze, przekazywanie odpowiedzialności dzieciom). Władza i odpowiedzialność ma być jasna.

IV. Dynamizm – nieustanna wymiana informacją i materii. Określa zdolność rodzina do trzymania: spójności, stałości, zdolność do rozwoju i zmiany.

V. Cyrkularność (Bateson) odrzucenie modelu linearnego (a → b → c…), przyczynowość kolista – to, co obserwujemy w interakcjach w rodzinie pętla sprzężeń zwrotnych (Bateson) – 2 rodzaje – Dodatnia – zachowanie 1 partnera powoduje reakcje drugiego, co wzmacnia zachowania 1-go partnera (zaburzenie status-quo). Ujemne – zachowanie status-quo – zdolność do zachowania stabilności. Na zachowania 1 partnera 2-gi partner reaguje w sposób uzupełniający. Komplementarny – prowadzi do rozbicia systemu. Istotne, aby występowały oba sprężenia. Równoważone obydwie tendencji – morfogeneza – dodatnia i morfostaza – ujemna (równowaga jest homeostazą – równowaga tych 2 tendencji daje homeostazę).

W ujęciu Shaffera – rodzina to system. Każdy element ma oddziaływać na całość. 4 cechy – cyrkularność, całościowość, związek pomiędzy podsystemami, dążenie do stabilności i zmiany. Model wzajemnych wpływów w rodzinie autorstwa Belsky’ego.

W ujęciu D. Fielda (osobowości rodzinne), każda rodzina posiada osobowość, atmosferę spójności, relacja w parze, style rodzicielskie, reakcja na wydarzenia. Jesteśmy dorosłymi dziećmi i dzieciństwo nadał na nas oddziałuje. Tworzymy więzi we własnej rodzinie ukształtowane we wczesnych łatach w rodzinie pochodzenia.5 osobowości rodzin na 2 wymiarach.Zaspokojenie potrzeb dzieci –1 - indywidualności i 2 - potrzeba relacji z innymi.Osobowości rodzin:

Rodzina związków – równowaga indywidualności i zaspokojenia potrzeby relacji z innymi.

Rodzina opiekuńcza – nie patologiczna Rodzina nadmiernie uzależniona – brak granic, zaspokojenie wyłącznie potrzeby

bliskości. Rodzina władzy Rodzina chaotyczna – potrzeba indywidualności zaspokajana niezorganizowanie.

Rodzina przesuwa się na tych wymiarach.Narzędzia Fielda – badanie rodzina własnej i pochodzenia.

5 komunikacji w rodzinie – Watzlawik (1967) Nie można się nie komunikować – każde zachowanie jest komunikatem, brak mówienia

też jest komunikatem. Każdy komunikat ma aspekt treściowy i relacyjny – podwładny - przełożony, nauczyciel

– uczeń. W relacji trwa nieustanna wymiana komunikatów, a partnerzy mają tendencji do

punktacji zdarzeń. Komunikacja następuje - digitalnie (werbalne) i analogowo (niewerbalne). Każda wymiana jest albo komplementarna (uzupełniająca się) albo symetryczna

(przeciwstawienie się)

4 wadliwe style komunikacji - Satir. Styl zjednywacza Styl obwiniacza Styk komputerowo-racjonalny – nie okazuje emocji, sztywność, złożone słownictwo. Styl męczyciela – odwrócenie uwagi od problemu na coś innego. Styl poprawny – wyrażanie uczuć i własnego zadania.

Model kołowy Ossona.3 wymiary funkcji rodziny:

Spójność – więź emocjonalna/stopień indywidualności. Adaptacyjność – stres rozwojowy/zmiany. Komunikacja – ułatwia zmiany na 2 poprzednich wymiarach, decyduje na ile łatwo

zachodzą zmiany na poziomu spójności i adaptacyjności.4 poziomy spójności: brak więzi, podzielone, powiązane, splątane.4 poziomy adaptacyjności – sztywność, ustrukturowane, elastyczność, chaos. Wyróżnił 16 typów rodzin – 4 typy – umiarkowane/środkowo umiarkowany poziom spójności i adaptacyjności, 4 typy – skrajne/ umiarkowane, 4 typy – gdzie wszystkie charakterystyki skrajne. Rodziny stają się „skrajnymi ” stopniowo, na jakiś czas przechodzą od stanu podziału, do stanu więzi.

Rodzina dysfunkcjonalna – jak zrozumieć objaw?Psychoanaliza próba poradzić sobie z lękiemBehawioralna objaw jest objawem pacjenta. nieadaptacyjne nawykiUjęcie fenomenologiczne wyraz cierpienia człowieka

Ujęcie systemowe – oznaczony pacjent (OP) – nie skupia się na pacjencie, lecz na całej rodzinie.Kozioł ofiarny – patologia całego systemu, n.p. – dziecko przejawia objawy. Wyraziciel patologii całego systemu. Element sekwencji zdarzeń (fragment pętli sprężeń zwrotnych). Objaw, – jako sposób utrzymania homeostazy.

Proces tworzenia się trójkątów (Manuhin) – cel i sposób powstania. Triangulacja – konflikt pomiędzy rodzicami nie jest jawny, ale każda z rodziców dąży do

zdobycia dziecka. A wówczas dziecko przeżywa konflikt lojalności. Koalicja – konflikt jawny – jeden z rodziców przeciąga dziecko za swoją stronę

przeciwko partnera. Obejście konfliktu przez atakowanie – atak na dziecko przez rodziców, które nie chcą

rozwiązywać własnego problemu (objawy: zaburzenia zachowania). Obejście konfliktu przez podtrzymywanie – skupienie się na dziecku, przez objawy

somatyczne dziecko podtrzymuje działalność systemu.

Psychologia rodziny. W – IX – 05.05.09.Metody badań rodziny.

Systemowe – obserwacja (przez lustro weneckie). Na co należy zwrócić uwagę?Kto mówi pierwszy/ najwięcej, /kto milczy/, kto robi docinki, (komu/ironicznie?)Jakie są sekwencje wypowiedzi? /Czy rodzina zdolna do meta komunikacji/do trzymania tematu? Które z ujawnianych uczuć są tolerowane?Kto jest faworyzowany/odrzucany?Jakie są gesty/ mimika/pozycje?Kto siada koło siebie, /kto na uboczu, /pod jakim kątem wobec siebie ustawione krzesła?Kto wchodzi pierwszy? Jak zmienia się bliskość?

Metody stosowane wobec poszczególnych członków. Kwestionariusze Skale postaw rodzinnych (Ziemski, Antoni-Bene) Test rysunku rodziny(Lormana według Braun-Gołkowakiej) Genogram (Lamarre-Armound) w lekturze Rzeźba rodziny – Dawida Kantora – osoba najmniej mówiąca, ustawia pozostałych osób

względem siebie – świadczy o dyskomfortu. Symboliczny rysunek rodziny – pozwala zaobserwować relacji w rodzinie.

Schematyczne przedstawienie rodziny, stosunków rodzinnych. Ułatwia postawienie hipotezy dotyczącej problemy.

Czym jest rozwód? Uraz psychiczny, trauma (w odniesieniu do dzieci)

Stres Kryzys psychiczny Sytuacja trudna (zakłócenia oczekiwana wobec dalszego losu małżeństwa, zagrożenia –

samotność, brak, przeciążenia – uniemożliwia zaspokojenie potrzeb)

Ważne wydarzenie życiowe – Według skali Hormsa w kontekście stresu II miejsce – 73p.

Doświadczenia społeczne i jego następstwa.Negatywne skutki i ich nieodwracalny wpływ na funkcjonowanie w dorosłości.

Psychoanaliza i etolodzy – (Frojd i Ericson) nieodwracalne i trwale ślady zdarzeń z dzieciństwa wpływa na rozwój zburzeń osobowości. Okres krytyczny – nieprzystosowanie w dorosłości.

Współcześnie – (Hinde) – brak dowodów na to, że nienawiązanie więzi w dzieciństwie koniecznie skutkuje występowaniem psychopatii afektywnej.

Dwa rodzaje czynników: Ostry stres (utrata rodzica) Długotrwale doświadczenie traumy / Idea łańcucha – atmosfera konfliktu –

traumatyczne, uszkadzające u dzieci, których rodzice się rozwodzą. Związek zależności pomiędzy przyczynami i skutkami – pas transmisyjny – Shaffer.

Co w doświadczeniu rozwodu wpływa najbardziej negatywnie? Konflikt w czacie – po i do rozwodu. Dowody empiryczne (Emry, Wallernstein,

Hetherigton) Rodziny pełne z konfliktem i bez (więcej dzieci zaburzonych) Rodziny rozbite bez konfliktu i pełne z konfliktem

Utrata rodzica z powodu rozwodu większe prawdopodobieństwo objawów / śmierci (brak dowodów).

Im silniejszy konflikt tym większe ryzyko zaburzeń Problemy z zachowaniem u dziecka na długo zanim nastąpi rozwód, badania Błoka,

podłużne.

Konflikty małżeńskieKonflikt wewnętrzny (interpersonalny) a zewnętrznyKonflikt ukryty/jawny (zależy od poziomu werbalizacji lub uwewnętrznieniu konfliktu)

Integrujące/dezintegrujące małżeństwo (Ryś, 1999)

Konstrukcyjne i destrukcyjne (Tawiańska)

Gorze przystosowanie i większe prawdopodobieństwo objawów

Konflikt dotyczy konkretnego faktu, wiadomo o co chodzi, oboje rodzice uczestniczą w rozwiązywaniu konfliktu, pozytywne rozwiązanie – satysfakcja stron, czynnik rozwoju dalszej więzi

Spór, nieporozumienie, niejasne, jaki i o co konfliktują, tylko jedna strona pokazuje, że jest konflikt. – Rozbicie związku

Dynamika konfliktu (Chelpa, Witkowski 1995) Fazy:1. Dzieje się, co złego2. Wrogość do kulminacji3. Wyciszenie, włączenie się PP – analiza4. Może dojść do porozumienia

Źródła konfliktu (Godorowska) – Nieprzygotowanie podjęcia roli matki. Wałka o rolę w małżeństwie Cechy samych małżonków – Beck – obszary, w których dochodzi do konfliktów (wolna

czas, finanse, dzieci) – Rostowski 1987 – 3 pozioma Analiza źródła konfliktu

Behawioralny – zachowania Normatywny – roli małżeńskie, wyobrażenia dotyczące roli mogą się stać odmienne niż

wcześniej Osobowe – odmienne systemy wartości małżonków.

Reakcje dziecka na informacje o rozwodzie: Złość Godzenie rodziców Depresja Akceptacja

Badania laboratoryjne – (n.p. Cunnings) – symulowany konflikt prowadzi do wzrostu wrażliwości (wzrost reaktywności, zaburzenia regulacji emocji)Wywiady i badania obserwacyjne –

Skutki bezpośrednie – pobudzenie emocjonalne, modelowanie agresji) i Pośrednie - zmiana sposobu i jakości pełnienia roli rodzicielskiej – niekonsekwentne –

wzrost dyrektywności, zmiana w okazywaniu uczuć nadopiekuńczość / nie okazuje uczuć, odsuwa się.

Różnorodność skutków – (temperament, radzenie sobie ze stresem: 9-12 łatki) 5 a nawet 10 łat po rozbiciu rodziny rozwód jest dla dorastającej młodzieży najważniejszym wydarzeniem dzieciństwa. Dzieci, które doświadczyły rozwodu w okresie pre-adolescencyjnym traktują jak coś, z czym poradziły.

Psychologia rodziny. W X – 11.05.09

Rozwód jako proces.(Bohannan 1971) Rozwód emocjonalny – przeżywane przez rodziców i dzieci zróżnicowane emocji. Rozwód prawny – formalny – konsekwencje psychologiczne są, ale następują znacznie

później, nakłada się rozstanie emocjonalne – procedura złożona. Rozwód ekonomiczny – ustalenie podziału dobór, z psychologicznego punktu widzenia

potrzeby materialne – emocjonalny związek z przedmiotem, z którym się utożsamia. Rozwód rodzicielski – ustalenie opieki nad dzieckiem, podstawowy opiekun/dodatkowa

opiekun. Konflikt lojalności u dziecka. Rozwód społeczna – status osoby rozwiedzionej, poszycie izolacji, samotności – przez

kobiety odbierany przykro, samotność w stosunku do przyjaciół.

Rozwód od zależności – odzyskanie psychicznej autonomii – rozwód oznaczy nową definicją siebie, powrót do nazwiska Panieńskiego. Rozwód psychiczny - 2 łata. 2-3 od rozwodu formalnego powrót do normalnego życia, stanu równowagi.

Rozwód jako proces (Kressel 1986) Okres przeddycyzjalny – zmiana percepcji związku, frustracja silna związana ze

zmianami, brak satysfakcji, skraca się czas nadziei - zerwanie fasady solidarności małżeńskiej, decyzji mogą być nie spójne.

Okres decyzji – podjęcie i utrzymanie decyzji, mówią wprost o rozwodzie. Na ile ta decyzja jest dojrzała i utrzymana? Dojrzała – odpowiedzialność, nie jest to decyzja dotycząca 1 osoby, uświadomienie skutków. Całościowy ogląd sytuacji – wiele aspektów, próba operacjonalizacji – poczucie ulgi po decyzji.

Okres negocjacji – opieka nad dziećmi, podział majątku, chęć współdziałania stron, ale silne emocje negatywne.

Okres nowej równowagi - po 2-3 łatach dochodzi do psychologicznej równowagi

Badania Polpy - jak duży stres? / u której ze stron? - Większe koszty ponoszą kobiety – strategii radzenia – psychofizjologiczne i emocjonalne. Mężczyźni – strategii unikowe i poznawcze

Etapy przystosowania się do rozwodu - Wallestein. Zadania stawiane przed dzieckiem.

1 rokUświadomienie sobie przed dziecko realności rozbicia małżeństwa, jest tu trudniejsze dla młodszych dzieci, którzy nie do końca mogą się z tym poradzić (występuje myślenie magiczne.)Nieangażowanie się w konflikt rodziców i wznowienie rodzinnych zajęć (uzyskanie dystansu wobec dorosłych, zapanowanie nad chaosem).

Kolejne (wiele łat)Uporanie się ze stratami (zwłaszcza poczuciem odrzucenia, upokorzenia, braku miłości lub stratami fizycznymi – przeprowadzka/ emocjonalnymi) Zaakceptowanie trwałości rozwodu (nieodwracalność, fantazjowanie, aż do poczucia niezależności w dorastaniu).Osiągniecie realistycznej wiary w związki z innymi ludźmi, wizja siebie, jako osoby zdolnej do kochania i bycia kochanym. Dorosłe dzieci rozwiedzionych rodziców – międzypokoleniowy przekaz rozwodu

Skutki rozwodu. Efekt śpiący (Rutter) – rozwód w genezie niedostosowania społecznego i zaburzeń

nerwicowych. DDRR – (obserwacje kliniczne) – poczucie zagrożenia, lęk przed ryzykiem, niedosyt

sukcesów, lęk przed intymnością, poczucie winy gniew, znieruchomienie, zaniżona samoocena.

Badania okręgu Avon (O’Conner) – N=8617, od 14-46 łat, były w ciąż – (kwestionariusz + wywiad+ dane demograficzne), sposoby wyjaśnienia nie tylko bezpośrednich skutków rozwodu

3 modele, skutki długoterminowe: - Skutki bezpośrednie – są istotnie mocne i głębsze, są kontynuowane w dorosłości. - Wiele czynników ryzyka – istnieje wiele różnych czynników wystąpienia zaburzeń przed i po rozwodzie. - Ścieżki rozwoju – rozwód zapoczątkowuje wzorzec zdarzeń życiowych skutki rozwodu – wczesne opuszczenie domu przez adolescenta, ciąża wczesna.

+ skala Depresji – niskie poczucie wartości. Okazało się, że wysoki poziom konfliktu wiąże się z prawdopodobieństwem występowania depresji, niski poziom opieki z momentami nadopiekuńczości, Międzygeneracyjna kontynuacja rozwodu – predyktor – negatywny klimat w rodzinie + rozwód = negatywnie rokuje związki tych osób.

Co modyfikuje negatywne skutki rozwodu?Zestawienie czynników – Schaffer.M. Hetherington - 3 grupy –

Czynniki dziecka - kombinacja czynników stresowych, którym poddane było i jest dziecko (konflikty przed i po rozwodzie; status ekonomiczny)

- Temperament i osobowość dziecka (dziecko trudne, wrażliwe, drażliwe, trudności z regulacją emocji). - Status rozwojowy dziecka (rozumienie (od 6 i wiek szkolny - dzieci młodsze – mniej rozumieją, starsze – są bardziej zagrożone) i jak rozumieją i spostrzegają.- Płeć – (90% dzieci zastaje z matkami) – chłopcy reagują bezpośrednio – problemy eksternalizacyjne – zaburzenia zachowania buntownicze, niska samoocena, mocniej i dłużej; Dziewczynki – pośrednio – problemy internalizycyjne – lęki, depresji, przyjaciółka matki (zmiana ról w rodzinie, pocieszenie mamy, częściowe przyjmowanie jaj roli), efekt śpiący.

Czynniki rodziny – obniżenie statusu ekonomicznego po rozwodzie (stosunek matki do podjęcia pracy – czynnik modyfikujący -/+)

- Obniżenia kontroli i dyscypliny dziecka (wskutek podjęcia pracy)- Obecność lub brak dziadków – czynnik modyfikujący - wsparcie

Czynniki poza rodziną – rówieśnicy – ważny jest intymny bliski związek przyjacielski, a nie duś kolegów;

- Szkoła – konsekwentna, jasna dyscyplina, uporządkowanie, przewidywalność środowiska szkolnego. Model wpływu rozwodu na dziecko, rozwój psychospołeczny – Peterson integracja pojęć (w lekturze)

Podstawowe pojęcie – Definicja sytuacji – stopień ważności, jaką członkowie przypisują kryzysowi, – czyli percepcja kryzysu przez dziecko i przez rodzica opiekuna – może być ujemne/dodatnie/ambiwalentne

Kierunek oddziaływania rozwodu na dziecko może być pozytywny, negatywny, ambiwalentny.

Zdefiniowanie kryzysu przez dziecko: rozwód, jako dramat – definicja dramatyczna - Nietrafna percepcja, jakości małżeństwa rodziców przed i po rozwodzie.Duża represyjność norm do rozwodu (stosunek otoczenia).Wiek dziecka – szczególnie zagrożone dzieci w okresie preadolescencyjnym, średnie i późne dzieciństwo (3-9 r.ż).Płeć – chłopcy.

Relacja z rodzicem-opiekunemJak rodzic definiuje i jak radzi sobie z rozwodem i swoimi uczuciami.Jak rodzic pełni rolę/często zwiększenie przymusu, brak konsekwencji – to prowadzi do nasilania kryzysu – wzajemnie pogarszający się cykl.

Inne czynniki.Wsparcie społeczne.

Czynniki wpływające na poprawę sytuacji dziecka - Schaffer – w lekturze Zredukowanie konfliktu między rodzicami Regularne kontakty z rodzicem niespawającym opieki. Dobrostan rodzica – opiekuna

Utrzymanie dotychczasowego stylu życia Unikanie zmian w życiu dziecka Nawiązanie pozytywnych relacji z macochą/ojczymem.

Rodzina zrekonstruowana.taka w której nowy członek lub członkowie: zostaje dodana do systemu rodzinnego biologicznego powiązanego naturalniej więźnia rodzinną.3 kryteria:Osoba/y wprowadzona do rodziny (macoch/ojczym)Powód rozbicia poprzedniego związku (rozwód, śmierć)Posiadanie dzieci.

TypyProsta – macocha/ojczymZłożona – dorosła osoba + dziecko usankcjonowanie prawnie, ponownie założona.

Czynniki naruszające przystosowanie dziecka so sytuacji rekonstrukcji - Dobrowska. Dziecięca percepcja sytuacji sprzed rozwodu (śmierci), zwłaszcza ważna jest siła

związku z rodzicem, który odszedł – idealizacja obrazu tego rodzica – nie sprzyja rekonstrukcji.

Przygotowanie dziecka do rekonstrukcji (czas od rozwodu, śmierci) Cechy temperamentu i osobowości dziecka Wiek i płeć dziecka Obecność rodzeństwa Wiek i cechy osobowości rodzica nowego – określenie swojej roli, trudności z

zdefiniowaniem roli. Stosunek rodzica naturalnego do relacji nowy rodzic-dziecko i do rekonstrukcji –

zmniejszenie więzi z rodzicem biologicznym

Specyfika rodziny zrekonstruowanej. – W.g. Visherów Jeden rodzic biologiczny poza rodziną (psychicznie realnie istnieje) Było przerwanie więzi (rozwód) Związek z rodzicem opiekunem wcześniejszy niż z nowym

Cechy powstania trudności (sprzyjające) Złożoność struktury rodziny (niejasność granic, ważne ustosunkowanie do rozwodu) Mniejsza spójność (splątanie, zmniejszanie) Skutki stresu rozwodowego Brak wspólnej przeszłości Konflikty lojalności (w stosunku do rodzica opiekuna) Niepewność ( niejasność ról).

Psychologia rodziny. W XI – 19.05.09

Rodzina zastępcza.Formy opieki- instytucjonalne - płacówki opiekuńczo wychowawcze, rodzinne w domach dziecka- rodziny - rodziny zastępcze – długo i krótkoterminowe – interwencyjne.2006 – liczba 37000; dzieci do 18 łat – 53000

Rodziny zastępcze – typy Spokrewnione z dzieckiem – dziadkowie – (ograniczone prawa rodziców), – jeśli rodzic

nadał mieszka z rodzicami jest to zmiana, widoczna tylko na zewnątrz, nowe roli, nowy podział zadań. Jeśli dziadkowie zabierają dziecko – zmiany widoczne – jak dziadkowie poradzą? – Ocena zasobów fizycznych i zdrowotnych, od strony psychicznej – podkreśla się fakt, iż dziadkowe mają trudności do kontroli dyscypliny.

Pełnoletnie rodzeństwo – zalety – silna więź emocjonalna – minusy – przeciążenie rodzeństwa (n.p. – rezygnacja z wykształcenia)

Rodzeństwo rodziców.

Niespokrewnione z dzieckiem – Zawodowe niespokrewnione z dzieckiem – opiekunowie wykonujące pracę odpłatnie. To

jest celowe podjęcie pracy Wielodzietne – nie mniej niż 3 dziecka i nie więcej niż 6 Specjalistyczne – dla dzieci z problemami zdrowotnymi, pomoc specjalistyczna.

Typy pogotowia rodzinnego – nie więcej niż 3 dzieci, czas pobytu określony, nie więcej niż 12-15 miesięcy. Miejski ośrodek pomocy społecznej – ocena(motywacja, zabezpieczenie finansowe i mieszkaniowe, władze rodzicielskie, + szkolenia i opinia ośrodka) /dobór kandydatów.Krótkoterminowa forma opieki zastępczej – do 15 miesięcy.Procedury kwalifikacji i zawierania umów z rodziną starająca się zostać pogotowiem rodzinnym – wynagrodzenie za bycie w gotowości na przyjęcie dziecka 80% stawki – nawet, gdy dziecka niemy

Przyczyny umieszczenia w pogotowiu rodzinnym. Pozostawienie noworodka w szpitalu – problemy zdrowotne, adopcja – 6 tygodnie –

dziecko oddawane do pogotowie rodzinnego Sytuacja zagrażająca zdrowiu lub życiu dziecka Z inicjatywy rodziców biologicznych, /gdy ich opieka nie jest możliwa (n.p. choroba)

Zadania pogotowie rodzinnego. Opieka nad dzieckiem wychowanie Umożliwienie kontaktu z rodzicami biologicznymi/przyszłymi rodzicami adaptacyjnymi.

Badania nad rodzinami zastępczymiMotywacja rodziców (Telka 1999)Więź emocjonalna – spokrewnionePragnienie stworzenia domy dla tych dzieciWarunki wychowawcze w rodzinach (atmosfera wychowania i jej skutki Kuczyński – trudności z kontrolą)Z punktu widzenia teorii systemów: - rodziny adaptacyjne bardziej spójne, ale ze słabszą komunikacja (Gruca-Masik). Systemy splątane (Winogradska) – dorastające dzieci oceniały, jako spójne i adaptacyjne; lepiej oceniały ich komunikacją.Spokrewnione i niespokrewnione, – jako 1 grupa – adaptacyjne i bardzie spójne, słaba komunikacja w porównaniu z ogólną populacją

Adopcja – problemy psychologiczne.Jako najbardziej wartościowa forma kompensacji sieroctwa społecznego.Jako proces – z perspektywa dziecka, z perspektywy rodzica.

Okresy Preadaptacyjny

Preadaptacyjny – orzeczenie sądu Poadaptacyjny

Prawnie – adopcja – usynowienie- uznanie za własne cudzego dziecka: przysposobienie: to instytucja prawa rodzinnego, której atutą jest częściowa lub całkowita zmiana przynależności rodzinnej poprzez jednorazowy akt prawny określony przez sąd.

Warunki orzeczenia adopcji.Dla dobra dzieckaJest sierotą/rodzice wyraziły zgodę przed sądem/ zostały pozbawieni władzy, /jeśli dziecko ma 13 łat – wymaga się jego zgodaCo najmniej 18 łat różnicy – rodzic-dziecko?Kandydacie – pełnoletni, zdolne do czynności prawnych i kwalifikacje osobiste gdy dwie osoby Ci muszą być małżeństwem.

Rodzaje adopcji. Przysposobienie pełne – nierozwiązalne (całkowite) rodzice biologiczni nie znają

nazwisk rodziców adopcyjnych - zgadzają się na adopcję Przysposobienie pełne – rozwiązywalne – może zostać rozwiązane, gdy rodzice

biologiczni pozbawieni władzy rodzicielskiej Przysposobienie niepełne – 2 rodziny maja te same relacji wobec dziecka.

Jawność adopcjiTajemnica adopcji, jako konwencji praw dziecka w PL. Akt 7. Prawe dziecka do poznania naturalnych rodziców z zastrzeżeniem, jeśli nie zachodzi to na interesy rodziców adaptacyjnych.Spadek tendencji do ochrona tajemnicy adopcji (nowelizacja prawa o aktach stanu cywilnego 1995)

Rodzic adopcyjny a brodziec biologiczny – rolaCechy:

Starszy, dłuższy staż małżeński, ustabilizowana sytuacja zawodowa i ekonomiczna, dobry status materialny

Z tak zwaną niepłodnością małżeńską – 90% Odmienny początek rodzicielstwa: uczucia aż do przeżycia żałoby, deprywacja, wina,

wstyd, że nie mogą mieć swoje dzieci: niska samoocena; obniżony nastrój (zwłaszcza kobiety). U ojców: unikowe strategii

Motywacja do podęcia roli – Malewska 2003. Kobiety – biologiczne – dawanie uczuć i opieki; adopcyjne – spełnienie oczekiwań rodziców, chęć zostania rodzicem Mężczyźni – biologiczne – społeczny wzorzec; adopcyjne – doznawanie i dawanie uczuć.

Podjęcie roli - Poczucie bycia gorszym z powodu niemożności urodzenia dziecka - Brak skryptu właściwego do rodzicielstwa adopcyjnego (Kirk)

Teoria socjologiczna – trudności roli rodzica adopcyjnego – fakt – brak skryptu, nie znają innych rodzin adopcyjnych, nie mogą przewidzieć, co będzie, brak wsparcia społecznego.

Odmienne przygotowania do pełnienia roli – mniejszy autonomia roli ( mało informacji o dziecku), wymaganie udowodnienia, że nadają się do pełnienia roli rodzica (emocji: bezradność, upokorzenie)

Społeczne potwierdzenia roli (Bodzinky – społeczny stygmat – grozy rodzaj rodzicielstwa. Jedna z przyczyn ukrywania swoich planów.

Brak rytuałów przybycia dziecka

Po przybyciu dziecka do rodziny. Podsystem małżeński – zmiana w podsystemie rodzicielskim Na ile system jest gotowy do przyjęcia nowej roli Specyficzne problemy i kryzysy.

Kościelska – 3 kryzysy.1. Odkrycie własnej bezpłodności – może rzutować na dalsze życie2. Napięcie i lęk związane z decyzją o adopcji3. Kryzys tożsamości rodzicielskiej – nieprawność w roli rodzica akceptacja biologicznych

rodziców dziecka, lęki związane z widzeniem biologicznych rodziców.

Harwas Napierala 6 cech specyficznych (jak u Eriksona)1. Bagaż traumatycznych wydarzeń u rodzica (niemożność urodzenia dzieci) i dziecka

(odrzucenie przez rodziców)2. Przeszłość dziecka – zazwyczaj trudna3. Lęk przed odziedziczanymi cechami rodziców biologicznych.4. Poczucie mniejszej kontroli nad dzieckiem – mniejsze poczucie kompetencji

oddziaływań5. Lęk prze odebraniem dziecka przez rodziców biologicznych6. Trudności z ujawnieniem faktu adopcji

Rodzice biologiczne mają łatwiej przechodzić przez kryzysy rozwojowe.

Ziemska – pełnienie roli macierzyńskiej – Nadmierna koncentracja na dziecku Nadmierna kontrola / reagowania Presja na spełnienie oczekiwań/sukcesy

Hopes – ochraniające i lękliwe, dużo ciepła i chwalą więcej, wysokie wyniki w saklach kompetencji rodzicielskich.

Komunikacja na temat adopcjiArgumenty za ujawnienie:

Prawo dziecka do poznanie prawdy o sobie Trauma w sytuacji ujawnienia informacji ze strony osób postronnych (zamęt

genologiczny - okres adolescencji) Niskie prawdopodobieństwo utrzymania w tajemnicy (sygnały niewerbalne, lęk, napięcie

rodziców) Ujawnienie adopcji, jako ochrona zdrowie psychicznego dziecka

4 rodzaje komunikatów z dzieckiem na temat adopcji (Grotewant) Brak rozmów lub jednorazowe poinformowanie dziecka o faktach adopcji Pasywna komunikacja, – jeśli dziecko zadaje pytania rodzic odpowiada, ale sam nie

inicjuje rozmów. Aktywna komunikacja – odpowiada na pytania i domyślanie się niepokojów dziecka Przesadna komunikacja – skupienie się na obawie, że dziecko czegoś nie wie

Stosunek do rodziny biologicznej dziecka – 4r,.ż – nie rozumie co to zaznaczy i na czym polega,6 łat - dużo pyta, skupia się na aspektach uczuciowych, porzucenie oddanie.- Akceptacja tej rodziny.- Poszukiwanie rodziców biologicznych, jako naturalny przejaw szukania tożsamości- Grotewant - adopcja otwarta – obecność rodziców biologicznych i adaptacyjnych – komunikowanie się, trójkąt adopcyjny

Radzenie sobie z odmiennością rodzicielstwa adopcyjnego.

Kościelska – tolerancja nieokreśloności roli i Motywacja nadmiaru – dla dobra dziecka – niski %Motywacja braku, – jeśli rodzice chcą adoptować dziecko, bo mają poczucie, że są gorszymi osobami

Kirk – teoria relacji adopcyjnych-2 strategii radzenia sobie – zaprzeczanie, uznawanie różnicRodzice adopcyjne nie to samo, co rodzice biologiczne – społeczeństwo naciska że to jest to samo

Jeśli rodzice twierdzą, że to jest to samo – radziły sobie przez zaprzeczanie Jeśli akceptacja – radzą przez uznawanie różnic dziecka, często adaptują więcej niż 1

dziecko, dochodzi do świętowania adopcji kolejnego dzieckaKrytyka teorii Kirka (Kaye) – zbyt silne akceptowanie różnić nie jest adopcyjne.Badania polskie – Gutowska.

Psychologia rodziny. W - XII – 26. 05.09

Rola psychologa z różnych etapach adopcjiOkres preadopcyjny – przygotowanie opinii o rodzicach, jak należy próbować oceniać – gotowość, motywacja, oczekiwania – świadome, nieświadome, realistyczność.Cechy osobowości - motywacje, relacji małżeńskie (gotowość do zmiany struktury), postawy rodzicielskie, genetyczne obciążenia dziecka, konflikty małżeńskie, szersze środowisko.

Przygotowanie do adopcji – elementy psychoedukacji, (na czym polega choroba sieroca – jak reaguje dziecko, które przeżyło porzucenie – objawy natychmiastowe i późniejsze), fazy choroby sierocej – protest, rozpacz, obojętność – skutki – lęki, „lepienie się”.Fazy terapii dziecka z chorobą sierocą – Bielska, Olechnowicz – oswajanie, kształtowanie, porozumienia emocjonalno-mimicznego, tworzenie więzi poprzez trwanie w sytuacjach paradoksalnych – wrogość, odrzucenie.

Inne trudności. Problemy z sobą, kryzys tożsamości i problemy z rolą. Problemy między małżonkami Rozumienie relacji geny-środowisko Jawność adopcji – problematyka, przekształcenie, argumenty za i przeciw.

Okres preadopcyjny – rola psychologa. Mediator pomiędzy – instytucją a rodzicem. „Dobieranie” dziecka

Przygotowanie dziecka Wiedza o przeszłości dziecka Zachowania sprawdzające, negatywistyczne, regresyjne – mogą pojawić się u dziecka.

Problemy po adopcji. Gwałtowność reakcji na nowa sytuację Problemy z odróżnieniem własności – dziecko po pobytu w Domie dziecko, myśli że

wszystko jest wspólne Nowość roli Lęk przed odrzuceniem przez dziecko Nadmierna wrażliwość na reakcje otoczenia Okres dorastania – „zamęt tożsamości”

Rodzina alkoholowa. Rodzina destrukcyjna – definicji – rodzina zamknięta an kontakty ze światem

zewnętrznym (izolowana) Zakłamana/niewyrażająca urzuć – komunikacja – zablokowana, brak szczerości na temat

uczuć, sprzeczności werbalnej i niewerbalnej komunikacji. Chaotyczna – brak normalnej regulacji stosunków, brak hierarchii struktura władzy,

niezwiązana, niezorganizowana. Sztywna w pełnieniu ról – niezdolność do adaptacji pod wpływem zmian, niezdolność do

reorganizacji, zmiany.

Cechy zdrowej rodziny według Satir Pozytywna tożsamość Otwarte skuteczne komunikowanie się Wzajemność Otwartość – połączenie ze światem zewnętrznym

Alkoholizm Zespół składający się, z co najmniej 3-8objawów przez miesiąc w ciągu ostatniego roku

- Silna, natrętna potrzeba pożywienia alkoholu- Upośledzona zdolność do kontrolowania picia- Picie w celu złagodzenia lub zapobiegania zespołowi abstynencyjnemu (subiektywne poczucie skuteczności takiego działania)- Objawy abstynencyjne – (częste zmiany upicia, okresy niepamięci)- Objawy po odstawieniu substancji (fizjologiczne)- Zmniejszona tolerancja na alkohol- Zawężenie repertuaru zachowań związanych z piciem alkoholu – 1-2 wzorców.- Postępujące zaniedbywanie innych niepicie czynności (zainteresowań), nieracjonalność sposobów uzasadnienia picia- Picie alkoholu mimo wiedzy o jago szczególnej szkodliwości.

Fazy przystosowania do życia w rodzinie z problemem alkoholizmu według Joan Jackson. Incydenty picia, próba interwencji, zaprzeczanie problemu. Wzrost izolacji rodziny, koncentracja rodziny wokół alkoholu, pogorzenie relacji,

pojawiają się zaburzenia emocjonalne u dzieci Dezorganizacja życia rodzinnego, rezygnacja z kontroli zachowań alkoholika i skupienie

na rodzinie, nasilenie objawów u dzieci (moczenie się nocne, jąkanie, zaburzenia

emocjonalne), destabilizacja systemu rodzinnego od gniewnych uczuć „ochrona tego, co mam”.

„separacja” od alkoholika – rozwód Reorganizacja rodziny i życie bez osoby uzależnionej Alkoholik osiąga abstynencje, powrót do życia rodzinnego.

Większość rodzin przewlekle zatrzymuje się w fazie 4 - trwały wzorzec zachowań u osoby uszkodzonej i u dzieci.

Dzieci – 3 nauki.Nie ufać – nie wolno ufać i opierać się na dorosłym. Świat jest haosem (zgubione dziecko, niewidoczne dziecko, dziecko we mgle)Nie mówić – izolacja samotnośćNie odczuwać – zamrożenie lub deregulacja uczuciowa

Okres niemowlęcy – EriksonKryzys – podstawowa ufność - podstawowa nieufność

Osiągnięta cnota – nadzieja (na wzajemność)Kryzys – autonomia wstyd i zwątpienieOsiągnięta cnota – wola (siła woli)

Wiek zabawy (4.5 r.ż)Kryzys inicjatywy – poczucie winy (przymus do wykonania działań, musi działać i przetrwać)Osiągnięta cnota – celowość

Wiek szkolny (6-15 r.ż.)Kryzys: przedsiębiorczość – poczucie niższościOsiągnięta cnota – kompetencja

Adolescencja Kryzys – tożsamość – rozproszenie (dyfuzja) tożsamości, tożsamość negatywna.Osiągnięta cnota – wielkość

5 obronnych wzorów funkcjonowania – ogólne typy reagowania. Bohater rodziny – starze dziecko, uczynny, sukcesywny, (rodzina z niego dumny i

szczyci się jego sukcesami), broni reputację rodziny na zewnątrz i stara się rozwiązać jej problemy wewnętrzne. Pełni rolę mediatora, wyręcza rodziców, opiekuje się

Wyrzutek (kozioł ofiarny) – stworzy mnóstwo problemów (w szkole kolizje z prawem, nadużycia alkoholu), bywa agresywnie nieufny lub nadmiernie zależny od złych wpływów środowiska. Stała walka i skandali interpretuje się, jako forma protestu temu, co się dzieje w rodzinie./ Sposób na zwrócenie na siebie uwagi dorosłych. Cena pełnienia tej roli – uzależnienia.

Aniołek – ucieczka od trudności rodziny do świata marzeń fantazji, niczego od nikogo nie chce, preferuje samotność nie interesuje się światem zewnętrznym. Ma ryzyko zaburzeń psychicznych w dorosłości.

Bezpieczne. Przewidywalne, kontrolowanym świat.

Brak ufności, bezpieczeństwa.

Maskotka (Błazen) – najmłodsze dziecko w rodzinie, integruje rodzinę, pozwala rodzinie odpocząć od problemu. W rodzinie jest lubiany. Cena – niedojrzałość emocjonalna, psychiczna zależność od innych, infantylizm

Zagubione dziecko Ułatwiacz

Współuzależnienie, jako:Choroba – walka skutek aktywnego zmagania się rodziny z alkoholizmem, aby odzyskać kontrolę nad piciem. – WoiwitzChoroba polegająca na biernym podporządkowaniu się alkoholikowi (przystosowanie się do…) BrounZespół cech które powstały w dzieciństwie wskutek – mechanizmów obronnych co daje tendencje do wchodzenia w patologiczne związki. – Mekodi.

Żony alkoholikówTendencje do dominacji, kontroli, wrogości (w psychoanalizie – nieświadoma dominacja)Typ osobowości lub styl radzenia sobie – JaksonStyl komunikacji (komunikacja nie wprost,)Interakcja w małżeństwie: negatywne przypatrywanie się sobie – wzorce kontrola – wymuszanie i unikanie

Współuzależnienie – termin wprowadzony w łatach 70-ch w lecznictwie odwykowym.

Opisywanie osób na których życie wywarł wpływ związek z alkoholikiem.Wyuczona autodestrukcyjne zachowania lub wady charakterystyczne, które upośledzają zdolność inicjowania związków miłosnych.Współuzależnienie, jako reakcja na stres

Osoba uzależniona i współuzależniona.Kontrola – alkoholikowi wydaje się, że kontroluje picie, a partner stara się kontrolować alkoholikaKoncentracje – alkoholik koncentruje swoje życie wokół substancji, a partner na problemie alkoholikaOdstawienie - negatywnie objawy po zaprzestaniu spożycia alkoholu, a partner popada w depresje, jest zagubiony, staje się agresywny, kiedy osoba uzależniona wałczy z nałogiem

DDA według Woiwitz – w lekturzeSurowa samoocenaKłamstwo i nadmierna lojalnośćTrudność w nawiązywaniu związków i współpracy.Poszukiwanie aprobatyNadmierna odpowiedzialność

DDA – według – MellibrudyAlkoholicyWspółuzależnienieDDAKapitan tonącego okrętu

Lęk (utrata kontroli, konflikt, uczucie porzucenia), poczucie winy, nadmierne poczucie odpowiedzialności, niezdolność do radości z zabawy

Ostra bez istotna krytyka, zaprzeczenia nałogowi, poczucie odrzucenia, trudności w nawiązywaniu związków intymnych.

Psychologia rodziny. W-13 – 02.06.09

Przemoc domowa Definicja wązka.

Browne i Hebert – 1999 – zachowania krzywdzące mają 3 składniki: Afekt – gniew Zachowanie – zadanie bólu Intencja – wyrażenie krzywdy.

Przemoc symboliczna – niszczenia przedmiotów ważnych dla osoby Rada Europy – 1986 – jakikolwiek czyn lub zaniedbanie za strony jednego członka rodziny

wobec innych jej członków, które zagraża życiu, cielesnej lub psychicznej integralności lub wolności innego członka danej rodziny albo poważne zaszkodzenia rozwojowi danego osobnika, jago osobowości

Zbyt szeroka definicja (n.p nadopiekuńczość taż nie sprzyja rozwojowi osobowości dziecka).Przemoc – według J. Millibrudy – intencjonalne naruszenie praw i dobór drugiej osoby, które uniemożliwia samoobroną, powoduje szkody (fizyczne psychiczne, symboliczne, materialne) i powtarza się w cyklach. Według Sztandek – takie działanie, które niezależnie od formy upośledza moc kogoś, kto

jest obiektem przemocy, (cel, – niewolnienie ofiary,) PAPPR (państwowa agencja przeciw przemocy w rodzinie,) – zamierzona wykorzystująca

przewaga sil, działanie skierowane przeciw członkowi rodziny, które narusza prawa i dobra osobiste, powoduje cierpienia i szkody.

4 ważne powtarzające się elementy w definicjach – Szkoda i cierpienie Intencjonalność Nierówność sil Upośledzenie mocy (ubezwłasnowolnienie ofiary)

Skała zjawiska.W 80% rodzin z choroby alkoholowąBadania Piekarskiej – 40% rodziców – stosują solidne kary dla swoich dzieci80% ojców uznaje klaps za naturalną metodą wychowawczą.Badania w krajach zachodnich i Polsce. 60-90% Krzywdzonych dzieci.Zależność od płci i wieku dziecka; starsze dzieci mniej narażeni na maltretowanie. Grupa ryzyka to dzieci do 5 lat/chłopcy. Wykształcenie rodziców a formy przemocy: wykształcenie – rozbudowana przemoc psychiczna, wykształcenie – przemoc fizyczna.

Cykl przemocy: Walker 1979. Faza narastania napięcia: ukryta frustracja, gniew. Akt przemocy Faza uspokojenia: dążenie do pojednania – faza miesiąca miodowego, przepraszania,

prezenty, lub separacja od ofiary, przerzucenie winy na ofiarę. Spada napięcie, przyjemność odczuwana przez ofiarę jest czynnikiem podtrzymującym cykl przemocy (u czasem cykle trwają coraz krócej). Skutki – sytuacja uzależnienia ofiary od sprawcy; (syndrom wyuczonej bezradności.)

Wiktymizacja – opis faz stawania się ofiarą.1. Pierwotna faza – zaburzenie utrwalonych przekonań dotyczących świata i siebie,

skrócenie perspektywy czasowej (nie myśli się o przyszłości), utrata poczucie bezpieczeństwa, poczucie bezradności, lęk i gniew.

2. Wtórna faza – pogorszają się stosunki z otoczeniem zewnętrznym, próby wyjścia z informacja o aktach przemocy, ale otoczenie nie wierzy w słowa ofiary, niedowierzenia ta są wtórnym zranieniem – występuje obwinianie siebie, dominuje poczucie winy.

3. Trzecia faza – rola ofiary – odrzucona przez otoczenie, skazana na bycie ofiarą, i jest tam winna, piętnowanie siebie, zaprzeczanie trudności, nie tylko doświadcza przemocy, ale sama dręczy się psychicznie.

Formy maltretowania: Wykorzystywanie: fizyczne (zespól dziecka potrząsanego – objawy, zaburzenia

narządów wewnętrznych, urazy głowy, krwawienia gałki ocznej; zespól uszny: uderzenie w okolicę ucha, zespól munchausena – rodzice wywołują u dziecka pozorne zaburzenia, których celem jest zwrócenie na siebie uwagi), seksualne, psychiczne/społeczne, emocjonalne/krytykowanie poniżanie, maltretowanie ekonomiczne.

Zaniedbywanie: umyślne (niewiedza rodziców o podstawowych potrzebach dziecka); niezamierzanie.

Typy przemocy rodzinnej.Za strony osób dorosłych (wobec dzieci i współmałżonka) Ze strony dzieci (wobec rodziców i rodzeństwa)Ze strony dzieci i dorosłych (wobec starszych osób)

Formy przemocy rodzinnejFizyczna Psychiczna Seksualna

Czynna Przymus fizyczny, ograniczenia swobody, zranienia

Nadużycia emocjonalne, wykorzystanie, maltretowanie

Kazirodztwo, napaść, gwałt

Bierna Zaniedbanie fizyczne, słaba opieka zdrowotna

Brak uczuć, zaniedbanie emocjonalne, materialne

Zaniedbanie ochrona przed nadużyciem, prostytucja (namawianie przed 15 rż )

Współwystępowanie różnych form przemocy. Wymiar aktywności od biernego do czynnego Wymiar związku od maltretowania wewnątrz rodziny na zewnątrz (ponowna

wiktymizacja – dzieci są świadkami przemocy.) Wymiar szkód – od psychicznych do fizycznych.

Modele przemocy w rodzinie. Socjologiczne Psychologiczne Integracja tych dwóch.

Modele socjologiczneModele stresu społecznego (Gellis) – niska pozycja społeczna, złe warunki mieszkaniowe,

przedłużona izolacja.Teoria zasobów – (Goode) – niskie zarobki męża.Podejście systemowe ogólne – (Straus) – zaburzenie struktury autorytetu.Modele kulturowe – przemoc wobec jednostki jest odbiciem przemocy w społeczeństwie (n.p

przemoc wobec kobiet)Subkultury przemocy.Przemoc strukturalna – ze względu na władzę i dominację (wobec ludzi chorych i

niepełnosprawnych).

Modele psychologiczne. Skoncentrowanie się na jednostce – cechy osobowości. Psychobiologiczne - poziom testosteronu u chłopaków, zależności pomiędzy

temperamentem a poziomem testosteronu. Psychodynamiczne – konflikty wewnętrzne – konflikt śmierci – 10% krzywdzących maja

zaburzenia osobowości. Modele społecznego uczenia się (Bandura) – wzmocnienia społeczne. Predyspozycja do bycia ofiarą – wcześniactwo, niska waga urodzeniowa, nieatrakcyjność,

choroba, niepełnosprawność dziecka. Modele interakcyjne – (jednostka-otoczenie). Ana lizy funkcji sekwencji zdarzeń (A-B-C),

A – intencje, C – zachowania, B – konsekwencje. Frude – czynniki wyzwalające – bieda, poczucie zagrożenia, złość, frustracja, alkohol

Modele integracyjne Wieloczynnikowy (Browne)4 grupy czynników stresowych

1. Stosunki pomiędzy opiekunami (stres, konflikt, kryzys małżeński)2. Relacja między dziećmi oraz relacje dziecko-rodzic – brak porozumienia3. Stres strukturalny – źle warunki mieszkaniowe, bezrobocie, izolacje.4. Stres wywołany przez podopiecznych – cechy dziecka, dziecko niechciane, chore, trudne,

niepełnosprawne.Czynniki zapobiegające - bezpieczne przywiązanie, wysoka samoocena opiekunów. Sprzężenie zwrotne dodatnie

Model przymusów w procesach rodzinnych - Patterson Teoria wzajemnych przymusów w relacjach rodzinnychPojęcie przemocy – surowe trzymanie się dyscypliny, bez używania tłumaczeń, wszyscy wobec wszystkich posługują się awersyjnymi działaniami. Ta teoria wywodzi się z teorii społecznego uczenia się.Elementy TSU – czynny charakter uczenia się, kontekst społeczny, modelowanie (dążenia do uzyskania wzmocnienia), skrypt poznawczy, kontrolowanie awersyjne.

Model społeczno-interakcyjny (Bejski’ego). Poziom ontogenetycznego rozwoju, obciążenie dziedziczne – przekazywanie przemocy, zaniedbania, zerwanie więzi.

Poziom mikrosystemu – interakcja w rodzinie - interakcja między małżonkami, interakcja rodzic-dziecko; czynniki wywołujące – zaburzenie u rodziców, niska tolerancja na stres, + niekorzystne cechy dziecka – niechęć do dziecka – powoduje wzrost spirali konfliktów.Poziom ekosystemu – wysoki poziom bezrobocia, brak grupy wyparcia.Makrosystem – postawy społeczne, kultura,

Historia przemocy1946 – John Caffey – złamania kości długich u niemowląt z krwiakami podoponowymi. Zespól dziecka bitego – (Kempe, Silvermen)Pierwszy opis przypadku molestowania seksualnego – Finklher 1979Syndrom bitego męża – Steinmetz1974 – (USA) pierwsza ustawa o profilaktyce przemocy.Polska niebieska linia – do 1993 państwowy Instytut Higieny rejestruje szpitalne przypadki – około 200 przypadków rocznie Szyry strefa przemocy – ilość nierejestrowanych przypadków.

W 18 krajach członkowskich rady Europy – ustawa o przemocy.

35% polaków uważa, że nigdy nie powinno się stosować kar fizycznych wobec dzieci 50% - czystymi kary fizyczne usprawiedliwiono 15% - uważa, że rodzice mogą bić swoich dzieci, kiedy uznają to za skuteczna metodę

wychowawczą.Kary fizyczne są powszechne stosowane w Polskich rodzinach, 20% dorosłych przyznało się że jako dzieci doświadczały kar fizycznych.80% Klapsy 25% bicie w twarz, 8% - poważne bicie.

Prawna zakaz stosowania kar fizycznych znajduje poparcie wśród kobiet, ludzi młodych, u osób z wyższym wykształceniem.

Istotnie częściej popierają postulat o niestosowaniu kar fizycznych osoby, które nigdy nie doświadczyły ich w dzieciństwie.

Cykl rozwojowy przemocy w rodzinie.Przemoc dorosłych w rodzinie – maltretowanie małżonka, dzieci, rodzeństwa, rodziców, osób starszych.Przekazywanie pewnego wzory zachowań dzieciom (1/3)