Embed Size (px)
Citation preview
Publiczne Gimnazjum
w Przysusze
Jak sprawić, aby z naszych dróg zniknęli nietrzeźwi kierowcy – karać, wychowywać,
ograniczać dostęp do alkoholu?
Próba analizy sporządzona przez Michała Szczepańskiego pod kierunkiem Pana Artura Papisa
Przysucha 2010
2
Spis treści Wstęp ………………………………………………………………………... 3 Rozdział 1. Skutki działania alkoholu na organizm człowieka …………… 3 Rozdział 2. Skala zjawiska na terenie Polski ……………………………... 5 Rozdział 3. Skala zjawiska na terenie Powiatu Przysuskiego ……………... 6 Rozdział 4. Przepisy prawa ……………………………………………….... 7 Rozdział 5. Badania własne ………………………………………………..... 9 Rozdział 5.1. Koncepcja ankiety …………………………………….. 9 Rozdział 5.2. Wyniki ankiety i ich analiza ………………………... 12 Rozdział 6. Opinia eksperta ………………………………………………… 20 Rozdział 6.1. Opinia sędziego ……………………………………….. 20 Rozdział 6.2. Opinia policjanta ……………………………………… 23 Rozdział 7. Działalność wychowawcza …………………………………… 25 Rozdział 8. Ograniczenie dostępu alkoholu …………………………….... 26 Rozdział 9. Propozycje rozwiązania problemu …………………………... 28 Rozdział 9.1. Kara …………………………………………………… 28 Rozdział 9.2. Wychowanie …………………………………………... 29 Rozdział 9.3. Ograniczanie dostępu …………………………............. 31 Rozdział 10. Podsumowanie ……………………...…………………… 33
Bibliografia i źródła ……………………………...…………………………. 35
3
Wstęp
Powszechnie wiadomym jest, jak niebezpieczny na drodze jest nietrzeźwy
kierowca. Nie jest on w pełni sprawny, ma wolniejsze reakcje i jest
potencjalnym sprawcą wypadków i kolizji drogowych.
MoŜna podać za mediami, Ŝe oto 5 młodych męŜczyzn, w wieku od 17 do
22 lat, wracało z dyskoteki i jadąc samochodem z nadmierną prędkością, wpadli
na drzewo. Dwóch z nich zginęło na miejscu, a pozostali w cięŜkim stanie
przebywają w szpitalu. Wszyscy byli pod wpływem alkoholu. Albo teŜ, Ŝe
pijany kierowca wjechał w grupę dzieci idących z kościoła, uciekł z miejsca
wypadku, nie udzielając dzieciom pomocy i został zatrzymany dopiero w
wyniku pościgu.
Praca niniejsza spróbuje odpowiedzieć na pytanie, co zrobić, aby
nietrzeźwi kierowcy zniknęli z naszych dróg, a przynajmniej, aby było ich
mniej.
Rozdział 1
Skutki działania alkoholu na organizm człowieka
Alkohol etylowy – C2H5OH – od wieków znany jest jako środek mający
wpływ na zachowanie człowieka. W małej dawce powoduje rozluźnienie i
rozweselenie, ale wraz ze wzrostem dawki staje się coraz bardziej
niebezpiecznym środkiem odurzającym. Jest on takŜe środkiem silnie
uzaleŜniającym.
Definicję „napoju alkoholowego” zawiera ustawa z dnia 26 października
1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z
2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.), która w art. 46 ust. 1 mówi, Ŝe napojem
4
alkoholowym w rozumieniu niniejszej ustawy jest produkt przeznaczony do
spoŜycia zawierający alkohol etylowy pochodzenia rolniczego w stęŜeniu
przekraczającym 0,5 % objętościowych alkoholu.
Działanie alkoholu na organizm człowieka zaleŜy od wielu czynników (na
przykład od masy ciała), ale zasadniczym wskaźnikiem jest zawartość alkoholu
w organizmie. ZaleŜność między tą zawartością, a zachowaniem człowieka
przedstawia poniŜsza tabela1.
StęŜenie alkoholu we krwi w promilach
Objawy u kieruj ącego pojazdem
Do 0,5 Lekkie oszołomienie, niezauwaŜalne przez kierowcę; gwałtowniejsza reakcja na wydarzenia i pojawienie się brutalności w prowadzeniu pojazdu; nadmierny optymizm w ocenie sytuacji drogowej i wadliwe rozumowanie
Od 0,5 do 1,0 Pojawia się brak koordynacji ruchów i znacznie wydłuŜa się czas reakcji; następuje nieprawidłowe podejmowanie decyzji i wadliwa ocena sytuacji; pogarsza się ostrość widzenia i ocena odległości
Od 1,0 do 1,5 Stan zagraŜający bezpieczeństwu jazdy; występuje brawura i nieliczenie się z innymi uczestnikami ruchu; występuje zaburzenia równowagi i lekcewaŜenie utrzymywania naleŜytego kierunku jazdy; pojawia się brutalność w kierowaniu pojazdem; chęć atakowania otoczenia i stwarzanie świadomego ryzyka; potencjalny sprawca wypadków (co potwierdza statystyka)
Od 1,5 do 2,0 Zatrucie postępuje; nieskładne prowadzenie pojazdu, jakby kierowca siedział pierwszy raz za kierownicą; brak uświadomienia prędkości pojazdu; poczucie waŜności i lekcewaŜenia innych uczestników ruchu dochodzi do szczytu; brak równowagi i zakłócenia w wysławianiu się; stan niezwykle niebezpieczny
PowyŜej 2,0
Kierowca ma duŜe trudności w prowadzeniu pojazdu, gdyŜ nie umie wykonywać koniecznych czynności; popełnia juŜ nie tylko błędy, ale i nie rozeznaje sytuacji; nie orientuje się w otoczeniu i wykonuje niewłaściwe ruchy, stan taki moŜe być w pewnych przypadkach nawet mało niebezpieczny (!), gdyŜ kierowca po prostu nie potrafi uruchomić pojazdu
1 Tabela opublikowana na stronie internetowej www.autocentrum.pl
5
Rozdział 2
Skala zjawiska na terenie Polski
Dane dotyczące nietrzeźwych kierowców na naszych drogach
publikowane są przez Komendę Główną Policji na jej stronie internetowej. Dane
te podzielone są na przestępstwa kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości
oraz wykroczenie kierowania pojazdem w stanie po uŜyciu alkoholu.
Przestępstwa dzielone są z kolej na kierowanie pojazdami mechanicznymi
(art. 178 a § 1 kk) oraz innymi pojazdami (art. 178 a § 2 kk). Wykroczenia takŜe
przewidują podział na kierowanie pojazdami mechanicznymi (art. 87 § 1 kw)
oraz innymi pojazdami (art. 87 § 2 kw). Więcej na temat wskazanych przepisów
zamieszczono w rozdziale 4.
Skalę zjawiska na przestrzeni ostatnich pięciu lat na terenie Polski
obrazuje poniŜsza tabela2:
Rok
art. 178a § 1 kk przestępstwo kierowania pojazdami mechanicznymi w stanie nietrzeźwości
art. 178a § 2 kk przestępstwo kierowania innymi pojazdami w stanie nietrzeźwości
art. 87 § 1 kw wykroczenie kierowania pojazdami mechanicznymi w stanie po uŜyciu alkoholu
art. 87 § 2 kw wykroczenie kierowania innymi pojazdami w stanie po uŜyciu alkoholu
2009 83.524 61.922 19.143 8.735 2008 80.115 63.570 16.869 8.058 2007 73.500 62.101 15.771 7.974 2006 82.183 92.645 16.495 9.869 2005 82.949 86.835 15.450 6.976
średnia roczna liczba ujawnionych kierujących
80.454 73.415 16.746 8.322
Z powyŜszego zestawienia wynika, Ŝe ilość ujawnionych kierujących po
wcześniejszym piciu alkoholu, utrzymuje się przez ostatnie pięć lat w zasadzie
2 Tabela opublikowana na stronie internetowej www.policja.pl
6
na podobnym poziomie. Pewien wzrost widoczny jest w kategorii kierowców
pojazdów mechaniczny i innych w zakresie wykroczeń (art. 87 § 1 i 2 kw). Być
moŜe wiąŜe się to ze zmianą struktury spoŜycia napojów alkoholowych, to
znaczy większego udziału piwa. W powszechnej świadomości pokutuje
przecieŜ przekonanie, Ŝe piwo zawiera mniej alkoholu i moŜna kierować po jego
wypiciu.
Rozdział 3
Skala zjawiska na terenie Powiatu Przysuskiego
PoniŜsze zestawienie przedstawia ilość ujawnionych kierujących na
terenie Powiatu Przysuskiego. Pochodzą z Komendy Powiatowej Policji w
Przysusze3.
Rok
art. 178a § 1 kk przestępstwo kierowania pojazdami mechanicznymi w stanie nietrzeźwości
art. 178a § 2 kk przestępstwo kierowania innymi pojazdami w stanie nietrzeźwości
art. 87 § 1 kw wykroczenie kierowania pojazdami mechanicznymi w stanie po uŜyciu alkoholu
art. 87 § 2 kw wykroczenie kierowania innymi pojazdami w stanie po uŜyciu alkoholu
2009 69 85 9 17
2008 73 122 22 33
2007 72 99 12 18
2006 53 88 15 13
2005 69 73 5 7
średnia roczna liczba ujawnionych kierujących
67 93 13 18
Przedstawione dane takŜe zdają się wskazywać, Ŝe na terenie Powiatu
Przysuskiego ilość kierujących pod wpływem alkoholu jest w zasadzie
3 Dane statystyczne otrzymane z Komendy Powiatowej Policji w Przysusze
7
porównywalna. Małe liczby występujące w tym zestawieniu, szczególnie w
przypadku wykroczeń, nie pozwalają na dalej idące uogólnienia.
Rozdział 4
Przepisy prawa
Jak juŜ wyŜej wspomniano, przepisy obowiązującego prawa rozróŜniają
dwa rodzaje stanów człowieka, który wypił alkohol. Mówi o tym art. 46 ust. 2 i
3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.),
zgodnie z którym:
stan po uŜyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi
lub prowadzi do:
1) stęŜenia we krwi od 0,2 ‰ do 0,5 ‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1
dm3;
stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub
prowadzi do:
1) stęŜenia we krwi powyŜej 0,5 ‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu powyŜej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Definicję „stanu nietrzeźwości” zawiera takŜe ustawa z dnia 6 czerwca
1997 roku – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.). Zgodnie z art.
115 paragraf 16 tego kodeksu stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu
zachodzi, gdy:
1) zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do
stęŜenia przekraczającego tę wartość lub
2) zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg
albo prowadzi do stęŜenia przekraczającego tę wartość.
Formalny zakaz kierowania wszelkimi pojazdami w stanie po uŜyciu
alkoholu lub w stanie nietrzeźwości wprowadza ustawa z dnia 20 czerwca 1997
8
r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.).
Zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, zabrania się kierowania
pojazdem, prowadzenia kolumny pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia
zwierząt osobie w stanie nietrzeźwości, w stanie po uŜyciu alkoholu lub środka
działającego podobnie do alkoholu.
Odpowiedzialność za kierowanie pojazdami mechanicznym w stanie
nietrzeźwości wynika z art. 178 a § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku –
Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem,
kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka
odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub
powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2.
Z kolei paragraf 2 tego artykułu mówi, Ŝe kto, znajdując się w stanie
nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze
publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niŜ określony w § 1, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Obok kar wymienionych w cytowanych przepisach, wobec sprawców
przestępstw z art. 178 a § 1 lub 2 kodeksu karnego, stosowany jest takŜe
obligatoryjny środek karny zakazu prowadzenia pojazdów.
Zgodnie z treścią art. 42 § 1 kk, sąd moŜe orzec zakaz prowadzenia
pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu
za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności
jeŜeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, Ŝe prowadzenie
pojazdu przez tę osobę zagraŜa bezpieczeństwu w komunikacji.
Paragraf drugi tego artykułu mówi z kolei, Ŝe sąd orzeka zakaz
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów
mechanicznych określonego rodzaju, jeŜeli sprawca w czasie popełnienia
przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem
środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, 174
lub 177.
9
Wspomniany zakaz – stosownie do treści art. 43 § 1 pkt 1 kk – orzeka się
w latach, od roku do 10 lat.
Prowadzenie pojazdów w stanie po uŜyciu alkoholu stanowi wykroczenie
przewidziane w art. 87 ustawy z dnia z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks
wykroczeń (Dz. U. z 2007 r., Nr 109, poz. 756 z późn. zm.).
Paragraf 1 artykułu 87 kodeksu wykroczeń mówi, Ŝe kto, znajdując się w
stanie po uŜyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd
mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze
aresztu albo grzywny nie niŜszej niŜ 50 złotych.
Z kolei paragraf 2 tego artykułu wskazuje, Ŝe kto, znajdując się w stanie
po uŜyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze
publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niŜ określony w § 1, podlega
karze aresztu do 14 dni albo grzywny.
TakŜe w przypadku wykroczeń z art. 87 § 1 lub 2 kodeksu wykroczeń
obowiązkowy jest zakaz prowadzenia pojazdów. Mówi o tym paragraf trzeci
tego artykułu. Zakaz taki – stosownie do treści art. 29 § 1 kw – wymierza się w
miesiącach lub latach, na okres od 6 miesięcy do 3 lat.
Rozdział 5
Badania własne
W dniach od 1 do 15 lutego 2010 roku przeprowadziłem badania na
grupie 48 osób.
Rozdział 5.1 Koncepcja ankiety
Aby zwiększyć wiarygodność badań, starałem się dobrać grupę osób
najbardziej reprezentatywną. Strukturę grupy respondentów obrazuje poniŜsza
tabelka.
10
Ogólna liczba respondentów 48
kobiety 24
męŜczyźni 24
wykształcenie średnie
12
wykształcenie wyŜsze
12
wykształcenie średnie
12
wykształcenie wyŜsze
12 wiek 18-45
lat 6
wiek 46-65
lat 6
wiek 18-45
lat 6
wiek 46-65
lat 6
wiek 18-45
lat 6
wiek 46-65
lat 6
wiek 18-45
lat 6
wiek 46-65
lat 6
Respondentom zadałem 9 pytań dotyczących problemu osób, które piły
alkohol, a następnie kierowały pojazdami.
Zadano następujące pytania:
1. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe nietrzeźwy kierowca samochodu (stęŜenie alkoholu powyŜej 0,5 promila) stwarza zagroŜenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym?
o Tak, o Tak, ale tylko dla siebie, o Nie, o Nie mam zdania,
2. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe nietrzeźwy rowerzysta (stęŜenie alkoholu powyŜej 0,5 promila) stwarza zagroŜenie w ruchu drogowym?
o Tak, o Tak, ale tylko dla siebie, o Nie, o Nie mam zdania,
3. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe kierowca samochodu będący w stanie po
spoŜyciu alkoholu (stęŜenie alkoholu od 0,2 promila do 0,5 promila) stwarza zagroŜenie w ruchu drogowym?
o Tak, o Tak, ale tylko dla siebie, o Nie, o Nie mam zdania,
11
4. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe rowerzysta będący w stanie po spoŜyciu alkoholu (stęŜenie alkoholu od 0,2 promila do 0,5 promila) stwarza zagroŜenie w ruchu drogowym?
o Tak, o Tak, ale tylko dla siebie, o Nie, o Nie mam zdania,
5. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe naleŜy wymierzać surowe kary osobom, które najpierw piły alkohol, a potem kierowały pojazdami na drogach?
o tak, o tak, ale tylko osobom z największą zawartością alkoholu w
organizmie, o tak, ale tylko tym, które jednocześnie spowodowały wypadek
drogowy, o nie, o nie mam zdania,
6. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe wyŜsze kary za kierowanie pojazdami przez osoby, które wcześniej piły alkohol spowodują, Ŝe takich osób będzie mniej?
o Tak, o Być moŜe, ale nie mam pewności, o Nie, o Nie mam zdania,
7. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe akcje promujące trzeźwość na drogach mogą
przynieść poŜądane rezultaty? o Tak, o Raczej tak, o Nie, o Nie mam zdania,
8. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe ograniczenie miejsc, w których sprzedawany jest alkohol moŜe zmniejszyć liczbę kierujących pojazdami po wypiciu alkoholu?
o Tak, o Raczej tak, o Nie, o Nie mam zdania,
12
9. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe ograniczenie czasu, w którym sprzedawany jest alkohol moŜe zmniejszyć liczbę kierujących pojazdami po wypiciu alkoholu?
o Tak, o Raczej tak, o Nie, o Nie mam zdania.
Rozdział 5.2 Wyniki ankiety i ich analiza
PoniŜej przedstawiam wyniki przeprowadzonej ankiety. JeŜeli odpowiedzi
respondentów wykazywały róŜnice zaleŜne od płci, wykształcenia lub wieku, to
zostały one graficznie przedstawione. JeŜeli takie zaleŜności nie były
dostrzegalne, to róŜnice te pominięto. Wszystkie wykresy podają wielkości w
procentach.
1. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe nietrzeźwy kierowca samochodu (stęŜenie alkoholu powyŜej 0,5 promila) stwarza zagroŜenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym?
o Tak, 43 o Tak, ale tylko dla siebie, 4 o Nie, 0 o Nie mam zdania, 1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Tak Tak. aletylko dla
siebie
Nie Nie mamzdania
13
2. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe nietrzeźwy rowerzysta (stęŜenie alkoholu powyŜej 0,5 promila) stwarza zagroŜenie w ruchu drogowym?
o Tak, 25 o Tak, ale tylko dla siebie, 10 o Nie, 5 o Nie mam zdania, 8
0
10
20
30
40
50
60
Tak Tak. aletylko dla
siebie
Nie Nie mamzdania
3. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe kierowca samochodu będący w stanie po spoŜyciu alkoholu (stęŜenie alkoholu od 0,2 promila do 0,5 promila) stwarza zagroŜenie w ruchu drogowym?
o Tak, 22 o Tak, ale tylko dla siebie, 9 o Nie, 13 o Nie mam zdania, 4
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Tak Tak. aletylko dla
siebie
Nie Nie mamzdania
14
4. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe rowerzysta będący w stanie po spoŜyciu alkoholu
(stęŜenie alkoholu od 0,2 promila do 0,5 promila) stwarza zagroŜenie w ruchu drogowym?
o Tak, 3 o Tak, ale tylko dla siebie, 6 o Nie, 28 o Nie mam zdania, 11
0
10
20
30
40
50
60
70
Tak Tak. aletylko dla
siebie
Nie Nie mamzdania
Z czterech przedstawionych wyŜej wykresów wynika, Ŝe w odczuciu
społecznym realne zagroŜenie dla wszystkich uczestników ruchu drogowego
stanowią jedynie kierowcy samochodów, zaś rowerzyści tylko wtedy, gdy są w
stanie nietrzeźwości. Gdy rowerzysta jest w stanie po uŜyciu alkoholu, nie
stwarza praktycznie zagroŜenia, nawet dla niego samego zagroŜenie oceniane
jest jako niewielkie.
15
5. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe naleŜy wymierzać surowe kary osobom, które najpierw piły alkohol, a potem kierowały pojazdami na drogach? o tak, 18 o tak, ale tylko osobom z największą zawartością alkoholu w
organizmie, 17 o tak, ale tylko tym, które jednocześnie spowodowały wypadek
drogowy, 11 o nie, 0 o nie mam zdania, 2
0
10
20
30
40
50
60
Tak Tak, ale tylkoosobom znajwi ększązawarto ściąalkoholu worganizmie
Tak, ale tylkotym, które
jednocze śniespowodowały
wypadekdrogowy
Nie Nie mam zdania
Kobiety MęŜczyźni
W. Średnie W. WyŜsze
Wiek 18-45 Wiek 46-65
Ogółem
Z przedstawionego wyŜej zestawienia wynika, Ŝe generalnie wszyscy
respondenci są zgodni, Ŝe osoby kierujące po wypiciu alkoholu naleŜy surowo
karać. U osób z niŜszym wykształceniem oraz u starszych wyraźnie zaznacza się
skłonność do surowszego karania nietrzeźwych sprawców wypadków
drogowych. Dostrzegalne jest takŜe większe zrozumienie, Ŝe juŜ sama jazda w
stanie nietrzeźwości jest naganna, ale u respondentów z wyŜszym
16
wykształceniem oraz u tych, którzy przekroczyli 45 lat. Nasza grupa
ankietowanych nie wykazuje Ŝadnej tolerancji dla nietrzeźwych kierowców, o
czym świadczy brak odpowiedzi „nie”.
6. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe wyŜsze kary za kierowanie pojazdami przez
osoby, które wcześniej piły alkohol spowodują, Ŝe takich osób będzie mniej? o Tak, 9 o Być moŜe, ale nie mam pewności, 25 o Nie, 4 o Nie mam zdania, 10
0
10
20
30
40
50
60
70
Tak Być moŜe, ale nie mampewno ści
Nie Nie mam zdania
Kobiety MęŜczyźni
W. Średnie W. WyŜsze
Wiek 18-45 Wiek 46-65
Ogółem
To zestawienie z kolei wskazuje, Ŝe respondenci pokładają znaczną
ufność w skuteczność karania. Pewność, Ŝe kary są bardzo skuteczne
przejawiają częściej kobiety i osoby z wykształceniem średnim. Przekonanie,
ale juŜ nie takie bezwzględne, wyraŜa znaczna ilość męŜczyzn, a takŜe osoby z
wykształceniem średnim oraz osoby starsze.
17
7. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe akcje promujące trzeźwość na drogach mogą
przynieść poŜądane rezultaty? o Tak, 5 o Raczej tak, 12 o Nie, 27 o Nie mam zdania, 4
0
10
20
30
40
50
60
70
Tak Raczej tak Nie Nie mam zdania
Kobiety MęŜczyźni
W. Średnie W. WyŜsze
Wiek 18-45 Wiek 46-65
Ogółem
Z przedstawionego wyŜej zestawienia wynika natomiast, Ŝe wiara w
skuteczność akcji promujących trzeźwość na drogach nie jest wysoka. Jedyna
wyraźna róŜnica występuje przy porównaniu odpowiedzi „tak” między
kobietami i męŜczyznami. Kobiety bardziej ufają w skuteczność tych akcji.
18
8. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe ograniczenie miejsc, w których sprzedawany jest alkohol moŜe zmniejszyć liczbę kierujących pojazdami po wypiciu alkoholu? o Tak, 6 o Raczej tak, 10 o Nie, 28 o Nie mam zdania, 4
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Tak Raczej tak Nie Nie mam zdania
Kobiety MęŜczyźni
W. Średnie W. WyŜsze
Wiek 18-45 Wiek 46-65
Ogółem
To zestawienie pokazuje, Ŝe w ocenie respondentów nie ma
bezpośredniego związku między ograniczeniem punktów sprzedaŜy alkoholu, a
liczbą nietrzeźwych kierowców. Zdecydowanie na brak takiego związku
wskazują częściej męŜczyźni niŜ kobiety. RównieŜ osoby z wyŜszym
wykształceniem nie dostrzegają takiego związku w większej ilości przypadków
niŜ osoby z wykształceniem niŜszym. ZaleŜność taką dostrzegają częściej osoby
starsze niŜ młodsze.
19
9. Czy uwaŜa Pani/Pan, Ŝe ograniczenie czasu, w którym sprzedawany jest alkohol moŜe zmniejszyć liczbę kierujących pojazdami po wypiciu alkoholu? o Tak, 8 o Raczej tak, 9 o Nie, 25 o Nie mam zdania, 6
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Tak Raczej tak Nie Nie mam zdania
Kobiety MęŜczyźni
W. Średnie W. WyŜsze
Wiek 18-45 Wiek 46-65
Ogółem
Z przedstawionego wyŜej zestawienia wynika, Ŝe większość
respondentów nie wierzy, Ŝe ograniczenie czasu, w którym sprzedawany jest
alkohol, zmniejszy liczbę nietrzeźwych kierowców. Pogląd taki prezentują
częściej męŜczyźni oraz osoby młodsze, a takŜe respondenci z wyŜszym
wykształceniem. Wiarę taką częściej prezentują kobiety niŜ męŜczyźni oraz
osoby starsze.
20
Rozdział 6
Opinia eksperta
W dniu 1 lutego 2010 roku przeprowadziłem wywiad z Przewodniczącym
II Wydziału Karnego Sądu Rejonowego w Przysusze sędzią Krzysztofem
Duchnikiem, zaś w dniu 17 lutego 2010 roku odbyłem rozmowę z Naczelnikiem
Wydziału Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Powiatowej Policji w
Przysusze nadkomisarzem Leszkiem Jędrzejczakiem.
Rozdział 6.1 Opinia sędziego
Michał Szczepański: Czy Pana zdaniem istnieje prosta zaleŜność między
wysokością kary za dane przestępstwo, a ilością takich przestępstw. To znaczy,
czy wyŜsza kara sprawi, Ŝe przestępstw będzie mniej.
Krzysztof Duchnik: Takiej prostej zaleŜności nie ma i nigdy nie było.
Wysokość kary ma z pewnością wpływ na ilość popełnianych przestępstw, ale
trudno powiedzieć, czy wpływ ten jest znaczny. Wysokość kary jest tylko
jednym z elementów wpływającym na to, czy dane przestępstwo zostanie
popełnione. Myślę, Ŝe większy wpływ na ilość popełnianych przestępstw ma ich
wykrywalność. MoŜemy nawet wyobrazić sobie taką sytuację, Ŝe kara zostanie
znacznie zwiększona, a jednocześnie ilość przestępstw wzrośnie. Wystarczy,
Ŝeby wykrywalność się zmniejszyła lub w skrajnych wypadkach spadła do zera,
a ilość przestępstw będzie rosła, pomimo bardzo wysokich kar. Koncepcja, Ŝe
moŜna zmniejszyć ilość przestępstw tylko zwiększając kary, ciągle jest
popularna, ale tylko wśród polityków populistów.
21
MS: Czy uwaŜa Pan, Ŝe wyŜsze kary dla nietrzeźwych kierowców spowodują, Ŝe
na naszych drogach będzie ich mniej?
KD : Trudno na to pytanie odpowiedzieć. Na pewno samo tylko surowsze
karanie, albo nic nie zmieni, albo zmieni niewiele. Wydaje mi się, Ŝe oprócz
wspomnianej juŜ wykrywalności, musiałby jeszcze nastąpić wzrost świadomości
społecznej, a ściślej, kierowcy musieliby zrozumieć, Ŝe kierując pojazdem w
stanie nietrzeźwości lub po uŜyciu alkoholu, stanowią bardzo powaŜne
zagroŜenie dla siebie i dla innych uŜytkowników dróg. Myślę, Ŝe obecnie ta
świadomość jest stosunkowo niska.
MS: Czy to co Pan powiedział o niskiej świadomości społecznej oznacza, Ŝe
kierowcy nie rozumieją, Ŝe kierując pojazdami po wypiciu alkoholu, zachowują
się nagannie?
KD : Czasami rzeczywiście tak jest. Chodzi oczywiście kierowców, którzy
mimo spoŜytego alkoholu mają świadomość tego co robią. Część nietrzeźwych
kierowców – na szczęście niewielka – ma tak duŜą zawartość alkoholu w
organizmie, Ŝe nie bardzo wie co robi. Pozostali nie zawsze są przekonani, Ŝe
robią coś złego. Tłumaczą się, Ŝe przecieŜ nikomu nie zrobili nic złego, Ŝe
jechali wolno i bocznymi drogami, Ŝe przejechali tylko kilkadziesiąt metrów.
Nie rozumieją, Ŝe jazda bocznymi drogami albo mały dystans do przejechania,
ma wpływ (i to raczej niewielki) tylko na wymiar kary.
MS: Wspomniał pan o karze. Od czego zaleŜy wymiar kary w sprawach
nietrzeźwych kierowców oraz kierowców w stanie po uŜyciu alkoholu?
KD : Głównie od zawartości alkoholu w organizmie oskarŜonego. Sąd bierze
pod uwagę takŜe inne okoliczności czynu, czyli wspomniany juŜ rodzaj drogi,
22
którą jechał oskarŜony, jaki odcinek zamierzał przejechać, z jaką jechał
prędkością, czy ruch na drodze był duŜy. Nadto Sąd bierze pod uwagę
okoliczności dotyczące sprawcy przestępstwa, w tym to, czy był wcześniej
karany, jaka jest jego sytuacja rodzinna, a przy karach grzywny takŜe jego stan
majątkowy i dochody.
MS: Czy według Pana oceny moŜna zmniejszyć ilość nietrzeźwych kierowców
przez działania wychowawcze, promujące trzeźwość na drogach?
KD : Na pewno tak. Myślę, Ŝe umiejętnie prowadzone akcje pokazujące skutki
kierowania pojazdami w stanie nietrzeźwości, w połączeniu z rozsądną polityką
karną oraz wykrywalnością, mogą sprawić, Ŝe za kierownicą siądzie mniej osób
nietrzeźwych. Chcę dodać, Ŝe jestem realistą i wiem, Ŝe takie działania będą
wymagały czasu. Skoro juŜ mowa o działaniach wychowawczych, to moim
zdaniem powinny one nie tylko pokazywać, Ŝe kierując w stanie nietrzeźwości
lub po uŜyciu alkoholu zwiększa się prawdopodobieństwo spowodowania
wypadku. Działania edukacyjne powinny takŜe uświadamiać zawodowym
kierowcom, iŜ skazanie za wspomniane przestępstwo lub wykroczenie sprawi,
Ŝe stracą oni pracę. Wynika to z tego, Ŝe najczęściej orzeka się obok kary takŜe
środek karny zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, czyli
zawodowy kierowca, który najpierw pije alkohol, a potem kieruje prywatnym
samochodem osobowym, straci prawo jazdy takŜe na samochody cięŜarowe.
Jest to bardzo powaŜna dolegliwość i nie wszyscy kierowcy zawodowi o tym
wiedzą. Myślę, Ŝe naleŜałoby propagować takŜe i to, Ŝe jazda w stanie
nietrzeźwości (nawet rowerem) jest przestępstwem umyślnym, czyli osoby
skazane za takie przestępstwo mają zamkniętą drogę do wielu zawodów lub
stanowisk.
23
MS: Czy Pana zdaniem ograniczenie dostępności alkoholu moŜe zmniejszyć
ilość nietrzeźwych kierowców?
KD : Na pewno nie. W róŜnych krajach i w róŜnym czasie próbowano
ograniczyć dostęp do alkoholu. Nigdy i nigdzie się to nie udało, a często rodziło
kolejne patologie i wzrost przestępczości.
MS: Dziękuję za rozmowę.
Rozdział 6.2. Opinia policjanta
Michał Szczepański: W swojej pracy na pewno brał Pan udział
w zatrzymywaniu nietrzeźwych kierujących lub kierujących w stanie po uŜyciu
alkoholu. Proszę powiedzieć, czym osoby te tłumaczą swe zachowanie?
Leszek Jędrzejczak: Wygląda to bardzo róŜnie, ale moŜna wyodrębnić dwie
grupy wypowiedzi. Pierwsza dotyczy tego, Ŝe alkoholu wcale nie pili albo, Ŝe
nie pili go na tyle duŜo, aby pokazało to badanie alkomatem. Druga grupa nie
kwestionuje, Ŝe pili alkohol, a następnie kierowali pojazdem, ale ci z kolei
twierdzą, Ŝe nie stwarzali zagroŜenia na drodze.
MS: Jak kierowcy mogą tłumaczyć się, Ŝe nie pili alkoholu, skoro urządzenie
pomiarowa pokazuje, Ŝe w ich organizmie jest alkohol?
LJ : Jedni twierdzą, Ŝe brali leki zawierające alkohol, inni, Ŝe jedli owoce
w duŜych ilościach, najczęściej jabłka. Jeszcze inni tłumaczą, Ŝe alkohol pili, ale
w dniu poprzedzającym zatrzymanie.
24
MS: Co mówią kierowcy, którzy powołują się na to, Ŝe nie stwarzali zagroŜenia
na drodze?
LJ : Najczęściej twierdzą, Ŝe jechali boczną drogą, Ŝe ruch na drodze był bardzo
mały, Ŝe jechali wolno, Ŝe mieli do przejechania tylko kilkadziesiąt metrów,
wreszcie, Ŝe doskonale się czuli.
MS: Czym jeszcze tłumaczą się kierowcy?
LJ : Czasami dodają teŜ okoliczności, które w ich ocenie stwarzały „stan
wyŜszej konieczności”, to znaczy, Ŝe musieli wrócić do domu, a kierowca, który
miał być trzeźwy teŜ pił alkohol. Mówią teŜ, Ŝe odebrali waŜny telefon i musieli
gdzieś pilnie jechać. Reszta tłumaczeń kierowców bazuje na podobnych
schematach.
MS: Na koniec chciałbym spytać, co Pana zdaniem naleŜy zrobić, aby mniej
osób siadało za kierownicę po wypiciu alkoholu?
LJ : Na pewno naleŜy prowadzić róŜne działania uświadamiające, jak
niebezpieczne jest prowadzenie pojazdu w takim stanie oraz, jakie są tego
konsekwencje prawne (kary, zakazy prowadzenia pojazdów). Myślę, Ŝe takie
działania edukacyjne naleŜałoby prowadzić juŜ gimnazjum, a z pewnością
w większym zakresie w szkołach średnich.
MS: Dziękuję za rozmowę.
25
Rozdział 7
Działalność wychowawcza
Od wielu lat zarówno w Polsce, jak i w innych krajach prowadzona jest
działalność edukacyjna mająca na celu wytworzenie w kierowcach
świadomości, Ŝe nie wolno prowadzić pojazdów po wypiciu alkoholu.
Elementami takiej działalności są z pewnością bilbordy obrazujące skutki
wypadków.
W wielu szkołach prowadzone są pogadanki przez funkcjonariuszy ruchu
drogowego. Dotyczą one głównie ogólnych zasad bezpiecznego korzystania
z dróg publicznych, ale dzieciom i młodzieŜy przekazywane są takŜe informacje
o skutkach prowadzenia pojazdów po wypiciu alkoholu.
Przepisy dotyczące wydawania prawa jazdy zawierają takŜe obowiązek
przedstawiania skutków prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwości i po
uŜyciu alkoholu. Mówi o tym paragraf 2 ust. 1 pkt 1 „c” Załącznika nr 3
„Program szkolenia kandydatów na kierowców lub motorniczych” do
rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 roku (Dz. U.
Nr 217, poz. 1834 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem, absolwent kursu
powinien posiadać wiadomości, umiejętności i zachowania umoŜliwiające
bezpieczne kierowanie pojazdem, w tym co najmniej dawać dowód znajomości
i dobrego zrozumienia wpływu na funkcje percepcyjne, podejmowane decyzje,
czas reakcji lub zmianę zachowania kierującego pojazdem m.in. alkoholu lub
innego podobnie działającego środka.
W zaleŜności od kraju, działalność wychowawcza przybiera takŜe inne
formy. Zostały one przedstawione w raporcie „StęŜenie alkoholu we krwi.
Regulacje prawne na świecie” – „ChociaŜ ogólnie wiadomo, Ŝe prowadzenie po
spoŜyciu alkoholu jest potencjalnie niebezpieczne, istnieją pewne dowody na to,
Ŝe niektórzy ludzie nie są świadomi prawnych ograniczeń BAC (ang. blood
alcohol concentration – stęŜenie alkoholu we krwi – przyp. M.S.), ani teŜ nie
26
wiedzą ile alkoholu moŜna wypić nim się osiągnie ten limit (The Century
Council, 1998). Kampanie edukacyjne prowadzone w celu podniesienia ogólnej
świadomości obowiązujących ograniczeń BAC uznawane są za efektywny
sposób redukowania ilości przypadków prowadzenia pojazdów po spoŜyciu
alkoholu i zagroŜeń z tym związanych (Scheinberg & Stouffer, 1999; Bloomberg,
1992; Worden et al., 1989). Kampanie takie były realizowane w wielu
państwach przez róŜne organizacje, m.in. agendy rządowe, organizacje
branŜowe i grupy nacisku, np. Mothers Against Drunk Driving (MADD – Matki
Przeciwko Pijanym Kierowcom) w USA. (…) W stosunku do kierowców, którzy
prowadzili po pijanemu, stosuje się nieraz karę pouczenia w nadziei, Ŝe
doświadczenie to wpłynie na ich przyszłe zachowanie, gdyŜ zdadzą sobie sprawę
z krzywdy, którą mogliby wyrządzić innym. W USA, wśród stosowanych sankcji
znajdują się m.in. wizyty w prosektorium lub w szpitalu, aby pokazać ofiary
pijanych kierowców, jak równieŜ obowiązkowe rozmowy z poszkodowanymi lub
ich rodzinami. Skuteczność podobnych metod jest bardzo róŜna, jeśli chodzi
o wpływ na zmianę postaw i przyszłe zachowanie (Kingsnorth, 1991; Fors
& Rójek, 1991).4”
Rozdział 8
Ograniczenie dostępu do alkoholu
Ograniczenia te moŜemy podzielić na kilka grup. Pierwszą z nich
z pewnością będzie „prohibicja”, czyli całkowity lub częściowy zakaz produkcji
i dystrybucji napojów alkoholowych.
Najbardziej znana jest prohibicja obowiązująca w latach 1920-1933
w Stanach Zjednoczonych. Mniej znane są prohibicje obowiązujące w Rosji
(1914-1923), w Norwegii (1919-1926), w Finlandii (1919-1931), w niektórych
prowincjach Kanady (1901-1948) i w Islandii (1915-1922).
4 Raport opublikowany na stronie internetowej www.pijanikierowcy.pl
27
Kolejna grupa ograniczeń, to ograniczenia z uwagi na wiek kupujących.
Najczęściej alkohol moŜna kupić, gdy jest się pełnoletnim, ale na przykład
w Szwecji mocne trunki moŜna kupić tylko w specjalnych sklepach
monopolowych (Systembolaget) i po ukończeniu 20 lat5.
Następna grupa ograniczeń, to ograniczenia dotyczące miejsca sprzedaŜy
alkoholu. Najczęściej chodzi tu o szkoły lub szpitale.
Czasami występują takŜe ograniczenia czasu, w którym sprzedawany jest
alkohol. Chodzi tu albo o dzień tygodnia, albo o konkretne godziny.
Kolejna grupa ograniczeń, to ta, która wynika ze szczególnych wydarzeń,
na przykład wybory.
W polskim prawie kwestia dostępu do alkoholu uregulowana jest przede
wszystkim w ustawie z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz.
473 z późn. zm.). Art. 14 tej ustawy mówi, Ŝe zabrania się sprzedaŜy, podawania
i spoŜywania napojów alkoholowych między innymi na terenie szkół oraz
innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych
i domów studenckich; na terenie zakładów pracy oraz miejsc zbiorowego
Ŝywienia pracowników; w miejscach i czasie masowych zgromadzeń;
w środkach i obiektach komunikacji publicznej.
Kolejny artykuł tej ustawy wskazuje, Ŝe zabrania się sprzedaŜy
i podawania napojów alkoholowych:
1) osobom, których zachowanie wskazuje, Ŝe znajdują się w stanie
nietrzeźwości;
2) osobom do lat 18;
3) na kredyt lub pod zastaw.
5 Informacje ze strony internetowej www.wikipedia.pl
28
Rozdział 9
Propozycje rozwiązania problemu
Wracając do tytułu niniejszej pracy, to moim zdaniem wszystkie trzy
elementy kształtowania rzeczywistości muszą być stosowane jednocześnie,
aby doprowadzić do zmniejszenia ilości nietrzeźwych kierowców na naszych
drogach, to znaczy odpowiednia kara, działania wychowawcze oraz
ograniczenia w dostępności alkoholu. PoniŜej spróbuję uzasadnić,
Ŝe skuteczność tych trzech rodzajów działań nie jest taka sama. Nie wszystkie
z tych działań są przy tym proste w realizacji. Nie wszystkie z nich przyniosą
teŜ skutki w bliskiej przyszłości.
Rozdział 9.1 Kara
Co do kary, a ściślej zwiększenia jej wysokości za jazdę w stanie
nietrzeźwości lub po uŜyciu alkoholu, to jest to sposób najprostszy i moŜliwy
do bardzo szybkiego wprowadzenia. Wystarczy odpowiednia ustawa, która
znowelizuje kodeks karny i kodeks wykroczeń. Jego skuteczność, jako
samodzielnego sposobu rozwiązania problemu jest jednak wątpliwa.
Z przedstawionej wyŜej opinii sędziego Krzysztofa Duchnika wynika, Ŝe
sama wysokość kary nie musi sprawić, Ŝe nietrzeźwych kierowców będzie
mniej. Musi jeszcze mieć miejsce wykrywalność na wysokim poziomie.
Trzeba pamiętać takŜe o tym, Ŝe kara jako taka odnosi się do czynu
karalnego, który juŜ miał miejsce, a nam chodzi o działania prewencyjne na
przyszłość. Surowa kara na tę przyszłość moŜe wpływać, ale jedynie jako
element odstraszający.
29
Plusy Minusy
1. Szybkość we wprowadzeniu
surowych kar,
2. Brak oporu społecznego,
1. Działanie po fakcie –
przestępstwo juŜ nastąpiło,
2. Wysokie koszty utrzymania
skazanych w zakładach karnych,
3. Skuteczność uzaleŜniona od
wykrywalności.
Rozdział 9.2 Wychowanie
Co do działań mających uświadamiać kierowców, Ŝe jazda w stanie
nietrzeźwości lub po uŜyciu alkoholu jest naganna, to taka praca wychowawcza
ma ten plus, Ŝe odnosi się do przyszłości.
Jej ewidentnym mankamentem jest to, Ŝe taki proces wychowawczy jest
na pewno długotrwały, a co za tym idzie kosztowny. Rodzi się pytanie, kto
miałby ponieść koszty takiej działalności edukacyjne.
Moim zdaniem źródła finansowania takiej kampanii edukacyjnej mogą
być trzy.
Po pierwsze, kaŜdy skazany za przestępstwo jazdy w stanie nietrzeźwości
lub za wykroczenie jazdy w stanie po uŜyciu alkoholu, musiałby zapłacić jakąś
kwotę na ten cel.
Po drugie, kaŜda osoba przystępująca do egzaminu na prawo jazdy
uiszczałaby niewielką opłatę na edukowanie wszystkich kierowców.
Po trzecie, taka działalność edukacyjna mogłaby być dofinansowana
z odpisów podatkowych.
Przedstawiona propozycja dotyczy edukacji ogólnej, dotyczącej
wszystkich kierowców.
30
MoŜliwa jest takŜe edukacja szczególna, to znaczy obejmująca
poszczególnych kierowców, którzy kierowali pojazdem w stanie nietrzeźwości
lub po uŜyciu alkoholu.
Mogłaby to być kara dodatkowa – udział w zajęciach pokazujących, jakie
mogą być skutki kierowania pojazdami po wcześniejszym wypiciu alkoholu.
W trakcie takich zająć mogłyby być pokazywane filmy i zdjęcia z wypadków
drogowych. MoŜna sobie nawet wyobrazić zastosowanie w toku takich zajęć
bardziej drastycznych środków, jak – stosowana w USA – wizyta
w prosektorium, albo spotkania z ofiarami wypadków lub z ich rodzinami.
Jest jeszcze jedna moŜliwość, która z pewnością cieszyłaby się duŜym
zainteresowaniem kierowców jadących po wypiciu alkoholu.
MoŜna wyobrazić sobie taką sytuację, Ŝe sąd orzeka zakaz prowadzenia
określonych pojazdów, a udział w zajęciach edukacyjnych skracałby okres
obowiązywania tego zakazu.
Podobne rozwiązanie juŜ przecieŜ istnieje, ale dotyczy ono punktów
karnych za wykroczenia drogowe, których część raz w roku moŜe być usunięta
z ewidencji, po udziale kierowcy w odpowiednim szkoleniu.
Plusy Minusy
1. Działanie ukierunkowane na
przyszłość,
2. MoŜliwość wsparcia przez
organizacje pozarządowe,
3. MoŜliwość oddziaływania na
osoby młode, czyli podatne na
wychowanie.
1. Wysokie koszty,
2. Długotrwałość procesu,
3. Trudna weryfikowalność
skuteczności.
31
Rozdział 9.3 Ograniczanie dostępu
Co do ograniczenia dostępu do alkoholu, to działania skrajne, czyli
prohibicja, nie wchodzą oczywiście w rachubę. Ocena prohibicji mającej
miejsce w Stanach Zjednoczonych jest tak negatywna, Ŝe nikt na taką operację
się nie zdecyduje.
RównieŜ podwyŜszenie wieku osób, którym moŜna sprzedać alkohol, nie
jest w Polsce moŜliwe. Przyjęty wiek 18 lat jest taki sam, jak wiek uzyskania
pełnoletniości, czyli uzyskania praw obywatelskich i trudno byłoby
doprowadzić do sytuacji, w której dwudziestolatek nie moŜe kupić alkoholu.
PrzecieŜ jest obywatelem, a picie alkoholu w rozsądnych (niskich) ilościach nie
jest z pewnością naganne.
MoŜliwe są natomiast wprowadzenia ograniczeń co do miejsc, w których
sprzedawany jest alkohol. Takie ograniczenia istnieją (art. 14 ustawy z dnia 26
października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.), ale moim
zdaniem są one bardzo mało skuteczne.
UwaŜam, Ŝe naleŜałoby zakazać sprzedaŜy alkoholu
wysokoprocentowego w sklepach, nie mających monitoringu, a dopuścić go do
sprzedaŜy tylko w jednostkach handlowych wyposaŜonych w kamery.
Taka sytuacja doprowadziłaby do dwóch skutków jednocześnie. Po
pierwsze, skoro wszystko jest nagrywane, to sprzedawcy obawialiby się
sprzedać alkohol osobom nietrzeźwym, a po drugie, obecność kamer
eliminowałaby z takich sklepów nieletnich.
Mankamentem takiego rozwiązania jest zarzut naruszenia swobody w
handlu, ale przecieŜ wolności handlu alkoholem wysokoprocentowym i tak nie
ma, gdyŜ trzeba mieć na jego sprzedaŜ koncesję.
UwaŜam, Ŝe naleŜałoby wprowadzić całkowity zakaz sprzedaŜy
wszelkich alkoholi na stacjach benzynowych. Dopuszczenie do sprzedaŜy
32
alkoholu na tych stacjach jest moim zdaniem krokiem wstecz, w dąŜeniu do
ograniczenia liczby nietrzeźwych kierowców.
Myślę, Ŝe celowym jest wprowadzenie takŜe ograniczenia czasu, w
którym alkohol moŜe być sprzedawany. Nie jest to z pewnością pomysł zbyt
popularny, gdyŜ jego przeciwnicy będą odwoływać się do mało skutecznego
zakazu sprzedaŜy alkoholu przed godziną 13.00. Nie dość, Ŝe był on łatwo
obchodzony, to jeszcze pochodził z czasów realnego socjalizmu.
Myślę, Ŝe naleŜałoby wprowadzić zakaz, ale dotyczący sprzedaŜy
mocnych alkoholi w niedziele albo w soboty i niedziele. Za trafnością tej
koncepcji dla potrzeb ograniczenia ilości nietrzeźwych kierowców przemawiają
wyniki zamieszczone na stronie internetowej Komendy Głównej Policji, a
dotyczące wypadków drogowych z udziałem nietrzeźwych kierowców w
poszczególne dni tygodnia. Wynika z niej jednoznacznie, Ŝe sobota i niedziela
to czas, gdy na drogach pojawia się najwięcej osób nietrzeźwych, w tym
najwięcej nietrzeźwych kierowców6.
6 Wykres ze strony internetowej www.policja.pl
33
Plusy Minusy
1. Oddziaływanie nie tylko na
kierujących pojazdami, ale
teŜ na młodzieŜ,
2. Większa kontrola obrotu
alkoholem.
1. Opór społeczny przed
ograniczaniem dostępu do
alkoholu,
2. Zmniejszenie sprzedaŜy
spowoduje zmniejszenie
wpływów do budŜetu
państwa,
3. Pojawi się „czarny rynek”,
co spowoduje nagminne
łamanie prawa, a takŜe
zmniejszy wpływy do
budŜetu państwa,
Rozdział 10
Podsumowanie
Mając do wyboru trzy sposoby kształtowania rzeczywistości na naszych
drogach, to uwaŜam, Ŝe na pierwszym miejscu naleŜałoby umieścić działania
wychowawcze. Powinny one być finansowane głównie z środków
pochodzących od sprawców przestępstw jazdy w stanie nietrzeźwości.
Oprócz występującej juŜ w takich akcjach tematyki skutków kierowania
pojazdem w stanie z ograniczoną percepcją i szybkością reakcji, powinny one
pokazywać, Ŝe takie przestępstwa odbiorą zawodowym kierowcą moŜliwość
wykonywania pracy, a takŜe, iŜ zamkną one drogę do wielu zawodów
i stanowisk (mówił o tym sędzia Krzysztof Duchnik).
34
Na drugim miejscu powinno postawić się rozsądne ograniczenie
dostępności do alkoholu. Jest to temat bardzo delikatny, ale na pewno alkohol
nie moŜe być sprzedawany na stacjach benzynowych, gdyŜ przebywają na nich
głównie kierowcy pojazdów mechanicznych, a ekspozycja alkoholi zachęca do
ich zakupu i spoŜycia. Stacje paliw są przy tym czynne najczęściej całą dobę,
czyli mają bardzo długi czas stymulowania zakupu alkoholi. Takie rozwiązanie
z pewnością natrafi na opór właścicieli tych stacji oraz producentów alkoholu.
Lobbując za utrzymaniem obecnej sytuacji będą oni z pewnością powoływać się
na prawo do wolnego handlu.
Myślę, Ŝe ograniczenie sprzedaŜy alkoholu wysokoprocentowego tylko do
sklepów monitorowanych byłoby celowe i społecznie akceptowalne.
Moim zdaniem najmniejsze szanse powodzenia ma zakaz sprzedaŜ
alkoholu wysokoprocentowego w soboty i niedziele albo tylko w niedziele.
Wszelkie działania zbliŜone do jakiejś formy prohibicji z pewnością
natrafią na opór naszego społeczeństwa.
Wydaje mi się, Ŝe nawet zaangaŜowanie Kościoła Rzymsko-katolickiego
w zakaz sprzedaŜy alkoholu w niedziele przyniesie niewielkie skutki. Po prostu
opór społeczny przed takim zakazem jest zbyt duŜy.
Na trzecim miejscu naleŜałoby postawić politykę karną, z tym, Ŝe polityka
taka musi być powiązana z wysoką wykrywalnością.
35
Bibliografia i źródła
1. Kodeks karny – Komentarz – Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis –
Warszawa 2004,
2. Kodeks wykroczeń – Komentarz, Marek Bojarski i Wojciech Radecki –
Wydawnictwo C.H. Beck – Warszawa 2000,
3. Wykroczenia drogowe – Komentarz, Ryszard Stefański – Zakamycze
2005,
4. Kodeks drogowy – Komentarz do ustawy i aktów wykonawczych –
Wydawnictwo Prawno-Ekonomiczne INFOR – Warszawa 1999
5. Strona www.autocentrum.pl
6. Strona www.policja.pl
7. Dane statystyczne Komendy Powiatowej Policji w Przysusze
8. Strona www.pijanikierowcy.pl
9. Strona www.wikipedia.pl
10. Przepisy prawa opublikowane w Dziennikach Ustaw
