1

Ogólnopolskie branżowe/tematyczne spotkanie sieciujące dla pracowników

zaangażowanych w proces wsparcia istniejących przedsiębiorstw społecznych:

doradców biznesowych, pracowników monitorujących PES i PS, konsultantów

regionalnych ds. zamówień publicznych

Bałtów, 26-27 września 2017 r.

Spotkanie było zorganizowane w ramach projektu „Forum Aktywności Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES)”, finansowanego ze środków EFS w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój. W spotkaniu udział wzięło 76 osób (pracownicy OWES- głównie doradcy biznesowi, doradcy specjalistyczni). Spotkanie było moderowane przez Joannę Boduch-Paw oraz Iwonę Sztorc. Spotkanie obejmowało następujące typy aktywności:

(1) Prezentacje:

prezentacja Andrzeja Jabłońskiego (wójta gminy Bałtów) mówiąca o rozwoju społeczno-gospodarczym gminy Bałtów opartym o ideę ekonomii społecznej i partnerstwa trójsektorowego.

prezentacja Marka Materka (prezydenta Starachowic) prezentująca podejmowane na terenie miasta działania prospołeczne oraz działania starachowickich samorządów na rzecz wspierania ekonomii społecznej.

2

(2) Prezentacja przedstawiciela Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz dyskusja dot. zaproponowanych zmian Prezentacja Jakuba Schimanka (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) dotyczyła propozycji zmian Standardów działania Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej oraz listy sprawdzającej do weryfikacji statusu przedsiębiorstwa społecznego.

Modyfikacja standardów usług OWES dotyczyła głównie zmian tzw. porządkujących, dopasowania do Wytycznych dla CT 9 oraz uporządkowania wskaźników. Omówione zmiany dotyczyły 6 obszarów: 1. Standardy formalno-organizacyjne:

dopracowanie Standardu A.1.4 w zakresie ścieżek dostępu do akredytacji;

doprecyzowanie Standardu A.1.5 dotyczącego współpracy z ROPS;

dostosowanie zapisów dot. partnerstwa do nowelizacji ustawy wdrożeniowej;

zmiana nazewnictwa: Kierownik OWES na Koordynator merytoryczny;

uproszczenie Standardów dot. miejsca świadczenia usług przez OWES. 2. Standardy etyczne:

wprowadzenie odwołania do Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020.

3. Standardy usług animacji lokalnej:

obejmowanie animacją także JST oraz włączenie współpracy z PUP;

kompetencje animatora powinny zostać zweryfikowane (np. przez test, referencję lub rozmowę kwalifikacyjną);

wskazanie katalogu form założeń do utworzenia PS wypracowanych przez grupy inicjatywne;

wprowadzenie definicji środowiska z Wytycznych CT 9;

rezygnacja ze Standardu C.4.5; 4. Standardy realizacji usług rozwoju ekonomii społecznej:

dodanie zapisów o weryfikacji kompetencji doradcy;

rezygnacja ze Standardu D.1.6;

modyfikacja standardów efektywnościowych.

3

5. Standardy realizacji usług wsparcia przedsiębiorstw społecznych:

wprowadzenie karty monitoringu;

rozbudowanie wymogów kwalifikacji dla doradcy biznesowego o zarządzanie podmiotem gospodarczym;

wymóg weryfikacji kompetencji doradcy biznesowego. 6. Standardy instrumentów wsparcia:

możliwości zapewniania przez OWES dostępu do szkoleń zewnętrznych;

połączenie standardów dot. oceny szkoleń i ewaluacji szkoleń;

dodanie weryfikacji kompetencji osób prowadzących szkolenia;

wprowadzenie doradztwa z zakresu zamówień publicznych i zakresu doradztwa;

wprowadzenie wspólnych regulaminów udzielania wsparcia finansowego w województwie.

W drugiej części wystąpienia Jakub Schimanek omówił listę sprawdzającą do weryfikacji statusu przedsiębiorstwa społecznego. Po zakończeniu prezentacji moderatorzy zainicjowali dyskusję moderowaną. W dyskusji udział wzięli przedstawiciele OWES, którzy mieli możliwość zadawania pytań oraz wyrażania swoich opinii na temat planowanych zmian w Standardach działania Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej oraz listy sprawdzającej do weryfikacji statusu przedsiębiorstwa społecznego. Jakub Schimanek na bieżąco udzielał odpowiedzi. W tej części spotkania moderatorzy zebrali od uczestników pytania i komentarze. Dotyczyły one następujących zagadnień:

terminu stosowania przez OWESy wspólnych procedur (uwaga od uczestników dotyczyła faktu, że przy już obecnie realizowanych projektach nie będzie to możliwe); Odpowiedź: Termin stosowania wspólnych procedur będzie obowiązywał od nowych konkursów.

niejasności w definicji przedsiębiorstwa społecznego, czy np. spółdzielnia socjalna z jednym pracownikiem ma być wpisana na listę PS; Odpowiedź: Należy rozpatrzyć wszystkie przesłanki, które stanowią o tym że PES może stać się PS np. czy taka spółdzielnia nie jest w upadłości.

kwestii pomocy de minimis i wielu rozbieżności z tym związanych (np. na którym etapie wsparcia występuje pomoc de minimis? czy każda forma wsparcia jest pomocą de minimis? kiedy następuje moment przyznania pomocy?); Odpowiedź: UOKIK przygotuje dokument określający, które wsparcie jest pomocą de minimis.

4

niespójności w definicjach pomiędzy przedsiębiorstwem nowopowstałym a przedsiębiorstwem istniejącym; Odpowiedź: Należy doprecyzować te definicje!

kwestii monitorowania i szczegółów dot. karty monitoringowej; Odpowiedź: W karcie monitoringu będą dane statystyczne zbieżne, z tym co OWESy raportują.

ewaluacji działań OWES oraz tego, kto będzie ją przeprowadzał; Odpowiedź: Ewaluację będzie prowadził ROPS.

kwalifikacji doradcy biznesowego związanych z doświadczeniem w zarządzaniu podmiotem gospodarczym; Odpowiedź: Będzie to jeden z wymogów.

terminu w jakim pojawią się Wytyczne przygotowane przez MRPiPS. Odpowiedź: Koniec września nie jest realnym terminem na ukazanie się kompletnych Wytycznych.

Dodatkowo uczestnicy zostali poproszeni o wpisywanie swoich uwag i przemyśleń dot. wyzwań systemowych w pracy OWES. Przez dwa dni spotkania każdy uczestnik miał możliwość zapoznania się z przemyśleniami innych osób oraz dopisania własnych refleksji na przygotowanym flipcharcie. Wpisy uczestników dotyczyły:

definicji PS, która powinna uwzględniać różne formy prawne i ich różnorodność, a nie być przygotowana pod spółdzielnie socjalne, bo to jest nierówne traktowanie podmiotów;

każda fundacja, stowarzyszenie, spółka non- profit itd. powinny mieć równą szansę stania się PS, natomiast warunki są trudne i wręcz zaporowe do spełnienia. Wymóg 3 miejsc pracy jest często niemożliwy do spełnienia, każdy podmiot gospodarczy zaczyna zatrudnienie od 1 osoby, ze względu na koszty i rynek. Część podmiotów, które chciałyby zacząć od 1 osoby rezygnują, a lepsze jedno miejsce pracy niż żadne!

która akredytacja jest ważna (pierwsza przyznana, która została cofnięta, czy druga przyznana wg nowych zasad)?

potrzeba obniżenia wskaźnika % w proporcji zatrudnienia np. do 10% osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i chodziłoby o działalność gospodarczą a nie całego podmiotu;

brak komunikacji w instytucjach typu PUP, OPS itd. np. trudności związane z dostarczaniem przez uczestników zaświadczeń do dotacji;

5

zmieniające się wytyczne w trakcie realizacji projektu- paradoks np. wsparcie pomostowe na starych zasadach, przedłużone wsparcie pomostowe na nowych, nierówne warunki dla PS jednego OWESu;

refundacja składek ZUS dla spółdzielni w praktyce nie działa;

różne interpretacje tych samych przepisów przez różne IZ;

długi czas oczekiwania na odpowiedź od IZ (do kilku miesięcy);

długi czas realizacji procedury rejestracji/zmian w KRS.

(3) Warsztaty moderowane Uczestnicy spotkania zostali podzieleni na dwie grupy, każda z grup uczestniczyła w dwóch półtoragodzinnych warsztatach. Temat I warsztatów ,,Jak pracować z trudnym klientem?” Prowadzący: Jarek Wypyszyński, moderator Iwona Sztorc Wnioski wypracowane na warsztatach:

Wsparcie OWES nie jest dla każdego!

Grupy inicjatywne łatwiejsze w pracy, niż tzw. ,,zlepianie” członków PS.

Możliwość dopasowywania formy prawnej PS do ,,trudnego klienta”.

W pracy doradcy biznesowego ważne są granice interwencji, dbałość o autonomię PS.

Różne podejścia w pracy doradcy ,,OWES to wskaźnik czy idea?”

Bardzo ważna jest edukacja ekonomiczna!

Kluczowy w pracy z trudnym klientem jest dobór indywidualnej ścieżki wsparcia.

Nie ma trudnych klientów: są klienci dobrzy i bardzo dobrzy. Temat II warsztatów ,,Metody pracy (ścieżki pracy) doradcy biznesowego” Prowadzący: Andrzej Zbroja, moderator Joanna Boduch-Paw Wnioski wypracowane na warsztatach: Trudności w pracy doradcy:

6

Praca doradcy to praca u podstaw, często na nierealnych pomysłach biznesowych.

Brak własnej inicjatywy, niska motywacja ze strony klientów, roszczeniowość, niewystarczająca identyfikacja z grupą, brak podejmowania odpowiedzialności, konflikty wewnętrzne, brak liderów. Wszystko to składa się na pracę doradcy, który musi być nie tylko dobrze przygotowany biznesowo, ale też psychologicznie i mieć umiejętności interpersonalne.

Dostępność czasowa doradców – klienci chcieliby mieć taką dostępność o każdej porze.

Wybór i ocena Grup Inicjatywnych do dotacji – realne szanse utrzymania się na rynku vs wskaźniki.

Weryfikowalność uczestników – utrzymanie osób w „wykluczeniu”.

Problem z rozgraniczeniem zadań w ramach pełnionych funkcji.

Metody pracy stasowane przez doradców:

Ustalenie reguł z klientem- regulamin pracy.

Maksymalne uproszczenie języka i pojęć – duża waga komunikacji werbalnej.

Mówienie językiem korzyści, wskazywanie ich.

Angażowanie całej Grupy Inicjatywnej, ale ze wskazaniem lidera.

Uczenie liderów delegowania zadań, zarządzania sobą i grupą w czasie.

Ważne jest aby „otworzyć” klienta – misja cierpliwość.

Radzenie sobie z roszczeniowością:

Spisanie kontraktu – elementy, w których mogę pomóc, a w których nie, ustalenie dostępności czasowej.

Asertywność – nie dajemy cedować odpowiedzialności na doradcę, zachowujemy dystans,

Dajemy wędkę nie rybę.

Doradca powinien rozdzielać prace według kompetencji, co może dać jedynie wzajemne poznanie.

Motywowanie:

Dobór argumentów do potrzeb klienta.

7

Wsparcie psychologiczne dla klienta najlepiej na początku.

Skuteczny doradca ma:

Wiedzę merytoryczną, ale też biznesową o lokalnym rynku + znajomości, aby ułatwić działanie PES.

Umiejętność diagnozy zasobów – pomysłów biznesowych.

Umiejętność słuchania.

Doświadczenie w prowadzeniu działalności.

Autorytet i umiejętność zyskiwania zaufania.

Empatię – rozmawia z klientem z tego samego poziomu.

Ważne są kompetencje całego zespołu, umiejętności urealnienia pomysłów, przewidywania tego, co może się zdarzyć.

(4) Prezentacja oraz dyskusja dot. wymiaru branżowego sieciowania Prezentacja Jarka Kuby (Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Krzemienny Krąg”) mówiąca na temat:

wymiaru branżowego sieciowania przedsiębiorstw społecznych;

ekonomizacji partnerstw lokalnych;

tworzenia związków partnerstwa lokalnego z rynkiem;

roli partnerstwa lokalnego w rozwiązywaniu problemów społecznych;

istoty, zasad funkcjonowania i znaczenia klastrów.

Wystąpienie Jarka Kuby połączone było z dyskusją uczestników oraz pytaniami dot. głównie zasad funkcjonowania klastrów.

(5) Praca w grupach

Pracę w grupach nadzorował Rafał Krenz (Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych Collegium Civitas i Centrum CAL). Sala została podzielona na 3 grupy, z których pierwsza pracowała nad tematem ,,Wzmacniamy sieć”, druga nad ,,Autonomią sieci”, trzecia odniosła się do tematu ,,Samorealizacji sieci”. Każda z grup zaprezentowała wypracowane przez siebie stanowisko.

8

Grupa I ,,Wzmacnianie sieci”:

wyłaniamy lidera;

określamy strukturę organizacyjną i przygotowujemy analizę rynku;

opracowujemy strategię marketingową;

analiza SWOT sieci;

wzmacniamy członków;

mówimy głosem wszystkich;

wspólne rzecznictwo;

wspólna tożsamość;

zbiór naszych wspólnych dobrych praktyk;

wspólne standardy;

wspólne dążenia, plany;

partnerstwa w ramach sieci na zewnątrz;

cykliczność i powtarzalność przekazu;

wizyty studyjne w celu ,,zainspirowania się”.

Grupa II ,,Autonomia sieci”:

sieciowanie nie jest dla wszystkich,

wejście do sieci jest oczywistym zachwianiem autonomii;

dojrzałość organizacji warunkuje wchodzenie/ tworzenie sieci;

jasna deklaracja wartości;

aspekt finansowy: stabilność członków i stabilność sieci;

jasne zasady współpracy w sieci wspólnie wypracowane.

9

Grupa III ,,Samorealizacja sieci”:

przyłączenie się do istniejących sieci,

spotkania PES-ów z Izbami Gospodarczymi;

wspólne przedsięwzięcia- inicjowanie;

szkolenia dla PES;

ukierunkowanie na współpracę na etapie biznes planu;

promocja dobrych przykładów biznesowych;

,,NIE” dla słabych PS.

(5) Wizyta studyjna

Przedstawiciele Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej mieli możliwość uczestniczenia w wizycie studyjnej promującej dobre praktyki przedsiębiorczości społecznej w Bałtowie, który jest aktualnie najchętniej odwiedzanym miejscem przez turystów w województwie świętokrzyskim. Uczestnicy mieli okazję obejrzeć atrakcje, z których znany jest Bałtów, m.in. JuraPark czy Zwierzyniec Bałtowski. W działalność Jurajskiego Kompleksu Turystycznego zaangażowane są cztery podmioty: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Bałtów „Bałt”, Stowarzyszenie Delta, Przedsiębiorstwo Społeczne Allozaur sp. z o.o. oraz Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Krzemienny Krąg”. Celem wizyty była prezentacja dobrych praktyk przedsiębiorczości dzięki profesjonalizacji podmiotów ekonomii społecznej.

10

(6) Sesja podsumowująca spotkanie W wypowiedzi końcowej moderatorzy podsumowali dwudniowe spotkanie. To pierwsze spotkanie branżowe stanowiło okazję, aby zacząć proces sieciowania i wymiany doświadczeń nie tylko w trakcie zaplanowanych w programie sesji, ale również w podczas nieformalnych spotkań kuluarowych. Przedstawiciele OWES również zostali poproszeni o kilka słów podsumowania. Na zakończenie spotkania Jolanta Kalinowska z FFP wyraziła nadzieję, że mimo trudnych początków projekt „Forum Aktywności OWES” przyczyni się do aktywnego kreowania sieci OWES, a uczestnicy pomogą konstruktywnie wypełnić treścią działania sieciujące.

11

Kwestie formalno-prawne związane z przeprowadzonym spotkaniem sieciującym:

1. FFW: Przeprowadzenie rekrutacji 2. FFW: obsługa spotkania sieciującego w miejscu realizacji 3. FFW: wybór w drodze zapytania ofertowego przedsiębiorstwa społecznego –

Stowarzyszenie DELTA 4. FFW: Organizacja dwóch spotkań Rady Programowej, podczas której wypracowano

i zatwierdzono program spotkania 5. FFW: Wybór wykonawcy na catering podczas Rad Programowych i Komitetu

Sterującego – spółdzielnia socjalna WOLA 6. FFW: Wybór wykonawcy na materiały dla uczestnika - przedsiębiorstwo społeczne

Teatr Grodzki 7. FFW: Zapewnienie trzech wykonawców na spotkanie sieciujące branżowe dla

doradców biznesowych ze środków własnych Fundacji 8. FAOW: wybór w drodze zapytania ofertowego wykonawców na spotkanie sieciujące

branżowe dla doradców biznesowych: 3 wykonawców (1 ekspert i 2 moderatorów). 9. Sprawozdanie: FAOW/FFW Realizacja programu:

Program został zrealizowany w wersji zatwierdzonej przez Komitet Sterujący, poza jednym elementem dotyczącym branżowego aspektu sieciowania. Zachowano wiodący zatwierdzony temat ale ze względu na brak ofert ze strony ww. wykonawców (Fundacji Barka oraz Fundacji NIDA) pokazano przykład sieciowania przedsiębiorstw społecznych Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania „Krzemienny Krąg” – prezentacja Jarosław Kuba oraz przygotowano warsztat prowadzony przez Rafała Krenza (Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych Collegium Civitas i Centrum CAL na temat: ,,Wzmacniamy sieć”, ,,Autonomia sieci”, „Samorealizacji sieci”. Zrealizowana wersja programu stanowi załącznik do niniejszego sprawozdania.

Badanie struktury uczestników. Na grupie 50 osób z grupy branżowej doradcy biznesowi/pracownicy monitorujący pes i ps/ konsultantów regionalnych ds. zamówień publicznych dojkonano badania w kierunku ich stażu pracy w OWES. Przed rozpoczęciem spotkania Jolanta Kalinowska (FFW) poprosiła uczestników o udzielenie na karteczkach odpowiedzi na następujące pytania:

1. Określ swój staż pracy w charakterze doradcy

2. Określ swój staż pracy w OWES

3. Czy jesteś pracownikiem etatowym czy zewnętrznym

4. W jakim wymiarze etatu/w jakim wymiarze czasu pracy pracujesz w OWES

5. Określ swoje stanowisko

W trakcie spotkania pracownicy FWW dokonali podsumowania odpowiedzi w wymienionych 5 kategoriach, które przedstawiamy poniżej:

Ad 1 - Określ swój staż pracy w charakterze doradcy

12

0-2 lata – 52% uczestników 2-5 lat – 18% uczestników Powyżej 5 lat – 30% uczestników Ad 2 - Określ swój staż pracy w OWES 0-2 lata – 52% uczestników (0-5 m-cy 28%; do 12 m-cy 24%; do 2 lat – 22%) 2-5 lat – 14% Powyżej 5 lat – 14 % Ad 3 - Czy jesteś pracownikiem etatowym czy zewnętrznym Etatowi – 82% Zewnętrzni – 18% Ad 4 - W jakim wymiarze etatu/w jakim wymiarze czasu pracy pracujesz w OWES ¼ etatu – 12% ½ etatu – 18 % 1 etat – 58% Zewnętrzni w zależności od zapotrzebowania – 12% Ad 5 – Określ swoje stanowisko Doradcy biznesowi – 26 Pracownicy mionitorujący pes/ps - 10 Specjaliści ds. PZP – 2 Inaczej sformułowane stanowiska (związane z księgowością, finansami…) - 12

Uwaga: w ponad 50% pracownicy z grupy docelowej są osobami nowozatrudnionymi w OWES (zatrudnieni po okresie realizacji projektu „Zintegrowany system wsparcia ekonomii społecznej”); pracują w znacznej większości na stanowiska etatowych w różnym wymiarze zatrudnienia. Część pracowników pełni podwójne funkcje np. są jednocześnie pracownikami innych działów.