เจาะลกทกเรองทคณอยากร

ถาม-ตอบยอดฮต จากการสารวจและผลตปโตรเลยม

ในประเทศไทย

โดย กรมเชอเพลงธรรมชาต

ก

บทสรปผบรหาร

สาระสาคญของคาชแจงในเนอหาหลก จากเอกสารเรอง ถาม-ตอบยอดฮตจากการสารวจและผลตปโตรเลยมในประเทศไทย ซงเปนขอสงสยหรอขอหวงกงวลของสาธารณชน สามารถสรปได 4 ประเดนทสาคญดงตอไปน

ประเดนท 1 : ตามทกลาวอางวา ประเทศไทยรวมถงอาณาเขตทางทะเลของประเทศไทยเปนแหลงทรพยากรธรรมชาตทงนามนและกาซทมความอดมสมบรณ และมแหลงขอมลทงในและตางประเทศไดประมาณวา ประเทศไทยมปรมาณปโตรเลยมจานวนมากเปนอนดบคอนขางสงของโลกและสงออกไดในปรมาณทมากกวาประเทศในกลมโอเปคบางประเทศ นน

ในประเดนน กรมเชอเพลงธรรมชาตใครขอเรยนชแจงเรองดงกลาวดงน

1.1 ประเทศไทยไมไดมปโตรเลยมเปนจานวนมากมายมหาศาลดงทกลาวอาง และไมไดเปนประเทศผสงออกนามนดบ แตเปนประเทศทตองนาเขานามนดบเกอบทงหมด ดงจะเหนไดจากป 2554 ประเทศไทยมปรมาณสารองกาซธรรมชาตทพสจนแลวประมาณ 10 ลานลานลกบาศกฟต หรอรอยละ 0.1 ของปรมาณสารองทวโลก สาหรบปรมาณสารองนามนดบมประมาณ 4 รอยลานบารเรล คดเปนสดสวนนอยกวารอยละ 0.02 ของปรมาณสารองทวโลก

จากขอมลในรายงาน BP Statistical Review of World Energy Outlook 2012 แสดงขอมลปรมาณสารองปโตรเลยมทพสจนแลวทวโลก ณ ป 2554 โดยจาแนกเปนปรมาณสารองกาซธรรมชาตประมาณ 7,361 ลานลานลกบาศกฟต และปรมาณสารองนามนดบประมาณ 1.65 ลานลานบารเรล ในปจจบน (ปพ.ศ. 2555) ทวโลกมปรมาณการใชกาซธรรมชาตรวมวนละ 311,800 ลานลกบาศกฟต หากปรมาณสารองไมเพมขนและยงคงมการใชในระดบนตอไป โลกจะมกาซธรรมชาตเหลอใชตอไปอก 64 ป

สาหรบประเทศไทยนน มปรมาณสารองกาซธรรมชาตทพสจนแลวประมาณ 10 ลานลานลกบาศกฟต หรอรอยละ 0.1 ของปรมาณสารองทวโลก ขณะทอตราการผลตจากพนทสมปทานในประเทศอยท 2,794 ลานลกบาศกฟตตอวน หากมอตราการผลตคงทอยในระดบน ประเทศไทยจะมกาซเหลอใชตอไปอกไมถง 10 ป (คา R/P ratio แสดงจานวนปทผลตปโตรเลยมได ไดมาจากการนาปรมาณสารองปโตรเลยม (Reserves) หารดวยอตราการผลตปโตรเลยมตอป (Production)) รายละเอยดปรากฏตามตารางท 1

สาหรบปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวทวโลก สวนใหญอยในพนทตะวนออกกลางและอเมรกา โดยประเทศเวเนซเอลา ซาอดอาระเบย และแคนาดา มปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวมากทสดเปนสามอนดบแรก คอ 0.296 0.265 และ 0.175 ลานลานบารเรล ตามลาดบ เมอพจารณาวาทวโลกมปรมาณสารองนามนดบรวม 1.65 ลานลานบารเรลและมการใชนามนดบประมาณวนละ 88 ลานบารเรล ดงนน หากยงมปรมาณการใชอยในระดบนกจะมนามนดบใชไปอกประมาณ 54 ป สาหรบปรมาณสารองนามนดบของประเทศไทยมประมาณ 4 รอยลานบารเรล

ข

คดเปนสดสวนนอยกวารอยละ 0.02 ของปรมาณสารองทวโลก (คา R/P ratio นามนดบของประเทศไทยไมสามารถนามาใชวเคราะหวาประเทศไทยยงมนามนดบเหลอใชอก 5 ป เพราะประเทศไทยใชนามนดบมากกวาทผลตมาก ประเทศไทยใชนามนดบวนละประมาณ 1 ลานบารเรล แตสามารถผลตไดเพยงวนละประมาณ 2 แสนบารเรล จงตองนาเขาอกประมาณวนละ 8 แสนบารเรล) รายละเอยดปรากฏตามตารางท 2

ตารางท 1 : ปรมาณสารองทพสจนแลว อตราการผลต จานวนปทผลตกาซธรรมชาตได และอตราการบรโภค กาซธรรมชาตของประเทศทมแหลงกาซธรรมชาตสาคญและประเทศเพอนบานของไทย

กาซธรรมชาต

ลาดบ ประเทศ*

ปรมาณสารองพสจนแลว

(P1) อตราการผลต

จานวนปทผลตกาซธรรมชาต ได R/P Ratio

อตราการบรโภค

(ลานลานลกบาศกฟต)

(ลานลานลกบาศกฟตตอวน)

(ป) (ลานลาน

ลกบาศกฟตตอวน)

1 สหพนธรฐรสเซย 1,574.98 0.0587 73.47 0.0411

2 สาธารณรฐอสลามอหราน 1,168.56 0.0147 217.79 0.0148

3 รฐกาตาร 884.53 0.0142 170.66 0.0023

4 เตรกเมนสถาน 858.80 0.0058 405.67 0.0024

5 สหรฐอเมรกา 299.82 0.0630 13.04 0.0668

6 ราชอาณาจกรซาอดอาระเบย 287.82 0.0096 82.13 0.0096

7 สหรฐอาหรบเอมเรตส 215.06 0.0050 117.84 0.0061

8 สาธารณรฐโบลวารแหงเวเนซเอลา 195.18 0.0030 178.25 0.0032

9 ไนจเรย 180.46 0.0039 126.77 n/a

10 สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนแอลจเรย

159.06 0.0075 57.75 0.0027

11 ออสเตรเลย 132.76 0.0044 83.61 0.0025

12 สาธารณรฐอรก 126.70 0.0002 1,735.62 n/a

13 สาธารณรฐประชาชนจน 107.75 0.0099 29.76 0.0127

14 สาธารณรฐอนโดนเซย 104.71 0.0073 39.22 0.0037

15 มาเลเซย 86.01 0.0060 39.41 0.0028

16 สาธารณรฐอาหรบอยปต 77.34 0.0059 35.75 0.0048

17 ราชอาณาจกรนอรเวย 73.10 0.0098 20.41 0.0004

18 แคนาดา 70.01 0.0155 12.35 0.0101

19 สาธารณรฐคาซคสถาน 66.43 0.0019 97.62 0.0009

20 รฐคเวต 63.00 0.0013 132.77 0.0016

21 สาธารณรฐอซเบกสถาน 56.59 0.0055 28.11 0.0048

ค

กาซธรรมชาต

ลาดบ ประเทศ*

ปรมาณสารองพสจนแลว

(P1) อตราการผลต

จานวนปทผลตกาซธรรมชาต ได R/P Ratio

อตราการบรโภค

(ลานลานลกบาศกฟต)

(ลานลานลกบาศกฟตตอวน)

(ป) (ลานลาน

ลกบาศกฟตตอวน)

22 ลเบย 52.80 0.0004 361.61 n/a

23 สาธารณรฐอาเซอรไบจาน 44.87 0.0014 85.79 0.0008

24 อนเดย 43.82 0.0045 26.90 0.0059

26 ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด 38.89 0.0062 17.15 0.0037

27 รฐสลตานโอมาน 33.55 0.0026 35.82 n/a

28 ยเครน 33.01 0.0018 51.29 0.0052

29 สาธารณรฐอสลามปากสถาน 27.50 0.0038 19.89 0.0038

30 สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม 21.79 0.0008 72.30 0.0009

31 สาธารณรฐเยเมน 16.92 0.0009 50.74 n/a

32 สหพนธสาธารณรฐบราซล 15.98 0.0016 27.09 0.0026

33 รฐเอกราชปาปวนวกน 15.60 n/a n/a n/a

34 สาธารณรฐตรนแดดและโตเบโก 14.17 0.0039 9.86 0.0021

35 สาธารณรฐประชาชนบงกลาเทศ 12.50 0.0019 17.80 0.0019

36 สหรฐเมกซโก 12.49 0.0051 6.74 0.0067

37 สาธารณรฐเปร 12.46 0.0009 31.06 0.0006

38 ราชอาณาจกรบาหเรน 12.28 0.0013 26.79 n/a

39 สาธารณรฐอารเจนตนา 12.03 0.0038 8.78 0.0045

40 เนการาบรไนดารสซาลาม 10.17 0.0012 22.51 n/a

41 สาธารณรฐอาหรบซเรย 10.06 0.0008 34.26 n/a

42 ไทย** 9.94 0.0036 7.61 0.0045

รวมทงโลก 7,360.85 0.3170 63.60 0.3118

ทมา: BP Statistical Review of World Energy 2012 * เลอกมาบางประเทศทมแหลงปโตรเลยมทสาคญ และประเทศใกลเคยงกบประเทศไทย ** รายงานประจาปกรมเชอเพลงธรรมชาต พ.ศ. 2554 รายงานวาประเทศไทยมปรมาณสารองกาซธรรมชาตทพสจนแลว 10.1 ลานลานลกบาศกฟต อตราการผลต 0.0028 ลานลานลกบาศกฟตตอวน จานวนปทผลตกาซธรรมชาตได 9.9 ป หมายเหต ตารางขางตนเปนขอมลของ BP Statistical Review of World Energy 2012 ทจดเกบ

จากประเทศตางๆ แตสาหรบขอมลของประเทศไทยทถกตองคอ มปรมาณสารองพสจนแลวประมาณ 10 ลานลานลกบาศกฟต และมอตราการผลตจากพนทสมปทานในประเทศไทย

ง

ประมาณ 2,800 ลานลกบาศกฟตตอวน และจากพนทพฒนารวมไทย-มาเลเซยประมาณ 800 ลานลกบาศกฟตตอวน (ตวเลขขางตนเปนอตราการผลตจากหลม แตตวเลขอตราการขายจะตากวาผลตประมาณรอยละ 10 เนองจากมการนาไปใชในกระบวนการผลตและบางสวนตองเผาทงเพอความปลอดภยในกระบวนการผลต)

ตารางท 2 : ปรมาณสารองทพสจนแลว อตราการผลต จานวนปทผลตนามนดบได และ อตราการบรโภค

นามนดบของประเทศทมแหลงนามนดบสาคญและประเทศเพอนบานของไทย

นามนดบ

ลาดบ ประเทศ*

ปรมาณสารองพสจนแลว

(P1) อตราการผลต

จานวนปทผลตนามนดบ

ได R/P ratio อตราการบรโภค

(ลานบารเรล) (บารเรลตอวน) (ป) (บารเรลตอวน)

1 สาธารณรฐโบลวารแหงเวเนซเอลา 296,500 2,720,300 298.62 831,960

2 ราชอาณาจกรซาอดอาระเบย 265,400 11,161,000 65.15 2,856000

3 แคนาดา 175,220 3,521,600 136.32 2,293,190

4 สาธารณรฐอสลามอหราน 151,170 4,321,100 95.85 1,824,000

5 สาธารณรฐอรก 143,100 2,798,110 140.11 n/a

6 รฐคเวต 101,500 2,865,430 97.05 438,000

7 สหรฐอาหรบเอมเรตส 97,800 3,322,050 80.66 671,000

8 สหพนธรฐรสเซย 88,180 10,280,000 23.50 2,961,000

9 ลเบย 47,100 479,050 269.37 n/a

10 ไนจเรย 37,200 2,457,360 41.47 n/a

11 สหรฐอเมรกา 30,870 7,841,000 10.79 18,835,470

12 สาธารณรฐคาซคสถาน 30,000 1,840680 44.65 212,410

13 รฐกาตาร 24,680 1,722,590 39.26 238,000

14 สหพนธสาธารณรฐบราซล 15,050 2,192,910 18.80 2,652,710

15 สาธารณรฐประชาชนจน 14,710 4,089,660 9.86 9,758,000

16 สาธารณรฐแองโกลา 13,500 1,746,440 21.18 n/a

17 สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนแอลจเรย

12,200 1,728,560 19.34 345,000

18 สหรฐเมกซโก 11,390 2,937,780 10.63 2,027,210

19 สาธารณรฐอาเซอรไบจาน 7,000 930,720 20.61 79,600

20 ราชอาณาจกรนอรเวย 6,880 2,039,320 9.25 253,000

21 สาธารณรฐซดาน 6,700 453,000 40.52 n/a

22 สาธารณรฐเอกวาดอร 6,160 508,610 33.17 226,120

23 มาเลเซย 5,860 572,970 28.02 608,000

24 อนเดย 5,700 858,410 18.20 3,473,000

จ

นามนดบ

ลาดบ ประเทศ*

ปรมาณสารองพสจนแลว

(P1) อตราการผลต

จานวนปทผลตนามนดบ

ได R/P ratio อตราการบรโภค

(ลานบารเรล) (บารเรลตอวน) (ป) (บารเรลตอวน)

25 รฐสลตานโอมาน 5,500 891,040 16.91 n/a

26 สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม 4,400 328,150 36.74 358,000

27 สาธารณรฐอาหรบอยปต 4,300 735,070 16.03 709,000

28 สาธารณรฐอนโดนเซย 4,040 941,750 11.75 1,430,000

29 ออสเตรเลย 3,870 483,660 21.94 1,003,000

30 สาธารณรฐกาบอง 3,680 245,000 41.20 n/a

31 สหราชอาณาจกร 2,810 1,099,730 6.99 1,542,000

32 สาธารณรฐเยเมน 2,670 228,410 32.03 n/a

33 สาธารณรฐอารเจนตนา 2,520 606,870 11.40 609,200

34 สาธารณรฐอาหรบซเรย 2,500 332,210 20.62 n/a

35 สาธารณรฐโคลอมเบย 1,990 930,030 5.86 252,690

36 สาธารณรฐคองโก 1,940 295,420 17.99 n/a

37 สาธารณรฐอเควทอเรยลกน 1,710 251,870 18.55 n/a

38 สาธารณรฐชาด 1,500 113,700 36.14 n/a

39 สาธารณรฐอตาล 1,380 110,230 34.26 1,486,090

40 สาธารณรฐเปร 1,240 152,720 22.25 203,140

41 เนการาบรไนดารสซาลาม 1,100 165,900 18.17 n/a

42 สาธารณรฐตรนแดดและโตเบโก 830 135,870 16.74 34,420

43 ราชอาณาจกรเดนมารก 820 224,230 9.99 172,760

44 โรมาเนย 600 88,030 18.67 187,000

45 เตรกเมนสถาน 600 215,810 7.62 108,000

46 สาธารณรฐอซเบกสถาน 590 86,100 18.90 91,000

47 ไทย** 440 345,130 3.51 1,080,000

รวมทงโลก 1,652,610 83,575,680 54.17 88,034,480

ทมา: BP Statistical Review of World Energy 2012 * เลอกมาบางประเทศทมแหลงปโตรเลยมทสาคญ และประเทศใกลเคยงกบประเทศไทย ** รายงานประจาปกรมเชอเพลงธรรมชาต พ.ศ. 2554 รายงานวาประเทศไทยมปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลว 400 ลานบารเรล อตราการผลต 223,000 บารเรลตอวน จานวนปทผลตนามนดบได 4.9 ป

1.2 ประเทศไทยไมไดผลตปโตรเลยมไดมากและสงออกเปนอนดบตนๆ ของโลกดงจะ

เหนไดจากปพ.ศ. 2554 ประเทศไทยผลตกาซธรรมชาตวนละประมาณ 2.8 พนลานลกบาศกฟต (ไมรวมสวนทผลตจากพนทพฒนารวมไทย-มาเลเซย) หรอรอยละ 0.9 ของอตราการผลตทวโลก สาหรบ

ฉ

อตราการผลตนามนดบรวมกบกาซธรรมชาตเหลว (หรอ Condensate) นน ผลตวนละประมาณ 2 แสนบารเรล คดเปนสดสวนรอยละ 0.3 ของอตราการผลตทวโลก แตการวเคราะหอตราการผลตเพยงอยางเดยวอาจทาใหเขาใจผดได การจะชวาประเทศใดผลตปโตรเลยมไดมากหรอนอยจงควรตองเปรยบเทยบกบอตราการบรโภคหรอใชพลงงานดวย ตวอยางเชน ประเทศสหรฐอเมรกาสามารถผลตกาซธรรมชาตไดมากทสดในโลก 63 พนลานลกบาศกฟตตอวน แตไมพอเพยงกบความตองการใชในประเทศ ท 66.8 พนลานลกบาศกฟตตอวน ทงนเนองจากประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศขนาดใหญทมประชากรมากและมอตสาหกรรมตางๆมากมาย อกตวอยางคอประเทศกาตารทผลตกาซธรรมชาตได 14.2 พนลานลกบาศกฟตตอวน นอยกวาประเทศอเมรกาถง 4 เทา แตสามารถเปนผนาการสงออกกาซธรรมชาตของโลก เพราะความตองการใชในประเทศมเพยง 2.3 พนลานลกบาศกฟตตอวน สาหรบประเทศไทยผลตกาซธรรมชาตวนละประมาณ 2.8 พนลานลกบาศกฟต หรอรอยละ 0.9 ของอตราการผลตทวโลก แตบรโภค 4.5 พนลานลกบาศกฟตตอวน หรอรอยละ 1.4 ของอตราการบรโภคของโลก สาหรบอตราการผลตนามนดบรวมกาซธรรมชาตเหลวผลตวนละประมาณ 2 แสนบารเรล คดเปนสดสวนรอยละ 0.3 ของอตราการผลตทวโลก แตบรโภค 1 ลานบารเรลตอวน หรอรอยละ 1 ของอตราการบรโภคของโลก ซงจากอตราการบรโภคนามนดบและกาซธรรมชาตแสดงใหเหนไดวาประเทศไทยมการบรโภคหรอใชปโตรเลยมมากกวาปโตรเลยมทผลตไดเองในประเทศ

1.3 ในดานการสงออกปโตรเลยมในปพ.ศ. 2554 ประเทศไทยมการสงออกปโตรเลยมทงสนวนละ 256,731 บารเรล คดเปนมลคา 319,064 ลานบาท แบงออกเปน 3 สวน คอ 1) นามนดบในปรมาณวนละ 33,321 บารเรล (รอยละ 4 ของความตองการใชของประเทศ) ทงนปรมาณทสงออกทงหมดเปนนามนดบทผลตไดจากแหลงในอาวไทย สาหรบนามนดบทผลตไดจากแหลงบนบก และคอนเดนเสทจากแหลงผลตในประเทศไมมการสงออกแตอยางใด 2) นามนสาเรจรปในปรมาณวนละ 181,486 บารเรล คดเปนรอยละ 70 ของการสงออกปโตรเลยมทงหมด หรอคดเปนมลคา 231,615 ลานบาท เนองจากประเทศไทยมกาลงกลนมากเกนกวาความตองการของประเทศ และ 3) นามนองคประกอบในปรมาณวนละ 41,924 บารเรล หรอคดเปนมลคา 47,534 ลานบาท (รายละเอยดตามตารางท 3) จะเหนไดวาการสงออกปโตรเลยมสวนใหญเปนการสงออกนามนสาเรจรปสวนเกนจากความตองการใชของประเทศ ซงเปนการเพมมลคาและสรางรายไดใหประเทศอกทางหนงดวย

สาหรบสาเหตสาคญของการสงออกนามนดบบางสวนทผลตไดจากแหลงผลตในอาวไทยมดงน

1) คณภาพของนามนดบไมเปนทตองการของโรงกลนภายในประเทศ นามนดบจากบางแหลงในอาวไทย จดเปนประเภท Light Crude ซงเมอกลนแลวจะใหผลผลตเปนนามนเบนซนในสดสวนทสง จงไมเหมาะกบตลาดผใชนามนภายในประเทศ ทมความตองการใชดเซลสง การสงออกนามนดบทมคณสมบตไมเหมาะสมกบโรงกลนจะสรางมลคาเพมและรายไดใหกบประเทศสงกวา

ช

2) นามนดบมสารเจอปน เชน ปรอท มากเกนกวาความสามารถของโรงกลนทจะรบได โรงกลนภายในประเทศจาเปนตองลงทนเพมเตม และใชระยะเวลาดาเนนการ เพอสรางความพรอมทจะกลนนามนดบทมสารเจอปนดงกลาว โดยไมสรางความเสยหายแกอปกรณการกลน

ตารางท 3 : ปรมาณและมลคาการสงออกปโตรเลยมในปพ.ศ. 2554

ปโตรเลยมสงออก ป 2554 1. นามนดบ - มลคา (ลานบาท) 39,915 - ปรมาณ (ลานลตร) 1,934 - (บารเรลตอวน) 33,321 - มลคา (ลานเหรยญสหรฐ) 1,304 - ราคา (เหรยญสหรฐตอบารเรล) 107.21 2. นามนสาเรจรป - มลคา (ลานบาท) 231,615 - ปรมาณ (ลานลตร) 10,532 - (บารเรลตอวน) 181,486 - มลคา (ลานเหรยญสหรฐ) 7,578 - ราคา (เหรยญสหรฐตอบารเรล) 114.40 3. นามนองคประกอบ* - มลคา (ลานบาท) 47,534.09 - ปรมาณ (ลานลตร) 2,432.90 - (บารเรลตอวน) 41,924.00 - มลคา (ลานเหรยญสหรฐ) 1,549.88 - ราคา (เหรยญสหรฐตอบารเรล) 101.28 4. รวม - มลคา (ลานบาท) 319,064 - ปรมาณ (ลานลตร) 14,898 - (บารเรลตอวน) 256,731 - มลคา (ลานเหรยญสหรฐ) 10,432 - ราคา (เหรยญสหรฐตอบารเรล) 111.32

ทมา : กรมธรกจพลงงาน หมายเหต : *นามนองคประกอบ ประกอบดวย กาซโซลนธรรมชาต รฟอรมเมท ไลทแนฟทา ไอโซเมอเรท ลองรสดว แสลกแวกซ แอกแทรด และมกซอะโรเมตกส

ซ

อยางไรกด หากคานงถงเปาหมายการสรางความมนคงดานพลงงานของประเทศในกรณทเกดเหตการณฉกเฉน เชน ปญหาความไมสงบในตะวนออกกลางและนามาสการปดชองแคบเฮอมส นามนจากตะวนออกกลางไมสามารถสงออกมาประเทศไทยได ในกรณน โรงกลนนามนในประเทศจงควรปรบปรงใหสามารถกลนนามนทสงออกนใหไดทงหมด และใหสามารถนามาใชในประเทศใหได ดงนนเพอเพมความมนคงในการจดหาพลงงานใหกบประเทศในระยะยาว และพงพาตนเองไดมากขน กรมเชอเพลงธรรมชาตไดรวมหารอกบบรษทผสงออกนามนดบ บรษท ปตท. จากด (มหาชน) และโรงกลนนามนในประเทศเพอใหโรงกลนในประเทศสามารถกลนนามนดบทสงออกไดทงหมด และไมใหมการสงออกนามนดบไปขายยงตางประเทศ เวนแตในกรณสดวสย เชน โรงกลนในประเทศตองหยดดาเนนการกลนชวคราว และมความจาเปนตองสงออกนามนดบ เปนตน ประเดนท 2 : ตามทอางวา การเปดประมลสมปทานสารวจและขดเจาะปโตรเลยมในประเทศไทยทงบนบกและอาวไทย จานวน 22 แปลง รวมพนทกวา 45,000 ตารางกโลเมตร เปนการเปดโอกาสใหกบบรษทขามชาตจดเกบผลประโยชนจากการใหสมปทาน ทาใหประเทศเสยเปรยบ นน

ในประเดนน กรมเชอเพลงธรรมชาตใครขอเรยนชแจงเรองดงกลาวดงน

การเปดใหยนขอสมปทานปโตรเลยมจะประกาศเปนการทวไป ซงทงบรษทนามนของคนไทยและ/หรอบรษทจากตางประเทศทมคณสมบตของผรบสมปทานตามมาตรา 24 แหง พ.ร.บ. ปโตรเลยม พ.ศ. 2514 สามารถยนขอไดเทาเทยมกนโดยไมจากดสญชาต แตในอดตทผานมามบรษทไทยยนขอนอยรายเนองจากตองใชเงนลงทนสง มความเสยงสง ตองใชเทคโนโลยชนนา ใชความรความเขาใจในระบบปโตรเลยมและประสบการณสง ปจจบนมบรษทไทยเพยง 6 บรษท จากบรษทผรบสมปทานทงหมด 72 บรษท

ประเดนท 3 : ตามทอางวา หนวยงานไทยสามารถสรางหนวยธรกจดานการสารวจแหลงปโตรเลยมได ทาใหประเทศไทยมศกยภาพและสมรรถนะในการสารวจแหลงปโตรเลยมในประเทศไดเอง อกทงเสนอแนะใหหนวยงานคนไทยมสทธและหนาทหลกในการสารวจแหลงปโตรเลยมในประเทศ นน

ในประเดนน กรมเชอเพลงธรรมชาตใครขอเรยนชแจงเรองดงกลาวดงน

ตามทไดชแจงในประเดนท 2 แลววา การเปดใหยนขอสมปทานปโตรเลยมจะประกาศเปนการทวไป ผทมคณสมบตของผรบสมปทานตามมาตรา 24 แหง พ.ร.บ. ปโตรเลยมพ.ศ. 2514 สามารถยนขอไดเทาเทยมกนโดยไมจากดสญชาต แตโดยทธรกจสารวจและผลตปโตรเลยมตองใชเงนลงทนจานวนมาก และมความเสยงสง ทาใหปจจบนมผรบสมปทานซงเปนบรษทคนไทย 6 บรษท โดยกลมบรษท ปตท.สผ. สามารถผลตปโตรเลยมไดถงประมาณรอยละ 30 ของปโตรเลยมทงหมดทผลตในประเทศและพนทพฒนารวมไทย-มาเลเซย สาหรบผรบสมปทานซงเปนบรษทตางประเทศทอยในประเทศไทยตางเปนบรษททมประสบการณ มความเชยวชาญ มเทคโนโลยนาสมย มการถายทอดเทคโนโลยใหคนไทย และมความรความเขาใจในระบบปโตรเลยมของประเทศไทยเปนอยางดอกดวย

ฌ

กรมเชอเพลงธรรมชาตจงเหนวาการเปดกวางใหมบรษทตางประเทศอยในประเทศไทยเพอใหมการประยกตใชเทคโนโลยทพฒนาใหมในตางประเทศใหเหมาะสมกบสภาพแหลงกกเกบปโตรเลยมของประเทศไทยอยางตอเนอง จงเปนเรองทเปนประโยชนแกการพฒนาพลงงานของประเทศ และทผานมาเมอเกดเหตฉกเฉน เชน แหลงกาซบงกชของบรษทปตท.สผ.หยดผลต หรอทอกาซของบรษทปตท.รว เปนตน บรษทผรบสมปทานรายอนทไมไดเปนบรษทคนไทยไดเปนกาลงสาคญในการชวยผลตกาซทดแทนสวนทหายไป นอกจากนกรมเชอเพลงธรรมชาตยงมนโยบายใหบรษทตางประเทศเรงพฒนาบคลากรไทย ถายทอดเทคโนโลยใหบคลากรไทย ทาใหมการพฒนาและจางแรงงานไทยจานวนมาก และบคลากรเหลานยงมโอกาสไปทางานในตางประเทศอกดวย อกทงมการจางงานคนไทยในระดบฝมอ (Professional) ถงมากกวารอยละ 98 ของพนกงานทงหมดทปฏบตงานอยในประเทศไทยอกดวย อนง แมในประเทศผนาดานการสารวจและผลตปโตรเลยม เชน ซาอดอาระเบย อเมรกา นอรเวย เปนตน ตางกเปดใหบรษทตางประเทศดาเนนการสารวจและผลตปโตรเลยมโดยไมเลอกปฏบต ดงนนการเปดใหบรษทตางประเทศดาเนนการจงเปนมาตรฐานในทางปฏบตทวโลก ประเดนท 4 : ตามทอางวา ประเทศไทยเกบคาภาคหลวงปโตรเลยมในอตราคอนขางตาเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ อกทงเสนอแนะใหทบทวนอตราคาภาคหลวง โดยเปรยบเทยบกบประเทศเวเนซเอลา โบลเวย เปนตน ซงเปนประเทศทเกบคาภาคหลวงในระดบสง นน

ในประเดนน กรมเชอเพลงธรรมชาตใครขอเรยนชแจงเรองดงกลาวดงน

คาภาคหลวงเปนเพยงสวนหนงเทานนของรายไดทางตรงทรฐเรยกเกบจากการประกอบกจการปโตรเลยม ดงนนในการวเคราะหรายไดของรฐจาเปนตองดองคประกอบทกสวนของรายไดรฐทงหมดซงประกอบดวย (1) คาภาคหลวง (2) ผลประโยชนตอบแทนพเศษ และ (3) ภาษเงนไดปโตรเลยม ซงในปพ.ศ. 2554 ประเทศสามารถจดเกบรายไดจากการประกอบกจการปโตรเลยมในพนทสมปทานในประเทศไดเปนจานวน 133,617 ลานบาท และจากขอมลตงแตป พ.ศ. 2514 จนถงสนป พ.ศ. 2554 มมลคาการขายปโตรเลยมทผลตจากแหลงในประเทศโดยผรบสมปทานรวมเปนเงนประมาณ 3.415 ลานลานบาท มตนทนและคาใชจายรวมเปนเงนประมาณ 1.461 ลานลานบาท และคาใชจายทผรบสมปทานจายใหรฐไดแก คาภาคหลวง ภาษเงนไดปโตรเลยม และผลประโยชนตอบแทนพเศษ รวมเปนเงนประมาณ 1.074 ลานลานบาท คงเหลอเปนรายไดสทธของผรบสมปทานเทากบ 0.88 ลานลานบาท ดงนนสดสวนรายไดรฐ (1.074 ลานลานบาท) ตอรายไดสทธของผรบสมปทาน (0.88 ลานลานบาท) เทากบรอยละ 55 : รอยละ 45 (รายละเอยดตามตารางท 4)

ญ

ตารางท 4 : สดสวนผลประโยชนระหวางรฐกบผรบสมปทานในการประกอบกจการปโตรเลยม

รายไดของผไดรบสมปทาน (ขอมลตงแต พ.ศ. 2524 ถงสนป พ.ศ. 2554) รายไดจากการขายปโตรเลยม หก ตนทนและคาใชจายในการสารวจและผลตปโตรเลยม

หนวย : ลานบาท

3.415 ลานลานบาท 1.461 ลานลานบาท

สดสวน

หก รายไดรฐประกอบดวย - คาภาคหลวง - เงนผลประโยชนตอบแทนพเศษ - ภาษเงนได (รวมรายไดรฐ)

0.425 ลานลานบาท 0.035 ลานลานบาท 0.614 ลานลานบาท

(1.074 ลานลานบาท)

55%

คงเหลอรายไดสทธของผรบสมปทาน 0.88 ลานลานบาท 45%

หากนบเฉพาะสดสวนรายไดรฐตอรายไดสทธของผรบสมปทานทอยภายใต พ.ร.บ. ปโตรเลยม (ฉบบท 4) พ.ศ. 2532 (Thailand III) ตงแต พ.ศ. 2532 จนถงสนป พ.ศ. 2554 เทากบรอยละ 74 : รอยละ 26 ทงนในการเปดใหยนขอสมปทานปโตรเลยม ครงท 21 ผรบสมปทานทกรายจะอยภายใต Thailand III

สมปทานปโตรเลยมในระบบ Thailand III เปนระบบทเกดขนเพอใหความเปนธรรมกบภาคเอกชนมากยงขน โดยเกบคาภาคหลวงแบบขนบนได (รอยละ 5-15) เกบภาษเงนไดปโตรเลยมจายเมอมผลกาไรจากการประกอบกจการปโตรเลยมรอยละ 50 และผลประโยชนตอบแทนพเศษรายปแบบขนบนไดรอยละ 0-75 ขนอยกบสดสวนรายไดกบความพยายามในการสารวจและลงทนเพมเตมของผรบสมปทานในปนน ซงหากเปนแหลงปโตรเลยมขนาดเลกกเกบคาภาคหลวงในอตราทนอย หากเปนแหลงขนาดใหญกเกบในอตราทมากขน อนง ในอดตเคยมการปรบปรงกฎหมายใหรฐจดเกบรายไดเพมขน (Thailand II) ปรากฏผลทาใหผรบสมปทานซงพบแหลงปโตรเลยมขนาดเลกไมสามารถพฒนาแหลงได ตอมาจงไดปรบปรงกฎหมายใหเหมาะสมกบขนาดแหลงปโตรเลยม (Thailand III) และอนญาตใหผรบสมปทานภายใต Thailand II เขามาอยภายใต Thailand III ทกราย นอกจากน จากขอมลของบรษท Daniel Johnston (บรษทวเคราะหดานการลงทนปโตรเลยมระหวางประเทศ) ไดเคยศกษาเกยวกบระบบการจดเกบรายไดจากการประกอบกจการดานปโตรเลยมของโลกเมอปพ.ศ. 2549 (รายละเอยดตามรปท 1) พบวาประเทศไทยมระบบการจดเกบรายไดของรฐอยในชวงประมาณรอยละ 50-75 ของรายไดสทธ ซงเปนสดสวนอยในระดบกลางเมอเทยบกบประเทศตางๆ เนองจากประเทศไทยเปนแหลงปโตรเลยมขนาดเลก และใชเงนลงทนสงในการสารวจ ตางกบประเทศเพอนบาน เชน พมา อนโดนเซย เปนตน ซงแหลงปโตรเลยมมขนาดใหญและใชเงนลงทนตอหนวยผลตตา (รายละเอยดตามตารางท 5) จงมสดสวนรายไดรฐตอรายไดสทธของบรษทเอกชนสงกวาประเทศไทย ดงนนระบบสมปทานทใชอยในปจจบนจงเหมาะสมกบขนาดของแหลงและศกยภาพปโตรเลยม ซงสามารถดงดดใหเกดการลงทนดานการสารวจและผลตปโตรเลยมใน

ประเทศลาภลอยตอบแทน จากผลกPetroleสารวจเพ

ศไทย และมย (Windfalนพเศษในอต สาหการสารวจ 6eum Surveพอคนหาแห สาห

รปท 1 : ส

ตารางท

กลไกอตโนมl Profit) โดตราทสงขน หรบประเทศ 623 บรษทey 2012) พหลงปโตรเลยหรบประเทศไ

สดสวนผลประ

5 : ขนาดแหล

มตทเรยกเกดยหากพบแ ศเวเนซเอลานามนและบบวาทงสองป

ยมใหมๆ ในปไทย ความนา

ะโยชนระหวา

ลงกาซธรรมชา

ฎ

กบผลประโยแหลงขนาดใ

า และโบลเวบรษททเกยวประเทศตดลประเทศเหลาสนใจในการล

งรฐกบเอกชน

าตของประเทศ

ยชนตอบแทใหญหรอราค

วย ทถกอางวของ โดย ลาดบไมนาสานลดลงอยลงทนอยในร

นทวโลกในกา

ศไทยและประ

นพเศษใหรฐคานามนสงข

วาเกบคาภFraser

สนใจลงทนมางมากในรอระดบกลาง (ร

รประกอบกจ

ะเทศเพอนบาน

ฐแบบกาวหขนกจะเกบผ

าคหลวงในรInstitute

มากทสด แลอบสบปทผานรายละเอยดต

การปโตรเลย

น

หนาเพอขจดผลประโยชน

ระดบสงนน (Globalละระดบการนมา ตามรปท 2)

ม

ดน

น l ร

ประเทศกบประเอกชนเฉเลก ซงปโตรเลประเทศนอยกวากจการปแตอยาง

รปท 2

จากศไทยจดเกบรเทศอนๆ บฉลยเทากบรเปนผลมาจยมของประศเพอนบาน าประเทศเพปโตรเลยมตงใด

: ผลการสาร

ขอมลขอเทรายไดจากกางประเทศตรอยละ 55 ตจากการทมะเทศไทยมค จงเปนเหตใอนบาน อยตามทเปนอ

วจความนาลง

จจรง ซงกรารประกอบตากวา โดย

ตอ 45) เนอมสภาพทางความเสยงสใหการจดเกางไรกตามอ

อยในปจจบน

ฏ

งทนในกจการ

มเชอเพลงธกจการปโตร

ยมสดสวนองจาก แหลงธรณวทยา

สงเมอเปรยบกบรายไดจาอตราผลประนถอวามคว

รสารวจและผ

ธรรมชาตชแรเลยมในพนยในระดบกงปโตรเลยมขทไมเหมาะบเทยบกบกากการใหสมะโยชนหรอรวามเหมาะส

ลตปโตรเลยม

จงมาทงหมดนทสมปทานใลาง (สดสวของประเทศสม จงทาใ

การผลตและมปทานปโตรายไดทรฐจะสม โดยรฐไ

มของทวโลก

ดในประเดนในประเทศเวนระหวางรศไทยเปนแหใหการสารวะสารวจปโตรเลยมของปะไดรบจากกไมสญเสยผล

นนสรปไดวาเปรยบเทยบรายไดรฐกบลงทมขนาดวจและผลตตรเลยมของประเทศไทยการประกอบลประโยชน

าบบดตงยบน

ประเทศในปพ.ศของประลานลานเจรญเตความตอการคนพทรพยาหลกเลย

ในอนาคและเรงโดยภาคซงเปนผทตองใหสรางควจดหาปปโตรเลกจการในอกจากถงปละปในการกมประสทสขภาพข

และผลตขอหวงกและตรงเขาใจ แตอการส

เปนศ ในปจจบนศ. 2554 ประะเทศเทานน นบาท และตบโตขน ปรองการใชปโพบ ซงจะทกรปโตรเลยยงได

วธบคต คอ เราตรดการสาร

ครฐตามลาพผลงทน และหขอมล ขอเามเชอมนขอโตรเลยมใหยม ภาษเงนนพนทพฒนกน การสารประมาณ 3,กากบดแลกทธภาพทงในของชมชนทไ

เอกตปโตรเลยมกงวลของปรงไปตรงมา ซและไมซบซอสารวจและผ

นททราบกนนมปรมาณจะเทศมการจ ดงนน ในแะยงมองไปถระชากรมฐาตรเลยมเพมาใหโลกไมสยมกอาจขา

บรหารและจดตองหนมาพรวจและผลตงมอาจดาเน

ะภาคประชาเทจจรง เพอองประชาชนหแกประเทนไดปโตรเลนารวมไทย-มวจและผลต000 ลานบกจการสารนสวนของกไดมาตรฐาน

สารฉบบน ชมในประเทศไระชาชน แลซง ชธ. ไดรวอนจนเกนไปลตปโตรเลย

ดอยแลววาากด การผลดหาปโตรเลตละปไทยจาถงอนาคตขนะความเปมสงขน จนทสามารถผลตดแคลน แล

ดการความเงพาตนเองดตปโตรเลยมนนการใหสาาสงคม ดงนอสรางความนชาวไทยตอทศ การสรายม เงนผลปมาเลเซย ซงใตปโตรเลยมยาท รวมทงตวจและผลารจดหา กานสากลตามร

ชธ. ไดจดทาไทย ซงเปน

ละจาเปนตอวบรวม และจป โดย ชธ. คยมของประช

ฐ

คานา

า ทรพยากรลตในแตละปลยม คดเปนาเปนตองนาางหนาของนอยทดขนทาใหเมอถงตปโตรเลยมละสงผลใหร

เสยงทดทสดดานการจดหมภายในปรเรจลลวงไปไน จงถอเปนมร และสรางอการสารวจงรายไดใหกประโยชนตองในแตละป คยงมสวนในกตองสรางควตปโตรเลยารจดเกบราระเบยบขอบ

าขนเพอสรานคาถามยอดองไดรบการชจดทาแนวค

คาดหวงวาจชาชนอยางยง

า

รปโตรเลยมปไมเพยงพอรอยละ 44 าเขาปโตรเลงโลก ในขณ และจานวนจดหนงอตรมใหทนกบคราคาปโตรเ

ด เพอหลกเลหาภายในประเทศ แตอได หากปรานภารกจหลกงความเขาใและผลตปโตกบรฐจากกอบแทนพเศ

คดเปนมลคาการพฒนาทามเชอมนแ

ยมของประยได การดแ

บงคบทกฎหม

างความร ควดฮตท ชธ. ตชแจงหรออธาตอบแบบสจะนาไปสกางยนในทสด

ทงนามน แอกบความตอของความตอยมคดเปนม

ณะทเมอภาวนประชากรราการใชปโตความตองกาลยมตองปร

ลยงปญหาการะเทศใหมายางไรกดกศจากการสนกของกรมเชจทถกตอง โตรเลยม เพอการสารวจใศษ รวมทงราประมาณ 1

ทองถน โดยจละไววางใจตเทศใหดาเ

แลสงแวดลอมายปโตรเลย

วามเขาใจขตองตอบอยเธบายใหเขาใสน และกระารพฒนาคว

(นายทร อธบดกรม

และกาซธรองการใช จะองการใชพลมลคาถงประวะเศรษฐกมมากขน กตรเลยมจะสารได และเมรบตวสงขน

ารขาดแคลนากขน ดวยการดาเนนกนบสนนจากชอเพลงธรร โปรงใสและอเพมความมในรปของคารายไดจากก 1 แสน 2 หมจดสรรเงนใหตอภารกจหนนไปไดอย

อม ความปลยมกาหนด

นพนฐานตอเสมอ หลายาใจอยางชดเชบ เพอใหง

วามเชอมน แ

รงภพ พลจมเชอเพลงธร

รมชาตของะเหนไดจากลงงานขนตนมาณปละ 1จเรมดและ

กจะสงผลใหสงกวาอตรามอถงวนนนอยางมอาจ

นปโตรเลยมการสงเสรมการดงกลาวกภาคเอกชนมชาต (ชธ.)ะนาไปสการมนคงในการาภาคหลวงารประกอบมนลานบาทหแกทองถนหลกของ ชธ.ยางราบรนลอดภย และ

อการสารวจยคาถามเปนเจน ถกตองงายตอความ และยอมรบ

จนทร) รรมชาต

งกน

ะหานจ

มมว น ) รรงบท น. น ะ

จนง มบ

จดทาขนเกดควาสารวจแ

ประชาชรวมทงยขอมลแลกากบดแของสถาปรบปรงปโตรเลยฮตจากกเชอเพลงเปนขอมความเขธรรมชาปโตรเลย

พลงงานให กรมและคณคาแนะขาราชกมา ณ โอ

เอก

นน เปนสวนมรความเขา

และผลตปโต

จดมชนบางกลมยงขาดขอมลละความรพนแลและกฎหานการณแลงระบบการคยมในระบบ การสารวจแงธรรมชาต มล ขอเทจจขาใจทโปรงใาต ในการจยมจากตางป

เอกน (นายณอคเชอเพลงธร

ณหญงทองทนาและขอเการและเจาอกาสนดวย

สาร ถาม-ตนหนงของคาใจทถกตองรเลยม

มงหมายสาคม ยงขาดขอลพนฐานควนฐานเหลานหมายปโตรเลละสภาวะแคดรายไดแล Thailand และผลตปโ ทจะใชเอกสรงเกยวกบกใสและนาไจดหาปโตรประเทศ

สารฉบบนสณ สทธพงศรมชาตจดท

ทพ รตนะรเสนอแนะทาหนาทของ

กตต

ตอบ ยอดฮตาชแจงตอคง ชดเจน รว

คญทกรมเชอมล ขอเทจามรดานเท

น สามารถนาลยมของไทยแวดลอมในปละผลประโยช III ซงใชอยใตรเลยมจงเสารฉบบน เปการสารวจแปสการสรารเลยมเพอค

สาเรจลงได) ในฐานะป

ทาเอกสารฉบรต กรรมกาทเปนประโยงกรมเชอเพ

ฑ

ตกรรมป

ตจากการสาถามซงเปนวมทงสรางค

อเพลงธรรมจรง เกยวกคนคเกยวกามาใชประกยยงมความทปจจบนหรอชนจากการปในปจจบนหเปนงานททปนสอในการและผลตปโตงความเชอความมนคง

กรมเชอเพระธานคณะบบน รองปลารมลนธเพอยชนตอการพลงธรรมชา

ระกาศ

ารวจและผนขอสงสยหวามโปรงใส

มชาตจดทาคกบการสารวบธรณวทยากอบในการวทนสมย และอไม หรอจาประกอบกจหรอไม ดงนนาทาย และรถายทอดขตรเลยม และมนและไววงใหกบประ

พลงธรรมชาะกรรมการปโลดกระทรวงอสถาบนปโรจดทาเอกสาตทกทาน

(นอธบ

ลตปโตรเลยรอขอหวงกตอการกากบ

คาชแจงในเรวจและผลตปาปโตรเลยมนจฉยและต

ะมประสทธภาเปนตองมการปโตรเลน การจดทาถอวาเปนภอความหลกะสงผานสสาางใจตอภาเทศและลด

าตตองขอขโตรเลยมทไงพลงงาน (นตรเลยมแหสารฉบบนเ ดงนน จงข

นายทรงภพ บดกรมเชอเ

ยมในประเทกงวลของสาธบดแลกจกร

รองน เนองจปโตรเลยมทมทไมซบซอนตดสนใจวา นภาพดเพยงพการทบทว

ลยม และแกาเอกสารถามภารกจทสาค (Key Mesาธารณชนใหารกจของกรดการพงพา

อบคณ ปลไดสงการและนายครจต นหงประเทศไเปนอยางมขอไดรบคว

พลจนทร)เพลงธรรมช

ทศไทยทไดธารณชนใหรรมดานการ

จากปจจบนทเขาใจงายนเกนไป ซง

นโยบายการพอกบบรบทนเพอแกไขไขกฎหมายม-ตอบ ยอดคญของกรมssages) ซงหเกดความรรมเชอเพลงการนาเขา

ดกระทรวงะมอบหมาย

นาครทรรพ)ไทย ผซงใหาก รวมทงามขอบคณ

) ชาต

ดหร

นย งรทขยดมงร งา

งย) หงณ

ฒ

สารบญ หนา บทสรปผบรหาร ก คานา ฐ กตตกรรมประกาศ ฑ สารบญ ฒ บทนา 1 กลมท 1 : ความรทวไปและสถานการณ เกยวกบการสารวจและผลตปโตรเลยม 3

1. ปโตรเลยมคออะไร กาเนดมาอยางไร มกประเภท ประวตและความเปนมา 4อยางไรในเมองไทย

2. การสารวจและผลตปโตรเลยมทาใหแผนดนทรดหรอไม 7 3. ประเทศไทยมแหลงปโตรเลยมบนบกและในทะเลทไหนบาง 8 4. เหตใดรฐจงไมทาการสารวจและผลตปโตรเลยมเอง แตใหสมปทานแกบรษทตางชาต 12

มาดาเนนการสารวจปโตรเลยม 5. ประเทศไทยมปโตรเลยมมหาศาลจรงหรอไม 13

6. ประเทศไทยผลตปโตรเลยมไดมากเปนอนดบตนๆ ของโลกจรงหรอไม 19

7. เมอ 20 ปทแลวกบอกวามนามนดบเหลอใชไดอก 40 ป ปจจบนกบอกวายงเหลออก 20มากกวา 50 ป ผลตมาแลว 20 ป ทาไมกลบเหลอมากกวาเดมอก แลวตกลงเหลอ นามนดบเหลอใชไดอกกปกนแน

กลมท 2 : นโยบาย การพฒนา และกฎหมายวาดวยปโตรเลยม 23

8. ทาไมประเทศไทยจาเปนตองเรงรดการสารวจปโตรเลยมในประเทศ เรานาเขา 24ปโตรเลยมจากตางประเทศเหมอนเดมไมไดหรอ

9. กรมเชอเพลงธรรมชาตมบทบาทหนาทความรบผดชอบอยางไร 31 10. หากสารวจพบปโตรเลยมจะตองเวนคนทดนหรอไม 32 11. เจาของทดนทสารวจพบปโตรเลยมจะไดรบประโยชนอยางไรบาง 34 12. ผลประโยชนตอชมชนและประเทศโดยรวมในพนทสารวจพบปโตรเลยมมอะไรบาง 35 13. การใหสมปทานปโตรเลยมมขนตอนและวธการอยางไร 36 14. สมปทานปโตรเลยมมอายกป 39 15. ในการสารวจและผลตปโตรเลยม มการรบฟงความคดเหนของประชาชนในพนทหรอไม 40

ณ

หนา

16. รฐไดกาหนดหลกเกณฑในการดาเนนงานรอถอนสงกอสรางในกจการสารวจและ 41

ผลตปโตรเลยมอยางไรบาง 17. ความเปนมาของกฎหมายวาดวยปโตรเลยม 44 กลมท 3 : ประโยชนทชมชนและประเทศไดรบจากการสารวจ 50

และผลตปโตรเลยม

18. ประเทศไทยไดรบประโยชนอยางไรจากการใหสมปทานปโตรเลยม 51 19. ประเทศไทยไดรบรายไดและผลประโยชนจากการประกอบกจการปโตรเลยม 53

เพยงรอยละ 29.87 จรงหรอ กลมท 4 : สภาพปญหาดานสงแวดลอม เนองจากการสารวจและผลต 58

ปโตรเลยม ผลกระทบ มาตรการปองกนและแกไข

20. ในการสารวจและผลตปโตรเลยม มนโยบายและมาตรการปองกนผลกระทบ 59สงแวดลอมอยางไรบาง

21. กระทรวงพลงงานยนยนไดไหมวาการเจาะหลมนามนในอาวไทยมความปลอดภย 62แนนอนและไมเกดเหตรวไหลเหมอนของบรษท BP ในอาวเมกซโกของสหรฐอเมรกา

22. การกาจดกากของเสยอนตรายจากการเจาะหลมสารวจปโตรเลยม ตวอยางเชน 64 เศษหน เศษดนและกากนาโคลนฯ รฐจะมวธการกาจดอยางไร ทจะสรางความเชอมน ของชมชนรอบพนทเจาะหลมวามความปลอดภยเพยงพอ และไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม สขภาพ และชวตความเปนอยของประชาชน

**************************************

1

ถาม-ตอบยอดฮตจากการสารวจและผลตปโตรเลยมในประเทศไทย

บทนา ปจจบนกรมเชอเพลงธรรมชาต (ชธ.) กระทรวงพลงงาน ไดรบคาถามหลกเกยวกบการสารวจและผลตปโตรเลยมในประเทศไทย ซงเปนขอสงสยหรอขอหวงกงวลโดยทวไปของสาธารณชน ดงน

1. ประเทศไทยมทรพยากรปโตรเลยมมหาศาล เปนอนดบตนๆ ของโลก เชนเดยวกนกบกลมโอเปค ทงแหลงบนบกและในทะเล ทาไมรฐจงไมนาขนมาใชมากๆ จะไดไมตองนาเขาปโตรเลยมจากตางประเทศ ซงจะชวยประเทศไมใหเกดปญหาการขาดดลการคา และดลการชาระเงน ขณะเดยวกน ปรมาณปโตรเลยมทผลตขนมานกจะสามารถนามาขายและใชภายในประเทศไดในราคาถกๆ ซงจะเกดประโยชนโดยตรงตอผบรโภค

2. ประเทศไทยเปนประเทศสงออกผลตภณฑปโตรเลยมในปรมาณอยางมนยสาคญเทยบเคยงไดกบปรมาณนาเขาจากตางประเทศ และมรายไดสงออกผลตภณฑปโตรเลยมทมมลคาเปนอนดบหนงของประเทศ (มากกวามลคาการสงออกยางพาราและขาว) โดยทไมมการประชาสมพนธใหประชาชนไทยไดรบทราบ

3. กฎหมายปโตรเลยมไทยทใชอยในปจจบน ไมทนสมยและสมควรปรบปรงแกไขในประเดนทสาคญ 2 ประการ คอ

3.1 สดสวนผลประโยชนรายไดรฐทงหมดทประเทศไทยไดรบจากการประกอบกจการปโตรเลยม เมอเปรยบเทยบกบรายไดสวนทผรบสมปทานไดรบนอยเกนไป โดยเฉพาะเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ หรอเพอนบานบางประเทศ เชน โบลเวย เวเนซเอลา มาเลเซย อนโดนเซย และสหภาพพมา เปนตน ทาใหประเทศเกดความเสยหายคดเปนมลคาปละไมนอยกวาหนงแสนลานบาท

3.2 หลกเกณฑและวธการกากบดแลตนทนและคาใชจายจากการสารวจและผลตปโตรเลยมของรฐยงขาดความรอบคอบและรดกมเพยงพอ ซงอาจจะทาใหผรบสมปทานปโตรเลยมบางรายหลบเลยงโดยสามารถหกตนทนและคาใชจายในการสารวจและผลตปโตรเลยมสงเกนจรง และสงผลใหรฐขาดรายไดจากการเรยกเกบในรปของเงนผลประโยชนตอบแทนพเศษ และภาษเงนไดปโตรเลยมในแตละปเปนจานวนมาก

4. กจกรรมสารวจและผลตปโตรเลยมกอใหเกดปญหาผลกระทบสงแวดลอมและระบบนเวศนวทยาของชมชนอยางมาก อาท ทาใหแผนดนทรด มมลพษรวไหลออกสภายนอก เชน สารหน ปรอท มลภาวะทางเสยง และอากาศ เปนตน รวมทงรฐยงไมมกระบวนการและวธการใน

2

การกาจดกากของเสยอนตราย เหลานไดอยางเปนระบบตามมาตรฐานสงแวดลอมทกฎหมายกาหนดอยางเครงครด และรดกมเพยงพอ ซงทาใหการสรางความเชอมนและความไววางใจตอการสารวจและผลตปโตรเลยมของสาธารณชนตามความเปนจรงนอยกวาทควรจะเปน

5. ประชาชนไทยยงขาดการรบรขอมลเกยวกบทรพยากรปโตรเลยมของไทยและของโลกทเพยงพอและจาเปนตองใหประชาชนไดมสวนรวมในการบรหารทรพยากรปโตรเลยมของประเทศใหมความสมดล มนคง และยงยน

คาถามหลกทง 5 ประการดงกลาวน จงเปนทมาท กรมเชอเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงาน ตองตอบชแจงตอสาธารณชนใหเกดความร ความเขาใจทชดเจนดวยความจรง โปรงใสและตรงไปตรงมา และนาไปสการคลคลายขอสงสย และลดขอหวงกงกล ซงในทสดจะทาใหกจการสารวจและผลตปโตรเลยมของไทย สามารถดาเนนการใหคบหนาไปไดอยางราบรนและตอเนอง โดยจะชวยใหประเทศสามารถเพมความมนคงในการจดหาปโตรเลยม และลดการพงพาการนาเขาพลงงานจากตางประเทศ และนาไปสการพฒนาเศรษฐกจ คณภาพชวต และความอยดกนดของสงคมไทยอยางยงยน ทงในปจจบนและอนาคต โดยคาถามและคาตอบเกยวกบการสารวจและผลตปโตรเลยมเหลาน แบงออกเปน 4 กลมใหญๆ ซง กรมเชอเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงาน ไดรวบรวมมาจากเอกสารทใชตอบชแจงในคณะกรรมาธการและคณะอนกรรมาธการชดตางๆ ทงของสภาผแทนราษฎร และวฒสภา อาท คณะกรรมาธการพลงงาน สภาผแทนราษฎร และคณะกรรมาธการศกษา ตรวจสอบเรองการทจรตและเสรมสรางธรรมาภบาล วฒสภา เปนตน รวมทงตอบชแจงขอรองเรยนของคลงสมองวทยาลยปองกนราชอาณาจกร (วปอ.) เพอสงคม และเครอขายภาคประชาชน อาท องคการพทกษอธปไตยของไทยฯ ดงน

กลมท 1 : ความรทวไปและสถานการณ เกยวกบการสารวจและผลตปโตรเลยม กลมท 2 : นโยบาย การพฒนา และกฎหมายวาดวยปโตรเลยม กลมท 3 : ประโยชนทชมชนและประเทศไดรบจากการสารวจและผลตปโตรเลยม กลมท 4 : สภาพปญหาดานสงแวดลอม เนองจากการสารวจและผลตปโตรเลยม

ผลกระทบมาตรการปองกนและแกไข

3

กลมท 1 : ความรทวไปและสถานการณ เกยวกบการสารวจและผลตปโตรเลยม

4

1. ปโตรเลยมคออะไร กาเนดมาอยางไร มกประเภท ประวตและความเปนมาอยางไรในเมองไทย คาตอบ

1.1 ปโตรเลยมคออะไร

ปโตรเลยมเปนสารประกอบไฮโดรคารบอนทเกดจากซากสงมชวตทงพชและสตวทสะสมทบถมปนอยกบตะกอนดนทงบนบกและในทะเล เมอหลายสบลานปกอนภายใตสภาวะทมกาซออกซเจนนอย ซากสงมชวตเหลานจะถกแบคทเรยและเชอรา เปลยนสภาพเปนอนทรยวตถ เมอเวลาผานไปบรเวณดงกลาวจะคอยๆ ทรดตวหรอจมลงภายใตผวโลกลกมากขน และจากแรงกดทเพมมากขน เนองจากนาหนกของชนตะกอนททบถมอยดานบน ตลอดจนอณหภมทสงขนมผลทาใหอนทรยวตถ แปรสภาพและสลายตวเปนสารประกอบไฮโดรคารบอนทเรยกวาปโตรเลยม

1.2 ปโตรเลยมกาเนดมาอยางไร

ปโตรเลยมกาเนดมาจากหนตนกาเนดปโตรเลยม (Source Rock) ซงเปนตะกอนหรอหนชนทมสารอนทรยแทรกปนอย โดยมปรมาณสารอนทรยอยางนอยรอยละ 0.5 และโดยทวไปควรจะมากกวารอยละ 1.5 ตวอยางของหนตนกาเนดปโตรเลยม ไดแก หนดนดาน หรอหนโคลน เปนตน ปโตรเลยมทเกดขนจากการสลายตวของสารอนทรย จะไหลซมออกจากหนตนกาเนดปโตรเลยมไปตามรอยแตก รอยแยก และตามรพรนของหนไปสแหลงใหมทมความดนตากวาแหลงเดม เรยกหนทเปนแหลงสะสมตวใหมของปโตรเลยมวา หนกกเกบปโตรเลยม (Reservoir Rock) ซงมลกษณะเปนรพรนหรอ ชองวางทเชอมตอกนเพยงพอทจะกกเกบนามนดบและกาซธรรมชาตไวได สาหรบการสะสมตวของปโตรเลยมในหนชนดตางๆ พบวาอยในหนทรายรอยละ 59 อยในหนปนรอยละ 40 และในหนแกรนตรอยละ1 ในธรรมชาตเมอเกดการเคลอนตวของเปลอกโลก และความดนจากนาหนกของชนหนตางๆ ททบถมเหนอหนกกเกบปโตรเลยมขนไป จะทาใหปโตรเลยมทอยในหนกกเกบปโตรเลยม เคลอนทผานรพรนหรอชองวางระหวางเมดแรของหนขนสผวโลกและระเหยไป แตหากหนกกเกบปโตรเลยมถกปดทบดวยหนปดกน (Seal) ทมเนอละเอยดแนน เชน หนดนดาน หนโคลนหรอหนปน จะทาใหปโตรเลยมไมสามารถไหลซมผานขนสผวโลกได และกาเนดเปนแหลงกกเกบปโตรเลยม

กรมเชอเพลงธรรมชาต ทางานประสานประโยชนมงมน เตมใจ โปรงใส และรบผดชอบ

ถานหน

หนดนดาน

หนตนกาเนดปโตรเลยม

กรมเชอเพลงธรรมชาต ทางานประสานประโยชนมงมน เตมใจ โปรงใส และรบผดชอบ

หนทราย

หนปะการง

ซากฟอสซล หอยนาจด

หนปนมรพรนจากการกดกรอนของนา

หนกกเกบปโตรเลยม

หนตนกาเนดปโตรเลยม หนกกเกบปโตรเลยม

5

13

สภาพปโตรเลยมในหนกกเกบสภาพปโตรเลยมในหนกกเกบ

ปโตรเลยม

หนตนกาเนดหนตนกาเนด

หนปดกน

หนกกเกบ

เมดทราย

เนอหนกกเกบปโตรเลยม

1.3 ปโตรเลยมมกประเภท

ปโตรเลยมแบงไดเปน 3 ประเภท ไดแก นามนดบ (Crude Oil) กาซธรรมชาต (Natural Gas) และกาซธรรมชาตเหลว (Condensate)

1. นามนดบเปนปโตรเลยมทมสถานะเปนของเหลว มสนาตาลถงสดา มคาความหนาแนนระหวาง 0.79-0.95 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร ภายใตสภาพปกตทผวโลก นามนดบมปรมาณคารบอนรอยละ 82.2-87.1 โดยนาหนก ไฮโดรเจนรอยละ 11.7 - 14.7 โดยนาหนก ทเหลออกประมาณรอยละ 0.2 - 6.1 เปนสารประกอบอนๆ ไดแก กามะถน ไนโตรเจน ออกซเจนและนาเปนตน

2. กาซธรรมชาตเปนปโตรเลยมทมสถานะเปนกาซหรอไอ ประกอบดวย กาซมเทน (CH4) เปนสวนใหญ และมกาซอเทน (C2H6) กาซโพรเพน (C3H8) และกาซบวเทน (C4H10) ปนอยบาง กาซธรรมชาตบรสทธไมมส ไมมกลน อาจเกดรวมกบนามนดบหรอไมกได

3. กาซธรรมชาตเหลวเปนไฮโดรคารบอนในกลมเดยวกบกาซธรรมชาต แตมสถานะเปนของเหลว โดยเมออยในแหลงกกเกบใตผวโลก ซงมอณหภมและความดนสงจะมสภาพเปนกาซ และจะกลายสภาพเปนของเหลว เมอขนมาสพนผวโลก

1.4 ปโตรเลยมมประวตและความเปนมาอยางไรในเมองไทย

ประเทศไทยรจกการใชนามนดบมาเปนระยะเวลานาน ตามพงศาวดารลานนากลาวไววา “ชาวเมองฝางไดนานามนดบมาจายเปนสวยอากรใหแกเจาผครองนครเชยงใหม “ชาวบานรวานามนดนทพบ ไหลซมขนมานนมคณสมบตในการรกษาโรคผวหนง ตอมาเจาหลวงเชยงใหม ไดสงใหขดบอตนเพอกกเกบนามนดบทไหลซมออกมาในพนทดงกลาว และบอนามนแหงนจงเปนทเรยกขานวา “บอหลวง” จนถงยครตนโกสนทรนเอง เมอพระเจาบรมวงศเธอกรมพระกาแพงเพชรอครโยธน ในขณะทรงดารงตาแหนงผบญชาการรถไฟหลวง ไดทรงมพระดารวา “อนกจการรถไฟทใช

6

ฟนเปนเชอเพลงน รงแตจะทาใหปาไมทมอยในเมองไทยหมดสนไปโดยเรว เหนสมควรทจะคดหาเชอเพลงอนมาใชทดแทน เพอเปนการรกษาปาไมใหยงคงไว” ในปพ.ศ. 2464 จงไดวาจางนกธรณวทยาชาวอเมรกนเขามาสารวจหาปโตรเลยมในประเทศไทย และมการเจาะตรวจสอบบรเวณทพบนามนดบไหลซมขนมาถงผวดนในแองฝาง อาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม

ผลตภณฑปโตรเลยมชนดแรกทนาเขาประเทศ คอ นามนกาดมาใชจดตะเกยงใหแสงสวาง

ตงแตสมย พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร แทนการใชนามนมะพราว หลงการเจาะพบนามนดบทประเทศสหรฐอเมรกาในปพ.ศ. 2402 ความตองการใชผลตภณฑปโตรเลยมในสมยนนยงมนอย การคมนาคมยงใชทางนาเปนหลก ถนนหนทางมเพยงไมกสาย ตอมาในปพ.ศ. 2439 ไดมการนารถยนตคนแรกเขามา และเรมการใชนามนเบนซนเปนตนมา

ตอมา รฐบาลไทยไดสรางโรงกลนนามนฝางเพอกลนนามนดบขนาดกาลงกลนวนละ 1,000 บารเรล ในปพ.ศ. 2502 จากนนไดมการสารวจหาแหลงเชอเพลงปโตรเลยมอยางตอเนอง เพอนาปโตรเลยมดงกลาวมาใชประโยชนในภาคคมนาคมขนสง ภาคการผลตไฟฟา ภาคอตสาหกรรม และใชในครวเรอน จดเปลยนแปลงดานการเจาะสารวจและผลตปโตรเลยมทสาคญเกดขนในปพ.ศ. 2524 ซงเรยกวา “ยคโชตชวงชชวาล” กาซธรรมชาตจากอาวไทยเรมมบทบาทดานพลงงานของไทย โดยเฉพาะเพอทดแทนนามนเตาในการผลตกระแสไฟฟา ซงเปนสงจาเปนในการพฒนาประเทศและมสวนชวยเพมความมนคงในการจดหาพลงงานของประเทศ ตอมาไดมการผลตนามนดบจากแหลงสรกต จงหวดกาแพงเพชรขนมาใช ทาใหลดภาระการนาเขานามนเชอเพลงจากตางประเทศไดมากในปพ.ศ. 2526 และไดมการสารวจและพฒนาแหลงปโตรเลยมอกหลายแหลงเปนลาดบมาจวบเทาจนถงกาลปจจบน

7

2. การสารวจและผลตปโตรเลยมทาใหแผนดนทรดหรอไม คาตอบ

การผลตปโตรเลยม จะไมกอใหเกดปญหาการทรดตวของแผนดน เนองจากปโตรเลยมอยในรพรนระหวางเมดทราย หรอรอยแตกขนาดเลกในชนหนแขง ทระดบความลกมากกวา 1,000 - 3,000 เมตร มใชเปนโพรงหรอแองใตดนดงทหลายคนเขาใจ ชนหนแขงมโครงสรางทแขงแรงมากเพราะตองรบนาหนกกดทบกวา 2,600 - 7,800 ตนตอตารางเมตร ในการผลตนามนดบ จะสามารถสบนามนดบขนมาไดประมาณ รอยละ 10-15 ของปรมาณทสะสมในชนหนกกเกบเทานน เนองจากมแรงตานจากความขนหนดของนามนดบและแรงตงผวตามธรรมชาต ในขณะเดยวกน นาทแทรกอยในชนหนจะไหลซมเขามาแทนทนามนดบ ชนหนแขงเปนโครงสรางคายนทแขงแรงจงไมเกดการทรดตวของแผนดนจากการผลตปโตรเลยม ซงแตกตางจากกรณของนาบาดาลซงอยในชนทรายระดบตน (50 – 200 เมตร) ทยงไมแขงตว เมอมการสบนาบาดาลขนมาใชมากเกนไป และมากกวาอตราการไหลซมของนาเขาแทนทชองวางของเมดทรายในชนนาบาดาล จงทาใหเกดการอดตวของชนทรายและสงผลใหเกดการทรดตวของแผนดนในบรเวณดงกลาว

8

3. ประเทศไทยมแหลงปโตรเลยมบนบกและในทะเลทไหนบาง คาตอบ

3.1 แหลงปโตรเลยมบนบก

ในปจจบน แหลงปโตรเลยมบนบกของประเทศบรเวณภาคเหนอและภาคกลาง กระจายตวอยในแองสะสมตะกอนยคเทอรเทยร ชนหนกกเกบปโตรเลยมสวนใหญเปนชนดหนทราย และยงพบในหนอคนแทรกซอนระดบตน ชนนามนดบพบอยทความลกตงแต 500 – 3,500 เมตร โดยทวไป มคาความดนในแหลงไมสงนก เมอผลตไประยะหนง นามนดบจะไมสามารถไหลขนเองถงปากหลม ตองใชเครองปมชวยดดหรอสบนามนดบขนมา สาหรบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบแหลงกาซธรรมชาตในชนหนปน แหลงนามนดบบนบกสวนใหญ มขนาดเลกทสมพนธกบการเกดรอยเลอนในชนหน แหลงนามนดบทพบในแองสะสมตะกอนยคเทอรเทยร จากภาคเหนอลงสภาคกลาง มดงน

1) แองฝาง ประกอบดวยแหลงฝาง ไชยปราการ แมสน โปงนก-โปงฮอม บรเวณอาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม ปจจบนมอตราการผลตนามนดบประมาณ 1,000 บารเรลตอวน

2) แองพษณโลก มการผลตนามนดบมากทสดของประเทศ ประกอบดวยแหลงสรกต ทบแรต หนองมะขาม หนองตม วดแตน เสาเถยร ประดเฒา ปรอกระเทยม หนองแสง ทงยางเมอง บงหญา บงมวง บงหญาตะวนตก บงมวงใต หนองสระ อรโณทย และ บรพา อยในพนทอาเภอลานกระบอ จงหวดกาแพงเพชร อาเภอครมาศ อาเภอกงไกรลาศ จงหวดสโขทย และอาเภอบางระกา จงหวดพษณโลก ปจจบนมอตราการผลตนามนดบประมาณ 27,000 บารเรลตอวน และกาซธรรมชาตทผลตขนมากบนามนดบ ประมาณ 25 ลานลกบาศกฟตตอวน

3) แองเพชรบรณ ประกอบดวยแหลงวเชยรบร ศรเทพ นาสนน นาสนนตะวนออก บอรงเหนอ วเชยรบรสวนขยาย และ L33 อยในพนทอาเภอวเชยรบร และ อาเภอศรเทพ จงหวดเพชรบรณ ปจจบนมอตราการผลตนามนดบประมาณ 2,200 บารเรลตอวน

4) แองสพรรณบร ประกอบดวยแหลงอทอง สงฆจาย บงกระเทยม และ หนองผกช อยในพนทอาเภอเมอง และ อาเภออทอง จงหวดสพรรณบร ปจจบนมอตราการผลตนามนดบประมาณ 350 บารเรลตอวน

5) แองกาแพงแสน อยในพนทอาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม ปจจบนมอตราการผลตนามนดบประมาณ 483 บารเรลตอวน

สาหรบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปจจบน มแหลงกาซธรรมชาต 2 แหลง คอ 1) แหลงกาซนาพอง บรเวณอาเภอนาพอง จงหวดขอนแกน ปจจบนมอตราการผลตกาซ

ธรรมชาตประมาณ 15 ลานลกบาศกฟตตอวน 2) แหลงกาซสนภฮอม บรเวณอาเภอหนองแสง จงหวดอดรธาน ปจจบนมอตราการผลตกาซ

ธรรมชาตประมาณ 100 ลานลกบาศกฟตตอวน และกาซธรรมชาตเหลวประมาณ 450 บารเรลตอวน

9

3.2 แหลงปโตรเลยมในทะเลอาวไทย

การสารวจปโตรเลยมในอาวไทยเรมในปพ.ศ. 2511 ภายใตเงอนไขพเศษตาม พ.ร.บ. แร พ.ศ. 2510 ตอมาเมอประกาศใช พ.ร.บ. ปโตรเลยม พ.ศ. 2514 จงไดโอนสทธมาสารวจภายใตกฎหมายปโตรเลยม

พนทะเลอาวไทยมความลาดชนนอย โดยคอยๆ ลาดเอยงลงมาจากฝงดานตะวนออกและตะวนตกจนถงจดลกสดตรงกลางอาว ความลกประมาณ 83 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง กอนเปดออกสทะเลจนใต อาวไทยถกขนาบดวยชายฝงของประเทศตางๆ จงมพนททบซอนกนหลายประเทศ คอ พนททบซอนไทย-กมพชา พนททบซอนไทย-เวยดนาม และพนททบซอนไทย -มาเลเซย แองสะสมตะกอนยคเทอรเทยร (อายนอยกวา 65 ลานป) ในอาวไทยมไมนอยกวา 13 แอง ซงจดเปนพนทซงมศกยภาพในการสารวจหาปโตรเลยม แบงไดเปน 2 กลม คอ กลมแองตะกอนดานตะวนตกของสนเกาะกระ (Ko Kra Ridge) ประกอบดวย แองตะกอนขนาดเลก ลกษณะแคบและยาวในแนวเหนอ-ใต ไดแก แองหวหน แองนอรทเวสเทน แองประจวบ แองชมพร แองเวสเทนกระ แองกระ แองอสเทนกระ แองนคร และแองสงขลา สวนทางดานตะวนออกของสนเกาะกระเปนแองตะกอนทมขนาดใหญกวาและมความสาคญทางดานปโตรเลยมมาก คอ แองปตตาน และแองมาเลย ซงอยทางตอนใตสดของอาวไทย กลมแองตะกอนดานตะวนตกของสนเกาะกระ (Ko Kra Ridge) มการสารวจพบปโตรเลยมในกลมแองกระ มการผลตนามนดบตอวนจากแหลงจสมนและบานเยน ประมาณ 12,000 บารเรล แหลงบวหลวง ประมาณ 7,400 บารเรล ในแองชมพรสารวจพบนามนดบแหลงนางนวล (หยดผลตชวคราว) ในแองสงขลาสารวจพบนามนดบแหลงสงขลา มการผลตประมาณวนละ 17,500 บารเรล

แองปตตาน เปนแองสะสมตะกอนอายเทอรเชยรทใหญทสดอาวไทย มแหลงปโตรเลยมทสาคญทสดของประเทศไทย ธรณวทยาบรเวณนมหนตะกอนทเกดสะสมในทราบนาทวมถง ทราบนาพดพา และทะเลสาบนาจด เปนหนตนกาเนดปโตรเลยมทสาคญ โดยมหนทรายทเกดจากการสะสมตวในทางนาเปนชนกกเกบปโตรเลยม รปแบบของแหลงกกเกบสวนใหญสมพนธกบแนวรอยเลอน

10

บรษท คอนตเนนตล ออยล (ประเทศไทย) จากด เจาะสารวจหลมแรกของอาวไทย คอ หลมสราษฎร - 1 แตไมพบปโตรเลยม ตอมา ในปพ.ศ. 2515 บรษท ยเนยน ออยล (ประเทศไทย) จากด ไดเจาะสารวจหลม 12-1 ในแปลง 12 พบกาซธรรมชาต และกาซธรรมชาตเหลว ซงไดพฒนาเปนแหลงปโตรเลยมแหงแรกของอาวไทย คอ แหลงเอราวณ และพฒนาแหลงอนๆ ทสารวจพบนามนดบอกดวย ไดแก แหลงบรรพต แหลงสตล แหลงปลาทอง แหลงฟนาน และแหลงไพลน และกลมแหลงทานตะวน ณ เดอนมถนายน พ.ศ. 2555 ในแองปตตาน มการผลตปโตรเลยมรวมตอวน คอ กาซธรรมชาต ประมาณ 2,200 ลานลกบาศกฟต กาซธรรมชาตเหลว (คอนเดนเสท) ประมาณ 53,800 บารเรล และนามนดบ ประมาณ 76,000 บารเรล (กลมบรษท เชฟรอน เปนผดาเนนงานในปจจบน) สาหรบพนททบซอน ไทย-กมพชา ซงอยบรเวณตอนเหนอของแองปตตาน ยงคงอยในขนตอนการเจรจาของทงสองประเทศ แองมาเลย อยทางทศตะวนออกเฉยงใตของแองปตตานเปนแอง Intracratonic ทเกดจากการปรแยก (rifting) ในชวงอาย เทอรเชยรตอนตน เนองมาจากการเคลอนตวของรอยเลอนในแนวราบ แองจะวางตวในแนวเหนอ-ใตและตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต การปรแยกดงกลาวทาใหเกดรอยเลอนปกต (normal fault) ในแนวเหนอ-ใตและเกดแองยอยแบบ half graben ชนหนในแองมาเลย ประกอบดวยหนดนดานซงสะสมตวในทะเลสาบนาจด หนทรายทสะสมตวในแบบทางนา ดนดอนปากแมนา ทราบนาทวม และมชนถานหนและชนหนดนดานแทรกสลบอยทวไป โดยมหนดนดานทสะสมตวในทะเล จะเปนไดทงหนตนกาเนดและชนกกเกบปโตรเลยม

แองมาเลยตอนเหนอ มพนทบางสวนเปนพนททบซอนไทย-เวยดนาม แตรฐบาลทงสองประเทศไดขอตกลงกาหนดเสนแบงเขตประเทศเมอปพ.ศ. 2540 ซงในสวนพนทของไทย บรษท ปตท. สผ. จากด สารวจพบปโตรเลยมแหลงอาทตย ซงรวมกบแหลงบงกช ไดรบพระราชทานนามวา แหลงนวมนทร ปรมาณการผลตปโตรเลยมรวมตอวนจากแหลงบงกช คอ กาซธรรมชาต ประมาณ 650 ลานลกบาศกฟต และกาซธรรมชาตเหลว ประมาณ 21,000 บารเรล สาหรบปรมาณการผลตปโตรเลยมรวมตอวนจากแหลงอาทตย ประกอบดวย กาซธรรมชาต ประมาณ 300 ลานลกบาศกฟต และกาซธรรมชาตเหลว ประมาณ 11,500 บารเรล

แองมาเลยตอนใต ในเขตพนททบซอนกบประเทศมาเลเซย ไดจดตงองคกรรวมไทย-มาเลเซย (Malaysia – Thailand Joint Authority : MTJA) เพอแสวงประโยชนในแหลงปโตรเลยมรวมกน และเรมผลตปโตรเลยมแลว ตงแตเดอนมกราคม พ.ศ. 2548 ในเดอนมถนายน พ.ศ. 2555 สงกาซธรรมชาตและกาซธรรมชาตเหลวเขาประเทศไทยวนละประมาณ 760 ลานลกบาศกฟต และ 7,500 บารเรล ตามลาดบ

11

3.3 แหลงปโตรเลยมในทะเลอนดามน ตงอยดานตะวนตกของประเทศไทย ชายฝงทะเล อนดามน มความลาดชนสงกวา ดานอาวไทยมาก ในนานนาไทย พนทะเลคอยลาดชนไปทางตะวนตกเฉยงใต ตรงบรเวณตอแดนกบนานนาอนโดนเซย ทะเลอนดามนในเขตไทยมนาลกกวา 1,000 เมตร นบแตปพ.ศ. 2517 ถงป พ.ศ. 2555 มผรบสมปทานหลายรายเจาะสารวจแลว 19 หลม พบรองรอยกาซธรรมชาตและนามนดบ 8 หลม ทงน ขอมลการสารวจทางธรณวทยา ทมอยในปจจบน บงชวาในทะเลอนดามนมศกยภาพทางปโตรเลยม มโอกาสพบแหลงปโตรเลยมได ดงเชนแหลงปโตรเลยมทพบในนานนาประเทศสหภาพพมา และอนโดนเซย

ภาพแผนทแสดงแหลงปโตรเลยมบนบกและในทะเล

12

4. เหตใดรฐจงไมทาการสารวจและผลตปโตรเลยมเอง แตใหสมปทานแกบรษทตางชาต มาดาเนนการสารวจปโตรเลยม คาตอบ

ความพยายามในการสารวจหาปโตรเลยมบรเวณทราบลมภาคกลางตอนลางของกรมโลหกจ เมอประมาณปพ.ศ. 2491 ไมประสบผลสาเรจเทาทควร ทงนเนองจากหนวยงานของรฐยงไมมความพรอมเพยงพอทจะดาเนนการอยางมประสทธภาพ ธรกจสารวจและผลตปโตรเลยมมความเสยงสง และใชเงนลงทนจานวนมหาศาล ในการเจาะสารวจแตละหลมจะตองใชเงนประมาณ 2 - 10 ลานดอลลารสหรฐ (60 – 300 ลานบาท) โอกาสทจะพบแหลงปโตรเลยมใหมมคอนขางนอย สถตโดยทวไปจะอยท 1:10 นนคอเจาะสารวจ 10 หลม มโอกาสพบปโตรเลยม 1 หลม ดงนน ในปพ.ศ. 2503 รฐบาลจงมนโยบายสงเสรมใหบรษทเอกชนทงไทยและตางประเทศ เขามาสารวจหาปโตรเลยมทงบนบกและในทะเล โดยใหกองเชอเพลงธรรมชาต (ปจจบน คอ กรมเชอเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงาน) กรมทรพยากรธรณ กระทรวงอตสาหกรรม เปนผดาเนนการ รวมทงไดประกาศใชพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 เพอใหบรษทผรบสมปทานปโตรเลยมไดดาเนนการสารวจอยางจรงจง จนประสบความสาเรจ ทาใหประเทศไทยสามารถผลตปโตรเลยมจากแหลงในประเทศทสาคญในอาวไทย ไดแก แหลงกาซธรรมชาตเอราวณ จกรวาล ฟนาน ปลาทอง และไพลน ของกลมบรษท เชฟรอน ประเทศไทย สารวจและผลตปโตรเลยม จากด แหลงกาซธรรมชาตบงกช ของบรษท ปตท. สารวจและผลตปโตรเลยม จากด (มหาชน) แหลงนามนดบ และกาซธรรมชาตทานตะวน เบญจมาศและมะลวลยของบรษท เชฟรอน ออฟชอร (ประเทศไทย) จากด เปนตน สาหรบแหลงปโตรเลยมบนบก ไดแก แหลงสรกต ของบรษท ปตท. สผ. สยาม จากด แหลงกาซนาพองของบรษท เอสโซฯ โคราช องคและแหลงกาซสนภฮอม ของบรษท เฮสสฯ เปนตน นอกจากน รฐบาลยงกมมาตรการสงเสรมใหผรบสมปทานปโตรเลยมถายทอดเทคโนโลยแกบคลากรไทย มการพฒนาและจางแรงงานไทยเพมมากขน พรอมทงสนบสนนการใชวสดอปกรณในการสารวจและผลตปโตรเลยมทสามารถผลตไดภายในประเทศใหมากทสด บรษทเอกชนของประเทศไทยขนาดใหญททาธรกจสารวจและผลตปโตรเลยม ไดแก บรษท ปตท. สารวจและผลตปโตรเลยม จากด (มหาชน) หรอ ปตท. สผ. ซงเปนบรษทในเครอของบรษท ปตท. จากด (มหาชน) และ ยงมบรษทเอกชนไทย เชน บรษท พลงโสภณ จากด รวมลงทนในฐานะผรวมประกอบกจการปโตรเลยม สาหรบหนวยงานของรฐทดาเนนการสารวจและผลตปโตรเลยม ไดแก กรมการพลงงานทหาร กระทรวงกลาโหม เปนหนวยงานรฐเพยงหนวยงานเดยวทดาเนนการสารวจและผลตปโตรเลยม โดยผลตนามนจากแหลงฝาง จงหวดเชยงใหม ในอตราประมาณวนละ 1,000 บารเรล โดยมวตถประสงคหลกเพอเปนยทธปจจยและความมนคง ปลอดภยของประเทศ จงสรปไดวาการสารวจปโตรเลยมตองใชเงนลงทนสง เปนธรกจทมความเสยงคอนขางสง และมโอกาสทจะประสบความสาเรจ โดยทวไปเพยงรอยละ 10 ดงนน ทผานมารฐบาลจงสงเสรมใหเอกชนทงไทยและตางชาตมาลงทนในธรกจนแทนทรฐจะลงทนเอง

13

5. ประเทศไทยมปโตรเลยมมหาศาลจรงหรอไม คาตอบ

ปพ.ศ. 2554 ประเทศไทยมปรมาณสารองกาซธรรมชาตทพสจนแลวประมาณ 10 ลานลานลกบาศกฟต หรอรอยละ 0.1 ของปรมาณสารองทวโลก สาหรบปรมาณสารองนามนดบและกาซธรรมชาตเหลวมประมาณ 400 ลานบารเรล คดเปนสดสวนนอยกวารอยละ 0.02 ของปรมาณสารองทวโลก

จากขอมลในรายงาน BP Statistical Review of World Energy Outlook 2012 แสดงขอมลปรมาณสารองปโตรเลยมทพสจนแลวทวโลก ณ ปพ.ศ. 2554 โดยจาแนกเปนปรมาณสารองกาซธรรมชาตประมาณ 7,361 ลานลานลกบาศกฟต และปรมาณสารองนามนดบประมาณ 1.65 ลานลานบารเรล โดยพนททมปรมาณสารองอยมากและเปนแหลงพลงงานทสาคญของโลกคอ ตะวนออกกลาง บรเวณประเทศซาอดอาระเบย อหราน อรก การตา ซงมปรมาณสารองกาซธรรมชาตรวมกนประมาณ 2,826 ลานลานลบ .ฟต (รอยละ 38) และมปรมาณสารองนามนดบประมาณ 0.795 ลานลานบารเรล (รอยละ 48) ปรมาณสารองกาซธรรมชาตทพสจนแลว สวนใหญอยในพนทตะวนออกกลางและยโรป โดยประเทศรสเซย อหราน และกาตาร มปรมาณสารองมากทสดเปนสามอนดบแรกของโลก คอ 1,575 1,169 และ 885 ลานลานลกบาศกฟต หรอประมาณรอยละ 24 16 และ 12 ของปรมาณสารองทวโลก ตามลาดบ รสเซยมบทบาทสาคญตอการผลตและการใชกาซธรรมชาตในทวปยโรป โดยผลตไดในอตรา 58,700 ลานลกบาศกฟตตอวน แตประเทศทมการผลตและใชกาซธรรมชาตมากทสด คอสหรฐอเมรกา ซงผลตและใชกาซธรรมชาตในอตราเฉลย 63,000 และ 66,800 ลานลกบาศกฟตตอวน ตามลาดบ

ในปจจบน (ปพ.ศ. 2555) ทวโลกมปรมาณการใชกาซธรรมชาตรวมวนละ 311,800 ลานลกบาศกฟต หากปรมาณสารองไมเพมขนและยงคงมการใชในระดบนตอไป โลกจะมกาซธรรมชาตเหลอใชตอไปอก 64 ป สวนประเทศไทยนน มปรมาณสารองกาซธรรมชาตทพสจนแลวประมาณ 10 ลานลานลกบาศกฟต หรอรอยละ 0.1 ของปรมาณสารองทวโลก ขณะทอตราการผลตอยท 2,794 ลานลกบาศกฟตตอวน หากมอตราการผลตคงทอยในระดบน ประเทศไทยจะมกาซเหลอใชตอไปอกอยางนอย 10 ป (คา R/P ratio แสดงจานวนปทผลตปโตรเลยมได ไดมาจากการนาปรมาณสารองปโตรเลยม (Reserves) หารดวยอตราการผลตปโตรเลยมตอป (Production) คา R/P ratio เปนคาทใชสาหรบประมาณการอยางคราว ๆ วาจะมปโตรเลยมคงเหลอใหใชไดอกกป ดงนน ขอมล R/P ratio ทแสดงในตารางไดมาจากการนาปรมาณสารองกาซธรรมชาตทพสจนแลวหารดวยอตราการผลตกาซธรรมชาตของปพ.ศ. 2554)

สาหรบปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวทวโลก สวนใหญอยในพนทตะวนออกกลางและอเมรกา โดยประเทศเวเนซเอลา ซาอดอาระเบย และแคนาดา มปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวมากทสดเปนสามอนดบแรก คอ 0.296 0.265 และ 0.175 ลานลานบารเรล ตามลาดบ นามนดบในทนหมายถงผลรวมของนามนดบและกาซธรรมชาตเหลว สวนประเทศทมการผลตนามนดบมากทสดสามอนดบแรก คอ ซาอดอาระเบย รสเซย และสหรฐอเมรกา ซงผลตในอตรา 11.2 10.3 และ 7.8 ลานบารเรลตอวน ตามลาดบ ในขณะทประเทศสหรฐอเมรกา จน และญปน เปนผใชนามนดบมากทสดสาม

14

อนดบแรกในอตรา 18.8 9.8 และ 4.4 ลานบารเรลตอวน ตามลาดบ เมอคานงวาทวโลกมปรมาณสารองนามนดบรวม 1.65 ลานลานบารเรลและมการใชนามนดบประมาณวนละ 88 ลานบารเรล ดงนน หากยงมปรมาณการใชอยในระดบนกจะมนามนดบใชไปอกประมาณ 54 ป สาหรบปรมาณสารองนามนดบของประเทศไทยมประมาณ 400 ลานบารเรล คดเปนสดสวนนอยกวารอยละ 0.02 ของปรมาณสารองทวโลก (คา R/P ratio นามนดบของประเทศไทยไมสามารถนามาใชวเคราะหวาประเทศไทยยงมนามนดบเหลอใชอก 5 ป เพราะประเทศไทยใชนามนดบมากกวาทผลตมาก ประเทศไทยใชนามนดบวนละประมาณ 1 ลานบารเรล แตสามารถผลตไดเพยงวนละประมาณ 2 แสนบารเรล จงตองนาเขาอกประมาณวนละ 8 แสนบารเรล)

อยางไรกตาม ขอมลปรมาณสารอง อตราการผลตและการใชปโตรเลยม ซงเผยแพรในรายงาน BP Statistical Review of World Energy Outlook 2012 ไมไดชแจงถงทมาของขอมลและคงมความคลาดเคลอนอยบาง โดยในสวนของประเทศไทยกมความแตกตางกบขอมลของกรมเชอเพลงธรรมชาต เชน ปรมาณสารองกาซธรรมชาตทพสจนแลว ของประเทศไทยในปพ.ศ. 2554 ซงแสดงไวในรายงานของ BP เทากบ 9.9 ลานลานลกบาศกฟต ขณะทขอมลของกรมเชอเพลงธรรมชาตเปน 10.1 ลานลานลกบาศกฟต กรมเชอเพลงธรรมชาต มเจาหนาทตรวจสอบทงในรายงานและในภาคสนามเปนประจาตามระยะเวลาทกฎหมายกาหนด ดงนนการอางองถงรายงานของ BP น จงมจดประสงคเพยงเพอใหเหนภาพเปรยบเทยบปรมาณทรพยากรปโตรเลยมและอตราการใชของประเทศไทยกบประเทศชนนาของโลกและประเทศเพอนบานเทานน

ปรมาณสารองทพสจนแลว อตราการผลต จานวนปทผลตกาซธรรมชาตได และอตราการบรโภค กาซธรรมชาตของประเทศทมแหลงกาซธรรมชาตสาคญและประเทศเพอนบานของไทย

กาซธรรมชาต

ลาดบ ประเทศ

ปรมาณสารองพสจนแลว

อตราการผลต จานวนปทผลตกาซธรรมชาต ได R/P Ratio

อตราการบรโภค

(ลานลานลกบาศกฟต)

(ลานลานลกบาศกฟตตอวน)

(ป) (ลานลาน

ลกบาศกฟตตอวน)

1 สหพนธรฐรสเซย 1,574.98 0.0587 73.47 0.0411

2 สาธารณรฐอสลามอหราน 1,168.56 0.0147 217.79 0.0148

3 รฐกาตาร 884.53 0.0142 170.66 0.0023

4 เตรกเมนสถาน 858.80 0.0058 405.67 0.0024

5 สหรฐอเมรกา 299.82 0.0630 13.04 0.0668

6 ราชอาณาจกรซาอดอาระเบย 287.82 0.0096 82.13 0.0096

7 สหรฐอาหรบเอมเรตส 215.06 0.0050 117.84 0.0061

8 สาธารณรฐโบลวารแหงเวเนซเอลา 195.18 0.0030 178.25 0.0032

9 ไนจเรย 180.46 0.0039 126.77 n/a

15

กาซธรรมชาต

ลาดบ ประเทศ

ปรมาณสารองพสจนแลว

อตราการผลต จานวนปทผลตกาซธรรมชาต ได R/P Ratio

อตราการบรโภค

(ลานลานลกบาศกฟต)

(ลานลานลกบาศกฟตตอวน)

(ป) (ลานลาน

ลกบาศกฟตตอวน)

10 สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนแอลจเรย

159.06 0.0075 57.75 0.0027

11 ออสเตรเลย 132.76 0.0044 83.61 0.0025

12 สาธารณรฐอรก 126.70 0.0002 1,735.62 n/a

13 สาธารณรฐประชาชนจน 107.75 0.0099 29.76 0.0127

14 สาธารณรฐอนโดนเซย 104.71 0.0073 39.22 0.0037

15 มาเลเซย 86.01 0.0060 39.41 0.0028

16 สาธารณรฐอาหรบอยปต 77.34 0.0059 35.75 0.0048

17 ราชอาณาจกรนอรเวย 73.10 0.0098 20.41 0.0004

18 แคนาดา 70.01 0.0155 12.35 0.0101

19 สาธารณรฐคาซคสถาน 66.43 0.0019 97.62 0.0009

20 รฐคเวต 63.00 0.0013 132.77 0.0016

21 สาธารณรฐอซเบกสถาน 56.59 0.0055 28.11 0.0048

22 ลเบย 52.80 0.0004 361.61 n/a

23 สาธารณรฐอาเซอรไบจาน 44.87 0.0014 85.79 0.0008

24 อนเดย 43.82 0.0045 26.90 0.0059

26 ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด 38.89 0.0062 17.15 0.0037

27 รฐสลตานโอมาน 33.55 0.0026 35.82 n/a

28 ยเครน 33.01 0.0018 51.29 0.0052

29 สาธารณรฐอสลามปากสถาน 27.50 0.0038 19.89 0.0038

30 สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม 21.79 0.0008 72.30 0.0009

31 สาธารณรฐเยเมน 16.92 0.0009 50.74 n/a

32 สหพนธสาธารณรฐบราซล 15.98 0.0016 27.09 0.0026

33 รฐเอกราชปาปวนวกน 15.60 n/a n/a n/a

34 สาธารณรฐตรนแดดและโตเบโก 14.17 0.0039 9.86 0.0021

35 สาธารณรฐประชาชนบงกลาเทศ 12.50 0.0019 17.80 0.0019

36 สหรฐเมกซโก 12.49 0.0051 6.74 0.0067

37 สาธารณรฐเปร 12.46 0.0009 31.06 0.0006

16

กาซธรรมชาต

ลาดบ ประเทศ

ปรมาณสารองพสจนแลว

อตราการผลต จานวนปทผลตกาซธรรมชาต ได R/P Ratio

อตราการบรโภค

(ลานลานลกบาศกฟต)

(ลานลานลกบาศกฟตตอวน)

(ป) (ลานลาน

ลกบาศกฟตตอวน)

38 ราชอาณาจกรบาหเรน 12.28 0.0013 26.79 n/a

39 สาธารณรฐอารเจนตนา 12.03 0.0038 8.78 0.0045

40 เนการาบรไนดารสซาลาม 10.17 0.0012 22.51 n/a

41 สาธารณรฐอาหรบซเรย 10.06 0.0008 34.26 n/a

42 ไทย 9.94 0.0036 7.61 0.0045

รวมทงโลก 7,360.85 0.3170 63.60 0.3118

ทมา: BP Statistical Review of World Energy 2012 * เลอกมาบางประเทศทมแหลงปโตรเลยมทสาคญ และประเทศใกลเคยงกบประเทศไทย ** รายงานประจาปกรมเชอเพลงธรรมชาต พ.ศ. 2554 รายงานวาประเทศไทยมปรมาณสารองกาซธรรมชาตทพสจนแลว 10.1 ลานลานลกบาศกฟต อตราการผลต 0.0028 ลานลานลกบาศกฟตตอวน จานวนปทผลตกาซธรรมชาตได 9.9 ป

17

ปรมาณสารองทพสจนแลว อตราการผลต จานวนปทผลตนามนดบได และ อตราการบรโภคนามนดบ ของประเทศทมแหลงนามนดบสาคญและประเทศเพอนบานของไทย

นามนดบ

ลาดบ ประเทศ ปรมาณสารอง

พสจนแลว อตราการผลต

จานวนปทผลตนามนดบ

ได R/P ratio อตราการบรโภค

(ลานบารเรล) (บารเรลตอวน) (ป) (บารเรลตอวน)

1 สาธารณรฐโบลวารแหงเวเนซเอลา 296,500 2,720,300 298.62 831,960

2 ราชอาณาจกรซาอดอาระเบย 265,400 11,161,000 65.15 2,856000

3 แคนาดา 175,220 3,521,600 136.32 2,293,190

4 สาธารณรฐอสลามอหราน 151,170 4,321,100 95.85 1,824,000

5 สาธารณรฐอรก 143,100 2,798,110 140.11 n/a

6 รฐคเวต 101,500 2,865,430 97.05 438,000

7 สหรฐอาหรบเอมเรตส 97,800 3,322,050 80.66 671,000

8 สหพนธรฐรสเซย 88,180 10,280,000 23.50 2,961,000

9 ลเบย 47,100 479,050 269.37 n/a

10 ไนจเรย 37,200 2,457,360 41.47 n/a

11 สหรฐอเมรกา 30,870 7,841,000 10.79 18,835,470

12 สาธารณรฐคาซคสถาน 30,000 1,840680 44.65 212,410

13 รฐกาตาร 24,680 1,722,590 39.26 238,000

14 สหพนธสาธารณรฐบราซล 15,050 2,192,910 18.80 2,652,710

15 สาธารณรฐประชาชนจน 14,710 4,089,660 9.86 9,758,000

16 สาธารณรฐแองโกลา 13,500 1,746,440 21.18 n/a

17 สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนแอลจเรย

12,200 1,728,560 19.34 345,000

18 สหรฐเมกซโก 11,390 2,937,780 10.63 2,027,210

19 สาธารณรฐอาเซอรไบจาน 7,000 930,720 20.61 79,600

20 ราชอาณาจกรนอรเวย 6,880 2,039,320 9.25 253,000

21 สาธารณรฐซดาน 6,700 453,000 40.52 n/a

22 สาธารณรฐเอกวาดอร 6,160 508,610 33.17 226,120

23 มาเลเซย 5,860 572,970 28.02 608,000

24 อนเดย 5,700 858,410 18.20 3,473,000

25 รฐสลตานโอมาน 5,500 891,040 16.91 n/a

26 สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม 4,400 328,150 36.74 358,000

27 สาธารณรฐอาหรบอยปต 4,300 735,070 16.03 709,000

28 สาธารณรฐอนโดนเซย 4,040 941,750 11.75 1,430,000

29 ออสเตรเลย 3,870 483,660 21.94 1,003,000

18

นามนดบ

ลาดบ ประเทศ ปรมาณสารอง

พสจนแลว อตราการผลต

จานวนปทผลตนามนดบ

ได R/P ratio อตราการบรโภค

(ลานบารเรล) (บารเรลตอวน) (ป) (บารเรลตอวน)

30 สาธารณรฐกาบอง 3,680 245,000 41.20 n/a

31 สหราชอาณาจกร 2,810 1,099,730 6.99 1,542,000

32 สาธารณรฐเยเมน 2,670 228,410 32.03 n/a

33 สาธารณรฐอารเจนตนา 2,520 606,870 11.40 609,200

34 สาธารณรฐอาหรบซเรย 2,500 332,210 20.62 n/a

35 สาธารณรฐโคลอมเบย 1,990 930,030 5.86 252,690

36 สาธารณรฐคองโก 1,940 295,420 17.99 n/a

37 สาธารณรฐอเควทอเรยลกน 1,710 251,870 18.55 n/a

38 สาธารณรฐชาด 1,500 113,700 36.14 n/a

39 สาธารณรฐอตาล 1,380 110,230 34.26 1,486,090

40 สาธารณรฐเปร 1,240 152,720 22.25 203,140

41 เนการาบรไนดารสซาลาม 1,100 165,900 18.17 n/a

42 สาธารณรฐตรนแดดและโตเบโก 830 135,870 16.74 34,420

43 ราชอาณาจกรเดนมารก 820 224,230 9.99 172,760

44 โรมาเนย 600 88,030 18.67 187,000

45 เตรกเมนสถาน 600 215,810 7.62 108,000

46 สาธารณรฐอซเบกสถาน 590 86,100 18.90 91,000

47 ไทย 440 345,130 3.51 1,080,000

รวมทงโลก 1,652,610 83,575,680 54.17 88,034,480

ทมา: BP Statistical Review of World Energy 2012 * เลอกมาบางประเทศทมแหลงปโตรเลยมทสาคญ และประเทศใกลเคยงกบประเทศไทย ** รายงานประจาปกรมเชอเพลงธรรมชาต พ.ศ. 2554 รายงานวาประเทศไทยมปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลว 400ลานบารเรล อตราการผลต 223,000 บารเรลตอวน จานวนปทผลตนามนดบได 4.9 ป ตวอยางการวเคราะหเปรยบเทยบกบประเทศเพอนบาน เชน ประเทศเนการาบรไนดารสซาลาม พบวา ประเทศไทยมปรมาณสารองนามนดบนอยกวาบรไนอย 660 ลานบารเรล แตมอตราการผลตนามนดบเปน 2 เทาของบรไน ซงทาใหประเทศไทยสามารถผลตนามนดบไดอกแค 3.2 ปแลวหมด ซงตางกบบรไนทผลตไดอก 18.2 ป ซงแสดงใหเหนไดวา ประเทศไทยไมสามารถสงออกนามนดบไดเหมอนกบประเทศบรไน เนองจาก ประเทศไทยมอตราการผลตและการบรโภคสงกวาของประเทศบรไน

19

6. ประเทศไทยผลตปโตรเลยมไดมากเปนอนดบตนๆ ของโลกจรงหรอไม คาตอบ

ปพ.ศ. 2554 ประเทศไทยผลตกาซธรรมชาตวนละประมาณ 2.8 พนลานลกบาศกฟต หรอรอยละ 0.9 ของอตราการผลตทวโลก สาหรบอตราการผลตนามนดบผลตวนละประมาณ 2 แสนบารเรล คดเปนสดสวนรอยละ 0.3 ของอตราการผลตทวโลก แตการวเคราะหอตราการผลตเพยงอยางเดยวอาจทาใหเขาใจผดได การวเคราะหการใชปโตรเลยมควรคดเปนภาพรวมพลงงานทงหมด ประเทศไทยมการใชพลงงานในเชงพาณชยขนตน 1.86 ลานบารเรลเทยบเทานามนดบตอวน คอมการใชกาซธรรมชาต กาซธรรมชาตเหลว นามนดบ ถานหน พลงงานนาและพลงงานทดแทน โดยคดรวมตงแตการผลตและการบรโภคโดยคานงถงจานวนประชากร มลคาสนคาทผลตไดจากผลตภณฑปโตรเลยม และปจจยอนๆ ทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมควบคกนไปดวย

การจะชวาประเทศผลตปโตรเลยมไดมากหรอนอยควรเปรยบเทยบกบอตราการบรโภค ตวอยางประเทศสหรฐอเมรกาสามารถผลตกาซธรรมชาตไดมากทสดในโลก 63 พนลานลกบาศกฟตตอวน แตไมพอเพยงกบความตองการใชในประเทศ ท 66.8 พนลานลกบาศกฟตตอวน ทงนเนองจากประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศขนาดใหญทมประชากรมากและมอตสาหกรรมตางๆมากมาย อกตวอยางคอประเทศกาตารทผลตกาซธรรมชาตได 14.2 พนลานลกบาศกฟตตอวน นอยกวาประเทศอเมรกาถง 4 เทา แตสามารถเปนผนาการสงออกกาซธรรมชาตของโลก เพราะความตองการใชในประเทศมเพยง 2.3 พนลานลกบาศกฟตตอวน (ตารางหนา 42)

ยอนกลบมาทประเทศไทยทผลตกาซธรรมชาตวนละประมาณ 2.8 พนลานลกบาศกฟต หรอรอยละ 0.9 ของอตราการผลตทวโลก แตบรโภค 4.5 พนลานลกบาศกฟตตอวน หรอรอยละ 1.4 ของอตราการบรโภคของโลก สาหรบอตราการผลตนามนดบผลตวนละประมาณ 2 แสนบารเรล คดเปนสดสวนรอยละ 0.3 ของอตราการผลตทวโลก แตบรโภค 1 ลานบารเรลตอวน หรอ รอยละ 1 ของอตราการบรโภคของโลก เบองตนจากอตราการบรโภคนามนดบและกาซธรรมชาตแสดงใหเหนไดวาประเทศไทยบรโภคปรมาณนอยเมอเทยบกบทวโลกแตกบรโภคมากกวาทผลตได นอกจากจะดทปรมาณการผลตหรอการบรโภคแลวยงตองปจจยอนๆ อกมากมายเพอใชประกอบการตดสนใจวาการใชปโตรเลยมของประเทศคมคาหรอไม เชน จานวนประชากร (ประเทศไทยมประชากรประมาณ 66 ลานคน หรอ 1% ของประชากรโลก) มลคาของผลตภณฑจากปโตรเลยมโดยตรง เชน ถงพลาสตก เครองสาอาง ปยเคม ผลตภณฑจากปโตรเลยมทสาคญคอ ไฟฟา ไฟฟาทใชสวนใหญในประเทศไทย มาจากโรงไฟฟาทใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลง การวเคราะหการใชปโตรเลยมควรคดเปนภาพรวมพลงงานทงหมด คอ คดรวมกนการใชถานหน พลงงานนา และ พลงงานทดแทน โดยคดรวมตงแตการผลตและการบรโภคโดยคานงถงจานวนประชากร มลคาสนคาทผลตไดจากผลตภณฑปโตรเลยม และปจจยอนๆ ทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ควบคกนไปดวย

ดงนน จงสรปไดวาประเทศไทยไมไดผลตปโตรเลยมไดมากเปนอนดบตนๆ ของโลก ตามทมการกลาวอาง โดยผลตปโตรเลยมไดเพยงรอยละ 44 ของการใชพลงงานเชงพาณชยขนตนทเหลออกรอยละ 56 ยงตองมการนาเขาปโตรเลยมจากตางประเทศ

20

7. เมอ 20 ปทแลวกบอกวามนามนดบเหลอใชไดอก 40 ป ปจจบนกบอกวายงเหลออกมากกวา 50 ป ผลตมาแลว 20 ป ทาไมกลบเหลอมากกวาเดมอก แลวตกลงเหลอนามนดบเหลอใชไดอกกปกนแน คาตอบ

จานวนปทนามนเหลอใชไดอก (R/P ratio) ไดมาจากการนาปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวหารดวยอตราการผลตนามนดบตอป ปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวเพมขนในสดสวนทมากกวาอตราการผลตทเพมขน ปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวสามารถเปลยนแปลงไดขนอยกบ 1. ราคานามนดบ 2. การเจาะสารวจเพมเตม 3. เทคโนโลยทดขน ราคานามนดบเพมขนจาก 20-30 เหรยญสหรฐตอบารเรลเมอ 20 ปทแลว เปน 80-120 เหรยญสหรฐตอบารเรล ทาใหมปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวเพมขนมากขนจาก 1.0 ลานลานบารเรลในปพ.ศ. 2534 เปน 1.6 ลานลานบารเรลในปพ.ศ. 2554 ขณะทอตราการผลตนามนดบเพมขนจากประมาณ 65 ลานบารเรลตอวน เปน 85 ลานบารเรลตอวน ในชวงเวลาเดยวกน

สดสวนปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวของแตละภมภาค ในปพ.ศ. 2534 2544 และ 2554

ทมา: BP Statistical Review of World Energy 2012

หากตองการเขาใจคาตอบนอยางแทจรงตองทาความเขาใจนยามปรมาณสารอง ปรมาณสารองนามนดบ คอ ปรมาณทรพยากรนามนดบท

1. พบนามนแลว 2. สามารถผลตไดดวยเทคโนโลยและขอกฎหมายในปจจบน 3. ผลตไดโดยมกาไร

21

ปรมาณสารองสามารถแบงไดเปน 3 ประเภท คอ 1) ปรมาณสารองทพสจนแลว 2) ปรมาณสารองทคาดวาจะพบ และ 3) ปรมาณสารองทนาจะพบ (รปแสดงนยามปรมาณสารอง) 1) ปรมาณสารองทพสจนแลว (Proved reserve หรอ P1) เปนปรมาณปโตรเลยมในแหลง

กกเกบทมความนาเชอถอสงและมนใจมากวาจะสามารถผลตไดจรงมากกวา 90 % 2) ปรมาณสารองทคาดวาจะพบ (Probable reserves หรอ P2) มระดบความนาเชอถอ

ตากวาปรมาณสารองทพสจนแลว แตกยงเชอมนไดวาจะสามารถผลตไดจรง ระหวาง 50 - 90 % 3) ปรมาณสารองทนาจะพบ (Possible reserves หรอ P3) เปนปรมาณปโตรเลยมทม

ความนาเชอถอตามากและมนใจวาจะสามารถผลตไดจรงระหวาง 10 - 50 % จานวนปทนามนเหลอใชไดอก (R/P ratio) ไดมาจากการนาปรมาณสารองนามนดบท

พสจนแลวหารดวยอตราการผลตนามนดบตอป ปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวเพมขนในสดสวนทมากกวาอตราการผลตทเพมขน ปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวสามารถเปลยนแปลงไดขนอยกบ 1. ราคานามนดบ 2. การเจาะสารวจเพมเตม 3. เทคโนโลยทดขน ราคานามนดบเพมขนจาก 20-30 เหรยญสหรฐตอบารเรลเมอ 20 ปทแลว เปน 80-120 เหรยญสหรฐตอบารเรล ทาใหมปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวเพมขนมากขนจาก 1.0 ลานลาบารเรลในปพ.ศ. 2534 เปน 1.6 ลานลานบารเรลในปพ.ศ. 2554 ขณะทอตราการผลตนามนดบเพมขนจากประมาณ 65 ลานบารเรลตอวน เปน 85 ลานบารเรลตอวน ในชวงเวลาเดยวกน การเจาะสารวจเพมเตมถาทาในแหลงเดมสามารถเพมความมนใจทจะผลตได ปรมาณสารองทคาดวาจะพบ และ ปรมาณสารองทนาจะพบ บางสวนสามารถปรบเปนปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวได การเจาะสารวจเพมเตมถาทาในแหลงใหมสามารถเปลยนปรมาณทรพยากรบางสวนเปนปรมาณสารองนามนดบทพสจนแลวได เทคโนโลยทดขนสามารถลดตนทนการสารวจและการผลตเออใหการพฒนาแหลงนามนดบมกาไรมากขน เทคโนโลยทดขนยงทาใหสามารถสารวจหรอผลตในททมสภาพแวดลอมททาทาย เชน ในอาวเมกซโกทมระดบนาลกมากกวา 1 กโลเมตร หรอในทวปแอนตารกตกาทมอณหภมตามาก

22

แสดงนยามปรมาณสารอง

ปรมาณปโตรเลยมใตดนทงหมด

พบแลว ยงไมคนพบ

สามารถผลตได

ไมสามารถผลตได

ยงไมกาไร กาไร

ปรมาณสารอง ปรมาณทรพยากร

ปรมาณสารองทพสจนแลว (เชอมนวาจะผลตไดมากกวา 90%)

ปรมาณสารองทคาดวาจะพบ (เชอมนวาจะผลตได 50 - 90%)

ปรมาณสารองทนาจะพบ (เชอมนวาจะผลตได 10 - 50%)

PRMS 2008, www.spe.org

23

กลมท 2 : นโยบาย การพฒนา และกฎหมายวาดวยปโตรเลยม

24

8. ทาไมประเทศไทยจาเปนตองเรงรดการสารวจปโตรเลยมในประเทศ เรานาเขาปโตรเลยมจากตางประเทศเหมอนเดมไมไดหรอ คาตอบ

ประเทศไทยจาเปนตองเรงรดการสารวจปโตรเลยม เนองจากในแตละป ประเทศมการใชพลงงานเปนจานวนมากในการขนสง อตสาหกรรม บรการ และในครวเรอน และสวนใหญตองพงพาการนาเขาจากตางประเทศ และปจจบนราคานามนในตลาดโลกกมแนวโนมสงขน ทาใหตองเรงรดการสารวจหาปโตรเลยมภายในประเทศ ในปพ.ศ. 2554 ประเทศไทยมการใชพลงงานเชงพาณชยขนตนเทากบ 1.85 ลานบารเรลเทยบเทานามนดบตอวน และคดเปนมลคา 1.9 ลานลานบาท หรอประมาณรอยละ 17 ชองรายไดประชาชาต (GDP) ในจานวนนตองมการนาเขาพลงงานถง 1.0 ลานบารเรลเทยบเทานามนดบตอวน คดเปนมลคา 1.2 ลานลานบาท หรอตองนาเขาพลงงานคดเปนประมาณรอยละ 46 ของปรมาณการใชเชงพาณชยขนตนทงหมด

ทงน ไทยผลตปโตรเลยมไดราว 44% ของความตองการใชพลงงานขนตนในเชงพาณชย

ของทงประเทศ แบงเปนกาซธรรมชาต 3,599 ลานลกบาศกฟตตอวน นาเขาจากพมา 1,000 ลานลกบาศกฟตตอวน กาซธรรมชาตเหลว 92,136 บารเรลตอวน นามนดบ 150,315 บารเรลตอวน ทเหลอตองนาเขานามนอกประมาณ 800,000 บารเรลตอวน

โดยในปรมาณสารองของประเทศทเหลออยประมาณ 6,197 ลานบารเรลเทยบเทานามนดบ ประกอบดวย ปรมาณสารองทพสจนแลว คาดวาจะพบ 2,185 2,542 1,470 ลานลานบารเรลเทยบเทานามนดบ ตามลาดบหากสารวจแลวไมพบปโตรเลยมเพม ปพ.ศ. 2565 ปรมาณ

25

การผลตภายในประเทศจะลดเหลอเพยง 18% ของปรมาณการใชพลงงานในเชงพาณชยชนตน ในปรมาณ 2.6 ลานลานบารเรลตอวนซงกรมเชอเพลงธรรมชาตจะพยายามรกษาระดบการผลตกาซธรรมชาตไวใหนานทสดท 3,600 ลานลกบาศกฟตตอวน นบจากปพ.ศ. 2555 นอาจไมเกน 5 ป จากนนปรมาณการผลตปโตรเลยมจะคอยๆ ลดลงจาก 861,787 บารเรลเทยบเทานามนดบตอวนในปจจบน จนเหลอ 468,000 บารเรลเทยบเทานามนดบ/วน หรอคดเปนรอยละ 18 ของความตองการใชพลงงานในเชงพาณชยเทานน

จากเหตผลดานความตองการใชปโตรเลยมทเพมขนอยางตอเนองในขณะทการจดหาปโตรเลยมรอบใหมภายในประเทศมไมเพยงพอและมแนวโนมจะลดลง ดงนนจงจาเปนทประเทศตองเรงรดใหมการสารวจปโตรเลยมรอบใหมเพมขนนอกเหนอจากแปลงสารวจและดาเนนการผลตปโตรเลยมทมอย โดยการเปดสมปทานรอบใหมเพอใหบรษทนามนเขามาลงทนสารวจทาใหมโอกาสในการคนพบปโตรเลยมมมากขน

ดงนน ความเขาใจทวาประเทศไทยรารวยทรพยากรปโตรเลยม จงเปนความเขาใจทผดและนบเปนอนตราย เพราะนอกจากจะนาไปสการสรางความเขาใจทคลาดเคลอนแลว อาจทาใหไมรคณคาของพลงงานและใชกนอยางฟมเฟอย ขาดประสทธภาพได ทงๆ ทประเทศไทยตองสญเสยเงนตราตางประเทศจานวนมหาศาลในแตละป เพอนาเขาพลงงานมาใชในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ และเพอความเปนอยทดของประชาชน ปโตรเลยมเปนทรพยากรใตดน การสารวจหาแหลงปโตรเลยมในอดตอาจทางายๆ เพยงสารวจหารองรอยของนามนบนผวดน ตอมาเมอปรมาณการใชปโตรเลยมเพมมากขน แหลงทสารวจหาไดโดยงายมนอยลง จงจาเปนตองสารวจหาแหลงปโตรเลยมทอยลกหรอหางไกลออกไปจากแหลง ทมอยเดมบนบก และขณะเดยวกนกไดมการสารวจหาแหลงปโตรเลยมจากทะเลนาตน

26

ไปสทะเลลก พรอมๆ กบเทคนคการสารวจกไดมการพฒนาใหมประสทธภาพ และมความซบซอนมากขน

ในปพ.ศ. 2555 มผรบสมปทานปโตรเลยม รวม 61 สมปทาน จานวน 76 แปลงสารวจ เปนแปลงสารวจบนบก 38 แปลง ในทะเลอาวไทย 35 แปลง และทะเลอนดามน 3 แปลง และยงมแปลงสารวจในพนทพฒนารวมไทย-มาเลเซย 2 สญญา จานวน 3 แปลงสารวจ เราสามารถทราบวาบรเวณใดใตผวโลกมแหลงกกเกบปโตรเลยมสะสมตวอย โดยใชวธการสารวจปโตรเลยม ซงแบงออกเปน 3 ขนตอน คอ 1) การสารวจทางธรณวทยา 2) การสารวจทางธรณฟสกส และ 3) การเจาะสารวจ

ขนตอนการสารวจปโตรเลยม

สารวจธรณฟสกสสารวจธรณฟสกส

สารวจธรณวทยาสารวจธรณวทยา

วธวดคลนไหวสะเทอนของวธวดคลนไหวสะเทอนของชนหนชนหน

เจาะหลมสารวจเจาะหลมสารวจ

พบปโตรเลยม ไมพบปโตรเลยม

พฒนาแหลงผลตปโตรเลยม

คนแปลงสมปทานคมคา

ตอการลงทนไมคมคา

ตอการลงทน

คนแปลงสมปทาน

EIA

EIA

ขนตอนท 1 การสารวจทางธรณวทยา (Geological Survey) เปนการสารวจเบองตนดานธรณวทยาปโตรเลยม เพอหาลกษณะรปแบบการวางตวของชนหน และชนดของหนในบรเวณทสารวจ โดยอาศยขอมลจากภาพถายทางอากาศ ภาพถายดาวเทยม แผนทและรายงานทางธรณวทยา เพอนามาวเคราะหหาองคประกอบการกาเนดเปนแหลงกกเกบปโตรเลยม ไดแก หนทมสารอนทรยตนกาเนดปโตรเลยม หนทมคณสมบตในการกกเกบปโตรเลยม และโครงสรางของชนหนทมแนวโนมวาจะพบปโตรเลยม

(รายงานการวเคราะหผลกระทบ สงแวดลอม)

(รายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม)

27

การสารวจทางธรณวทยาเพอตรวจสอบชนดและการลาดบชนหนและโครงสรางธรณวทยาปโตรเลยม

ขนตอนท 2 การสารวจทางธรณฟสกส (Geophysics Survey) เปนการสารวจหาขอมลรปแบบการวางตวของชนหนใตผวโลก โดยอาศยสมบตทางกายภาพทแตกตางกนของชนหน การสารวจทางธรณฟสกสมหลายวธและแตละวธมวตถประสงคแตกตางกนออกไป เชน การวดคลนไหวสะเทอน (Seismic Survey) และการวดคาแรงดงดดของโลก (Gravity Survey) เปนตน ขอมลทไดจากการสารวจทางธรณฟสกสทาใหเราทราบขอบเขตของแองสะสมตะกอนทางธรณวทยา และลกษณะรปแบบการวางตวของชนหนใตผวโลก และถามแนวโนมทจะพบปโตรเลยม บรษทผไดรบสมปทานจะทาการเจาะสารวจหาปโตรเลยมตอไป

การบนสารวจธรณฟสกสวธวดแรงโนมถวงโลกและความเขมสนามแมเหลกโลก

การสารวจธรณฟสกสวธวดคลนไหวสะเทอนบนบก

28

กรมเชอเพลงธรรมชาต ทางานประสานประโยชนมงมน เตมใจ โปรงใส และรบผดชอบ

ทมา :- PGS & PTTEP

การสารวจเกบขอมลในทะเลการสารวจเกบขอมลในทะเลเรอสารวจ

อปกรณอด อากาศ

สายรบสญญาณ

การสารวจธรณฟสกสวธวดคลนไหวสะเทอนในทะเล

ขนตอนท 3 การเจาะสารวจ (Drilling) เมอมการสารวจทางธรณวทยาและทางธรณฟสกสดวยการวดคลนไหวสะเทอนแลว บรษทผรบสมปทานจะไดขอมลโครงสรางชนหนใตผวดน และจะนาขอมลดงกลาวมาพจารณากาหนดตาแหนงหลมเจาะสารวจ (Exploration Well) การเจาะสารวจนในเบองตนจะเปนการเจาะเพอพสจนวามปโตรเลยมภายในแหลงกกเกบปโตรเลยมหรอไม นอกจากนนยงไดตวอยางหนและตวอยางของไหลทอยในชนหนมาตรวจวเคราะหเพอหาขอมลอนๆ เชน ชนดและอายของหน โครงสรางและการลาดบของชนหน เปนตน และหากพบปโตรเลยมภายในแหลงกกเกบ กจะเกบขอมลอนๆ ทเกยวของกบการศกษาคณภาพของปโตรเลยม และดาเนนการเจาะสารวจเพมเตมเพอหาขอบเขตทแนนอนของแหลงกกเกบปโตรเลยม และวดปรมาณการไหลของปโตรเลยม ขอมลตางๆ ทไดจะทาใหทราบปรมาณสารองของปโตรเลยมภายในแหลงกกเกบปโตรเลยมนนๆ เพอดาเนนการประเมนคณคาทางเศรษฐกจของแหลงกกเกบปโตรเลยมดงกลาวและตดสนใจวาจะดาเนนการพฒนาและผลตปโตรเลยมตอไปหรอไม

เมอเจาะสารวจพบปโตรเลยมในหลมแรกแลว จะมการเจาะสารวจเพมเตม เพอหาขอมลขอบเขตของแหลง ปรมาณการไหลของปโตรเลยม ขนตอนนเรยกวา การเจาะขนประเมนผล เพอใหทราบปรมาณสารองปโตรเลยมของแหลงกกเกบนน บรษทผประกอบการจะประเมนคณคาทางเศรษฐกจของแหลง เพอตดสนใจวาจะลงทนพฒนาแหลงเพอการผลตหรอไม ในขนตอนการผลตจะตองเจาะหลมเพอการผลต หรอหลมพฒนา (Development Well) ตอไป

สาหรบทศทางของหลมเจาะมทงเปนแบบหลมตรง (Straight Well) ซงมกเปนหลมเจาะสารวจขนแรก หลมเอยง (Deviation Well) หรอหลมเจาะในแนวราบ (Horizontal Well) มกเปนการเจาะขนประเมนผล และการเจาะหลมผลตทงบนบก (Onshore) และในทะเล (Offshore) ทงนขนกบขอกาหนดทางธรณวทยา และวศวกรรมการเจาะ

เมอเจาะถงความลกสดทายตามแผน งานขนตอไปคอ การประเมนคณคาทางกายภาพของชนหนดวยวธการหยงธรณหลมเจาะ ( Well Logging) เพอใหรวามปโตรเลยมสะสมอยหรอไม ทความลกเทาไร ปโตรเลยมทพบเปนนามนหรอกาซ และบางครงกจะทาการเกบตวอยางของไหล

29

จากชนหนในหลมเจาะ เพอวเคราะหคณสมบตทางเคมและหาคาความรอน (Heating Value) ของปโตรเลยม

ขอมลทไดจากการหยงธรณหลมเจาะ บางครงอาจไมเพยงพอสาหรบการวางแผน ตดสนใจพฒนาแหลงปโตรเลยม จงตองทาการทดสอบอตราการไหล (Drill Stem Test; DST) เพอใหไดขอมลทางดานวศวกรรม เชน ความกดดน อตราการไหล ความสามารถในการผลตของแหลง และการประเมนขนาดของแหลง

เมอการปฏบตงานเจาะหลมดาเนนมาถงชวงน นบวาเกอบสนสดแลว งานในขนสดทายของการเจาะหลม หากไมพบปโตรเลยม หรอเปนหลมแหง กจะตองทาการลงซเมนตอดหลมและปรบสภาพพนทใหใกลเคยงสภาพเดมมากทสด กรณผลสารวจพบวาแหลงกกเกบปโตรเลยมมปรมาณมากเพยงพอทจะใหผลตอบแทนการลงทนประมาณรอยละ 10-14 เชนเดยวกบการลงทนในสาขาการผลตอนๆ ซงคมคากบการลงทนแลว ผรบสมปทาน จะวางแผนผลตปโตรเลยม โดยออกแบบการวางหลมผลตปโตรเลยมใหอยในตาแหนงทเหมาะสมและออกแบบอปกรณการผลตเพอใหการผลตปโตรเลยมดาเนนไปอยางมประสทธภาพ และเปนไปตามมาตรฐานสากล โดยตองบรหารจดการใหมผลกระทบตอสงคม สขภาพ และสงแวดลอมของชมชนนอยทสด

แทนเจาะหลมปโตรเลยม

การปฏบตงานเจาะหลมปโตรเลยม

30

หวเจาะหลมปโตรเลยม

ในการคดเลอกพนททมศกยภาพปโตรเลยม นกสารวจจะพจารณาจากขอมลการสารวจธรณฟสกสวธวดคาแรงโนมถวงโลก หรอวธวดคาความเขมสนามแมเหลกโลก ซงจะบงบอกใหทราบขอบเขตแองสะสมตะกอนทางธรณวทยา โดยจะพจารณาแองตะกอนทมความลกมากกวา 1,000 เมตรลงไป ซงจะมคาอณหภมและความกดดนทเหมาะสมในการเปลยนแปลงทางกายภาพและทางเคมของชนหน ทคาดวาจะมองคประกอบของการกอกาเนดเปนแหลงปโตรเลยมทเหมาะสม ไดแก หนตนกาเนดปโตรเลยม หนกกเกบ หนปดกนและโครงสรางกกเกบปโตรเลยม ซงจะตองดาเนนการสารวจหาปโตรเลยมตามขนตอนดงกลาวขางตน คอ สารวจธรณวทยา สารวจธรณฟสกสวธวดคลนไหวสะเทอน และเจาะสารวจ

ศกยภาพปโตรเลยมเปนปจจยทสาคญทจะจงใจใหเกดการลงทนสารวจหาแหลงปโตรเลยมเพมขน จากผลการสารวจปโตรเลยมของประเทศไทยทผานมาตงแตอดตจนถงปจจบน แหลงปโตรเลยมทพบ แบงไดเปน 2 กลม คอ กลมแหลงปโตรเลยมทพบในแองสะสมตะกอนอายนอยกวา 65 ลานป (Tertiary Basin) ไดแก บรเวณภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคใต ในอาวไทย และทะเลอนดามน และกลมแหลงปโตรเลยมทพบในแองสะสมตะกอนมอายมากกวา 65 ลานป (Pre-Tertiary Basin) คอ บรเวณภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ทะเลอนดามน อยฝงตะวนตกของประเทศไทย มชายฝงทลาดชนกวาดานอาวไทยมาก พนทะเลคอยลาดชนไปทางตะวนตกเฉยงใต ตรงบรเวณตอแดนกบนานนาอนโดนเซย ทะเลอนดามนในเขตไทย มนาลกกวา 1,000 เมตร จงกาหนดแปลงสารวจเปนเขตนาตนมนาลกไมเกน 200 เมตร และเขตนาลกเกน 200 เมตร นบถงปจจบน (กรกฎาคม 2555) มผไดรบสมปทานหลายครง และมการเจาะสารวจแลว 19 หลม พบปโตรเลยม 8 หลม แตไมมสมรรถนะเชงพาณชย

31

9. กรมเชอเพลงธรรมชาตมบทบาทหนาทความรบผดชอบอยางไร คาตอบ

กรมเชอเพลงธรรมชาต (ชธ.) มบทบาทและภารกจหลกในการกากบดแลกจการปโตรเลยมของประเทศในดานการจดหาปโตรเลยมเพอสนองความตองการของประเทศอยางมนคง และยงยน จดเกบรายไดจากการสารวจและผลตปโตรเลยม นอกจากน ยงมบทบาทในการกากบดแลดานการสารวจ และการผลตปโตรเลยมใหดาเนนไปอยางเรยบรอยมความปลอดภยและคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอมทไดมาตรฐาน และไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพของประชาชน รวมทงสงเสรมกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการรวมคด รวมดแล และรวมตดสนใจในการดาเนนกจการสารวจและผลตปโตรเลยมของประเทศใหพฒนาไดอยางยงยน และชวยประเทศในการจดหาพลงงานไดอยางมนคง

การบรหารงานสารวจและพฒนาปโตรเลยมในประเทศไทยของกรมเชอเพลงธรรมชาต ประกอบดวยงานดานสมปทานปโตรเลยม การสารวจ การผลต การประเมนปรมาณสารอง และการจดเกบรายไดคาภาคหลวงจากการขายปโตรเลยม นอกจากนน ยงรวมถงการวางแผนการจดหาปโตรเลยมเพอสนองตอความตองการใชปโตรเลยมในปจจบนและในอนาคต โดยการพฒนาแหลงปโตรเลยมทมอยในประเทศ หาแหลงใหมเพมขน รวมถงการพฒนาปโตรเลยมในเขตพนทททบซอนกบประเทศเพอนบาน ซงปจจบนไดแกพนทพฒนารวมไทย-มาเลเซย และไดมการเจรจาเพอหาแนวทางในการพฒนาและแกไขปญหาปโตรเลยมในพนททบซอนกบประเทศกมพชามาโดยลาดบ ในปจจบนการดาเนนงานเพอแกไขปญหาพนทไหลทวปทบซอนไทย-กมพชาอยในขนตอนของการเจรจาระหวางรฐบาลไทยและรฐบาลกมพชา ทงน หากรฐบาลทงสองสามารถเจรจาตกลงกนไดอยางรวดเรวคาดวาตองใชเวลาอกอยางนอย 10 ป ในการดาเนนการยกรางกฎหมายทเกยวของ การจดตงองคกรรวมรวมทงสารวจ และพฒนาปโตรเลยม นอกจากน ชธ. ยงมบทบาทในการประสานงานเพอใหเกดการพฒนาปโตรเลยมในพนททบซอน 3 ฝาย ไดแก ไทย-มาเลเซย-เวยดนาม

32

10. หากสารวจพบปโตรเลยมจะตองเวนคนทดนหรอไม คาตอบ

การขอใชประโยชนทดนเพอการประกอบกจการปโตรเลยม ในกรณทเปนทดนของหนวยงานราชการ ทดนสาธารณะ หรอพนทปาไม ตองขออนญาตใชพนทตามระเบยบของหนวยงาน/หนวยราชการเจาของพนท หากเปนพนทของเอกชนตองมการเจรจาขอใชทดน ซงอาจเปนการเชาหรอซอขาย ตามความตกลงกน สาหรบพนทฐานเจาะจะมขนาดเลกประมาณ 10-15 ไร ทงนขนอยกบขนาดของแทนเจาะ

ในกรณทสารวจพบปโตรเลยมมปรมาณเชงพาณชย ผรบสมปทานจะตองขออนมตกาหนดขอบเขตพนทผลตปโตรเลยมจากกรมเชอเพลงธรรมชาต และจดทารายงานการศกษาวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมสาหรบโครงการผลตปโตรเลยมดงกลาว นาเสนอตอสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) เพอพจารณาใหความเหนชอบกอนทจะเรมการผลต การผลตปโตรเลยมจากแหลงบนบกโดยทวไป อาจใชหลมเจาะสารวจทพบปโตรเลยมเปนหลมผลต และหากตองการเจาะหลมผลตเพมเตม จะใชพนทฐานเจาะทมอยเดมได ดงนน การผลตปโตรเลยมจะใชพนทบนผวดนในบรเวณจากด ไมมการเวนคนทดนของประชาชนรอบพนทโครงการ แตจะตองขออนญาต หรอเจรจาทาความตกลงการใชทดนกบเจาของทดน จนไดขอยตซงเปนทพอใจของทง 2 ฝายเสยกอน

38

Holding Basin50x80x5 m3(20,000 M3

or125,786 bbl capacity)

Cutting Pit25x40x3 m3

Laterite AreaAccess Road

( 3,000 m3 or 18,868 bblcapacity)

Location area approx. 22 rais.

Holding Basin50x80x5 m3(20,000 M3

or125,786 bbl capacity)

Cutting Pit25x40x3 m3

Laterite AreaAccess Road

( 3,000 m3 or 18,868 bblcapacity)

Location area approx. 22 rais.

พนทเจาะสารวจปโตรเลยม

33

9

หลมนาบาดาล

หลมนามน

การผลตนามนโดยใช Submersible Pump

10

อปกรณการผลตนามนและการขนสง

34

11. เจาของทดนทสารวจพบปโตรเลยมจะไดรบประโยชนอยางไรบาง คาตอบ

ระบบบรหารจดการปโตรเลยมของประเทศไทยเปนระบบสมปทานปโตรเลยม กฎหมายวาดวยปโตรเลยมกาหนดวา “ปโตรเลยมเปนของรฐ ผใดจะสารวจหรอผลตปโตรเลยมในทใด ไมวาทนน เปนของตนเองหรอของบคคลอนตองไดรบสมปทาน การขอสมปทานใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทกาหนดในกฎกระทรวง” ซงกระทรวงพลงงานกาหนด โดยในทางเดยวกนสนแร(เชน ทองคา ดบก)อนๆทมการใหสมปทานนน สนแรทงหมดกเปนของรฐเชนกน

ระบบสมปทานปโตรเลยมเปนการใหสทธประโยชน ในการสารวจและผลตปโตรเลยมของรฐใหแกบรษทเอกชนซงเปนผสนใจมาลงทนในพนททไดรบสมปทานนนแตเพยงผเดยว โดยผประสงคจะไดรบสทธ สารวจและผลตปโตรเลยม ตองยนขอสมปทานปโตรเลยมภายใตหลกเกณฑทกาหนดภายใตพระราชบญญตปโตรเลยมและกฎกระทรวงทเกยวของ และตองมคณสมบตของผขอรบสมปทานและปฏบตตามขนตอนตางๆ ในการขอสมปทานปโตรเลยมตามทกาหนดในประกาศเชญชวนใหยนขอสมปทาน และการใหสมปทานปโตรเลยมเปนอานาจของรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานโดยอนมตคณะรฐมนตร

การขอใชประโยชนทดนเพอการประกอบกจการปโตรเลยม ในกรณทเปนทดนของหนวยงานราชการ ทดนสาธารณะ หรอพนทปาไม ตองขออนญาตใชพนทตามระเบยบของหนวยงาน/หนวยราชการเจาของพนท หากเปนพนทของเอกชนตองมการเจรจาขอใชทดน ซงอาจเปนการเชาหรอซอขายตามความตกลงกน

35

12. ผลประโยชนตอชมชนและประเทศโดยรวมในพนทสารวจพบปโตรเลยมมอะไรบาง คาตอบ

รฐบาลมรายไดในรปของคาภาคหลวงตาม พ.ร.บ.ปโตรเลยม พ.ศ. 2514 จากมลคาปโตรเลยมทขาย และมการจดสรรคาภาคหลวงปโตรเลยมแหลงบนบกใหองคกรปกครองสวนทองถน (อบต. และ อบจ.) ตามนโยบายกระจายอานาจการปกครองและรายไดสทองถน โดยใหทองถนทเปนแหลงทรพยากรไดรบการจดสรรรายไดทรฐฯไดรบจากการผลตทรพยากรเพอพฒนาและสรางความเจรญใหแกทองถน โดยเรมมการจดสรรตงแตเดอนมถนายน 2539 เปนตนมา ปจจบนคาภาคหลวงทจดเกบไดจากสมปทานทมพนทผลตปโตรเลยมบนบกอยในเขตพนทองคกรปกครองสวนทองถนตามประกาศคณะกรรมการการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน (1 กรกฎาคม พ.ศ.2544) จะสงเปนรายไดแผนดนรอยละ 40 และจดสรรใหองคกรปกครองสวนทองถน รอยละ 60 ดงน

- อบต. และเทศบาลในเขตพนทผลตปโตรเลยม รอยละ 20 - อบต. และเทศบาลอนทอยในจงหวดทมพนทผลตปโตรเลยม รอยละ 10 - อบต. และเทศบาลทอยในจงหวดอน (ทวประเทศ) รอยละ 10 - อบจ. ในเขตพนทผลตปโตรเลยม รอยละ 20

นบตงแตปพ.ศ. 2524 เปนตนมาจนถงปจจบนในปพ.ศ. 2554 ผลประโยชนของประเทศในรปของรายไดรฐจากการสารวจและผลตปโตรเลยมโดยรวมคดเปนมลคาถง 1.08 ลานลานบาท จดสรรใหทองถน 20,708 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 1.9 ของรายไดรฐทงหมด

สาหรบคาภาคหลวงจากแหลงปโตรเลยมในทะเล สงเปนรายไดแผนดนทงหมดมไดจดสรรใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

36

13. การใหสมปทานปโตรเลยมมขนตอนและวธการอยางไร คาตอบ

การใหสมปทานปโตรเลยม เปนการใหสทธแกเอกชนเพอสารวจและผลตปโตรเลยมภายใตหลกเกณฑทกฎหมายวาดวยปโตรเลยมกาหนด ไดแก พระราชบญญตปโตรเลยมและกฎกระทรวงทออกตามพระราชบญญตปโตรเลยม โดยมขนตอนและวธการ ดงน 1) การประกาศใหยนขอสมปทานปโตรเลยม กระทรวงพลงงานออกประกาศเชญชวนใหเอกชนยนขอสมปทานปโตรเลยมในพนทแปลงสารวจตามทกรมเชอเพลงธรรมชาตกาหนด โดยจะกาหนดใหยนขอในพนททวประเทศ หรอเฉพาะบางพนท เชนบนบก ในทะเลอาวไทย หรอทะเลอนดามนกได 2) ระยะเวลาการประกาศใหยนขอสมปทานปโตรเลยม การประกาศใหยนขอสมปทานปโตรเลยมจะกระทาโดยเปดเปนรอบๆ ปจจบนกระทรวงพลงงานโดยกรมเชอเพลงธรรมชาต ไดเปดใหบรษทยนขอสมปทานปโตรเลยมไปแลว 20 รอบ โดยกาหนดระยะหางของการเปดแตละรอบตามความเหมาะสมอาจจะทกๆ 2- 5 ป เปนตน สาหรบการกาหนดระยะเวลาและบรเวณพนททใหยนขอสมปทาน จะพจารณาจากขอมล ดงน

2.1) มบรเวณทมโอกาสจะสารวจพบปโตรเลยมทมสมรรถนะเชงพาณชย 2.2) มบรษทปโตรเลยมแสดงความสนใจทจะยนขอสมปทานในพนท 2.3) แรงจงใจเกยวกบสถานการณเศรษฐกจและราคานามนในตลาดโลก

3) รายละเอยดประกาศเชญชวนใหยนขอสมปทานปโตรเลยม ประกอบดวยพนทแปลงสารวจทเปดใหยนขอสมปทาน คณสมบตของผมสทธยนขอสมปทาน วธการยนขอสมปทาน หลกเกณฑการพจารณาใหสมปทาน ขอสงวนสทธ และอนๆ 4) คณสมบตของผยนขอสมปทานปโตรเลยม ผทยนขอสมปทานตองมคณสมบตตามมาตรา 24 แหงพระราชบญญตปโตรเลยมคอ

(1) เปนบรษท (2) มทน เครองจกร เครองมอ อปกรณ และผเชยวชาญเพยงพอทจะสารวจ ผลต

ขาย และจาหนายปโตรเลยม 5) การยนขอสมปทานปโตรเลยม ตองยนทกรมเชอเพลงธรรมชาต ตามแบบฟอรมทกาหนด และวนทกาหนดในประกาศเชญชวน โดยตองจดทาหลกฐาน โครงการประกอบคาขอ และผลประโยชนพเศษใหรฐ ดงน

5.1) หลกฐานแสดงการเปนบรษท 5.2) หลกฐานการเปนผมอานาจลงชอแทนบรษท 5.3) หลกฐานแสดงวามทน เครองจกร เครองมอ อปกรณ และผเชยวชาญเพยง

พอทจะสารวจ ผลต ขาย และจาหนายปโตรเลยม ในกรณไมมทน เครองจกร เครองมอ อปกรณ และผเชยวชาญเพยงพอ จะตองมบรษททรฐบาลเชอถอรบรองใหทน เครองจกร เครองมอ อปกรณ และผเชยวชาญ

37

5.4) โครงการสารวจปโตรเลยมและประมาณการคาใชจาย 5.5) ขอผกพนดานปรมาณงานและปรมาณเงนสาหรบการสารวจปโตรเลยม 5 .6) ผลประโยชนพเศษใหรฐอยางใดอยางหน งหรอหลายอยาง เชน (1)

ทนการศกษา (2) เงนอดหนนเพอการพฒนาปโตรเลยมในประเทศไทย (3) เงนโบนสการลงนามสมปทานปโตรเลยม และเงนโบนส การผลต (4) การใหรฐหรอสาธารณชนชาวไทยเขารวมลงทน (5) การขายปโตรเลยมใหแกรฐเปนอนดบแรก (6) การใชบรการภายในประเทศ

6) การประกาศรายชอผยนขอสมปทาน กรมเชอเพลงธรรมชาตจะประกาศรายชอผยนขอสมปทาน และแปลงสารวจทมผยนขอ 7) การแจงผลการพจารณาคณสมบตของผยนคาขอสมปทาน กรมเชอเพลงธรรมชาตจะแจงผลการพจารณาตรวจสอบเอกสาร หลกฐานเกยวกบคณสมบตของผยนคาขอสมปทานปโตรเลยมใหผยนขอทราบ 8) หลกเกณฑการพจารณาคาขอสมปทานปโตรเลยม จะพจารณาจากหลกเกณฑ ดงน

8.1) คณสมบตและความนาเชอถอของผยนขอสมปทาน ซงพจารณาจากคณสมบตตามมาตรา 24 แหงพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 ชอเสยง ประสบการณ ความมนคงทางการเงนผขอสมปทานทผานการพจารณาขอนแลวจงจะมสทธไดรบการคดเลอกใหเปนผรบสมปทาน

8.2) การคดเลอกผรบสมปทาน จะใหคะแนนโดยเปรยบเทยบแตละคาขอ ดงน (1) โครงการสารวจ ขอผกพนดานปรมาณงาน ปรมาณเงน 80 คะแนน (2) ผลประโยชนพเศษทเสนอใหแกรฐ 20 คะแนน นอกจากนอาจมขอสงวนสทธอนๆ เชน กาหนดใหผทไดรบการพจารณาใหไดรบสมปทาน จะตองเปนบรษทไทยทนจดทะเบยน 100 ลานบาท หรอใหวางหนงสอคาประกนจากธนาคาร 9) การพจารณาใหสมปทานปโตรเลยม กรมเชอเพลงธรรมชาต และคณะอนกรรมการพจารณาคาขอสมปทานปโตรเลยม จะพจารณาคณสมบตของผยนขอสมปทาน โครงการสารวจ ขอผกพนดานปรมาณงานและปรมาณเงนและผลประโยชนพเศษทเสนอใหแกรฐตามหลกเกณฑทกาหนดเพอพจารณาคดเลอก ผสมควรไดรบสมปทาน แลวเสนอผลการพจารณาตอคณะกรรมการปโตรเลยม พจารณากลนกรองและนาเสนอรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานพจารณาตอไป 10) การอนมตใหสมปทานปโตรเลยม เมอรฐมนตรพจารณาเหนชอบใหผขอสมปทานสมควรไดรบสมปทานปโตรเลยมจะนาเสนอคณะรฐมนตร เพอพจารณาอนมต

11) การออกสมปทานปโตรเลยม เมอคณะรฐมนตรอนมตใหสมปทานแลว รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน จะออกสมปทานใหแกผขอตามแบบสมปทานทกาหนดโดยกฎกระทรวง และมขอผกพนการสารวจดานปรมาณงาน ปรมาณเงน และเงนผลประโยชนพเศษทเสนอใหแกรฐตามทผรบสมปทานเสนอและไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร

38

2

คณะกรรมการรบคาขอคณะกรรมการรบคาขอ

คณะอนกรรมการพจารณาคาขอ

สมปทานปโตรเลยม

คณะอนกรรมการพจารณาคาขอ

สมปทานปโตรเลยม

คณะกรรมการปโตรเลยมคณะกรรมการปโตรเลยม รมว.พน.คณะอนกรรมการ

พจารณาขอกฎหมายและรางสมปทานปโตรเลยม

คณะอนกรรมการพจารณาขอกฎหมายและรางสมปทานปโตรเลยม

ครม.

รมว.พน.ออกสมปทาน

สมปทานตามแบบ ชธ. ป2 ตามกฎกระทรวงฉบบท 17 พ.ศ. 2532

ขนตอนการพจารณาคาขอและออกสมปทาน

หลกเกณฑการพจารณา1. คณสมบตตาม ม.242. ความเหมาะสมของโครงการสารวจ และผลประโยชนพเศษทเสนอ

•ขอผกพนการสารวจ 80 คะแนน•ผลประโยชนพเศษ 20 คะแนน

การประกอบกจการสารวจและผลตปโตรเลยม

กาหนดแปลงสมปทานและประกาศเชญชวน

การใหพนทผลต

กจกรรมการสารวจปโตรเลยม

ใหสมปทานการผลต & ขาย

การพฒนาแหลง-ปรมาณสารอง-ขอพนทผลต-ออกแบบกอสราง-กอสราง+ตดตง-ทดสอบอปกรณ

-กาหนดจดซอขาย, มาตรวด-อนรกษทรพยากร-ความปลอดภยและสงแวดลอม-ราคาซอขาย

-กาหนดแปลง-ประกาศเชญชวน-ยนขอ-คดเลอก-ใหสมปทาน

รวมระยะเวลาตงแตยนขอสมปทานปโตรเลยมจนกระทงไดรบอนมตจากคณะรฐมนตร ใหสมปทานจะใชเวลาประมาณ 4-6 เดอน รายละเอยดของขนตอนใหสมปทานปโตรเลยมมดงน

ขนตอนการพจารณาใหสมปทานปโตรเลยม

คณะรฐมนตรพจารณาใหความเหนชอบคาคงทแสดงสภาพทางธรณวทยา (K-Factor) และคาลดหยอนพเศษ

รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานลงนามประกาศเชญชวนใหยนขอสมปทานปโตรเลยม

คณะอนกรรมการพจารณาคาขอสมปทาน พจารณาคดเลอกผสมควรไดรบสมปทานปโตรเลยม

คณะกรรมการปโตรเลยมพจารณาผลการคดเลอกผสมควรไดรบสมปทานปโตรเลยม

กรมเชอเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงาน โดยความเหนชอบของคณะอนกรรมการพจารณาขอกฎหมายและรางสมปทานและคณะกรรมการปโตรเลยม - กาหนดพนทแปลงสารวจทจะเปดใหยนขอสมปทานและประกาศในราชกจจานเบกษา - กาหนดคาคงทแสดงสภาพทางธรณวทยา (K-Factor) และคาลดหยอนพเศษ (SR) ของแตละแปลงสารวจ - กาหนดหลกเกณฑและเงอนไขในการยนคาขอสมปทานปโตรเลยม

คณะรฐมนตรพจารณาผลการคดเลอกผสมควรไดรบสมปทานปโตรเลยม

รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานลงนามและมอบสมปทานปโตรเลยมแกผไดรบการคดเลอก

ผรบสมปทานปโตรเลยมดาเนนงานตามขอผกพนในสญญาสมปทาน กรมเชอเพลงธรรมชาตกากบดแลการดาเนนงานของผรบสมปทานภายใต พ.ร.บ. ปโตรเลยม พ.ศ. 2514

39

14. สมปทานปโตรเลยมมอายกป คาตอบ

ตามพระราชบญญตปโตรเลยม ไดกาหนดหลกเกณฑในการใหสมปทานปโตรเลยมในสวนของ Thailand I และ Thailand II ระหวางปพ.ศ. 2514-2531 โดยสมปทานปโตรเลยมมกาหนดระยะเวลาสารวจปโตรเลยม 9 ป นบแตวนใหสมปทาน แบงเปน 2 ชวงคอ ชวงผกพนชวงท 1 มระยะเวลา 5 ป และชวงผกพนชวงท 2 มระยะเวลา 4 ป และถาหากผรบสมปทานไดปฏบตตามสมปทานทกประการ จะมสทธไดรบการตอระยะเวลาสารวจชวงทสามไดอกไมเกน 3 ป รวมระยะเวลาในการสารวจทงสนไมเกน 12 ป ในระหวางชวงการสารวจ ผรบสมปทานสามารถขอเปลยนแปลงขอผกพน หรอโอนขอผกพน ระหวางแปลงสารวจได เนองจากขอผกพนเดมอาจไมเหมาะสมกบสภาพทางธรณวทยาของพนท สมปทานหรอในกรณทมเทคโนโลยการสารวจปโตรเลยมททนสมยขน

สมปทานผลตปโตรเลยมในสวนของ Thailand I และ Thailand II มกาหนดระยะเวลาผลตปโตรเลยม ไมเกน 30 ป นบแตวนถดจากวนสนระยะเวลาสารวจปโตรเลยม แมจะมการผลตปโตรเลยมในระหวางระยะเวลาสารวจปโตรเลยมกตาม และถาหากผรบสมปทานไดปฏบตตามสมปทานทกประการ จะมสทธไดรบการตอระยะเวลาผลตปโตรเลยม ไดไมเกน 10 ป

สมปทานผลตปโตรเลยมในสวนของ Thailand III ระหวางปพ.ศ. 2532 – ปจจบน สมปทานปโตรเลยมมกาหนดระยะเวลาสารวจปโตรเลยม ไมเกน 6 ปนบแตวนใหสมปทาน แบงเปนสองชวง คอ ชวงขอผกพนชวงทหนง มระยะเวลา 3 ป และชวงขอผกพนชวงทสอง มระยะเวลา 3 ป เชนกน ผรบสมปทานจะตองปฏบตงานใหครบถวนตามขอผกพนทกาหนดในสมปทานทงดานปรมาณงานและปรมาณเงน และถาหากผรบสมปทานไดปฏบตตามสมปทานทกประการ จะมสทธไดรบการตอระยะเวลาสารวจชวงทสามไดอกไมเกน 3 ป รวมระยะเวลาในการสารวจทงสนไมเกน 9 ป ในระหวางชวงการสารวจ ผรบสมปทานสามารถขอเปลยนแปลงขอผกพน หรอโอนขอผกพน ระหวางแปลงสารวจได เนองจากขอผกพนเดมอาจไมเหมาะสมกบสภาพทางธรณวทยาของพนทสมปทานหรอในกรณทมเทคโนโลยการสารวจปโตรเลยมททนสมยขน

สมปทานปโตรเลยม มกาหนดระยะเวลาผลตปโตรเลยม ไมเกน 20 ป นบแตวนถดจากวนสนระยะเวลาสารวจปโตรเลยม แมจะมการผลตปโตรเลยมในระหวางระยะเวลาสารวจปโตรเลยมกตาม และถาหากผรบสมปทานไดปฏบตตามสมปทานทกประการ จะมสทธไดรบการตอระยะเวลาผลตปโตรเลยม ไดไมเกน 10 ป

กลาวโดยสรป อายของสมปทานปโตรเลยมแบงออกเปน 2 ชวง คอ ชวงระยะเวลาสารวจ ผรบสมปทานจะเปนผลงทนสารวจและรบความเสยงแตฝายเดยว เมอทาการสารวจตามปรมาณงานและปรมาณเงนลงทนทไดระบในขอผกพนแลวไมพบปโตรเลยมในเชงพาณชย กจะคนแปลงสารวจนนกลบมาใหรฐ ในกรณทสารวจพบปโตรเลยมเมอสนสดระยะเวลาสารวจจะเขาส ชวงระยะเวลาผลต

สมปทานทอยภายใตระบบ Thailand I จะมระยะเวลาสารวจไมเกน 12 ป (5+4+3) และมระยะเวลาผลตไมเกน 40 ป (30+10)

สมปทานทอยภายใตระบบ Thailand III จะมระยะเวลาสารวจไมเกน 9 ป (3+3+3) และมระยะเวลาผลตไมเกน 30 ป (20+10)

40

15. ในการสารวจและผลตปโตรเลยม มการรบฟงความคดเหนของประชาชนในพนทหรอไม คาตอบ

การมสวนรวมของชมชน สามารถเขารวมใน 2 ขนตอน คอ

1) ในขนตอนการสารวจปโตรเลยม

การสารวจปโตรเลยม วธวดความไหวสะเทอนของชนหน จะตองจดทารายงานแผนการบรหารจดการดานความปลอดภยและสงแวดลอมเสนอกรมเชอเพลงธรรมชาตเพอพจารณาใหความเหนชอบกอนเรมการสารวจ สาหรบโครงการเจาะหลมสารวจ จะตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบดานสงแวดลอม พรอมกบดาเนนการรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดเสยของโครงการ และเมอไดรบความเหนชอบจากสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แลวจงจะเรมดาเนนโครงการได

2) ในขนตอนการผลตปโตรเลยม

เมอผรบสมปทานสารวจพบปโตรเลยมและพสจนไดวามสมรรถนะเชงพาณชย และไดรบอนม ต พนทผ ลตปโตรเ ลยมจากกรมเชอ เพลงธรรมชาต โดยความเหนชอบของคณะอนกรรมการและคณะกรรมการปโตรเลยมแลว ผรบสมปทานจะตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบดานสงแวดลอม พรอมจดทากระบวนการการรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดเสยของโครงการ และเมอไดรบความเหนชอบจากสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) แลว จงจะเรมดาเนนการผลตปโตรเลยมตามโครงการได

41

16. รฐไดกาหนดหลกเกณฑในการดาเนนงานรอถอนสงตดตงในกจการสารวจและผลตปโตรเลยมอยางไรบาง

คาตอบ

ตามพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 ไดกาหนดใหผรบสมปทานปโตรเลยมตองรบผดชอบในการดาเนนการรอถอนสงกอสรางในกจการสารวจและผลตปโตรเลยม โดยในการจะจดทาแนวทางปฏบตในการรอถอนสงตดตงในกจการสารวจและผลตปโตรเลยมสาหรบประเทศไทย (Thailand Decommissioning Guideline) ใหเปนแนวทางทสามารถปฏบตไดจรง ไดมาตรฐานสากล เปนไปตามขอกาหนดกฎหมาย ทงกฎหมายระหวางประเทศ และกฎหมายในประเทศ นนมความจาเปนทกรมเชอเพลงธรรมชาตจะตองทาการศกษาขอกฎหมายระหวางประเทศ และวธการกากบดแลและดาเนนงาน รอถอนฯ ของตางประเทศ อาท ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศองกฤษ เปนตน ทงนเพอนาแนวทางของตางประเทศมาวเคราะห ขอด ขอจากดในการดาเนนงานเพอนามาประยกตใชกบประเทศไทยใหเหมาะสม

1. กฎหมายระหวางประเทศและสนธสญญาทเกยวของกบการรอถอนสงตดตง ในกจการสารวจและผลตปโตรเลยม

กฎหมายระหวางประเทศ สนธสญญา (Global convention) และหลกปฏบตสากล เกยวกบการ รอถอนสงตดตง ในกจการสารวจและผลตปโตรเลยมไดมการเขยนกาหนด และใชมาแลวกวา 50 ป โดยในทนจะหมายถงสงตดตง ในทะเลเทานนเพราะถาเปนกจการสารวจและผลตปโตรเลยมบนบกจะตองปฏบตตามกฎหมายภายในของแตละประเทศ ทงนสาเหตสาคญในการรางขอกาหนด และหลกเกณฑในเรองการรอถอนฯ เพอใหผประกอบการสารวจและผลตปโตรเลยมตองดาเนนการรอถอนสงตดตง ออกจากพนทเมอเสรจสนการใชงานแลว เพอเปนการคนสทธในการใชประโยชนจากทะเลบรเวณนน โดยขอกาหนดและหลกเกณฑ จะพจารณาใหเกดความสมดลระหวางการรกษาสงแวดลอม การจดการคาใชจายทเกดขน ความปลอดภยในการดาเนนงาน และความเปนไปไดในเชงเทคนคการรอถอนสงตดตง สนธสญญาสากล และหลกปฏบตทเกยวของกบการรอถอนฯ ไดแก

- 1958 Geneva Convention on the Continental Shelf - 1982 Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) - 1989 International Maritime Organization (IMO) Guidelines and

Standards - 1972 London Convention (LC) - 1996 Protocol to the London Convention

สนธสญญาและหลกปฏบตสากลเหลาน ไดกาหนดขอบเขต และเงอนไขไวชดเจนวา สงตดตง ในกจการสารวจและผลตปโตรเลยมในทะเล ประเภทใด ระดบความลกนาเทาไร ท

42

ควรทาการรอถอนเมอเสรจสนการใชงาน และประเภทใดสามารถปลอยไวทเดมได หรอมวธการพจารณาหากจะตองนาไปจมไวในทะเลทกาหนดไวเปนทเฉพาะ (Marine dumping)

2. หลกการรอถอนอปกรณทใชในการผลตปโตรเลยมในตางประเทศ

ปจจบนนบวาภมภาคทมประสบการณงานรอถอนเกดขนเปนจานวนมากไดแกประเทศ สหรฐอเมรกาในบรเวณอาวเมกซโก นอกจากนกจะเปนพนทในเขตทะเลเหนอ แตพนทในเขตทะเลเหนอมลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาทตางจากประเทศไทยคอการสารวจและผลตปโตรเลยมนอกชายฝงสวนมากจะเปนเขตนานนาลกทาใหคาใชจาย เทคโนโลยทใช ยอมมความเปนไปไดสงทจะไมสามารถเทยบเคยงไดกบประเทศไทย แตหลกการรอถอนโดยรวมแลวลกษณะทคลายกนคอขนตอนการรอถอน กลาวคอจะเรมตนดวย 1) การปดและสละหลม (Plug and Abandonment) 2) การรอถอนทอสงปโตรเลยม หรออปกรณเสรม 3) การรอถอนแทนหรอสถานผลต และ 4) การตรวจสอบตดตามประเมนผลหลงจากการดาเนนการรอถอน ทงนทกขนตอนตองมการระบไวในแผนการดาเนนงานอยางชดเจน ทงนในบางประเทศมขอระบใหยนแผนเปนระยะเวลาอยางนอย 5 ป กอนเรมดาเนนงานรอถอนเพอการตรวจสอบและอนมตงานดงกลาว

3. แนวทางการจดการคาใชจายในการรอถอนสงกอสรางในการสารวจและผลตปโตรเลยม

จากผลการศกษาแนวทางการจดการคาใชจายในการรอถอนฯ ของหลายประเทศ โดยเฉพาะประเทศทใชระบบสมปทานเชนประเทศสหรฐอเมรกา สหราชอาณาจกร นอรเวย นวซแลนด เปนตน ไดยอมใหผรบสมปทานวางหลกประกนทางการเงนสาหรบการรอถอนและนาไปหกคาใชจายได โดยมมาตรการชวยเหลอดวยการให คาใชจายคนตามระยะเวลาทกาหนด (Carried Back) หรอในบางประเทศมการอนญาตใหนาประมาณการคาใชจายมาใชหกภาษลวงหนาได ทงนการวางหลกประกนอาจทาไดหลายรปแบบ เชน Parental Guarantee, Bank Guarantee, พนธบตรรฐบาล จนถงการวางเงนประกนในขณะทประเทศทใชระบบ Production Sharing Contract (PSC) สวนใหญจะใชระบบการเกบเงนเขาเปนกองทน

ดงนน สาหรบประเทศไทยซงใชระบบสมปทาน (Concession System) รฐตองการหลกประกนเพอความมนใจวาผรบสมปทานจะมคาใชจายเพอทาการรอถอนได หรอกรณผรบสมปทานไมทาการรอถอนรฐกสามารถเรยกหลกประกนดงกลาวเพอนามาใชเปนคาใชจายในการรอถอน และควรใหมการนาหลกประกนไปหกภาษได

สรปประเดนทควรเขาใจเกยวกบการรอถอนสงปลกสรางของประเทศไทย 1. ในระหวางทดาเนนการผลตปโตรเลยมนน สงปลกสรางทใชในการประกอบ

กจการเปนของผรบสมปทาน กลาวคอ สามารถดาเนนการใชประโยชนในการผลตปโตรเลยมไดและตองดแลรกษาใหอยในความปลอดภยและเหมาะสม โดยการควบคมของกรมเชอเพลงธรรมชาต

2. ตามกฎหมายปโตรเลยม เมอหมดอายสมปทานแลวทกอยาง ทงสงปลกสราง อปกรณ เครองมอตางๆตกเปนของรฐทงหมด

43

3. กรมเชอเพลงธรรมชาตมสทธในการสงใหรอถอนสงปลกสรางทงหมด โดยใชเงนของผรบสมปทานเอง หรออาจจะใหวางวงเงนไวเพอดาเนนการรอถอนเองโดยกรมเชอเพลงธรรมชาตในอนาคตกเปนได

4. ถามความเสยหายตอสงแวดลอมหรอประชาชน ทเกดจากสงปลกสรางนนๆ ในอนาคตหลงจากหมดสมปทาน ผรบสมปทานยงตองมหนาทรบผดชอบดาเนนการแกไขใหเรยบรอย

44

17. ความเปนมาของกฎหมายวาดวยปโตรเลยม

กฎหมายปโตรเลยม ซงเปนกฎหมายหลกทใชในการบรหารจดการ กากบดแล และจดเกบรายไดจากการประกอบกจการปโตรเลยมในประเทศ ไดแก พระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 และพระราชบญญตภาษเงนไดปโตรเลยม พ.ศ. 2514 ซงไดมการแกไขปรบปรงรวม 4 ครง เพอใหเหมาะสมกบสถานการณและแกไขขอขดของในการดาเนนการประกอบกจการปโตรเลยม โดยการแกไขในปพ.ศ. 2532 เปนการแกไขครงใหญ ทงในเรองสวนแบงของผลประโยชนทรฐและผประกอบการจะไดรบ เรองพนทและระยะเวลาในการสารวจและผลต รวมทงกตกาและเงอนไขตางๆ ใหชดเจนและเหมาะสมยงขน แตโดยทกฎหมายดงกลาว ไมอาจกาหนดใหมผลยอนหลงหรอบงคบตอผรบสมปทานทไดรบสมปทานกอนทกฎหมายจะประกาศใชได ดงนนกฎหมายปโตรเลยม ทใชในปจจบนจงอาจแบงไดเปน 2 กลม คอ พระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 ทเรยกวากฎหมายเกา หรอ Thailand I ซงใชกบผรบสมปทานทไดรบสมปทานกอนปพ.ศ. 2532 และพระราชบญญตปโตรเลยม (ฉบบท 4) พ.ศ. 2532 ทเรยกวากฎหมายใหม หรอ Thailand III ซงใชกบผรบสมปทานทไดรบสมปทานหลงปพ.ศ. 2532 เปนตนไป สาหรบผรบสมปทานทไดรบสมปทานในชวงป พ.ศ. 2525 - 2528 ซงอยภายใตเงอนไขของประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรองการยนคาขอสมปทานปโตรเลยมสาหรบแปลงสารวจบนบก ลงวนท 5 กมภาพนธ พ.ศ. 2525 หรอทเรยกวา Thailand II ซงกาหนดใหเสยผลประโยชนรายปใหแกรฐในอตราทสงทาใหไมเอออานวยตอการลงทนนน ไดขอเขามาอยภายใตบงคบของพระราชบญญตปโตรเลยม (ฉบบท4) พ.ศ. 2532 ทกรายแลว ปจจบนจงไมมผรบสมปทานทอยภายใต Thailand II เลย

ความเปนมาของกฎหมายปโตรเลยมของไทย อาจแบงไดเปน 2 ยค ดงน

ยคตน คอการดาเนนกจการปโตรเลยมของประเทศในชวงกอนมพระราชบญญตปโตรเลยม คอตงแตป พ.ศ. 2464 - 2514 ซงตองการสารวจหานามนเพอเปนเชอเพลงสาหรบรถไฟ โดยการสารวจในชวงป พ.ศ. 2464 - 2496 กระทาโดยหนวยงานของรฐ ในชวงปพ.ศ. 2496 – 2503 ใหสทธแกเอกชนหรอนตบคคลทเปนคนไทยดาเนนการภายใตกฎหมายวาดวยเหมองแร และชวงป พ.ศ. 2504 - 2507 ซงใหสทธแกบรษทตางประเทศดาเนนการสารวจปโตรเลยมภายใตกฎหมายวาดวยเหมองแรและกฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทน โดยมการสารวจเฉพาะบนบก ตอมาในปพ.ศ. 2507 เมอมผขอสารวจในทะเลอาวไทย ซงกฎหมายวาดวยเหมองแรครอบคลมไมถง กไดมการกาหนดหลกเกณฑการขออนญาตสารวจและหรอผลตปโตรเลยมเพอใชบงคบสาหรบการดาเนนการดงกลาว โดยหลกเกณฑไดแลวเสรจในปพ.ศ. 2509 และเปนทมาของพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 และพระราชบญญตภาษเงนไดปโตรเลยม พ.ศ. 2514 ทใชอยในปจจบน

ยคปจจบน คอการดาเนนกจการปโตรเลยมของประเทศในชวงทมกฎหมายเฉพาะ คอพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 ซงไดประกาศใชเมอวนท 23 เมษายน พ.ศ. 2514 และไดมการแกไขรวม 5 ครง ในป พ.ศ.2516 พ.ศ. 2522 พ.ศ. 2532 พ.ศ. 2534 และ พ.ศ. 2550 รวมทงประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรองการยนคาขอสมปทานปโตรเลยมสาหรบแปลงสารวจ

45

บนบก ลงวนท 5 กมภาพนธ พ.ศ. 2525 หรอทเรยกวา Thailand II โดยมความเปนมาของกฎหมายในยคปจจบนดงน

เมอป พ.ศ. 2510 รฐบาลในขณะนนมนโยบายทจะสงเสรมใหเอกชนมาลงทนสารวจหาปโตรเลยมในประเทศ จงไดเ ลอกระบบสมปทานซงจงใจใหมการมาลงทน และแตงตงคณะกรรมการเพอยกรางกฎหมายวาดวยปโตรเลยมขน แตเนองจากตองใชเวลาในการออกกฎหมาย

ปพ.ศ. 2511 รฐบาลจงไดประกาศเชญชวนใหมการยนขอสทธสารวจและผลตปโตรเลยมเปนครงแรกในอาวไทย ภายใตบทบญญตของกฎหมายแรไปกอน โดยมเงอนไขใหสญญาดงกลาวเปลยนมาเปนสมปทานภายใตพระราชบญญตปโตรเลยมทงหมด

ปพ .ศ . 2514 การยกรางกฎหมายวาดวยปโตรเลยมจงแลวเสรจไดประกาศใน ราชกจจานเบกษา เมอวนท 23 เมษายน พ.ศ. 2514 เรยกวา พระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 และพระราชบญญตภาษ เงนไดปโตรเลยม พ.ศ. 2514 หรอเรยกวา ระบบ Thailand I (การใหเอกชนเปนผลงทนและเมอมกาไร กจะแบงปนผลประโยชนตอบแทนใหแกรฐผเปนเจาของทรพยากรกนคนละครง) โดยมขอกาหนดเปนดงน 1. การเกบคาภาคหลวงในอตรารอยละ 12.5 ของรายไดจากการขายหรอจาหนายปโตรเลยม 2. การเกบภาษเงนไดปโตรเลยมในอตรารอยละ 50 ของกาไรสทธ 3. รวมทงกาหนดใหคาภาคหลวงสาหรบปโตรเลยมขายหรอจาหนายในประเทศสามารถนามาเปนเครดตภาษในแตละปได และเมอกฎหมายวาดวยปโตรเลยมมผลบงคบใชแลว ไดมการออกสมปทานใหผรบสมปทานทอยภายใตกฎหมายแร มาอยภายใตพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 และพระราชบญญตภาษเงนไดปโตรเลยม ฉบบปพ.ศ. 2514 ทงหมด

ปพ.ศ. 2516 มการแกไขปรบปรงกฎหมายปโตรเลยมและกฎหมายวาดวยภาษเงนไดครงแรก อนเปนการแกไขรองรบการทรฐบาลจะเปดใหสมปทานในทะเลอนดามน ซงมความเสยงในการลงทนสง

ปพ.ศ. 2522 มการแกไขปรบปรงกฎหมายปโตรเลยมและกฎหมายวาดวยภาษเงนไดเปนครงทสอง เพอปรบปรงหลกเกณฑตางๆ เกยวกบการตอระยะเวลาสารวจและผลต และการดาเนนงานตามขอผกพนใหรดกมขน รวมทงแกไขกรรมวธในการคดภาษเงนไดปโตรเลยมไมใหเกดการเกบภาษซอน สาหรบบรษททจดทะเบยนในประเทศบางประเทศ อยางไรกดยงคงหลกการแบงกาไรฝายละครงหนงของระบบ Thailand I

ในปพ.ศ. 2524 ราคานามนในตลาดโลกในชวงครงปแรกไดทะยานสงขนถงมากกวา 30 เหรยญสหรฐตอบารเรล และมแนวโนมทราคาจะสงขนเรอยๆ ทาใหแตละประเทศผเปนเจาของ

46

ทรพยากรเรมตระหนกถงการทรฐควรเขาไปมบทบาทในการควบคม ดแลและเรยกเกบสวนแบงผลประโยชนใหเพมมากขน ดงตวอยางเชน ในประเทศอนโดนเซย และมาเลเซย เปนตน

สาหรบประเทศไทยนน ปพ.ศ. 2524 นบเปนปทมเหตการณสาคญหลายอยางโดยมการผลตกาซธรรมชาตจากอาวไทยขนมาใชประโยชนไดเปนครงแรก นาไปใชเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟา บรษท Esso พบแหลงกาซธรรมชาตบนบกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และเหตการณทสาคญยงอกประการหนง คอ การทบรษท Thai Shell สารวจพบแหลงนามนดบขนาดกลางทกงอาเภอลานกระบอ จงหวดกาแพงเพชร ซงนบวาเปนแหลงนามนดบในเชงพาณชยแหลงแรกทพบในประเทศไทย รฐบาลจงไดมการจดตงคณะทางานขนเพอทจะเรยกเกบผลประโยชนใหมากขนตามแนวนโยบาย โดยกาหนดใหผมายนขอสมปทานนบแตป พ.ศ. 2525 เปนตนมาตองเสนอผลประโยชนพเศษใหแกรฐโดยระบไวในสมปทาน โดยกาหนดเปนเงอนไขในการรบสมปทานทเพมขนจากระบบ Thailand I เรยกวา ระบบ Thailand II คอ 1. ผลประโยชนรายป (Annual Benefit) ไดแก การทผรบสมปทานจะตองจากดคาใชจาย ทพงหกไดในแตละป ภายใตกฎหมายภาษเงนไดปโตรเลยมมใหเกนรอยละ 20 ของรายไดในรอบปนน 2. โบนสรายป (Annual Bonus) ไดแก การทบรษทผรบสมปทานจะตองจายเงนเพมเปนพเศษ (นอกเหนอไปจากการจายคาภาคหลวง) ตามปรมาณนามนดบทผลตเพมขน ดงน (ก) รอยละ 27.5 ของรายไดจากนามนดบสวนทผลตเฉลยวนละ 10,000-20,000 บารเรล (ข) รอยละ 37.5 ของรายไดจากนามนดบสวนทผลตเฉลยวนละ 20,000-30,000 บารเรล (ค) รอยละ 43.5 ของรายไดจากนามนดบสวนทผลตเฉลยวนละ 30,000 บารเรล

ระบบ Thailand II ไดประกาศเปนแนวนโยบายของรฐบาลเปนครงแรก เมอวนท 5 กมภาพนธ พ.ศ. 2525 ในการออกประกาศเชญชวนใหมการยนขอสมปทานปโตรเลยมในพนทบนบก และมผทไดรบสมปทานปโตรเลยมบนบก ภายใตระบบ Thailand II น จานวน 7 ราย โดยรายสดทายไดรบสมปทานเมอวนท 16 ธนวาคม พ.ศ. 2528

แตผลการสารวจนบแตปพ.ศ. 2525 เปนตนมา บงชไปในทางทวา แหลงนามนดบในประเทศไทยนาจะเปนแหลงปโตรเลยมขนาดเลก ซงมตนทนตอหนวยบารเรลคอนขางสง จงทาใหแหลงปโตรเลยมขนาดเลก (marginal fields) หลายแหลงทสารวจพบไมสามารถพฒนาผลตในเชงพาณชยภายใตระบบ Thailand II นได เนองจากหากผลตแลว ผรบสมปทานกจะตองจายเงนผลประโยชนใหแกรฐมากจนกระทงไมอาจเกดกาไรไดเลย ทาใหไมมการพฒนาแหลงและผลตนามนหรอเรยกเกบผลประโยชนภายใตระบบ Thailand II ดงกลาวไดแตอยางใด

กลาวโดยสรป ระบบ Thailand I ดจะเปนทจงใจตอเอกชนผลงทน แตยงใหผลประโยชนแกรฐไมเปนธรรมเทาทควร ขณะเดยวกนระบบ Thailand II มงแตจะเรยกเกบประโยชนเขารฐแตเพยงอยางเดยว โดยไมคานงถงปจจยดานตนทนคาใชจายของผลงทน จงทาใหขาดแรงจงใจตอเอกชน

47

ดงนน จงควรทจะตองหาระบบใหม ทมความยดหยนและสามารถจดสรรผลประโยชนแกรฐและผลงทนอยางเหมาะสมและเปนธรรม รฐบาลจงใหมลนธสถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย (PTIT) และ United Nations Center for Transnational Cooperation (UNCTC) รวมกนจดสมมนารบฟงความเหนจากภาครฐและเอกชน และจางผเชยวชาญจากตางประเทศมาศกษาวเคราะห และเสนอแนะระบบบรหารจดการแบงผลประโยชนทเหมาะสมสาหรบสมปทานปโตรเลยม เพอปรบปรงระบบการจดเกบผลประโยชนและแกไขกฎหมายวาดวยปโตรเลยมทงสองฉบบใหบรรลผลเปนรปธรรมตามผลการศกษาและวเคราะหนนดวย

ในประมาณปพ .ศ .2527 จงไดมการแกไขปรบปรงกฎหมายปโตรเลยมโดยแตงตงคณะอนกรรมการแกไขพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 และกฎกระทรวงทเกยวของ โดยม เลขาธการสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา (นายอมร จนทรสมบรณ) เปนประธานอนกรรมการ และมอนกรรมการประกอบดวย อธบดกรมทรพยากรธรณ (นายศววงศ จงคศร) นายกมล สนธเกษตรน ผแทนกรมสรรพากร (นายวทย ตนตยกล) ผแทนการปโตรเลยมแหงประเทศไทย นายอคราธร จฬารตน นายวนชย ศารทลทต นายประสงค วนยแพทย นายคมภร แกวเจรญ ผอานวยการกองเชอเพลงธรรมชาต กรมทรพยากรธรณ นายสนธรกษ เสาวนะ ผแทนสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เปนเลขานการ และนายไกรฤทธ นลคหา เปนผชวยเลขานการ

ตอมาในป พ.ศ. 2532 กฎหมายดงกลาวไดออกเปน พระราชบญญตปโตรเลยมและพระราชบญญต ภาษเงนไดปโตรเลยม (ฉบบท 4 ) พ.ศ. 2532 ถอเปนการแกไขปรบปรงกฎหมายปโตรเลยมและกฎหมายวาดวยภาษเงนได ครงทสาม (ซงมผลบงคบใชเมอวนท 15 สงหาคม พ.ศ. 2532 ในสมยนายบรรหาร ศลปะอาชาเปนรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม และพลเอกชาตชาย ชณหะวณเปนนายกรฐมนตร) หรอเรยกวา ระบบ Thailand III มการแกไขทงในดานหลกเกณฑการแบงผลประโยชน ระหวางรฐกบผรบสมปทาน (Fiscal Regime) โดยเออประโยชนเพอสนบสนนการพฒนาแหลงทมขนาดเลก ชวยใหนาทรพยากรปโตรเลยมมาใชประโยชนไดอยางไรกตาม หากมกาไรเกดขนเกนกวาทควรจะไดรบตามปกต กใหผรบสมปทานแบงผลประโยชนใหเพมขนจากผลกาไรนน และหลกเกณฑในดานการตรวจสอบและควบคมการดาเนนงานของผรบสมปทาน (Land Regime) ใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบกาลเวลาทเปลยนไป โดยมขอกาหนดเพอกระตนการลงทนดงน

1. อตราคาภาคหลวง ปรบปรงอตราคาภาคหลวงจากเดมทกาหนดในอตรารอยละ 12.5 ของมลคาปโตรเลยมทขายหรอจาหนาย เปนกาหนดในอตรากาวหนาแบบขนบนไดตามระดบปรมาณการขายหรอจาหนายในรอบเดอนระดบของการผลต (คอเรมจากรอยละ 5 ทระดบการผลตตาๆ ในแหลงขนาดเลก และเพมขนเปนขนๆ จนถงรอยละ 15 ทระดบการผลตสงๆ ในแหลงปโตรเลยมขนาดใหญจะทาใหคาภาคหลวงลดลงสาหรบแหลงปโตรเลยมขนาดเลก ซงมตนทนสง อนจะเปนการจงใจใหมการลงทนสารวจและผลตปโตรเลยมมากขน) ในอตราดงน

48

ปรมาณปโตรเลยมทขายหรอจาหนาย อตราคาภาคหลวง (บารเรล/เดอน) (รอยละ) 0-60,000 5 60,000-15,000 6.25 150,000-300,000 10 300,000-600,000 12.5 600,000 ขนไป 15

(สาหรบกาซธรรมชาตทขายหรอจาหนาย ใหคานวณปรบเทยบโดยกาซธรรมชาตจานวน 10 ลานบทยมคาเทยบเทากบปรมาณปโตรเลยม 1 บารเรล)

2. เพมการเรยกเกบผลประโยชนตอบแทนพเศษเขารฐ (Special Remuneration Benefit หรอ SRB ในลกษณะของการเรยกเกบ Windfall Profit Tax) โดยมหลกการวาเมอ ผลงทนมกาไรมากเกนควรแลว รฐกควรจะไดรบสวนแบงเพมเตม (คอผลประโยชน SRB น) ในสดสวน ทสงขน นอกเหนอไปจากคาภาคหลวงและภาษทไดรบอยตามปกต ทงนหลกการดงกลาวจะชวยใหรฐไดรบประโยชนมากขนในกรณทมการพบแหลงปโตรเลยมขนาดใหญ หรอราคานามนเพมสงขนอยางผดปกต สาหรบอตราการเรยกเกบผลประโยชนตอบแทนพเศษ (SRB) น จะเรยกเกบเปนรายป โดยองอตราดงกลาวใหขนอยกบ รายไดรวมจากการขายปโตรเลยมในปหนงๆ หารดวย ความลกรวมสะสมเปนเมตรของหลมเจาะปโตรเลยม ทผลงทนไดเจาะสารวจไปแลวทงหมด การกาหนดอตราดงกลาวใหยดหยนไดเปนรายปเชนน จะชวยใหหลกประกนท เปนธรรมในการแบงผลประโยชนระหวางรฐและผลงทน เพราะจะเหนไดวา รายไดในแตละปยอมขนอยกบวาในปนนผลตมากหรอนอย และราคานามนสงหรอตา ถามรายไดมาก กควรแบงกาไรใหรฐในสดสวนทเพมขน แตถามรายไดนอยรฐกจะเกบนอยลงตามสวนดวย ขณะเดยวกนถามคาใชจายในการลงทนมาก (อนจะสะทอนใหเหนไดจากจานวนความลกรวมทไดเจาะหลมปโตรเลยมไปทงหมด) รฐกเรยกเกบในอตราสวนทนอยลงตามสดสวนของการลงทนทเพมขนดวย 3. ในสวนของภาษเงนไดปโตรเลยมนน ยงคงไวในอตราเดมคอ รอยละ 50 ของกาไรสทธ แตไดแกไขเพมเตมใหถอคาภาคหลวงเปนคาใชจายทพงหกไดในการคานวณภาษ แทนทจะใหเปนเครดตดงเชนในกฎหมายเดม รวมทงใหถอผลประโยชนตอบแทนพเศษ (SRB) นน เปนคาใชจายดวย

ระบอบ Fiscal Regime ตามพระราชบญญตภาษเงนไดปโตรเลยม (ฉบบท 4) พ.ศ. 2532 ไดรบการตราออกใชเปนกฎหมายโดยสมบรณ ตงแตเดอนสงหาคม พ.ศ. 2532 และกยงใชไดอยางมประสทธภาพตลอดเวลา 20 ป ทผานมา ยงผลใหเกดการคนพบและพฒนาแหลงปโตรเลยมทงขนาดเลกและขนาดกลางเพมขนอกมากมายหลายแหลง ชวยเพมปรมาณสารองกาซธรรมชาตและนามนใหแกประเทศ และทสาคญ กลไกการเกบผลประโยชนตอบแทนพเศษ (SRB) ไดทาหนาทเรยกเกบผลประโยชนเพมเตมเปนรายไดแผนดนใหแกรฐนบรวมเปนเงนหลายหมนลานบาทดวย

49

ในปพ.ศ. 2550 มการแกไขปรบปรงกฎหมายปโตรเลยมและกฎหมายวาดวยภาษเงนไดครงทส เรยกวา พระราชบญญตปโตรเลยม (ฉบบท 6) พ.ศ. 2550 โดยไดวาจางศนยวจยกฎหมายและการพฒนา คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยและบรษท ทปรกษากฎหมายแชนดเลอรและทองเอก จากด เพอทาการประเมนระบบสมปทานเพอการแกไขปรบปรงกฎหมายปโตรเลยม (ประกาศราชกจจานเบกษา เลม 124 ตอนท 69 ก วนท 17 ตลาคม พ.ศ. 2550 และมผลใชบงคบเมอวนท 18 ตลาคม พ .ศ . 2550 ในสมยนายปยสวสด อมระนนทน เปนรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน และพลเอกสรยทธ จลานนทเปนนายกรฐมนตร) เพอแกไขปรบปรงกฎหมายใหเหมาะสมกบสถานการณพลงงานของโลกและคลองตวยงขน สามารถแขงขนกบประเทศอนได โดยเพมแรงจงใจใหมการสารวจและผลตในพนททมความเสยงในการลงทนสงหรอพนททมพลงการผลต (Production Capacity) ลดตาลง ปรบปรงขนตอนการอนมตอนญาตเกยวกบการสารวจและผลตปโตรเลยมใหรวดเรวยงขน เพมบทบญญตเกยวกบหลกเกณฑในการรอถอนสงปลกสราง วสด อปกรณ และสงอานวยความสะดวกทหมดอายใชงานออกจากพนทผลต เพอมใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม

50

กลมท 3 : ประโยชนทชมชนและประเทศไดรบจากการสารวจและผลตปโตรเลยม

51

18. ประเทศไทยไดรบประโยชนอยางไรจากการใหสมปทานปโตรเลยม คาตอบ

การใหสมปทานปโตรเลยม เปนการเปดโอกาสใหบรษทนามนทงในประเทศและตางประเทศไดนาเทคโนโลยและเงนลงทน เขามาสารวจหาปโตรเลยมทาใหประเทศไดรบขอมลจากการสารวจปโตรเลยมในพนทตางๆ มากมาย เชน ขอมลทางธรณวทยา ธรณฟสกส ขอมลหลมเจาะ และเปนการพสจนทราบวาทใดบรเวณใดมศกยภาพปโตรเลยม โดยทรฐบาลไมตองเสยเงนลงทนและยงไดนาขอมลมาใชเพอการประเมนศกยภาพปโตรเลยมของประเทศอกดวย ภายหลงการสารวจพบปโตรเลยมในเชงพาณชย ทรพยากรปโตรเลยมทอยใตพนดน ซงเปนของรฐจะถกผลตขนมา ทาใหประเทศไดใชประโยชนจากทรพยากรปโตรเลยมโดยตรง ในการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนา โดยเฉพาะกาซธรรมชาต ซงเปนเชอเพลงหลกในการผลตไฟฟา และเปนวตถดบในอตสาหกรรมปโตรเคม กอใหเกดอตสาหกรรมตอเนองอกมากมาย

นบตงแตเปดใหสมปทานในปพ.ศ. 2524 จนถงสนปพ.ศ. 2554 ประเทศไดรบประโยชนจากการใหสมปทานพนทบนบก อาวไทย และพนทพฒนารวมไทย-มาเลเซย ประโยชนทประเทศไทยไดรบจากการใหสมปทานปโตรเลยมทสาคญสรปไดดงน

1) ในปพ.ศ. 2554 ประเทศสามารถจดหาปโตรเลยมเพอใชในประเทศเฉลย 801,200 บารเรลเทยบเทานามนดบตอวน แบงออกเปนกาซธรรมชาต 3,300 ลาน ลบ.ฟตตอวน นามนดบ 138,900 บารเรลตอวน และกาซธรรมชาตเหลว (คอนเดนเสท) 92,200 บารเรลตอวน หรอคดเปนรอยละ 44 ของความตองการใชพลงงานเชงพาณชยขนตนของประเทศ

2) กจการสารวจและผลตปโตรเลยมสามารถสรางรายไดในแตละปคดเปนมลคาไมนอยกวา 1 ลานลานบาท จะเหนไดจากมลคารวมของปโตรเลยมสะสม (ตงแตปพ.ศ. 2524 - 2554) ทผลตไดในประเทศเทากบ 3.32 ลานลานบาท (ไมรวมรายไดจากองคกรรวมไทย-มาเลเซย) โดยรฐไดรบรายไดในรปคาภาคหลวงปโตรเลยม ภาษเงนไดปโตรเลยม และเงนผลประโยชนตอบแทนพเศษ รวมกนเทากบ 1.04 ลานลานบาท และเมอหกเงนลงทนของบรษทผผลตนามน จานวน 1.42 ลานลานบาทแลว ผลประโยชนทบรษทเอกชนไดรบเทากบ 0.86 ลานลานบาท โดยมสดสวนการแบงผลประโยชนจากกาไรหลงหกคาใชจายระหวางรฐกบเอกชนเทากบรอยละ 55 ตอ 45

3) สงเสรมการจางงานในประเทศ โดยในแตละปมการวาจางงานโดยตรงกวา 20,000 คน และในอตสาหกรรมตอเนองอกไมนอยกวา 150,000 คน

4) ประเทศสามารถไดรบการถายทอดเทคโนโลยดานการสารวจและผลตปโตรเลยมใหแกคนไทย

5) ลดการนาเขาปโตรเลยม โดยจะเหนไดจากปจจบนนาเขาพลงงานคดเปนมลคาปละกวา 1.13 ลานลานบาท ผลจากการผลตในประเทศทาใหลดการนาเขาพลงงานลงปละ 3.75

52

แสนลานบาท กอใหเกดอตสาหกรรมตอเนอง ไดแก อตสาหกรรมปโตรเคม อตสาหกรรมการกอสรางแทน และอนๆ

6) สนบสนนการพฒนาทองถนในกจกรรมสาธารณประโยชนตางๆ ในบรเวณเขตสมปทาน หนวยงานราชการสวนทองถน และประชาชนในชมชนยงไดรบผลประโยชนโดยตรงจากการสนบสนนกจกรรมตางๆ ทเปนสาธารณประโยชน เชนทนการศกษาแกนกเรยน การฝกอบรมครอาจารย การฝกกฬาใหเยาวชน รวมถงการสนบสนนกจกรรมดานวฒนธรรมและศาสนาและการจางงานในทองถนเปนตน ซงผลประโยชนตางๆ เหลาน อยนอกเหนอสญญาสมปทานระหวางรฐบาลและผรบสมปทาน อยางไรกด กจกรรมตางๆดงกลาวจะชวยพฒนาและสงเสรมความเปนอยในทองถนใหดขนในทกๆ ดาน ถอเปนนโยบายและความรบผดชอบตอสงคมอยางจรงจง และมงเนนการพฒนาการศกษาและการพฒนาชมชนอยางยงยน ซงถอปฏบตควบคกนไปกบการพฒนาแหลงพลงงานของประเทศไทย

53

19. ประเทศไทยไดรบรายไดและผลประโยชนจากการประกอบกจการปโตรเลยมเพยงรอยละ 29.87 จรงหรอ คาตอบ

ในการพจารณาสดสวนผลประโยชนทประเทศไดรบจากการประกอบกจการปโตรเลยมจากระบบสมปทาน (Concession System) จะตองนารายรบของผรบสมปทานทไดจากการขายปโตรเลยมไปหกตนทนและคาใชจาย (Cost& Expense) ในการสารวจและผลตปโตรเลยมเสยกอน จงจะไดรายไดสทธหลงหกคาใชจาย ทงนรฐจะจดเกบรายไดในรปของคาภาคหลวงปโตรเลยมบวกดวยภาษเงนไดปโตรเลยม และบวกดวยผลประโยชนตอบแทนพเศษ โดยเมอพจารณาจากมลคาการลงทนรวมในการประกอบกจการปโตรเลยมของทกแปลงสารวจตงแตปพ.ศ. 2514 จนถงสนปพ.ศ. 2554 มจานวนตนทนและคาใชจายสะสม ทงสนประมาณ 1.461 ลานลานบาท ขณะทมลคาการขายปโตรเลยมไดเปนเงนสะสมประมาณ 3.415 ลานลานบาทคงเหลอเปนรายไดสทธของผรบสมปทานหลงหกคาใชจายประมาณ 1.954 ลานลานบาท ซงในจานวนนรฐจดเกบรายไดเปนคาภาคหลวง (คดจากมลคาการขายถงสนปพ.ศ. 2554) ภาษเงนไดปโตรเลยม และผลประโยชนตอบแทนพเศษรวมเปนเงนสะสมประมาณ 1.074 ลานลานบาท หรอคดเปนสดสวนเงนเขารฐทางตรงตอรายรบสทธหลงหกคาใชจายทสดสวนประมาณรอยละ 55 และผรบสมปทานทผลตปโตรเลยมทกรายมรายไดสทธสะสมประมาณ 0.88 ลานลานบาท หรอคดเปนสดสวนกาไรของบรษทผประกอบการตอรายรบสทธหลงหกคาใชจายทประมาณรอยละ 45 ดงนน คากลาวอางทวาประเทศไทยไดรบรายไดและผลประโยชนจากการประกอบกจการปโตรเลยมเพยงรอยละ 29.87 จงไมจรง

54

สดสวนผลประโยชนระหวางรฐกบบรษทเอกชนในการประกอบกจการปโตรเลยม

ประเภทรายได

ผรบสมปทานกลมท 1 Thailand I

อตรา

ผรบสมปทานกลมท 2 Thailand III

อตรา

หนวยงานทจดเกบ

คาภาคหลวง (จากยอดขายหรอจาหนาย)

12.5% ของรายได (ชาระรายไตรมาส)

12.5% ของรายได (ชาระรายเดอน)

กรมเชอเพลงธรรมชาต

ผลประโยชนตอบแทนพเศษ

-

0-75% ของกาไรปโตรเลยม ประจาปรายแปลงสารวจ

กรมเชอเพลงธรรมชาต

ภาษเงนไดปโตรเลยม 50% ของกาไรสทธ 50% ของกาไรสทธ กรมสรรพากร

รายไดของผไดรบสมปทาน (ขอมลตงแต พ.ศ. 2524 ถงสนป พ.ศ. 2554) รายไดจากการขายปโตรเลยม หก ตนทนและคาใชจายในการสารวจและผลตปโตรเลยม รวมรายไดหลงหกคาใชจาย

หนวย : ลานบาท 3.415 ลานลานบาท 1.461 ลานลานบาท 1.954 ลานลานบาท

คดเปนกาไร% 100%

รายไดรฐประกอบดวย - คาภาคหลวง - เงนผลประโยชนตอบแทนพเศษ - ภาษเงนได รวมรายไดรฐ

0.425 ลานลานบาท 0.035 ลานลานบาท 0.614 ลานลานบาท 1.074 ลานลานบาท

สดสวนรายไดรฐ : ผรบสมปทาน รายไดรฐ รายไดผรบสมปทาน

1.074 ลานลานบาท 0.88 ลานลานบาท

55% 45%

จากการพจารณาของบรษท Daniel Johnston (2006) เกยวกบระบบการจดเกบรายไดจากการประกอบกจการดานปโตรเลยมของโลก พบวา ประเทศไทยมสดสวนอยในชวงประมาณรอยละ 50-75 ปจจยสาคญทใชประกอบการพจารณาเพอกาหนดสดสวนดงกลาวคอขนาดของแหลงปโตรเลยม มลคาเงนลงทน และโอกาสในการคนพบแหลงปโตรเลยมซงหากพจาณาจากปจจยตางๆ ดงกลาวแลว ประเทศไทยจงไดกาหนดสดสวนผลประโยชนของประเทศในรปสวนแบงรายไดรฐ ใหอยในระดบกลางเมอเทยบกบประเทศตางๆ เพอเปนการดงดดใหเกดการลงทนดานการสารวจและผลตปโตรเลยมเนองจากประเทศไทยพบแหลงปโตรเลยมขนาดเลก และใชเงนลงทนสงในการสารวจ เพอผลตปโตรเลยมในปรมาณทเทากน เมอเปรยบเทยบกบบางประเทศทกาหนดสวนแบงของรฐอยในระดบสง ประมาณรอยละ 75-90 เนองจาก แหลงปโตรเลยมของประเทศเหลานนมขนาดใหญโอกาสพบปโตรเลยมสงและใชเงนลงทนนอยในการสารวจ เพอผลตปโตรเลยมในปรมาณทเทากน ตวอยางเชน ประเทศเวเนซเอลา อนโดนเซย และมาเลเซย เปนตน

สรปการจดเกบรายไดของรฐ จากการประกอบ กจการปโตรเลยม (Thailand’s Petroleum Fiscal Regime)

55

สวนแบงรายไดรฐ VS สวนแบงผรบสมปทานของประเทศตางๆ

ในตารางเปรยบเทยบศกยภาพแหลงปโตรเลยมของประเทศไทยกบประเทศอนๆ ในภมภาค แสดงใหเหนวา แหลงกาซธรรมชาตในประเทศไทยมขนาดเลก เมอเทยบกบแหลงในประเทศเพอนบาน เชน แหลงนาทนา ในประเทศอนโดนเซย ทมปรมาณสารองถง 210 ลานลาน ลบ.ฟต มากกวาแหลงเอราวณซงเปนแหลงขนาดใหญของประเทศไทยถง 210 เทา หรอแหลงยาดานาและเยตากนในประเทศพมา กมขนาดใหญกวาแหลงในประเทศไทยเชนกน

นอกจากในดานขนาดของแหลงแลว การผลตกาซธรรมชาตจากแหลงในประเทศไทยยงตองใชหลมผลตจานวนมาก เนองจากอตราการผลตตอหลมตา เชนแหลงเอราวณตองใชหลมทงสนกวา 508 หลมเพอทจะผลตกาซธรรมชาตในอตรา 275 ลาน ลบ.ฟตตอวน ในขณะทแหลงยาดานาในประเทศพมาใชหลมเพยง 10 หลมในการผลตกาซธรรมชาต 800 ลาน ลบ.ฟตตอวน จงทาใหบรษทผรบสมปทานตองใชเงนลงทนจานวนมากในการเจาะหลมผลต และทาใหมตนทนการผลตทสงขนในทสด

56

เปรยบเทยบศกยภาพแหลงปโตรเลยมของประเทศไทยกบประเทศอนๆ ในภมภาค

สาเหตหนงทแหลงปโตรเลยมของประเทศไทยเลกกวาแหลงปโตรเลยมของประเทศเพอนบาน เนองจากขอจากดของสภาพทางธรณวทยาแหลงปโตรเลยมในประเทศไทย เชน แหลงปโตรเลยมทคนพบในอาวไทย กาเนดมาจากการสะสมของแองบรเวณทรายตะกอนแมนา ขณะทประเทศเพอนบานแหลงปโตรเลยมกาเนดมาจากการสะสมของแองตะกอนในทะเล และแหลงกกเกบปโตรเลยมในอาวไทยยงมรอยเลอนจานวนมากอกดวย ทาใหชนหนกกเกบไมตอเนอง จงตองใชหลมเจาะจานวนมาก

นอกจากจานวนเงนลงทนในการสารวจและผลตปโตรเลยมจะขนอยกบขนาดของแหลงนามน จานวนหลมทเจาะและผลตแลว ยงขนอยกบอตราความสาเรจ (Success Rate) ในการพบปโตรเลยมในประเทศไทย จากตารางอตราความสาเรจในการพบปโตรเลยมในประเทศไทย จะเหนวา โดยเฉลยทงประเทศ หลมสารวจในโครงสรางใหมระหวางปพ.ศ. 2552-2554 จานวน 70 หลม มหลมทพบปโตรเลยมและสามารถผลตเปนเชงพาณชย 7 หลม หรอคดเปนอตราความสาเรจ รอยละ 10 ซงหมายความวาขดหลมสารวจ 10 หลม มโอกาสพบปโตรเลยมเชงพาณชยเพยง 1 หลม หากแบงตามแหลงปโตรเลยมในภมภาคตางๆ พบวาอตราความสาเรจในการพบปโตรเลยมเ ช งพาณชยของภาคกลางและภาคเหนอ สงท สด ถ งร อยละ 33 รองลงมาไ ดแกภาคตะวนออกเฉยงเหนอและอาวไทยรอยละ 11 และ 7 ตามลาดบ บรเวณทสารวจปโตรเลยมไปแลวถง 19 หลม แตยงไมพบหลมปโตรเลยมเชงพาณชยเลยคอ ทะเลอนดามน อตราความสาเรจในการคนพบปโตรเลยมจงเทากบศนย และทาใหผรบสมปทานตองจายเงนคาลงทนไปแลวทงสนถง 40,000 กวาลานบาท โดยไมไดรบผลประโยชนตอบแทนเลย

57

จากขอมลในตารางขางบนจะเหนวา (Success rate) อตราความสาเรจของประเทศไทยในการเจาะหลมแลวพบปโตรเลยม เพอนามาผลตในเชงพาณชยไดมแครอยละ10 หรอเจาะ 10 หลมประสบความสาเรจนามาผลตไดในเชงพาณชยแค 1 หลม

58

กลมท 4 : สภาพปญหาดานสงแวดลอม เนองจากการสารวจและผลตปโตรเลยม ผลกระทบ มาตรการปองกนและแกไข

59

20. ในการสารวจและผลตปโตรเลยม มนโยบายและมาตรการปองกนผลกระทบสงแวดลอมอยางไรบาง คาตอบ

กรมเชอเพลงธรรมชาต (ชธ.) มแนวนโยบายและมาตรการในการปองกนปญหาผลกระทบสงแวดลอมทอาจเกดขนจากการสารวจและผลตปโตรเลยม โดยกาหนดวา “ผรบสมปทานจะตองดาเนนการในดานการปองกนและบาบดความเสยหายตอสงแวดลอมโดยตองดาเนนการตามมาตรฐานสากล” และตามมาตรา 75 แหงพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 ไดกาหนดวา “ในการประกอบกจการปโตรเลยม ผรบสมปทานตองปองกนโดยดาเนนมาตรการอนเหมาะสมตามวธการปฏบตงานปโตรเลยมทดเพอมใหทใดโสโครกดวยนามน โคลนหรอสงอนใด ในกรณททใดเกดความโสโครกดวยนามน โคลน หรอสงอนใดเนองจากการประกอบกจการปโตรเลยมโดยผรบสมปทาน ผรบสมปทานตองบาบดปดปองความโสโครกนนโดยเรวทสด ในกรณทผรบสมปทานไมดาเนนการหรอดาเนนการดงกลาวจนเกดความลาชา หรอหากไมดาเนนการทนทอาจกอใหเกดความเสยหายมากขน กรมเชอเพลงธรรมชาตหรอบคคลอนทอธบดมอบหมายอาจเขาดาเนนการบาบดปดปองความโสโครกนนแทนหรอรวมกบผรบสมปทาน โดยผรบสมปทานเปนผรบผดชอบคาใชจายดงกลาวทงหมด”

นอกจากน กรมเชอเพลงธรรมชาตไดกาหนดมาตรการใหผรบสมปทานตองดาเนนการดงน 1) ในการผลตปโตรเลยมจากแหลงทอยในเขต 12 ไมลทะเลนบจากเสนฐานตรง ผรบ

สมปทานจะตองไมปลอยเศษหนจากการเจาะและนาจากกระบวนการผลตลงทะเลโดยตรง 2) ในการผลตปโตรเลยมในทะเล ผรบสมปทานตองดาเนนการอดกลบนาทงหมดจาก

กระบวนการผลตลงชนกกเกบใตดน (100% Produced water injection) 3) ใหมการลดปรมาณกาซเผาทงจากโครงการผลตปโตรเลยม

4) ใหมการตดตามเฝาระวงผลกระทบสงแวดลอมทเกดจากกระบวนการผลต และบรษทผรบสมปทานตองสงรายงานการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอม ใหกรมเชอเพลงธรรมชาต ซงทผานมาผลการตรวจตดตามคณภาพสงแวดลอมอยในเกณฑมาตรฐานทกาหนด

5) กจกรรมการสารวจและผลตปโตรเลยมในอาวไทย ตองดาเนนการโดยมมาตรการและแผนงานในทกขนตอนใหมความปลอดภยสงสดตามกฎหมายปโตรเลยม และมาตรฐานสากลในการเจาะหลมปโตรเลยม กฎกระทรวงกาหนดใหมการตดตงอปกรณปองกนการพลงของปโตรเลยม หรอ BOP (Blowout Preventer) ซงมวาลวนรภยถง 3 ชน และในหลมผลตจะตองตดตงวาลวนรภยภายในทกหลม เพอปองกนและควบคมความดนและสามารถปดหลมโดยอตโนมตหากมเหตฉกเฉน รวมทงมเจาหนาทรบผดชอบดานความปลอดภยของบรษทผดาเนนงานอยประจา และมการตรวจสอบและกากบดแลอยางใกลชดจากพนกงานเจาหนาทของกรมเชอเพลงธรรมชาต

6) บรษทผดาเนนงานจะตองมแผนรองรบเพอแกไข และเผชญเหตตางๆ และมการทบทวนซกซอมแผนอยางสมาเสมอทกป โดยมเครองมออปกรณเผชญเหตรวไหลของนามนในทะเลไวทแทนเจาะหรอแทนผลต

60

หลกเกณฑและขนตอนในการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) สาหรบการเจาะหลมปโตรเลยมและการผลตปโตรเลยม มดงน

1. จดทารายละเอยดโครงการ รายละเอยดกจกรรมโครงการของเสยและการจดการ 2. จดทาและวเคราะหสภาพสงแวดลอมในปจจบน ทรพยากรสงแวดลอมทางกายภาพและ

ชวภาพ คณคาการใชประโยชนของมนษย และคณคาตอคณภาพชวต 3. ตองมการจดกจกรรมการมสวนรวมของประชาชน การรบฟงความคดเหนอยางนอย 2

ครง และมการสารวจทศนคตผมสวนไดเสยโดยตรง 4. ดาเนนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สงคม และสขภาพอยางเปนระบบ ถกตอง

และโปรงใส 5. จดทามาตรการปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอม และมาตรการตดตามตรวจสอบ

คณภาพสงแวดลอม สงคม และสขภาพ

ขนตอนและกระบวนการในการจดทารายงานผลกระทบสงแวดลอม

(สผ. : สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม)

61

จากรปขางบนแสดงใหเหนวา ฝงปลาอาศยอยอยางชกชมรอบแทนผลตปโตรเลยมในทะเล ซงเปนตวชวดทสาคญวา การผลตปโตรเลยมในทะเลไมไดสงผลกระทบตอสงแวดลอมและระบบนเวศวทยาของสงมชวต ในทางตรงขามกลบเปนคอนโดมเนยมหรอบานของปลาใหพกอาศย และหลบคลนรบกวนในทะเล อาจสรปไดวาทใดมการขดเจาะสารวจและผลตปโตรเลยมในทะเล เราจะเหนฝงปลาอยในบรเวณนนอยางชกชม ซงไมไดสงผลกระทบตอสงแวดลอม

62

21. กระทรวงพลงงานยนยนไดไหมวาการเจาะหลมนามนในอาวไทยมความปลอดภยแนนอนและไมเกดเหตรวไหลเหมอนของบรษท BP ในอาวเมกซโกของสหรฐอเมรกา

คาตอบ

ตามทมกลมผประกอบการธรกจทองเทยว แสดงความกงวลตอผลกระทบทอาจเกดขนการเจาะหลมสารวจเพอคนหาปโตรเลยมในอาวไทยของผรบสมปทานปโตรเลยม เชนเดยวกบทเกดเหตรวไหลของนามนดบจากแหลง Macondo ของบรษท BP ในอาวเมกซโก และคดคานการดาเนนการดงกลาว โดยเฉพาะการดาเนนงานใน 4 แปลง สารวจในพนทใกลเกาะสมย เกาะพงน และเกาะเตา เนองจากเกรงวาจะสงผลกระทบตอแหลงสงแวดลอม ระบบนเวศ การทองเทยว และวถชวตและความเปนอยของคนในชมชน นน กรมเชอเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงานขอยนยนวา แหลงนามนในอาวไทยมความแตกตางกบแหลงนามนในอาวเมกซโกเปนอยางมาก ทงในดานสภาพภมศาสตรและลกษณะทางธรณวทยา ดวยแหลงนามนในอาวไทยเปนแหลงขนาดเลกและไมตอเนอง มความดนของแหลงคอนขางตา อยทไมเกน 3,000 ปอนดตอตารางนว และจาเปนตองตดตงปมชวยในการผลต โดยปจจบนมการผลตนามนดบในอตราวนละ 128,000 บารเรลจาก 11 แหลง โดยตองใชหลมผลตจานวนทงสน 476 หลม เทากบมอตราการไหลเฉลยเพยงหลมละ 300 – 500 บารเรลตอวน และในขณะทแหลงนามนดบทเกดการรวไหลในอาวเมกซโกเปนแหลงขนาดใหญ มความดนในแหลงสงถง 13,000 ปอนดตอตารางนว หรอสงกวาของไทยถง 4.3 เทา

นอกจากนระดบความลกของนาในอาวไทยมเพยง 30-80 เมตร จงสามารถตดตงอปกรณปองกนการพลง (Blowout Preventer) บนแทนเจาะ ซงมวาลวนรภยทจะปดหลมโดยอตโนมตทนทในกรณเกดเหตการณพลงไหลของนามนดบ หรอหากมเหตทาใหอปกรณปองกนการพลงไมสามารถปดเองโดยอตโนมต กสามารถใชคนปดอปกรณไดทนทเพราะมเจาหนาทปฏบตงานบนแทนเจาะตลอด 24 ชวโมง ในขณะทระดบนาในอาวเมกซโกมความลกถง 1,600 เมตร หรอลกกวาของไทยถงเกอบ 30 เทา โดยตองตดตงอปกรณปองกนการพลงทพนทะเล และใชอปกรณควบคมระยะไกล ซงเปนสภาพทยากตอการปฏบตงาน

จากสถตของการเจาะหลมสารวจและผลตปโตรเลยมในโลกมมากกวา 1 ลานหลม มสถตการเกดเหตการณพลงและรวไหลของปโตรเลยม (Blow Out) เพยง 45 ครง ซงคดเปนรอยละ 0.0045 เทานน ทงนตลอดระยะเวลา 40 ปของไทย ตงแตมการใหสมปทานสารวจและผลตปโตรเลยมในประเทศตามกฎหมายปโตรเลยมมการเจาะหลมปโตรเลยมทงบนบกและในทะเลมากกวา 6,000 หลม (เปนหลมเจาะบนบก 995 หลม) และมการผลตปโตรเลยมจากแหลงผลตทงบนบกและอาวไทยรวม 54 แหลง (เปนแหลงบนบก 25 แหลง) ไมเคยเกดอบตเหตทสงผลกระทบรายแรงตอสงแวดลอมและคณภาพชวตประชาชนแตอยางใด

การดาเนนงานดานการสารวจและผลตปโตรเลยมในบานเรา รฐไดกาหนดใหผประกอบการมทงมาตรการปองกน บรรเทาและแกไขผลกระทบทอาจเกดขนจากการดาเนนการ โดยมกฎหมายหลกทเกยวของ ไดแก พระราชบญญตปโตรเลยม กฎหมายดานสงแวดลอม อกทงยงตอง

63

ดาเนนการตามขอกาหนดในรฐธรรมนญ โดยเนนในเรองของความปลอดภย สงแวดลอม กระบวนการมสวนรวมของประชาชน ซงการดาเนนการในทกขนตอนไดมการตรวจสอบและกากบดแลอยางใกลชดจากพนกงานเจาหนาทของกรมเชอเพลงธรรมชาต

รปจาลองแสดงภาพทองทะเลของอาวไทยเทยบกบอาวเมกซโก

64

22. การกาจดกากของเสยอนตรายจากการเจาะหลมสารวจปโตรเลยม ตวอยางเชน เศษหน เศษดน และกากนาโคลนฯ รฐจะมวธการกาจดอยางไร ทจะสรางความเชอมนของชมชนรอบพนทเจาะหลมวามความปลอดภยเพยงพอ และไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม สขภาพ และชวตความเปนอยของประชาชน คาตอบ

1. กรมเชอเพลงธรรมชาตมแนวนโยบายและการกากบดแลอยางเขมงวดในการปองกนปญหาผลกระทบตอสงแวดลอมของโครงการ ดงน

1) นโยบายของกรมเชอเพลงธรรมชาต

1.1) โครงการสารวจและผลตปโตรเลยมใดๆ ตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม เมอไดรบความเหนชอบจากหนวยงานทรบผดชอบแลวจงจะดาเนนการได

1.2) โครงการผลตปโตรเลยมทอยในเขต 12 ไมลทะเล (1 ไมลทะเล = 1.85 กโลเมตร) นบจากชายฝง จะตองไมปลอยเศษหนจากการเจาะ และนาจากกระบวนการผลตลงทะเลโดยตรง

1.3) ใหโครงการผลตปโตรเลยมในทะเลทงหมดอดกลบนาจากกระบวนการผลตลงชนกกเกบ

1.4) สงเสรมการลดปรมาณกาซเผาทงจากโครงการผลตปโตรเลยม โดยนามาใชประโยชนเปนเชอเพลงของเครองกาเนดไฟฟาทใชในโครงการ ใชเปนเชอเพลงสาหรบวสาหกจชมชนแปรรปผลผลตการเกษตรเพอทดแทนการใชกาซหงตม และใชผลตกาซ LNG

1.5) ใหมการตดตามเฝาระวงผลกระทบสงแวดลอมทเกดจากกระบวนการผลต และบรษทผรบสมปทานตองสงรายงานการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอม ใหกรมเชอเพลงธรรมชาต ซงทผานมาผลการตรวจตดตามคณภาพสงแวดลอมอยในเกณฑมาตรฐานทกาหนด

1.6) กจกรรมการสารวจและผลตปโตรเลยมในอาวไทย ตองดาเนนการโดยมมาตรการและแผนงานในทกขนตอนใหมความปลอดภยสงสดตามกฎหมายปโตรเลยม และมาตรฐานสากล ในการเจาะหลมปโตรเลยม กฎกระทรวงกาหนดใหมการตดตงอปกรณปองกนการพลงของปโตรเลยม หรอ BOP (Blowout Preventer) ซงมวาลวนรภยถง 3 ชน และในหลมผลตจะตองตดตงวาลวนรภยภายในทกหลม เพอปองกนและควบคมความดนและปดหลมโดยอตโนมตหากมเหตฉกเฉน รวมทงมเจาหนาทรบผดชอบดานความปลอดภยของบรษทผดาเนนงานอยประจา และมการตรวจสอบและกากบดแลอยางใกลชดจากพนกงานเจาหนาทของกรมเชอเพลงธรรมชาต

1.7) บรษทผดาเนนงานจะตองมแผนรองรบเพอแกไข และเผชญเหตตางๆ และมการทบทวนซกซอมแผนอยางสมาเสมอทกป โดยมเครองมออปกรณเผชญเหตรวไหลของนามนในทะเลไวทแทนเจาะ หรอแทนผลต

65

2) การกากบดแลดานสงแวดลอม

2.1) กากบดแลการดาเนนงานดานความปลอดภยและสงแวดลอมของการสารวจและผลตปโตรเลยม ใหเปนไปตามมาตรการทระบไวในรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมทไดรบการเหนชอบและมาตรฐานสากล ไดแก

2.1.1) การจดการเศษหนจากการเจาะหลมสารวจและผลต 2.1.2) การจดการนาทงจากกระบวนการผลต 2.1.3) การจดการของเสยอนตราย 2.1.4) การรบมอตอภาวะฉกเฉน 2.1.5) รายงานผลการดาเนนงานดานความปลอดภยและสงแวดลอม

2.2) บรษทผรบสมปทานตองสงรายงานการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอม ใหกรมเชอเพลงธรรมชาต ซงทผานมาผลการตรวจตดตามคณภาพสงแวดลอมอยในเกณฑมาตรฐานทกาหนด

2.3) โครงการตรวจเฝาระวงปรมาณสารปรอทในอาวไทย เรมตงแตปพ.ศ. 2540 จนปจจบน โดยวาจางภาควชาวทยาศาสตรทางทะเล คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทาการศกษาปรมาณปรอทในเนอเยอปลาหนาดนบรเวณแทนผลตปโตรเลยมในอาวไทย ผลการศกษาพบวามคาเฉลยไมเกนเกณฑมาตรฐานทกระทรวงสาธารณสขกาหนด คอ ไมเกน 0.5 ไมโครกรมตอกรม

2.4) รวมกบสถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย ผรบสมปทานปโตรเลยมและหนวยงานราชการทเกยวของ จดทาขอกาหนดเรอง “การทดสอบความเปนพษโดยรวมของนาทไดจากการผลตปโตรเลยมในอาวไทย” เพอเปนแนวทางในการประเมนผลกระทบเฉยบพลนตอสตวนาในอาวไทยทเกดจากนาจากกระบวนการผลตปโตรเลยม

2.5) จดทาฐานขอมลดานสงแวดลอมจากการประกอบกจการปโตรเลยม เพอใชในการตดตามตรวจสอบและประเมนสภาพสงแวดลอมและใชเปนขอมลพนฐานในการศกษาและเผยแพรแกผมสวนไดสวนเสย และมการเปดเผยขอมลอยางโปรงใส

สภาพพนทะเลและฝงปลาบรเวณแทนผลตปโตรเลยมในอาวไทย

******************************* หากมขอสงสย

กระทรวงพลงงาน 

  

“มงมน ตงใจ เพอไทยทกคน”

หากมขอสงสยหรอตองการคาชแจงเพมเตมประการใด กรณาตดตอ

อาคารเอนเนอรย คอมเพลกซ บ ชน 21 เลขท 555/2 ถนนวภาวดรงสต แขวงจตจกร เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900 โทร. 0 2794 3060 โทรสาร 0 2794 3058 www.dmf.go.th