!1

การออกแบบเพอปองกนภยพบตแผนดนไหวBuilding design for Earthquakes

ACADEMIC YEAR 2013 / FIRST SEMESTER DEPARTMENT OF INTERIOR DESIGN

!2

แผนดนไหวเปนภยธรรมชาตทอาจกอให เกดความเสยหายตอชวต และทรพยสนอยางใหญหลวงได

!3

แผนดนไหวเปนภยธรรมชาตทอาจกอให เกดความเสยหายตอชวต และทรพยสนอยางใหญหลวงได

!4

แผนดนไหวเปนภยธรรมชาตทอาจกอให เกดความเสยหายตอชวต และทรพยสนอยางใหญหลวงได

!5

แผนดนไหวเปนภยธรรมชาตทอาจกอให เกดความเสยหายตอชวต และทรพยสนอยางใหญหลวงได

!6

แผนดนไหวเปนภยธรรมชาตทอาจกอให เกดความเสยหายตอชวต และทรพยสนอยางใหญหลวงได

!7

แผนดนไหวเปนภยธรรมชาตทอาจกอให เกดความเสยหายตอชวต และทรพยสนอยางใหญหลวงได

!8

แผนดนไหวเปนภยธรรมชาตทอาจกอให เกดความเสยหายตอชวต และทรพยสนอยางใหญหลวงได

!9

แผนดนไหวเกดจากการเคลอนตวทนททนไดของรอยเลอน (fault) พรอมๆ กบการปลดปลอยพลงงานออกมาในรปของคลนแผนดนไหว (seismic wave)

!10

โครงสรางภายในของโลก

!11

กระบวนการธรณแปรสณฐาน

!12

แผนดนไหวไมไดเกดขนทวๆ ไปบนโลก แตจะมแนวของการเกดทคอนขางเปนรปแบบทแนนอน

!13

แนวทมการเกดแผนดนไหวอยางตอเนอง คอแนวขอบ หรอบรเวณรอยตอของเพลต (plate) ตางๆ ตามทฤษฏการเคลอนตวของเปลอก

โลก (Plate Tectonic Theory)

!14

เปลอกโลกแตกออกเปนเพลตตางๆ ใหญบาง เลกบาง

ทางดานตะวนตกของประเทศไทย เปนบรเวณทเพลต 2 เพลต คอ

อนเดย-ออสเตรเลยเพลต (India-Australian Plate) มดตวลงไปใตยเรเซยเพลต (Eurasia Plate) ทาใหเปลอกโลกบรเวณนมพลง มการเคลอนตว มการเกดแผน

ดนไหวมาอยางตอเนองยาวนาน

!15

ภาพจาลองการเกดแผนดนไหว ขนาด 9 รคเตอร และสนาม เมอ 26 ธนวาคม 2547 มผเสยชวตมากกวา 280,000 คน

!16

รอยตอของเพลต

!17

การทเปลอกโลกแตกออกเปนเพลตตางๆ และเคลอนทผานซงกนและกนตลอดเวลา ทาใหหนบรเวณเปลอกโลกอยในภาวะกดดน ถกกระทาโดยแรงเคน (Stress)

อยางตอเนอง เมอถงจดวกฤต มวลหนจะแตกและเคลอนทแยกออกจากกนอยางฉบพลน พรอม

กบปลอยพลงงานออกมาในรปคลนแผนดนไหว

!18

Foreshocks ● Mainshocks ● Aftershocks

• การเกดแผนดนไหวจะประกอบดวยการสนสะเทอนทมขนาดใหญ ทเรยกวา Mainshocks หนงครง ตดตามดวยการสนสะเทอนเลกๆ อกหลายครงทเรยกวา Aftershocks

• ในบางครงอาจมการสนสะเทอนเลกๆ เกดขนกอนหนา เรยกวา

Foreshocks • การสนสะเทอนเปนระลอกดงกลาว อาจเกดขนในเวลาเพยงไมกวนาท จนถง

หลายวนได

!19

คลนแผนดนไหว (Seismic wave)

แบงเปน 3 ประเภท (1.) P-waves หรอ Primary waves (คลนปฐมภม) (2.) S-waves หรอ Secondary waves (คลนทตยภม) (3.) Surface waves (คลนพนผว)

!20

P-waves

มความเรวสง สงผลใหเกดแรงบบอด และแรงกระแทก

!21

S-waves

มความเรวรองจาก P-waves สงผลใหเกดแรงยกขน-ลง

!22

Surface waves

เดนทางชาทสด แตจะมแรงสนสะเทอนสง และเปนคลนทกอใหเกดความเสยหายมากทสด

!23

ภาพรวมของแผนดนไหว

!24

ขนาดและความรนแรงของแผนดนไหว (Magnitude and Intensity of Earthquake)

!25

ขนาด (Magnitude)

เปนคาของพลงงานทแผนดนไหวปลดปลอยออกมาในแตละครงคานวณไดจากการตรวจวดคาความสง (amplitude) ของคลนแผนดนไหว หนวยวดเปน รคเตอร (Richter Scale)

!26

มาตรารคเตอร ขนาด ความสนสะเทอน 1 - 2.9 สนไหวเลกนอย 3 - 3.9 ผคนในอาคารรสกเหมอนรถไฟวงผาน 4 - 4.9 สนไหวปานกลาง ผคนทงในและนอก อาคารรสก วตถหอยแขวนแกวงไกว 5 - 5.9 สนไหวรนแรง เครองเรอน วตถมการเคลอนท 6 - 6.9 สนไหวรนแรงมาก อาคารเรมพงเสยหาย 7.0 ขนไป สนไหวรายแรง อาคารพงเสยหายมาก แผนดนแยก วตถถกเหวยงกระเดน

!27

ขนาดตามมาตรารคเตอร ถาคาตางกน 1 ระดบจะมพลงงานตางกน 31 เทา กลาวคอ ระดบ 4 จะมระดบความสนสะเทอนเสยหายมากกวาระดบ 3 ถง 31 เทา แผนดนไหวทมขนาดใหญทสดในโลกทเคยวดได คอ ขนาด 9 รคเตอร

!28

ความรนแรง (Intensity)

แสดงความรนแรงของเหตการณแผนดนไหวทเกดขน โดยวดจากความรสกของผคน ผลกระทบทเกดขนกบอาคารสงกอสราง สภาพภมประเทศทเปลยนไป เปนตน ประเทศไทยใชมาตราเมอรแคลล (Mercalli Scale) เพอแสดงความรนแรง มทงหมด 12 อนดบ

!29

มาตราเมอรแคลล

อนดบท ลกษณะความรนแรง I คนไมรสก ตรวจวดไดโดยเครองมอ III พอรสกได แตคนสวนใหญไมรสก V รสกทกคน ของในบานเรมแกวงไกว VII ทกคนตกใจ สงกอสรางเรมเสยหาย IX สงกอสรางเสยหายมาก ถงแมไดรบการออกแบบมาด XI อาคารสงกอสรางพงเกอบหมด ผวโลกปดนน เลอนตว XII ทาลายหมดทกอยาง แผนดนมองเหนเปนคลน

!30

เครองมอตรวจวดแผนดนไหว หรอเครองบนทกการไหวสะเทอน (Seismograph) จะตรวจวดและบนทกคลนไหวสะเทอนออกมาเปนกรา

ฟการไหวสะเทอน (Seismogram)

!31

เครองมอตรวจวดแผนดนไหว สามารถตรวจหา • เวลาทแผนดนไหวเกด • ศนยกลางแผนดนไหว (Epicenter)

• ความลกของจดศนยกลางแผนดนไหว (Focal depth)

• ขนาดของพลงงานทปลดปลอยออกมา (Magnitude)

!32

2506 เรมสถานตรวจวดแผนดนไหวสถานแรกทเชยงใหม โดยกรมอตนยมวทยา

ปจจบน ระบบอนาลอก 13 แหง ท เชยงราย

เชยงใหม นาน เขอนภมพล จ.ตาก เลย อบลราชธาน นครราชสมา นครสวรรค เขอนเขาแหลม และอาเภอเมอง จ. กาญจนบร จนทบร ประจวบครขนธ สงขลา และภเกต

ระบบดจตอล 11 แหง ท เชยงราย แมฮองสอน แพร เขอนภมพล จ. ตาก ขอนแกน เลย ปากชอง จ. นครราชสมา สราษฎรธาน และสงขลา

!33

สถานตรวจวดตามวตถประสงคเฉพาะ • กรมอทกศาสตร กองทพเรอ ตรวจจบการทดลองระเบด นวเคลยร

• การไฟฟาฯ ตรวจแผนดนไหวขนาดเลก เครอขายบรเวณ เขอนทางภาคตะวนตก

• กรมชลประทาน บรเวณจงหวดแพร เพอศกษาลกษณะ การเกดแผนดนไหวกอนการสรางเขอน

• กรมโยธาธการ และจฬาฯ วจยการตอบสนองของอาคาร จากแผนดนไหว

!34

แผนดนไหว ในประเทศไทย

ประเทศไทยไมมแนวการไหวสะเทอนพาดผานเหมอนกบประเทศอนโดนเซยและพมา ซงมแนวเลอนขนาดใหญพาดผานตามแนวขอบเพลต อยางไรกตาม ไมไดหมายความวาจะไมมโอกาสเกดแผนดนไหวขนาดใหญขนได เนองจากมรอยเลอนทยงมพลง (Active fault) ทยงมการเคลอนตวอยตลอดเวลา

!35

ภาพรวมของการเกดแผนดนไหวในประเทศไทย

!36

Active Fault รอยเลอนมพลง

!37

รอยเลอนแมจน

• ยาวประมาณ 130 กม.

• ตงแตป 2521

ขนาด >3 รคเตอร เกดตามแนวรอยเลอนน 10 ครง 3 ครงมขนาด >4.5 รคเตอร โดยเฉพาะวนท 1 กนยายน 2521 มขนาด >4.9 รคเตอร

!38

รอยเลอนแพร

• ยาวประมาณ 115 กม.

• รอบ 10 ปทผานมา

ขนาด 3.4 รคเตอร มากกวา 20 ครง ลาสด ขนาด 3 รคเตอร เมอ 10 กนยายน 2533

!39

รอยเลอนแมทา

• ยาวประมาณ 55 กม.

• การศกษาอยางละเอยดเฉพาะ ในป 2521

• มแผนดนไหวขนาดเลก อยหลายครง

!40

รอยเลอนเถน

• ยาวประมาณ 90 กม.

• 23 ธนวาคม 2521 เกดแผนดนไหวขนาด 3.7 รคเตอร

!41

รอยเลอนเมย-อทยธาน

• ยาวประมาณ 250 กม.

• 23 กนยายน 2476 ไมทราบขนาด • 23 กมภาพนธ 2518 ขนาด 5.6 รคเตอร

!42

รอยเลอนเจดยสามองค

• ยาวประมาณ 250 กม. ● ตามลานาแควนอย และ ตอเขาไปเปนรอยเลอนสะแกง ในประเทศพมา เกดแผนดนไหวขนาดเลก หลายพนครง

!43

รอยเลอนศรสวสด

• ยาวประมาณ 500 กม.

• รอบ 10 ปทผานมา มแผนดนไหวขนาดเลกเกดขนหลายรอยครง ขนาดใหญทสด 5.9 รคเตอร เมอ 22 เมษายน 2526

!44

รอยเลอนระนอง

• ยาวประมาณ 270 กม.

• 30 กนยายน 2521 มขนาด 5.6 รคเตอร

!45

รอยเลอนคลองมะรย

• ยาวประมาณ 150 กม.

• มรายงานเกดแผนดนไหว 16 พฤษภาคม 2476 7 เมษายน 2519 17 สงหาคม 2542 29 สงหาคม 2542

!46

ความเสยงภยแผนดนไหวในประเทศไทย

!47

แผนทเสยงภยแผนดนไหว

!48

การพยากรณการเกดแผนดนไหว

!49

การพยากรณการเกดแผนดนไหวไมได

!50

กอนการเกดแผนดนไหว • นาในบอนา ขนมากขน ไหวหมนเวยน ระดบนาเปลยนแปลง มฟองอากาศ และรสขม • ปรมาณกาซเรดอนเพมขน • แมลงสาบจานวนมากวงเพนพาน • สนข เปด ไก หม หม ตนตกใจ • หน ง วงออกมาจากร • ปลา กระโดดขนจากฝงนา • อนๆ

!51

ภยพบตจากแผนดนไหว • เกดการเลอนเคลอนทของผวโลก (Surface faulting) • การสนสะเทอนของผวดน (ground shaking) • การพงทลายของดน (landslides) • ภาวะดนเหลว (liquefaction) • การทรดตวของพนดน (subsidence) • สนาม (Tsunami) • ภเขาไฟระเบด (volcanoes)

!52

สนาม เมอ 26 ธนวาคม 2547

!53

สนาม เมอ 26 ธนวาคม 2547

!54

คลนยกษไปไกลถงแอฟรกา

!55

การปองกนและการปฏบตตน

กอนการเกด ● ระหวางการเกด ● หลงการเกด

!56

!57

กอนการเกดแผนดนไหว 1. ควรมไฟฉายพรอมถานไฟฉาย และกระเปายาเตรยมไวในบาน และใหทกคนทราบวา

อยทไหน 2. ศกษาการปฐมพยาบาลเบองตน 3. ควรมเครองมอดบเพลงไวในบาน เชน เครองดบเพลง ถงทราย เปนตน 4. ควรทราบตาแหนงของวาลวปดนา วาลวปดกาซ สะพานไฟฟา สาหรบตดกระแส

ไฟฟา 5. อยาวางสงของหนกบนชน หรอหงสง ๆ เมอแผนดนไหวอาจตกลงมาเปนอนตรายได 6. ผกเครองใชหนก ๆ ใหแนนกบพนผนงบาน 7. ควรมการวางแผนเรองจดนดหมาย ในกรณทตองพลดพรากจากกน เพอมารวมกนอก

ครง ในภายหลง 8. สรางอาคารบานเรอนใหเปนไปตามกฎเกณฑทกาหนด สาหรบพนทเสยงภยแผนดน

ไหว

การยดเครองใช เครองเรอนตางๆไวใหมนคง ไมใหลนไถลหรอลมงายจะเปนการชวยบรรเทาความเสยหายใหนอยลง

!58

!59

!60

เมอแผนดนไหว

หมอบ!

มดใตโตะ ยดใหมน

หาทกาบง!

ยดใหมน!

!61

!62

ระหวางเกดแผนดนไหว 1. อยาตนตกใจ พยายามควบคมสตอยอยางสงบ ถาทานอยในบานกใหอยในบาน ถาทาน

อยนอกบานกใหอยนอกบาน เพราะสวนใหญไดรบบาดเจบเพราะวงเขาออกจากบาน 2. ถาอยในบานใหยนหรอหมอบอยในสวนของบานทมโครงสรางแขงแรง ทสามารถรบนา

หนก ไดมาก และใหอยหางจากประต ระเบยง และหนาตาง 3. หากอยในอาคารสง ควรตงสตใหมน และรบออกจากอาคารโดยเรว หนใหหางจากสงทจะ

ลมทบได 4. ถาอยในทโลงแจง ใหอยหางจากเสาไฟฟา และสงหอยแขวนตาง ๆ ทปลอดภยภายนอก

คอทโลงแจง 5. อยาใช เทยน ไมขดไฟ หรอสงททาใหเกดเปลวหรอประกายไฟ เพราะอาจมแกสรวอย

บรเวณนน 6. ถาทานกาลงขบรถใหหยดรถและอยภายในรถ จนกระทงการสนสะเทอนจะหยด 7. หามใชลฟตโดยเดดขาดขณะเกดแผนดนไหว 8. หากอยชายหาดใหอยหางจากชายฝง เพราะอาจเกดคลนขนาดใหญซดเขาหาฝง

!63

!64

!65

!66

แหลงขอมล

• http://earthquake.usgs.gov • http://www.tmd.go.th/knowledge/

know_earthquake01.html • http://www.dmr.go.th/geohazard/

earthquake/EQthaiHAZARD.htm