Qiraja financiare në optikën e integrimit EuropianQiraja financiare në optikën e integrimit Europian

Tema trajton lizingun financiar parë nga optika e integrimit Europian.

Kjo temë përpiqet ti japë përgjigje pyetjes: ‘‘Pse sektori i qirasë financiare ka një përhapje në rritje në përputhje me shkallën e integrimit në BE? ’’

HipotezaHipoteza : Sa më tepër t`i afrohet një vend fazave të integrimit në BE, aq më tepër zhvillohet sektori i qirasë financiare (lizingu).

Kampione në testimin e hipotez : Rumania (vend anëtar), Maqedonia (vend kandidat), Shqipëria.

1. Mungesa e kërkesës për kolateral

2. Pagesa më të ulëta mujore si dhe fleksibilitet në shlyerje

3. Përmirësimi i aseteve

4. Siguron burime shtesë kapitali

5. Siguria

1. Kapitali Qarkullues i Detyrueshëm

2. Disavantazhi i tatim-taksave.

Kushtet e zhvillimit të një kompanie Lizingu

Kushtet e brendshme - Burimet njerëzore- Sistemi operacional-Përputhje të burimeve financiare

Kushtet e jashtme-Ekzistenca e një tregu paisjesh-Mbështetja Teknike dhe Shërbimi pas shitjes-Treg të mjaftueshëm për lizing

QIRAJA FINANCIARE NË SHQIPËRI

Studim i tregut të leasing-ut në Shqipëri

QëllimiQëllimi: Të identifikojë sfidat, objektivat e rritjes së tregut, strategjitë

që ndjekin operatorët e ndryshëm të lizingut, struktura e financimit të

tyre për të pasur një analizë më të detajuar të realitetit të këtij sektori në

Shqipëri. Perfundimet e këtij studimi do na shërbejnë si bazë

krahasimore në testimin e hipotezes, pra në korrelacionin pozitiv midis

shkallës së integrimit në BE dhe zhvillimit të qirasë financiare.

Të intervistuarit Të intervistuarit : Kompanitë e Lizingut financiar në Shqipëri

(Tirana Leasing ,Landeslease,SOGELease, Raiffeisen Leasing Albania ,

Final, Credins leasing )

Nga Sudimi rezultoj: Nga të dhënat sasiore

Përqindja qëzënë në treg? (bazuar në market share)

Kompanitë e leasing-ut

Dhjetor 2011 Dhjetor 2012 Financimi me Tvsh në miliona euro

% Financimi me Tvsh në miliona euro

%

Landes Lease 13.80 16% 18.20 21% Raiffeisen Leasing

39.10 46% 35.04 40%

Credins Lease 12.00 14% 15.00 17% Tirana Leasing 13.02 15% 12.90 15% Socgen Leasing 6.20 7% 6.26 7% Totali 84.12 100% 87.40 100%

Burimi: Studim i autorit, bazuar në të dhënat e kompanive të qirasë financiare që operojnë në Shqipëri

Financimi me lizing në 2011 dhe 2012 në Shqipëri

Kompania Financime 2011 Financime 2012 Landes Lease 9,600,000.00 6,200,000.00

Raiffeisen Leasing 16,700,000.00 7,225,000.00 Credins Leasing 4,870,954.37 4,102,907.92

Tirana Leasing 4,600,000.00 5,300,000.00

Socgen Leasing 5,400,000.00 2,100,000.00

Totali 41,170,954.37 24,927,907.92 Burimi: Studim i autorit, bazuar në të dhënat e kompanive të qirasë financiare që operojnë në Shqipëri

•Burimi: Studim i autorit , bazuar në të dhënat e kompanive të qirasë financiare që operojnë në Shqipëri

Nga të dhënat cilësore:

Leasing-u shqiptar ka mbetur në një segment mjaft të ngushtë, me një peshë të parëndësishme në ekonominë e vendit.

Leasing-u nuk po bëhet një instrument financiar masiv dhe nxitës i zhvillimit të biznesit dhe i plotësimit të nevojave të popullsisë

Të gjithë operatorët janë shprehur se ka një korelacion pozitiv midis shkallës së integrimit ne BE dhe zhvillimit të sektorit të qirasë.

Në frenimin e zhvillimit te leasing-ut, kanë ndikuar një sërë

faktorësh si:

- infrastruktura ligjore,

- sistemi bankar,

- niveli i edukimit të konsumatorëve biznesmen dhe familiarë,

- mungesa e një politike të qartë orientuese,

- mungesa e një trajtimi të qartë e stimulues fiskal.

Trajtimi fiskal i leasing-ut edhe sugjerimet për përmirësimin e tyre

Në legjislacionin aktual tatimor ka disa dispozita të cilat nuk përmbajnë

asnjë element favorizues për leasing-un.

Tatimi mbi Vlerën e Shtuar

-Trajtimi i interesave të leasing-ut

Aplikohet TVSH edhe mbi interesat. Lizingu është një shërbim

financiar, dhe shërbimet financiare përjashtohen nga TVSH-ja, pra

TVSH duhet të aplikohet vetëm ndaj vlerës së mjetit (principalit) dhe jo

ndaj interesave (shërbimit financiar)

- Pagesa e shtyrë e TVSH-së, ndaj personave të tatueshëm që importojnë paisje apo makineri, për t`u investuar në prodhim, ndërtim, transport, telekomunikacion dhe në energji, zbatohet skema e shtyrjes së pagesës së TVSH-së. As qiramarrësi dhe as shoqeria e leasing-ut nuk mund të përfitojnë nga zbatimi i skemës së shtyrjes së pageses së TVSH-së.

Tatimi mbi Fitimin Metodat dhe normat e amortizimit të përcaktuara në Ligjin për

Tatimin mbi të Ardhurat nuk i shërbejnë kushteve dhe afateve normale të kontratave të leasing-ut.

Praktika e vendeve që aplikojnë amortizimin e përshpejtuar amortizimin e përshpejtuar tregon se është një nga mjetet më efektive për të mundësuar rritjen e investimeve kapitale dhe në veçanti financimin e tyre nëpërmjet qirasë financiare.

Në raportin e fundvitit 2010 në vendet e BE-së ishin 1303 kompani lizingu.

•Burimi: Leaseurope Ranking of European Leasing Companies, Raporti Vjetor 2012

Profili

Burimi: Leaseurope Ranking of European Leasing Companies, Raporti Vjetor 2012

Pse Rumaninë? Mora pikërisht Rumaninë si rast studimi nga vendet e BE-së sepse:

1.Rumania është ndër vendet e fundti të antarsuara në Bashkimin

Europian. Ajo u bë vend anëtarë me të drejta te plota në janar të

2007.

2.Efektet e integrimit janë më të dukshme (afërsia në kohë), për

pasojë e bën atë një kampion të mirë për testimin e hipotezës.

3.Është një ndër vendet më të varfera të BE-së, me një ekonomi

akoma në fazat e para të zhvillimit.

Tregu i qirasë financiare në Rumani

• Burimi: Studim i autorit, bazuar në website-n e Alb_leasing.ro

Krahasimi i tregut të qirasë financiara para dhe pas hyrjes në BE të Rumanisë

Pas antarësimit ne BE, tregu i qirasë financiare njohu një rritje të menjëhershme me 260% nga marsi 2005 ( € 391.2m ) në mars 2007 ( € 1.03bn ).

Ndryshoi struktura e portofolit në bazë të aseteve të qirasë financiare .

Rritje në kërkesë për financimin e infrastrukturës dhe makinerive.

Financimi paisjeve industriale është dominuar nga fusha e ndërtimit ( 66% ), pasuar nga pajisje për industrinë ( 20 % ) , paisje mjekësore ( 7% ) , IT & softera ( 4%) dhe pajisjeve bujqësore ( 3 % ) .

Në vitin 2006 , qiraja financiare përbënte 3% të GDP-së së Rumanisë , krahasuar me 2% në vitin 2005 ,dhe 4% nga fundi i vitit 2007.

Pra duket qartë se integrimi në BE solli një rritje të menjëhershme në zhvillimin e sektorit të qirasë financiare.

Në vitin 2005 ishte 2 kompani që ofronin shërbimet e leasing-ut financiar , ndërsa në vitin 2009 ky numër rritet në 9 kompani leasing-ut.

Në vitin 2006, totali i aktiveve të shoqërive të lizingut përfaqësojnë 0.9 % të GDP-së dhe1.4 % të totalit të aktiveve të sistemit financiar. Në kontrast me vitin 2009 asetet e sektorit të leasing ishte 2.2 % e GDP-së dhe 3 % të totalit të aktiveve të sektorit financiar.

Tabela 8. Struktura e kontratave të qirasë , sipas llojit të përdoruesve ( personat juridik dhe fizik) për periudhën 2005-2009

Burimi: Banka Kombëtare e Maqedonisë, Departamenti i Rregullimit Bankar: Stabiliteti Financiar Raporti 2005, 2006, 2007, 2008, 2009

Viti 2005 2006 2007 2008 2009

Firma Individ Firma Ind. Firma Ind. Firma Ind. Firma Ind.

Vlera e kontratave Aktive ne miliona euro

15.9 18 36.1 40.7 71.0 57.5 100.7 62.5 125.5 61.9

- Duke u bazuar në të dhënat e tabelës se mësipërme shohim nje rritje si te kontratat individuale ashtu dhe te kontratat per firmat.

- Deri në vitin 2006 struktura e kontratave të qirasë dominohej nga individët.

- Nga viti 2007-2009 firmat e qiras financiare kanë zgjeruar bazën e financimit duke mbështetur kompanitë për t’ju siguruar mjete sa më të përballueshme financiare, gjë që solli dhe nje trasformim në strukturë.

- Per vitin 2009, firmat zinin rreth 67% te numrit te kontratave aktive.

. Struktura e kontratave të qirasë për objektet e luajtshme

Viti 2005 2006 2007 2008 2009 Makineri & Paisje

2% 6% 3% 3.5% 3%

Automjete të lehta

81% 83% 82% 83% 86%

Automjete të tonazhit te rënd

14% 10% 9% 9.5% 8%

Te tjera 3% 1% 6% 4% 3% Burimi: Banka Kombëtare e Maqedonisë, Raportet mbi stabilitetin financiar, 2005-2009

- Ndonëse leasing-u ka pësuar rritje gjatë periudhës së analizuar ajo mbulon një pjesë shumë të vogël ne sektorin e financimeve.

- Ritmi i rritjes për sektorin e qirasë financiare ka pësuar një rënje që është me e dukshme për vitin 2009. Kjo si pasojë e ngadalsimit ekonomik që po kalon ekonomia në terësi.

Krahasimi i rastit të Maqedonisë me atë Shqiptar

-Tregu i qirasë financiare ka gjetur hapsirë pak a shumë në të njejtën kohë.

-Ligji mbi qiranë financiare i këtyre dy vendeve është shumë i ngjashëm, por në Maqedoni është miratuar 2 vjet më para se të miratohej në Shqipëri.

-Kultura e leasing-ut në të dyja vendet është e vogël nëse e krahasojmë me vendet e tjera të bashkimit europian dhe vazhdon të jetë e përqendruar në masë të konsiderueshme te sektori i automjeteve

Falë normative dhe akteve nënligjore është penguar importimi i makinave më shumë se 6-8 vjet të reja në Maqedoni, nuk lejohen që të shiten makina me normative ndotje nën Euro 4, në Shqipëri nuk ekziston një ligj që e pengon këtë. Kjo hallkë e lë shumë të pazhvilluar tregun e makinave të reja dhe njëherësh edhe leasing-un, financuesin kryesor të tij.

Duke analizuar dhe disa faktorë si :

-% që zë lease në GDP, (në Shqipëri 1% e GDP-së dhe Maqedoni 2.2% e GDP-së), -nr i kompanive qe ofrojnë shërbimin e qirasë financiare ( Në Shqipëri 6 kompani, Në maqedoni 10), -% që zë lease në sektorin financiar është më e lartë në Maqedoni si dhe vlera e financimit

Konkludojmë se në Maqedoni sektori I Lizingut është më I zhvilluar.

- Koncepti i qirasë financiarë sipas ligjit rumun është I njëjtë më ligjin Shqiptarë.

- Ka dallime sic janë Tatimi mbi vlerën e shtuar dhe metoda e amortizimit.

- Integrimi në bashkimin Europian i ka dhënë një zhvillim ekonomisë Rumune në tërësi ( nga krahasimi indekseve ekonomike para dhe pas futjes ne BE trajtuar më sipër)

- Përqindja që zë sektori i lease në termat e GDP-së llogaritet te jetë 3.5% ne fund të 2011 për rumanin dhe afërsisht 1% për shqiperinë

Pra shihet një korelacion midis shkalles së integrimit të një vendi në Bashkimin Europian dhe zhvillimit të sektorit të qirasë financiare