Upload
creation-station-bv
View
221
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
We staan aan het begin van een verschuiving van de bestaande ‘lineaire economie’ naar een ‘circulaire economie’. Anticiperend op deze ontwikkelingen heeft de Rabobank in deze brochure het concept van de circulaire economie in kaart gebracht in drie productieketens: textiel, elektronica en landbouw. In elke keten komen ondernemers aan het woord die nu al volop met ‘circulair denken en ondernemen’ bezig zijn.
Citation preview
1
Nieuwe uitdagingen en kansen voor ondernemers.
2 CirculaireEconomie
x
Ineenperiodewaarinondernemerssterkeeconomische
tegenwindvoelen,zoalsopditmoment,lijkterweinig
ruimtetezijnvoorproductinnovatieenprocesvernieuwing.
Tochlaatdepraktijkziendaterookbedrijvenzijndiejuist
dangaanvernieuwenenveranderingendoorvoeren
waardoorzesterkeruitdecrisiskomen.
Deeconomischecrisisnoopttotvernieuwing.Eenvoor-
beeldkanditillustreren.Enerzijdszijnbedrijvenkwetsbaar
voorhogeregrondstoffenprijzen.Anderzijdsontdekkenzij
datermethodenzijnomgrondstoffenenmaterialenmeer
danéénkeertebenutten.Daardoorkanpersaldodewinst-
gevendheidtochverbeteren.Weziensteedsmeerbedrijven
diebijhetproductontwerpenindebedrijfsvoeringaandacht
bestedenaanhetterugwinnenvangrondstoffenen
materialen.Ditgebeurtooksteedsvakerinsamenwerking
metanderebedrijven.Hetresultaatisdatgrondstoffen
opnieuwhoogwaardigingezetworden.
Ditnieuwe‘businessconcept’wordtaangeduidmetde
term‘circulaireeconomie’;eeneconomiedieslimmer
omgaatmetgrondstoffenenhetmilieuminderbelast,de
kostenverlaagtenhetbedrijfbeterpositioneertindemarkt.
Westaanaanhetbeginvaneenverschuivingvande
bestaande‘lineaireeconomie’naareen‘circulaireeconomie’.
AnticiperendopdezeontwikkelingenheeftdeRabobank
indezebrochurehetconceptvandecirculaireeconomie
inkaartgebrachtindrieproductieketens:textiel,elektronica
enlandbouw.Inelkeketenkomenondernemersaanhet
woorddienualvolopmet‘circulairdenkenenondernemen’
bezigzijn.
Ikwensuveelleespleziereninspiratietoe.
Bart van Iersel
DirecteurBedrijven&PrivateBanking
RabobankRoermond-Echt
Voorwoord
Deze brochure is met bio-inkten op duurzaam geproduceerd papier gedrukt
Opdrachtgever:
BartvanIerselenJohnVerdellen,
RabobankRoermond-Echt
Conceptidee, -ontwikkeling en
eindredactie:
RichardPiechocki,teamSustainable
BusinessDevelopment,
directoraatCoöperatie&Duurzaam-
heidRabobankNederland
Conceptontwikkeling,
tekst/schema’s en advies:
MariekeGombault,
SusanneRitskesen
KavitaRamdas,Beco/Ernst&Young
Vormgeving:
CreationStation,Roermond
Drukwerk:
ARSGrafisch,Roermond
Colofon
3
4 Vanlineairnaarcirculair Lineaireeconomie
Circulaireeconomie
6 Waarzitdewaarde?
8 Landbouwendebiobasedeconomy Circulairelandbouwketeninbeeld
Voorbeeldenuitdepraktijk:
10 • MarisProjects
11 • SceltaMushrooms
12 • GRO
13 • Waste2Chemical
14 Textiel Circulairetextielketeninbeeld
Voorbeeldenuitdepraktijk:
16 • MudJeans
17 • VAR|Frankenhuis
18 • G-StarRaw
19 • DutchaWEARness
20 Elektronica Circulaireelektronicaketeninbeeld
Voorbeeldenuitdepraktijk:
22 • RepairCafé
23 • ACERe-useTechnology
24 • Techreturns
25 CirculairpapierinRoermond 25 • ARSGrafischenVanHoutum
26 Financiering
Inhoud
4 CirculaireEconomie
Vanlineairnaarcirculair
Demaakindustriewerktmeteenbusinessmodeldataan
vernieuwingtoeis.Degroeiendewereldbevolking,de
grondstoffenschaarsteensimpelwegdedraagkracht
vandeaarde,vragenomeennieuwbusinessmodel.Een
modelwaarmeeookdevoorspelde9miljardmensenin
2050duurzaaminhunbehoeftenkunnenvoorzien,datwil
zeggenvoldoendemogelijkhedenvoorhethebbenvan
welvaartenwelzijn.
LineaireeconomieHethuidigeeconomischemodelis,doordelineaireopzet,
afhankelijkvansteedsnieuwegrondstoffen.Ineenlineair
ofrechtlijnigproductieproceswordenproductennahet
gebruikalsafvalafgedankt,waarnadeproducentweer
eengloednieuwproductlevert.Hetverdienmodeldatde
maakindustrietotnutoevoornamelijkheeftgehanteerd,
waarbijhetvervangenvanproductennaeenrelatiefkorte
levensduurcentraalstaat,versterktdevraagnaarnieuwe,
nognieteerdergebruikte,grondstoffen.Ditsysteem
werktedeafgelopeneeuwvoorhetgevoelprima,maar
looptnutegenzijngrenzenaan.
Tot2000daaldendegrondstofprijzen,erwasvoldoende
voorraadendemaatschappijomarmdede‘wegwerp’-
consumptievanharte.Maarsinds2000zijndegemiddelde
grondstofprijzenbehoorlijktoegenomenenhebben
bedrijveninsommigesectorensteedsvakertemakenmet
toeleveringsrisico’senplotselingeprijsschommelingen.
Dezegrillighedenwordenveroorzaaktdoorondermeer
debeperktebeschikbaarheidvannietalleengrondstoffen,
maarookvanenergie,schoonwaterenvruchtbaregrond.
Ditraaktbedrijven;nietalleenmultinationals,ookhet
midden-enkleinbedrijf(MKB).
Eenslimmeondernemersignaleertdezetrendsenpast
zijnbusinessmodelaan.Maarwelkbusinessmodelbenut
dewaardevandegrondstoffenoptimaal,organiseertzijn
productieprocessenhetmeestefficiëntenvermindert
leveringsrisico’s?Welkbusinessmodelvoorzietinde
behoeftenvaneentoenemendewereldbevolking
enbenutdebijbehorendemarktkansen,binnende
draagkrachtvandeaarde?
Gevolgen van schaarste en prijsstijgingen bij grondstoffen
UitonderzoekvanPanteia/EIMblijktdatéénopdedrieNederlandseindustriëleMKB-bedrijvenproblemenondervindtbij
deinkoopvangrondstoffen.Hetgrootsteprobleemishetniet(tijdig)kunnenbeschikkenovergrondstoffenvoorhetpro-
ductieprocesmetalsgevolgstagnatieindeproductieenontevredenklanten.
Maarliefst57%vandebedrijvendatproblemenondervindtmetdeinkoopvangrondstoffen,ervaartlagerewinstmarges
alsgevolgvanhetnietoptijdgeleverdkrijgenvangrondstoffen.Voor55%isersprakevanverminderdeomzeten54%
heefttemakenmetonderbrekingenindeproductie.26%heeftproblemenmetliquiditeitenfinanciering,bijvoorbeeld
doordatmenoverstaptnaareennieuweleverancierenbijdezeleveranciergeenkredietkrijgt.
Slechtebeschikbaarheidvangrondstoffenheeftalspositiefbijeffectdat41%vandebedrijvenwordtgestimuleerdzijn
productentevernieuwenomzoproblementevoorkomen.Voorbeeldenzijn:hetgebruikvanalternatievematerialenen
grondstoffen,efficiëntereproductieprocesseneneenefficiënterdesignvanproductenwaardoormindermateriaal
benodigdis.33%vandebedrijvennoemtrecyclingalsmogelijkeoplossing.
5
Duurzame energie
Biologische materialen
‘Biobased’: smartphone-hoesje, gemaakt van biologisch restmateriaal.
Technische materialen
Grondstoffen (behouden hun waarde)
Fabricageen ontwerp voor hergebruik
Compost
Gebruiker
Biogas
Circulaire economieHet concept van de circulaire economie, aan de hand van het voorbeeld van een smartphone en de bijbehorende beschermhoes. Met stromen van:- biologische materialen; ‘groene’ grondstoffen vervangen fossiele
bestanddelen; - technische materialen keren (hoogwaardig) terug in het productieproces als
product, component of grondstof (‘cascades’).
In de circulaire economie behouden producten, componenten en grondstoffen zoveel mogelijk hun waarde. Bij ontwerp en productie wordt rekening gehouden met demontage voor hergebruik. Klanten worden geen eigenaar meer, maar betalen leveranciers voor tijdelijk gebruik van een product.
Terughalen van producten, dankzij slimme leaseconcepten
Componenten(demontabel product ontwerp, nieuwe toepassingen)
Producten (na update, onderhoud of reparatie naar nieuwe gebruikers)
CirculaireeconomieHetconceptvandeduurzamecirculaireeconomielijkt
eenveelbelovendalternatieftebiedenvoorhethuidige
lineairemodel.Circulaireeconomieishetmaximaliseren
vanhergebruikvanproductenengrondstoffenenhet
minimaliserenvanwaardevernietiging.Kenmerkendvoor
decirculaireeconomieisdatgrondstoffenennatuurlijke
hulpbronnennietwordenuitgeput,maarefficiëntworden
hergebruiktdoorbedrijvenwaardooreenproductketen
eenkringloopwordt.
Hetmodelvandecirculaireeconomieisteonderscheiden
intweevormenvankringlopen:(zie figuur 1)
• eenkringloopvanorganische/biologischematerialen
waarinreststoffennagebruikterugvloeiennaardenatuur
endaaropnieuwalsgrondstofdienenvoorbiologische
processen;
• eengeslotenkringloopwaarinanorganische/technische
productenenmaterialenmetzoweinigmogelijkver-
liesaankwaliteitenwaardeopnieuwgebruiktkunnen
wordeninhetzelfdeofeenanderproductieproces.
Essentieelhierbijisdatdeproductenzodanigworden
ontworpen,geproduceerdengebruikt,datdezeaan
heteindevanhuneconomischelevensduureenvoudig
opgeknapt,hersteldofuitelkaargehaaldkunnenworden.
Figuur 1: illustreert de twee vormen van kringlopen van de circulaire economie | Bron: Infographic MVO Nederland/Shootmedia
6 CirculaireEconomie
Waarzitdewaarde?
Decirculaireeconomiekentvijfprincipesopbasiswaarvan
bedrijven,hunleveranciersenhunklantenineenketen
andersgaan(samen)werken.Hierdoorontstaankansen
omsteedsdemaximalewaardetehalenuitproducten,
materialenenafvalstromen.
1. Verbruikminder:
minimaliseerdeinputvangrondstoffenenelimineer
afvalenvervuiling.
2.Verhoogdeprestaties:
maximaliseerdewaardeinelkefasevandeketen
doorhetoptimaliserenvanallebedrijfsprocessen.
Doorvoorefficiënteenschoneproductieprocessen
tekiezengerichtopnuttighergebruik,wentelen
ondernemersnietlangerdekostenvoorvervuiling
enuitputtingafopdemaatschappij.
Integendeel,bedrijvenkrijgenhiermeemeergripop
hunmilieuvoetprintenophunkosten.Ofzijmaken
eenbusinesscaseuithetoplossenvaneenmaat-
schappelijkprobleem,zoalsVanMarisdatdoet
(zie pagina 10)doorafvalwateralsvoedingsbodem
tegebruiken.
3. Managedegrondstof-enhergebruikstromen:
optimaliseerdestromenvanorganischmateriaal
vanuitenweerterugnaardebiosfeerénorganiseer
dehergebruikstromenvantechnische,anorganische
grondstoffeningeslotenkringlopenenketens.
Langer gebruik:
Producten,componentenenmaterialen
langergebruiken,waarbijhet‘langer
meegaan’en‘makkelijkterepareren’
uitgangspuntenzijnbijhetontwerp
ofbijhetbusinessmodel.
Producten een tweede gebruiksleven geven:
Hoemeerhetluktomhetproducten/of
dematerialendirecttehergebruikenen
dichtbijhetoorspronkelijkedoelvanhet
productteblijven,destegroterdebespa-
ringenophetgebiedvanmateriaal,arbeid,
energie,investeringenenmilieubelasting.
Hergebruik onderdelen:
Naasthetopnieuwgebruikenvanhetgehele
product,kunnenookgoedfunctionerende
onderdelenopnieuwingezetworden,indien
hetproductinz’ngeheelnietmeerbruikbaaris.
Re- & upcyclen of cascaderen:
Doormaterialenengrondstoffenopnieuw
enefficiëntintezetten,indezelfdeofandere
productieprocessen,zullendekostenlager
liggendandoornieuwegrondstoffente
kopen.Zekeralsweookdemilieu-en
maatschappelijkekostenmeenemen.
Bijtechnischematerialengebeurtdat
viarecyclenofupcyclenvangrondstoffen
enhalffabrikaten.Bijbiologischematerialen
gebeurtdattrapsgewijs,aangeduidals
cascadering:materialenwordenvia
fermentatieafgebrokeninorganische
grondstoffendievervolgensworden
gebruiktinanderebiologische/chemische
productiesystemen.
Waardecreatie
7
Conclusie:
Belangrijkefactorenvoorhethalenvanwaardeuitde
circulaireeconomiezijn:
1) dekeuzevoormaterialen,
2) demanierwaaropproductenontworpen,
geproduceerdengebruiktworden,
3) dewijzewaaropbedrijvenmetelkaarinnetwerken
dekringloopvanketensduurzaamorganiserenen
beherenen
4) eenwaarde-engedragsveranderingvanbezit
naar(vrucht)gebruik.
Immers,hoemakkelijkerproductenonderhouden,
opgewaardeerdenhergebruiktkunnenworden,
hoemeerwaardezeblijvenvertegenwoordigen.
Hoemakkelijkermaterialenteherwinnenenweerin
tezettenzijn,desteminderinvesteringennodigzijn
omzeweerintezettenalstechnischegrondstofof
alsnutriëntindebiologischekringloop.Hoebeterde
systemenzijnomdematerialenweerintezamelen
enineigendomvandeproducenttehouden,deste
meerwaardecreatie.
Waardecreatieuitgedruktinduidelijkevoordelen
Belangrijkisdatondernemersenproductgebruikersdevoor-
delenkennenvandewaardedieeencirculairgeorganiseerde
productieketenkanbieden.Hetcirculairemodelisnietalleen
eenantwoordoptoenemendeeconomischegrondstoffen-
schaarste,maarvooralookeenmotorvoorinnovatieengroei.
Hetsteltbedrijveninstaatom:
• nieuwetechnologieteontwikkelenendaarmeeeen
goedmarktaandeelteveroveren;
• hunconcurrentiepositieteverbeterenmeteen
slimmerontwerp;
• hunketenbeterintegraaltebeherenende
beschikbaarheids-enleverrisico’suittesluiten;
• kansentegrijpenindenieuwetransportstromen
binnenkringlopen;
• teprofiterenvandetoegenomenhandelswaarde
vanafvalstromen;
• nieuweverdienmodellenteontwikkelengebaseerd
ophetgebruikinplaatsvanhetbezitvangoederen.
Eenovervloedaankansenvoorwaardecreatieen
waardevermeerdering,maarhoewerktditindepraktijk?
Dezebrochuretoontdrievoorbeeldenvanhoecirculaire
ketensofnetwerkeneruitkomentezienenwelkekansen
MKB-ondernemersdaarinkunnenhebben.Devoorbeelden
zijn:textiel,elektronicaenlandbouw.
Welkevandehiervoorgenoemdehergebruiksalternatieven
hetmeestoptimaalis,isafhankelijkvanhetproductende
specifiekesituatiebijbedrijvenenhettypeketen.
4. Vanbezitnaarvruchtgebruik:Maarhetterugwinnen
encirculairinzettenvangrondstoffenalleenisnietvol-
doendeomookopdelangeretermijnindebehoefte
vaneensteedstoenemendaantalconsumentente
kunnenvoorzien.Naast‘efficiënthergebruik’gaathet
conceptvandecirculaireeconomieookuitvanhetvoor-
zienindetijdelijkegebruiksbehoeftevandegebruikerin
plaatsvanhetinhetbezithebbenvanproducten.Ofwel,
eenverschuivingvanbezitvanproductennaarvrucht-
gebruikalsjehetproductnodighebt.Ditkanzowelinde
consumentengoederenmarktalsindebedrijvenmarkt.
Voordeelvanhetconceptvancirculaireeconomievoor
deproducentisdatheteigendomvandegrondstoffen
bijhemblijft.Voordegebruikerishetvoordeeldathij
alleenbetaaltvoordaadwerkelijkgebruik.
HetbusinessmodelvanMudJeans(zie pagina 16)
iseenvoorbeeldvanhoeditindepraktijkkanwerken.
5. Werksamen:optimaliseerdesamenwerkingtussen
bedrijvenendiversiteitindekringloop.
Bedrijvenzettenhetrisicovangrondstoffenschaarste
ominvoortdurendebeschikbaarheiddoorzelf,enin
samenwerkingmetanderebedrijven,destromenvan
grondstoffen,hulpbronnen,halffabricatenenproducten
tebeheersen,dezemaximaaltebenuttenendeze
opnieuwefficiëntintezetten.Opdezewijze
behoudendematerialenhunwaardezooptimaal
mogelijk.Eenbelangrijkaandachtspunthierbijishet
vindenvandejuistediversiteittussendesamenwer-
kendebedrijvenenorganisatiesdieextrakennis
ennetwerkenleveren,zoalsaccountants,banken
enoverheden.
8 CirculaireEconomie
Landbouwendebiobasedeconomy
Uitputtingvanaardolie,opkomstvanbiotechnologieen
ontwikkelingvanduurzameenergietechnologiemaken
deontwikkelingmogelijknaareen‘biobasedeconomy’
diehaarenergieenmaterialenhaaltuitzonne-energie
enlandbouwproducten.Inhetconceptvandebiobased
economywordtplantenmateriaalofbiomassa(eiwitten,
zetmeel,suikers,plantaardigeolieenlignocellulose)
omgezetingrofwegviercategorieën:(1)voedsel,
(2)diervoeder,(3)functionelestoffenen(4)energie.
Bijfunctionelestoffengaathetomfarmaceutische
produc-ten,cosmetica,fijnchemie(zoalsoplosmiddelen
enenzymen),voedselsupplementen(zoalsantioxidanten
enomega-3vetzuren),kledingenbouwmaterialen.
Bijenergiegaathetombenuttingvandeenergie-inhoud
vanbiomassa,ofwelbio-energie.Detoegenomenkennis
ophetgebiedvanbiochemie,microbiologieengenetica
endekoppelingdaarvanaandeprocestechnologiestellen
bedrijvensteedsbeterinstaatombiologischeprocessen
uitdenatuuropindustriëleschaalnatebootsen.Hierdoor
kunnenstoffenveelmilieuvriendelijkerwordengeprodu-
ceerddanindepetrochemie,terwijlmateriaalkringlopen
gemakkelijkerkunnenwordengesloten.
Vooralbedrijvenindechemischeindustrie–grootenklein–
enindelandbouwgroeienhierdoornaarelkaartoe:de
chemieoriënteertzichsteedsmeeropbiomassa(landbouw-
enbosbouwproductenenorganischafval),terwijlsteeds
GewassenCompost
Afval waterandere sector
Voedsel
Voer
Biomassa
9
Schema: circulaire landbouw en de biobased economyketen.
meerbedrijvenindefood&agrisectorzelfgebruikmaken
vanbiotechnologieenraffinageprocessen.
Eenbelangrijkuitgangspuntbijhetgebruikvanbiomassa
alsorganischegrondstofvoordetechnologischetoepas-
singenindebiobasedeconomyisdatdebiomassaopeen
duurzamewijzegeteeldentoegepastwordtmetaandacht
voormilieu,biodiversiteit,sociaalwelzijnenvoedsel-
zekerheid.Weloverwogenkeuzeszijnnodigvoorhetin
standhoudenvaneengoedebalanstussenhetgebruik
vangewassenvoorvoedselenbiomassavoorandere
toepassingen.
Eenduurzamebiobasedeconomyontstaatonderandere
doordekringloopvanorganischegrondstoffenzoveel
mogelijktesluitenendezegrondstoffenzohoogwaardig
mogelijkintezetten.Ineenbiobasedeconomykringloop
gebruikenbedrijvenelkaarsreststromen(biomassastromen)en
gevenhierwaardeaan,zoalsonderstaandschemaweergeeft.
Basislogo
Diapositief | Monotone
Variaties
Logo-Styleguide Maart 2010
Basislogo
Diapositief | Monotone
Variaties
Logo-Styleguide Maart 2010
Voedsel
Bio basedproducten
Farmaceutischegrondstoffen
Voer
Bio chemicaliënBiomassa
Bio brandstof
Afval
10 CirculaireEconomie
MarisProjects
RubenvanMaris
ManagingDirector
Uit afvalwater nieuwe grondstoffen
Bedorvenvoedsel,mest,afvalwatervanleerlooierijen.
Hetzijnenkelestromenwaarmenigeenmaaraltegraag
vanafwil.MaarorganischafvalspecialistMarisProjectsin
Schijndelwordtergelukkigvan.Ditbedrijfbedenktnieuwe
technologischeverwerkingsmethodesomvanafvaleen
hoogwaardigproducttemaken.
RubenvanMaris,managingdirectorbijMarisProjects
vertelt:“Deafgelopenjarenhebbenweonsgerichtop
dekweekvanmicroalgen.Naonderzoekentestenbleek
datalgenheelgoedkunnengroeienopbijvoorbeeld
afvalwaterentegelijkertijdfosfaten,stikstof,kaliumen
anderezwaremetaleninnemen.Dealgenzuiverenhet
afvalwaterenzodrazezijnvolgroeid,oogstenweze
waarnazealsbiobrandstofingezetkunnenworden.
Algengroeiengoedineentropischeomgevingmetveel
zonlicht.Daaromzijnwij,samenmetdeRabobank,gaan
kijkennaarinternationalemogelijkheden.Wijzijnnu
terechtgekomeninLampunginIndonesiëeninéénvande
meestvervuildeplekkenvanIndia,namelijkKanpuraande
rivierdeGanges.Inditgebiedzijnleerlooierijenenorme
vervuilersmetveelafvalwater.Viaonzetechniekenzijnwij
instaatomleerafval(fleshing)omtezetteninbruikbare
vettenengrondstoffendieonderanderegebruiktkunnen
wordenvoortoevoegingvaneiwitteninkippenvoeren
zoutvoorhetopnieuwpekelenvandehuiden.InIndonesië
verwerkenweineenprojectpalmafvalwateropbasisvan
algentechnologie.Dezealgenkunnenwordeningezetvoor
verschillendetoepassingenzoalsbiobrandstof,diervoerder,
foodsupplementengrondstofvoorfarmaceutische
producten.
WatmijbetreftmagdeRabobanknogveelmeerhaar
internationalenetwerkinzettenvoorhaarklanten.
Zijbeschiktovereenkapitaalaanwereldmarktkennis
encontacten,watonsdemogelijkheidheeftgegeven
ominternationaaltekunnengroeien.”
LANDBOUW
www.maris-projects.nl
11
Fingerfoodballs®
SceltaMushrooms
JanKlerken
Directeur
Vansteeltjetotbouwsteen
“Champignontelersmoetenbetalenvoorhetafvoeren
vanchampignonvoetjes,”verteltJanKlerkenvanScelta
Mushrooms.“Endatterwijlernoghelewaardevolle
grondstoffeninzitten.Datmoetanderskunnen,vonden
wij.Daaromhebbenweeenprocedéontwikkeldom
vandiechampignonvoetjesconcentraattemaken.
Wijhalennudechampignonvoetjeskosteloosop
enverwerkenzeinonzefabriek.Zoveranderteen
kostenpostvanonzeleveranciersinomzet.
Maarhetconcentraatheeftnogeenandervoordeel.
ChampignonshebbenvannatureUmami,devijfde
smaak,inzich.Dieversterktdeanderesmaken.
Tegenwoordigzittenveelkunstmatigesmaakversterkers
zoalsMSGinonseten.Bovendienetenweveelteveel
zout.Ditconcentraatiszoweleenzoutvervangerals
eennatuurlijkesmaakversterker.Veelgezonderdus.
Wijpassenhetzelftoeinonzechampignon
‘Fingerfoodballs®’,diewedaardoorzonderkunstmatige
kleur-ensmaakstoffenenmetveelminderzoutkunnen
maken.Datpastgoedbijonzestrategie.
Diebestaatnamelijkuitdriepijlers:Smaak,Gezondheid
enDuurzaamheid.”
LANDBOUW
www.sceltamushrooms.com
12 CirculaireEconomie
De klant als leverancier
Jeleverteenproductafenhaaltdirecteenbelangrijke
grondstofbijjeklantop.Grondstofwaarjeklantgraag
vanafwil.Datklinktalseensprookje,maarvoorGRO
Hollandishetdedagelijksepraktijk.
JanWillemBosmanvertelthoeditinzijnwerkgaat:
“HetbegoneigenlijkinonskindertehuisinZimbabwe.
Weleerdendekinderenallerleilandbouwtoepassingen
metgebruikvanorganischeafvalstromen,waaronder
schillenvankoffiebonen.
Watbleek?Paddenstoelengroeiendaarontzettendgoed
op.Ditzettemeaanhetdenken:inNederlanddrinkenwe
veelkoffieenetenweveelpaddenstoelen!Toenikterug
kwaminNederlandbenikingesprekgegaanmetLaPlace
restaurants.
Alsnelkondenwestartenmethettelenvanonze
paddenstoelenophunkoffiedik.DeAGFgroothandelvan
LaPlace‘Vroegop-Windig’haalthetkoffiedikopenlevert
tegelijkertijdonzenieuweladingpaddenstoelen.Logistiek
ookheelefficiënt.Hetkoffiedikisnahettelenvan
paddenstoeleneenbodemverbeteraarmethoge
organischewaardegeworden.Datisnogeensupcyclen!
Sindskortmakenenleverenweookgezondesnacksvan
paddenstoelen.Dezeleverenweviagrotecateringorga-
nisatiesaanbedrijfsrestaurants,dieophunbeurtweerhun
koffiedikaanonsleveren.Hetiseensterkecombinatiewant
doordewederkerigheidversterkenwederelatiemet
deklant.”
GRO
JanWillemBosman
Eigenaarenoprichter
LANDBOUW
www.gro-holland.com
13
Hoogwaardige grondstoffen uit organisch afval
Hetgenererenvanenergieuitvergistingvanorganisch
afvalisnietnieuw.Maarorganischeafvalstromenomzetten
innieuwehoogwaardigegrondstoffeniseenechte
innovatie.Detechnologieomdittekunnenrealiserenis
afkomstigvanWaste2Chemical.
KirstenSteinbusch,éénvandeontdekkersvandezenieuwe
technologie,vertelthoehetprocesinelkaarsteekt:“Waar
voorheenviavergistingalleenenergiegewonnenkon
worden,beschikkenwijovereentechniekomorganisch
afvalomtezettennaarzogenoemdemiddellangevetzuren.
Kennerswetendatditonderanderegebruiktwordtin
additieveninvoedingsmiddelen,weekmakers,verfen
bijvoorbeeldsmeermiddelen.
Dezevetzurenwordennugewonnenuitplantaardigeoliën
zoalskokos-ofpalmolie,maarookuitfossieleolie.Metonze
techniekhebbenwijorganischafvalenethanolnodigen
kunnenwijdezelfdekwaliteitvetzurenproduceren.
Momenteelisereenovercapaciteitaanvergistinginstal-
laties,waardoordevraagnaarorganischeafvalstromen
groeit.Alsgevolgstijgendeprijzenvanafvalenwordt
vergistingeconomischminderrendabel.Daaromishet
belangrijkomerhoogwaardigegrondstoffenvantemaken.
Metdetoenemendegrondstoffenschaarsteengroeivan
dewereldbevolkingbiedenweeenduurzaamalternatief.
Debelangrijksterandvoorwaardevoorhetslagenvaneen
circulairconceptisdathetzowelrendabelalsduurzaamis.
Oppapierzietditergoeduit,depraktijkzalditmoeten
uitwijzen.DitjaarzalWaste2Chemicalhaarprocesdaarom
oppilotschaaltesten,omoverenkelejarendestapte
kunnenmakennaareendemoofeen‘fullscale’fabriek.”
Waste2Chemical
KirstenSteinbusch
Medeoprichter
Basislogo
Diapositief | Monotone
Variaties
Logo-Styleguide Maart 2010
LANDBOUW
www.waste2chemical.com
14 CirculaireEconomie
Textiel
Detextielsectoriseensectordieopheteerstegezichtal
redelijkcirculairisingericht.Kledingleentzichomnog-
maalstegebruikeneniedereenkentdekringloopwinkels
endetextielcontainersvangoededoelen,waarkleding
eentweedekanskrijgt.
DemanierwaaropG-Staractiefkledingterugneemtvan
haarfranchisehoudersomzeviahetoutletcentrumalsnog
teverkopen,isookeengoedvoorbeeldvaneeninitiatief
waardoorproducteneenlangerelevensduurkrijgenen
nietdirectinhetafvalbelandenophetmomentdatzeuit
demoderaken.TochbelandtinNederlandjaarlijks124mil-
joenkilotextielviahetrestafvalindeverbrandingsoven.
Datisdehelftvandetotalehoeveelheidafgedankttextiel.
Hiervanis65%nogherbruikbaar,alsproduct(35%)ofals
grondstof.Zovindterbijdeproductievankatoeneenver-
spillingvanwaardevollegrondstoffenplaats,dieveelvraagt
vandedraagkrachtvandeaarde.Katoenisverantwoordelijk
voor16%vanhetwereldinsecticidengebruikenkosthettelen
vaneenkilokatoentussende10.000en20.000literwater.
Maardegrondstoffenzijnookfinancieelwaardevol.Inde
VSzijndeprijzenvoorkatoenmet40%toegenomensinds
2007endeprijsvanpolyestersteegvanUSD1.3/kgin2010
totUSD2.1/kgin2011.Terwijltegelijkertijddeprijsvoor
kledingjuistzaktevaneengemiddeldevanUSD15.2per
kledingstukin2006totUSD14.9perkledingstukin2011.
Demargeswordenkleiner,hetisdussteedsbelangrijker
Landbouw / veeteelt
(natuurlijke vezels)
Extractie /raffi nage
(synthetische vezels)
Mechanisch / chemisch bewerken tot vezel
Productievezels / textiel
Afvalandere sector Grondstof uit afval
15
omfinanciële-enmilieuwinsttehalenuithetoptimaal
benuttenenrecyclenvantextielentextielvezels.
Kansenliggeninhetintensiverenofverlengenvanhet
gebruikvankledingoftextieldoorreparatieofhetpimpen
vandekledingstukken(MudJeansenDutchaWEARness)
eninhetoptimaliserenvantweedehandshergebruik.
Nadateenkledingstukaanheteindevanzijnlevensduur
is,kanereennieuwproductvangemaaktworden(bijvoor-
beeldisolatiemateriaalofvulling).Eenandereoptieisom
terugtegaannaardevezelsofnaardekunststofkorrelsen
erweernieuwmateriaalvantemaken.Frankenhuislaatzien
dattechnologischeinnovatieshetmogelijkmakenbruikbare
kantoenenvezelsenbestandsdelenteherkennenenteselec-
terenvoorhergebruikineennieuwkledingstukoftoteen
productineenanderesector.ZowelMudJeans,G-Starals
aWEARnesssluitendecirkelenproducerennieuwekleding
vanopnieuwgebruiktevezelsengrondstoffen.
Schema: circulaire textielketen.
Mechanisch / chemisch bewerken tot vezel
Langer gebruik
Herdistributie / 2e leven
Afvalverbranding
en stort
Bewerken enfabricage
Distributie / retail
Gebruik
16 CirculaireEconomie
MudJeans-‘LeaseaJeans’
Hetiséénvandemeestgedragenkledingstukkenin
Nederlandenvoorheteerstgepatenteerdin1873:
despijkerbroek.Jezouhaastdenkendatalleinnovaties
inmiddelsderevuezijngepasseerd.Maarnietsisminder
waar.KledingfabrikantMudJeansgeeftopeeninnovatieve
wijzeeenboostaanhetcirculairomgaanmetschaarse
grondstoffen.Door100%verantwoordteproduceren
metgebruikvanzominmogelijkgrondstoffen.Wantde
katoenproductieheefteennegatieveimpactopschaarse
vruchtbaregrondenwaterdoorhetgebruikvangevaarlijke
chemicaliënenpesticiden.Initiatiefnemerendirecteurvan
MudJeansBertvanSonlichttoe:“Wewilleneenkwalitatief
entrendyproductdathetmilieuendemenszomin
mogelijkbelast.Datspreektaan.Onscirculaireconceptvan
‘LeaseaJeans’isheeleenvoudig.Jekuntdejeansnade
eersteleaseperioderetoursturen,ruilenofblijvendragen.
Debelangrijkstedrijfveerachteronsleaseconceptisdatwe
onze‘grondstoffen’ineigenbeheerhouden.Onzejeans
bestaannuuit30%gerecycledkatoen,maardat
percentagemoetomhoog.Ookwillenwehetgebruik
verlengen.Voordegebruikerhebbenwedaaromeen
gratisreparatieservice.Wezijneenconceptaanhet
ontwikkelenomdena1jaarteruggestuurdejeans
–deminimaleleaseperiode–opnieuwopdemarktte
brengen.De‘gedragenjeanslook’isnogsteedsergtrendy.
Enwaaromalsfabrikantdebroekmachinaalstukmakenals
hetzelfdeeffectbereiktwordtdooreengedragenbroek
tedragen?!
Wijwillenmetditcirculairconcepteenvoorbeeldzijnvoor
anderebedrijven.Geziendereactiesdieiknualontvang,
benikervanovertuigddathetgaatlukken.Duurzaam
ondernemenisnietsaai;integendeelhetinspireert.”
BertvanSon
Directeur
TEXTIEL
www.mudjeans.nl
17
VAR|Frankenhuis
PeterBos
GeneralDirector
Textiel heeft een verhaal
Hetiswellichtnogmoeilijkvoortestellen,maardekans
isgrootdathetsjaaltjevaneenstewardessvanKLMis
gemaaktvanhergebruikttextiel.Ophetlabelvanhet
sjaaltjezouzomaareensdevolgendeinformatietelezen
kunnenzijn:“Eerstgediendalsuniformzijndetextielvezels
nuverwerktineenstewardess-sjaal.Watzalhethierna
zijn?”Immers,textielgebruikheeftsteedsvakereen
interessantverhaaldathetvertellenmeerdanwaardis.
PeterBosvantextielbedrijfVAR|Frankenhuisverteltzijn
verhaal:“Textielbestaatuitwaardevollegrondstoffen
waarnagebruikhelenuttigetoepassingenvoorzijn.
Diebenuttenwegraag.Voorhetslagenvanonzecirculaire
aanpakzijnsamenwerkingmetdeanderepartnersinde
keten,eenduurzamemind-setengoedescheidingvanaf
debron,belangrijkerandvoorwaarden.Ookgoedeketen-
regieisonmisbaar.Daaromhebiksamenmettweeandere
partnersstichtingTexperiumopgericht.Alsderandvoor-
waardenkloppen,blijkterookveelmogelijktezijn.
Zohebbenwijonlangseentrajectafgerondwaarbij
oudeKLM-uniformenzijnverwerkttotonderandereakte-
tassen,schoenenensjaals.Onzerolhierbijwashetmecha-
nischverwerkenvantextielproductentotnieuwevezels.
Onzemachinesverwijderenalleknopen,ritsenenandere
obstakels.Daarnaversnijdenwedetextieltotvezels.
Dezevezelswordenvervolgensweerverwerkttotnieuwe
producten.MetdezerecyclinghebbenwevoorKLMcirca
4700tonCO2bespaard.Hoewel,recycling?Hetgaathier
eigenlijkomupcyclingwantdekwaliteitvanhetgarenis
hetzelfdealsvannieuwgaren.”
TEXTIEL
www.vanfrankenhuis.nl
18 CirculaireEconomie
TEXTIEL
G-StarRawgaatcirculair
OokvoorinternationaaldenimmerkG-Starishetbelangrijk
teblijveninnoverenenstrategischomtegaanmetduur-
zaamheidsvraagstukken.Vanuitdezegedachteisonder
andereopnieuwgekekennaardeherkomstenafdanking
vanhaarproducten.FroukeBruinsmavanG-Starvertelt
welkestappeninmiddelszijngezet.
“Omdegebruiksfasevanonzeproductenzolangmogelijk
tebehouden,beschikkenwijalgeruimetijdoverG-Star
outlets.Indezeoutletsverkopenweonderanderever-
ouderdemodellen,somsB-keuskledingofeenmalig
gedragenkledingvoormodeshowsoffotoshoots.Voor
derecyclingvanonzeproductenzijnwevierjaargeleden
eensamenwerkingaangegaanmetKICIFoundation.
Wijsturenonzeproductennaarhen.Zijsorteren,selecteren
enprepareren(knopen,ritsenendergelijkewordenverwij-
derd)inhunketendebroeken,zodatdezevervolgensdoor
eenanderepartnermechanischvervezeldkunnenworden.
Dezevezelskomenuiteindelijkweerbijonzestoffenfabri-
kantterecht,dieditmateriaalverwerktinnieuwedenim-
stoffen.Inonzecollectieverkopenwenuproductendie
tot20%vandezevezelsbevatten,maarwestreven
natuurlijknaarmeer.
Devezelsdienietmeergeschiktzijnvoornieuwedenim-
stoffenenuiteindelijkeproducten,wordendoorKICI
ingezetvooranderetoepassingenzoalsisolatiemateriaal
enpaardendekens.
Wezijnernoglangniet,maardeeerstestappennaarde
circulaireeconomiezijngezet.Eenbelangrijkesuccesfactor
issamenwerkingmetpartnersindeketendieelkhun
eigenspecialismeenverantwoordelijkheidhebben.Op
dezemanierheeftelkepartnereengelijkwaardigaandeel
inhetproces.Quafinancieringsvraagstukkenheeftditook
eenvoordeel;jedeeltookdekostenentijdsinspanning.”
FroukeBruinsma
CorporateResponsibilityManager
www.g-star.com
19
Het geheim van goede regie en sterke partners
Navelejarenresearchenhetbouwenvaneennetwerk
vanketenpartnersheeftRienOttovanDutchaWEARness
deessentievancirculaireeconomieindevingers.
RienOtto:“DutchaWEARnesskunjezienalseenorganisatie
diederegievoertvanalleschakelsinonzetextielketen,
eenketenregisseur.Webeheersendusmetonzepartners
letterlijkallestappenindeketen,vangrondstoftotgrondstof.
Eenabsoluterandvoorwaardeisdatdepartnerstranspa-
rantzijnoverhunprimaireproces.Pasdankunjedewer-
kelijkekostprijsberekenenvanhetproductomvervolgens
dewerkelijkeprijsvanhetgebruiktekunnenbepalen.
Wehebbenmetelkaareenmargevannietmeerdan
10-15%afgesproken,endankanhetwerken.
Daarwaareenfabrikanteerstnieuwevezelsnodighad
voorhetfabricerenvaneenproduct,krijgthijnuzijnvezels
viaonsretoursysteem.OnzestofReturnityis100%recy-
clebaarengemaaktvaneensoortkunststof.Weverlengen
delevensduurvandekledingdoormetonzepartnersook
dereinigingendereparatievandekledingvoordeklantte
verzorgen.Alsdekledingnietmeergeschiktisomtedra-
gen,verwerkenwehetweertotkunststofkorrelswaarwe
weernieuwevezelsvanschieten.
Ditproceskaninprincipeeindeloosdoorgaan.Doordat
wemeteenleasesysteemwerken,blijvenweeigenaarvan
hetmateriaalenkunnenweervoorzorgendathetmate-
riaaldaadwerkelijkhergebruiktwordt.NaastReturnity
werkenweookmetbiologischevezelszoalsHalfagrass.
Dezekledingkanweerineenbiologischekringloopte-
rechtkomen.Bijcirculaireconceptenzijngoedeketen-
regieeneeneerlijkverdienmodelwatmijbetreftde
belangrijkstesuccesfactoren.”
DutchaWEARness
RienOtto
Directeur
DutchaWEARnessheeftvanuithetEco-Innovation-
programmavandeEuropeseCommissieeensubsidie
ontvangenvoorperiodevandriejaaromhetReturnity-
principeverderuittewerken.
TEXTIELTEXTIEL
www.dutchawearness.com
20 CirculaireEconomie
Elektronica
Wieheefttegenwoordiggeenelektronicaofelektrische
apparateninzijnomgeving?Miljoenencomputers,servers,
laptops,mobieletelefoons,iPadseniPods,e-Readersen
nogveelmeerhardwarezwervenoverdewereld.
Dezeconsumptiegoederenmeteenkortelevensduur
wordengemaaktvankunststoffenenedelemetalenzoals
goud,zilver,platina,koperendezogenoemde‘zeldzame
aardelementen’zoalscerium,scandium,yttriumenandere
‘scheikundigeverbindingeninertsvorm’waarondervijftien
soortenlanthaniden.Grondstoffenwaareentekortvandreigt
doordaadwerkelijkeofdoorhandelspolitiekveroorzaakte
schaarste.
In2010isinNederlandtotaalongeveer440ktonaan
elektronischeenelektrischeapparatenopdemarktgezet.
Ditkomtovereenmetgemiddeld26,5kgperinwoner.
Inhetzelfdejaarkwamperinwoner23,7kgafvalvan
elektronischeapparatenvrij(392kton).Hiervanwordt14,1
kgperinwoneringezameldenrecycled;2,3kgperinwoner
verdwijntinhetrestafval(iederjaar38miljoenkg)en2,7kg
perinwonerwordtgeëxporteerd.Dezegeëxporteerde
elektronischehardware,somsvoortweedehandsgebruik,
belandtvaakalsafvalopvuilnisbelteninontwikkelings-
landen.Vanderestvanhetafvalisnietbekendwater
meegebeurt.
Extractiegrondstoffen
Fabricageonderdelen
Raffi nage / bewer-king grondstoffen
Scheiden en recyclen materialen
21
Ditbiedtruimtevoordecirculaireeconomie.Doorde
levensduurvanelektronischeapparatenteverlengenkan
nogveeladditionelewaardeuithetapparaatgehaald
worden.Bijvoorbeelddoorreparatie,goedonderhoud,
pimpenenviatweedehandsverkoop.Daarnaastkaner
waardegecreëerdwordendoorbruikbareonderdelen
vanhetapparaatterecyclenenopnieuwteinstalleren
innieuweelektronischeapparatenofdoorwaardevolle
grondstoffenuitafgedankteelektronicateherwinnen.
BedrijvenzoalsRepairCafé,TechreturnsenACEweten
dewaardevanproductenenmaterialenteverlengen
entebenutten.
Schema: circulaire elektronicaketen.
Distributie / retail
Fabricageproducten Gebruik
Weggooien? Mooi niet!
OranjeRGB 255/66/18CMYKc 0/70/100/0PMS 1595C
BlauwRGB 29/18/132CMYKc 85/85/0/20PMS 7671C
Herstel/vervangen componenten
Scheiden en recyclen materialen
Reparatie
2e hands verkoop
Afvalverbranding
en stort
22 CirculaireEconomie
Geen bier maar boor in het plaatselijk café.
Erwordtgepraat,gelachen,gedronkenmaarbovenal;
erwordtgerepareerd!IndezogenoemdeRepairCafés
zijnmensendrukbezigomapparatenzoalsstofzuigers,
broodroostersenallerleianderekapottevoorwerpenweer
werkendtekrijgen.Inmiddelsishethonderdstecaféin
NederlandgeopendenwerkthetconceptookinBelgië,
Duitsland,deVSenanderelanden.
Waaromditzo’nsuccesisgewordenverteltinitiatiefnemer
MartinePostma.“Ongeveerdriejaargeledenhebikhet
conceptvandeRepairCafésgelanceerd.Veelkapottevoor-
werpenzijnvaakmetkleinehandelingenweerperfectte
gebruiken.Maarikzagdatmensenvaakmakkelijkernieuwe
spullenkochten.Blijkbaarisreparatienutemoeilijkente
onbekend,duur,saaienlastig.
WijzorgenermethetRepairCafévoordatreparatienu
makkelijk,leuk,goedkoopenbereikbaarindebuurtis.
Voorhetmilieunatuurlijkgunstigmaarwatditconcept
extrabijzondermaaktishetsocialeaspect.
HetRepairCaféisfeitelijkeenontmoetingsplekvoor
mensendiegoedkunnenreparerenenminderhandige
buurtgenotendiekapottespullenhebben.Voorwaardeis
datjegezamenlijkwerktaandereparatie.Daardoorervaren
mensendatreparerenvaakheelgemakkelijkenleukis,
enkomenzedevolgendekeerweerterugmeteenander
kapotproduct.
DitishetsuccesvanhetRepairCafé.Indetoekomstwillen
weookmeermetscholensamenwerken.Daarligttoch
onzetoekomstengeziendetoenemendeschaarsteaan
gekwalificeerdtechnischpersoneel,denkikdatdaareen
mooieuitdagingligt.”
MartinePostma
Directrice
RepairCafé
ELEKTRONICA
www.repaircafe.nl
23
Weg met de wegwerpeconomie
VolgensAdComperen,directeurvanACERe-useTechnology,
levenwenogsteedsineenwegwerpeconomie.MaarAd
gelooftindecirculairegrondstofeconomieenlaatmetzijn
bedrijfzienhoeproducthergebruikhierineenactieverol
kanspelen:“IkbenopgegroeidineenBrabantsarbeidersgezin
metnegengezinsleden.Nietsgingverloren.Alsietsstuk
ging,probeerdeikditaltijdterepareren,ofonderdelente
gebruikeninanderetoepassingen.Zodoendeismijnpassie
voorhergebruikgegroeidenhebikeindjarentachtigdit
bedrijfopgezet.
Sindsdienreviserenwijondermeercomponentenvan
kopieermachinesdieopnieuwingezetkunnenworden
zonderkwaliteitsverlies.
Eenbelangrijkerandvoorwaardevoorhetslagenvandit
concept,isdatonzeklanteneenretoursysteemhebben
voordeterugnamevanhaarproducten.Zokiestonzeklant
Océervooromgeenkopieermachinesmaardeprestaties
ervanteverkopen.
Opdezemanierblijvendemachinesinzijnbezit.
Vervolgensreviserenwijdecomponentenvandeze
machines,zodatOcédezeweerkanverwerkenbijde
productievannieuwemachines.Debesparingenvoorde
opdrachtgeverkunnenvariërentussen20tot50%vande
nieuwwaarde.Deecologischefootprintvandeproducten
kandaardoorvaakmetwel50%wordenverlaagd.Een
belangrijkebottleneckisdatveelorganisatiesnognietde
stapdurventezettennaareennieuwsysteem.Ditkostnu
eenmaaltijdenvergtduseeninvestering.Maarwijkunnen
latenzienhoesneldezeinvesteringisterugteverdienen.
Omdecirculaireeconomieechtvandegrondtekrijgen,
ishetbelangrijkdatwemetmeeropdrachtgeverspilot-
projectenkunnendraaienomaantetonendatdeze
aanpakwerkt.Rabobankzouhierinkunnenfaciliteren
doorklantenmetelkaarincontacttebrengenomop
dezemaniertewerkenaandecirculaireeconomie.”
AdComperenDirecteur
ACERe-useTechnology
ELEKTRONICA
www.acewikkeltechniek.nl
24 CirculaireEconomie
De waarde van afgedankte elektronica
Wistudatduizendkilooudemobieletelefoonsonderan-
deredriehonderdgramgoud,anderhalfkilogramzilveren
20anderewaardevollegrondstoffenbevatten?Jehoefter
geenrekensomvoortemakenomjeterealiserendatdit
veelgeldwaardis.
TechreturnsiseenvandegrootsteinNederlandalshet
gaatomhetopkopenvangebruikteconsumentenelek-
tronicaomdezevervolgenseentweedeleventegeven.
InitiatiefnemerMarcelStiphoutlichttoehoehijhiervaneen
succesvolle,duurzamebusinesscaseweettemaken:”Wij
kopenoudetelefoonsencomputersopvanconsumenten.
Naontvangstvandeproductenmakenwezeweergereed
voordeverkoopdoordeproductenschoontemakenen
onderdelentevervangen.Viaretailersendegroothandel
komendezeproductenonderandereinEuropa,Aziëen
Afrikaterecht.Doordaarterplekkegebruiktemakenvan
retoursystemenzorgenweervoordatdeproductendieaan
heteindevanhunlevensduurzijn,weerbijonsterecht-
komenvoorverdereverwerking.Dezeproductenworden
dangerecycled.Hiervoorwerkenwesamenmetvier
Techreturns/Closingtheloop
MarcelStiphout
Directeur
ELEKTRONICA
www.techreturns.nl
anderepartijen,waaronderUmicore.Dezebedrijvenkun-
nendegrondstoffenuitdeproductenhalen,waarnade
stoffenweereldersingezetkunnenworden.Erismassa
nodigomdewaardevollegrondstoffenindeconsumen-
tenelektronicaingrotengetaleretourtekrijgenendeze
vervolgenstekunnenterugwinnenenteverwerken.
Eenuitdagingvooronsisomconsumentenovertehalen
eenskritischtekijkennaarwelkespullenzijafgedanktthuis
hebbenliggen.Nietalleenomhenfinancieeldaarintebe-
lonen,maarookomhetprincipevanrecyclingtestimuleren
enbijtedragenaaneenduurzamereomgeving.“
ARSGrafischenVanHoutum
Duurzaam gedrukt en mogelijk circulair…
Eenbrochureovercirculaireeconomie,diewiljenatuurlijk
ookduurzaamdrukken,vondJohnVerdellenvanRabobank
Roermond-Echt.Hijbenaderdereclame-encommunicatie-
bureauCreationStationendrukkerijARSGrafischdieal
meerdan10jaarsamenwerken.Zijkondeneenduurzame
oplossingleveren.
ARSGrafischiseengecertificeerdFSC-drukker,gebruiktinkt
opbiologischebasis,neemtgroenestroomafenisactief
bezigmethethergebruikvanreststromen.Voorwatbetreft
ditlaatsteisARSGrafischaangeslotenbijeenlokaalpapier-
recyclingbedrijfPeetersRecycling.Dezeorganisatiezorgt
ervoordathetsnijafvalvanhetpapierweerterechtkomt
bijVanHoutumindezelfderegio.
VanHoutummaakterhygiënischpapiervandat100%
gerecycledpapieris.Hetsnijafvalvandebrochureisdus
onderdeelvandecirculaireeconomie.Maarhoezithet
metdebrochuredieunuinuwhandhoudt?
BasGehlenvanVanHoutumvertelt:“Hetkanheelgoed
datdebrochure,ophetmomentdathetafvalwordt,
ookindecirculaireeconomieterechtkomt.
Debrochurekomtinhandenvanlokaleondernemersen
wijhebbenmetveelbedrijveneensamenwerkingsover-
eenkomstwaarbijdezeklantenhunoudpapieraanons
aanleverenenerweerhygiënepapiervoorterugkrijgen.
Zelfsalsbedrijvendebrochurelangbewaren,kandie
uiteindelijkindecirculaireeconomieterechtkomen,want
wezijnmomenteelbezigmeteenpilotmetJalemawaarbij
weoudearchievenvernietigenenverwerken.Wekunnen
nietallevezelsvandatoudepapiergebruiken,maardaar
hebbenweweereenoplossingvoorgevonden.
Wezijnconstantaanhetzoekenhoewewaardekunnen
creërenmetwateroverblijft.Dekleinevezelsgaannaar
SmurfitKappaRoermondPapier,ookregionaal,dieerkarton
vanmaakt.Wijnemendiekartonnendozenweeraf,omons
productinteverpakken.Diewederkerigheidvindikheel
mooiaandecirculaireeconomie.
Wijzijnalheellangbezigmetduurzaamondernemen,
maarCradletoCradleendecirculaireeconomiegaan
weereenstapverder.Danzoekjenaareenpositieve
impact.Datinspireert!Voormezelf,maarikziehetook
aanmijnmedewerkers.Bovendienishetookzakelijkslim.
Wieeenpositieveimpactkanrealiserenvoorallestake-
holders,inclusiefjeklanten,isverzekerdvancontinuïteit.”
CIRCULAIRPAPIERINROERMOND
25
www.vanhoutum.nlwww.ars-grafisch.nl
BasGehlen
ManagingDirectorVanHoutum
26 CirculaireEconomie
Financiering
Financieringsvormenvoor
innovatiesindecirculaire
economie
Diverseondernemershebbenbehoefteaan(risicodragen-
de)financieringsmogelijkhedenominnovatiesterealiseren
ophetgebiedvanefficiënteproductieprocessen,grond-
stoffenbeheer,productontwikkelingenduurzaamkring-
loopbeheer,allemaalelementenvandecirculaireeconomie.
DeRabobankiseentoonaangevendeenbetrokkenbankdie
ondernemersondersteunt,ookwanneerhetomeennieuwe
oplossingofrichtinggaatzoalsbijdecirculaireeconomie.
Debankwilondernemersbewustmakenvandemogelijk-
hedendiecirculaireeconomiehenkanbieden(kostenbe-
heersing,commerciëlekansen,versterkingconcurrentie-
positie)enhelpendevernieuwingskansenterealiseren
metkapitaal,kennisen/ofnetwerken.
Hetkomtechtervoordatdemogelijkhedenvooreen
regulierebancairefinancieringbeperktzijn.
Bijvoorbeeldwanneereronzekerheidbestaatoverdelevens-
vatbaarheidvaneentechnischeinnovatieofdeverkoop-
baarheidvanhetproductofwanneereronvoldoendeeigen
vermogenbeschikbaaris.Risicokapitaalfondsenenander-
soortigefinancieringsinstrumentenkunneneengoede
aanvullingzijnopderegulierebancairefinancieringbij
hetmogelijkmakenvaninnovatie.
DeRabobankheeftinhaarproductassortimentdiverse
bijzonderefinancieringsmogelijkhedenvoorinnovatiesin
verschillendefasen.VandePre-seedfasewaarbijheteerste
ideewordtontwikkeld,totherstructureringenvoorzowel
startersalsbestaande(grotere)ondernemers.
Daarbijkanhetwatbetreftondersteuninggaanom:bancaire
financieringaangevuldmeteengarantiestelling,risico-
dragendkapitaal,kennis,eennetwerkofeencombinatie
vandezemogelijkheden.Indeboxhiernaastenop
pagina27staanenkeleproductendievanbetekeniskun-
nenzijnvoorklantendiebezigzijnmetinnovatiesgericht
opproductontwikkelingenproductievanuithetcirculaire
principevan‘efficiëntennuttighergebruik’enduurzaam
keten-enkringloopbeheer.
Eriseentrendzichtbaarvanbezitnaargebruik.Deze
trendwordtgevoeddoordrieduurzameeconomische
bouwstenen:(1)circulaireeconomie,(2)lifecycleasset
managementen(3)het‘delen’vanbedrijfsmiddelen.
DeLageLanden(DLL)als‘asset-basedfinancepartner’
wilhieropanticiperen.DLLwilmetdedienstverlening
‘AssetSharing’eenplatformaanbieden,waaropbezitters
vanbedrijfsmiddelen,zoalsgraafmachines,landbouw-
machines,trailersofauto’s,dezeinvruchtgebruikuitlenen
aanbedrijvendieeendergelijkmiddeltijdelijknodig
hebben.Doorbedrijfsmiddelenvia‘AssetSharing’tedelen,
kunnenzijhetmaximaleuitdezemiddelenhalenenopeen
duurzamewijzeoptimaalfinancieelrendementrealiseren.
ProductassortimentRabobank
voorfinancieringvaninnovaties
indecirculaireeconomie
27
Pre-seedfaseMoneyMeetsIdeasKenmerken:
- Vooreenbreedscalaaanbedrijveneninitiatieven.
- Bemiddelendeinstantievoordeelnameinhetaandelenkapitaaldoorinformeleinvesteerders(informalinvestors/businessangels).
- Maximaal€1miljoenà€1,5miljoen.
Borgstellingvoorinnovatie(IBSK)*
Kenmerken:
- Voortechnisch-wetenschappelijkonderzoekofdeontwikkelingvantechnischnieuweonderdelenvanfysiekeproductenofproductieprocessen,alsmededaaraanvoorafgaandsystematischgeorganiseerdhaalbaarheidsonderzoek.
- Borgstellingtot€1.000.000,-en maximaal2/3vandefinancierings- behoefte.- Degarantiedekkingbedraagt90% vandeborgstelling.
* In samenwerking met Agentschap NL
StartersfaseDutchGreentechFundKenmerken:
- VoorkansrijkeNederlandsegroenetechnostartersindesectorenfood&agri,water,luchtenbio-energie,metminimaaleenwerkendprototype.
- Ondersteuningvandeondernemerbijverdereproductontwikkelingenmarktintroductiemetkapitaal,kennisennetwerken.
- Deelnameinaandelenkapitaaltussen€250.000,-en€2.500.000,-.
RabobankStimuleringkapitaal
Kenmerken:
- Vooro.a.starters,doorstartersenuitbreiders.
- MKB(incl.agrarisch)- ExclusiefvoorRabobank-leden.- 50%vandegewenstefinanciering
totmaximaal€500.000,-- Achtergesteldelening.
Borgstellingvoorstarters(BSKS)*
Kenmerken:
- Voorstartendeondernemingentot3jaarnaoprichting.
- Borgstellingtot€200.000,-enmaximaal75%vandefinancieringsbehoefte.
- Degarantiedekkingbedraagt90%vandeborgstelling.
DoorgroeifaseRaboVenturesKenmerken:
- Voorinvesteringenindecleantechindustrie.Specifiekgroeiendeondernemingendiedepotentiehebbenomtoekomstigemarktleidersteworden.
- Deelnameinaandelenkapitaaltussende€4en€10miljoen.
Borgstellingvoorgevestigdeondernemers(BSK)*Kenmerken:
- Voorbestaandeondernemingen.- Voorlangerstartersdiede
borgstellingvoorstartersvolledighebbenbenut.
- Vooruitbreiding,overnameen/ofinternationaleexpansie.
- Borgstellingtot€1.000.000,-enmaximaal50%vandefinancieringsbehoefte.
- Degarantiedekkingbedraagt90%vandeborgstelling.
RaboVermogensVersterkingslening*(Groeifaciliteit)Kenmerken:
- Voorondernemingenmetvoldoenderentabiliteits-encontinuïteitsperspectief,maaronvoldoendeeigenvermogen.
- Achtergesteldelening.- Garantievoor50%vanhet
verstrekterisicokapitaal.- Voorfinancieringsuitbreidingen
(freshmoney)van€500.000,-tot€5.000.000,-.
LeningmetGO-faciliteit(GarantieOndernemingsfinanciering)*Kenmerken:
- Voorondernemingenmetvoldoenderentabiliteits-encontinuïteitsperspectief.
- Niet-achtergesteldelening.- Garantievoor50%vandelening.- Voorfinancieringsuitbreidingen
(freshmoney)van€1,5miljoentotmaximaal€50miljoen.
- AchtergesteldeleningmogelijkalsUitgebreideRaboVermogensVersterkingslening.
27
rabobank.nl/roermond-echtTel.(0475)500300(bedrijven)
Op weg naar een circulaire
economie.Nieuwe uitdagingen en kansen voor ondernemers.
Samen sterker. Dat is het idee van coöperatief bankieren.