Rachunkowość finansowa

dr Robert Piechota

Istota rachunkowości

System rachunkowości jest serią kolejnych etapów polegających na analizie, zapisie, pomiarze, sumowaniu, klasyfikowaniu, raportowaniu i interpretowaniu zdarzeń ekonomicznych i ich efektu na organizację oraz przygotowaniu sprawozdań finansowych.

Cele rachunkowości

1) odzwierciedlenie w formie pieniężnej zjawisk i procesów gospodarczych, które przedstawiają stany i zmiany w sytuacji majątkowej, finansowej oraz osiąganych wynikach podmiotów gospodarczych,

2) dostarczenie prawdziwego i rzetelnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa,

3) przekazywanie informacji ekonomicznej pozwalającej na formułowanie opinii i sądów oraz podejmowanie decyzji przez użytkowników tych informacji,

4) dostarczanie informacji do zarządzania finansami, a w dalszej kolejności do zarządzania przedsiębiorstwem jako całością .

Odbiorcy informacji pochodzących z rachunkowości

Zewnętrzni udziałowcy, akcjonariusze i inni

inwestorzy pracownicy kredytodawcy kontrahenci agendy rządowe społeczności lokalne

Wewnętrzni zarządzający daną jednostką

gospodarczą

Cechy rachunkowości

1. Wartościowa charakterystyka efektów działalności gospodarczej2. Stosowanie metody bilansowej i zasady podwójnego zapisu3. Obowiązek udokumentowania zapisów4. Weryfikacja zapisów za pomocą inwentaryzacji5. Przestrzeganie zasady ciągłości

Rachunkowość jako system informacyjny

System rachunkowości został zaprojektowany w ten sposób aby sprostać potrzebom podejmujących decyzje, którzy wykorzystują informacje finansowe.

Każde przedsiębiorstwo posiada własny system rachunkowości.

Systemy te mogą być proste albo bardzo kompleksowe, ale rzeczywista wartość systemu odzwierciedlona jest w informacji, którą ten system dostarcza.

Rachunkowość jako narzędzie wspomagające podejmowanie decyzji

Informacja z systemu rachunkowości powinna być użyteczna dla każdego, kto podejmuje decyzje mające wpływ na ekonomiczne rezultaty przedsiębiorstwa.

1. Zarządzający chcą wiedzieć, czy nowy produkt będzie zyskowny.2. Właściciele chcą wiedzieć, jaka jest skuteczność zarządu.3. Inwestorzy chcą wiedzieć, czy firma jest dobrą inwestycją.4. Kredytodawcy chcą wiedzieć, czy mogą przedłużyć termin kredytowania,

na jak długo i czy mogą zwiększyć kwotę kredytu.5. Urząd skarbowy chce wiedzieć, czy dochód do opodatkowania jest

ustalony we właściwy sposób.6. Ustawodawca chce wiedzieć, czy sprawozdania finansowe sporządzone

zostały zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Zasady rachunkowości

Podstawową zasadą rachunkowości jest zasada wiernego obrazu (true and fair value)

Sprawozdania finansowe prezentowane przez jednostkę powinny zawierać informacje odzwierciedlające rzeczywistą sytuację majątkową i finansową danej jednostki gospodarczej

Zasady rachunkowości

Realizacji tej podstawowej zasady podporządkowano wiele innych zasad rachunkowości.

Najważniejsze z nich to :

1. Zasada podmiotowości - rachunkowość jest prowadzona dla podmiotu wyodrębnionego organizacyjnie i majątkowo

2. Zasada periodyzacji - dokonanie podziału czasu działania podmiotu na okresy obrachunkowe .

3. Zasada kontynuacji działania - przyjmuje się, że jednostka będzie kontynuowała działanie w dającej się przewidzieć przyszłości w nie zmienionym istotnie zakresie.

Zasady rachunkowości

4. Zasada memoriałowa - przyjmuje się, że operacje gospodarcze ewidencjonuje się z chwilą ich wystąpienia a nie w momencie wpływu lub wypływu środków pieniężnych.

5. Zasada ostrożności - polega na zachowaniu rozwagi przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów

6. Zasada ciągłości stosowanych metod.7. Zasada istotności - oznacza , że jednostka zobowiązana jest

wyodrębnić wszystkie informacje o operacjach gospodarczych istotnych dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej jednostki .

Podział rachunkowości

Ze względu na rodzaj czynności rachunkowość obejmuje: ewidencję kalkulację sprawozdawczość

Ze względu na cel rozróżnia się rachunkowość: finansową (podporządkowana jest przepisom prawa – Ustawa o

rachunkowości, czyli tzw. Prawo bilansowe) Zarządczą (tworzona jest na wewnętrzne potrzeby zarządu, nie

regulowana żadnymi przepisami prawa)

Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady prowadzenia rachunkowości w Polsce jest ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku, która obowiązuje od 1995 roku, ze znaczącą nowelizacją z dnia 9 listopada 2000 roku i ze stanem obowiązującym od 2002 rok

Ponadto, w sprawach nieuregulowanych polskim prawem bilansowym stosuje się Krajowe Standardy Rachunkowości (KSR), Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) oraz Międzynarodowe Standardy Rachunkowości Finansowej (MSSF). Zastosowanie MSR i MSSF umożliwia inwestorom i innym użytkownikom dostęp do informacji, która jest porównywalna w skali międzynarodowej.

Akty prawne rachunkowości

Podmioty objęte ustawą o rachunkowości to w szczególności:

1) spółki handlowe2) osoby fizyczne oraz spółki cywilne osób fizycznych, jeżeli ich

przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800 000 EURO

3) jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów

4) państwowe i samorządowe jednostki budżetowe, ich gospodarstwa pomocnicze, zakłady budżetowe, fundusze celowe oraz jednostki samorządu terytorialnego i ich związki

5) zagraniczne osoby prawne i jednostki nie posiadające osobowości prawnej

14

Elementy sprawozdania finansowego

1. Bilans 2. Rachunek zysków i strat3. Rachunek przepływów pieniężnych4. Zestawienie zmian w kapitale własnym5. Informacja dodatkowa

Bilans

Dwustronne, usystematyzowane w mierniku pieniężnym zestawienie posiadanych przez jednostkę środków gospodarczych (składników majątku) oraz ich źródeł finansowania, sporządzone w określonej formie (regulowanej przez ustawę o rachunkowości) na ściśle określony dzień, nazywany momentem lub dniem bilansowym, którym zwykle jest dzień kończący rok obrotowy.

AKTYWA

Kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

Środki gospodarcze klasyfikuje się według możliwości ich spieniężenia, upłynnienia ("zasada wzrastającej płynności"), a w ramach tych grup według postaci, w jakiej występują.

PASYWA

W myśl ustawy o rachunkowości stanowią równowartość aktywów rozpatrywanych z punktu widzenia prawa własności i konieczności zwrotu oraz wyrażają źródła pochodzenia (finansowania) majątku.

AKTYWA

A. Aktywa trwałeI. Wartości niematerialne i prawneII. Rzeczowe aktywa trwałe 1. Środki trwałe 2. Środki trwałe w budowieIII. Należności długoterminoweIV. Inwestycje długoterminowe 1. Wartości niematerialne i prawne 2. Nieruchomości 3. Długoterminowe aktywa finansoweB. Aktywa obrotoweI. Zapasy 1. Materiały 2. Półprodukty i produkcja w toku 3. Produkty gotowe 4. TowaryII. Należności krótkoterminoweIII. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe 2. Środki pieniężne

PASYWA

A. Kapitał (fundusz) własnyI. Kapitał (fundusz) podstawowyII. Kapitał (fundusz) rezerwowyIII. Kapitał (fundusz) zapasowyIV. Zysk nettoV. Strata nettoB. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązaniaI. Rezerwy na zobowiązaniaII. Zobowiązania długoterminoweIII. Zobowiązania krótkoterminowe

Aktywa i pasywa ujmuje się w bilansie wg następujących kryteriów

1) rosnącej płynności (aktywa) – kolejne pozycje aktywów prezentowane są według zdolności zamiany danego składnika majątkowego na gotówkę (wg zwiększającego się stopnia płynności)

2) rosnącej wymagalności (pasywa) – kolejne pozycje pasywów wykazywane są według zmniejszających się terminów ich zwrotu do wierzycieli jednostki (kapitał własny jest „wymagalny” bezterminowo) (wg zwiększającego się stopnia pilności)

Bilans zawiera dane umożliwiające stwierdzeniemiedzy innymi:

1) czy przedsiębiorstwo osiągnęło zysk, czy poniosło stratę,

2) w jakim stosunku do kapitałów własnych ukształtował się wynik finansowy,

3) czy przedsiębiorstwo było w stanie regulować na bieżąco swoje zobowiązania,

4) jaka jest wartość majątku przedsiębiorstwa itp.

Zasada równowagi bilansowej

aktywów = pasywówczyli

Majątek (trwały i obrotowy) = Kapitał (własny + obcy)

Rodzaje bilansów

• Bilans początkowy – sporządzany w momencie rozpoczęcia działalności firmy, stanowi podstawę otwarcia jej ksiąg

• Bilans zamknięcia – sporządzany jest wraz z rachunkiem zysków i strat na koniec każdego roku obrotowego

• Bilans otwarcia – bilans zamknięcia jest jednocześnie bilansem otwarcia następnego roku obrotowego

• Bilans okresowy – sporządzany na potrzeby wewnętrzne firmy przeważnie na koniec trzech pierwszych kwartałów

• Bilans likwidacyjny – sporządzany w przypadku ogłoszenia upadłości firmy lub otwarcia postępowania likwidacyjnego

• Bilans publikacyjny – przeważnie w skróconej formie dla prezentacji w prasie lub w informatorach

Zadanie 1

Pan Kowalski dysponuje oszczędnościami w wysokości 6 000 zł., za które nabył wyposażenie sklepu. Jednocześnie uzyskał kredyt w wysokości 4 000 zł. i kupił do sklepu towary. Jak będzie wyglądał jego bilans? Zadanie 2

Dane są następujące pozycje bilansowe:- materiały 1 300- zobowiązania wobec dostawców 2 500- należności od odbiorców 1 800- produkty gotowe ?- środki trwałe 5 500- kredyty bankowe 3 100- kasa 400- rachunek bankowy 2 000- kapitał podstawowy ?Polecenia:1. Uzupełnij brakujące kwoty.2. Jaki % w ogólnej strukturze aktywów stanowią aktywa obrotowe, jeżeli suma bilansowa wynosi 12 000 zł. ?3. Ile wynosi udział kapitału podstawowego ?

Przedsiębiorstwo produkcyjne „Słowik” posiadało na dzień 31 grudnia następujące składniki majątkowe (w złotych):

• Dwa zestawy komputerowe • Zakupione prawo do użytkowania programu komputerowego • Środki pieniężne w banku• Należności od kontrahentów z tytułu sprzedanych produktów płatne w terminie 6 miesięcy • Weksle obcy o terminie wykupu 4 miesięcy• Produkty gotowe• Maszyny i urządzenia produkcyjne• Opał do ogrzewania • Środki pieniężne w kasie• Czeki obce otrzymane tytułem zapłaty za dostawy produktów gotowych • Zakupione prawo do licencji technologicznej• Opakowania• Budynek administracji• Artykuły nabyte z przeznaczeniem do sprzedaży • Kwoty należne od Urzędu Skarbowego tytułem zwrotu podatku VAT • Samochód dostawczy• Kwoty należne od innych podmiotów z tytułu sprzedanych środków trwałych, płatne w okresie 20 miesięcy• Udziały w obcych jednostkach• Zaliczki wypłacone pracownikom na poczet wynagrodzeń• Grunt zakupiony celem budowy magazynu • Surowce zakupione do produkcji• Nabyte prawo wieczystego użytkowania gruntu • Trzy letnie obligacje Skarbu Państwa• Zakupiona maszyna produkcyjna z przeznaczeniem do montażu • Części zamienne do maszyn i urządzeń• Produkty znajdujące się w toku procesu produkcyjnego• Budynek gospodarczy zakupiony celem dzierżawy innym podmiotom• Akcje z przeznaczeniem do obrotu • Artykuły budowlane celem budowy magazynu • Nabyty znak towarowy celem wzrostu jego wartości rynkowej • Półfabrykaty obcej produkcji Dokonaj klasyfikacji zasobów majątkowych.