Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych

Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych

Prof. dr hab. Andrzej Bernacki

2

Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK

Zakres przedmiotu

•Rachunkowość,

•Finanse przedsiębiorstw i organizacji

3


Zakres wiedzy rachunkowość

Rachunkowość jest bardzo szeroką dyscypliną wiedzy dotyczącą działalności gospodarczej człowieka. Jej zadaniem jest ewidencja działalności gospodarczej ujmowanej w mierniku pieniężnym.

4


Potrzeba, przydatność i zadania prowadzenia rachunkowości

Potrzeba prowadzenia rachunkowości jest

bardzo szeroka i nie przez wszystkich

dostatecznie rozumiana. Bardzo syntetycznie

zakres prowadzenia rachunkowości

przedstawia profesor Paul Meimberg w

swojej książce „Rachunkowość”.


5


Zadania prowadzenia rachunkowości wg. P. Maimberga

bieżąca kontrola zdarzeń gospodarczych, kontrola stanu majątkowego, obliczanie wyników działalności

przedsiębiorstwa, dostarczanie liczb do analizy działalności

przedsiębiorstwa, dostarczanie liczb do planowania operacyjnego

i strategicznego.


6


Podstawowe grupy zagadnień rachunkowości

dokumentacja zdarzeń gospodarczych,

księgowość gospodarcza (magazynowa) ilościowa,

księgowość wartościowa-finansowa,

formy techniczne księgowości,

prowadzenie księgowości i jej organizacja.

7


Węższy i szerszy zakres rachunkowości

* księgowość wartościowa,* kalkulacje, rachunek kosztów,* taksacja – wycena

Zakres Zakres

* sprawozdawczość finansowa węższy szerszy

* statystykę

* planowanie

8


Księgowość wartościowa

Najważniejszym zakresem rachunkowości jest księgowość. Jest to zespół zapisów prowadzonych, którego celem jest ujęcie stanu jak i zmian w stanie środków produkcji i zobowiązań, ewidencja przebiegu procesu produkcji oraz obliczenie wyniku finansowego przedsiębiorstwie.

9


Kalkulacje

Przez pojęcie kalkulacji rozumiemy

przeprowadzanie różnorodnych rachunków,

których celem jest ustalenie poziomu

ponoszonych kosztów działalności produkcyjnej,

usługowej lub handlowej oraz uzyskiwanych

przychodów.

10


Rodzaje kalkulacji

kalkulacje pełne - dotyczące kosztów i

produkcji całego przedsiębiorstwa.

kalkulacje niepełne - ujmują jedynie koszty i

produkcji wybranych produktów lub usług.

11


Kalkulacje (cd)

Kalkulacje mogą być wykorzystywane w

ramach księgowości lub poza księgowo.

Przeprowadzanie kalkulacji jest bardzo

przydatne do podejmowania decyzji

bieżących i perspektywicznych.

12


Taksacja

Taksacje obejmują wycenę środków

produkcji i wytworzonych produktów.

Potrzeba wyceny jest konieczna szczególnie

w przypadku zakupu lub sprzedaży,

dziedziczenia i t p. majątku przedsiębiorstwa.

13


Sprawozdawczość finansowa

Sprawozdawczość finansowa ma za zadanie

dostarczenie informacji dotyczących sytuacji:

majątkowej ( na podstawie bilansu

majątkowego),

finansowej ( na podstawie rachunku wyników).

14


Podstawowe sprawozdania finansowe rachunkowości

bilans majątkowy,

rachunek zysków i strat,

sprawozdanie z przepływu środków

pieniężnych,

informacje dodatkowe.

15


Podstawa sporządzania sprawozdań finansowych

Sprawozdania finansowe sporządzane są na

podstawie ksiąg rachunkowych

prowadzonych w przedsiębiorstwie.

Stanowią one zamknięcie rocznej

działalności przedsiębiorstwa.

16


Szerszy zakres rachunkowości

Zgodnie z przyjętą interpretacją do

szerszego zakresu rachunkowości zaliczana

jest również:

statystyka,

planowanie.

17


StatystykAK.

Na podstawie sprawozdań finansowych liczby wykorzystywane są dla celów statystycznych.Każde przedsiębiorstwo w wyniku jego zarejestrowania otrzymuje REGON.Jest to nr na podstawie którego przedsiębiorstwo zaklasyfikowane jest do odpowiedniego Działu itp.

18


KONIEC WYK.03.02. 2004

19


Planowanie

Jak podaje Prof. Danuta Misiak planowanie w

systemie gospodarki centralnie sterowanej

było oddzielenie od ewidencji księgowej.

Dane liczbowe zawarte w sprawozdaniach

finansowych wykorzystywane są w statystyce

regionalnej i centralnej.

20


Planowanie (cd)

Liczby pochodzące z sprawozdań

finansowych powinny być analizowane. Na

podstawie przeprowadzonej analizy

podejmowane są decyzje operacyjne i

strategiczne wykorzystywane następnie w

planowaniu.

21


Rachunkowość

Rachunkowość jest bardzo szeroką dyscypliną wiedzy dotyczącą działalności gospodarczej człowieka. Jej zadaniem jest ewidencja działalności gospodarczej ujmowanej w mierniku pieniężnym.

22


Rachunkowość (cd)

Celem ewidencjonowania procesów gospodarczych jest ujęcie sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. W praktyce wykorzystywane są różne definicje rachunkowości Różnorodność tych definicji wiąże się z szerokim zakresem ujmowanym w rachunkowości.

23


Definicja rachunkowości

Rachunkowość jest całościowym, uporządkowanym systemem, który umożliwia dokonanie pomiaru, rejestracji, grupowania i prezentacji zjawisk gospodarczych ( operacji gospodarczych), dla potrzeb kierowania jednostką, gospodarczą zgodnie z rzeczywistym stanem występującym w danym podmiocie gospodarczym oraz zgodnie z przepisami prawa.

24


Definicja rachunkowości według A. Jarugowej (1992)

Rachunkowość to proces identyfikacji, pomiaru i przekazywania informacji, które są potencjalnie użyteczne do podejmowania decyzji gospodarczych, Z punktu widzenia działań, jakie składają się na system rachunkowości, odróżnia się: identyfikację, grupowanie, opis, ewidencję, przetwarzanie i przekazywanie informacji o wynikach działalności firmy, zmianach w jej majątku i sytuacji finansowej.

25


Definicja rachunkowości według A. Jarugowej (1992) (cd)

Rachunkowość jest współcześnie rozumiana

jako system informacyjny służący użytkownikom

do podejmowania decyzji gospodarczych,

zwłaszcza finansowych oraz rozliczania

kierownictwa z odpowiedzialnego i efektywnego

zarządzania powierzonym mu majątkiem.

26


Definicja rachunkowości według K. Sawickiego (1991)

Rachunkowość jest to całościowy i zwarty system ciągłego i systematycznego gromadzenia i przetwarzania oraz prezentacji informacji ekonomicznej. W rachunkowości wykorzystuje się określone metody, reguły postępowania i urządzenia ewidencyjne, umożliwiające rejestrację stanu i zmian majątku jednostki, źródeł jego finansowania, dokonywanych operacji gospodarczych i wyników działalności

27


Definicja rachunkowości według S. Skrzywana )

Rachunkowość jest szczególnym rodzajem jednostkowej ewidencji gospodarczej, ponieważ ma ściśle określony podmiot i przedmiot oraz stanowi zamknięty system ewidencji ciągłej (w czasie), jest, więc ściśle określonym układem metod, zasad i reguł ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w przedmiocie ewidencji.

28


Definicja rachunkowości (cd)

Profesor Włodzimierz Brzezin (1988) uważa,

że przyjmując rachunkowość jako system

ewidencyjny, składają się na nią

księgowość, rachunek kosztów i

sprawozdawczość.

29


Tradycyjne ujęcie rachunkowości - schemat

Rachunkowość

Rachunek kosztów Księgowość Sprawozdawczość

Źródło: Brzezin W. 1998

30


Cele i funkcje prowadzenia rachunkowości

Cele i funkcje prowadzenia rachunkowości

są bardzo szerokie. Ukształtowana obecnie

rachunkowość posiada swoje korzenie w

średniowieczu. Należy podkreślić, że rozwój

rachunkowości był nieodłącznie związany z

rozwojem gospodarczym świata.


31


Funkcje rachunkowości(za R. Manteuffel)

informacyjna,

zarządcza,

kontrolna,

dowodowa,

analityczna,

statystyczna.


32


Funkcja informacyjna

Jest nadrzędną funkcją rachunkowości.

Wyznacza ona rachunkowości rolę

przygotowywania i dostarczania informacji

ekonomicznych i finansowych na potrzeby:

wewnętrzne danej jednostki gospodarczej,

zewnętrzne - dla jednostek i urzędów.


33


Funkcja zarządcza

Jest bardzo istotna w bieżącym rozwoju

przedsiębiorstwa.

Realizowana jest w ramach działalności:

bieżącej,

perspektywicznej.


34


Funkcja zarządcza (cd)

Informacje zbierane i prezentowane są

pod kontem ich przydatności dla

kierownictwa w celu optymalizacji

podejmowanej decyzji.


35


Funkcja kontrolna

Dane liczbowe zgromadzone przez

rachunkowość są wykorzystywane

również przez organy wewnętrznej i

zewnętrznej kontroli.


36


Funkcja kontrolna (cd)

Rachunkowość umożliwia kontrolę:

wiarygodności,

kompletności,

terminowości dostarczanych informacji.


37


Funkcja kontrolna (cd)

Rachunkowość pozwala również na

ochronę majątku przedsiębiorstwa

poprzez kontrolę osób

odpowiedzialnych materialnie za

powierzone im mienie.


38


Funkcja dowodowa

Wiąże się ona z obowiązkiem przechowywania

dowodów księgowych. Dane liczbowe zgromadzone

przez rachunkowość podlegają obowiązkowemu

przechowywaniu przez okres 5 lat.

W przypadku postępowania sądowego są one

dowodami w sprawie.


39


Funkcja analityczna

Powiązana jest z analizą sprawozdań

finansowych sporządzanych obowiązkowo na

podstawie znowelizowanej Ustawy o

Rachunkowości przez jednostki prowadzące

księgowość.


40


Funkcja statystyczna

Wiąże się ona z obowiązkiem składania

sprawozdań do urzędów statystycznych,

zajmujących się oceną sytuacji gospodarczej

branż i działów gospodarki narodowej. Na

podstawie danych statystycznych tworzony jest

obraz sytuacji gospodarczej całego kraju.


41


Międzynarodowe Standardy Rachunkowości

Postęp gospodarczy i naukowo-techniczny oraz rozwój międzynarodowego podziału pracy wymusił doskonalenie procesów rachunkowości jak i rozszerzenie jej zakresu.

Rozwijana ostatnio międzynarodowa współpraca gospodarcza w związku z powstaniem Wspólnoty Europejskiej wpłynęła na to, że rachunkowość w wysoko rozwiniętych krajach jest standaryzowana.

42


Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości

Standaryzacja rachunkowości nastąpiła w wyniku powstania międzynarodowych standardów rachunkowości.Standardy rachunkowości opracowane zostały przez:


( International Accounting Standards Committee - IASC).

43



Komitet jest organizacją prywatną i powołany został przez środowiska zawodowe rachunkowości.Umowa zawarta została przez stowarzyszenia zawodowe 9 krajów:

Austrii, Kanady, Francji, Japonii, Meksyku, Holandii, Wielkiej Brytanii i Irlandii, Stanów

Zjednoczonych Ameryki oraz RFN.

44


IASC

Polska przystąpiła do Międzynarodowej Federacji Księgowych (International Federation of Accountats IFAC) w 1989 r. W związku z tym Polska uczestniczy od 1989 r. w pracach Międzynarodowego Komitetu Standardów Rachunkowości (IASC). Komited zlokalizowany jest w Londynie.

45


MSR

Opracowane standardy rachunkowości nie mają charakteru przepisów prawnych.

Są jednak uwzględniane przy opracowywaniu regulacji prawnych w zakresie rachunkowości danego kraju. Ważną rolę przy standaryzacji i harmonizacji sprawozdań finansowych odgrywają dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej.

46


Dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej

Przyznanie Polsce statusu członka stowarzyszonego ze Wspólnotą Europejską ma dla Polski podstawowe znaczenie zgodność rachunkowości i sprawozdań finansowych z międzynarodowymi dyrektywami, które stanowią ponadpaństwowe normy prawa.

47


Nowelizacja przepisów prawnych

Przyznanie Polsce statusu członka stowarzyszonego ze Wspólnotą Europejską w roku 1989 spowodowało konieczność dostosowania rachunkowości w Polsce do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.

48


Akty prawne

Zmiany te wprowadzane zostały poprzez: Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15

stycznia 1991 r. Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994r.

( Dz. U. Nr 121, poz. 591). Ustawa jako akt prawny wyższej rangi jest spełnieniem jednego z podstawowych warunków Układu Stowarzyszeniowego Polski z Unią Europejską.

49


Podstawa aktów prawnych

Podstawa do opracowania ustawy: postanowienia zawarte w dyrektywach EWG, standardy rachunkowości wydane przez

komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości ( ISAC - International Accounting Standards Committee ),

międzynarodowe wytyczne rewizji finansowej wydane przezMiędzynarodowy Komitet Zawodowych Norm Rewizji Finansowej ( IAPC - International Auditing Practices Committee ).

50


Międzynarodowe Standardy

Międzynarodowe uregulowania dotyczyły

przyjętych zasad w zakresie:

rachunkowości,

sprawozdawczości finansowej,

rewizji finansowej.

51


Zasady rachunkowości

Możliwość otrzymania porównywalnej informacji zapewniają przyjęte przez kraje Wspólnoty Europejskiej zasady rachunkowości. Są nimi:zasada ciągłości,zasada memoriałuzasada ostrożnej wyceny

52


Zasada ciągłości

Zasada ciągłości, polega na jednakowym grupowaniu operacji gospodarczych na kontach, obliczaniu odpisów amortyzacyjnych tą samą metodą, wycenie aktywów i pasywów oraz ustaleniu wyniku finansowego.

53


Zasada memoriału

Zasada memoriału mówiąca o ujęciu w rachunkowości wszystkich przychodów i związanych z nimi kosztów dotyczących danego roku obrotowego, niezależnie od terminu zapłaty.

54


Zasada ostrożnej wyceny

Zasada ostrożnej wyceny, potwierdzająca obowiązkowe dokonywanie realnej wyceny aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów oraz zysków i strat nadzwyczajnych.

55


Zasady rachunkowości

Przykładowo podane zasady mają istotny wpływ

na sposób prowadzenia rachunkowości, a

zwłaszcza na rzetelność danych i ich

jasneprezentowanie.

56


Podstawowe grupy zagadnień rachunkowości

dokumentacja zdarzeń gospodarczych,

księgowość gospodarcza (magazynowa)

ilościowa,

księgowość wartościowa-finansowa,

formy techniczne księgowości,

prowadzenie księgowości i jej organizacja.

1. Zdarzenia gospodarcze i ich dokumentowanie

58


Pojęcie zdarzenia gospodarczego

Zdarzenia gospodarcze są to fakty, jakie

mają miejsce w czasie trwania procesu

produkcji. Zdarzeniami gospodarczymi jest

np. zakup środków do produkcji,

uregulowanie zobowiązań, uzyskanie

rachunku za energię elektryczną itp.

59


Podstawa dokumentacji księgowej

Zdarzenia gospodarcze muszą być

udokumentowane w postaci dokumentu

księgowego nazywanego również

dowodem księgowym.

60


Podstawa prawna zapisu księgowego.

Ustawa o Rachunkowości w & 20. pkt. 1

stwierdza: „podstawą zapisów w księgach

rachunkowych są dowody księgowe

stwierdzające dokonanie operacji

gospodarczych”.

61


Cechy dowodu księgowego

Dokument - dowód księgowy musi być:

jasny,

czytelny,

jednoznacznie określający zdarzenie.

W księgowości nie ma zapisu bez dokumentu.

62


Dowód niezależnie od jego rodzaju i charakteru musi posiadać:

nazwę dokumentu, nr dowodu księgowego, datę lub daty zdarzenia gospodarczego, określenie nazw adresów i stron

uczestniczących w zdarzeniu gospodarczym, przedmiot i opis operacji gospodarczej, podpisy osób odpowiedzialnych, zapis oryginału lub kopii dowodu księgowego.

63


Podział dowodów księgowych(art. 21 ust. 5 UR)

dowody zewnętrzne obce otrzymane od

kontrahentów przedsiębiorstwa,

dowody zewnętrzne własne przekazywane w

oryginale kontrahentom przedsiębiorstwa,

dowody wewnętrzne ewidencjonujące

operacje wewnątrz danego przedsiębiorstwa.

64


Inne dowody będące podstawą księgowania

zbiorcze, wykorzystywane do łącznego księgowania zbioru dowodów księgowych.

korygujące, ich celem jest korekta wcześniejszych, błędnie dokonanych zapisów na dokumencie,

zastępcze, które są wystawione do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu księgowego,

rozliczeniowe, sporządzane są wówczas, gdy zaistnieje potrzeba dokonania zapisów według nowych kryteriów klasyfikacji.

65


Klasyfikacja dokumentów

Jak stwierdza R. Manteuffel (1961)

podstawową podziału dokumentów

księgowych jest ich merytoryczna

klasyfikacja.

66


Merytoryczna klasyfikacja dokumentów

W ramach merytorycznej klasyfikacji wyróżniamy:

pierwsza grupa, której zadaniem jest udokumentowanie stanu aktywów i zobowiązań na pierwszy dzień istnienia firmy, jak również na pierwszy dzień nowego roku obrachunkowego,

67


Merytoryczna klasyfikacja dokumentów (cd)

druga grupa dokumentów ma za zadanie

uchwycenie zmian w stanie aktywów i

pasywów oraz ewidencję przebiegu

procesu produkcyjnego

68


Merytoryczna klasyfikacja dokumentów (cd)

trzecia grupa dowodów księgowych ma za

zadanie uchwycenie stanu posiadanych

środków i zobowiązań na ostatni dzień roku

obrachunkowego, zwykle na dzień 31

grudnia.

69


Merytoryczna klasyfikacja dokumentów księgowych

Wyróżniamy dokumenty:

Stanu środków i zobowiązań

(inwentaryzacja);

Ewidencja zmian stanu aktywów i

pasywów oraz ewidencja przebiegu

procesów produkcyjnych.

70


Inwentaryzacja

Wszystkie posiadane w przedsiębiorstwie aktywa, jak i zobowiązania podlegają inwentaryzacji. Treść art. 4 ust. 1 UR stwierdza, że podmioty gospodarcze zobowiązane są do wykorzystywania zasad rachunkowości w sposób prawidłowy, zapewniający rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz zaprezentowanie wyniku finansowego .

71


Termin przeprowadzenia inwentaryzacji

Termin i częstotliwość inwentaryzacji jest dotrzymany, jeżeli inwentaryzację składników aktywów ( z wyjątkiem aktywów pieniężnych papierów wartościowych itp.) rozpoczęto nie wcześniej niż 3 miesiące przed zakończeniem roku obrachunkowego i zakończono do dnia 15 stycznia następnego roku.

72


Dodatkowe terminy przeprowadzania inwentaryzacji

Inwentaryzacje przeprowadza się również na dzień zakończenia działalności gospodarczej oraz na dzień poprzedzający postawienie firmy w stan likwidacji lub upadłości. Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji należy odpowiednio udokumentować i powiązać z zapisami w księgach rachunkowych.

73


Wymogi wobec inwentaryzacji

Istotne jest ażeby inwentaryzacja spełniała wymóg:

rzetelności,

prawidłowości i kompletności,

bezbłędności i sprawdzalności

posiadanych aktywów i pasywów.

74


Istota inwentaryzacji

Istotą inwentaryzacji jest aby każdy składnik

aktywów i pasywów był przed sporządzeniem

sprawozdania finansowego zinwentaryzowany.

Składniki aktywów i pasywów muszą

przedstawiać realne i prawdziwe wartości

każdej jednostki aktywów lub pasywów.

75


Odpowiedzialność za przeprowadzenie inwentaryzacji

Kierownikowi jednostki nie może przekazać

odpowiedzialności za przeprowadzanie

inwentaryzacji innej osobie. Odpowiedzialność

kierownika jednostki polega na właściwym

przygotowaniu, przeprowadzeniu i rozliczeniu

inwentaryzacji.

76


Rodzaje inwentaryzacji

Wyróżniamy:

inwentaryzację pełną dotyczącą całego

przedsiębiorstwa,

inwentaryzację niepełną obejmującą

jedynie określone jego części.

77


Podstawowe zadania inwentaryzacji

ustalenie stanu rzeczywistego,

porównanie jego ze stanem ewidencyjnym,

uchwycenie i wyjaśnienie różnic

inwenturowych.

78


Różnice inwenturowe

zawinione,

niezawinione.

79


Wyjaśnienie różnic inwenturowych

Wyjaśnienie i rozliczenie różnic pomiędzy

stanem rzeczywistym, wykazanym w czasie

inwentaryzacji a stanem w księgach

rachunkowych należy ujawnić i rozliczyć w

tym roku obrachunkowym, którego dotyczyła

inwentaryzacja.

80


Składniki aktywów i pasywów objęte inwentaryzacją

środki trwałe oraz wartości niematerialne i

prawne,

składniki aktywów finansowych,

środki trwałe w budowie,

maszyny i urządzenia przeznaczone do

montażu,

81


Składniki aktywów i pasywów objęte inwentaryzacją (cd)

rzeczowe składniki aktywów obrotowych (surowce, materiały, części zamienne itp.),

produkcji w toku, środki pieniężne na rachunkach bankowych

oraz zobowiązania z tytułu zaciągniętych kredytów bankowych,

gotówka w kasie,

82


Składniki aktywów i pasywów objęte inwentaryzacją (cd)

rozliczenia międzyokresowe czynne i bierne,

potwierdzone salda rozrachunków z

kontrahentami, potwierdzenie sald

należności i zobowiązań,

inne przedmioty będące w posiadaniu

przedsiębiorstwa.

83


Przedmioty objęte jedynie ewidencją ilościową

przedmioty drobnego wyposażenia zużywające się stopniowo,

rzeczowe zapasy majątku obrotowego, które zostały zaliczone w momencie ich zakupu w koszty oraz znajdujące się w przedsiębiorstwie obce składniki majątku,

składniki nie wykazywane w bilansie a posiadane przez przedsiębiorstwo.

84


Zakres inwentaryzacji środków pieniężnych

Inwentaryzacji podlegają:środki pieniężne,czeki,weksle,papiery wartościowe.

85


Składniki aktywów obrotowych i ich inwentaryzacja

substancje płynne, substancje sypkie składowane w pryzmach,

kopcach, nietypowych pojemnikach (węgiel, cement, nasiona itp.)

wyroby hutnicze, szkło, stal, drewno (tarcica, dłużyca), produkcja w toku, bele, zwoje, szpule itp.

86


Zadania inwentaryzacji środków trwałych

ustalenie ich rzeczywistego stanu, ilości, klasyfikacji, miejsca ich położenia.

ustalenie własności składników majątku, nieruchomości i gruntów,

ustalenie środków trwałych obcych, znajdujących się w leasingu, dzierżawie, itp.

ustalenie środków trwałych przeznaczonych do likwidacji (nieprzydatnych, zbędnych itp.)

ujawnienie wykonywanych modernizacji.

87


Inwentaryzacja drogą weryfikacji

W ramach środków trwałych możliwa jest

inwentaryzacja drogą weryfikacji. Weryfikacji

podlegają środki trwałe, do których dostęp jest

utrudniony. Są to posiadane grunty, maszyny

oraz urządzenia wchodzące w skład środków

trwałych w budowie.

88


Inwentaryzacja drogą potwierdzenia sald

Potwierdzenie sald dotyczy inwentaryzacji następujących pozycji:wszelkiego rodzaju środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych (lokaty, kredyty),należności, kredyty, zobowiązania, z wyjątkiem rozrachunków z pracownikami,powierzone kontrahentowi składniki majątkowe.

89


Inwentaryzacja aktywów obcych

Inwentaryzacja obejmuje również aktywa

obce (art. 25 ust. 2) znajdujące się w

jednostce. Obowiązek ten nie dotyczy

jednostek świadczących usługi

transportowe, spedycyjne itp.

90


Sposób przeprowadzania inwentaryzacji

Spis z natury wymienionych wyżej środków

znajdujących się w przedsiębiorstwie; Uzgodnienie sald z kontrahentami, bankami itp. Szczególnie trudna jest inwentaryzacja produkcji

w toku i środków trwałych w budowie.

91


Dowody księgowe ewidencjonujące zmiany zachodzące w przedsiębiorstwie dotyczą :

ewidencji środków trwałych,

ewidencji gospodarki magazynowej,

ewidencji działalności finansowej,

ewidencji pracy i płac.

92


Dokumenty dotyczące środków trwałych:

Dowód przyjęcia środka trwałego OT, Protokół zdawczo - odbiorczy środka trwałego

PT, Protokół odbioru technicznego (kolaudacji)

środka trwałego, po zakończeniu budowy środka trwałego,

Dowód zmiany użytkowania środka trwałego MT, Dowód likwidacji środka trwałego LT.

93


Dokumenty dotyczące ewidencji gospodarki magazynowej

Dowód przyjęcia do magazynu PZ, Dowód wydania z magazynu WZ, Dowód przesunięcia międzymagazynowego Mn, Dowód pobrania z magazynu Rw, Dowód zwrotu do magazynu Zw, Dowód przyjęcia odpadów Po, Dowód przyjęcia wyrobów lub półfabrykatów Pw.

94


Dokumenty ewidencji działalności finansowej

Dowód wpłaty KP – kasa przyjmie, Dowód wypłaty KW – kasa wypłaci, Wniosek o zaliczkę, Rozliczenie zaliczki, Rozliczenie wyjazdu służbowego (delegacja), Raport kasowy, dowód zbiorczy, Faktura VAT (zakup),

95


Dokumenty ewidencji działalności finansowej (cd)

Faktura VAT (sprzedaż), Faktura korygująca, w przypadku błędnego

wystawienia faktur VAT, Bankowy dowód wypłaty, Bankowy dowód wpłaty, Dokument dotyczący udzielenia (otrzymania)

rabatów, bonifikat, skont.

96


Dowody księgowe dotyczące pracy i płac (cd)

Lista wypłat wynagrodzeń pracownikom w czasie ich niezdolności do pracy (choroby),

Lista wypłat wynagrodzeń dodatkowych (premii, nagród itp.).

Lista wypłat zasiłków rodzinnych, opiekuńczych, chorobowych macierzyńskich,

Lista wypłat zaliczek wynagrodzenia, Rachunek za wykonane prace zlecone, Rachunek za umowę o dzieło.

97


Dowody księgowe dotyczące pracy i płac

Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,

Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia,

Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy o dzieło,

Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umów agencyjnych,

Lista wynagrodzeń akwizytorów, pośredników, komitentów,

98


Pozostałe dokumenty księgowe

Polecenie księgowania,

Dokumenty wtórne, zbiorcze, zastępcze,

rozdzielniki itp.

Inne dokumenty będące podstawą

księgowania.

99


Rodzaje zdarzeń gospodarczych i ich wpływ na bilans majątkowy

Suma bilansowa nie ulega zmianie

przesunięcie w aktywach

A1 + A2 + (A3 + n) + (A4 - n) = P

Przykład: Pobrano gotówkę z banku do kasy


100


Rodzaje zdarzeń gospodarczych i ich wpływ na bilans majątkowy (cd)

Suma bilansowa nie ulega zmianie

przesunięcie w pasywach

A = P1 + (P2 + n) + (P3 - n) + P4

Przykład: Przeksięgowano wynik finansowy na

konto funduszu własnego.


101



Suma bilansowa ulega zmianie

- zwiększenie aktywów i pasywów

A1 + (A2 +n) + A3 + A4 = (P1 + n) + P2 + P3 + P4

Przykład: Zaciągnięto kredyt inwestycyjny


102



Suma bilansowa ulega zmianie

zmniejszenie aktywów i pasywów

A1 + A2 + (A3 - n) + A4 = P1 + (P2 - n ) + P3 + P4

Przykład: Skradziono nieubezpieczony ciągnik


103


2. Księgowość gospodarcza (magazynowa)

Księgowość gospodarcza (magazynowa)

ilościowa - ujmuje zdarzenia gospodarcze w

mierniku ilościowym: w kg, sztukach, litrach itp.

Jej zadaniem jest ewidencja aktywów

obrotowych.

104


Rachunek księgowości ilościowej

Rachunek księgowości ilościowej, magazynowej

można przedstawić w formie uniwersalnej:

Przedstawiony wzór jest bardzo przydatny do

przedstawienia bilansu zapasów

Sp + P – R = Sk

105


3. Księgowość wartościowa (finansowa).

Podstawowe zagadnienia księgowości

finansowej:

Konto księgowe i jego funkcjonowanie,

Metody zapisu księgowego,

Bilans majątkowy

106


Konta księgowe ich definicja i rodzaje

Konto księgowe jest to podstawowe urządzenie

księgowe, służące do klasyfikacji rachunkowej

ewidencji i kontroli aktywów, pasywów oraz

procesów gospodarczych danej jednostki

gospodarczej. Konto musi zawierać nazwę i symbol

konta.


107


Rodzaje kont księgowych

Wyróżniamy:

konta pojedyncze,

konta podwójne.

108


Konto pojedyncze


Data Nr dowodu

Nr konta korespondującego

Treść Suma

Wn Ma

Konto pojedynczeNazwa..Kasa..................symbol..100................

Winien (Wn), Debet (Dt) Ma (Ma), Credit (Ct)

109


Konto podwójne


Data Rodzaj i nr dowodu

Symbol konta korespondującego

Treść zapisu

Kwota zł

Data Rodzaj i nr dowodu

Symbol konta korespondującego

Treść zapisu

Kwota zł

Konto podwójneNazwa ...................... symbol ...............................

Winien (Wn), Debet (Dt) Ma (Ma), Credit (Ct)

110


Schemat konta teowego

Dla celów interpretacji funkcjonalności konta

wyróżniamy konta teowe. Ich kształt przypomina dużą

literę T.

Schemat konta teowego Dt Nazwa ................... Symbol Ct


111


Metody zapisu księgowego

Metoda zapisu pojedynczego,Metoda zapisu podwójnego.


112


Zasada obowiązująca przy metodzie zapisu pojedynczego

Brak jest uporządkowanego planu kont,

Zdarzenia gospodarcze księgowane są tylko jeden

raz.


113


Zasada obowiązująca przy metodzie zapisu podwójnego

Każde zdarzenie księgowane jest na dwóch

kontach przeciwstawnych (korespondujących),

Po przeciwnych stronach tych kont,

Suma zapisu na tych kontach jest identyczna.


“a” “b”

300 300

114


Otwieranie i zamykanie kont księgowych

Konta księgowe mogą być otwierane wartością bilansu otwarcia (konta bilansowe). Zapis po stronie Wn konta (po stronie lewej) nazywamy jego obrotami strony winien. Zapisy strony Ma (po prawej) nazywamy obrotami strony Ma. Na zakończenie okresu obrachunkowego (miesiąca, kwartału, roku) dodajemy obroty strony Winien i Ma. Różnicę obrotów nazywamy saldem. Nazwa salda pochodzi od strony przeciwnej.


115


Otwieranie i zamykanie kont księgowych (cd)

Otwieranie i zamykanie kont przedstawiamy na

przypadkowych dwóch kontach “a” i “b”.


“a” “b”200

120

250

360 250

240

480

600

110

360 360 600 600

120 400 120

BO BO

Saldo debetowe

Obroty razem Obroty razem

Saldo kredytowe

Obroty ogółem Obroty ogółem

116


Rodzaje kont księgowych i ich funkcjonowanie

Konta księgowe dzieli się na:

konta bilansowe, bez wynikowe,

konta wynikowe - niebilansowe.

Konta bilansowe – bez wynikowe dzieli się na konta:

aktywów,

pasywów.


117


Rodzaje kont księgowych i ich funkcjonowanie (cd)

Konta aktywów funkcjonują w sposób następujący. Na

kontach aktywów saldo z b.o. i wszelkie zwiększenia księguje

się po stronie W-N, a wszelkie zmniejszenia aktywów po

stronie MA.

Natomiast na kontach pasywów b.o. jak i zwiększenie

pasywów księgujemy po stronie MA, a zmniejszenie

pasywów po stronie W-N.


118


Rodzaje kont księgowych i ich funkcjonowanie (cd)

Konta aktywów zamykają się saldem debetowym, a konta pasywów saldem kredytowym.


119


Funkcjonowanie kont księgowych

Schematycznie funkcjonowanie kont bilansowych

przedstawiamy na kontach teowych.


P A

+-b.o.b.o.

+ -

120


Konta niebilansowe – wynikowe

Konta niebilansowe - wynikowe wykorzystywane

są do obliczania wyniku finansowego. Konta te

reprezentowane są przez:

konta kosztów,

konta produkcja (przychodów).


121


Konta niebilansowe – wynikowe (cd)

Na koncie kosztów wszelkie zwiększenia księgujemy po stronie winien (w ciężar konta). Konto to na koniec okresu obrachunkowego ma saldo debetowe.Na konta przychodów (lub produkcji) wszelkie zwiększenie księgowane są po stronie ma (w dobro konta).Saldo konta przychodów (lub produkcji) jest saldem kredytowym.


122




Wynik finansowy

Koszty Przychody

+ +

K P

123



Saldo kont koszty i produkcja przenosimy na konto wynik

finansowy. Po przeniesieniu sald wymienionych kont

dokonujemy zamknięcia konta wynik finansowy. Jeżeli

obliczone saldo będzie kredytowe, przedsiębiorstwo

uzyskało stratach. Saldo kredytowe tego konta mówi o

poniesionych zysk.


124


Plan kont księgowych

Zakładowy plan kont jest podstawowym

segmentem dokumentacji księgowej, której

zadaniem jest określenie przyjętych przez

jednostkę gospodarczą zasad

rachunkowości.


125


Plan kont księgowych (cd)

Plan kont powinien zawierać następujące zespoły kont:Zespół 0 – Aktywa trwałeZespół 1 – Środki pieniężne oraz krótkoterminowe aktywa finansoweZespół 2 – Rozrachunki i roszczeniaZespół 3 – Materiały i towaryZespół 4 – Koszty według rodzajów i ich rozliczenieZespół 5 – Koszty według typów działalności i ich rozliczenieZespół 6 – Produkty i rozliczenia międzyokresoweZespół 7 – Przychody i koszty związane z ich osiągnięciemZespół 8 – Kapitały własne, fundusze specjalne i wynik finansowy


126


Bilans majątkowy

Bilans majątkowy jest podstawowym

sprawozdaniem finansowym, w którym zostaje

ukazany majątek jednostki gospodarczej,

jednocześnie w ujęciu rzeczowym i finansowym.

127


Definicja bilansu

Bilans majątkowy jest to dwustronne

zestawienie aktywów i pasywów

przedsiębiorstwa na określony dzień, nazywany

momentem bilansowym.

128


Formy bilansu

Bilans może wystąpić w postaci dwustronnej tabeli lub dwuczęściowego zestawienia, w którym jedna część ujmuje majątek przedsiębiorstwa (aktywa) w druga źródła jego finansowania (pasywa). Formy techniczne bilansu majątkowego wykorzystywane w świecie są różne.

129


Schemat bilansu

BILANS MAJĄTKOWY

AKTYWA PASYWA (FUNDUSZE)

130


Aktywa i pasywa.

Aktywa (środki gospodarcze) noszą również nazwę majątku przedsiębiorstwa.

AKTYWA = MAJĄTEK

Pasywa, nazywane są inaczej źródłami finansowania (pochodzenia) aktywów.

PASYWA = KAPITAŁY WŁASNE + KREDYTY + ZOBOWIĄZANIA

131


Zasada równowagi bilansowej

Sporządzając bilans majątkowy obowiązuje

naczelna zasada równowagi bilansowej

zgodnie, z którą ogólna kwota aktywów musi

być równa łącznej sumie pasywów.

A = P

132


T-Bilans

Bilans majątkowy można również przedstawić w formie schematu wykorzystując konto teowe.

A1

A2

A3

A4

B1

B2

B3

B4

ΣA ΣP

133


Elementy bilansu majątkowego

nazwa i numer statystyczny (Regon) jednostki sporządzającej bilans,

data na którą bilans został sporządzony, data sporządzenia bilansu, wyszczególnienie grup i pozycji aktywów i

pasywów z podaniem ich wartości,

134


Elementy bilansu majątkowego (cd)

suma bilansową zarówno dla aktywów i pasywów, tak aby widoczne było zbilansowanie,

podpis kierownika jednostki, z podaniem daty podpisu,

podpis osoby upoważnionej do sporządzania bilansu majątkowego.

135


Cechy bilansu majątkowego

prawdziwy,

ciągły,

jasny.

136


Prawdziwość bilansu

Prawdziwość bilansu określa fakt jego

sporządzenia na podstawie inwentarza. Jest to

podstawowa cecha a zarazem i warunek

sporządzenia bilansu majątkowego.

137


Ciągłość bilansu

Ciągłość bilansu określona jest tym, iż bilans

zamknięcia określonego roku gospodarczego

powinien być identyczny z bilansem otwarcia

roku kolejnego.

138


„Odstępstwa” od zasady ciągłości

W ramach ciągłości bilansu mogą występować jednak dwie sytuacje, które nie podważają cechy ciągłości bilansu.podział przedsiębiorstwa na dwie lub więcej jednostek,urzędowa zmiana cen na dzień 1 stycznia.

139


Aktywa

AKTYWA

AKTYWA TRWAŁE

Wartości niematerialne i prawne

Rzeczoweaktywatrwałe

Środki trwałe

Środki trwałe w budowie

Zaliczki na środki trwałe w budowie

Inwestycje długoterminowe

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

AKTYWA OBROTOWE

ZapasyNależności krótkoterminoweInwestycje krótkoterminowe

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

140



Wartości niematerialne i prawne są to nabyte

przez jednostkę prawa majątkowe nadające się

do gospodarczego wykorzystania o okresie

użytkowania dłuższym niż rok.

141


Składniki wartości niematerialnych i prawnych

prawa majątkowe, koszty zakończonych prac rozwojowych, wartość firmy, zaliczki na wartości niematerialne i prawne. autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne

oraz prawa do wynalazków itp. inne wartości niematerialne i prawne.

142


Rzeczowe aktywa trwałe

środki trwałe,

środki trwałe w budowie,

zaliczki na środki trwałe w budowie.

143


Środki trwałe

Środki trwałe są użytkowane dłużej niż 1 rok.

Środki trwałe muszą być kompletne, zdatne do

użytku i przeznaczone do użytku jednostki. Do

środków trwałych nie zalicza się inwestycji

nabywanych w celu uzyskania korzyści

materialnych.

144


Składniki środków trwałych

grunty, prawa wieczystego ich użytkowania, budynki i budowle, maszyny i urządzenia, środki transportu, inwentarz żywy, środki trwałe obce, jeżeli tak stanowi umowa

leasingu.

145


Środki trwałe w budowie i zaliczki na środki trwałe w budowie

Do środków trwałych w budowie zaliczamy istniejące środki trwałe poddane modernizacji, powiększając ich wartość o koszt przeprowadzonych prac ulepszających te środki. Ostatnią grupą zaliczaną do środków trwałych są zaliczki na prowadzoną budowę środków trwałych.

146


Zaliczki na środki trwałe w budowie

Zaliczki na środki trwałe w budowie, są to wydatkowane środki pieniężne na rzecz innych podmiotów lub instytucji, których zwrot spodziewany jest w postaci konkretnej pracy, konkretnej rzeczy, lub innych świadczeń koniecznych do realizacji zadania w postaci trwałego obiektu w budowie.

147


Należności długoterminowe

Należności długoterminowe są kolejną grupą

zaliczaną do aktywów trwałych. Zaliczamy do

nich należności od jednostek powiązanych oraz

pozostałych jednostek.

148



Do inwestycji długoterminowych zaliczane grupy aktywów nabyte w celu uzyskiwania korzyści ekonomicznych. Korzyściami ekonomicznymi będzie przyrost wartości aktywów oraz uzyskiwania przychodów w formie odsetek, dywidend (udziału w zyskach). Do inwestycji zaliczane mogą być również inne pożytki wynikające z transakcji handlowych.

149


Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Ostatnią grupę stanowią długoterminowe

rozliczenia międzyokresowe. W skład tej

grupy zaliczamy aktywa z tytułu odroczonego

podatku dochodowego oraz inne rozliczenia

międzyokresowe.

150


Aktywa obrotowe

Do aktywów obrotowych zaliczamy tą część aktywów przedsiębiorstwa, które są przeznaczone do zbycia lub zużycia w przedsiębiorstwie w ciągu 12 miesięcy lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego, właściwego dla danej działalności produkcyjnej wówczas, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy.

151


Składniki aktywów obrotowych

zapasy materiałów, półproduktów, produkcję w toku, produkty gotowe, towary oraz zaliczki na

dostawy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, środki pieniężne w kasie i na rachunkach

bankowych, inne środki pieniężne, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

152


Pasywa przedsiębiorstwa

Do pasywów przedsiębiorstwa zaliczamy wszystkie źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa. Pasywa podzielone są na dwie podstawowe grupy. Grupa pierwsza to kapitały (fundusze) własne, natomiast druga grupa to zobowiązania i rezerwy na zobowiązania.

153


Pasywa

PASYWA

KAPITAŁY(FUNDUSZE)

WŁASNE

Kapitał (fundusz) podstawowyNależne wpłaty na kapitał podstawowyUdziały (akcje) własne (wielkość ujemna)Kapitał (fundusz) zapasowyKapitał (fundusz) z aktualizacji wycenyPozostałe kapitały (fundusze) rezerwoweZysk (strata) z lat ubiegłychZysk (strata) netto

ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA

ZOBOWIĄZANIA

Rezerwy na zobowiązaniaZobowiązania długoterminoweZobowiązania krótkoterminoweRozliczenia międzyokresowe

154


Pochodzenie kapitałów własnych

KAPITAŁY

WŁASNE

Pochodzenia zewnętrznego(udziały itp.)

Pochodzenia wewnętrznego(z akumulacji zysku)

155


Analiza sytuacji majątkowej

Bilans jako podstawowe urządzenie finansowe

jest podstawą dokonywania analizy sytuacji

majątkowej przedsiębiorstwa. W tym celu

wykorzystywana jest analiza struktury aktywów i

pasywów bilansu.

156


Czytanie bilansu

Ocena jednostki gospodarczej na podstawie

bilansu jest określana jako czytanie bilansu.

Odbywać się ono może w dwóch płaszczyznach:

pionowe czytanie bilansu,

poziome czytanie bilansu.

157


Aktywa trwałe i ich ewidencja

W myśl ustawy o rachunkowości (Art. 3 ust.

1 pkt. 13) przez pojęcie aktywów trwałych

rozumie się te aktywa jednostki, które nie są

zaliczane do aktywów obrotowych.

158


Składniki aktywów trwałych

wartości niematerialne i prawne,

rzeczowe aktywa trwałe,

inwestycje długoterminowe,

należności długoterminowe,

długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

159



Są to nabyte przez jednostkę i zaliczone do aktywów trwałych prawa majątkowe, nadające się do gospodarczego wykorzystania o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż jeden rok, przeznaczone na potrzeby podmiotu gospodarczego. Do wartości niematerialnych i prawnych nie zalicza się inwestycji.

160


Wartości niematerialne i prawne (def. Gmytrasiewicz, Karmańska)

„Wartości niematerialne i prawne definiowane

są, jako możliwe do zidentyfikowania

niepieniężne składniki aktywów trwałych nie

mające postaci fizycznej, będące w posiadaniu

przedsiębiorstwa w celu ich wykorzystywania w

działalności operacyjnej”.

161


Do grupy wartości niematerialnych i prawnych zaliczamy min.:

prawa autorskie,

prawa do licencji, znaków towarowych,

wzorów zdobniczych oraz nazw

handlowych itp.

162


Wartości niematerialne i prawne a aktywa rzeczowe

Wartości niematerialne i prawne różnią się

od aktywów rzeczowych brakiem fizycznej

substancji oraz zrozumienie ich poprzez

nabycie praw i przywilejów.

163


Rodzaje wartości środków trwałych

wartość nowa(zakupu),

bieżąca itp.

Środki trwałe ewidencjonowane są na

podstawie wartości początkowej nazywanej

również wartością brutto.

164


Zużycie środków trwałych

fizyczne,

ekonomiczne (moralne).

165


Zużycie fizyczne środków trwałych

Zużycie fizyczne środków trwałych jest

wynikiem ich eksploatacji. Jest to zużycie

spowodowane również warunkami

atmosferycznymi lub też źle prowadzonej

konserwacji, itp.

166


Zużycie moralne (ekonomiczne)

Zużycie moralne (ekonomiczne) środków

trwałych jest wynikiem postępu technicznego.

Ich moralne zużycie następuje przed upływem

okresu ich fizycznego, rzeczywistego zużycia.

167


Amortyzacja

Stopniowy ubytek wartości środków trwałych

wyrażony w formie pieniężnej nazywamy

amortyzacją. Amortyzacja jest równowartością

tego ubytku zaliczaną na podstawie prawa

podatkowego do kosztów uzyskania przychodów

konkretnego roku obrachunkowego.

168


Amortyzacja (cd)

Zgodnie z obowiązującymi przepisami

„Amortyzacja stanowi pieniężny wyraz

zużywania się środków trwałych i wartości

niematerialnych i prawnych”.

169


Umorzenie wartości środków trwałych

Umorzenie wartości środków trwałych jest

konsekwencją amortyzacji. Przez pojęcie

umorzenia rozumiemy zmniejszenie wartości

środka trwałego o wartość naliczonej

amortyzacji. Naliczona wartość amortyzacji

wykorzystywana jest w celu odtworzenia lub też

zakupu nowych środków trwałych.

170


Amortyzacja jednorazowa

Środki trwałe o niskiej wartości amortyzowane

są jednorazowo w momencie ich zakupu.

Minimalną wartość środków trwałych

umożliwiających ich jednorazowe

amortyzowanie określa w swoim

rozporządzeniu Minister Finansów.

171


Klasyfikacja Środków Trwałych (Rozp. R.M. z 12 II 2002.)

0 – grunty,

1 – budynki i lokale, spółdzielcze własnościowe

prawo do lokalu mieszkalnego oraz

spółdzielcze prawo do lokalu niemieszkalnego,

2 – obiekty inżynierii lądowej i wodnej,

3 – kotły i maszyny energetyczne,

172


Klasyfikacja Środków Trwałych (cd)

4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania,

5 – specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty,

6 – urządzenia techniczne,

7 – środki transportu,

8 – narządy, przyrządy ruchomości i wyposażenie,

9 – inwentarz żywy.

173


Metody amortyzacji środków trwałych

naturalna,

liniowa,

degresywna.

174


Metoda naturalna

Metoda naturalna amortyzowania środków

trwałych, zwana również metodą produkcyjną

za podstawę naliczenia amortyzacji przyjmuje

wielkość uzyskanej produkcji.

175


Metoda liniowa

Metoda liniowa polega na tym, że przez cały

okres użytkowania wartość (koszt) odpisów

amortyzacyjnych środków trwałych jest

jednakowa, niezależnie od intensywności

wykorzystania tego środka oraz jego

rzeczywistego zużycia.

176


Metoda degresywna

Metoda degresywna naliczania amortyzacji

pozwala na naliczanie większych stawek w

początkowym okresie użytkowania środka

trwałego. Wartość naliczania amortyzacji w

późniejszych latach ulega stopniowemu

obniżaniu.

177


Ewidencja środków trwałych

Ewidencja środków trwałych prowadzona jest na kontach syntetycznych, oraz szczegółowo na kontach analitycznych. Do ewidencji środków trwałych jest wykorzystywane konto syntetyczne Środki trwałe, oraz konto umożliwiające korektę wartości środków trwałych, jest to konto Odpisy umorzeniowe środków trwałych.

178


Środki trwałe w budowie

Środki trwałe w budowie uznawane były w

przeszłości za inwestycje rzeczowe, w wyniku,

których miały powstać nowe lub

zmodernizowane środki trwałe.

179



Inwestycje długoterminowe różnią się swoim

charakterem od innych grup środków

gospodarczych. Ich ewidencja dotyczy jedynie

nabywania składników aktywów (akcji,

obligacji,wnoszenia udziałów itp.) w celu

osiągania korzyści ekonomicznych.

180


Leasing

Leasing jest formą pozyskania aktywów trwałych na podstawie długoterminowej umowy bez konieczności natychmiastowego zakupu omawianego dobra. W zawartej umowie finansujący (leasingodawca) zobowiązuje się udostępnić korzystającemu (leasingobiorcy) określone dobro inwestycyjne za określoną z góry opłatą, regulowaną w ratach.

181


Leasing (cd)

Leasing jest jedną z nowoczesnych,

możliwych do wykorzystania form

pozyskiwania aktywów trwałych.

182


Leasing operacyjny

Leasing operacyjny charakteryzuje się krótkim

okresem wykorzystania danego dobra. Umowa

leasingu operacyjnego nie określa

podstawowego okresu użytkowania. W

zasadzie całkowita amortyzacja przedmiotu

leasingu jest wynikiem wielokrotnego

„wydzierżawiania”.

183


Leasing finansowy

Istotą leasingu finansowego jest określenie

czasu korzystania z otrzymanego dobra. Z reguły

brak jest możliwości wypowiedzenia zawartej

umowy. Umowa leasingu jest długookresowa.

Przy tej formie leasingu korzystający może stać

się właścicielem otrzymanego dobra.

184


Leasing pracowniczy

Leasing pracowniczy jest nową formą

polegającą na dostarczeniu konkretnemu

podmiotowi gospodarczemu lub osobie fizycznej

tzw. zatrudnienia zewnętrznego. Ten rodzaj

leasingu pochodzi z rynku amerykańskiego oraz

z krajów Europy Zachodniej.

185


Leasing pracowniczy (cd)

Jest to jak dotąd mało znana forma w Polsce.

Polega ona na tym, że finansujący udostępnia

korzystającemu określonego pracownika lub ich

grupy i przejmuje wszystkie obciążenia

finansowe oraz prawne związane z

zatrudnieniem pracowników.

186


Aktywa obrotowe

zapasy,

należności krótkoterminowe,

inwestycje krótkoterminowe,

krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

187


Aktywa obrotowe (cd)

Aktywa obrotowe są różnorodnymi

składnikami, posiadanych przez

przedsiębiorstwo zasobów majątkowych.

Zasoby te zostają zamienione na środki

pieniężne lub też zostają zużyte w trakcie

procesu produkcyjnego lub usługowego.

188


Aktywa trwałe a obrotowe

Istotne jest utrzymanie odpowiednich relacji

pomiędzy aktywami trwałymi i obrotowymi. Z

punktu widzenia zarządzania majątkiem

obrotowym ważne jest ażeby posiadana

wartość majątku obrotowego zapewniała

pełne wykorzystanie aktywów trwałych.

189


Ewidencja zakupu materiałów

Zakupywane materiały mogą być

ewidencjonowane według cen ich zakupu. Dla

podmiotów nie będących płatnikami VAT cena

zakupu powiększona jest o podatek od towarów

i usług (VAT). Dla płatników VAT cena zakupu

nie obejmuje podatku VAT.

190


Ewidencja towarów

Wytworzone w przedsiębiorstwie towary i

przeznaczone do sprzedaży ewidencjonowane

mogą być po koszcie własnym wytworzenia, lub

też po cenie ewidencyjnej dla danego

przedsiębiorstwa.

191


Zarządzanie materiałami i towarami

Zarządzanie materiałami i towarami jest

jednym z podstawowych zagadnień

efektywnego działania przedsiębiorstwa.

192


Środki pieniężne

Do posiadanych w przedsiębiorstwie środków

pieniężnych zalicza się krótkoterminowe aktywa

finansowe. Są to przeznaczone do obrotu

instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne

jednostki w celu ich zakupu i odsprzedaży.

193


Gospodarka pieniężna

Podstawą gospodarki pieniężnej jest posiadanie

odpowiednich dokumentów źródłowych w celu

dokonywania rozliczeń finansowych.

Przedsiębiorstwa mogą prowadzić gotówkowy

oraz obrót bezgotówkowy obrót pieniężny.

194


Analiza ekonomiczna

Analiza ekonomiczna pozwala określić celowość oraz ekonomiczną zasadność podejmowanych decyzji. Analiza ekonomiczna może być prowadzona w makro lub w mikroskali.

Analiza ekonomiczna dzieli się na analizę finansową i analizę techniczno-ekonomiczną.

195


Zakres czasowy analizy ekonomicznej

analiza retrospektywna,

analiza bieżąca,

analiza prospektywna.

196


Analiza retrospektywna

Obejmuje ocenę uzyskiwanych wyników w przeszłości. Wyniki przeprowadzanej analizy retrospektywnej mają za zadanie weryfikację słuszności podjętych decyzji w przeszłości. Powinny one być również wykorzystywane do oceny podejmowanych decyzji dotyczących przyszłości.

197


Analiza bieżąca

Dokonuje oceny przebiegu realizacji podjętych

decyzji. Ma ona na celu uchwycenie

negatywnych zdarzeń w celu dokonania

koniecznych korekt podejmowanych decyzji.

Zakres i trafność podejmowanych decyzji należy

głównie do menedżera finansowego

przedsiębiorstwa.

198


Analiza prospektywna

Analiza prospektywna ma za zadanie ocenę

przygotowywanych rozwiązań przed podjęciem

ostatecznych decyzji.

199


Analiza funkcjonalna

Przeprowadzana jest przez istniejące w przedsiębiorstwie komórki organizacyjne. Ich zadaniem jest uzyskanie odpowiedzi w zakresie funkcjonowania tych jednostek. Może ona dotyczyć zakresu i struktury sprzedaży, celowości i struktury ponoszonych kosztów bezpośrednich, wydajności technicznej oraz ekonomicznej maszyn itp. Ważna jest jednak ocena przeprowadzonych analiz funkcjonalnych przez kierownictwo zakładu.

200


Analiza kompleksowa

Jest to analiza całościowa, dotycząca określonej

komórki, działu lub całego przedsiębiorstwa.

Umożliwia ona uzyskanie odpowiedzi dotyczącej

funkcjonowania określonych komórek, jak

również działalności całego przedsiębiorstwa.

201


Analiza decyzyjna

Bardzo istotna i przydatna praktycznie jest

analiza decyzyjna. Pozwala ona na

przeprowadzanie analiz wycinkowych

związanych z podejmowaniem konkretnych

decyzji.

202


Analiza finansowa

Celem analizy finansowej jest określenie

wielkości ekonomicznych wyrażonych

wartościowo w pieniądzu i dotyczących stanu

majątkowego oraz ogólnej sytuacji finansowej

przedsiębiorstwa.

203


Analiza techniczno-ekonomiczna

Obejmuje główne wielkości ekonomiczne, wyrażone w jednostkach fizycznych. Mogą być one dodatkowo przeliczone na jednostki finansowe. Obejmuje ona analizę: uzyskanej produkcji, zatrudnienia, płac oraz wydajności pracy. Ponadto: ocena wyposażenia w aktywa trwałe, poziom zużycia aktywów obrotowych oraz rodzaj i zakres wprowadzanego postępu technicznego.

204


Zysk operacyjny

Konstrukcja tego miernika uniezależnia wynik

działalności operacyjnej podmiotu

gospodarczego od struktury finansowania jego

majątku. Nie uwzględnia informacji o źródłach

finansowania przedsiębiorstwa, jak również strat

i zysków nadzwyczajnych.

205


Marża brutto

Miernik ten może być wykorzystywany w rachunkowości zarządczej lub też w kalkulacjach poza księgowych. Jest ona kategorią zysku obliczoną jako różnica pomiędzy przychodem netto ze sprzedaży a ponoszonymi kosztami zmiennymi wytworzenia dóbr materialnych przeznaczonych na sprzedaż lub świadczonych usług.

206


Marża brutto (cd)

Rachunek marży brutto za podstawę przyjmuje podział kosztów całkowitych na koszty stałe i koszty zmienne. Koszty stałe rozumiane są jako koszty utrzymania pełnej zdolności produkcyjnej podmiotu gospodarczego. Koszty zmienne wiążą się z poziomem i strukturą wytwarzanych produktów lub usług.

207


Marża brutto (cd)

Marżę brutto obliczamy dla poszczególnych

wytwarzanych produktów lub świadczonych

odpłatnie usług. Marża brutto jest podstawowym

miernikiem wykorzystywanym w rachunkowości

zarządczej.

208


Zysk brutto

Całościowym miernikiem oceny finansowo-

ekonomicznej podmiotu gospodarczego jest

wynik na działalności gospodarczej. Wynik ten

jest sumą wyniku na działalności operacyjnej i

finansowej. Wynik na działalności gospodarczej

skorygowany o zyski i straty nadzwyczajne

nazywany jest zyskiem brutto.

209


Obliczanie wyników cząstkowych podmiotu gospodarczego

Działalność operacyjna

Przychody z działalności

podstawowej i pomocniczej

–Koszty

uzyskania przychodów

=Zysk na

działalności operacyjnej

Działalność finansowa

Przychody z działalności finansowej

–Koszty

działalności finansowej

=Wynik na


Zdarzenia losowe Zyski Nadzwyczajne –

Straty nadzwyczajne =

Wynik zdarzeń

losowych

210


Obliczanie wyniku finansowego (zysku brutto)

WFb =Wynik na

działalności operacyjnej

+Wynik na


+Wynik na

działalności nadzwyczajnej

Wynik na działalności gospodarczej

211


Obliczanie wyniku finansowego netto

Wynik finansowy brutto pomniejszony o naliczony podatek dochodowy jest wynikiem finansowym netto (zyskiem netto). Obliczamy go następująco:

WFn = WFb – Pd

gdzie:WFn – wynik finansowy netto,WFb – wynik finansowy brutto,Pd – podatek dochodowy.

212


4. Formy techniczne księgowości

213


Prowadzenie księgowości i jej organizacja.

214


Informatyka

215


Informatyka w rachunkowości

Po drugiej wojnie światowej, wraz z rozwojem informatyki, zaczęto wykorzystywać komputery również do prowadzenia ewidencji księgowej. Początkowo, w związku z ogromnym kosztem zakupu i eksploatacji komputerów na ich wprowadzenie mogły sobie pozwolić wyłącznie duże przedsiębiorstwa.


216


Początki informatyzacji rachunkowości

Historycznie najwcześniej wykorzystywano

komputery wyłącznie do automatyzacji prac

związanych z ewidencjonowaniem najbardziej

typowych i najczęściej powtarzających się

operacji, a przez to najbardziej pracochłonnych.


217


Rozwój rachunkowości skomputeryzowanej

Rozbudowanie programów ułatwiających prowadzenie ewidencji księgowej umożliwiło przetwarzanie danych liczbowych gromadzonych przez rachunkowość. Systemy księgowe umożliwiają obecnie przygotowywanie sprawozdań zarówno na potrzeby kierownictwa, jak i na potrzeby jednostek zewnętrznych.


218


Warianty rozwiązań rachunkowości skomputeryzowanej

najprostsze rozwiązania, usprawniające

prace związane z ewidencją księgową,

rozbudowane obejmujące analizę i

zarządzanie działalnością produkcyjną i

finansową przedsiębiorstwa.


219


Integracja obszarów działalności przedsiębiorstwa

Kolejny etap rozwoju systemów komputerowych to powiązanie księgowości i rachunkowości z pozostałymi obszarami działalności przedsiębiorstwa w zakresie: planowania produkcji, obsługi sprzedaży, ewidencji magazynowej i marketingu, itd.


220


Schemat zintegrowanego systemu wspomagającego zarządzanie (1)

221


Schemat zintegrowanego systemu wspomagającego zarządzanie (2)

222


Uwarunkowania informatyzacji rachunkowości

Zakres wykorzystania komputerów w

rachunkowości może zależeć od:

wielkości przedsiębiorstwa,

zaawansowania technicznego przedsiębiorstwia,

kwalifikacji pracowników.


223


Ograniczenia finansowe

Zaawansowanie technologicznie systemy

znajdują zastosowanie tylko w największych

jednostkach gospodarczych. Koszt

dostosowania zintegrowanych systemów

wspomagających podejmowanie decyzji jest

znaczący.

224


Zakres wykorzystania komputerów

Komputerowe systemy umożliwiają zintegrowane przetwarzanie danych księgowych w przedsiębiorstwie w zakresie: gromadzenie danych liczbowych ułatwionego dostępu do informacji księgowych, wspomagania podejmowania decyzji.


225


Zgodność z ustawą o rachunkowości

Ustawa o Rachunkowości daje możliwość

prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu

komputera. Jednostka, która decyduje się na

prowadzenie ksiąg rachunkowych przy użyciu

komputera zapisać ten fakt w dokumentacji

opisującej przyjęte zasady rachunkowości.


226


Treść dokumentacji opisującej zasady księgowości

Opis systemu przetwarzania danych, Opis systemu informatycznego, a w nim:

– wykaz programów, procedur lub funkcji,– opis algorytmów i parametrów oraz

programowych zasad ochrony danych,– określenie wersji oprogramowania i daty

rozpoczęcia jego eksploatacji.

227


Dokumenty objęte ochroną

Księgi rachunkowe, Dowody księgowe, Dokumenty inwentaryzacyjne, Sprawozdania finansowe, Dokumentacja księgowa opisująca

zasady i system rachunkowości oraz stosowany system ochrony danych.

228


Ochrona danych

Stosowanie odpornych na zagrożenia nośników, Dobór stosownych środków ochrony zewnętrznej, Systematyczne tworzenie rezerwowych kopii

zbiorów danych, Zapewnienie ochrony programów komputerowych

i danych systemu informatycznego, Stosowanie odpowiednich rozwiązań

programowych i organizacyjnych, chroniących przed nieupoważnionym dostępem lub zniszczeniem danych i dokumentów księgowych.

229


Wymogi wobec zapisu księgowego wprowadzonego do dziennika (1/2)

powinien posiadać automatycznie nadany

numer pozycji a także dane pozwalające

ustalić osobę odpowiedzialną za treść zapisu;

powinien zawierać procedury chroniące przed

zniszczeniem i modyfikacją zapisu,

230



powinien zapewniać automatyczną kontrolę ciągłości zapisów, przenoszenia obrotów i sald,

wydruki komputerowe muszą składać się z automatycznie numerowanych stron, z oznaczeniem pierwszej i ostatniej strony,

numery stron muszą być rejestrowane w sposób ciągły w roku obrotowym.

231


Źródła danych księgowych

Jeżeli ewidencja w księgach rachunkowych jest prowadzona przy użyciu komputera ustawa o rachunkowości dopuszcza traktowanie za równoważne z dowodami księgowymi dowody elektroniczne.

232


Elektroniczne dowody źródłowe (księgowe) Zapisy elektroniczne dokonane za

pośrednictwem urządzeń łączności, Komputerowe nośniki danych, Zapisy tworzone na podstawie

algorytmu przetwarzającego informacje już wcześniej zawarte w księgach rachunkowych.

233


Warunki uznania dowodów elektronicznych

Zapisy muszą zawierać trwale czytelną postać zgodną z treścią dowodów księgowych,

Możliwe jest stwierdzenie źródła pochodzenia zapisów oraz ustalenie osoby odpowiedzialnej za ich wprowadzenie,

Stosowana procedura zapewnia sprawdzenie poprawności przetworzenia danych,

Dane źródłowe są odpowiednio chronione w miejscu ich powstania.

234


Wymagane przez ustawę o rachunkowości księgi rachunkowe

dziennik,

księga główna,

księgi pomocnicze,

zestawienie obrotów i sald,

wykaz składników aktywów i pasywów

(inwentarz).

235


Księga główna i pomocnicza

Na kontach księgi głównej zapisy

dokonywane są na podstawie zapisów w

dzienniku, zgodnie z zasadą podwójnej

księgowości. Konta księgi pomocniczej służą

do uszczegółowienia zapisów na kontach

księgi głównej.

236


MRP (1/3)

W latach pięćdziesiątych XX wieku

wypracowano standard oprogramowania

nazwany skrótem MRP (Material

Requirements Planning), który tłumaczony jest

na język polski jako planowanie potrzeb

materiałowych przedsiębiorstwa.

237


MRP (2/3)

MRP jest zbiorem procesów pozwalającym na dokładną ewidencję materiałów, zapotrzebowania na materiały oraz możliwości i czasu realizacji zamówień na materiały. System automatycznie sprawdza stan magazynów i w przypadku niewystarczającego ich stanu w magazynie informuje o konieczności zamówienia.

238


MRP (3/3)

Dzięki MRP możliwa była ścisła koordynacja

dostaw materiałów zależnie od zapotrzebowania

na nie i w konsekwencji wprowadzenie dostaw

na czas (just in time).

239


MRP II (1/2)

W latach osiemdziesiątych XX wieku wypracowano nowy standard systemu wspomagającego zarządzanie produkcją i dystrybucją oznaczony skrótem MRP II (Manufacturing Resource Planning), tłumaczony na język polski jako planowanie zasobów produkcyjnych.

240


MRP II (2/2)

MRP II odpowiada za koordynację produkcji,

sprzedaży i finansów poprzez odpowiednie

planowanie i przydział konkretnych zasobów w

odpowiednim czasie.

241


ERP (1/3)

Systemy klasy ERP (Enterprise Resource Planning), czyli całościowe planowanie zasobów przedsiębiorstwa, uzupełniają wcześniejsze standardy o zarządzanie finansami, wchodząc w takie obszary zarządzania przedsiębiorstwem, jak rachunkowość zarządcza, cash flow, rachunek kosztów.

242


ERP (2/3)

Ważnym elementem systemów klasy ERP jest

planowanie działalności przedsiębiorstwa w

różnym horyzoncie czasowym, zarówno

planowania operacyjnego jak i strategicznego.

Ważną cechą tych systemów jest możliwość

zarządzania nawet rozległą siecią placówek.

243


ERP (3/3)

Systemy klasy ERP są zazwyczaj zbudowane z modułów, które mogą funkcjonować niezależnie od siebie, ale mogą również być ze sobą połączone. Moduły te zazwyczaj obejmują swoją funkcjonalnością poszczególne obszary działalności przedsiębiorstwa. Przykładowo może to być produkcja, finanse i rachunkowość, logistyka i obsługa personelu.

244


CRM (1/3)

Od współczesnych systemów oczekuje się możliwości rozpoznania i zrozumienia indywidualnych potrzeb każdego klienta. Zadania te mają realizować systemy zapewniające zarządzanie więzami z klientem, tzw. CRM (Customer Relationship Management).

245


CRM (2/3)

Systemy CRM umożliwiają dotarcie do potencjalnych odbiorców i pozwalają na lepsze poznanie potrzeb i oczekiwań klientów. Jest to możliwe poprzez zbieranie bardzo wielu informacji o klientach i wnioskowaniu na ich podstawie o oczekiwaniach i upodobaniach klienta. Pozwala to podtrzymywać kontakt z klientem

246


CRM (3/3)

Utrzymanie klienta jest pięciokrotnie tańsze niż pozyskanie nowego. Zwiększenie lojalności klientów o 5% może poprawić zyskowność sprzedaży od 25% nawet do 85%. Uogólniając można stwierdzić, że systemy ERP służą do minimalizacji kosztów, natomiast systemy CRM do maksymalizacji sprzedaży.

247


SCM (1/3)

Dynamizacja obrotu handlowego wymusi na

przedsiębiorstwach sprawniejsze działanie sieci

dostaw oraz dystrybucji. Dlatego też niezwykle

istotnym elementem najnowszych systemów

staje się zarządzanie łańcuchem dostaw, tzw.

SCM (Supply Chain Management).

248


SCM (2/3)

Systemy SCM mają zapewnić bardzo rzetelne

określenie poziomu produkcji poprzez informacje

zbierane od dystrybutorów oraz na podstawie

badań marketingowych. Poziom produkcji musi

być dostosowany do wielkości popytu na dane

dobra.

249


SCM (3/3)

Analitycy podkreślają, że optymalizacja dostaw,

zależnie od rzeczywistego zapotrzebowania

może zredukować koszty nawet o 50% łańcucha

dostaw.

250


Kierunki dalszego rozwoju informatyzacji przedsiębiorstw

Analitycy zwracają uwagę na fakt, że informatyzacja przedsiębiorstw będzie szła w kierunku coraz lepszego dostosowywania przygotowywanych programów komputerowych do potrzeb specyfiki działalności przedsiębiorstw oraz ich otoczenia zewnętrznego.

Finanse przedsiębiorstw

252


Metody oceny rentowności przedsiębiorstwa

Grupy wskaźników:

rentowności sprzedaży,

rentowności aktywów (majątku),

rentowności zaangażowanych kapitałów

własnych.

253


Wskaźnik zyskowności (rentowności) sprzedaży

Wskaźnik zyskowności lub rentowności

sprzedaży (Wzs), nazywany jest również

wskaźnikiem sprzedaży netto.

zyskowność sprzedaży (Wzs) =zysk netto

x 100sprzedaż netto

254


Przykład 1

Przedsiębiorstwo osiągnęło w 2001 roku przychody ze sprzedaży 170 000 zł a zysk netto wyniósł 15 675 zł. Natomiast w 2002 roku przychody ze sprzedaży wyniosły 220 000 zł, a zysk netto 23 579 zł.

w 2001 roku: Wzs =15 675

x 100 = 9,22170 000

w 2002 roku: Wzs =23 579

x 100 = 10,72 220 000

255


Wskaźnik zyskowności (rentowności) aktywów

Wskaźnik rentowności (zyskowności) aktywów (Wza) informuje o efektywności wykorzystania posiadanego majątku oraz wielkości zysku netto przypadającego na wartość zaangażowanego w przedsiębiorstwo majątku.

zyskowność aktywów (Wza) =zysk netto

x 100ogółem aktywa

256


Przykład 2

Przedsiębiorstwo z przykładu 1 dysponowało w 2001 roku aktywami o wartości 89 300 zł, natomiast w roku 2002 wartość aktywów przedsiębiorstwa wynosiła 102 900 zł. Wskaźnik zyskowności aktywów wyniósł:

w 2001 roku: Wza =15 675

x 100 = 17,5589 300

w 2002 roku: Wza =23 579

x 100 = 22,91102 900

257


Wskaźnik rentowności kapitałów własnych

Wskaźnik rentowności (zyskowności) kapitałów

własnych (Wzkw) pozwala na dokonanie oceny

ich wykorzystania w przedsiębiorstwie.

zyskowność kapitałów wł. (Wzkw) =zysk netto

x 100kapitały własne

258


Przykład 3

Kapitał własny w badanym przedsiębiorstwie wyniósł w 2001 roku 36 500 zł, natomiast w 2002 roku 49 574 zł. Wskaźnik zyskowności kapitałów własnych wyniósł:

w 2001 roku: Wzkw =15 675

x 100 = 42,9436 500

w 2002 roku: Wzkw =23 579

x 100 = 47,5649 574

259


Dźwignia kapitałowa

Dźwignia kapitałowa lub finansowa związana jest ze strukturą zaangażowanych kapitałów podmiotu gospodarczego. Chodzi o relacje w finansowaniu działalności firmy kapitałem własnym lub/i w części kapitałem obcym. Dźwignia finansowa jest to zmiana wartości zysku otrzymanego w wyniku zaangażowania kapitałów obcych.

260


Dźwignia kapitałowa (cd)

W pierwszej kolejności liczymy korygujemy zysk

netto o odsetki od zaciągniętych kredytów oraz

o podatek dochodowy przypadający na te

odsetki.

skorygowana zyskowność

aktywów (Sza) =

zysk netto + odsetki – podatekx 100aktywa ogółem

261


Dźwignia kapitałowa (cd)

W wyniku skorygowania zyskowności aktywów wpływ dźwigni finansowej (Df) można określić jako efektywność wykorzystania obcych kapitałów w celu poprawy zyskowności kapitałów własnych przedsiębiorstwa.

(Df) = zyskowność kapitałów własnych – Sza

262


Przykład 4

W badanym przedsiębiorstwie odsetki od zaciągniętych

kredytów i podatek dochodowy wyniosły:

Wyszczególnienie 2001 2002Zapłacone odsetki 2900 345040% podatku dochodowego 1160 1380

263


Rozwiązanie przykładu 4

Skorygowana zyskowność majątku przedstawia się następująco:

w 2001 roku: Szm =15 675 + 2 900 + 1160

x 100 = 22,1089 300

w 2002 roku: Szm =23 579 + 3450 +1380

x 100 = 27,61102 900

Dźwignia finansowa wyniosła: w 2001 roku: Df = 42,94 – 22,10 = 20,84

w 2002 roku: Df = 47,56 – 27,61 = 19,95

264


Planowanie

Planowanie można zdefiniować jako

przewidywanie warunków działania w

określonym horyzoncie czasowym, przez

wyznaczanie celów oraz niezbędnych środków i

sposobów ich realizacji.

265


Rodzaje planowania

Wyróżniamy planowanie:

operacyjne (krótkoterminowe),

strategiczne (długoterminowe).

266


Planowanie finansowe

Planowanie finansowe obejmuje następujące zagadnienia: planowanie poziomu i struktury zapotrzebowania na środki finansowe, niezbędne do realizacji przyjętych zadań, określenie najkorzystniejszych źródeł pozyskiwania kapitałów.

267


Główny cel zarządzania finansami

Głównym celem zarządzania finansami jest

wzrost wartości firmy. O wzroście wartości

podmiotu gospodarczego świadczy:

maksymalizacja nadwyżki finansowej,

zachowanie zdolności do terminowego

regulowania zobowiązań.

268


Zarządzanie kapitałem obrotowym

Zarządzanie kapitałem obrotowym polega na:

kształtowaniu wielkości i struktury aktywów

obrotowych w celu utrzymania płynności

finansowej podmiotu gospodarczego,

pozyskiwaniu kapitałów niezbędnych do

sfinansowania składników aktywów obrotowych.

269


Zarządzanie kapitałem obrotowym (cd)

Sprawne zarządzanie kapitałem obrotowym jest szczególnie istotne ze względu na:

powstanie i systematyczny wzrost konkurencji na rynku krajowym,

wchodzenie przedsiębiorstw na rynki zagraniczne,

wysoki koszt kapitałów obcych.

270


Strategia kształtowania wielkości i struktury aktywów obrotowych

Strategię kształtowania wielkości i struktury

aktywów obrotowych można realizować przy

pomocy następujących strategii:

konserwatywnej,

agresywnej,

umiarkowanej.

271


Strategia konserwatywna

Strategia konserwatywna charakteryzuje się

utrzymaniem relatywnie wysokich stanów

aktywów bieżących. Jest to strategia

wymagająca relatywnie wysokiego poziomu

aktywów obrotowych w podmiocie

gospodarczym.

272


Strategia agresywna

Strategia agresywna jest przeciwstawna do omawianej strategii konserwatywnej. Wyraża się w minimalizowaniu zapasów materiałowych i stanu środków pieniężnych. W ramach strategii agresywnej występuje wzrost ryzyka, spadek produkcji i sprzedaży, a także do minimum ogranicza się udzielanie kredytów kupieckich.

273


Strategia umiarkowana

Strategia umiarkowana jak sama nazwa

wskazuje jest strategią pośrednią pomiędzy

strategią konserwatywną a agresywną. Strategia

ta pozwala z jednej strony na minimalizację

ryzyka, a z drugiej na ponoszenie „racjonalnych”

kosztów od posiadanych aktywów obrotowych.

274


Strategia inwestowania

Strategia inwestowania obejmuje analizę, planowanie i realizację przedsięwzięć inwestycyjnych. Niezbędnym warunkiem podjęcia decyzji o modernizacji lub realizacji nowej inwestycji jest brak możliwości poprawy jakości produkcji, względnie rozszerzenie produkcji lub usług przy dotychczasowym poziomie posiadanych środków trwałych.

275


Informatyka w rachunkowości

Po drugiej wojnie światowej, wraz z rozwojem informatyki, zaczęto wykorzystywać komputery również do prowadzenia ewidencji księgowej. Początkowo, w związku z ogromnym kosztem zakupu i eksploatacji komputerów na ich wprowadzenie mogły sobie pozwolić wyłącznie duże przedsiębiorstwa.


276


Początki komputeryzacji

Historycznie najwcześniej wykorzystywano

komputery wyłącznie do automatyzacji prac

związanych z ewidencjonowaniem najbardziej

typowych i najczęściej powtarzających się

operacji, a przez to najbardziej pracochłonnych.


277


Rozwój rachunkowości skomputeryzowanej

Rozbudowanie programów ułatwiających prowadzenie ewidencji księgowej umożliwiło przetwarzanie danych liczbowych gromadzonych przez rachunkowość. Systemy księgowe umożliwiają przygotowywanie sprawozdań finansowych zarówno na potrzeby kierownictwa, jak i na potrzeby jednostek zewnętrznych.


278


Warianty rozwiązań rachunkowości skomputeryzowanej

najprostsze rozwiązania, usprawniające

prace związane z ewidencją księgową,

rozbudowane obejmujących analizę i

zarządzanie działalnością produkcyjną i

finansową przedsiębiorstwa.


279


Integracja obszarów działalności przedsiębiorstwa

Kolejny etap rozwoju systemów komputerowych to powiązanie księgowości i rachunkowości z pozostałymi obszarami działalności przedsiębiorstwa w zakresie: planowania produkcji, obsługi sprzedaży, ewidencji magazynowej i marketingu.


280


Uwarunkowania informatyzacji rachunkowości

Zakres wykorzystania komputera w

rachunkowości może zależeć od:

wielkości przedsiębiorstwa,

zaawansowania technicznego przedsiębiorstwia,

kwalifikacji pracowników.


281


Zakres wykorzystania komputerów

Komputerowe systemy umożliwiają zintegrowane przetwarzanie danych księgowych w przedsiębiorstwie w zakresie: gromadzenie danych liczbowych ułatwionego dostępu do informacji księgowych, wspomagania podejmowania decyzji.


282


Ograniczenia finansowe

Zaawansowanie technologicznie systemy

znajdują zastosowanie tylko w największych

jednostkach gospodarczych. Koszt

dostosowania zintegrowanych systemów

wspomagających podejmowanie decyzji jest

znaczący.

283


Zgodność z Ustawą o Rachunkowości

Ustawa o Rachunkowości daje możliwość

prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu

komputera. Jednostka, która decyduje się na

prowadzenie ksiąg rachunkowych przy użyciu

komputera zapisać ten fakt w dokumentacji

opisującej przyjęte zasady rachunkowości.


284



powinien posiadać automatycznie nadany

numer pozycji a także dane pozwalające

ustalić osobę odpowiedzialną za treść zapisu;

powinien zawierać procedury chroniące przed

zniszczeniem i modyfikacją zapisu,

285



powinien zapewniać automatyczną kontrolę ciągłości zapisów, przenoszenia obrotów i sald,

wydruki komputerowe muszą składać się z automatycznie numerowanych stron, z oznaczeniem pierwszej i ostatniej strony,

numery stron muszą być rejestrowane w sposób ciągły w roku obrotowym.

286


Źródła danych księgowych

Jeżeli ewidencja w księgach rachunkowych jest prowadzona przy użyciu komputera Ustawa o Rachunkowości dopuszcza traktowanie za równoważne z dowodami księgowymi zapisy automatyczne za pośrednictwem urządzeń łączności, komputerowych nośników danych lub tworzonych na podstawie algorytmu na podstawie informacji już zawartych w księgach.

287


Wymogi prawne wobec księgowości komputerowej (1/3)

zapisy księgowe muszą posiadać

trwałą czytelną postać zgodną z

treścią odpowiednich dowodów

księgowych,

288



konieczna jest możliwość

stwierdzenia źródła pochodzenia

zapisów księgowych oraz ustalenie

osoby odpowiedzialnej za ich

wprowadzenie,

289



wykorzystywana procedura musi

zapewnić możliwość sprawdzenia

poprawności przetworzenia danych

oraz ich kompletność w czasie

przechowywania.

290


Wymagane przez Ustawę o Rachunkowości księgi rachunkowe

dziennik,

księga główna,

księgi pomocnicze,

zestawienie obrotów i sald,

wykaz składników aktywów i pasywów

(inwentarz).

291


Księga główna i pomocnicza

Na kontach księgi głównej zapisy

dokonywane są na podstawie zapisów w

dzienniku, zgodnie z zasadą podwójnej

księgowości. Konta księgi pomocniczej służą

do uszczegółowienia zapisów na kontach

księgi głównej.

292


MRP (1/3)

W latach pięćdziesiątych XX wieku

wypracowano standard oprogramowania

nazwany skrótem MRP (Material

Requirements Planning), który tłumaczony jest

na język polski jako planowanie potrzeb

materiałowych przedsiębiorstwa.

293


MRP (2/3)

MRP jest zbiorem procesów pozwalającym na dokładną ewidencję materiałów, zapotrzebowania na materiały oraz możliwości i czasu realizacji zamówień na materiały. System automatycznie sprawdza stan magazynów i w przypadku niewystarczającego ich stanu w magazynie informuje o konieczności zamówienia.

294


MRP (3/3)

Dzięki MRP możliwa była ścisła koordynacja

dostaw materiałów zależnie od zapotrzebowania

na nie i w konsekwencji wprowadzenie dostaw

na czas (just in time).

295


MRP II (1/2)

W latach osiemdziesiątych XX wieku wypracowano nowy standard systemu wspomagającego zarządzanie produkcją i dystrybucją oznaczony skrótem MRP II (Manufacturing Resource Planning), tłumaczony na język polski jako planowanie zasobów produkcyjnych.

296


MRP II (2/2)

MRP II odpowiada za koordynację produkcji,

sprzedaży i finansów poprzez odpowiednie

planowanie i przydział konkretnych zasobów w

odpowiednim czasie.

297


ERP (1/3)

Systemy klasy ERP (Enterprise Resource Planning), czyli całościowe planowanie zasobów przedsiębiorstwa, uzupełniają wcześniejsze standardy o zarządzanie finansami, wchodząc w takie obszary zarządzania przedsiębiorstwem, jak rachunkowość zarządcza, cash flow, rachunek kosztów.

298


ERP (2/3)

Ważnym elementem systemów klasy ERP jest

planowanie działalności przedsiębiorstwa w

różnym horyzoncie czasowym, zarówno

planowania operacyjnego jak i strategicznego.

Ważną cechą tych systemów jest możliwość

zarządzania nawet rozległą siecią placówek.

299


ERP (3/3)

Systemy klasy ERP są zazwyczaj zbudowane z modułów, które mogą funkcjonować niezależnie od siebie, ale mogą również być ze sobą połączone. Moduły te zazwyczaj obejmują swoją funkcjonalnością poszczególne obszary działalności przedsiębiorstwa. Przykładowo może to być produkcja, finanse i rachunkowość, logistyka i obsługa personelu.

300


CRM (1/3)

Od współczesnych systemów oczekuje się możliwości rozpoznania i zrozumienia indywidualnych potrzeb każdego klienta. Zadania te mają realizować systemy zapewniające zarządzanie więzami z klientem, tzw. CRM (Customer Relationship Management).

301


CRM (2/3)

Systemy CRM umożliwiają dotarcie do potencjalnych odbiorców i pozwalają na lepsze poznanie potrzeb i oczekiwań klientów. Jest to możliwe poprzez zbieranie bardzo wielu informacji o klientach i wnioskowaniu na ich podstawie o oczekiwaniach i upodobaniach klienta. Pozwala to podtrzymywać kontakt z klientem

302


CRM (3/3)

Utrzymanie klienta jest pięciokrotnie tańsze niż pozyskanie nowego. Zwiększenie lojalności klientów o 5% może poprawić zyskowność sprzedaży od 25% nawet do 85%. Uogólniając można stwierdzić, że systemy ERP służą do minimalizacji kosztów, natomiast systemy CRM do maksymalizacji sprzedaży.

303


SCM (1/3)

Dynamizacja obrotu handlowego wymusi na

przedsiębiorstwach sprawniejsze działanie sieci

dostaw oraz dystrybucji. Dlatego też niezwykle

istotnym elementem najnowszych systemów

staje się zarządzanie łańcuchem dostaw, tzw.

SCM (Supply Chain Management).

304


SCM (2/3)

Systemy SCM mają zapewnić bardzo rzetelne

określenie poziomu produkcji poprzez informacje

zbierane od dystrybutorów oraz na podstawie

badań marketingowych. Poziom produkcji musi

być dostosowany do wielkości popytu na dane

dobra.

305


SCM (3/3)

Analitycy podkreślają, że optymalizacja dostaw,

zależnie od rzeczywistego zapotrzebowania

może zredukować koszty nawet o 50% łańcucha

dostaw.

306


Kierunki dalszego rozwoju informatyzacji przedsiębiorstw

Analitycy zwracają uwagę na fakt, że informatyzacja przedsiębiorstw będzie szła w kierunku coraz lepszego dostosowywania przygotowywanych programów komputerowych do potrzeb specyfiki działalności przedsiębiorstw oraz ich otoczenia zewnętrznego.

307


Czynnikami produkcji wg.Stepfena Covey’a

Zasoby finansowe

Zasoby rzeczowe

Zasoby ludzkie

Sytuacja ekonomiczna

firmy

Documents

Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych