Rachunkowość przerobowa(Throughput Accounting, TA)

dr Grzegorz Jokiel

(Throughput Accounting, TA) [E. Goldratt - lata 80.]

Oparta na RADYKALNYM wyodrębnieniu kosztów bezpośrednich tzw. kosztów całkowicie zmiennych (to praktycznie jedynie materiały)

Ze względu na rosnący udział kosztów pośrednich

Koszty pośrednie / bezpośrednie

Koszty stałe / zmienne

Miary efektywności TA

• PRZERÓB (Throughput, T) – tempo w jakim system generuje pieniądze przez sprzedaż

• INWESTYCJE/ INWENTARZ (Investment/ Inventory, I) – wszystkie pieniądze wydane przez system na zakup tego co zamierza sprzedać

• NAKŁADY OPERACYJNE (Operating Expenses, OE) – wszystkie pieniądze wydawane przez system na zamianę INWESTYCJI w PRZERÓB

PRZERÓB Tu = Pu – TVCu

Gdzie:

Tu (Throghput per unit) – przerób na jednostkę wyrobu

Pu (Price) – cena

TVC u(Totaln Variable Costs) – koszty całkowicie zmienne

PRZERÓB CAŁKOWITY

• Całkowity przerób na produkt w danym okresieTTp = Tu x qGdzie:Q (Quantity) – ilość wyrobu • Całkowity przerób firmy w danym okresie:∑ TTp

PrzykładTydzień/ Koszule Damskie MęskiePopyt tygodniowy (szt.) 120 120Cena sprzedaży(zł/szt.) 105 100Koszt surowca (zł/szt.) 45 50Czas krojenia (min.) 2 10Czas zszywania (min.) 15 10Sumaryczny czas obróbki (min.)

17 20

Koszt stały firmy(w tym płace np. stałe)

10 500 zł/tydzień

Proces produkcyjny

Do dyspozycji w tygodniu

Damskie 120 szt Męskie 120 szt

Krojenie 2 400 min. 240 min. 1 200 min.

Szycie 2 400 min. 1 800 min. 1 200 min.

Podstawowe ograniczenia wg TOC E. Goldratta

• Podstawowe ograniczenie zewnętrzne stanowi popyt• • Podstawowe ograniczenie wewnętrzne stanowi szycie

• 1) Sprawdzamy który produkt jest najbardziej rentowny• 2) Produkujemy go tyle ile wchłonie rynek• 3) Jeżeli na maszynach zostaną wolne moce

produkcyjne będziemy produkować wyrób mniej rentowny

Scenariusz 1.

tydzień Damskie120 szt.

Męskie60 szt.

Razem

Przychód 12 600 6 000 18 600Koszty materiału

5 400 3 000 8 400

Marża brutto 7 200 3 000 10 200Koszt ogólnozakładowy

- 10 500

Zysk - 300

Scenariusz 2.

tydzień Damskie80 szt.

Męskie120 szt.

Razem

Przychód 8 400 12 000 20 400Koszty materiału

3 600 6 000 9 600

Marża brutto 4 800 6 000 10 800Koszt ogólnozakładowy

- 10 500

Zysk + 300

Ale dlaczego??RCC (Capacity Constraint Resource)

WG wąskie gardłoTydzień /Koszule Damskie Męskie RazemPopyt tygodniowy (szt.) 120 120 XCena sprzedaży(zł/szt.) 105 100 XKoszt całkowicie zmienne TVC (zł/szt.) 45 50 XPrzerób na jednostkę produktu (zł/szt.) 60 50 XCzas zszywania WG (min.) 15 10 2 400Przerób na czas WG (zł/min.) 4 5Ilość sprzedawana w tygodniu (szt.) 80 120Przerób całkowity(zł./tydz.)

4 800 6 000 10 800

Koszt stały firmy(w tym płace np. stałe)

10 500 zł/tydzień

• NP = T – OE• ROI = (T – OE)/I• • • NP (net profit, zysk netto)• ROI (return of investment, zwrot z inwestycji)• RCC (capacity constraint resource) – WG wąskie gardło