RADY GMINY ŚWIDNICA UCHWAŁA NR XXXI/181/2016 gminy i ...mpzp.igeomap.pl/doc/zielonagora/swidnica/000.pdf · 1.2. Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

UCHWAŁA NR XXXI/181/2016RADY GMINY ŚWIDNICA

z dnia 29 grudnia 2016 r.

w sprawie uchwalenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. 2016 r., poz. 446, zm. poz. 1579) oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 778, zm. poz. 904, 961, 1250, 1579), uchwala, co następuje:

§ 1. 1. Uchwala się zmianę studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica, uchwalonego uchwałą Rady Gminy Świdnica Nr V/13/2000 z dnia 29 czerwca 2000 r., zmienionego uchwałami Rady Gminy Świdnica Nr VIII/29/11 z dnia 30 maja 2011 r., Nr XXXVI/207/13 z dnia 25 września 2013 r. oraz Nr XLIX/281/14 z dnia 28 sierpnia 2014 r., w obrębie Letnica, zwaną dalej zmianą studium.

2. Zmiana obejmuje tereny w granicach wykazanych na załączniku graficznym do niniejszej uchwały.

3. Integralnymi częściami uchwały są:

1) tekst ujednolicony studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy – załącznik Nr 1,

2) rysunek ujednolicony kierunków studium z wyróżnioną zmianą, będący załącznikiem graficznym, w skali 1:10000 – załącznik Nr 2.

§ 2. Pozostawia się bez zmian pozostałe elementy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica.

§ 3. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Świdnica.

§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega rozplakatowaniu na tablicy ogłoszeń w urzędzie gminy.

Przewodniczący Rady Gminy

Eliasz Madej

Id: B65F4B0B-6307-46E2-9759-8365F4377883. Podpisany Strona 1

WÓJT GMINY ŚWIDNICA WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE

GMINA ŚWIDNICA ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY

ZAŁĄCZNIK NR 1

Uchwalono uchwałą Rady Gminy Świdnica Nr XXXI/181/2016 z dnia 29 grudnia 2016r.

Świdnica 2016r.


ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ŚWIDNICA

2 JBPiP, 2000

UKŁAD CZĘŚCI TEKSTOWEJ WPROWADZENIE .................................................................................................................... 4

CZ. I UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ............................................. 5

1. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z WYKORZYSTANIEM WALORÓW POŁOŻENIA ........... 5

2. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ........ 6

2.1. Geomorfologia .................................................................................................................. 6

2.2. Geologia ........................................................................................................................... 7

2.3. Klimat ............................................................................................................................... 8

2.4. Zasoby wodne gminy...................................................................................................... 10

2.5. Lasy ............................................................................................................................... 11

2.6. Rolnicza przestrzeń produkcyjna .................................................................................... 14

2.7. Tereny i obiekty chronione.............................................................................................. 18

3. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA KULTUROWEGO............ 24

3.1. Rys historyczny regionu oraz osadnictwa ....................................................................... 24

3.2. Charakterystyka jednostek wiejskich .............................................................................. 25

3.3. Wykaz jednostek ujętych w rejestrze zabytków .............................................................. 28

3.4. Stanowiska archeologiczne ............................................................................................ 28

4. UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE I SPOŁECZNO - GOSPODARCZE .................... 28

4.1. Potencjał demograficzny ................................................................................................ 28

4.2. Lokalny rynek pracy ....................................................................................................... 30

4.3. Zatrudnienie w rolnictwie ................................................................................................ 31

4.4. Oświata rolnicza i wykształcenie..................................................................................... 33

4.5. Mieszkalnictwo ............................................................................................................... 34

4.6. Służba zdrowia ............................................................................................................... 35

4.7. Opieka społeczna ........................................................................................................... 36

4.8. Oświata i wychowanie .................................................................................................... 36

4.9. Kultura ............................................................................................................................ 37

4.10. Kultura fizyczna, sport, rekreacja i turystyka ................................................................. 38

4.11. Bezpieczeństwo ........................................................................................................... 39

5. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM GOSPODARKI .......................................... 39

5.1. Otoczenie biznesu w gminie ........................................................................................... 39

5.2. Grunty ............................................................................................................................ 40

5.3. Rolnictwo ........................................................................................................................ 41

5.4. Leśnictwo ....................................................................................................................... 45

5.5. Gospodarka łowiecka ..................................................................................................... 46

5.6. Struktura gospodarki gminy ............................................................................................ 47

5.7. Eksploatacja surowców mineralnych .............................................................................. 50

6. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z ROZWOJEM STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNEJ ................................................................................................................. 50

7. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM UKŁADU KOMUNIKACJI .......................... 52

7.1. Komunikacja drogowa. ................................................................................................... 52

7.1.1. Drogi krajowe ............................................................................................................. 52

7.1.2. Drogi wojewódzkie ..................................................................................................... 53

,7.1.3. Drogi powiatowe ....................................................................................................... 53

7.1.4. Drogi gminne ............................................................................................................. 54

7.2. Komunikacja kolejowa .................................................................................................... 55

7.3. Komunikacja zbiorowa .................................................................................................... 56

7.4. Komunikacja lotnicza ...................................................................................................... 57

8. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM SIECI URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ....................................................................................................................... 57

8.1. Zaopatrzenie w wodę ..................................................................................................... 57



JBPiP, 2000 3

8.2. Gospodarka ściekowa .................................................................................................... 58

8.3. Nieczystości stałe ........................................................................................................... 59

8.4. Ciepłownictwo i gazownictwo ......................................................................................... 59

8.5. Elektroenergetyka .......................................................................................................... 60

8.6. Telekomunikacja ............................................................................................................ 61

9. SYNTEZA UWARUNKOWAŃ ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH PROBLEMÓW ROZWOJU GMINY ....................................... 63

CZ. II KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ............................................................................... 65

1. CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ............................................................................. 65

2. ZASADY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ........................................................................ 65

3. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ............................................ 66

4. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO .................................................. 68

5. KIERUNKI ROZWOJU STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNEJ ORAZ ZASADY KSZTAŁTOWANIA ŁADU PRZESTRZENNEGO ..................................................... 69

5.1. Generalne zasady kształtowania struktury funkcjonalno – przestrzennej i ładu przestrzennego ..................................................................................................................... 69

5.2. Szczegółowe zasady kształtowania struktury funkcjonalno – przestrzennej, w tym kierunki rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej ...................................................................... 70

5.3. Kierunki rozwoju rolnictwa .............................................................................................. 74

5.4. Kierunki rozwoju przemysłu i działalności gospodarczej ................................................. 74

5.5. Kierunki rozwoju turystyki, wypoczynku i rekreacji .......................................................... 75

6. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU KOMUNIKACJI ............................. 76

7. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU SIECI I URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ...................................................................................... 77

7.1. Zaopatrzenie w wodę ..................................................................................................... 77

7.2. Odprowadzenie i unieszkodliwianie ścieków .................................................................. 78

7.3. Nieczystości stałe ........................................................................................................... 79

7.4. Gazownictwo .................................................................................................................. 79

7.5. Gospodarka cieplna ....................................................................................................... 79

7.6. Elektroenergetyka .......................................................................................................... 80

7.7. Telekomunikacja ............................................................................................................ 80

8. ZAŁOŻENIA AKTYWIZACJI GOSPODARCZEJ GMINY ..................................................... 81

CZ. III POLITYKA PRZESTRZENNA ...................................................................................................... 82

1. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ .................................................................................. 82

2. INSTRUMENTY WDRAŻANIA USTALEŃ STUDIUM .......................................................... 83

3. ZESTAWIENIE OBSZARÓW OBJĘTYCH OBOWIĄZKIEM OPRACOWANIA MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO .......................... 83

4. WNIOSKI DO STRATEGII I PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO ........................................................................................... 83

5. KIERUNKI ROZWOJU GMINY WYNIKAJĄCE Z PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO ........................................................ 84

6. ZASADY PROMOCJI ROZWOJU GMINY........................................................................... 85

UKŁAD CZĘŚCI GRAFICZNEJ Rys. nr 1 Uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe, w skali 1: 10 000 Rys. nr 2 Uwarunkowania rozwoju przestrzennego, w skali 1: 10 000 Rys. nr 3 Kierunki zagospodarowania przestrzennego, w skali 1: 10 000 ANEKS 1. WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH



4 JBPiP, 2000

I. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA 1.1. Uchwała Nr XXVII/151/16 Rady Gminy Świdnica z dnia 11 sierpnia 2016r. w sprawie

przyst ąpienia do sporz ądzania zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospo-darowania przestrzennego gminy Świdnica.

1.2. Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i z agospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016r. poz.778 ze zm.).

II. PRZEDMIOT I ZAKRES ZMIAN: Przedmiotem zmiany studium jest wyznaczenie terenów rozbudowy istniej ącego cmenta-rza w Letnicy oraz korekty skrzy żowania dróg powiatowych, obejmuj ących działki o nu-merach ewidencyjnych 340, 968/4, 968/3 (cz ęść) – obr ęb Letnica, wraz ze strefami ochronny sanitarnej 50m i 150m cmentarza.

WPROWADZENIE 1. Podstawami opracowania są: uchwała nr VI/28/97 Rady Gminy Świdnica z dnia 28 maja 1997 r. w sprawie przystąpienia do opracowania studium uwarunkowań i kierunków zagospoda-rowania przestrzennego gminy Świdnica oraz umowa nr 2/99 z dnia 13 stycznia 1999 r. zawarta pomiędzy Gminą Świdnica a Jeleniogórskim Biurem Planowania i Projektowania na wykonanie ww. opracowania. 2. Stosownie do przepisów nowej ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994 r., planowanie miejscowe obejmuje sporządzenie studium uwarunkowań i kierunków zagospoda-rowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W stu-dium określa się zasady rozwoju przestrzennego gminy z uwzględnieniem zarówno lokalnych jak i ponadlokalnych uwarunkowań, celów oraz kierunków polityki przestrzennej, w planie miej-scowym ustala się z kolei warunki zabudowy i użytkowania oraz zagospodarowania dla ściśle określonych terenów. Ustalenia zawarte w studium służą koordynacji przestrzennej rozwiązań zawartych w planach zagospodarowania przestrzennego, sporządzanych dla poszczególnych części gminy. Zgromadzony w studium zasób informacji może także służyć promocji gminy, spo-rządzaniu programów gospodarczych i inwestycyjnych, a także opracowaniu ofert inwestycyj-nych dla potencjalnych inwestorów, którzy będą uczestniczyć w rozwoju gospodarczym gminy. Studium uchwalone przez Radę Gminy uchwałą Nr V/13/2000 z dnia 29 czerwca 2000r., w for-mie uchwały zawierającej decyzje o charakterze strategicznym stanowi własne zobowiązanie władzy samorządowej. Studium nie będąc tzw. przepisem gminnym nie stanowi podstawy do wydania decyzji administracyjnych. Mogą one być wydawane wyłącznie na podstawie ustaleń zawartych w planach miejscowych, opracowanych dla całych jednostki lub ich części. Tekst studium oraz rysunek kierunków zostały opracowane w trybie starej ustawy z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym. 3. "Studium" składa się z trzech zasadniczych części: Część I Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Część II Kierunki zagospodarowania przestrzennego Część III Polityka przestrzenna Część I, II i III studium uzupełniają: Rys. nr 1 Uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe, w skali 1:10 000 Rys. nr 2 Uwarunkowania rozwoju przestrzennego, w skali 1:10 000 – z aneksem w zakresie uaktualnienia uwarunkowań dla terenu lądowiska i terenów sąsiednich. Rys. nr 3 Kierunki zagospodarowania przestrzennego, w skali 1:10 000 – rysunek ujednolicony.



JBPiP, 2000 5

Cz. I Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego 1. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z WYKORZYSTANIEM WALORÓW POŁOŻENIA 1. Gmina Świdnica leży na południowy zachód od Zielonej Góry, graniczy z gminami: Zielona Góra, Czerwieńsk, Dąbie, Nowogród Bobrzański. Położenie gminy w pobliżu Zielonej Góry, sprawia że jest ona obszarem tranzytowym, a jej dostępność komunikacyjna jest dobra. Siedzi-ba gminy, Świdnica jest oddalona od stolicy powiatu Zielonej Góry o 5 km i posiada z nią połą-czenie drogą krajową nr 275. Z siedzibami gmin sąsiednich posiada natomiast następujące po-łączenia drogowe: - z miejscowością Dąbie drogą krajową nr 275, odległość od miejscowości Świdnica 27 km, - z miejscowością Czerwieńsk drogą krajową nr 284, poprzez Zieloną Górę, odległość od

miejscowości Świdnica 18 km, - z miejscowością Nowogród Bobrzański, drogą krajową nr 284, odległość od miejscowości

Świdnica 14 km. Ze względu na położenie gminy znaczenie dróg krajowych nr 275 i 284 wzrośnie, będą one bo-wiem alternatywną w stosunku do autostrad płatnych, i zapewnią dostęp komunikacyjny w głąb kraju. 2. Gmina Świdnica zajmuje powierzchnię 16,1 km2, z czego 63% stanowią lasy. Gmina liczy 5032 osób i składa się z 11 sołectw, większości starych, historycznych wiosek. Zaludnienie na-leży do średnich w województwie i wynosi 31 osób na 1 km2. W Świdnicy mieszka ok. 30% ogólnej liczby mieszkańców gminy. Do największych miejscowości poza samą Świdnicą należą: Wilkanowo, Letnica i Koźla. Do najbardziej rozwojowych miejscowości należą Świdnica, Wilka-nowo, Letnica i Radomia. Dostępność wewnętrzna obszaru gminy jest jednolita, ponieważ układ osadniczy rozlokowany jest w miarę równomiernie. Do wszystkich jednostek osadniczych istnie-je dojazd poprzez drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe. 3. Gmina Świdnica posiada atrakcyjne położenie pod względem geograficznym – występują tu zróżnicowane formy rzeźby terenu takie jak: Wał Zielonogórski, Równina Kosierska i Pradolina Głogowsko – Barucka, w krajobrazie wyróżnia się malowniczy Wał Zielonogórski z najwyższym wzniesieniem Górą Wilkanowską. Z bogactwem środowiska przyrodniczego (lasy o różnych ka-tegoriach ochronności, cenne elementy przyrody nieożywionej i ożywionej) związane jest wystę-powanie licznych obiektów i obszarów objętych ochroną. Na terenie gminy występują również w dużej różnorodności zabytki kultury świeckiej (dwory, pałace) i sakralnej. Dotyczy to zarówno chronologii powstawania poszczególnych obiektów, reprezentowanych formacji stylistycznych jak i typów występującej tutaj architektury i sztuki. Położenie gminy w obszarze o szczególnych walorach przyrodniczo – krajobrazowych i kulturowych oraz dobrze rozwinięta sieć szlaków tury-stycznych sprzyja turystyce pieszej i rowerowej. Węzłem szlaków pieszych w gminie jest Góra Wilkanowska. Zbiegają się tu cztery szlaki: czerwony, czarny, zielony i niebieski. Szlaki te służą głównie mieszkańcom Zielonej Góry. Wycieczki sobotnie i niedzielne oraz spacery po Wale Zie-lonogórskim, szczególnie na Wieżę Wilkanowską są bardzo popularne wśród mieszkańców Zie-lonej Góry. 4. Na terenie gminy brak jest udokumentowanych surowców mineralnych, poza małym złożem kruszywa naturalnego w Świdnicy. W zakresie zaopatrzenia w sieci i urządzenia infrastruktury technicznej występują znaczne dysproporcje w poszczególnych jednostkach osadniczych. Nie występuje w gminie ani jedna wieś w pełni wyposażona w podstawowe media. Szczególnie nie-korzystnie przedstawia się sytuacja w zakresie gospodarki ściekowej, jedynie Drzonów i Rado-mia wyposażone są w sieć kanalizacyjną nie użytkowaną, również żadna wieś nie jest zgazyfi-kowana.



6 JBPiP, 2000

2. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 2.1. Geomorfologia 1. Gmina Świdnica położona jest na Wysoczyźnie Zielonogórskiej oraz częściowo w Pradolinie Głogowsko-Baruckiej (według podziału B. Krygowskiego). W obrębie gminy można wyróżnić następujące jednostki geomorfologiczne: 1 Wał Zielonogórski – zajmujący centralną część gminy; 2 Równinę Kosierską – położoną na północy; 3 Pradolinę Głogowsko-Barucką – położoną na południu. 2. Wał Zielonogórski przebiega ze wschodu na zachód. Na jego skłonach położonych jest więk-szość wsi gminy: Świdnica: Wilkanowo, Słone, Buchałów, Letnica, Grabowiec i Koźla. Wał Zie-lonogórski jest moreną czołową spiętrzoną, utworzoną prawdopodobnie w okresie zlodowacenia południowo – polskiego i środkowo -polskiego. Zlodowacenie północno – polskie (bałtyckie) do-tarło jedynie do północnych stoków Wału, ale go nie przekroczyło. Najwyższym wzniesieniem na Wale Zielonogórskim jest tzw. Góra Wilkanowska, o wysokości 220,81 m n.p.m. Wał wznosi się od 100 m do 220 m n.p.m. Na zachód od osiedla Letnica występuje obniżenie w Wale nazywane Bramą Letnicką. Dno tej Bramy położone jest w poziomie 85 – 87 m n.p.m., a spadek dna jest w kierunku południowym. Najniższą wysokość osiąga ona między torem kolejowym, a fermą byłe-go PGR. Zachodnia część Wału Zielonogórskiego znana jest również jako Wał Sterkowski, który położony jest między wsiami Koźla i Grabowiec. Powierzchnia Wału jest bardzo urozmaicona, występuje tu szereg wzniesień i dolinek. Na wychodniach utworów spoistych (pyły, iły, gliny) obserwuje się obniżenia, dolinki lub załomy terenu, a na wychodniach gruntów sypkich (piaski i żwiry) – wyniesienia. Część grzbietowa Wału jest lokalnym działem wodnym między Śląską Ochlą na południu i Zimną Wodą na północy. Na Wale występują dwa systemy dolin. Jeden sys-tem to doliny ze współcześnie czynnymi potokami, rozcinającymi Wał zgodnie z nachyleniem stoków. Drugi system to dolinki mniejszych rozmiarów, przeważnie suche, usytuowane prosto-padle do pierwszego systemu. Jest to system dolinek strukturalnych zależnych od budowy we-wnętrznej Wału. 3. Na południe od Wału Zielonogórskiego położony jest sandr. Szerokość sandru między Letnicą a Jędrzychowem wynosi 14 km. Sandr ten powstał w maksymalnym stadium zlodowacenia pół-nocno – polskiego (stadiale leszczyńskim). Na odcinku Świdnica – Ochla pokrywa osadów san-drowych jest niewielka, a miejscami ich brak. Niekiedy bezpośrednio pod powierzchnią terenu odsłaniają się iły trzeciorzędowe. 4. Na przedpolu lądolodu, między jego czołem a północnym skłonem Wału, powstały terasy ke-mowe zbudowane z piasków i żwirów. Terasy kemowe pokrywają bory sosnowe położone na północ od wsi Słone, Buchałów oraz w okolicach wsi Lipno. Można wyznaczyć co najmniej czte-ry poziomy terasów kemowych. Najwyższy poziom sięga rzędnej 130 m n.p.m., kolejny rzędnej 120 m n.p.m. Jest on usytuowany na wschód od Grabowca i na ogół przebiega równolegle do wyższego terasu. Niższy poziom terasu kemowego występuje na wysokości 112 m n.p.m. na wschód od Grabowca i na północ od Letnicy. Czwarty poziom o rzędnej 105 m n.p.m. występuje w Bramie Letnickiej. Jest to poziom erozyjny, który powstał w wyniku spływu wód z niecki wyto-piskowej w Trzebuli. 5. Równina Kosierska obejmuje północno-zachodni fragment gminy – okolice wsi Drzonów oraz obszar leśny na północny-zachód od wsi Lipno. Jest to teren równinny, miejscami podmokły. Miejscami spotyka się zagłębienia o charakterze niecek i kotlin (okolice Lubiatowa, Trzebuli), które to obniżenia obejmują również tereny gminy Świdnica. Powstały one w wyniku wytapiania się brył martwego lodu oraz działalności wód roztopowych lodowca.



JBPiP, 2000 7

6. Pradolina Głogowsko-Barucka obejmuje południowy fragment gminy – okolice wsi Piaski. Jest to teren płaski i miejscami podmokły, położony na rzędnej 76 – 80 m n.p.m. Spadek terenu jest w kierunku wschodnim. Obszar ten odwadniany jest przez rzekę Śląską Ochlę. 7. Według podziału J. Kondrackiego gmina Świdnica położona jest na terenie prowincji Niżu Środkoweuropejskiego, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego oraz Niziny Środkowo-polskiej, makroregionu Wzniesienia Zielonogórskiego i Niziny Środkowopolskiej oraz mezore-gionu: Wysoczyzny Czerwieńskej (okolice Drzonowa), Wału Zielonogórskiego (wsie: Wilkanowo, Słone, Buchałów, Świdnica, Letnica, Koźla, Grabowiec) i Obniżenia Nowosolskiego (Piaski). 8. Na terenie gminy brak jest szczególnie interesujących obiektów geomorfologicznych. Jedynie za taki obiekt można uznać Górę Wilkanowską, z której roztacza się rozległy widok na Pradolinę Głogowsko-Barucką i Wzgórza Dalkowskie.

2.2. Geologia 1. Podział na jednostki geologiczne jest w zasadzie taki sam jak na jednostki geomorfologiczne. Na terenie gminy można wyróżnić trzy niżej wymienione jednostki: 1 Wał Zielonogórski – położony centralnie; 2 Terasę Kemową – na północ od Wału; 3 Pradolinę Głogowsko-Barucką – na południu. 2. Wał Zielonogórski jest moreną czołową spiętrzoną. Jego długość wynosi 36 km, a szerokość ok. 6 km. Ciągnie się on od przełomowego odcinka Odry na wschodzie do doliny Bobru na za-chodzie. Gmina Świdnica obejmuje tylko jego mały fragment, w części środkowo-zachodniej. Zaburzenia glacitektoniczne Wału w rejonie Zielonej Góry sięgają do 130 m. Zaburzenia obej-mują również iły mioceńskie i węgle brunatne. Osady te miejscami występują blisko powierzchni i były eksploatowane przez kopalnie węgla brunatnego w Słonem do 1947 r. oraz przez cegiel-nię „Krośnieńska”, położoną między Zieloną Górą a Wilkanowem i cegielnię w Koźli. Iły trzecio-rzędowe w okolicach Świdnicy, czy Letnicy są wyniesione do wysokości 120 – 150 m n.p.m. W rejonie Bramy Letnickiej iły plioceńskie występują bezpośrednio pod glebą. Osady czwartorzę-dowe są zmiennej miąższości. Gliny zwałowe starszych zlodowaceń są zaburzone glacitekto-nicznie. Jedynie osady najmłodszego zlodowacenia nie zostały zaburzone. W utworach czwarto-rzędowych w obrębie Wału Zielonogórskiego obserwuje się bardzo dużą zmienność litologiczną, zarówno w profilu pionowym, jak też w rozprzestrzenieniu poziomym, co wynika ze zmiennych warunków sedymentacji.

3. Terasa kemowa jest zbudowana od powierzchni przez utwory piaszczysto-żwirowe o bardzo zmiennej miąższości od kilku do 20 – 50 m. Są to piaski ostatniego zlodowacenia. Pod tymi osadami występują gliny morenowe, iły zastoiskowe i mułki trzeciorzędowe, niekiedy zaburzone glacitektonicznie. W strefie przylegającej do Wału Zielonogórskiego miąższość osadów gliniasto-ilastych dochodzi do 40 m i maleje w miarę oddalania się od niego. U podnóża Wału osady kompleksu gliniastego zalegają z reguły na zaburzonym glacitektonicznie trzeciorzędzie. Przy przesuwaniu się w kierunku północnym miąższość osadów gliniasto-pyłowych maleje, bądź za-nika zupełnie, a w podłożu pojawia się dość regularna warstwa osadów fluwioglacjalnych. Zale-gają tu gliny morenowe starszego zlodowacenia, o miąższości od kilku do kilkudziesięciu me-trów, które leżą wprost na osadach trzeciorzędowych. W kierunku południowo-zachodnim (do Drzonowa) większe rozprzestrzenienie posiada drugi poziom osadów piaszczysto-żwirowych. Na północ od Drzonowa i Radomii występują pagórki kemowe powstałe w wyniku topnienia mar-twego lodu.



8 JBPiP, 2000

4. Terasa sandrowa występuje na południe od Wału Zielonogórskiego. Na odcinku od Ochli do Letnicy ma przeważnie charakter erozyjny, odsłaniając w wielu miejscach osady trzeciorzędowe (Świdnica). W rejonie Letnicy na niewielkim odcinku pojawiają się osady piaszczysto-żwirowe o maksymalnej miąższości do 7 m. Również charakter erozyjny ma terasa sandrowa na odcinku Koźla – Bogaczów.

5. Pradolina Głogowsko-Barucka jest płaskim obszarem, wypełnionym osadami piaszczysto-żwirowymi zalegającymi na trzeciorzędowych osadach ilasto-pylastych. Miąższość warstwy piaszczystej wynosi od 5 do 25 m, przeciętnie 15 m. Na powierzchni występują na łąkach rudy darniowe, na terenach zalesionych wydmy, a lepsze grunty powstały na madach i namułach. 6. Na terenie gminy brak jest większych udokumentowanych złóż surowców mineralnych. Udo-kumentowane jest jedynie małe złoże kruszywa naturalnego w Świdnicy. W 1997 r. firmie „El-sta”, reprezentowanej przez p. Elżbietę Łuczak (Świdnica, ul. Polna), została udzielona koncesja na wydobywanie kruszywa naturalnego metodą odkrywkową na działce 680/12. Obszar górniczy obejmuje powierzchnię 7 143 m2, a teren górniczy 12 716 m2. Ważność koncesji upływa z dniem 20 lipca 2000 r. Ponadto penetracyjne wiercenia w poszukiwaniu kruszywa były prowadzone w okolicach wsi: Świdnica, Słone, Grabowiec i Letnica, ale nie udokumentowano żadnych zasobów. Za perspek-tywiczny obszar uważa się rejon między Grabowcem, a Leśniowem Wielkim. Są to tereny leśne Nadleśnictwa Zielona Góra.

7. Węgiel brunatny w kopalni Słone wydobywano do 1947 r. Zaprzestano jego dalszej eksploat-acji ze względu na nierentowność. Miąższość pokładu węgla wahała się w granicach 3 – 5 m. Złoże nie jest zbadane, a zasoby węgla nie są ustalone. Jest ono zaburzone glacitektonicznie, a eksploatowano tylko jego górne partie metodą podziemną. Po eksploatacji pozostały liczne wy-robiska, obecnie wypełnione wodą. 2.3. Klimat 1. Gmina leży w strefie przejściowej, objętej wpływami Atlantyku jak i Eurazji. Ze względu na położenie gminy przy zachodnim skraju Polski uwydatniają się tu także wpływy oceaniczne. Gmina Świdnica położona jest na terenie XI krainy Wału Zielonogórskiego i IX krainy Pasa Pra-dolin Południowych (okolice wsi Piaski). (Prawdziwiec, Koźmiński, 1972 r. Agroklimat wojewódz-twa zielonogórskiego, Zielona Góra). 2. W związku ze znacznym wzniesieniem Wału Zielonogórskiego, klimat jest tu chłodniejszy od klimatu otaczających go pradolin. Występują tu największe opady atmosferyczne, zwłaszcza w okresie od kwietnia do września. Wcześniej pojawia się tu zima i występuje największa liczba dni z pokrywą śnieżną. Kraina ta jest najbardziej uprzywilejowaną pod względem amplitud śred-nich dobowych (wynoszą tylko 9 – 10 0C) i bardzo małego zagrożenia przez przymrozki. Przy-mrozki na Wale Zielonogórskim zanikają średnio między 15 – 20 kwietnia. Występuje tu również najmniejsza częstość okresów bezopadowych. W krainie IX Pasa Pradolin Południowych wystę-pują nieco wyższe temperatury, w lecie (VI – VIII) – średnio 0,1-0,2 0C, wyższe amplitudy dobo-we (11-12 0C), większa liczba dni z przymrozkami (średnio 5 dni więcej), a ostatnie przymrozki wiosenne występują średnio do 30 kwietnia. Zasadnicza różnica występuje w opadach atmosfe-rycznych, gdyż w Pradolinie są one niższe w okresie IV – IX o średnio ok. 40 mm. 3. Dla charakterystyki klimatu gminy Świdnica posłużono się danymi ze stacji klimatycznej w Zielonej Górze, gdzie są prowadzone obserwacje całodobowe. Średnia temperatura wieloletnia dla lat 1951-1990 wynosiła 8,30C. Wahania temperatury między poszczególnymi miesiącami są jednak znaczne. Najwyższa średnia roczna temperatura, po wojnie, wystąpiła w 1989 r. i wyno-



JBPiP, 2000 9

siła 9,80C. W całym okresie obserwacji najwyższa średnia była w 1934 r. (100C). Najchłodniej-szym rokiem był rok 1949 ze średnią temperaturą roczną 6,10C. Spośród 106 lat obserwacji naj-cieplejszy był lipiec 1994 r. ze średnią temperaturą 22,90C. Maksymalna temperatura w okresie powojennym wystąpiła 1 sierpnia 1994 r. Wynosiła ona wtedy 36,80C. Najwyższa temperatura w okresie obserwacji wystąpiła 19 sierpnia 1992 roku i wynosiła 38,90C. Najzimniej natomiast było 10 lutego 1929 r. kiedy to temperatura spadła do –30,20C, a po ostatniej wojnie – 9 lutego 1956 r.: -29,50C. Najmroźniejsza zima była w latach 1939/40 o średniej temperaturze –22,70C, a naj-dłuższa w latach 1995/96, która trwała 124 dni.

Tab. nr 1. Charakterystyczne dane dla dwóch krain klimatycznych, w których położona jest gmi-na Świdnica (z lat 1951-65)

Lp. Elementy klimatyczne Wał Zielonogórski Pradolina Głogowsko -Barucka

1. Temperatura roczna 8,0-8,10C 8,1-8,20C 2. Temperatura okresu V-VII 15,6-15,70C 15,7-15,90C 3. Temperatura okresu IV-IX 14,3-14,40C 14,3-14,40C 4. Amplitudy dobowe temp. okresu V-VII 9-100 11-120 5. Liczba dni gorących w roku (temp.>250C) 30-32 32-34 6. Data ostatniego przymrozku wiosennego 15-20 IV 20-30 IV 7. Liczba dni z przymrozkami w okresie IV-X 5-10 10-15 9. Liczba dni mroźnych w roku (temp. max poniżej

00C. 35-38 29-32

4. Kraina pradolin południowych charakteryzuje się najcieplejszym klimatem w województwie, występuje tu największa liczba dni gorących - średnio 36 i najdłużej trwające lato ok. 99 dni. Wiosenne przymrozki znikają najwcześniej na Wale Zielonogórskim przed 20.VI; w obniżeniach i na terenie pradolin utrzymują się średnio do 30.VI; natomiast przymrozki jesienne pojawiają się w odwrotnej kolejności tj. najwcześniej w niższych partiach gminy ok. 10-15 X, najpóźniej na wyniesieniach Wału Zielonogórskiego ok. 25-30 X. Okres bezprzymrozkowy jest znacznie zróż-nicowany i trwa od 160 do 195 dni. 5. Średnie opady gminy Świdnica szacuje się na 650 mm. Największe opady atmosferyczne występują na Wale Zielonogórskim, a najniższe w obniżeniu Pradoliny w okresie IV – IX o śred-nio ok. 40 mm. Największe ilości opadu występują w miesiącu lipcu, najniższe w miesiącach zimowych. Opady w miesiącach IV-IX stanowią ok. 60% rocznego opadu. Tab. nr 2 Średnie sumy opadów dla okresów 1892-1930 dla miejscowości Buchałów według W. Wiszniewskiego, dane z roku 1953.

Miesi ące I II III IV V VI VI VIII IX X XI XII IV-IX Rok

Buchałów gm. Świd-nica

52 40 46 47 59 73 88 74 62 52 48 46 403 687



10 JBPiP, 2000

2.4. Zasoby wodne gminy 1. Główną rzeką gminy jest odcinek górny Śląskiej Ochli, która ma swoje źródła na terenie Wału Zielonogórskiego koło wsi Letnica. Długość kanałów podstawowych na terenie gminy wynosi 17,8 km, z tego: - rzeka Śląska Ochla – 8,9 km; - kanał Wodna – 9,2 km; - kanał Jarosz – 4,1 km; - kanał Polny – 4,5 km. Pozostałe cieki są to rowy odwadniające fragmenty terenów leśnych lub łąk. Na kanale Wodna wybudowano urządzenie piętrzące, w celu retencji korytowej wody. Szacuje się, że na skutek podpiętrzenia można w korycie kanału zmagazynować około 1500 m3 wody, która metodą podsiąku nawadnia okoliczne łąki. Według sprawozdań GUS na terenie gminy jest 28 zbiorników wodnych małej retencji, z tego 15 stawów rybnych, 9 zbiorników retencyjnych i 4 zbiorniki przeciwpożarowe. 2. Na terenie gminy występują dwie zlewnie. Główną zlewnią jest Śląska Ochla, do której spły-wają wszystkie cieki ze środkowej i południowej części gminy. Zbiera ona głównie wody spływa-jące z południowych i zachodnich stoków Wału Zielonogórskiego i Bramy Letnickiej. Okolice wsi Grabowiec nie odwadnia żaden ciek. Natomiast w okolicach wsi Wilkanowo, Słone i Buchałów (północne stoki Wału Zielonogórskiego) występują małe rowy, których wody wsiąkają w piaski terasy kemowej. W okolicach wsi Drzonów i Lipno znajdują się źródła cieków, które spływają ku północnemu zachodowi do Młynówki Kosierskiej. Przez gminę przebiega więc wododział między Odrą i Bobrem. 3. Na terenie gminy nie występują zjawiska powodziowe. Mogą zdarzać się tzw. powodzie lokal-ne, wywołane gwałtownymi opadami atmosferycznymi. Szczególnie tego typu zjawiska mogą wystąpić w Świdnicy, która zbudowana jest wzdłuż potoku spływającego z Wału Zielonogórskie-go.

4. Na terenie gminy Świdnica wyróżniamy następujące regiony hydrologiczne: 1 Wał Zielonogórski; 2 Terasę kemową; 3 Pradolinę Głogowsko-Barucką. 5. Na terenie Wału Zielonogórskiego występują elewacyjne zbiorniki wód podziemnych. Prze-ważnie są one usytuowane w synklinach glacitektonicznych, wypełnionych osadami piaszczysto-żwirowymi. Zasoby takich zbiorników są ograniczone. Zaopatrzenie w wodę wsi położonych na Wale odbywa się często z ujęć - źródeł (np. Letnica), z rynny wypełnionej piaskami (np. Koźla) oraz ze zbiorników elewacyjnych (Wilkanowo, Świdnica). W strefie terasy kemowej woda pod-ziemna przeważnie znajduje się w strefie górnych piasków np. w Drzonowie, gdzie wodę o zwierciadle swobodnym nawiercono na głębokości 14,5 m. 6. Najważniejszy zbiornik wodny znajduje się w Pradolinie Głogowsko-Baruckiej. Znajduje się tu Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 301. Długość zbiornika wynosi ok. 60 km, a szerokość 2-6 km. Osady wodonośne tworzy seria piaszczysta z przewarstwieniami mułków, w spągu lokal-nie występują piaski gruboziarniste i żwiry. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi 15-80 m, średnio 20-25 m. Zwierciadło wody jest swobodne. W nadkładzie brak jest warstwy izolacyjnej. Występują tu piaski i mułki rzeczne, lokalnie piaski wydmowe i namuły. Podłoże zbiornika wodo-nośnego tworzą iły trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Zbiornik jest zasilany między innymi przez wody powierzchniowe Śląskiej Ochli i jej dopływów: Jarosza, Wodnej, kanału Polnego i innych. Dlatego też bardzo ważnym jest aby nie odprowadzać nieoczyszczonych ścieków komunalnych i



JBPiP, 2000 11

przemysłowych do rzeki Śląska Ochla i jej dopływów, gdyż grozi to zanieczyszczeniem wód podziemnych. Lustro wody we wsi Piaski występuje już na głębokości 2 m.

7. Rzeka Śląska Ochla ma długość 38 km. W gminie Świdnica znajduje się źródłowy odcinek rzeki o długości 8,9 km. Prowadzone badania wykazały, że odcinek ten pod względem parame-trów fizyko-chemicznych należy do II klasy czystości, a pod względem bakteriologicznym do III klasy. Głównym źródłem zanieczyszczeń są ścieki sanitarne, pochodzące głównie ze wsi: Świd-nica, Letnica, Koźla, Piaski. Badania chemizmu wód w studni we wsi Piaski wykazały, że wody są znacznie zanieczyszczone związkami azotowymi, które klasyfikują te wody do III klasy czystości. Jest to spowodowane przez nieoczyszczone ścieki bytowo-gospodarcze oraz nielegalne wylewiska ścieków i wysypi-ska odpadów. 2.5. Lasy 1. Według regionizacji opartej na kryteriach przyrodniczo-leśnych obszar gminy położony jest w III Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej, w 6 Dzielnicy Pojezierza Lubuskiego. Typy siedliskowe lasu wykształcone w zależności od pochodzenia geologicznego, warunków glebowych i wodnych na obszarach leśnych gminy przedstawia poniższe zestawienie. Tab. nr 3. Typy siedliskowe lasu Typ lasu Powierzchnia Struktura Bór suchy 1222,91 ha 12,4 % Bór świeży 6054,89 ha 61,4 % Bór wilgotny 118,34 ha 1,2 % Bór mieszany świeży 1607,40 ha 16,3 % Bór mieszany wilgotny 147, 92 ha 1,5 % Las mieszany świeży 305,70 ha 3,1 % Las mieszany wilgotny 187,37 ha 1,9 % Las świeży 49,31 ha 0,5 % Las wilgotny 78,89 ha 0,8 % Oles 29,58 ha 0,3 % Oles jesionowy 59,17 ha 0,6 % Razem grunty zalesione i nie zalesione 9 861,38 ha 100,0 % Grunty związane z gospodarką leśną 317,55 ha Ogółem lasy 10 178,93 ha 2. Zestawienie drzewostanów według gatunków panujących przedstawia się następująco:

- Sosna zwyczajna (Pinus silvestris) - 9072,47 ha - 92,0 % - Modrzew europejski (Larix decidua) - 9,86 ha - 0,1 % - Świerk pospolity (Picea excelsa) - 49,31 ha - 0,5 % - Buk zwyczajny (Fagus silvatica) - 2,80 ha - ---- -- - Dęby (Quercus robur, Quercus -138,06 ha - 1,4 % sessilis, Quercus rubra) - Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) - 29,58 ha - 0,3 % - Brzoza brodawkowata (Betula vevrucosa) - 453,62 ha - 4,6 % - Olsza czarna (Alnus glutinosa) - 98,61 ha - 1,0 % - Topola osika (Populus tremula) - 7,07 ha - 0,1 % Razem - 9861,38 ha - 100,0 % Grunty związane z gospodarką leśną - 317,55 ha Ogółem lasy - 10178,93 ha



12 JBPiP, 2000

3. Najliczniejszym i najważniejszym gospodarczo gatunkiem na terenie gminy jest sosna, która zajmuje 92 % powierzchni leśnej. Jako gatunek główny występuje bez wyjątku na wszystkich siedliskach na mniejszej lub większej powierzchni. Na siedliskach borowych tworzy przeważnie drzewostany jednogatunkowe najczęściej bezpodszytowe, a na siedliskach żyźniejszych w większości z dobrze rozwiniętą warstwą podszytów. Jakość techniczna tych drzewostanów jest zróżnicowana. Zdecydowanie najsłabsze pod względem jakości technicznej są drzewostany na typie siedliskowym boru suchego oraz na zniekształconych borach świeżych. Występujące tu drzewostany charakteryzują się często słabym przyrostem masy, zbieżystością i sękatymi strza-łami. Drzewostany o dobrej jakości technicznej zajmują siedliska żyźniejszych borów świeżych, borów mieszanych świeżych, gdzie sosna tworzy drzewostany I-III bonitacji o gonnych i dobrze oczyszczających się strzałach. Sosna tworzy jednowiekowe drzewostany lite na dużych po-wierzchniach. Na siedliskach żyźniejszych występuje często z udziałem innych gatunków, głów-nie brzozy, dęba oraz akcji. Uwzględniając warunki siedliskowe na omawianym terenie, sosna nadal pozostanie głównym gatunkiem produkcyjnym. Drzewostany innych gatunków występują na niewielkich powierzchniach. Iglaste (modrzew i świerk) 0,6 % powierzchni leśnej, liściaste łącznie 7,4 %, z tego brzoza, dąb łącznie o dość znacznym znaczeniu gospodarczym. 4. Struktura wiekowa lasów wg powierzchni i zapasu przedstawienia się następująco: - drzewostany poniżej 40-lat - 4394,22 ha - 390650 m3 - drzewostany 41-80-lat - 3265,79 ha - 658050 m3 - drzewostany powyżej 80-lat - 2065,93 ha - 419900 m3 - razem powierzchnia zalesiona - 9725,94 ha - 1486600 m3

- pow. leśna nie zalesiona - 135,44 ha - pow. gruntów związanych - 317,55 ha z gospodarką leśną Ogółem lasy - 10 178,93 ha - 1 468 600 m3 W strukturze wiekowej zdecydowanie przeważają drzewostany młode, poniżej 40-l – 45,2% po-wierzchni leśnej zalesionej. Drzewostany 41- do 80 – lat zajmują 21,2 % tej powierzchni. Przeciętna zasobność drzewostanów w gminie Świdnica wynosi 151 m3/ha, przeciętny wiek 53-lata, a przeciętny przyrost 2,85 m3/ha. 5. Podział powierzchni leśnej na kategorie ochronności ustalony został dla lasów skarbu Pań-stwa pozostających w zarządzie Lasów Państwowych właściwymi Zarządzeniami MOSZNiL, i tak: a). Dla Nadleśnictwa Krzystkowice Zarządzeniem nr 153 z dnia 13 września 1996r. b). Dla Nadleśnictwa Zielona Góra Zarządzeniem nr 191, z dnia 31.12.1997r. c). Dla Nadleśnictwa Nowa Sól – obowiązują Kategorie ochronności ustalone w operacie według stanu 01.01.1991r.; w lasach obrębu leśnego Niwiska na terenie Gminy Świdnica nie wyodręb-niono lasów ochronnych. Podział na kategorie ochronności przedstawia się następująco: 1. Lasy wodochronne – 10 ha, lasy położone wzdłuż kanału Młynówka Kosierska. 2. Lasy ochronne wokół Zielonej Góry – 5631 ha, lasy w odległości do 10 km od granic admi-

nistracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców. Ochrona lasu w strefie wypo-czynku ludności miasta Zielona Góra.

3. Lasy o podwójnej kategorii ochronności, łącznie – 696 ha, to: - 318 ha, lasy wodochronne położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra,



JBPiP, 2000 13

- 24 ha, lasy wodochronne w strefie ujęć wody położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra,

- 325 ha, lasy na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych (GPW-glebowa powierzchnia wzorcowa) położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra,

- 29 ha, lasy stanowiące ostoje zwierząt chronionych (bocian czarny) położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra.

4. Lasy o potrójnej kategorii ochronności - 20 ha, lasy stanowiące ostoje zwierząt chronionych (bocian czarny), będące jednocześnie lasami wodochronnymi, położonymi w strefie wypo-czynku ludności miasta Zielona Góra (ww. kategorie ochronności dotyczą tylko obrębu le-śnego Wilkanowo Nadleśnictwa Zielona Góra).

Na terenie pozostałych dwóch obrębów leśnych: Bogaczów i Niwiska lasów ochronnych nie wy-odrębniono. Ogółem na terenie Gminy Świdnica występują lasy charakteryzujące się następują-cą strukturą: Tab. nr 4. Struktura lasów

Struktura lasów Powie rzchnia w ha Struktura Lasy ochronne 6.347 62,4% Lasy gospodarcze 3.514 34,5% Grunty związane z gospodarką leśną 318 3,1% Ogółem 10.179 100,0%

Lasy o powierzchni 156 ha położone na terenie obrębu leśnego Niwiska, Nadleśnictwa Nowa Sól zaliczone zostały do I strefy uszkodzeń przemysłowych. Strefy tej nie zalicza się do lasów ochronnych. 6. Na terenie lasów Gminy Świdnica realizowane są następujące formy ochrony przyrody (dot. obrębu leśnego Wilkanowo): - lasy o nadzwyczajnym bogactwie florystycznym i strukturalnym łącznie – 200ha, - lasy na siedliskach wydmowych – łącznie na 10ha, - lasy na siedliskach wilgotnych, terenach źródliskowych (patrz lasy wodochronne obrębu le-śnego Wilkanowo),

- stanowiska zwierząt chronionych (gniazda bociana czarnego), - stanowiska roślin chronionych (stanowiska widłaka spłaszczonego, widłaka goździstego, pa-

proci i porostów nadrzewnych, - użytki ekologiczne: „Dereniówka” nr rej. 19 (0,66 ha), „Dober” nr rej. 20 (0,92 ha), - pomniki przyrody, - kępy, grupy i pojedyncze stare drzewa chronione przed wyrębem oraz park w Buchałowie

występujące na terenie obszaru leśnego Wilkanowo w okolicy miejscowości: Świdnica, Wil-kanowo, Słone, Buchałów, Letnica, Piaski.

Na terenach obrębów leśnych Bogaczów i Niwiska zlokalizowano tylko ekosystemy leśne na siedliskach wilgotnych, podmokłych i wzdłuż cieków wodnych i tak: - obręb Bogaczów, na powierzchni ok. 100 ha, - obręb Niwiska, na powierzchni ok. 60 ha.

7. Lasy położone na obszarze Gminy Świdnica należy zaliczyć do silnie narażonych ze strony czynników przyrody ożywionej i nieożywionej. Przewaga ubogich siedlisk zajmowanych przez lasy, w przeważającej powierzchni jednogatunkowy skład drzewostanów sprawiają, że lasy te znajdują się w sytuacji stałego zagrożenia stanu zdrowotnego. Szczególną rolę odgrywają tu czynniki abiotyczne, takie jak huragany, które w okresach jesienno-zimowych często wyrządzają szkody (1984,1985,1988). Dość duże rozproszenie tych szkód w terenie (witrołomy, wywroty) powoduje duże trudności z porządkowaniem sanitarnym lasu. Inne czynniki abiotyczne to waha-



14 JBPiP, 2000

nia poziomu wód gruntowych. Lata susz powodują przemieszczanie się wód gruntowych poza zasięg korzeni drzew (1982,1992). Drzewa w obronie przed nadmierną transpiracją zrzucały przedwcześnie część ulistnienia (np. brzoza część ulistnienia zrzuciła już w lipcu 1992 r., a so-sna jesienią tego roku miała zaledwie 1 rocznik igliwia). Do czynników biotycznych zaliczamy: gradacje szkodliwych owadów, grzyby pasożytnicze i szkody powodowane przez zwierzynę. Charakter omawianych lasów sprzyja pojawom gradacyj-nym najgroźniejszych szkodników liściożernych, m.in. brudnicy mniszki, której gradacja o nie-spotykanej sile przetoczyła się przez lasy zielonogórskie w latach 1981-1985. Zaszła wówczas konieczność zwalczania ich środkami chemicznymi. Często występują również inne pierwotne szkodniki owadzie takie jak: barczatka sosnówka, borecznik rudy. Osłabione drzewostany ataku-ją szkodniki wtórne. Największe, wręcz gradacyjne nasilenie tej grupy szkodników miało miejsce w latach 1982-1984 i 1992-1993. Grzyby pasożytnicze atakują materiał siewny, siewki i sadzon-ki, a także drzewostany powodując choroby liści, igieł lub korzeni (huba korzeniowa, opieńka miodowa). Spośród łownych ssaków roślinożernych największe szkody w lesie wyrządzają jele-niowate. Szkody polegają głównie na zgryzaniu pędów młodych drzew przez sarny i jelenie, spa-łowaniu drzew przez jelenie, osmykiwaniu drzew w odnowieniach i zdeptywaniu upraw. Czynniki antropogeniczne to przede wszystkim emisje przemysłowe, pożary lasów i wysypywa-nie odpadów. Emisje przemysłowe zakłócają funkcjonowanie ekosystemów leśnych poprzez negatywny wpływ zanieczyszczeń pyłowych i gazowych takich jak SO , NOx i F. W lasach dzia-łanie emisji przemysłowych uwidacznia się poprzez większy stopień zamierania drzew, zmniej-szenie naturalnej odporności drzewostanów, a także w zmniejszaniu przyrostu bieżącego drze-wostanów. Dotyczy to tylko części lasów gminy: południowej części obrębu Wilkanowo, obrębu Niwiska i lasów w pobliżu Zielonej Góry. Pożary lasów są najczęściej skutkami działalności człowieka sprzecznej z przepisami przeciwpożarowymi. Straty w wyniku pożarów to nie tylko ogromna strata materialna spalonych drzew na przyroście, ale największe kompletne zniszcze-nia całego biotopu przyrodniczego - jego odbudowa trwa przez wiele lat. Zaśmiecanie lasu wyni-ka z masowego korzystania obszarów leśnych przez turystów i zbieraniu runa leśnego, a także wywożeniem różnych nieczystości z obejść. To zjawisko jest szczególnie widoczne w lasach wokół wsi i osiedli. 2.6. Rolnicza przestrzeń produkcyjna 1. Gmina Świdnica należy do rolniczego subregionu zielonogórskiego. Warunki tego subregionu są słabe i pod względem rolniczym najmniej korzystne z całego województwa lubuskiego. Po-dobne warunki mają miejsce w gminach: Bobrowice, Kolsko, Nowa Sól i Kargowa. Tereny rolni-cze gminy to zaledwie 31,5 % całej powierzchni gminy. Ukształtowanie terenu i wynikająca z niego budowa geomorfologiczna ma znaczenie dla waloryzacji przestrzeni rolniczej gminy. Wał Zielonogórski i Obniżenie Nowosolskie to tereny znacznie różniące się warunkami klimatycznymi i hydrologicznymi, co ma znaczenie przy uprawach rolniczych. Dla porównania umieszczono dane dla gminy Brody posiadającej jedne z najlepszych warunków rolniczych w województwie lubuskim i wartości średnie z b. woj. zielonogórskiego.



JBPiP, 2000 15

Tab. nr 5. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej

Gmina

Wskaźnik bonitacji Ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produk-cyjnej

Jakości i przydatności rolniczej

Agroklimatu Rzeźby terenu Warunków wodnych

Świdnica 35,2 10,8 4,3 2,4 52,5 Brody 45,9 11,8 4,4 3,0 65,1 B.woj. zielo-nogórskie 42,6 12,0 4,3 2,4 61,3

Źródło: Prawdziwiec, Koźmiński, 1972, Agroklimat województwa zielonogórskiego. 2. Według punktowej bonitacji agroklimatu w 15 punktowej skali gmina uzyskuje 10,2 punktu. Nie należy jednak zapominać, że na terenie gminy znajdują się dwa różniące się od siebie ob-szary klimatyczne, a przedstawiona punktacja jest tylko wypadkową z nich. Ogólnie warunki klimatyczne gminy należy ocenić jako dobre. Występują tu mniejsze amplitudy temperatur, krót-sze i łagodniejsze zimy, a okres wegetacyjny rozpoczyna się wcześniej i trwa dłużej niż w cen-tralnej i wschodniej Polsce. Taka sytuacja daje możliwości do uprawy gatunków ciepłolubnych lub przemarzających w innych częściach Polski. Nie jest jednak możliwe znaczne rozwinięcie produkcji rolnej gminy i jej eksport na rynki poza lokalne, ze względu na słabe warunki naturalne dla polowej produkcji rolniczej.

Tab. nr 6. Długości trwania okresów rolniczych (dane dla stacji Zielona Góra) Wyszczególni enie Temperatura Początek Koniec Liczba dni Zima śr. < 0º C 19.XII 3.III 75 Okres gospodarczy śr. ≥ 2,5º C 19.III 27.XI 254 Okres wegetacyjny śr. ≥ 5º C 31.III 9.XI 224 Lato śr. ≥ 15º C 2.VI 5.IX 96 Źródło: Prawdziwiec, Koźmiński, 1972, Agroklimat województwa zielonogórskiego. Największe opady deszczu odnotowuje się w miesiącu lipcu, jednak opady te nie wystarczają na pokrycie potrzeb roślin rolniczych. W miesiącu lipcu i sierpniu na terenie Pradoliny odnotowuje się znaczy brak wody w uprawie ziemniaka. Średni niedobór wynosi –7 i do –6mm. Na Wale Zielonogórskim w porównaniu z terenem pradolin pomimo większych opadów także występuje brak wody w lipcu o ok. –6 do –7 mm. W sierpniu występuje nadmiar wody +2mm – co daje ko-rzystne warunki wilgotnościowe dla uprawy późnych odmian ziemniaków. Od roku 1980 wzrosła ilość lat z niedoborem wody. Wszystkie lata z większymi ponad średnią są w województwie la-tami urodzaju. Większe znaczenia dla rolnictwa mają dni posuchy (liczone w okresach ≥ 9 dni). Najbardziej zagrożone są tereny obniżeń i pradolin gdzie częstotliwość występowania okresów bezopadowych waha się średnio od 4,1 do 4,3 w miesiącach IV-IX, najmniej zagrożone są tere-ny Wału Zielonogórskiego gdzie średnio odnotowuje się 3,2-3,5 okresów posuchy od IV do IX. Ocena warunków wodnych środowiska dla przydatności rolniczej (w skali 10-cio punktowej) określa warunki gminy Świdnica na 4,7 punktu. Średnie warunki dla byłego województwa zielo-nogórskiego w skali punktowej wynoszą 4,8. 3. Budowa gleby charakteryzuje się wysoką zawartością piasku, co powoduje średnią i dużą przepuszczalność gleb oraz mały kompleks sorpcyjny gleb. Konsekwencją takiego układu jest uboga w związki mineralne gleba, będąca okresowo lub stale za sucha. Jednak gleby na bazie piasku będące pod stałym źródłem zasilania naturalnego (np. tereny przy ciekach), nie będą wskazywały niedoborów wody. Niekorzystne jest także nisko występujące lustro wody 10-30 m, co przy średnich opadach rocznych ok. 600mm i małej retencji glebowej powoduje, że opad nie



16 JBPiP, 2000

pokrywa zapotrzebowania roślin w wodę. Konieczne jest więc nawadnianie pól, budowa odpo-wiedniego systemu melioracji i większej sztucznej retencji wody, która będzie następnie zasilać przyległe do zbiornika tereny np. metodą podsiąku. Odmienne od reszty gminy są okolice wsi Piaski, gdzie lustro wody znajduje się już na głębokości 2 m, a tereny upraw rolnych są okreso-wo zalewane. Teren ten potrzebuje innego traktowania, niż pozostała część gminy. Wskazuje to, że gleby te są okresowo lub stale za suche. Tab. nr 7 Warunki wodne gleb powierzchni użytkowych i ich ocena

Gmina

Udział poszczególnych kategorii warun-ków wodnych gleb w pow. użytków rol-nych ( w ha)

Średni wskaźnik boni-tacji

Ocena warunków wodnych dla celów produkcji rolnej

A B C D E I* II** I i II Świdnica

0 554 1462 2074 1057 5,3 4,0 4,7 Średnio korzyst-ne

Brody 89 514 2856 2182 614 6,6 5,6 6,1 Korzystne B.woj. zielono-górskie 5,6 4,0 4,8

Średnio korzyst-ne

Źródło: Prawdziwiec, Koźmiński, 1972, Agroklimat województwa zielonogórskiego. Objaśnienia: Kategorie warunków wodnych: A-Tereny z przewagą gleb o częstym i długotrwałym (ew. stałym) nadmiarze wody. B-Tereny z przewagą gleb o okresowym nadmiarze wody. C-Tereny z przewagą gleb o relatywnie optymalnej ilości wody. D-Tereny z przewagą gleb o okresowym niedoborze wody. E-Tereny z przewagą gleb o stałym niedoborze wody. *-wskaźnik I obliczono na podstawie powierzchni poszczególnych kategorii warunków wodnych. **- wskaźnik II obliczono na podstawie powierzchni gleb z niedoborem wód (D i E). 4. W gminie Świdnica przeważają gleby suche, jednak przy ciekach i kanałach wodnych oraz okolicy wsi Piaski tereny są okresowo zalewane przez wiosenne roztopy. Tereny te wymagają melioracji. Według danych uzyskanych w Urzędzie Gminy od 1990 r. nie przeprowadzono żad-nych większych prac melioracyjnych. Obecnie prace melioracyjne przeprowadzają sami rolnicy według własnych potrzeb i najczęściej ograniczają się do wykaszania rowów. 5. Wodociągi w gminie tylko fragmentarycznie pokrywają poszczególne miejscowości obejmując najmłodsze części osad, najczęściej będące budownictwem mieszkaniowym. Spis rolny wyko-nany w 1996 roku przedstawia, że głównym źródłem zaopatrywania gospodarstw w wodę są sieci wodociągowe i lokalne studnie głębinowe. Tab. nr 8. Gospodarstwa rolne wg głównego źródła zaopatrzenia w wodę w gminie Świdnica

Rodzaj zaopatrzenia gospodarstwa w wod ę. Ogółem w tym gosp odars. indywidualne

Wodociąg sieciowy Bez podłączenia do gospodarstwa

4 3

Z połączeniem 373 161 Zagrodowy podłączony do studni Głębinowej 72 22

Gospodarczej 166 59 Studnia własna lub wspólna bez instalacji wodociągowej 52 17 Dowożenie wody spoza gospodarstwa (z odl.0,5-1,9 km ) 6 4 Źródło: Spis rolny 1996 rok.



JBPiP, 2000 17

6. W zakresie gospodarki ściekowej skanalizowane są tylko najmłodsze części osad w gminie. Są to przede wszystkim nowe osiedla mieszkaniowe, mające niewiele wspólnego z rolnictwem. Brak kanalizacji i oczyszczalni ścieków w gminie jak i znaczny koszt wywozu i utylizacji ścieków powoduje niekontrolowany wylew ścieków w lasach i na nieużytkach rolnych, a nawet na użyt-kowane tereny rolnicze. Podobnie jest z „dzikimi” wysypiskami śmieci. Powoduje to zanieczysz-czenie gleb, wód powierzchniowych i głębinowych, a tym samym zatruwanie głównych źródeł zaopatrzenia gminy w wodę jakimi są studnie podpowierzchniowe i głębinowe. Tab. nr 9. Odprowadzanie ścieków z gospodarstw rolnych w gminie Świdnica Odprowadzanie ścieków Ogółem w tym gospodarstw. ind ywid. Kanalizacja bez oczyszczenia - -

Z oczyszczaniem - - Do dołu gnilnego Z oczyszczalnią własną lub wy-

wóz do oczyszczalni 46 22

Bez oczyszczania lub bez wywo-zu do oczyszczalni 497 206

Bez szamba i bez podłączenia do instalacji 27 4 Brak kanalizacji 103 34 Źródło: Spis rolny z 1996 roku. 7. Powierzchnia gminy wynosi 16.080 ha, z czego 31,5 % zajmują tereny użytków zielonych (4488 ha), w tym grunty orne (3296 ha). Z ogólnej powierzchni gruntów ornych ponad 70% (2307 ha) gleb należy do 6 i 7 kompleksu rolnego (kompleks żytni słaby i żytni bardzo słaby). Podobnie słabe są użytki zielone przeznaczone na pastwiska i łąki kośne zaliczane do klasy 2z i 3z (użytki zielone średnie, użytki zielone słabe i bardzo słabe). Tab. nr 10. Rodzaj użytkowania powierzchni gruntów gminy Świdnica Lp . Rodzaj użytku Powierzchnia (ha) Udział (%) 1 Grunty orne 3296 20,50 2 Sady 81 0,50 3 Łąki 1162 7,23 4 Pastwiska 459 2,85 5 Lasy i grunty leśne 9887 61,49 6 Pozostałe grunty 1195 7,43 Razem: 16080 100 Źródło: Urząd Gminy Świdnica 8. Wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy to Świdnica wynosi 51,9 punk-tu. Dla porównania wskaźnik dla gminy Nowe Miasteczko wynosi 77,6 pkt. Jest to najwyższa wartość, natomiast najniższa wartość to 47,0 dla Zielonej Góry. Świdnica zajmuje 8 pozycję od końca w rankingu wszystkich gmin. Wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej w skali byłych województw wynosi 61,3 dla porównania dla kraju – 66,6. Tak więc całe b. woje-wództwo zielonogórskie znajduje się poniżej średniej krajowej. Wskaźnik waloryzacji dla gminy wynosi 52,5. Ogólnie warunki glebowe w gminie są słabe, co przedstawia i potwierdza poniższa tabela.



18 JBPiP, 2000

Tab. nr 11. Ocena jakości i przydatności rolniczej gleb w gminie Świdnica

Gmina

Ocena gleb w punktach

Bonitacja Przydatność rolnicza Wskaźnik syntetyczny jako-ści

Grunty orne Użytki zielo-ne Grunty orne Użytki zielo-

ne Grunty orne Użytki zielo-ne

Świdnica 32,1 37,3 34,5 39,6 33,2 38,4 Brody 52,9 33,2 52,6 39,1 52,7 36,2 Byłe woj. zie-lonogórskie 42,7 40,3 43,6 41,3 43,2 40,8

Źródło: Prawdziwiec, Koźmiński, 1972, Agroklimat województwa zielonogórskiego. 9. W gminie dominują gleby kwaśne i bardzo kwaśne, co daje łącznie ponad 80% powierzchni gleb. Udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych do gleb bardzo kwaśnych wynosi 86,3/40,7, na-tomiast średnia dla byłego województwa zielonogórskiego wynosi 75,0/35,1. Ok. 70% gleb wy-maga systematycznego nawożenia magnezem. Gleby są mało zasobne w fosfor, a największe niedobory pierwiastków dotyczą molibdenu, miedzi i boru. W byłym województwie zielonogór-skim zużycie nawozów jest ok. 30 % niższe niż w województwie leszczyńskim lub poznańskim. Gleby w gminie są przepuszczalne dlatego nawozy są wypłukiwane do wód gruntowych lub cie-ków wodnych. 10. Wśród gruntów ornych dominują gleby kompleksu 6, przy dużym udziale kompleksu 7, 5 i przy znacznie mniejszym udziale kompleksu 4 oraz kompleksu 2 i 9. (dane z ogólnej charaktery-styki gleb dla rolniczego subregionu Zielonogórskiego). Tab. nr 12. Kompleksy i profile glebowe gruntów ornych w gminie Świdnica Kompleks Utworzony przez gleby Kompleks 7 żytni bardzo słaby tworzą najsłabsze gleby piaskowe

Kompleks 6 żytni słaby

przeważają gleby brunatne wyługowane lub czarne ziemie wykształcone z piasków słabogliniastych.

Kompleks 5 żytni dobry

to średnie mady na piasku lub gleby brunatne wyługowane, wykształcone z piasków gliniastych lekkich podścielone średnio głęboko gliną.

Kompleks 4 Żytni bardzo dobry

to w większości gleby brunatne wyługowane wytworzone z utworów pyło-wych lub mady średnie podścielone piaskiem.

Kompleks 2 pszenny dobry

to gleby wykształcone z glin całkowitych lub płytko spiaszczonych.

Kompleks 9 zbożowo –pastewny słaby z piasków murszastych.

Gleby najsłabszych kompleksów żytnich (6 i 7) oraz zbożowo-pastewnego słabego obejmują w gminie Świdnica ponad 70%, czyli 3544 ha powierzchni gruntów ornych. Użytki rolne klasy VI to 1443 ha, co w procentach użytków rolnych daje 28,5%. Na terenie gminy znajdują się komplek-sy użytków zielonych: 2z –użytki zielone średnie i 3z użytki zielone słabe i bardzo słabe. 2.7. Tereny i obiekty chronione 1. W gminie Świdnica ochroną prawną objęte są obszary chronionego krajobrazu, stanowiące jedną z form szerokoprzestrzennej ochrony przyrody i krajobrazu, wprowadzoną rozporządze-niem nr 6 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 10 lipca 1996 r. (Dz. Urz. Woj. Ziel. Nr 12, poz. 117). Łączna powierzchnia tych obszarów na terenie gminy wynosi 4700 ha. Ochroną objęto najcenniejsze pod względem krajobrazowym i przyrodniczym tereny gminy. Ochroną objęto te-



JBPiP, 2000 19

reny leśne Wału Zielonogórskiego, położone na północny wschód od Świdnicy oraz na południe od Grabowca. Tą formą ochrony objęto również tereny leśne, łąkowe i polne położone w Prado-linie Głogowsko-Baruckiej, między wsiami Piaski oraz Świdnica, Letnica i Koźla. Między terena-mi chronionymi wyznaczono korytarze ekologiczne, tak aby obszary chronionego krajobrazu stanowiły wzajemnie powiązaną sieć. Do najciekawszych przyrodniczo obszarów należy teren położony między wsiami Świdnica – Koźla – Piaski. Jest to teren porośnięty roślinnością trawia-stą, krzewami i szpalerami drzew. Przepływają tu: rzeka Śląska Ochla oraz jej dopływ Jarosz, nad którymi doskonałe warunki egzystencji znajdują liczne gatunki płazów (żaby, traszki) oraz zaskroniec zwyczajny. Na obszarach łąkowo – leśnych w okolicach wsi Piaski, stosunkowo licz-ną populację tworzy jaszczurka żyworodna, a także spotykany jest wąż gniewosz plamisty. Na tym obszarze gniazdują również cenne gatunki ptaków np. kulik wielki, kania rdzawa, żurawie. Obszar ten wymaga szczegółowych badań przyrodniczych. Dużym zagrożeniem dla tych tere-nów jest wypalanie łąk i nieużytków oraz zabijanie licznych zwierząt na szosie Zielona Góra – Nowogród Bobrzański. 2. Na obszarach chronionego krajobrazu zabrania się zanieczyszczania środowiska (gleby, wo-dy, powietrza), niszczenia roślin i zwierząt oraz przekształcania naturalnej rzeźby terenu. W za-łączniku do rozporządzenia ustalono niżej wymienione zasady zagospodarowania obszarów chronionego krajobrazu: 1. zabrania się lokalizowania wysypisk i wylewisk ścieków; 2. nakazuje się ograniczenie wydobywania surowców mineralnych do niezbędnego minimum,

zapewniając jednocześnie ochronę walorów krajobrazowych oraz ochronę przed szkodli-wymi uciążliwościami dla środowiska przyrodniczego;

3. nowobudowane linie komunikacyjne muszą być wyposażone w przejścia i przepusty dla zwierząt;

4. inwestycje melioracyjne, które mogą negatywnie wpływać na stan środowiska przyrodnicze-go należy uzgadniać z wojewodą;

5. ograniczyć do niezbędnego minimum wycinanie drzew i krzewów z zadrzewień rosnących wzdłuż linii brzegowej rzek i jezior;

6. nie projektować rozbudowy obiektów budowlanych mogących pogorszyć stan środowiska; 7. nie projektować obiektów budowlanych nad jeziorami i rzekami, naruszających walory kra-

jobrazowe środowiska lub uniemożliwiające ludziom oraz dziko żyjącym zwierzętom dostęp do wód, zachować możliwość przejścia i przejazdu wzdłuż wód;

8. napowietrzne linie kablowe oraz linie komunikacyjne i inne urządzenia liniowe wykonywać w sposób zapewniający zachowanie walorów krajobrazowych oraz ochronę przed szkodliwymi uciążliwościami dla środowiska przyrodniczego;

9. obiekty turystyczne lokalizować na terenie istniejącego zainwestowania.

3. Na terenie gminy poza ww. obszarami chronionego krajobrazu ochroną objęte są niżej wy-mienione użytki ekologiczne: Użytek ekologiczny „Dereniówka” –pow. 0,66 ha. Położenie: leśnictwo Buchałów, oddz. 872 l Opis walorów przyrodniczych: pozostałość po dawnej leśniczówce, teren porośnięty: daglezją, świerkiem, cisem, dereniem, czeremchą, robinią, modrzewiem, jesionem, jabłonią. Na obrzeżu – 6 szt. Daglezji pomnikowej. Nr rej. Woj. ziel. 19. Właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra. Użytek ekologiczny „Dober” – pow. 0,92 ha. Położenie: leśnictwo Drzonów 812 k. Opis walorów przyrodniczych: porośnięta krzewami i starymi drzewami owocowymi pozostałość po ogrodzie należącym do dawnej osady leśnej, na jej terenie mały staw (latem wysychający). Nr rej. Woj. ziel. 20. Właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra. 4. W gminie występuje 66 pomników przyrody, z których większość znajduje się w lasach oraz w parkach. Wykaz pomników przyrody przedstawia poniższe zestawienie.



20 JBPiP, 2000

Tab. nr 13. Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Świdnica Lp obiekt poło żenie Charakterystyka obiektu 1 Daglezja park w Świdnicy, w pobliżu szkoły obwód: 335 cm; wysokość: 2,5 m; wiek: ok. 200 lat; stan zdro-

wotny dobry 2 Dąb czerwony park w Buchałowie, na wysokości

wjazdu do leśniczówki obwód: 335 cm; wysokość: 22 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra; nr rej. 729-zarz. woj. 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: rozłożysta korona

3 Dąb szypułkowy; ilość: 6 okazów;

ok. 2 km na wschód od wsi Lipna, droga na szkółkę leśną i 400 m. za szkółką, przed budynkiem w lewo, przy byłym stawie

obwody: 238 cm, 300 cm, 302 cm, 335 cm, 350 cm, 380 cm; wysokość: ok. 20 m; wiek: 250 lat; właściciel terenu: Nadleśnic-two Zielona Góra, nr rej. 486, zarz. nr 4/82

4 Dąb czerwony park w Buchałowie na wysokości leśniczówki

obwód: 365 cm; wysokość: ok. 22 m; wiek: ok. 200 lat; właści-ciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. 730, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry.

5 Dąb szypułkowy park w Buchałowie, 100 m od posesji nr 43

obwód: 595 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 300 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. 731, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: średni – listwa mrozowa, suche konary; szczególne cechy: rozłożysta korona.

6 Dąb szypułkowy park w Buchałowie obwód: 375 cm; wysokość: 25 cm; wiek: ok. 200 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. 732, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry.

7 Dąb szypułkowy park w Buchałowie obwód: 406 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. 733, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry.

8 Dąb szypułkowy park w Buchałowie obwód: 315 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 200 lat; właści-ciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 734, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry.

9 Cis pospolity; ilość: 3 zrośnięte korzeniami okazy

park w Buchałowie obwód: 85, 80, 90 cm; przy ziemi ok. 200 cm; wysokość: ok. 17 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 735, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry.

10 Platan klonolistny; ilość: 2 okazy

park w Buchałowie obwód: 425, 400 cm; wysokość: 22 m; wiek: ok. 200 lat; właści-ciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 736, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry

11 Klon pospolity wieś Buchałów, wylotowa piaszczysta droga na Lipno, przy ostatnim budyn-ku

obwód: 346 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 200 lat; właści-ciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 737, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: zły – spróchniały pień; szczególne cechy: rozłożysta korona

12 Dąb szypułkowy Buchałów, przy wylotowej drodze na Drzonów, na łące po lewej stronie drogi, 50 m od posesji nr 45

obwód: 426 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 250 lat; właściciel terenu: Stanisław Błudnicki, Buchałów 7, nr rej. woj. ziel. 738, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86 (Dz. Urz. Nr 11, poz. 296); stan zdro-wotny: zły – zmurszały do wys. 5 m, na szer. 15 cm, listwa po piorunie.

13 Dąb szypułkowy Buchałów, na łące przy drodze do Drzonowa – obok pomnika nr 738

obwód: 356 cm; wysokość: ok. 25m; wiek: 250 lat; właściciel terenu: Stanisław Błudnicki, Buchałów 7, nr rej. woj. ziel. 739, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry

14 Dąb szypułkowy Buchałów, na łące przy drodze do Drzonowa

obwód: 460 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 250 lat; właściciel terenu: Stanisław Błudnicki, Buchałów 7, nr rej. woj. ziel. 740, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry

15 Lipa drobnolistna Buchałów, przy skrzyżowaniu do wsi Lipno

obwód: 400 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 250 lat; właści-ciel terenu: Stanisław Błudnicki, Buchałów 7, nr rej. woj. ziel. 741, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szcze-gólne cechy: pień guzowaty

16 Lipa drobnolistna park w Drzonowie przy Muzeum Wojskowym

obwód: 420 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 250 lat; właści-ciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 742, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry

17 Lipa drobnolistna park w Drzonowie przy Muzeum Wojskowym

obwód: 345 cm; wysokość: 20 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 743, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry

18 Lipa drobnolistna Drzonów, park przy Muzeum obwód: 325 i 262 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 744, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry



JBPiP, 2000 21

19 Lipa drobnolistna; ilość: 3 okazy

Drzonów, park przy Muzeum obwód: 300, 180, 180 cm; wysokość: ok. 22 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzono-wie, nr rej. woj. ziel. 745, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowot-ny: dobry

20 Lipa drobnolistna; ilość: 3 okazy

park w Drzonowie obwód: 485, 355, 345 cm; wysokość: ok. 22 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzono-wie, nr rej. woj. ziel. 746, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdro-wotny: dobry

21 Lipa drobnolistna park w Drzonowie obwód: 235 cm; wysokość: ok. 22 m; wiek: ok. 150 lat; właści-ciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 747, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry

22 Klon pospolity park w Drzonowie obwód: 275 cm; wysokość: ok. 22 m; właściciel terenu: Lubu-skie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 748, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: rozłożysta korona

23 Klon pospolity park w Drzonowie obwód: 365 cm; wysokość: ok. 22 m; właściciel terenu: Lubu-skie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 749, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: 2 konary

24 Klon pospolity; ilość: 3 okazy

park w Drzonowie obwód: 236, 254, 275 cm; wysokość: 22 m; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 750, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szcze-gólne cechy: korony rozłożyste

25 Klon pospolity park w Drzonowie obwód: 306 cm; wysokość: 20 m; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 751, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: korona rozłożysta

26 Klon pospolity park w Drzonowie obwód: 236 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 150 lat; właści-ciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 752, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: pochylony pień

27 Dąb szypułkowy park w Drzonowie obwód: 336 cm; wysokość: 25 m; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 753, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: pochylony

28 Dąb szypułkowy park w Drzonowie obwód: 306 cm; wysokość: 25 m; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 754, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: strzelista korona

29 Jesion wyniosły park w Drzonowie obwód: 234 cm; wysokość: 25 m; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 755, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: strzelista korona

30 Jesion wyniosły park w Drzonowie obwód: 256 cm; wysokość: ok. 26 m; Właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 756, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: strzelista korona

31 Grab pospolity park w Drzonowie obwód: 204 cm; wysokość: 21 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 757, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry

32 Grab pospolity park w Drzonowie obwód: 303 cm; wysokość: ok. 26 m; właściciel terenu: Lubu-skie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 758, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: 2 konary

33 Sosna wejmutka park w Drzonowie obwód: 236 cm; wysokość: ok. 25 m; Właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 759, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: „miotła” na szczycie

34 Buk pospolity park w Drzonowie obwód: 216 cm; wysokość: 23 m; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 760, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: rozłożysta korona

35 Klon pospolity leśnictwo Drzonów, dawny oddział 812 j

obwód: 264 cm; wysokość: 26 m; wiek: ok. 100 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 762, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; szczególne cechy: rozłożysta korona

36 Klon pospolity leśnictwo Drzonów, dawny oddział 812 j

obwód: 236 cm; wysokość: 24 m; wiek: ok. 100 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 763, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: rozłożysta korona



22 JBPiP, 2000

37 Topola czarna leśnictwo Drzonów, dawny oddział 812 j


38 Brzoza brodawkowa-ta

leśnictwo Drzonów, oddział 812 j obwód: 208 cm; wysokość: 26 m; wiek: ok. 100 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 765, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry

39 Klon pospolity skraj boiska Szkoły Podstawowej w Drzonowie

obwód: 248 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: Szkoła Podstawowa w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 766, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: 2 konary

40 Dąb szypułkowy skraj boiska Szkoły Podstawowej w Drzonowie

obwód: 381 cm; wysokość: 28 m; właściciel terenu: Szkoła Podstawowa w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 766, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: zbieżysta korona

41 Dąb szypułkowy Drzonów, przy kościele obwód: 342 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: Parafia Rzymsko-Katolicka w Leśniowie Wielkim, nr rej. woj. ziel. 768, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: zły – konieczna konserwacja; szczególne cechy: rozłożysta korona

42 Dąb szypułkowy leśnictwo Radomia, oddz. 805 f, od strony południowej, koło łąki

obwód: 328 cm; wysokość: 22 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 769, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: średni – usychają konary; szczególne cechy: rozłożysta korona

43 Dąb szypułkowy leśnictwo Radomia, oddział 805 f, od strony południowej, koło łąki

obwód: 428 cm; wysokość: 26 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 770, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: średni – usychają konary; szczególne cechy: rozłożysta korona

44 Dąb szypułkowy leśnictwo Radomia, oddział 805 k,w rzędzie na skraju łąki

obwód: 382 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: Nadleśnic-two Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 771, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: rozłożysta korona

45 Dąb szypułkowy leśnictwo Radomia, dawny oddział 805 k,w rzędzie na skraju łąki


46 Dąb szypułkowy leśnictwo Radomia, dawny oddział 805 k, w rzędzie na skraju łąki


47 Dąb szypułkowy leśnictwo Radomia, dawny oddział 805 k, w rzędzie na brzegu łąki

obwód: 492 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 774, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: średni – część konarów usycha, listwa po piorunie; szczególne cechy: rozłożysta koro-na o średnicy ok. 30 m

48 Dąb szypułkowy Świdnica, działka nr 104/2, po drugiej stronie szosy krajowej, na wysokości parku zabytkowego, polna droga do skraju lasu

obwód: 604cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 300 lat; właściciel terenu: Michał Sinkowski, nr rej. woj. ziel. 832 zarz. Woj. Ziel. nr 76/88 (Dz. Urz. Woj. Ziel. nr 13, poz. 199); stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: korona o średnicy ok. 15 m

49 Dąb szypułkowy Świdnica, działka nr 315, przy drodze asfaltowej na Piaski

obwód: 364 cm; wysokość: 18 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel terenu: Urząd Gminy Świdnica, nr rej. woj. ziel. 833, zarz. Woj. Ziel. nr 76/88; stan zdrowotny: dość dobry, ubytki kory

50 Dąb szypułkowy Letnica, działka leśna nr 531/1, ok. 100 m od Szkoły Podstawowej w Letnicy, za działką pałacową

obwód: 446 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: AW. R. S. P. Zielona Góra (dawny Z. R. Letnica), nr rej. woj. ziel. 873, zarz. Woj. Ziel. nr 6 z dnia 20-XII-1990 r. (Dz. Urz. Nr 14, poz. 261); stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: korona 15 m szerokości

51 Dąb szypułkowy Letnica, działka leśna nr 531/1, ok. 100 m od Szkoły Podstawowej w Letnicy

obwód: 524 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: AW. R. S. P. Zielona Góra (dawny Z. R. Letnica), nr rej. woj. ziel. 874, zarz. Woj. Ziel. nr 6 z dnia 20-XII-1990 r.; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: korona 15 m szerokości

52 Kasztan jadalny Buchałów, przy drodze asfaltowej Buchałów – Drzonów, ok. 20 m od skrzyżowania z drogą granitową

obwód: 320 cm; wysokość: 30 m; właściciel terenu: Nadleśnic-two Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 940, zarz. Woj. Ziel. nr 2/95;

53 Daglezja zielona; ilość: grupa 6 drzew

leśnictwo Buchałów, oddział 872 l, wzdłuż drogi leśnej

obwód: 290, 250, 250, 260, 230, 245 cm; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 941, zarz. Woj. Ziel. nr 2/95

54 Tulipanowiec amery-kański

leśnictwo Buchałów, oddział 874 h obwód: 64 cm; wysokość: 15 m; właściciel terenu: Nadleśnic-two Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 942, zarz. Woj. Ziel. nr 2/95

55 Dąb szypułkowy Buchałów, w pobliżu wieży kościelnej, przy drodze asfaltowej Słone - Letni-ca

obwód: 460 cm; wysokość: 25 m; właściciel terenu: Gmina Świdnica, nr rej. woj. ziel. 943, zarz. Woj. Ziel. nr 2/95



JBPiP, 2000 23

56 Dąb szypułkowy leśnictwo Buchałów, oddział 845 w, przy skrzyżowaniu drogi Buchałów – Drzonów z drogą utwardzoną

obwód: 425 cm; wysokość: 25 m; właściciel terenu: Nadleśnic-two Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 939, zarz. Woj. Ziel. nr 3/95 (Dz. Urz. Nr 2, poz. 3); szczególne cechy: nieregularna korona, bardziej rozgałęziona od północy, pień z usuniętym jednym z dwóch głównych konarów

57 Dąb szypułkowy leśnictwo Radomia, oddział 729 s obwód: 395 cm; wysokość: 28 m; właściciel terenu: Nadleśnic-two Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 944, zarz. Woj. Ziel. nr 7/95

58 Dąb szypułkowy Letnica, działka nr 531/11 – park we wsi Letnica

obwód: 408 cm; wysokość: 28 m; wiek: ok. 180 lat; właściciel terenu: A. W. R. S. P. Oddział w Gorzowie, filia w Zielonej Górze, nr rej. woj. ziel. 966, zarz. Woj. Ziel. nr 7/95

59 Dąb szypułkowy Letnica, działka nr 531/11 – park we wsi Letnica


60 Dąb szypułkowy leśnictwo Wilkanowo, oddział 868 g, przy szosie Wilkanowo – Świdnica, 200 m od parkingu leśnego, przy drodze na granicy z oddz. 868 h


61 Źródlisko potoku pn. „Ruczaj”

Nadleśnictwo Zielona Góra; leśnictwo Wilkanowo – oddział 855

ze stanowiskiem paproci, porostów i roślinności wodnej, o pow. 4,38 ha – całość pododdział 855 d. Drzewostan – 4 brz – 74 lata; 40 l – 74 lata; 2 Db – 89 lat, TSL – LMw. d. właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 986, rozp. Woj. Ziel. nr 5/96 (z 24.04.96 r).

62 Źródlisko potoku Nadleśnictwo Zielona Góra; oddział 870 h, leśnictwo Wilkanowo (sw część oddz. 870 h – przy granicy z oddz. 870 j i 870 p.).

źródlisko potoku wraz z roślinnością wodną o pow. 0,5 ha. właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 987, rozp. Woj. Ziel. nr 5/96

63 Źródlisko potoku Nadleśnictwo Zielona Góra, leśnictwo Wilkanowo, oddział 870 p.(cały)

stanowisko bluszczu pospolitego i konwalii majowej o pow. 1,68 ha. Drzewostan – 3 Db – 79 lat, 20 l – 79 lat, 2 Brz. – 79 lat, 3 Db – 120 lat. TSL – Lśw. Położenie. Właściciel: Nadle-śnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 988, rozp. Woj. Ziel. nr 5/96

64 „Widłaki” Nadleśnictwo Zielona Góra; leśnictwo Wilkanowo

stanowisko widłaka spłaszczonego o pow. 0,01 ha. Drzewostan So – 94 lata, STL – Bśw., oddział 770 c (północna część od-działu 770 c, przy drodze przecinającej pododdział). Nr rej. woj. ziel. 989, rozp. Woj. Ziel. 5/96

65 „Źródlana dąbrowa” leśnictwo Buchałów źródliska potoków – pow. 22,0 ha. położenie: leśnictwo Bucha-łów – oddziały: 872 j, 873 c, 874 nf, 874 c, 882 d,h, 882 k, 883 l. Właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 992, rozp. Woj. Ziel. 5/96

66 Dąb szypułkowy leśnictwo Świdnica, oddział 977 m obwód: 510 cm; właściciel terenu: nr rej. woj. ziel. 1046, rozp. Woj. Ziel. nr 15/98 ( z dnia 11.12.1998)

5. Na terenie gminy na szczególną uwagę zasługują występujące licznie zabytkowe parki, któ-rych charakterystykę przedstawiono poniżej. Drzonów Powierzchnia parku wynosi ok. 3 ha, działka 346 i 345/4. Właściciel: Lubuskie Muzeum Wojsko-we w Drzonowie. Park założony na początku XIX wieku. Położony jest na północ od pałacu. Na terenie parku z nielicznym starodrzewiem, znajduje się staw. W parku jest 25 drzew uznanych za pomniki przyrody, w tym: 12 lip drobnolistnych, 5 klonów pospolitych, po dwa dęby szypułko-we, jesiony wyniosłe i graby pospolite oraz po 1 okazie buka pospolitego i sosny wejmutki. Większość z nich ma zbyt małe wymiary na pomniki przyrody. Brak jest tabliczek na drzewach uznanych za pomniki. Park jest utrzymany w dobrym stanie. Należy wyjaśnić, że pomników jest 19 (16-34), ale niektóre obejmują 2-3 drzewa. Letnica Powierzchnia – 3,55 ha. Właścicielem jest Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, oddział w Gorzowie, filia w Zielonej Górze (dawny Zakład Rolny). Park, o charakterze krajobrazowym, zajmuje działkę 531/6, w pobliżu dworu, tzw. „nowy zamek”. W obecnym stanie zaniedbany. Świdnica I Park o powierzchni 1,07 ha, na działce 287/2. Właścicielem parku jest Urząd Gminy Świdnica, a część jest w rękach prywatnych. Dokumentację parku wykonano w 1980 r. Park położony jest na południe i wschód od dworu. W XVIII w. był to ogród renesansowy o regularnym kształcie. W XIX w. przebudowany na park krajobrazowy. W obecnym stanie zaniedbany.



24 JBPiP, 2000

Świdnica II Park o powierzchni 3,61 ha zajmuje działkę nr 85. Właścicielem parku jest Urząd Gminy Świdni-ca. Dawniej był to ogród renesansowy lub barokowy. W XIX wieku założono park krajobrazowy z polanami, klombami, dróżkami i grupami drzew. Wymagane są prace przy ograniczaniu podszy-tu i prace porządkowe. Buchałów Park o powierzchni 2,32 ha na działce nr 84. Drzewostan o charakterze parkowym. Występują tu liczne pomniki przyrody (8 pomników: nr 2 oraz 4-10). Przeważnie są to dęby szypułkowe. Wskazane są prace przy ograniczeniu podszytu, dla zachowania charakteru parkowego. Wła-ścicielem terenu jest Nadleśnictwo Zielona Góra. 3. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA KULTUROWEGO 3.1. Rys historyczny regionu oraz osadnictwa

1. Historia terenów należących do gminy Świdnica pokrywa się z historią Zielonej Góry. Rozwój osadnictwa na tym terenie nastąpił w XIII wieku, osiągając największe nasilenie w XIV w. W tym czasie teren gminy należał do Księstwa Głogowskiego rządzonego przez Piastów Śląskich. Rozwój osad nastąpił za rządów Henryka Brodatego i był kontynuowany przez jego następców. Większość osad średniowiecznych powstała na wykarczowanych polanach leśnych. Wiele nazw pochodzi od typów i gatunków drzew np.: Drzonów, Grabowiec, Letnica, Buchałów. W okresie 1201-1450 powstają osady: 1. Słone – łańcuchówka, wymieniona po raz pierwszy w 1245 r. jako Zlani, a w 1305 r. jako

Słone; 2. Świdnica – osada wymieniona po raz pierwszy w źródłach pisanych w 1305 i 1376 r. jako

Villa Szwydnicz. Nazwa jej wywodzi się od słowa „świetlisty” czyli polany śródleśnej; 3. Wilkanowo – wzmiankowana po raz pierwszy w 1305 r. jako Witchenow; 4. Radomia – wielodrożnica, wymieniona po raz pierwszy w 1305 r. jako Radoma; 5. Letnica – owalnica, wymieniona w 1305 r. jako Lethnicza. Nazwa jej pochodzi od leszczyny. 6. Piaski – łańcuchówka, wymieniona w 1305 r. jako Chychi. 7. Grabowiec – owalnica, wymieniona w 1305 r. jako Schoenefelt. 8. Koźla – wielodrożnica, wymieniona w 1305 r. jako Cosli. 9. Buchałów – wielodrożnica, wymieniona w 1376 r. jako Buchwaldisdorph. Była to posiadłość

rycerska założona w lesie bukowym. 10. Lipno – powstało w I połowie XVI wieku na porębie leśnej, wymieniona w 1500 r. pod nazwą

Lippendorf. W okresie późniejszym nowe osady w zasadzie już nie powstawały. W ostatnich latach rozbu-dowano jedynie przysiółek Rybno, gdzie wybudowano zespół szeregowych domków jednoro-dzinnych dla leśników. 2. Po wygaśnięciu dynastii Piastów Głogowskich na tym terenie władzę sprawował król Czech i Węgier Władysław Jagiellończyk oraz jego syn Ludwik (1490-1526). W ich imieniu przejściowo (1491-1506) władzę w Księstwie Głogowskim sprawowali Olbracht i Zygmunt Jagiellonowie, którzy później panowali w Polsce. W okresie 1526-1740 cały Śląsk, łącznie z Zieloną Górą był pod rządami Habsburgów. 3. Od 1740 do 1945 r. obszar ten był włączony do Prus, a później cesarstwa Niemiec. Po kapitu-lacji Niemiec w 1945 r. ziemie te powróciły do Polski. Do 1950 r. okolice Zielonej Góry należały do województwa poznańskiego, które miało swoją delegaturę w Gorzowie, obejmującą Ziemię Lubuską. Od 1 lipca 1950 r. do 31 grudnia 1998 r. gmina Świdnica należała do województwa zielonogórskiego, a od 1 stycznia 1999 r. należy do województwa lubuskiego oraz powiatu zie-lonogórskiego. Należy tu nadmienić, że wieś Drzonów od 1482 r. dzieliła losy Ziemi Krośnień-



JBPiP, 2000 25

skiej, którą zajęła Brandenburgia. Do powiatu zielonogórskiego została przyłączona ponownie w 1816 r. 4. O wczesnym rodowodzie jednostek osadniczych na terenie gminy Świdnica świadczą 103 stanowiska archeologiczne. Układy przestrzenne wsi pochodzące z okresu średniowiecza notu-jemy w większości wsi gminy: Świdnicy, Koźli, Letnicy, Buchałowie, Drzonowie, Słonem, Rado-mii, Piaskach, Wilkanowie. Rozplanowanie wsi często spotykane, to ulicowo-placowe jak: w Sło-nem, Wilkanowie, Buchałowie i Koźli, także notujemy owalnicę w Drzonowie i Grabowcu o ukła-dzie zatartym przez rozbudowę w XIX w. i wielodrożnice jak Letnica, Lipno, Radomia. Także notuje się wsie o układzie ulicowym jak Piaski, Orzewo oraz jedną łańcuchówkę wieś Świdnicę. 5. Dominantami w układzie przestrzennym są obiekty sakralne we wsiach: Świdnicy, Koźli, Let-nicy, Lipnie, Drzonowie, które datują się od średniowiecza do 3 ćwierci XIX wieku. Zachowane są w średnim stanie, wymagającym stałej kontroli konserwatorskiej. Do dobrze zachowanych i ciekawych architektonicznie należą dwory i pałace: w Świdnicy – Muzeum Archeologiczne oraz parafia rzymsko-katolicka – obiekt datowany od XVII wieku. W Koźli pałac w stanie dobrym, użytkowany, datowany od końca XVII wieku. W Radomii dwór, datowany od 1700 roku, użytko-wany obecnie przez nadleśnictwo. W Letnicy dwór datowany od poł. XVI wieku, przebudowany w XVIII i XIX w., w dobrym stanie zachowania i użytkowany. W Drzonowie pałac z drugiej poło-wy XIX w. w dobrym stanie, użytkowany jako Muzeum Wojska. Z obiektów użyteczności pu-blicznej świadczących o poziomie życia we wsiach gminy, zwłaszcza w XIX i początku XX wieku występują świetlice wiejskie, gospody lub obiekty o połączonej funkcji, budynki te występują w Świdnicy, Wilkanowie, Grabowcu, Koźli, Piaskach, Słonem, Drzonowie, Buchałowie, znajdują się w dobrym stanie zachowania i prawie wszystkie użytkowane zgodnie z pierwotną funkcją. Do tej grupy funkcjonalnej należą budynki szkolne, użytkowane, lecz w niejednym wypadku z dobudo-wanymi obiektami lub swobodną rozbudową. Szkoły notujemy z początku XX wieku oraz I ćw. XX wieku w Świdnicy, Koźli, w Piaskach – pełni funkcję mieszkalną. Taką funkcję pełnią też szkoły w Letnicy, Lipnie, Grabowcu. Ośrodkiem administracyjno-usługowym gminy jest wieś Świdnica o rodowodzie średniowiecznym, z zachowanym rozplanowaniem łańcuchowym i boga-tym programem zachowanych historycznych obiektów sakralnych, usługowych i archeologii.

3.2. Charakterystyka jednostek wiejskich

Świdnica Wieś w XIII wieku otrzymała prawa niemieckie i nowe założenia przestrzenne o typie łańcu-chówki. Już w średniowieczu we wsi były dwie posiadłości z odrębnymi folwarkami, przy których powstały rycerskie siedziby. W 1851 r. wyodrębniony został trzeci majątek, w oparciu o położony na północ od wsi folwark leśny. W początkach XVI w. Baltazar Kietlicz, piastujący godność mar-szałka zielonogórskiej szlachty, podjął starania o uzyskanie dla Świdnicy praw miejskich. W dniu 29 grudnia 1514 r. król Czech i Węgier – Władysław Jagiellończyk przyznał Świdnicy prawa miejskie oraz nadał przywileje: składu soli, warzenia piwa i monopol jego wyszynku, utworzenie komory celnej oraz urządzania 8 jarmarków rocznie. Na prośbę Jana Krzysztofa Kietlicza, cesarz austriacki Rudolf II potwierdził, w 1602 r., przywileje przyznane przez Władysława Jagiellończyka, nadając równocześnie statuty cechowe dla: tka-czy, bednarzy, cieśli, kowali i kamieniarzy. W czasie wojny trzydziestoletniej Świdnica została mocno zniszczona i utraciła prawa miejskie. Z okresu gdy Świdnica była miastem pochodzą niektóre zabytki: pałac i kamienne nagrobki z epitafiami Kietliczów, wmurowanymi w wewnętrzne ściany kościoła parafialnego. Pozostałe za-bytki Świdnicy obejmują:



26 JBPiP, 2000

1. Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Marcina z XIV w.; 2. Dwór z XVI w. – siedziba rodu Kietliczów, obecnie Muzeum Archeologiczne Środkowego

Nadodrza. Pałac jest otoczony parkiem od strony wschodniej i południowej; 3. Kościół filialny p.w. NMP Królowej Polski – dawny zbór ewangelicki, zbudowany w latach

1794-96; 4. Plebania – barokowa z drugiej połowy XVIII w.; 5. Dawne oficyny dworskie z XVIII i I połowy XIX w.; 6. Zespół dworski II – położony w północno-wschodniej części wsi. Była tu najstarsza siedziba

rycerska, początkami sięgająca XIV wieku. Została zniszczona przez pożar w 1932 r. Z dawnego założenia pozostała zabudowa folwarczna z XVIII i XIX w. Park krajobrazowy w obecnym stanie (5 ha), pochodzi z II połowy XIX w.;

7. Zespół dworski III – położony na północ od zachodniego krańca wsi. Dwór z 1852 r., obora z połowy XIX w.;

8. Budynki zabytkowe: poczta, gospoda, świetlica, szkoła z początków XX wieku, tratostacja z 1927 r., cmentarz z XIX w., 5 stanowisk archeologicznych (wczesnodziejowe, średniowiecz-ne).

Drzonów Wieś o typie owalnicy, wzmiankowana po raz pierwszy w źródłach w 1305 r., ma rodowód XIII-wieczny. Powstała w wyniku trzebienia lasów, na co wskazuje nazwa, pochodząca od słowa drzewo. Na terenie wsi Drzonów występują następujące zabytki: 1 Pałac z 1816 r., powiększony w 1868 r., obecnie siedziba Lubuskiego Muzeum Wojskowego

w Drzonowie. Pałac jest otoczony parkiem z licznym starodrzewiem; 2 Kościół z 1817 r., postawiony na miejscu starszego, potwierdzonego w źródłach z 1376 r.;

Gospoda z końca XIX w., kuźnia (koniec XIX w.), trafostacja – lata 20-te XX wieku; 13 sta-nowisk archeologicznych (wczesnodziejowe, średniowieczne, nowożytne).

Buchałów Posiadłość rycerska w Buchałowie jest potwierdzona źródłowo wraz z wsią z 1376 r. Pałac zo-stał zburzony w 1956 r. Typ wsi ulicowo - placowy, zabudowa zwarta kalenicowa z XIX w. i po-czątków XX wieku. Z zabytków na terenie wsi występują: zespół podworski z XIX w. – spichlerz, oficyna, budynek gospodarczy, park z licznymi pomnikami przyrody, leśniczówka z 1874 r., dzwonnica z II połowy XIX w., remiza strażacka, dom ludowy z pocz. XX w., trafostacja z lat 20-tych XX w. We wsi wy-stępują 4 stanowiska archeologiczne (wczesnodziejowe, średniowieczne i nowożytne).

Grabowiec Wieś zbudowana na planie owalnicy, zabudowa zwarta, szczytowa z XIX i ćwierćwiecza XX w. Zabytki: domy nr 16-18, zbudowane w początkach XIX w. oraz trafostacja z I ćwierćwiecza XX w. We wsi są znane dwa stanowiska archeologiczne.

Koźla Typ zabudowy ulicowo – placowy, zabudowa zwarta, szczytowa od początków XIX w., zabudo-wa z lat 20-30 XX w. – kalenicowa. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1305 oraz 1306 roku. Na terenie wsi Koźla występują następujące zabytki: 1 Kościół parafialny p.w. Św. Jadwigi z XIV w.; 2 Pałac barokowy z końca XVII wieku, odbudowany i użytkowany przez osobę prywatną. Inne obiekty zabytkowe to: folwark z II połowy XX w., gospoda z pocz. XX wieku, remiza stra-żacka z pocz. XX w., szkoła z lat 30-tych XX w., stacja kolejowa i plebania z pocz. XX w., miej-sca pocmentarne. We wsi stwierdzono 35 stanowisk archeologicznych wczesnodziejowych, w tym cmentarzysko kurhanowe średniowieczne.



JBPiP, 2000 27

Letnica Typ zabudowy – wielodrożnica. Pierwsza wzmianka w źródłach historycznych z 1305 r. Zabu-dowa zwarta, kalenicowa, od połowy XIX w. Nie przebadane dotąd grodzisko pochodzi prawdo-podobnie z czasów plemiennych. Znaleziony skarb monet z XI w. wskazuje na ciągłość osadni-czą przez cały okres wczesnego średniowiecza. W dokumentach Letnica wzmiankowana jest w 1305 r. jako wieś 23 łanowa, będąca własnością komesa Młodota. Majętność letnicka podzielo-na została w XVI w. na dwie części, a każdy z właścicieli posiadał odrębną siedzibę. Wieś posiada wiele zabytków: 1 Kościół filialny p.w. Św. Szymona i Tadeusza z lat 1572-79, murowany z kamienia i cegły; 2 Dawny zbór ewangelicki z 1819 r. – pełni funkcję magazynu; 3 Dwór z II połowy XVI w., w latach 1735-1867 przebudowany, jest obecnie użytkowany; 4 Ruiny zamku z XIV w. Pozostała zabudowa z II połowy XIX i początku XX wieku, to: stacja kolejowa, kuźnia, szkoła, mleczarnia, trafostacja, browar, plebania, cmentarze. W okolicach wsi stwierdzono 26 stanowisk archeologicznych, wczesnodziejowych i średniowiecznych, w tym grodzisko i gródek stożkowy.

Łochowo Zabudowa mieszkalna i gospodarcza dawnego folwarku z połowy XIX w. Lipno Wieś w typie wielodrożnicy. Zabudowa zwarta, kalenicowa z II połowy XIX i początku XX wieku. Zabytki: kościół filialny, zbudowany jako zbór ewangelicki w 1842 r., park krajobrazowy z XIX w. – zaniedbany. Z innych zabytków: szkoła, trafostacja z początku XX wieku.

Dobra (nazwa niemiecka Dober) Dwie zagrody z zabudową mieszkalną i inwentarską, w złym stanie zachowania. Pochodzą z przełomu XIX i XX w. Piaski Wieś o typie ulicówki. Zabudowa zwarta, szczytowo-kalenicowa. Najstarsze budynki z połowy XIX w. oraz lat 20-30-tych XX w.

Radomia Typ zabudowy – ulicówka. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1305 r. Zabudowa rozproszona, kalenicowo – szczytowa, z drugiej połowy XIX w. i początku XX w. Zabytki: dwór z XVI w., użytkowany przez leśnictwo. Stwierdzono 3 stanowiska archeologiczne, wczesnodziejowe, w tym cmentarzysko kurhanowe.

Rybno Jest to osada powstała w końcu XIV w. Obecna zabytkowa zabudowa mieszkalna i gospodarcza pochodzi z początku XX wieku oraz z lat osiemdziesiątych. Słone Typ rozplanowania zabudowy – ulicowo – placowy. Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych pochodzi z 1305 r. Zabudowa zwarta, kalenicowa, od końca XVIII w. oraz z XIX i I połowy XX w. Zabytki: gospoda z początku XX w., trafostacja z 1932 r. Stwierdzono 9 stanowisk archeologicz-nych wczesnodziejowych i średniowiecznych.

Wilkanowo Pierwsza wzmianka pochodzi z 1305 r. Typ zabudowy ulicowo – placowy. Zabudowa zwarta, kalenicowo – szczytowa, powstała w końcu XVIII, XIX i I połowie XX w.



28 JBPiP, 2000

Zabytki: gospoda z początku XX w., trafostacja z 1927 r. Stwierdzono 3 stanowiska archeolo-giczne, wczesnodziejowe i średniowieczne. 3.3. Wykaz jednostek ujętych w rejestrze zabytków

1 Buchałów – spichlerz folwarczny; 2 Drzonów – kościół Św. Mikołaja; 3 Drzonów – dwór – Lubuskie Muzeum Wojskowe; 4 Drzonów – park – Lubuskie Muzeum Wojskowe; 5 Koźla – kościół parafialny p.w. Św. Jadwigi; 6 Koźla – dwór; 7 Letnica – kościół; 8 Letnica – pałac; 9 Letnica – kościół poewangelicki; 10 Lipno – kościół p.w. Św. Rodziny i plebania; 11 Świdnica – kościół parafialny p.w. Św. Marcina; 12 Świdnica – pałac; 13 Świdnica – kościół poewangelicki; 14 Świdnica – stajnia i chlewnia; 15 Świdnica – park krajobrazowy; 16 Świdnica – park przy muzeum archeologicznym. 3.4. Stanowiska archeologiczne W gminie występuje 138 stwierdzonych stanowisk archeologicznych. Zestawienie stanowisk przedstawiono w aneksie. 4. UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE I SPOŁECZNO - GOSPODARCZE 4.1. Potencjał demograficzny 1. Gmina Świdnica należy do słabo zaludnionych gmin województwa. Na 1 km2 przypada 31 osób, podczas gdy w sąsiednich gminach na 1 km2 przypada od 30 osób w gminie Dąbie do 62 osób w gminie Zielona Góra (bez miasta Zielona Góra). Na 100 mężczyzn przypada 101 kobiet. Tab. nr 14. Sytuacja demograficzna w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.1998 r.

Ludno ść Świdnica Zielona Góra (mia-

sto)

Zielona Góra (gmi-

na)

Nowogród Bobrz.

Czer-wieńsk

Dąbie

Ludność ogółem 4995 118.182 13.691 4276 5145 5160 Mężczyźni 2483 56.266 6825 2103 2596 2636 Kobiety 2512 61.916 6866 2173 2549 2524 Gęstość zaludnienia na 1km kw.

31 2038 62 36 48 30

Ilość kobiet na 100 mężczyzn 101 110 101 102 100 96 Przyrost naturalny na 1000 ludności

3,2 -0,18 1,42 3,37 5,67 3,7

Saldo migracji 64 123 160 -37 27 18 Źródło: dane US w Zielonej Górze



JBPiP, 2000 29

Na dzień 31.12.2015r. ludno ść Gminy Świdnica wynosiła ogółem 6334 osoby, w tym m ęż-czyźni 3135 osób, kobiety 3199 osób. Tab. nr 15. Sytuacja demograficzna w gminie Świdnica w latach 1996-1998 oraz 2014-2015

Wyszczególnienie 1996 1997 1998 2014 2015 Ruch naturalny ludno ści Małżeństwa 14 24 23 53 86 Urodzenia żywe 54 64 67 70 58 Zgony ogółem 40 49 51 54 57 Przyrost naturalny 14 15 16 16 1 2. W gminie Świdnica występuje w ostatnich latach dodatnie saldo migracji, w 1998 r. wynosiło ono 64 osoby, podczas gdy w sąsiednich gminach wynosiło: • w Zielonej Górze..........................123 osoby • w gminie Zielona Góra.................160 osób • w gminie Nowogród Bobrz........... 37 osób • w gminie Czerwieńsk.................... 27 osób • w gminie Dąbie..............................18 osób 3. Wg danych Urzędu Gminy w latach 1994-1998 liczba mieszkańców gminy Świdnica ulegała niewielkim wahaniom (od 4906 osób w 1994 r. do 5032 w okresie I pół. 1999.). Największy przy-rost ogólnej liczby ludności w stosunku do roku poprzedniego wystąpił w 1998 r. – liczba ludno-ści wzrosła ok. 2%, natomiast największy spadek ludności w stosunku do roku poprzedniego nastąpił w 1996 r. Liczba ludności na koniec 1998 r. wg danych US w Zielonej Górze była niższa i wynosiła 4995 osób (przy 4861 osób w 1990 r.) W stosunku do roku 1998 liczba ludno ści Gminy Świdnica wzrosła w 2015r. o 1339 osób. Pomimo zwi ększaj ącej si ę liczby ludno ści gminy ogólnie zaznacza si ę trend starzenia si ę społecze ństwa. Wi ąże się to z potrzeb ą przygotowania terenów dla przyszłych pochów-ków, a tym samym przygotowania terenów cmentarnych. W Gminie Świdnica funkcjonuje 6 cmentarzy komunalnych, na któ rych w latach 2010-2015 pochowano:

Świdnica - 135 Koźla – 70 Letnica – 40 Słone – 33 Drzonów - 18 Lipno – 10 osób.

Na cmentarzach chowane s ą także osoby z poza obszaru Gminy Świdnica. Właściwe przygotowanie terenu pod cmentarz, lub poszerz enie istniej ącego cmentarza, wymaga skomplikowanej procedury oraz znalezienia wł aściwego miejsca, które b ędzie spełniało wymogi wynikaj ące z obowi ązujących przepisów. Wst ępna analiza wykazała, że najlepsze warunki do powi ększenia terenu cmentarza wyst ępuj ą w Letnicy - miejscowo ści poło żonej w centrum Gminy. Umo żliwia to obsług ę nie tylko s ąsiednich miejscowo ści, ale także tych dalej poło żonych od Świdnicy – siedziby władz gminnych.

Tab. nr 16. Liczba mieszkańców w gminie Świdnica wg miejscowości.

Lp. Miejscowość Liczba lud-ności 1999r.

Liczba lud-ności 2015r.

Wiek w latach w 1999r 0-17 % 18-65 % pow.

65 %

1. Buchałów 219 241 48 21,92% 136 62,10% 35 15,98% 2. Drzonów 326 389 84 25,77% 194 59,51% 48 14,72%



30 JBPiP, 2000

3. Grabowiec 207 247 71 34,30% 106 51,21% 30 14,49% 4. Koźla 556 554 165 29,68% 312 56,12% 79 14,21% 5. Letnica 620 625 170 27,42% 393 63,39% 57 9,19% 6. Lipno 175 175 50 28,57% 102 58,29% 23 13,14% 7. Łochowo 47 72 14 29,79% 31 65,96% 2 4,26% 8. Piaski 191 197 53 27,75% 117 61,26% 21 10,99% 9. Radomia 70 198 24 34,29% 38 54,29% 8 11,43% 10. Orzewo 77 91 15 19,48% 53 68,83% 9 11,69% 11. Słone 412 558 92 22,33% 263 63,83% 57 13,83% 12. Świdnica 1423 1861 399 28,04% 897 63,04% 127 8,92% 13. Wilkanowo 709 1123 177 24,96% 478 67,42% 54 7,62% 14 Dobra 0 3

Ogółem 5 032 6334 1 362 27,07% 3 120 62,00% 550 10,93% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG w Świdnicy. Tab. nr 17. Struktura ludności w gminie Świdnica wg kryterium ekonomicznego w latach 1995-1998

Wiek 1995 1996 1997 1998

liczba % liczba % liczba % liczba % Przedprodukcyjny 1454 29,34% 1391 28,28% 1363 27,52% 1361 27,25% Produkcyjny 2813 56,76% 2825 57,43% 2896 58,47% 2930 58,66% Poprodukcyjny 689 13,90% 703 14,29% 694 14,01% 704 14,09% Ogółem 4956 100,00% 4919 100,00% 4953 100,00% 4995 100,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze W latach 1995-1998 udział osób w wieku mobilnym tj. 18-44 lata w grupie osób w wieku produk-cyjnym wynosi ok. 70 %. Udział osób w wieku produkcyjnym systematycznie rośnie zaś w wieku przedprodukcyjnym – spada. Tab. nr 18. Struktura ludności w gminie Świdnica wg wieku i płci na 31.12.1998.

Przedział wiekowy

Ogółem Mężczyźni Kobiety liczba % liczba % liczba %

0-4 308 6,2% 148 6,0% 160 6,4% 5-9 383 7,7% 194 7,8% 189 7,5%

10-14 413 8,3% 231 9,3% 182 7,2% 15-19 435 8,7% 231 9,3% 204 8,1% 20-24 393 7,9% 209 8,4% 184 7,3% 24-29 334 6,7% 167 6,7% 167 6,6% 30-34 303 6,1% 154 6,2% 149 5,9% 35-39 349 7,0% 165 6,6% 184 7,3% 40-44 469 9,4% 231 9,3% 238 9,5% 45-49 378 7,6% 212 8,5% 166 6,6% 50-54 250 5,0% 130 5,2% 120 4,8% 54-59 179 3,6% 82 3,3% 97 3,9% 60-64 199 4,0% 97 3,9% 102 4,1%

65 i więcej 602 12,1% 232 9,3% 370 14,7% Ogółem 4 995 100,0% 2 483 100,0% 2 512 100,0%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze 4.2. Lokalny rynek pracy



JBPiP, 2000 31

W 1998 r. wskaźnik bezrobocia w gminie Świdnica wynosił 9% i kształtował się na poziomie oko-licznych gmin (poza gminą Dąbie i Nowogród Bobrzański). W latach 1996-1998 liczba bezrobot-nych utrzymywała się na poziomie ok. 200 osób, z czego ok. 60 stanowiły kobiety. Tab. nr 19. Bezrobocie w gminie Świdnica w latach 1996-1998

Wyszczególnienie 1996 1997 1998 Bezrobotni ogółem 236 196 238 Bezrobotne kobiety 147 127 146 Bezrobotni mężczyźni 89 69 92 Stopa bezrobocia 9,1 7,6 9,2 Bezrobotni z prawem do zasiłku 122 42 b/d Bezrobotni nowo zarejestrowani 66 312 b/d Bezrobotni wyłączeni z ewidencji 199 319 b/d Zatrudnieni przy robotach publicznych 2 4 b/d Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze Tab. nr 20. Wskaźniki dotyczące liczby osób bezrobotnych w gminie Świdnica

Wskaźniki 1996 1997 1998 Liczba bezrobotnych / ludność ogółem 4,72% 7,89% 9,47% Liczba bezrobotnych / ludność w wieku produkcyj-nym

8,35% 6,77% 8,12%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze Tab. nr 21. Sytuacja demograficzna w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.1998 r.

Ludno ść Świdnica Zielona Góra

(miasto)

Zielona Góra

(gmina)

Nowogród Bobrz.

Czerwieńsk Dąbie

Bezrobotni ogółem 238 3 572 514 496 398 407 Bezrobotne kobiety 146 2 242 344 316 257 274 Bezrobotni mężczyźni 92 1 330 170 180 141 133 Stopa bezrobocia 9,2 6,8 7,8 11,6 8,7 16,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze Wśród 9944 osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Zielonej Górze wg stanu na koniec I półrocza 1999 r., większość stanowiły kobiety (6052 osoby). 4.3. Zatrudnienie w rolnictwie Większość gospodarstw jest w posiadaniu rodzinnym. Żadne z rolniczych gospodarstw nie za-trudnia pracowników stałych. Gospodarstwa rodzinne uprawiające gatunki roślin, z których otrzymany plon jest zbierany mechanicznie oficjalnie nie zatrudniają pracowników sezonowych. Plon zbierany ręcznie (np. truskawki) zbierany jest przez pracowników sezonowych. Z dziewię-ciu badanych gospodarstw sześć deklaruje zatrudnianie pracowników sezonowych w liczbie od 2 – 10 osób. Jedno z ogrodnictw zatrudnia na zasadach praktyki zawodowej od 4 -10 uczniów Zasadniczej Szkoły Mechanizacji Rolnictwa w Czerwieńsku. Zaledwie 1 gospodarstwo zatrudnia pracowników sezonowych z poza gminy (układy rodzinne). W gminie na stałe zameldowane były (1995 r.) 4882 osoby; z czego w gospodarstwach domowych z użytkowaniem gospodarstwa rolnego ogółem zamieszkuje 2454 osób, w tym mężczyzn 1223 i 1231 kobiet.



32 JBPiP, 2000

Tab. nr 22. Faktyczna liczba zamieszkałych osób na gospodarstwach domowych z użytkowa-niem gospodarstwa rolnego według grup ekonomicznych Grupa ekonomiczna – wiek: Ilość osób Przedprodukcyjny 615 Produkcyjny ogółem 1391 Produkcyjny mobilny 926 Produkcyjny niemobilny 465 Poprodukcyjny 448 Ogółem 2454 Źródło: Spis rolny z 1996 roku. Tab. nr 23. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domo-wych z użytkowaniem indywid. gospodarstwa rolnego (działki rolnej) w badanym tygodniu

Świdnica

Ogó-łem

Pracuj ący Bezro-botni

Bierni zawo-dowo

W swoi m gospoda rstwie (działce)

Poza swoim gospoda r-stwem (działk ą)

Ra-zem

Ra-zem

Wyłącz-nie

Głów-nie

Ra-zem

Wyłącz-nie

Głów-nie

Męż-czyźni

403 324 179 164 15 145 44 101 5 74

Kobiety 396 314 201 194 7 113 47 66 10 72 Ogółem 799 638 380 358 22 258 91 167 15 146 Źródło: Spis rolny z 1996 roku. Tab. nr 24. Ludność w wieku 15 lat i więcej faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domo-wych z użytkowaniem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według źródeł utrzymania i płci.

Świdni-ca

Ogó-łem

Utrzymujących się z jednego źródła

Utrzy-mują-cych się z dwóch źródeł

Z liczby ogółem1 utrzymujących się głównie lub wyłącz-nie

Ra-zem

W tym z pracy na swoim gospodar-stwie

Z pracy w swoim gospospo-dar-stwie

Z pracy poza swo-im gospodarstwem rolnym

Z niezarobko- wych źródeł

Na utrzy-mywani

Ra-zem

W tym na własny rachunek

Ra-zem

W tym z eme-rytury

Męż-czyźni

944 396 45 548 63 358 47 367 142 147

Kobiety 1005 430 57 575 71 295 20 459 164 180 Ogółem 1949 826 102 1123 134 653 67 826 306 327 Źródło: Spis rolny z 1996 roku. Na terenie gminy na stałe zameldowane są 5032 osoby. W tym użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych, dla których głównym źródłem utrzymania jest praca we własnym gospo-darstwie według perspektyw rozwojowych gospodarstw rolnych ilustruje tabela.

1 Bez ludności nie obecnej powyżej 12 miesięcy



JBPiP, 2000 33

Tab. nr 25. Liczba osób utrzymujących się wyłącznie bądź głównie z pracy we własnym gospo-darstwie Ogółem liczba użytkowników utrzymujących się wyłącznie bądź głównie z pra-cy we własnym gospodarstwie rolnym, w tym:

56

bez dodatkowych źródeł utrzymania 36 Posiadających dodatkowe źródło utrzymania:

praca najemna 2 Źródło zarobkowe:

emerytura 2 renta inwalidzka 7 renta rodzinna 2 zasiłek dla bezrobotnych - inne 2

Źródło: Spis rolny z 1996 roku. Tab. nr 26. Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie Świdnica według ich utrzymania i płci Liczba użytkowników, dla których wyłącznym bądź, głównym źródłem utrzymania była:

Wiek produkcyjny

produkcyjny mobilny produkcyjny niemobil-ny poprodukcyjny

mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety praca we własnym gospodarstwie 22 10 12 4 4 3

praca najemna 44 17 15 7 - - pozarolnicza działalność gosp. 14 1 2 2 - - niezarobkowe źródło utrzyma-nia 10 3 39 10 28 31

Ogółem 283 osoby Źródło Spis rolny z 1996 roku. Ze względu na trudną sytuację rolniczą w kraju, podobnie trudna sytuacja ma miejsce w gminie. Produkcja rolna staje się nieopłacalna, a większość gospodarstw rolnych ulega likwidacji lub powolnej agonii produkcyjnej. Prawie wszystkie z badanych gospodarstw brały kredyty na kon-tynuację działalności. Taka sytuacja powoduje, że nieopłacalna staje się produkcja rolna, coraz więcej gruntów jest nieuprawianych, a ludzie szukają zatrudnienia poza rolnictwem. 4.4. Oświata rolnicza i wykształcenie Przeważająca liczba osób mieszkających i użytkujących gospodarstwo rolne posiada wykształ-cenie podstawowe (38,2%), następnie plasuje się zasadnicza szkoła zawodowa jako 27,3%, a aż 9,2 % to osoby z niepełnym podstawowym i bez wykształcenia. W gminie wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne zaledwie 3 osoby posiadają wykształ-cenie wyższe rolnicze; 38 osób rolnicze średnie zawodowe, 32 osoby rolnicze zasadnicze za-wodowe i 122 osoby po kursach rolniczych. Na terenie gminy nie działa żadna szkoła rolnicza. Najbliższe szkoły znajdują się w miastach i dają wykształcenie zawodowe średnie i zawodowe zasadnicze: - Czerwieńsk - Zasadnicza Szkoła Mechanizacji Rolnictwa - Lubsko - Zespół Szkół Rolniczych im. Reymonta - Nowe Miasteczko - Zespół Szkół Rolniczych - Żary - Technikum Rolnicze im. W. Witosa



34 JBPiP, 2000

Tab. nr 27. Liczba osób w wieku 15 lat i więcej w gminie Świdnica, faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkowaniem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według po-ziomu wykształcenia Wykształcenie Liczba osób

Razem % Mężczyzn Kobiet Wyższe 71 3,60 37 34 Policealne 24 1,20 8 16 Średnie zawodowe 313 16,0 129 184 Średnie ogólnokształ-cące 88 4,5 18 70

Zasadnicze zawodowe 533 27,3 344 189 Podstawowe ukończo-ne

746 38,2 349 397

Podstawowe nie ukoń-czone i bez wykształ-cenia

182 9,20 63 119

Ogółem 1957 100 948 1009 Źródło Spis rolny z 1996 roku.

Tab. nr 28. Osoby prowadzące gospodarstwa rolne wg poziomu wykształcenia i płci Wykształcenie Razem Mężczyźni Kobiety Wyższe w tym rolnicze

13 7 6 3 3 -

Policealne w tym rolnicze

1 1 - - - -

Średnie zawodowe w tym rolnicze

101 86 15 38 32 6

Średnie ogólnokształcące 8 4 4 Zasadnicze zawodowe w tym rolnicze

163 139 24 32 29 3

Podstawowe 125 79 46 Podstawowe nieukończone i bez wykształcenia

18 10 8

Kursy rolnicze 122 104 18 Źródło Spis rolny z 1996 roku. 4.5. Mieszkalnictwo Większość mieszkań stanowi własność prywatną, gmina jest właścicielem 35 mieszkań (stan na 31.12.1998.). W latach 1990-1998 w gminie wybudowano 15 prywatnych budynków mieszkal-nych oraz oddano do użytku 34 mieszkania. W ostatnich latach nie wybudowano w gminie ani jednego mieszkania spółdzielczego czy komu-nalnego. Gmina nie podejmowała działań na rzecz rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Pla-nuje się wybudowanie osiedla domków jednorodzinnych w Radomii. Tab. nr 29. Mieszkalnictwo w gm. Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.1998 r.

Wyszczególnienie Świd-nica

Zielona Góra (mia-

sto)

Zielona Góra

(gmina)

Nowo-gród

Bobrz.

Czer-wieńsk

Dąbie

Mieszkania zamieszkane Mieszkania, w tym 1340 39.164 3838 2594 2483 1263



JBPiP, 2000 35

mieszkania komunalne 35 8 290 169 240 224 24 Izby 5441 132.437 15.406 9795 9 563 4962 Pow. użytkowa mieszkań w tys. m2. 105,4 2167,2 298,7 175 172,2 92,5 Przeciętna pow. użytkowa mieszk. w os./ m2

21,1 19,1 22,2 18,6 18,6 18,4

Mieszkania oddane do u żytku w 1998. Mieszkania 13 591 64 78 10 1 Izby 82 2231 352 291 48 5 Powierzchnia użytkowa mieszkań w m2. 2429 48816 8486 4931 963 97 Przeciętna pow. użytkowa mieszkania w m2

186,8 82,6 132,6 63,2 96,3 97

Mieszkania sprzedane osobom fizyc z-nym w 1998 2.

Mieszkania 7 524 16 Pow. użytkowa mieszkań w m2. 610 25560 757 Wartość sprzedanych budynków w tys. zł 7,9 11534 45,9 Przeciętna pow. użytkowa 1 mieszkania w m2

87,1 48,8 47,3

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze 4.6. Służba zdrowia Na terenie gminy Świdnica działa Ośrodek Zdrowia w Świdnicy. Wskaźnik ilości lekarzy, lekarzy-dentystów oraz pielęgniarek na 10 tys. mieszkańców (1998 r.) kształtuje się korzystniej w gminie na niż w sąsiednich gminach. Najbliższy szpital, w którego rejonie działania jest gmina, znajduje się w Zielonej Górze. Mieszkańcy gminy korzystają w Zielonej Górze z przychodni specjalistycznych, laboratorium analitycznego, prześwietleń rentgenowskich oraz USG. Pomoc doraźną prowadzi pogotowie Zespołu Opieki Zdrowotnej w Zielonej Górze. Opiekę sanitarną na terenie gminy sprawuje Państwowa Terenowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zielonej Górze. Pod jej nadzorem i kontrolą znajdują się wszystkie placów-ki, które mają do czynienia z żywnością (sklepy, stołówka szkolna i przedszkolna, restauracje, piekarnie, masarnie, itp.). Zaopatrzenie w leki mieszkańcy realizują w aptece w Świdnicy. Sytua-cję w służbie zdrowia w gminie Świdnica i w gminach ościennych przedstawiono w tabeli. Tab. nr 30. Służba zdrowia w gm. Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.1998 r.

Wyszczególnienie Świdnica Zielona Góra

(miasto)

Zielona Góra (gmi-

na)

Nowo-gród

Bobrz.

Czer-wieńsk

Dąbie

Personel słu żby zdrowia Lekarze 2 381 2 2 3 1 Lekarze dentyści 1 72 2 1 0 0 Pielęgniarki 2 714 4 7 7 2 Lekarze na 10 tys. ludności 4 32,2 1,5 2,1 3,2 1,9 Lekarze dentyści na 10 tys. ludno-ści

2 6,1 1,5 1,1 0 0

Pielęgniarki na 10 tys. ludności 4 60,4 2,9 7,4 7,4 3,9 Służba zdrowia Przychodnie 0 32 1 1 1 0

2 Mieszkania w domach wielorodzinnych sprzedane przez urzędy gmin osobom fizycznym



36 JBPiP, 2000

Apteki 1 28 1 1 1 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze 4.7. Opieka społeczna W gminie funkcjonuje Ośrodek Pomocy Społecznej, który jest jednostką budżetową realizującą zadania własne i zlecone przez administrację rządową w zakresie pomocy społecznej. W I pół-roczu 1999 r. w gminie objęto pomocą społeczną 176 rodzin, z czego 110 rodzin otrzymało świadczenia finansowane z budżetu państwa w ramach tzw. prac zleconych zaś 106 rodzin sko-rzystało z pomocy finansowanej z budżetu gminy. Tab. nr 31. Opieka społeczna w gminie Świdnica w 1998 r. i w I pół. 1999 r.

Liczba świadcze ń 1998 I pół. 1999 Zasiłki stałe i wyrównawcze 21 Zasiłki okresowe 62 Zasiłki celowe 102 Renty socjalne 16 Źródło: dane UG w Świdnicy. Osoby korzystające z opieki społecznej można podzielić na dwie grupy: • grupa osób w wieku 25 - 50 lat, to osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych,

bez możliwości zatrudnienia w miejscu zamieszkania, inwalidzi, matki w okresie ochrony ma-cierzyństwa, rodziny wielodzietne korzystające z pomocy finansowej finansowanej z budżetu państwa;

• grupa osób w wieku 60 - 70 lat często samotnych, utrzymujących się z niskich świadczeń emertytalno-rentowych, korzystających z pomocy rzeczowej (zakup opału, sfinansowanie kosztów leczenia itp.), finansowanej z budżetu gminy.

4.8. Oświata i wychowanie W roku szkolnym 1999/2000 w gminie funkcjonują dwie szkoły i jeden punkt filialny, tworzące Zespół Szkół w Świdnicy: • szkoła podstawowa w Świdnicy: 12 oddziałów - 276 uczniów; rejonizacja: Świdnica, Łocho-

wo, Piaski (klasy I-VI i VII), Grabowiec, Lipno, Koźla, Letnica bloki (klasy IV-VI i VII); • szkoła podstawowa w Koźli: 3 oddziały - 46 uczniów ; rejonizacja: Grabowiec, Lipno, Koźla,

Letnica bloki (klasy I - III ); • szkoła podstawowa w Słonem: 8 oddziałów – 181 uczniów; rejonizacja: Słone, Wilkanowo,

Buchałów, Letnica, Drzonów, Radomia, Orzewo; • gimnazjum w Świdnicy: klasa I 3 oddziały - 72 uczniów; docelowo w 2001 r. klasy I-III (10

oddziałów - 228 uczniów); rejonizacja: Świdnica, Słone, Wilkanowo, Buchałów, Letnica, Drzonów, Radomia, Orzewo, Łochowo, Piaski, Grabowiec, Lipno, Koźla, Letnica.

Zespół szkół posiada salę gimnastyczną oraz salę komputerową z Internetem. Brak jest sali komputerowej w szkole w Słonem i w gimnazjum w Świdnicy. Tab. nr 32. Szkolnictwo w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31. 12.1998 r.

Wyszczególnienie Świdn ica Zielona Góra (mia-

sto)

Zielona Góra (gmi-

na)

Nowo-gród

Bobrz.

Czer-wieńsk

Dąbie

Szkoły podstawowe Szkoły ogółem 5 25 5 6 7 5



JBPiP, 2000 37

Szkoły dla młodzieży 5 24 5 6 7 5 Uczniowie ogółem 573 12 804 1731 1205 1204 665 Uczniowie szkół dla młodzieży 573 12 755 1731 1205 1204 665 Absolwenci ogółem 74 2052 226 163 187 100 Absolwenci szkół dla młodzieży 74 2037 226 163 187 100 Licea ogólnokształc ące 13 Szkoły zawodowe 52 3

zasadnicze zawodowe 9 1 średnie i policealne 43 2

Placówki wychowania prze d-szk.

Placówki ogółem 4 43 5 5 7 6 Przedszkola 0 30 1 1 1 1 Oddziały ogółem 5 145 19 11 15 6 Oddziały w przedszkolach 0 126 13 7 6 1 Miejsca w przedszkolach 0 3 973 300 175 100 25 Dzieci ogółem 116 3 739 332 266 305 108 Dzieci w przedszkolach 0 3 391 219 184 149 20 Nauczyciele ogółem 5 258 28 16 18 6 Nauczyciele w przedszkolach 0 239 22 12 8 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze

4.9. Kultura W gminie Świdnica działają dwie biblioteki, z których w 1998 r. skorzystało ok. 250 czytelników. Liczba mieszkańców przypadająca na 1 placówkę wynosiła 2 516 osób. Tab. nr 33. Charakterystyka placówek bibliotecznych w gminie Świdnica

Wyszczególnienie Liczba wolum i-nów

Liczba czyteln i-ków

Liczba wypo ży-czeń

Gminna Biblioteka Publiczna w Świdnicy 16.320 164 7320 Szkolno-Publiczna Biblioteka w Słonem 7420 83 2730 Ogółem 23.740 247 10.050 Gminna Biblioteka Publiczna w Świdnicy, oprócz swoich podstawowych funkcji, spełnia także funkcje domu kultury organizując szereg licznych zajęć dla dzieci i młodzieży. Biblioteka syste-matycznie uzupełnia swój księgozbiór. Tab. nr 34. Placówki biblioteczne w gminie Świdnica w latach 1996-1998

Wyszczególnienie 1996 1997 1998 Liczba ludności na 1 placówkę biblioteczną 2460 2447 2498

Księgozbiór w woluminach na 1000 ludności 5149 5150 4472 Czytelnicy na 1000 ludności 50 34 63 Wypożyczenia na 1000 ludności 1154 1022 1241 Wypożyczenia na 1 czytelnika 23 30 20 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze W gminie Świdnica działają dwa muzea o zasięgu regionalnym, do których należą: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie oraz Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza.



38 JBPiP, 2000

Tab. nr 35. Placówki kultury w gm. Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.1998 r.

Wyszczególnienie Świdn ica Zielona Góra (mia-

sto)

Zielona Góra

(gmina)

Nowogród Bobrz.

Czer-wieńsk

Dąbie

Kina 3 Teatry 1 Muzea 2 1 1 Biblioteki publiczne (wraz z filiami) 2 14 5 3 5 2 Księgozbiór w woluminach 22340 429196 52936 56826 51004 17309 Czytelnicy 314 26519 1920 1390 1464 569 Wypożyczenia 6199 511916 44222 37022 48085 16585 Liczba osób na 1 placówkę bibl. 2498 8442 2738 3164 1894 2580 Księgozbiór w woluminach/ 1000os.

4472 3632 3866 6020 5387 3354

Czytelnicy na 1000 ludności 63 224 140 147 155 110 Wypożyczenia/ 1000 ludności 1241 4332 3230 3922 5079 3214 Wypożyczenia/ 1 czytelnika 20 19 23 27 33 29 4.10. Kultura fizyczna, sport, rekreacja i turystyka 1. Zaplecze sportowo-rekreacyjne gminy tworzą boiska sportowe (piłkarskie) położone w Świd-nicy, Drzonowie, Słonem, Koźli, bunkier w Świdnicy oraz sala gimnastyczna w Świdnicy (przy-stosowana do walk szermierczych). Boisko sportowe w Świdnicy jest położone w kompleksie, w którym w latach 1995-1996 przewidziano utworzenie Ośrodka Sportu i Rekreacji. W kompleksie tym znajduje się oczko wodne o powierzchni 1,5 ha. Bunkier w Świdnicy stanowi bazę Zielono-górskiego Klubu Sportowego "Karate". Znajdują się w nim: siłownia, sauna, boisko do gry w "sqasha", kometkę i siatkówki, ściana wspinaczkowa. 2. Na terenie gminy działa 7 klubów sportowych: • Szkolny Klub Szermierczy „Flesz” w Świdnicy - 33 zawodników; • Ludowy Klub Sportowy „Błękitni” w Świdnicy - 22 zawodników (5 –miejsce w klasie okręgowej

w piłce nożnej); • Ludowy Klub Sportowy „Nordis” Słone.- 20 zawodników (piłka nożna - klasa B + juniorzy); • Ludowy Klub Sportowy „Bizon” Letnica - 20 zawodników (piłka nożna - klasa B); • Zielonogórski Klub Sportowy " Karate" (sekcja świdnicka) - 20 zawodników ; • Klub Sportowy "Gwardia" Zielona Góra (sekcja "Ju-jitsu") przy Szkole Podstawowej w Słonem

- 14 zawodników; • Klub Sportowy "Dolina" Wilkanowo - 6-tki piłkarskie (czołowe miejsce w lokalnej lidze). 3. Gmina Świdnica nie posiada w ogóle zaplecza turystycznego, nie licząc zespołu hotelarsko-gastronomicznego, punktu małej gastronomii i mini - baru. Na terenie gminy zostały wyznaczone następujące piesze szlaki turystyczne: 1. Szlak oznaczony kolorem zielonym, o długości 22,4 km. Jest to szlak podmiejski prowadzą-

cy wokół Zielonej Góry. Rozpoczyna się w Zielonej Górze przy Wyższej Szkole Pedago-gicznej. Przebiega lasami na wschód od Wilkanowa, przez Górę Wilkanowską, na której jest obserwacyjna wieża przeciwpożarowa. Z wieży szlak prowadzi do skansenu w Ochli. Koń-czy się w Zielonej Górze, przy schronisku PTSM na ul. Wyspiańskiego.

2. Szlak oznaczony kolorem czarnym o długości 30,5 km. Szlak przebiega przez południowo-zachodnią część Wału Zielonogórskiego. Rozpoczyna się w Podgórzycach nad Bobrem i prowadzi przez Bogaczów, koło Grabowca, przez Drzonów, Buchałów do Góry Wilkanow-skiej. Na odcinku około 25 km szlak ten prowadzi przez teren gminy Świdnica.



JBPiP, 2000 39

3. Szlak oznaczony kolorem niebieskim, o długości 56,8 km. Szlak zaczyna się w Zielonej Gó-rze przy amfiteatrze, prowadzi przez Górę Wilkanowską (1,8 km), Ochlę (5,9 km) – Otyń – Milsko – do Zielonej Góry (schronisko PT SM przy Wyspiańskiego). Szlak ten prowadzi tylko przez tereny leśne gminy Świdnica, w rejonie Góry Wilkanowskiej.

4. Szlak oznaczony kolorem czerwonym, o długości 97,2 km. Szlak zaczyna się w miejscowo-ści Bytom Odrzański i prowadzi przez Nowe Miasteczko – okolice Kożuchowa – Niwiska – Świdnica – muzeum archeologiczne (59,2) – Wilkanowo (64,2 km) – Góra Wilkanowska (66,1 km) – Zielona Góra – Raculka – Milsko.

Węzłem szlaków pieszych w gminie Świdnica jest Góra Wilkanowska. Zbiegają się tu cztery szlaki: czerwony, czarny, zielony i niebieski. Szlaki te służą głównie mieszkańcom Zielonej Góry. Wycieczki sobotnie i niedzielne oraz spacery po Wale Zielonogórskim, szczególnie na Wieżę Wilkanowską są bardzo popularne wśród mieszkańców Zielonej Góry. Z wieży roztacza się wspaniały widok w promieniu około 50 km. Należałoby stworzyć możliwość udostępnienia wieży także indywidualnym turystom, a nie tylko grupom wycieczkowym. Od strony południowej strony wieży możliwe jest urządzenie baru.

4. Gmina Świdnica nie posiada oznakowanych szlaków rowerowych. Istnieje możliwość wyzna-czenia kilku szlaków zaczynających się i kończących w Zielonej Górze. Wszystkie drogi grunto-we i leśne oraz szosy nadają się na takie szlaki. Należy wykluczyć jedynie ruchliwą i niebez-pieczną szosę Zielona Góra – Nowogród Bobrzański – Żary lub Żagań lub Lubsko. 4.11. Bezpieczeństwo W gminie Świdnica funkcjonuje jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, którą tworzą: 1. Jednostka Straży Pożarnej w Świdnicy (typ "S 2" ) - 2 samochody bojowe GBA i GBM - po-

jemności 2 5000 l; 38 członków; 2. Jednostka Straży Pożarnej w Koźli (typ "S 1" ) - 1 samochód bojowy GBM - pojemności 2

5000 l ; 48 członków; 3. Jednostka Straży Pożarnej w Letnicy (typ "S 1" ) - 1 samochód bojowy GBA - pojemności

25000 l; 30 członków Część członków OSP w gminie Świdnica posiada tzw. "przywoływacze". 5. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM GOSPODARKI 5.1. Otoczenie biznesu w gminie 1. Otoczenie biznesu w gminie stanowi infrastruktura instytucjonalna. Podstawowym składnikiem tej infrastruktury są banki. W gminie brak jest dotychczas filii banków i instytucji finansowych typu firmy leasingowe, obsługi ratalnej. Dotychczas drobni przedsiębiorcy nie mogą liczyć na pomoc ze strony urzędu zarówno w dostę-pie do podstawowych informacji niezbędnych w działalności gospodarczej, gdyż w gminie nie działa dotychczas komórka, której zadaniem byłoby : - prowadzenie doradztwa dla małych firm i osób rozpoczynających działalność gospodarczą; - promocja lokalnych przedsięwzięć; - poszukiwanie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu. 2. W gminie funkcjonuje kilka firm świadczących usługi niematerialne związane z obsługą bizne-su: biuro rachunkowe, Biuro Doradztwa Prawnego i Ekonomicznego w Koźli, Kancelaria Prawni-cza w osadzie Rybno, Usług Projektowych w Słonem, 3. Preferencje podatkowe oraz preferencje w opłatach dzierżawnych powinny tworzyć spójny system wynikający z prowadzonej przez gminę polityki lokalnego wspierania rozwoju (polityki



40 JBPiP, 2000

gospodarczej) oraz polityki społecznej, ekologicznej i przestrzennej. Zarząd Gminy Świdnica posiada upoważnienie do udzielania ulg w sprawach indywidualnych i losowych. Zwolnienia w podatkach lokalnych powinny uwzględniać preferencje dla nowo powstałych pod-miotów gospodarczych oraz dla tych branż, które są uważane za wiodące dla rozwoju gospo-darczego gminy: przechowalnictwo i przetwórstwo płodów rolnych, warzyw i owoców, produkcja opakowań, transport, budownictwo, tartacznictwo, przetwórstwo drewna, doradztwo marketin-gowe, doradztwo biznesowe, pośrednictwo finansowe, pośrednictwo i obsługa rynku nierucho-mości, ubezpieczenia. Spójny system preferencji umożliwi stworzyć bardziej dogodne warunki dla podmiotów tworzą-cych nowe miejsca pracy oraz podejmujących działalność inwestycyjną na terenie gminy. 5.2. Grunty Ogólna powierzchnia gminy wynosi 16.080 ha, z czego prawie 80 % gruntów należy do Skarbu Państwa. Z ogólnej powierzchni gruntów 12.808 ha Skarbu Państwa większość jest administro-wana przez Lasy Państwowe. Tab. nr 37. Struktura własności gruntów w gminie Świdnica wg stanu na 30.06.1999.

L.p. Rodzaj własno ści Powierzchnia (ha) Udział (%) 1. Własność komunalna 451 2,80 2. Skarbu Państwa, w tym 12.808 79,65 w zarządzie AWRSP 2324 14,45 w zarządzie Lasów Państwowych 10.154 63,15

3. Własność prywatna 2684 16,69 4. Własność spółdzielcza (RSP) 23 0,14 5. Własność pozostała, w tym 114 0,72 Kościoła Rzymsko – Katolickiego 20 0,13 Ogółem 16.080 100,00

Tab. nr 38. Struktura użytkowania gruntów w gminie Świdnica wg stanu na 30.06.1999.

L.p. Rodzaj u żytku Powierzchnia (ha) Udział (%) 1 Grunty orne 3 296 20,50 2 Sady 81 0,50 3 Łąki 1 162 7,23 4 Pastwiska 459 2,85 5 Lasy i grunty leśne 9 887 61,49 6 Pozostałe grunty 1 195 7,43 Ogółem 16 080 100,00

Tab. nr 39. Struktura użytkowania gruntów w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.1998

Wyszczególnienie Świdn i-ca

Zielon a Góra (mia-

sto)

Zielona Góra (gmi-

na)

Nowo-gród

Bobrz.

Czer-wieńsk

Dąbie

Powierzchnia gruntów Użytkowanie gruntów og ółem Powierzchnia ogólna w ha 16080 5832 22045 25941 19593 17004 Użytki rolne 5024 795 7532 7866 7167 7350 Grunty orne 3313 691 5320 5318 4537 4213



JBPiP, 2000 41

Sady 82 2 38 46 11 15 Łąki 1166 58 1686 1552 1972 2247 Pastwiska 463 44 488 950 647 875 Lasy 10123 2724 12213 15923 10019 8692 Użytkowanie gruntów w ind ywid. gospodarstwach rolnych

Powierzchnia ogólna w ha 3023 664 5740 6895 4523 3444 Użytki rolne 2822 497 5170 5995 4178 3170 Grunty orne 1963 443 3784 3925 2871 2167 Sady 62 1 27 46 10 8 Łąki 514 36 1009 1322 947 674 Pastwiska 283 17 350 702 350 321 Lasy 78 18 131 155 62 119 Struktura gruntów Użytkowanie gruntów og ółem Powierzchnia ogólna w ha 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Użytki rolne 31,2% 13,6% 34,2% 30,3% 36,6% 43,2% Grunty orne 20,6% 11,8% 24,1% 20,5% 23,2% 24,8% Sady 0,5% 0,0% 0,2% 0,2% 0,1% 0,1% Łąki 7,3% 1,0% 7,6% 6,0% 10,1% 13,2% Pastwiska 2,9% 0,8% 2,2% 3,7% 3,3% 5,1% Lasy 63,0% 46,7% 55,4% 61,4% 51,1% 51,1% Użytkowanie gruntów w ind ywid. gospodarstwach rolnych

Powierzchnia ogólna w ha 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Użytki rolne 93,4% 74,8% 90,1% 86,9% 92,4% 92,0% Grunty orne 64,9% 66,7% 65,9% 56,9% 63,5% 62,9% Sady 2,1% 0,2% 0,5% 0,7% 0,2% 0,2% Łąki 17,0% 5,4% 17,6% 19,2% 20,9% 19,6% Pastwiska 9,4% 2,6% 6,1% 10,2% 7,7% 9,3% Lasy 2,6% 2,7% 2,3% 2,2% 1,4% 3,5% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze 5.3. Rolnictwo 1. W gminie dominują gospodarstwa 1-5 ha, których udział w ogólnej liczbie gospodarstw wyno-sił prawie 80%, przy czym opłacalna produkcja oceniana jest przy gospodarstwie o minimalnej powierzchni 40 ha. Największe gospodarstwo rolne w gminie3 posiada powierzchnię 1223 ha i obejmuje tereny wy-dzierżawione przez polsko- irlandzką spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością Emerald Isle Farms. Spółka przejęła w całości tereny byłego PGR. Spółka podpisała umowę na dzierżawę w 1997 roku na 11 kolejnych lat. Z ogólnej dzierżawionej powierzchni 783 ha stanowią grunty orne, pozostała powierzchnia to użytki zielone. Powierzchnie upraw Emerald Isle Farms w 1998 r. obejmowały: 350 ha rzepaku ozimego; 75 ha pszenicy ozimej; 23 ha żyta; 100 ha pszenżyta ozimego; 200 ha gorczycy. Tab. nr 40. Ilość prywatnych gospodarstw rolnych wg grup obszarowych

Areał ( ha ) Liczba gosp odarstw Struktura w %

3 Wg nieoficjalnych informacji spółka zaprzestała działalności w lecie 1999 r.



42 JBPiP, 2000

1-2 209 43 2-5 170 36 7-10 30 8 10-15 23 6 pow. 15 27 7

Ogółem 509 100 Źródło: Urząd gminy w Świdnicy. Z gruntów ornych największa ilość znajduje się w rękach osób fizycznych. Pozostałe powierzch-nie znajdujące się w użytkowaniu rolniczym znajdują się w dzierżawie. Największe prywatne gospodarstwo na terenie gminy znajduje się w Drzonowie – jego powierzchnia wynosi 220 ha. 2. W gminie dominuje produkcja roślinna, pomimo słabych gleb. Zdecydowanie na terenie gminy przeważają uprawy przemysłowe. Brak jest danych dotyczących innych gatunków uprawianych warzyw. Strukturę użytków rolnych, kierunki produkcji roślinnej oraz plony rolne przedstawiają poniższe zestawienia Tab. nr 41. Struktura użytków zielonych w gminie Świdnica w 1998 r. Struktura u żytków zielonych 4 Struktura w % Gospodarstwa rolne 64,3 Tereny użytków zielonych 34,3 Sady 1,4 Źródło: Urząd Gminy w Świdnicy. Tab. nr 42. Główne kierunki produkcji roślinnej w gminie Świdnica w 1998 r. Profile produkcji ro ślinnej 100 % Uprawy 4 zbóż 50% Uprawy warzywnicze i kwiaciarskie 20% Uprawy sadownicze 20% Pozostałe 10% Źródło: Urząd Gminy w Świdnicy. Tab. nr 43. Główne plony rolne zebrane na terenie gminy Świdnica w 1998 r. Uprawiany gatunek Plon w dt w 1998 r.

Pszenica Ozima 1700 Jara 624

Żyto 5200

Jęczmień Ozimy 775 Jary 1040

Owies 720

Pszenżyto Ozime 420 Jare -

Mieszanki zbożowe bez strączkowych 1750 Zboża ogółem bez strączkowych 12.229 Ziemniaki 22.500 Rzepak i rzepik 420 Gorczyca 180 Strączkowe 420 Pastewne 312 4 Źródło: badania wykonano w kwietniu 1995 roku.



JBPiP, 2000 43

Źródło: Urząd Gminy w Świdnicy. 3. Na terenie gminy znajduje się niewielka ilość terenów wykorzystywanych na uprawy sadowni-cze. Pola owocowe znajdujące się w miejscowościach lub okolicach Świdnicy, Buchałowa, Let-nicy i Wilkanowa zajmują się produkcją porzeczki, truskawki, brzoskwiń i wiśni. 4. Na terenie gminy działają ogrodnictwa zorganizowane będące w posiadaniu prywatnym. Naj-większe gospodarstwa zajmują się uprawą kwiatów (produkcja kwiatów ciętych i kwiatów do-niczkowych), występuje również uprawa warzyw i owoców (sterowana uprawa truskawki). Po-wierzchnie znajdujące się pod szkłem lub folią w poszczególnych gospodarstwach wahają się od 1100m2 do 3000m2. Ogrodnicy jako jedyni ze wszystkich grup rolniczych działających na terenie gminy, zgłaszają chęć dalszego rozwoju gospodarstw i działalności. 5. Na terenie gminy znajdują się dwie fermy drobiu w Wilkanowie i Słonem. Jest to jedyna prze-mysłowa hodowla na terenie gminy. Ferma w Wilkanowie hoduje na powierzchni 1000 m2, kury broilery z przeznaczone na mięso. W Świdnicy znajduje się znajdują się stawy hodowlane karpia, o powierzchni ok. 2 ha. Znaczna część mieszkańców hoduje zwierzęta na użytek własny. Tab. nr 44. Hodowla zwierząt w gospodarstwach indywidualnych w gminie Świdnica

Hodowla zwierz ąt Ilość sztuk Pogłowie bydła 331 Trzoda chlewna 420 Owce 4 Konie 76 Kozy 68 Króliki 752 Zwierzęta futerkowe 133 Drób 5485 Gęsi 170 Indyki 32 Pozostały drób 9 Źródło Spis rolny z 1996 roku. 6. Gospodarstwa ogrodnicze najbardziej wyspecjalizowane nie zgłaszają większych trudności w produkcji i zbycie towarów. W nie najgorszej sytuacji znajdują się gospodarstwa rolno-ogrodnicze i gospodarstwa produkujące zwierzęta. W trudnej sytuacji finansowej znajdują się gospodarstwa rolne. Większość z gospodarstw nie chce się rozwijać, bo nie ma na to pieniędzy, obawia się trudności ze zbytem produktów lub sprzedaży poniżej kosztów produkcji. Większość prowadzących gospodarstwa rolne poszukuje partnera do współpracy jako bezpośredniego od-biorcy towaru lub osoby w funkcji menadżera. Na podstawie przeprowadzonych własnych badań ankietowych rolnicy zdeklarowali przedstawione w tabeli rynki zbytu dla poszczególnych produk-tów rolnych. Tab. nr 45. Deklarowane przez rolników w gminie Świdnica rynki zbytu produktów rolnych Rynki zbytu Gmina

Rynek lokalny Województwo

Lubuskie Kraj Eksport Rodzaj produkcji Zboża + Warzywa + + Kwiaty cięte i doniczkowe + + + +



44 JBPiP, 2000

Drób + Ryby + Źródło: Ankieta 1999 rok. Na terenie gminy nie istnieje przetwórstwo płodów rolnych. Wszystkie produkty są sprzedawane w postaci surowej lub według wymogów odbiorcy np. po umyciu, zapakowaniu. 7. Obecnie na terenie gminy nie działa większe gospodarstwo produkcyjne wykorzystujące bu-dynki inwentarskie. Większość budynków wcześniej przeznaczonych na produkcję zwierzęcą dzisiaj wykorzystywane są na niewielką produkcję zwierząt na użytek własny, lub są przekształ-cone na pomieszczenia usługowe lub produkcyjne. Większość budynków znajduje się w nienaj-lepszym stanie technicznym, nie są wykorzystane i bez opieki. Tab. nr 46. Powierzchnia budynków inwentarskich w gminie Świdnica i jej wykorzystanie

Budynki inwentarskie Powierzchnia

w m 2 Wykorzystanie

Rolnicze Pozarolnicze Niewykorzystane Obory 5364 3310 30 2024 Stajnie 208 148 - 60 Chlewnie 2344 1536 - 808 Kurniki 3647 3581 - 66

Szklarnie 4271 4241 - 30 Tunele foliowe 5502 5502 - - Źródło: Spis rolny z 1996 roku. 8. Większość ze zorganizowanych gospodarstw rolniczych posiada własne maszyny i urządze-nia rolnicze. Pozostałe gospodarstwa rolne korzystają z usług sąsiadów. Tab. nr 47. Ilość ciągników na terenie gminy Świdnica w gospodarstwach wg wielkości użytko-wanych gruntów rolnych Ciągniki Wielko ść gospodarstwa w ha

do 1 1-2 2-5 5-7 7-10 10-15 15-20 20-30 30-50 50-100

100-200

Ogólna liczba 90 14 7 21 12 9 10 10 5 1 - 1 w tym w gospodar-stwach indywidu-alnych 76

- 7 21 12 9 10 10 5 1 - 1

Źródło: Spis rolny z 1996 roku. Tab. nr 48. Maszyny i urządzenia rolnicze w gospodarstwach rolnych w gminie Świdnica Maszyny i urz ądzenia Ogółem w tym gospoda r-

stwa indywidualne Kombajny zbożowe 6 6

w tym starsze niż 10 lat 4 4 Kombajny ziemniaczane - - Kombajny buraczane - - Silosokombajny samobieżne - -

pozostałe 1 1 Rozsiewacze nawozów 24 24 Rozrzutniki obornika 16 16



JBPiP, 2000 45

Kosiarki ciągnikowe 24 24 Ładowacze chwytakowe 10 10 Kopaczki do ziemniaków 8 8 Sadzarki do ziemniaków 5 5 Przyczepy zbierające 8 8 Prasy zbierające 4 4 Opryskiwacze ciągnikowe polowe 12 12 sadownicze - - Dojarki bańkowe 12 12 rurociągowe - - Schładzarki do mleka konwiowe 5 5 zbiornikowe - - Sortowniki 5 5 Linie technologiczne 1 1 Agregaty uprawowe 1 1 Źródło: Spis rolny z 1996 roku. 9. Na terenie gminy nie działają żadne instytucje obsługi rolnictwa. Profesjonalną pomoc w za-kresie doradztwa rolniczego oferuje rolnikom Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku. Wszyst-kie inne podstawowe usługi prowadzone dla rolnictwa takie jak: badanie gleby, ochrona roślin, nawożenie, obsługa techniczna, punkt unasienniania zwierząt, usługi weterynaryjne etc. obsłu-giwane są przez miasto Zielona Góra. W Świdnicy działa jeden niewielki zakład zaopatrzenia rolnictwa. 5.4. Leśnictwo 1. Do 1945 r. lasy obecnej gminy Świdnica stanowiły własność prywatną, z czego większość należała do właścicieli majątków ziemskich, a część do drobnych właścicieli. Lasy te w 1945 r. zostały upaństwowione. Prawie cały obszar leśny Gminy Świdnica stanowi jeden zwarty kom-pleks, będący częścią większego kompleksu leśnego. Tylko na południe od miejscowości Świd-nica występują 3 kompleksy leśne o powierzchni ok. 500 ha. Kompleksy poniżej 10 ha zajmują znikomą powierzchnię. Ogólna powierzchnia lasów na terenie Gminy Świdnica wg stanu na 31.12.1998 r. wynosiła 10178,93 ha5, z czego: - grunty leśne zalesione obejmowały 9725,94 ha - grunty leśne nie zalesione obejmowały 135,44 ha - grunty związane z gospodarką leśną obejmowały 317,55 ha. Lasy są głównie własnością Skarbu Państwa i obejmują 10.124,87 ha, z czego 9986,83 ha (98,6%) znajduje się w zarządzie Lasów Państwowych, zaś AWRSP - 138,04 ha. Zarząd Lasów Państwowych obejmuje: - Nadleśnictwa Krzystkowice 2697,55 ha - Nadleśnictwa Nowa Sól 158,52 ha - Nadleśnictwa Zielona Góra 7130,76 ha. Lasy będące własnością prywatną obejmują zaledwie 54,06 ha. 2. Podstawą prowadzenia gospodarki leśnej w lasach państwowych są plany urządzenia lasu opracowane na 10-letnie okresy i tak: - dla Nadleśnictwa Krzystkowice na okres 1.01.1990 r. do 31.12.1999 r. - dla Nadleśnictwa Nowa Sól na okres 1.01.1991 r. do 31.12.2000 r. - dla Nadleśnictwa Zielona Góra na okres 1.01.1990 r. do 31.12.1999 r.

5 Wg danych Urzędu Statystycznego w Zielonej Górze powierzchnia lasów w gminie Świdnica wynosiła 10123 ha.



46 JBPiP, 2000

Szczegółowe wytyczne do prowadzenia gospodarki leśnej zarówno w lasach gospodarczych jak i ochronnych ustalają komisje techniczno-gospodarcze podczas sporządzania kolejnych planów urządzenia lasu dla danego nadleśnictwa. Szczególnej uwagi wymaga realizacja zadań gospo-darczych ustalonych w planach na obszarze lasów ochronnych. 3. Ok. 62,4% lasów gminy stanowią lasy ochronne położone w odległości do 10 km od Zielonej Góry, na części powierzchni o nakładających się funkcjach glebochronnych, wodochronnych i ochrony zwierząt. Lasy te obok niewątpliwie funkcji rekreacyjnej pełnią rolę klimatyczno-filtracyjną („przewietrzenie miast”), spełniają rolę zieleni wysokiej w środowisku zurbanizowa-nym, a przede wszystkim powinny zapewnić bezpośredni kontakt ludności miejskiej z możliwie naturalnym środowiskiem leśnym czyli spełniać funkcję edukacyjną. Ograniczona powinna być lokalizacja w ich sąsiedztwie obiektów uciążliwych dla środowiska przyrodniczego. Zagospoda-rowanie lasów gleb ochronnych i wodochronnych powinno w jak najszerszym zakresie uwzględ-niać aspekty półnaturalnej hodowli lasu dostosowanej do lokalnych warunków siedliskowych i drzewostanowych. 4. W oparciu o przyjęty planach urządzenia lasu wiek rębności dla poszczególnych gatunków drzew, wyliczono maksymalną miąższość możliwą do pozyskania: − w użytkowaniu rębnym ok. 16.500m3 netto rocznie z powierzchni nie większej niż 101ha, − w użytkowaniu przedrębnym ok. 15.000m3, a więc łącznie aktualny stan lasów gminy po-

zwala na pozyskiwanie rocznie ok. 31 500m3 grubizny netto. W ostatnich pięciu latach średnio rocznie pozyskiwano przy użytkowaniu rębnym 11.500 m3 netto z pow. 72 ha zaś przy użytkowaniu przedrębnym 16 300 m3 drewna. 5. Lasy AWRSP i lasy prywatne zajmują łącznie tylko 192,10 ha i nie mają praktycznie znacze-nia gospodarczego. Występują one jako rozproszone samodzielne niewielkie kompleksy leśne, często przylegające do lasów innych własności. Spełniają głównie rolę krajobrazową i bioceno-tyczną, ich rola gospodarcza polega głównie na dostarczeniu doraźnych pożytków w postaci surowca drzewnego dla właścicieli. Część tych lasów posiada sporządzone uproszczone plany zagospodarowania i inwentaryzację ich stanu. Wskazówki gospodarcze zawarte w tych doku-mentach są podstawą do ustalenia zadań gospodarczych w tych lasach. 5.5. Gospodarka łowiecka Gospodarka łowiecka – prowadzona jest w oparciu o plany zagospodarowania łowieckiego, opracowane dla potrzeb poszczególnych obwodów łowieckich. Podział na obwody określa roz-porządzenie nr 16 b. Wojewody Zielonogórskiego z dnia 3 grudnia 1997r w sprawie podziału obszaru województwa na obwody łowieckie. Według tego rozporządzenia na terenie gminy wy-odrębnionych zostało 5 obwodów wydzierżawionych kołom łowieckim i 1 obwód wyłączony z wydzierżawienia i tak: - obw. łowiecki nr 77- „Ostoja”; - obw. łowiecki nr 79- „Knieja”; - obw. łowiecki nr 80- „Jeleń”; - obw. łowiecki nr 81- „Drop”; - obw. łowiecki nr 92- „Piżmak” i obwód łowiecki nr 93 wyłączony z wydzierżawienia, na któ-rym gospodarkę łowiecką prowadzi Nadleśnictwo. Nadleśnictwa nadzorują realizację gospodarki łowieckiej prowadzonej przez koła, poprzez za-twierdzenie planów kół i bieżącą kontrolę ich wykonania. W wymienionych obwodach łowieckich wg inwentaryzacji za rok łowiecki 1998/99 zinwentaryzowano: ok. 60 jeleni, 550 saren, 20 danie-li, 110 dzików, 160 zajęcy, 100 lisów, 15 borsuków i 90 kuropatw.



JBPiP, 2000 47

Jelenie jak również sarny powodują znaczne szkody w uprawach leśnych i młodnikach przez zgryzanie spałowanie, osmykiwanie i zadeptywanie. Na gruntach rolnych przylegających do lasu znaczne szkody wyrządzają dziki, z tego tytułu koła łowieckie wypłacają znaczne odszkodowa-nia pieniężne za zniszczone uprawy rolne. Zmusza to również nadleśnictwa do grodzenia upraw leśnych i obrzeży lasów oraz stosowania chemicznych środków odstraszających. 5.6. Struktura gospodarki gminy 1. W gminie Świdnica wg stanu na 31.07.1999 r. było zarejestrowanych 340 jednostek w syste-mie REGON. Najwięcej jednostek działało w samej Świdnicy (114) oraz w Wilkanowie (72), Let-nicy (26). W ogólnej liczbie jednostek dominował sektor usług (77%) oraz sektor przemysłu (20%). Sektor III (usług) wg stanu na 31.12.1998 r. skupiał prawie 56% pracujących oraz 53 % ogólnej liczby jednostek wg REGON. W sektorze II pracowało 41% pracujących zaś udział jed-nostek sektora w ogólnej liczbie jednostek wyniósł prawie 36%. Tab. nr 49. Liczba pracujących i liczba jednostek wg REGON w gminie Świdnica wg stanu na 31.12.1998

Sekcje EKD / sektory Pracuj ący Jednostki liczba Struktura liczba struktura

I Sektor 32 6,5% 23 18,0% Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 32 6,5% 23 18,0% II Sektor 202 40,9% 122 35,7% Działalność produkcyjna 175 35,4% 86 25,1% Zaopatrywanie w energię, gaz i wodę Budownictwo 27 5,5% 36 10,5% III Sektor 260 52,6% 191 55,8% Handel i naprawy 56 11,3% 109 31,9% Hotele i restauracje 4 1,2% Transport, składowanie i łączność 9 1,8% 32 9,4% Pośrednictwo finansowe 5 1,0% 3 0,9% Obsługa nieruchomości i firm 26 5,3% 22 6,4% Administracja publiczna 25 5,1% 1 0,3% Edukacja 68 13,8% 6 1,8% Ochrona zdrowia i opieka socjalna 20 4,0% 3 0,9% Pozostała działalność 51 10,3% 11 3,2% Ogółem 494 100,0% 342 100,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze Tab. nr 50. Struktura przestrzenna jednostek w gminie Świdnica wg stanu na 31.07.1999

Sekcje EKD / sektory Ogółem Świdnica Wilkanowo Letnica Pozostałe liczba % liczba. % liczba % liczba % liczba %

I Sektor 36 10,6 6 5,3 5 6,9 2 7,7 23 18,0 Rolnictwo, łowiectwo i leśnic-two

36 10,6 6 5,3 5 6,9 2 7,7 23 18,0

Rybołówstwo i rybactwo Górnictwo i kopalnictwo II Sektor 120 35,3 43 37,7 21 29,2 8 30,8 48 37,5 Działalność produkcyjna 85 25,0 32 28,1 15 20,8 6 23,0 32 25,0 Zaopatrywanie w energię, gaz



48 JBPiP, 2000

i wodę Budownictwo 35 10,3 11 9,6 6 8,3 2 7,7 16 12,5 III Sektor 184 54,1 65 57,0 46 63,9 16 61,5 57 44,5 Handel i naprawy 104 30,6 36 31,6 26 36,1 8 30,8 34 26,6 Hotele i restauracje 5 1,5 4 3,5 1 1,4 Transport, składowanie i łączność

29 8,5 7 6,1 8 11,1 4 15,4 10 7,8

Pośrednictwo finansowe 5 1,5 2 2,8 3 2,3 Obsługa nieruchomości i firm 21 6,2 5 4,4 6 8,3 3 11,5 7 5,5 Administracja publiczna 2 0,6 2 1,8 Edukacja 3 0,9 2 1,8 1 0,8 Ochrona zdrowia i opieka socjalna

3 0,9 2 1,7 1 1,4

Pozostała działalność 12 3,5 7 6,1 2 2,8 1 3,8 2 1,6 Ogółem 340 100,0 114 100,0 72 100,0 26 100,0 128 100,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze W latach 1996-1999 w gminie Świdnica liczba jednostek wzrosła z 294 w 1996 r. do 342 na ko-niec czerwca 1999 r. Najbardziej dynamiczny wzrost liczby jednostek miał miejsce w sektorze II i dotyczył działalności produkcyjnej. Tab. nr 51. Jednostki wg EKD w gminie Świdnica w latach 1996-1999

Sekcje EKD / sektory 1996 1997 1998 I pół. 1999 liczba. % liczba % liczba % liczba %

I Sektor 21 7,1% 23 7,0% 29 8,5% 34 9,9% Rolnictwo, łowiectwo i leśnic-two

21 7,1% 23 7,0% 29 8,5% 34 9,9%

Rybołówstwo i rybactwo Górnictwo i kopalnictwo II Sektor 99 33,7% 117 35,6% 122 35,7% 124 36,3% Działalność produkcyjna 64 21,8% 84 25,5% 86 25,1% 86 25,1% Zaopatrywanie w energię, gaz i wodę

1 0,3%

Budownictwo 35 11,9% 33 10,0% 36 10,5% 37 10,8% III Sektor 174 59,2% 189 57,4% 191 55,8% 184 53,8% Handel i naprawy 103 35,0% 108 32,8% 109 31,9% 104 30,4% Hotele i restauracje 2 0,7% 4 1,2% 4 1,2% 5 1,5% Transport, składowanie i łączność

29 9,9% 30 9,1% 32 9,4% 27 7,9%

Pośrednictwo finansowe 2 0,7% 4 1,2% 3 0,9% 7 2,0% Obsługa nieruchomości i firm 23 7,8% 25 7,6% 22 6,4% 21 6,1% Administracja publiczna 1 0,3% 1 0,3% 1 0,3% 2 0,6% Edukacja 6 2,0% 6 1,8% 6 1,8% 3 0,9% Ochrona zdrowia i opieka socjalna

3 1,0% 3 0,9% 3 0,9% 4 1,2%

Pozostała działalność 5 1,7% 8 2,4% 11 3,2% 11 3,2% Ogółem 294 100,0% 329 100,0% 342 100,0% 342 100,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze



JBPiP, 2000 49

2. W gminie Świdnica wg stanu na 31.12.1998 r. było zarejestrowanych 349 firm prywatnych, z czego zaledwie 8 firm stanowiły spółki prawa handlowego. W gminie brak jest w ogóle przedsię-biorstw państwowych. Tab. nr 52. Jednostki zarejestrowane w systemie REGON w gminie Świdnica wg stanu na 31. 12.1998 r.

Jednostki wg REGON 1996 1997 1998 liczba. % liczba % liczba %

Przedsiębiorstwa państwowe 0 0,00% 0 0,00% 0 0,00% Spółki prawa handlowego 5 1,70% 5 1,52% 8 2,29% Spółki cywilne 23 7,82% 23 6,99% 27 7,74% Osoby prowadzące działalność gosp.

246 83,67% 281 85,41% 299 85,67%

Ogółem 294 100,00% 329 100,00% 349 100,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze Tab. nr 53. Jednostki zarejestrowane w systemie REGON w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu 31. 12.1998 r.

Jednostki wg REGON Świdnica Zielona Góra (mia-

sto)

Zielona Góra (gmi-

na)

Nowo-gród

Bobrz.

Czer-wieńsk

Dąbie

Przedsiębiorstwa państwowe 0 23 1 1 0 0 Spółki prawa handlowego 8 1089 62 16 20 15 Spółki cywilne 27 1524 129 32 49 18 Osoby prowadzące działalność gosp.

299 10595 1152 378 455 164

Ogółem 349 13926 1389 459 546 214 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze Udział sektora prywatnego w ogólnej liczbie pracujących dominuje jedynie w sektorze II - w dzia-łalności produkcyjnej było zatrudnionych aż 35 % ogółu zatrudnionych. W sektorze III - usług jedyną znaczącą sekcją sektora prywatnego jest handel. Tab. nr 54. Liczba i struktura pracujących w gminie Świdnica wg stanu na 31.12.1998.

Sekcje EKD / sektory Ogółem Sektor publiczny Sektor prywatny Udział se k-tora prywat-

nego Liczba struktura liczba struktura liczba struktura

I Sektor 32 6,5% 17 7,3% 15 5,7% 46,9% Rolnictwo, łowiectwo i leśnic-two

32 6,5% 17 7,3% 15 5,7% 46,9%

II Sektor 202 40,9% 21 9,1% 175 66,8% 86,6% Działalność produkcyjna 175 35,4% 175 66,8% 100,0% Zaopatrywanie w energię, gaz i wodę

Budownictwo 27 5,5% 21 9,1% 6 2,3% 22,2% III Sektor 260 52,6% 194 83,6% 66 25,2% 25,4% Handel i naprawy 56 11,3% 56 21,4% 100,0% Hotele i restauracje Transport, składowanie i łączność

9 1,8% 9 3,9%



50 JBPiP, 2000

Pośrednictwo finansowe 5 1,0% 5 1,9% 100,0% Obsługa nieruchomości i firm 26 5,3% 21 9,1% 5 1,9% 19,2% Administracja publiczna 25 5,1% 25 10,8% Edukacja 68 13,8% 68 29,3% Ochrona zdrowia i opieka socjalna

20 4,0% 20 8,6%

Pozostała działalność 51 10,3% 51 22,0% Ogółem 494 100,0% 232 100,0% 262 100,0% 53,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze 5.7. Eksploatacja surowców mineralnych

Na terenie gminy prowadzona jest obecnie eksploatacja udokumentowanego małego złoża kru-szywa naturalnego w Świdnicy. W 1997 r. firmie „Elsta”, reprezentowanej przez p. Elżbietę Łu-czak (Świdnica, ul. Polna), została udzielona koncesja na wydobywanie ww. złoża metodą od-krywkową na działce 680/12. Ważność koncesji upływa z dniem 20 lipca 2000 r. Poza ww. złożem brak jest większych udokumentowanych złóż surowców mineralnych. Wpraw-dzie penetracyjne wiercenia w poszukiwaniu kruszywa były prowadzone w okolicach wsi: Świd-nica, Słone, Grabowiec i Letnica, ale nie udokumentowano żadnych zasobów. Za perspektywiczny obszar uważa się rejon między Grabowcem a Leśniowem Wielkim. Są to tereny leśne Nadleśnictwa Zielona Góra. 6. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z ROZWOJEM STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZE-STRZENNEJ 1. Na dotychczasowe zagospodarowanie przestrzenne gminy Świdnica składają się następujące podstawowe elementy struktury funkcjonalno - przestrzennej: - kompleksy leśne oraz zespoły zieleni urządzonej; - kompleksy łąkowo - pastwiskowe i grunty orne; - kompleksy wód otwartych; - zespoły zabudowy mieszkaniowej, usługowej i zagrodowej; - obiekty przemysłowe oraz produkcyjno - usługowe; - sieć dróg krajowych, wojewódzkich, gminnych i lokalnych oraz sieć szlaków turystycznych; - sieci i urządzenia techniczne, towarzyszące istniejącej zabudowie; - tereny powierzchniowej eksploatacji surowców; 2. Dla terenu gminy Świdnica obowiązują następujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego: - ogólny plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica zatwierdzony Uchwałą

Gminnej Rady Narodowej w Świdnicy nr V/34/89 z dnia 10.07.1989 r.; - zmiany do miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego, zatwierdzone

Uchwałą Rady Gminy w Świdnicy nr 1/I/93 z dnia 28.01.1993 r. 3. W podstawowych ustaleniach planu ogólnego gminy zakłada się, że jej funkcjami wiodącymi będą rolnictwo i mieszkalnictwo. W planie wyodrębniono rejony o charakterystycznych cechach funkcjonalnych: - strefę znajdującą się w bezpośrednim zasięgu wpływów m. Zielonej Góry, obejmującą

wschodnią część gminy; - strefę obejmującą zachodnio – północną część gminy. Na obszarze obejmującym strefę bezpośrednich wpływów miasta Zielonej Góry oprócz funkcji rolniczej, zakłada się również rozwój funkcji mieszkaniowej i wypoczynkowej związanej z rozwo-



JBPiP, 2000 51

jem i obsługą miasta. W zakresie gospodarki rolnej, strefa ta winna stanowić zaplecze żywiciel-skie miasta. Zakłada się zatem rozwój takich form zagospodarowania jak: ogrodnictwo, sadow-nictwo, itp. Natomiast dla strefy zachodniej zakłada się preferencje funkcji rolniczej i leśnej. W planie przewiduje się uzupełnienie brakujących obiektów usługowych i budowę systemów infra-struktury technicznej, pozwalających podnieść standard życia ludności wiejskiej do poziomu zbliżonego warunkom miejskim. W sieci osadniczej siedziba gminy Świdnica stanowić będzie nadal centrum administracyjno – usługowe dla całego obszaru gminy. W strukturze pozostałych wiejskich jednostek osadniczych wyodrębniono 3 ośrodki usługowe z pełnym zakresem usług związanych z obsługą ludności i rolnictwa: Letnica obsługująca wsie Buchałów i Drzonów, Koźla obsługująca wsie Grabowiec i Lipno oraz Słone obsługujące wsie Wilkanowo i Radomia. Pozo-stałe wsie zaliczono do grupy miejscowości o dominującej funkcji rolniczej z elementarnym za-kresem usług. 4. Przyjęta w planie struktura funkcjonalno – przestrzenna gminy określa jednocześnie zasady prowadzenia działalności gospodarczej i inwestycyjnej w sposób wykluczający degradację śro-dowiska naturalnego i zapewniający jego ochronę. W planie określono obszary i obiekty podle-gające ochronie oraz wymagające ochrony. Elementami środowiska naturalnego podlegającymi ochronie na terenie gminy są: - obszary leśne; - obszary gruntów II-IV klas bonitacyjnych; - parki wiejskie i podworskie - strefa chronionego krajobrazu; - złoże surowców mineralnych. Strefą ochrony konserwatorskiej objęto układ urbanistyczny i zespoły zabytkowe wsi Świdnica i Letnica (pałac i 2 kościoły). Ochronie podlegają także wszystkie obiekty zabytkowe i stanowiska archeologiczne ujęte w rejestrze i spisie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz pomniki przyrody ujęte w spisie Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. We wszystkich miejscowo-ściach gminy nowa zabudowa winna nawiązywać swoim charakterem do zabudowy istniejącej. 5. Na rysunku planu, dla poszczególnych miejscowości określono tereny osadnicze z wyszcze-gólnieniem przeważającej formy zainwestowania (zabudowy). W obrębie tych terenów, z wyjąt-kiem terenów przeznaczonych na cele działalności inwestycyjnej o skoncentrowanym charakte-rze, w miarę występowania potrzeb społecznych dopuszcza się działalność inwestycyjną o cha-rakterze plombowym i uzupełniającym o różnych formach zainwestowania (oprócz zabudowy mieszkaniowej, rzemiosło, usługi, zabudowa letniskowa, itp.), przy zachowaniu warunków tech-nicznych, jakim powinny odpowiadać budynki oraz wymogów dotyczących ochrony środowiska. Dla projektowanej zabudowy mieszkaniowej przyjęto następujące wielkości działek: zabudowa zagrodowa (2500 m2), zabudowa jednorodzinna wolnostojąca (900 m2), bliźniacza (600 m2), szeregowa (400 m2), rzemieślnicza – usługowa (1500 – 1800 m2), produkcyjna (do 1 ha) i letni-skowa ok. 600 m2). Zgodnie z ustaleniami planu wyznaczono 72,9 ha pod zabudowę mieszka-niową jednorodzinną, 13,4 ha pod zabudowę rzemieślniczą i 10,0 ha pod zabudowę wieloro-dzinną. 6. Zmiany do planu ogólnego gminy przeprowadzono dla terenów wsi: Świdnica, Wilkanowo, Słone, Radomia, Piaski, Buchałów, Koźla, Lipno, Grabowiec, Drzonów, Letnica – łącznie 233 wnioski. Ustalenia realizacyjne dla poszczególnych terenów wg miejscowości przedstawiają się następująco: - we wsi Świdnica przeprowadzono zmiany dla 50 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 83

ha.; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej, usług i rzemiosła, przemysłu, stawów rybnych, komunikacji i infrastruktury technicznej, usług tury-styki i gastronomii oraz pod zabudowę zagrodową;



52 JBPiP, 2000

- we wsi Wilkanowo przeprowadzono zmiany dla 40 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 40,65 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami, usług i rzemiosła oraz zabudowy jednorodzinnej z rzemiosłem;

- we wsi Słone przeprowadzono zmiany dla 29 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 61,49 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy jednorodzinnej z rze-miosłem oraz pod uprawy polowe;

- we wsi Radomia przeprowadzono zmiany dla 13 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 49,37 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami;

- we wsi Piaski przeprowadzono zmiany dla 7 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 9,69 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jedno-rodzinnej, rzemiosła, przemysłowo - usługowe oraz sportu i rekreacji;

- we wsi Buchałów przeprowadzono zmiany dla 9 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 4,19 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami, usług i rzemiosła oraz sportu i rekreacji;

- we wsi Koźla przeprowadzono zmiany dla 8 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 12,06 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jedno-rodzinnej, usług, rzemiosła i przemysłu;

- we wsi Lipno przeprowadzono zmiany dla 2 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 0,54 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jednoro-dzinnej;

- we wsi Drzonów przeprowadzono zmiany dla 11 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 6,22 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami, zabudowy jednorodzinnej z rzemiosłem, sportu i rekreacji oraz in-frastruktury technicznej;

- we wsi Letnica przeprowadzono zmiany dla 8 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 3,11 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jedno-rodzinnej i usług oraz infrastruktury technicznej.

Przeprowadzone zmiany w planie związane były z przeznaczeniem dużych, nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową, co wiąże się ze zwiększeniem docelowo ilości mieszkańców, a tym samym ilości ścieków. W związku z powyższym zaproponowano odpowiednie rozwiązanie w zakresie gospodarki ściekowej, przy uwzględnieniu poprawy warunków ochrony środowiska. 7. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM UKŁADU KOMUNIKACJI 7.1. Komunikacja drogowa. 7.1.1. Drogi krajowe Przez teren gminy Świdnica przebiegają dwie drogi krajowe: Nr 275 Słubice – Krosno Odrzańskie – Zielona Góra, długość odcinka na terenie gminy 9,5 km. Jest to droga w parametrach IV klasy technicznej o szerokości nawierzchni 7m i wytrzymałości nacisku na oś 10 ton. Droga posiada nawierzchnie bitumiczną w stanie dobrym. Natężenie ru-chu ok. 5 tys. pojazdów na dobę. Charakteryzuje się głównie ruchem tranzytowym w związku z ruchem samochodowym od przejść granicznych w Świecku, Słubicach, Gubinie i Sękowicach. W układzie komunikacyjnym gminy nie przedstawia istotnego znaczenia ponieważ nie łączy miejscowości oraz ośrodków produkcyjno – usługowych oraz handlowych gminy. Przy drodze 275 na odcinku przebiegającym przez teren gminy znajdują się dwa parkingi śródleśne. Nr 284 Przewóz – Żary – Nowogród Bobrzański – Zielona Góra, długość odcinka na terenie gminy 14,5 km. Jest to droga w parametrach IV klasy technicznej o szerokości jezdni 7m i wy-trzymałości nacisku 10 ton na oś. Stan techniczny drogi dobry, nawierzchnia bitumiczna. Natę-



JBPiP, 2000 53

żenie ruchu ok. 6 tys. pojazdów na dobę. W strukturze ruchu notuje się znaczny udział samo-chodów ciężarowych. Pojazdy te korzystają z przejść granicznych w Olszynie i Jędrzychowicach (woj. dolnośląskie). Ponadto droga łączy inne przejścia graniczne w Przewozie i Łęknicy dla ruchu osobowego. Droga posiada istotne znaczenie w układzie komunikacyjnym gminy, gdyż łączy miejscowe ośrodki z Zieloną Górą oraz z miastami Nowogród Bobrzański, Żagań, Żary, Lubsko. Analiza bezpieczeństwa ruchu drogowego wykazuje, że jest to jedna z najbardziej nie-bezpiecznych dróg w województwie lubuskim. Wpływ na to mają miedzy innymi następujące przyczyny: geometria i przebieg drogi w układzie nie normatywnych łuków poziomych oraz miej-scowych znacznych łukach pionowych (wzniesienia i spadki), wzmożony ruch pieszy w otocze-niu drogi w okolicach miejscowości Piaski, Świdnica i Wilkanów. Przy drodze nr 284 na odcinku przebiegającym przez teren gminy znajdują się dwa parkingi śródleśne i jedna stacja paliw zlo-kalizowana przy obwodnicy w Świdnicy. Administrowaniem dróg nr 275 i nr 284 zajmuje się w imieniu Dyrektora Generalnego Dróg Pu-blicznych, Oddział Południowo – Zachodni GDDP we Wrocławiu – Biuro w Zielonej Górze. Tab. nr 55. Wykaz dróg krajowych L.p.

Numer dr o-

gi Relacja drogi Długo ść odcinka drogi

na terenie gminy ( km) 1 275 Słubice – Krosno Odrzańskie – Zielona Góra 9,5 2 284 Przewóz – Żary – Nowogród Bobrzański – Zielona Góra 14,5

Razem: 24,00 Łączna długość dróg krajowych na terenie gminy wynosi 24,00 km z czego wszystkie odcinki dróg posiadają nawierzchnie bitumiczną. Droga nr 275 i nr 284 mieszczą się w parametrach klasy IV przy średniej szerokości jezdni 7m. Drogi te posiadają nawierzchnie bitumiczną, stan techniczny dobry.

7.1.2. Drogi wojewódzkie Przez teren gminy Świdnica przebiega jedna droga wojewódzka: Nr 279 Leśniów Wielki – Drzo-nów – Buchałów – Świdnica – Ochla (na terenie gminy Zielona Góra). Długość drogi na terenie gminy – 11 km. Droga posiada nawierzchnię bitumiczną, na niektórych odcinkach brukową. Sze-rokość drogi 4 – 5,5 m. Nośność 8 ton/oś. Ruch pojazdów niewielki, wynikający tylko z obsługi ruchu między miejscowościami gminy. W układzie komunikacyjnym gminy przedstawia dość duże znaczenie z uwagi na fakt, iż łączy kilka miejscowości gminy. Administrowaniem drogi nr 279 zajmuje się Zarząd Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze. Tab. nr 56. Wykaz dróg wojewódzkich na terenie gminy L.p.

Numer drogi

Relacja drogi Długo ść drogi na ter e-nie gminy

(km) 1 279 Leśniów Wielki – Drzonów – Buchałów – Świdnica – Ochla

(na terenie gminy Zielona Góra) 11,0

Razem: 11,0 Łączna długość dróg wojewódzkich na terenie gminy – 11 km. Droga wojewódzka nr 279 nie posiada parametrów drogi V klasy technicznej. Najczęściej występująca szerokości to 4,0 do 5,5 m. Ocenia się że zły stan nawierzchni bitumicznej i brukowej posiada ok. 70% długości drogi. ,7.1.3. Drogi powiatowe Przez teren gminy Świdnica przebiega osiem dróg powiatowych:



54 JBPiP, 2000

Nr 132 Tarnawa Krośnieńska – Grabowiec, długości 5,7 km, nawierzchnia gruntowa, średnia szerokość jezdni 3m. Nr 138 Trzebule – Drzonów, długości 2,5 km. w tym 0,2 km o nawierzchni brukowej, 2,3 km o nawierzchni gruntowej, średnia szerokość jezdni 3,5m. Nr 217 Świdnica – Grabowiec – Lipno, długości 11,5 km., nawierzchnia bitumiczna, średnia sze-rokość jezdni 4,2m. Nr 218 Świdnica – Jeleniów, długości 2,0 km., w tym 0,2 km o nawierzchni betonowej, 1,8 km o nawierzchni gruntowej, średnia szerokość jezdni 3m. Nr 230 Piaski - Niwiska, długości 1,9 km., w tym 0,6 km o nawierzchni bitumicznej i 1,3 km o nawierzchni gruntowej, średnia szerokość jezdni 4m. Nr 232 Wilkanowo – Buchałów – Letnica – Koźla – Rożen, długości 14,2 km., w tym 11 km o nawierzchni bitumicznej, 0,2 km brukowej, i 3 km gruntowej, średnia szerokość jezdni 4,1m. Nr 253 Zagórze – Radomia – Drzonów, długości 5,1 km., nawierzchnia bitumiczna, średnia sze-rokość jezdni 4,5m. Nr 255 Bogaczów – Koźla, długości 3,1 km., w tym o nawierzchni brukowej 0,1 km i 3 km o na-wierzchni gruntowej, średnia szerokość jezdni 3m. Drogi powiatowe zarządzane są przez Zarząd Powiatu Zielona Góra. Funkcja ta w drodze poro-zumienia przekazana została zarządowi Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze. Tab. nr 57. Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy L.p.

Numer drogi Relacja drogi Długo ść drogi na t e-

renie gminy ( km)

1 132 Tarnawa Krośnieńska – Grabowiec 5,7 2 138 Trzebule – Drzonów 2,5 3 217 Świdnica – Grabowiec 11,5 4 218 Świdnica – Jeleniów 2,0 5 230 Piaski – Niwiska 1,9 6 232 Wilkanowo – Buchałów – Letnica – Koźla – Rożen 14,2 7 253 Zagórze – Radomia – Drzonów 5,1 8 255 Bogaczów – Koźla 3,1

Razem: 46,0 Łączna długość dróg powiatowych na terenie gminy – 46 km, z czego o nawierzchni betonowej 0,2 km, brukowej 0,5 km, bitumicznej 28,2 km i 17,1 km o nawierzchni gruntowej. Wszystkie drogi nie mieszczą się w parametrach V klasy technicznej z uwagi na ograniczona szerokość oraz wyjątkowo niska wytrzymałość nawierzchni. Średnia szerokość jezdni dróg powiatowych wynosi 3,6m. 7.1.4. Drogi gminne Drogi gminne spełniają rolę uzupełniającą lub gospodarczą poprzez dodatkowe i uproszczone połączenie miejscowości. Sieć dróg gminnych rozlokowana jest równomiernie na terenie całej gminy. Spełniają rolę zbiorczo - rozprowadzającą i dojazdową, obsługując głównie funkcje we-wnętrzne gminy oraz powiązania międzygminne. Stanowią powiązania poszczególnych jedno-stek osadniczych między sobą oraz powiązania z drogami wojewódzkimi i krajowymi. Tab. nr 58. Wykaz dróg gminnych L.p.

Numer drogi

Relacja drogi Długość drogi (km)

Obiekty mostowe

szt/m



JBPiP, 2000 55

1 4937001 Radomia – Słone – granica gm. Świdnica – (Ochla) 7,190 4/2,6 2 4937002 Grabowiec – granica gm. Świdnica skrzyż. z drogą kra-

jową nr 288 (Pajęczno) 2,070

3 4937003 (Łężyce – Przylep) – granica gm. Świdnica – Wilkanowo 2,910 1/0,6 4 4937004 Buchałów – Lipno – granica gm. Świdnica (Lubiatów) 9,240 2/0,9 5 4937005 Drzonów skrzyż. z drogą gminną nr 37006 – skrzyż. z

drogą gminną nr 37014 Lipno 3,940

6 4937006 Drzonów – Letnica 6,290 2/1,2 7 4937007 (Łagów) granica gminy Świdnica skrzyż. z drogą nr 279 –

Drzonów 1,530

8 4937008 Letnica – skrzyż. z drogą 284 (Świdnica) 4,320 1/0,8 9 4937009 Słone – Świdnica 2,590 10 4937010 Koźla – droga nr 217 (Letnica) 1,170 2/0,9 11 4937011 (Kaczenice) granica gm. Świdnica skrzyżowanie z droga

nr 284 – skrzyż. z droga gminną nr 37012 1,590

12 4937012 Piaski – do drogi gminnej Krzewiny – Koźla nr 37015 3,210 4/2,1 13 4937013 (Bogaczów) skrzyżowanie z droga gminną nr 37020 –

Grabowiec 2,580

14 4937014 Lipno – granica gminy Świdnica (Trzebule) 2,490 1/0,4 15 4937015 Koźla – Krzewiny 4,090 5/3,6 16 4937016 (Sudoł) granica gminy Świdnica skrzyżowanie z drogą nr

275 – Drzonów 4,250

17 4937017 (Radomia) skrzyżowanie z droga nr. 37001 – Buchołów 3,800 1/0,6 18 4937018 Słone – skrzyżowanie z drogą 275 (Płoty) 2,360 2/1,2 19 4937019 Świdnica – do drogi nr 218 6,180 14/19,7 20 4937020 Koźla – granica gminy Świdnica skrzyżowanie z droga nr

37013 (Bogaczów) 4,120

21 4937021 Od drogi Słone – Buchałów – Słone 0,620 1/0,6 22 4937022 Wilkanowo – granica gminy Świdnica (Ochla) 3,040

Razem: 79,580 40 Łączna długość dróg gminnych wynosi 79,580 km. Podstawą prawną zaliczenia drogi do danej kategorii jest Uchwała W R N w Zielonej Górze Nr XIII/91/86 z dnia 28.04.1986 r. Parametry dróg gminnych w większości odbiegają od wymagań normatywnych klasy V, stan ich utrzymania jest dalece niezadowalający. W stanie aktualnym charakteryzują się mało płynnym przebiegiem sytuacyjnym, szerokością jezdni w granicach 2,5-3,5 m, szerokością korony 4,0-7,0 m. Większość są to drogi gruntowe, miejscami trudno przejezdne, zwłaszcza po wystąpieniu intensywnych opadów. Część dróg utwardzona jest nawierzchnią w postaci kostki brukowej (zwłaszcza na terenach zabudowanych), część posiada nawierzchnię bitumiczną o stosunkowo dobrym stanie utrzymania. Remonty dróg wykonywane są w małym zakresie, w zależności od potrzeb. Nowych inwestycji drogowych w ostatnich latach nie realizowano. Stan utrzymania po-boczy dróg w 80% zły. Oznakowanie znakami drogowymi w małym zakresie, znaków na jezdni brak. Parkingów przy drogach gminnych brak. Nie wykonywano pomiarów natężenia ruchu, przyjąć jednak można, na podstawie obserwacji i analizy, że wielkość ruchu na tej sieci dróg nie przekracza kilkunastu pojazdów umownych na dobę. 7.2. Komunikacja kolejowa

Przez teren gminy przebiega normalnotorowa pierwszorzędowa linia kolejowa PKP relacji Żary – Bieniów – Nowogród Bobrzański - Zielona Góra o długości 17,0 km, podlegająca Zachodniej DOKP w Poznaniu, Stacji Rejonowej w Zielonej Górze. Linia ta ma duże znaczenie dla woje-wództwa lubuskiego, w mniejszym dla gminy Świdnica. Linia ta obsługuje przystanki kolejowe



56 JBPiP, 2000

położone w Buchałowie, Letnicy i Koźli. Zlikwidowany został przystanek w Słonem, natomiast w Letnicy zmieniono klasyfikacje ze stacji kolejowej” na “przystanek kolejowy”. Linia ta obsługuje następujące kierunki: Zielona Góra oraz poprzez stację rozrządową w Bienio-wie, Żagań, Żary i Lubsko (bez pociągów pasażerskich). W ciągu doby przejeżdża 16 pociągów pasażerskich, w tym 5 pospiesznych, przewożących łącznie 2100 pasażerów oraz 1 skład towarowy. Według klasyfikacji PKP D-29 linia kolejowa Żary – Zielona Góra została zakwalifikowana do pierwszorzędowych i w planach Zachodniej DOKP w Poznaniu planowana jest w perspektywie do elektryfikacji z węzłem kolejowym stacji Zielona Góra, który jest już zelektryfikowany oraz włączony do sieci krajowej. Szlak kolejowy jest w dobrym stanie technicznym, dopuszczalna prędkość pociągów do 70km/h. 7.3. Komunikacja zbiorowa 1. Ruch lokalny, osobowy na terenie gminy obsługiwany jest przez autobusy MPK z Zielonej Góry do końcowych przystanków i powrót do Zielonej Góry. Teren gminy obsługiwany jest przez linie autobusowe: - nr 28 Zielona Góra – Wilkanowo (skrzyżowanie) - Świdnica - Świdnica na Ochlę - Świdnica

Gajówka; - nr 29 Zielona Góra – Wilkanowo – Słone. Tab. nr 59. Wykaz przystanków linii nr 28

Miejscowo ść Ilość przystanków Wilkanowo 1 Świdnica 4 Świdnica Gajówka 1 Razem: 6 Tab. nr 60. Wykaz przystanków linii nr 29

Miejscowo ść Ilość przystanków Wilkanowo 2 Słone 4 Razem: 6 2. Ruch osobowy, tranzytowy obsługiwany jest przez PKS, które pokrywa swoją siecią całą gmi-nę, wszystkie miejscowości posiadają co najmniej jeden przystanek autobusowy. Podstawowe kierunki komunikacji PKS to Zielona Góra - Żary – Żagań i Zielona Góra - Krosno Odrzańskie. Przystanki znajdują się w miejscowościach lub punktach: Tab. nr 61. Wykaz przystanków PKS

Miejscowo ść Ilość przysta nków Wilkanowo 2 Świdnica 3 Piaski 1 Słone 1 Buchałów 1 Drzonów 1 Letnica 1 Grabowiec 1 Lipno 1



JBPiP, 2000 57

Radomia I 1 Radomia II 1 Radomia skrzyżowanie 1 Sudoł skrzyżowanie 1 Koźla 1 Razem: 17 Istniejąca, zorganizowana sieć połączeń komunikacyjnych PKS i MPK zapewnia podstawowe potrzeby mieszkańców gminy. 7.4. Komunikacja lotnicza Na terenie gminy – w obrębie Grabowiec – zlokalizowane jest lądowisko, przeznaczone do wy-konywania lotów w dzień, na statkach powietrznych o maksymalnej masie startowej 5700 kg. Lądowisko wykorzystywane jest do lotów gaśniczych, agrolotniczych, patrolowych obszarów leśnych, zostało wpisane w Krajowy Rejestr Lądowisk w 2008r. Podmiotem zarządzającym lądowiskiem są Lasy Państwowe Nadleśnictwo Krzystkowice, a użytkownikiem jest Aeroklub Ziemi Lubuskiej. W części graficznej studium zweryfikowano przedstawienie powierzchni podejść w stosunku do wykazanych w studium z 2000r. Charakterystyka lądowiska (zgodnie z Instrukcją operacyjną lądowiska Grabowiec): - rzędna lądowiska – 98,0m n.p.m., - długość pasa startowego – 586 m (686 m z przesuniętym progiem o 100 m na kursie statku Az

geograficzny 300°), - szerokość pasa startowego – 50 m, - główny kierunek startu (podejścia) – azymut geograficzny 300°, - nawierzchnia trawiasta, - urządzenia dodatkowe – wskaźnik kierunku wiatru, - brak przeszkód lotniczych. Wykonywanie lotów możliwe jest w warunkach nie gorszych niż: - podstawa chmur – 200 m, - widzialność – 2 km, - wysokość lotu – nie niżej niż 300 m. W otoczeniu terenu lądowiska znajdują się pola awaryjnych lądowań. Lokalizacja lądowiska Grabowiec stanowi uwarunkowanie, które wywiera bezpośredni wpływ na sposób zagospodarowania terenów sąsiednich. Dla lądowiska, na etapie jego legalizacji, nie ustanowiono obszaru ograniczonego użytkowania, a także nie wyznaczono strefy ochrony, ponieważ funkcjonowanie lądowiska nie przewiduje znaczącego wzrostu oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi. 8. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM SIECI URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 8.1. Zaopatrzenie w wodę 1. Nie wszystkie miejscowości w gminie wyposażone są w systemy wodociągowe. Na łączną ilość 11 miejscowości, tylko mieszkańcy 8 wsi mają możliwość korzystania z wody wodociągo-wej. Wodociągi znajdują się w następujących miejscowościach: Świdnica, Wilkanowo, Drzonów, Radomia, Koźla, Grabowiec, Letnica i Lipno. Zakres pokrycia potrzeb wodociągowych w tych wsiach jest zróżnicowany. Dostawę wody dla wszystkich mieszkańców zapewniają systemy wodociągowe w Świdnicy, Drzonowie, Radomii,



58 JBPiP, 2000

Koźli, Grabowcu, Letnicy, i w Lipnej. W Wilkanowie z wodociągu korzystają jedynie mieszkańcy południowej części wsi. W pozostałych trzech miejscowościach tj. Słone, Piaski i Buchałów mieszkańcy korzystają z wody z ujęć indywidualnych, przydomowych. 2. W poszczególnych miejscowościach rozwiązania w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz cha-rakterystykę wodociągów przedstawiono poniżej. WODOCIĄG ZBIOROWY KOŹLA zaopatruje w wodę wsie Lipno, Grabowiec, Koźla i Lętnicę – bloki mieszkalne. Ujęcie składa się z trzech studni wierconych o głębokościach 44,0, 42,0, i 90,0 m i zatwierdzonych zasobach w wielkości Q = 55,0 m3/ godz. Jakość wody surowej jest odpowied-nia, nie wymaga uzdatniania. Sieci wodociągowe do poszczególnych miejscowości mają średni-cę Ø 150 mm, a na terenach poszczególnych wsi – średnice Ø100 i Ø80 mm. Istniejący układ wodociągowy w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę w poszczególnych miejscowościach. MIEJSCOWOŚĆ ŚWIDNICA zaopatrywana jest w wodę z dwóch ujęć. Ujęcie tzw. „dolne” składa się z dwóch studni o głębokości 44,0 i 50,0 m i zatwierdzonych zasobach w wysokości Q = 113,0 m3/godz. Przy tym ujęciu jest stacja uzdatniania o wydajności Q = 40,0 m3/godz. Ujęcie tzw. „górne” składa się także z dwóch studni o głębokości 28,0 mb każda. Posiada zatwierdzone za-soby w wysokości Q = 57,0m3/godz. Z tego ujęcia woda grawitacyjnie dopływa do odbiorców we wsi. Sieci wodociągowe w Świdnicy o łącznej długości 7,2 km (bez przyłączy) mają średnice od Ø 20,0 mm poprzez Ø150 i Ø100 mm do Ø 80 mm. Istniejący system wodociągowy w pełni po-krywa zapotrzebowanie na wodę mieszkańców wsi. MIEJSCOWOŚĆ DRZONÓW I RADOMIA zaopatrywane są w wodę z ujęcia usytuowanego w Drzono-wie. Ujęcie to składa się z jednej studni o głębokości 45,0 mb i zatwierdzonych zasobach w wy-sokości Q = 31,0 m3/godz. Stacja uzdatniania posiada wydajność Q = 20,0 m3/godz. Sieć wodo-ciągowa ma średnice Ø150, Ø100 i Ø80 mm. Długość sieci w Drzonowie wynosi – 5,0 km, a w Radomii łącznie z magistralą doprowadzającą – 6,8 km. Jest to nowy system wodociągowy, po-siadający znaczną rezerwę w wydajności. W MIEJSCOWOŚCI LETNICA jest wodociąg zaopatrujący grawitacyjnie w wodę całą wieś. Wydaj-ność ujęcia wynosi Q = 13,0 m3/godz. Sieć wodociągowa o długości 4,3 km i średnicach od Ø150 mm do Ø80 mm. Ujęcie to w pełni pokrywa obecne potrzeby wsi. POŁUDNIOWA CZĘŚĆ WSI WILKANOWO zaopatrywana jest w wodę z ujęcia ogrodów działkowych. Ujęcie składa się z dwóch studni o zatwierdzonych zasobach Q = 58,0 m3/godz. Pozwolenie wodno-prawne zobowiązuje ogrody działkowe do przekazania na rzecz wsi wody w ilości Q = 12,0 m3/godz. Ilość ta jest wystarczająca dla obecnie zwodociągowanej części wsi, aczkolwiek w okresie letnim występują problemy z zapewnieniem właściwego ciśnienia wody w sieci wodocią-gowej. 8.2. Gospodarka ściekowa 1. Miejscowości na terenie gminy – za wyjątkiem Drzonowa i Radomii – nie mają odpowiednio rozwiązanej gospodarki ściekami bytowo – gospodarczymi. Ścieki odprowadzane są bądź do najbliższych cieków melioracyjnych bądź do zbiorników bezodpływowych. Z tychże zbiorników ścieki są wywożone przez poszczególnych właścicieli naczep asenizacyjnych i wylewane prze-ważnie na własne grunty orne. 2. W miejscowościach Drzonów i Radomia wybudowana jest sieć kanalizacji sanitarnej o średni-cach Ø 0,2 i Ø 0,3 m i łącznej długości około 10,0 km. Sieć ta obecnie nie jest eksploatowana z uwagi na brak oczyszczalni ścieków. Ścieki z Radomii odprowadzane będą systemem pompo-



JBPiP, 2000 59

wo-grawitacyjnym do kanalizacji w Drzonowie, gdzie grawitacyjnie doprowadzane będą do oczyszczalni ścieków. Na budowę oczyszczalni ścieków w Drzonowie opracowana jest doku-mentacja techniczna. Planowana jest budowa oczyszczalni typu APIS o następującym schema-cie technologicznym: - napowietrzany zbiornik na dowożone z szamb ścieki, - krata ręczna i następne sito, - przedmuchiwany piaskownik, - dwa ciągi urządzeń biologicznych połączone równolegle, każdy złożony z cyrkulacyjnej ko-

mory osadu czynnego i osadnika wtórnego, - laguna hydroponiczna, - urządzenie do odwadniania osadów. Przepustowość oczyszczalni – 400,0 m3/dobę. Stopień oczyszczania: BZT5 = 90,0%, zawiesina ogólna = 82,0%, azot ogólny = 57,0%, fosfor ogólny = 64,0%. Odbiornikiem ścieków oczyszczo-nych jest Kanał Zimna Woda. 8.3. Nieczystości stałe 1. Gmina ma uregulowaną gospodarkę odpadami stałymi. Nieczystości stałe są gromadzone zarówno przez mieszkańców jak i jednostki usługowo-przemysłowe, w typowych pojemnikach o objętości 110 litrów i 240 litrów usytuowanych przy poszczególnych posesjach. Systemem tym objęte są wszystkie miejscowości na terenie gminy. Nieczystości stałe ze wsi Wilkanowo wywożone są taborem asenizacyjnym przez Zakład Go-spodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Zielonej Górze do kompostowni w Raculi. Z pozostałych miejscowości, nieczystości stałe wywożone są także odpowiednim taborem ase-nizacyjnym przez firmę SKOTMANN z Kożuchowa na istniejące wysypisko nieczystości stałych w Dobruszowie (gmina Nowogród Bobrzański). Gmina Świdnica partycypuje w kosztach budowy ponadgminnego wysypiska nieczystości sta-łych w Klępinie, gmina Nowogród Bobrzański i to wysypisko stanowić będzie docelowo miejsce wywozu nieczystości stałych z całej gminy. 2. Przed powyższym rozwiązaniem gospodarki odpadami stałymi, w ośmiu miejscowościach były wysypiska nieczystości stałych o nieunormowanym stanie formalno-prawnym. Usytuowane one były w następujących rejonach: � Słone - o powierzchni około 1,23 ha � Buchałów - „ „ 2,20 ha � Świdnica - „ „ 0,85 ha � Piaski - „ „ 0,42 ha � Koźla - „ „ 0,97 ha � Letnica - „ „ 1,25 ha � Lipno - „ „ 0,23 ha � Drzonów - „ „ 1,48 ha Wszystkie te wysypiska są obecnie wyłączone z użytkowania. W opracowaniu znajduje się projekt na rekultywację tych wysypisk, w którym ustalony zostanie sposób rekultywacji i zagospodarowania poszczególnych terenów. 8.4. Ciepłownictwo i gazownictwo W miejscowościach na terenie gminy brak jest zdalaczynnych systemów ogrzewania. Rozpro-szenie budynków mieszkalnych, usługowych czy produkcyjnych nie sprzyjało powstaniu takich systemów. Poszczególne obiekty budowlane ogrzewane są z indywidualnych źródeł ciepła. Obecnie żadna z miejscowości w gminie nie posiada sieci gazowej. Doprowadzenie gazu ziem-nego do niektórych miejscowości, pozwoli na wykorzystanie go dla celów grzewczych.



60 JBPiP, 2000

8.5. Elektroenergetyka 1. Teren gminy Świdnica obsługiwany jest przez Rejon Energetyczny Zielona Góra, podlegający ZZE S.A. w Zielonej Górze. Jednostki osadnicze (wsie i przysiółki) zasilane są w energię elek-tryczną w układzie podstawowym i rezerwowym, liniami napowietrznymi (częściowo kablowymi) o napięciu roboczym 15kV. Linie główne wyprowadzone są z GPZ 110/15kV “Krośnieńska”, GPZ “Leśniów Wielki” oraz GPZ “Łużycka”. Ponadto przez teren gminy przebiegają linie magi-stralne o napięciu 110kV i 220kV, pracujące w systemie energetyki krajowej. Zasilanie w energię elektryczną przy obecnych potrzebach gminy jest wystarczające. Stan techniczny sieci energe-tycznej WN, SN i NN można ocenić jako dobry. Na terenie gminy zlokalizowanych jest 54 stacji transformatorowych różnych typów. Stacje te zasilane są liniami energetycznymi napowietrznymi i kablowymi SN -15kV. Infrastruktura ener-getyczna NN we wszystkich miejscowościach gminy jest dobrze rozwinięta, zapewniona jest ciągła dostawa energii elektrycznej do gospodarstw domowych, ośrodków administracji pań-stwowej i samorządowej oraz na potrzeby zakładów wytwórczych i usługowych. Wszystkie jed-nostki osadnicze gminy posiadają oświetlenie w systemie energooszczędnym (50-60% osz-czędności). Szczytowe zapotrzebowanie na energię elektryczną dla gminy jest w pełni pokrywa-ne. 2. Infrastrukturę elektroenergetyczną na terenie gminy przedstawiają poniższe zestawienia. Tab. nr 62. Linie energetyczne w gminie Świdnica Relacja linii energetycznych Długo ść odcinków przebiegaj ących

przez teren gminy (m) Linie napowietrzne o napi ęciu 220kV 29 900 ZPZ Leśniów Wlk. – GPZ Miłkowa GPZ Leśniow Wlk. – GPZ Żukowice Linie napowietrzne o napi ęciu 110kV 31 900 GPZ Leśniów Wlk.- GPZ Budziechów GPZ Leśniów Wlk.- GPZ “Krośnieńska” GPZ Leśniów Wlk.- Nowogród Linie napowietrzne o napi ęciu 15kV 72 000 GPZ Leśniów Wlk, GPZ “Krośnieńska”, GPZ “Łużyc-ka”,

Linie kablowe o napi ęciu 15kV 2 100 Od GPZ “Łużycka” do stacji transformatorowej w Wilkanowie

Tab. nr 63. Rozmieszczenie stacji transformatorowych w gminie Świdnica (łącznie słupowe i wieżowe)

Miejs cowo ść Liczba stacji transformatorowych 15kV/04kV

Świdnica 12 Buchałów 4 Dobra 1 Drzonów 1 Grabowiec 1 Koźla 2 Letnica 7 Lipno 1 Piaski 1



JBPiP, 2000 61

Radomia 1 Słone 4 Rybno 1 Wilkanowo 15 Łochowo 2 Wirówek 1 Ogółem 54

8.6. Telekomunikacja 1. Na infrastrukturę telekomunikacyjną w gminie Świdnica składają się: system telekomunikacyj-nych kabli dalekosiężnych, kabli miejscowych, sieć telefonicznych linii naziemnych kablowych i przewodowych, automatyczna centrala telefoniczna w Świdnicy, współpracująca z automatycz-ną centralą telefoniczną w Zielonej Górze. Liczba przyłączonych abonentów telefonicznych wy-nosi 549, co przy całkowitej liczbie ludności gminy 5034 mieszkańców daje wskaźnik telefoniza-cji liczony liczbą telefonów na 100 mieszkańców w wysokości 10,9. Średni wskaźnik telefonizacji w województwie w kategorii abonentów wiejskich wynosi 7,1/100 mieszkańców, natomiast wskaźniki telefonizacji sąsiednich gmin przedstawia tabela nr 64. W porównaniu ze wskaźnikami dla województwa i gmin sąsiednich wskaźnik ten jest wyższy, jednak zbyt niski biorąc pod uwa-gę obecne standardy. Abonenci gminy Świdnica mają możliwość połączeń w ruchu automatycznym z wszystkimi abo-nentami w kraju i za granicą. Sieć telefoniczna w gminie jak i w całym województwie lubuskim jest siecią analogową, tak w przedmiocie centralowym (komutacyjnym) jak i w przedmiocie li-niowym (transportu informacji). Stan techniczny sieci ocenić należy jako dobry, kable telekomu-nikacyjne dalekosiężne i miejscowe ułożone są jako doziemne, napowietrzne linie telefoniczne są w znacznej części okablowane, co zwiększa niezawodność oraz zapewnia wyższe parametry techniczne. Istniejąca infrastruktura telekomunikacyjna zapewnia telefoniczną łączność na tere-nie gminy w zakresie podstawowym. Tab. nr 64. Zestawienie wskaźników telefonizacji w gminie Świdnica i gminach sąsiednich

Nazwa gminy Liczba mieszka ń-

ców

Liczba abone ntów telefonicznych

Wskaźnik: liczba telefonów/100

mieszk. Świdnica 5054 549 10,9 Czerwieńsk 5179 382 7,3 Dąbie 5119 215 4,2 Nowogród Bobrzański 4278 176 4,1 Zielona Góra 13.512 1135 8,3 Średni wska źnik w kat egorii gmin wiejskich w woje-wództwie

147.599 10.614 7,1

2. System telekomunikacyjnych kabli dalekosiężnych, kabli miejscowych, sieć telefonicznych linii naziemnych kablowych i przewodowych na terenie gminy zapewnia podłączenie abonentów telefonicznych w dotychczasowej liczbie. Linie telefoniczne do miejscowości gminy doprowa-dzone są jako napowietrzne linie kablowe. Stan techniczny sieci dobry. W Świdnicy znajduje się automatyczna centrala telefoniczna typu UCM 200/142 wykorzystywa-na w 95 %. Tab. nr 65. Wykaz miejscowości objętych telefonizacją

Centrala Miejscowo ści obsług iwane Liczba Ilość abone n- Wskaźnik



62 JBPiP, 2000

przez centrale telefoniczn ą w Świdnicy

mieszka ń-ców

tów telef o-nicznych

ilość telef onów/100 mieszka ńców

Centrala au-tomatyczna w Świdnicy

Świdnica 1424 197 13,8

Buchałów 217 29 13 Drzonów, Wirówek 326 47 14 Grabowiec 206 10 4,9 Koźla 562 27 4,8 Letnica, Dobra 614 39 6,3 Lipno 171 9 5,2 Piaski 195 16 8,2 Radomia 69 7 10 Słone 414 67 16 Wilkanowo, Rybno 707 129 18,2 Łochowo, os. Świdnica 48 1 2

Razem: 5054 549 10,9 3. Na terenie gminy nie ma stacji bazowych telefonii komórkowej. Możliwe jest nawiązanie łącz-ności wykorzystując komórkowe sieci telefoniczne “ERA” – GSM, “Plus” – GSM oraz PTK “Cen-tertel”. Ze względu na ukształtowanie terenu możliwe jest występowanie miejsc, z których na-wiązanie łączności przy wykorzystaniu telefonów komórkowych może być utrudnione. Na terenie gminy istnieje możliwość korzystania z sieci przywoławczej “ POLPAGER”, która po-przez wykorzystanie radiowych nadajników UKF obejmuje swoim zasięgiem prawie cały kraj. Inne sieci przywoławcze ze względu na ich lokalny zasięg nie obejmują terenu gminy. Inne możliwości nawiązania łączności drogą radiową to sieć radiotelefoniczna użytku publiczne-go w paśmie 160 MHz, której operatorem jest Telekomunikacja Polska S.A. Na terenie gminy istnieją również systemy radiotelefonicznej łączności niepubliczne (MSWiA, LP, Kolei Państwowych i inne). 4. Na terenie gminy istnieje możliwość odbierania programów radiowych i telewizyjnych emito-wanych przez Radiowo - Telewizyjne Centrum Nadawcze w Jemiołowie (woj. lubuskie), Radio-wo - Telewizyjne Centrum Nadawcze na Śnieżnych Kotłach (woj. dolnośląskie) oraz telewizyjny Ośrodek Nadawczy w Zielonej Górze. Poziomy sygnałów użytecznych nadawanych z wymienio-nych stacji nadawczych ze względu na zróżnicowane ukształtowanie terenu i odległość od obiektów nadawczych odpowiadają minimalnym poziomom, niezbędnym dla zapewnienia prawi-dłowego odbioru programów radiofonicznych i telewizyjnych, tylko na części obszaru gminy. Na pozostałym terenie są one poniżej poziomów użytecznych koniecznych dla zapewnienia nieza-kłóconego odbioru (odbiór jest możliwy przy zastosowaniu wzmacniaczy antenowych). 5. Na terenie gminy usytuowane są dwa Urzędy Pocztowe w miejscowościach Świdnica i Letni-ca. Urzędy łącznie obsługują 5034 mieszkańców, instytucje i podmioty gospodarcze w poszcze-gólnych miejscowościach gminy. Tab. nr 66. Obszar działania urzędów pocztowych w Świdnicy i Letnicy

Nazwa Urzędu Numer kodu pocztowego

Wykaz obsługiwanych miejscowo ści

Liczba obsługiw anych mieszka ńców

Urząd Pocztowy Świdni-ca Klasa V

65-008 Świdnica 1424

Wilkanowo, Rybno 707 Piaski 195



JBPiP, 2000 63

Łochowo, os. Świdnica 48 Urząd Pocztowy Letnica Klasa V

65-014 Letnica, Dobra 614

Drzonów, Wirówek 326 Orzewo 81 Radomia 89 Słone 414 Grabowiec 206 Lipno 171 Buchałów 217 Koźla 562 Razem: 5034

9. SYNTEZA UWARUNKOWAŃ ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - IDENTYFI-KACJA GŁÓWNYCH PROBLEMÓW ROZWOJU GMINY 1. Z analizy uwarunkowań zreferowanych w diagnozie gminy Świdnica wynikają następujące generalne konkluzje: - gmina Świdnica posiada dogodne położenie pod względem komunikacyjnym – bardzo dobra

dostępność komunikacyjna w zasięgu 5 km do ponad 120- tysięcznego miasta Zielonej Góry, przebieg przez teren gminy tranzytowej drogi krajowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański, dobrze rozwinięta sieć dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych, przebieg przez teren gminy linii kolejowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański;

- gmina Świdnica posiada atrakcyjne położenie pod względem geograficznym – występują tu zróżnicowane formy rzeźby terenu takie jak: Wał Zielonogórski, Równina Kosierska i Pradoli-na Głogowsko – Barucka, w krajobrazie wyróżnia się malowniczy Wał Zielonogórski z naj-wyższym wzniesieniem Górą Wilkanowską;

- w Pradolinie Głogowsko – Baruckiej znajduje się bardzo ważny dla zasobów wodnych Głów-ny Zbiornik Wód Podziemnych, który powinien być chroniony przed zanieczyszczeniem ście-kami komunalnymi i przemysłowymi;

- z bogactwem środowiska przyrodniczego (lasy o różnych kategoriach ochronności, cenne elementy przyrody nieożywionej i ożywionej) związane jest występowanie licznych obiektów i obszarów objętych ochroną;

- na terenie gminy brak jest udokumentowanych surowców mineralnych, poza małym złożem kruszywa naturalnego w Świdnicy;

- stan sanitarny środowiska należy uznać za zadowalający; jakość wód płynących ulega ciągłej poprawie, niemniej pod względem niektórych zanieczyszczeń klasa wód ulega obniżeniu, szczególnie w odniesieniu do zawartości bakterii grupy coli typu fekalnego wody zaliczane są do III klasy czystości; stan aerosanitarny jest dość dobry, na terenie gminy brak jest obiektów emitujących ponadnormatywne wielkości zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, największe-go oddziaływania emisji zanieczyszczeń można się jednak spodziewać ze strony wysokich źródeł, zlokalizowanych przede wszystkim na terenie miasta Zielonej Góry;

- na terenie gminy występują w dużej różnorodności obiekty zabytkowe; dotyczy to zarówno chronologii powstawania poszczególnych obiektów, reprezentowanych formacji stylistycznych jak i typów występującej tutaj architektury i sztuki;

- generalnie na terenie gminy gospodarka jest dość dobrze rozwinięta; funkcjonuje tu zróżni-cowana działalność gospodarcza: rolnictwo i leśnictwo, drobna działalność gospodarcza; do-brze funkcjonuje drobna przedsiębiorczość, natomiast produkcja rolna znajduje się na niskim poziomie; coraz efektywniej rozwija się działalność turystyczna;

- w zakresie zaopatrzenia w sieci i urządzenia infrastruktury technicznej występują znaczne dysproporcje w poszczególnych jednostkach osadniczych; nie występuje w gminie ani jedna



64 JBPiP, 2000

wieś w pełni wyposażona w podstawowe media; szczególnie niekorzystnie przedstawia się sytuacja w zakresie gospodarki ściekowej, jedynie Drzonów i Radomia wyposażone są w sieć kanalizacyjną nie użytkowaną, również żadna wieś nie jest zgazyfikowana.

2. Oceny przydatności terenów gminy dla inwestowania dokonano biorąc pod uwagę następują-ce uwarunkowania: Uwarunkowania sprzyjające rozwojowi gminy - położenie gminy w bezpośrednim sąsiedztwie ponad 120-tysięcznego miasta Zielonej Góry,

centrum administracyjnego warunkującego rozwój sektora usług nierynkowych jak i rynko-wych;

- występowanie terenów korzystnie skomunikowanych z zewnętrznym układem komunikacyj-nym (przebieg drogi na trasie Zielona Góra – Nowogród Bobrzański oraz projektowana bu-dowa obejścia Zielonej Góry; przebieg linii kolejowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański);

- dobrze rozwinięta sieć szlaków turystycznych sprzyjająca turystyce pieszej i rowerowej; - położenie gminy w obszarze o szczególnych walorach przyrodniczo – krajobrazowych, sprzy-

jające rozwojowi turystyki, sportu i rekreacji; - występowanie obiektów zabytkowych, w tym założeń pałacowo – parkowych, sprzyjających

rozwojowi turystyki; - ulokowanie obiektów muzealnych w Drzonowie i Świdnicy sprzyjające rozwojowi turystyki; - realizacja ważniejszych lokalizacji w budowie (tereny stacji paliw w Wilkanowie); - występowanie bardzo dużych zasobów terenów mających zgodę na zmianę użytkowania,

umożliwiające szybkie wprowadzenie nowych inwestycji; - występowanie dużych zasobów terenów w dyspozycji Agencji Rolnej Własności Skarbu Pań-

stwa, łatwych do pozyskania przez inwestorów i samorząd lokalny. Uwarunkowania przyrodnicze, kulturowe i formalno – prawne ograniczające możliwości inwe-stowania w części terenów gminy – związane są z występowaniem: - cieków, kanałów i zbiorników wodnych oraz terenów źródliskowych; - lasów, w tym lasów wodochronnych, ochronnych wokół miasta oraz o podwójnej i potrójnej

kategorii ochronności; - zespołów zieleni wysokiej, w tym: zadrzewień śródpolnych oraz szpalerów stanowiących

obudowę biologiczną cieków i zbiorników wodnych; - terenów objętych ochroną w formie obszaru chronionego krajobrazu; - obiektów objętych ochroną w formie pomników przyrody i użytków ekologicznych; - stanowisk roślin i i zwierząt chronionych; - obiektów ujętych w spisie konserwatorskim; - stanowisk archeologicznych; - założeń pałacowo – parkowych; - małych zasobów terenów komunalnych w dyspozycji gminy; - wartościowych kompleksów gleb, III i IV klas bonitacyjnych; - złoża kruszywa naturalnego w Świdnicy; - nieczynnych wysypisk śmieci; - stref ochronnych od cmentarzy; - stref ochrony pośredniej od ujęć wody; - korytarzy od istniejących i projektowanych linii wysokiego napięcia; - korytarzy od projektowanego gazociągu wysokiego ciśnienia. 3. Główne problemy rozwoju gminy do opracowania w fazie kierunków: - brak postępów w powstrzymywaniu dekapitalizacji zabudowy; - brak pełnego wyposażenia w komplet usług podstawowych w każdej jednostce;



JBPiP, 2000 65

- niezadowalający stan rozwoju infrastruktury technicznej oraz występowanie dysproporcji w uzbrojeniu technicznym w poszczególnych jednostkach osadniczych;

- duża presja osób fizycznych na zabudowę terenów otwartych, poza istniejącymi ciągami za-budowy;

- brak realnego, praktycznego programu restrukturyzacji rolnictwa; - niska rentowność (lub nierentowność) większości z funkcjonujących na terenie gminy gospo-

darstw rolnych (wynikająca zarówno z niskiej dochodowości rolnictwa w Polsce jak i rozdrob-nienia gospodarstw rolnych, braku specjalizacji, itp.) przy dość dużej ilości mieszkańców utrzymujących się z prowadzenia tego typu działalności;

- zbyt mała liczba miejsc pracy na terenie gminy będąca między innymi skutkiem relatywnie niskiego poziomu przedsiębiorczości lokalnej;

- w dalszym ciągu zbyt słabo rozwinięta funkcja turystyczna.

Cz. II KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO 1. CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO Celem strategicznym rozwoju przestrzennego gminy Świdnica, jako elementu programu zrów-noważonego rozwoju (ekorozwoju) jest uzyskanie takiej funkcjonalno - przestrzennej struktury tej jednostki, która w harmonijny, zrównoważony sposób wykorzysta jej walory i zasoby przyrod-nicze oraz kulturowe dla poprawy warunków życia mieszkańców. Cel ten będzie realizowany przez następujące cele bezpośrednie: - kompleksową ochronę przyrody i krajobrazu oraz poprawę stanu środowiska w obszarze

gminy; - ochronę dziedzictwa kulturowego, służącą utrwalaniu tożsamości jednostek osadniczych

gminy i utrzymaniu ich, jako głównych elementów struktury przestrzennej; - rozwój głównych gałęzi gospodarki przy wykorzystaniu w maksymalnym stopniu własnego

potencjału i naturalnych predyspozycji dla rozwoju zwłaszcza, tzw. "małej" przedsiębiorczości oraz turystki i rekreacji;

- uzyskanie wysokich standardów i ładu w zagospodarowaniu przestrzennym gminy oraz har-monizację całego układu przestrzennego;

- pełne wykorzystanie powiązań komunikacyjnych gminy dla jej rozwoju przestrzennego. 2. ZASADY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO 1. W modelowym ujęciu docelowego rozwoju przestrzennego gminy przyjmuje się, że głównymi elementami jej struktury funkcjonalno – przestrzennej będą: - spójny system istniejących i projektowanych przyrodniczych terenów chronionych; - spójny system ochrony wartościowych elementów środowiska kulturowego; - kompleksy leśne, kompleksy łąkowo - pastwiskowe i grunty orne; - kompleksy wód otwartych; - obiekty i tereny mieszkaniowe, przemysłowe, produkcyjno – usługowe i usługowe, w tym dla

obsługi turystyki; - nowe tereny zabudowy mieszkaniowej z usługami towarzyszącymi we wszystkich jednost-

kach wiejskich; - nowe tereny usług, w tym turystyki, wypoczynku i rekreacji we wsiach: Świdnica, Słone, Wil-

kanowo, Piaski, Letnica i Drzonów; - nowe tereny działalności gospodarczej i usług we wsiach: Świdnica, Słone, Buchałów, Piaski i

Koźla; - sieć szlaków turystycznych, pieszych i rowerowych oraz ścieżek dydaktycznych;



66 JBPiP, 2000

- sieć dróg wojewódzkich, powiatowych, gminnych i lokalnych; - sieci i urządzenia infrastruktury technicznej. 2. Rozwój przestrzenny terenów gminy będzie miał miejsce przy bezwzględnym przestrzeganiu przyjętych w studium zasad ochrony przyrody i krajobrazu oraz zachowaniu właściwych stan-dardów funkcjonalnych, technicznych i estetycznych zabudowy oraz będzie obejmował: - utrzymanie istniejącej zabudowy oraz budowę nowych obiektów mieszkalnych, usługowych,

gospodarczych i produkcyjnych; - rozbudowę bazy noclegowej i gastronomicznej dla aktywizacji funkcji turystycznej; - rozbudowę istniejącego układu szlaków pieszych z wytrasowaniem i oznakowaniem szlaków

rowerowych i ścieżek dydaktycznych wraz z zagospodarowaniem głównych punktów wido-kowych i miejsc odpoczynku;

- rozbudowę i modernizację istniejącego układu dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych, gminnych i lokalnych (z istniejącymi i projektowanymi parkingami) oraz gospodarczych dróg leśnych, z możliwością ich rozbudowy w zależności od potrzeb;

- utrzymanie i przeprowadzenie gruntownej modernizacji oraz budowy i rozbudowy sieci infra-struktury technicznej, towarzyszącej istniejącej i projektowanej zabudowie.

3. Długofalowa realizacja ww. założeń doprowadzi do uporządkowania struktury funkcjonalno – przestrzennej oraz poprawy standardów zamieszkiwania, pracy i wypoczynku. Dzięki aktywne-mu porządkowaniu istniejącej zabudowy i wyposażeniu jej w sprawne systemy obsługi technicz-nej oraz przy odpowiednim wkomponowaniu jej w spójny system ochrony środowiska przyrodni-czego i kulturowego, gmina uzyska nowoczesną, zindywidualizowaną strukturę. 3. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 1. Zgodnie z przyjętymi celami rozwoju przestrzennego gminy Świdnica zasadniczą rolę w jego ukierunkowaniu pełnić będą przyjęte kierunki ochrony środowiska przyrodniczego. Jej przedmio-tem są: - istniejące formy geomorfologiczne, geologiczne i gleby; - zasoby wodne; - ekosystemy nieleśne, flora i fauna; - ekosystemy leśne; - tereny zieleni urządzonej; - powietrze. 2. Zakłada się utrzymanie istniejącego systemu ochrony przyrody, na który składają się: Obsza-ry Chronionego Krajobrazu, użytki ekologiczne oraz pomniki przyrody ożywionej. Jednocześnie zakłada się utworzenie nowego użytku ekologicznego w enklawie śródleśnej we wsi Słone. 3. Celem ochrony cennych terenów i obiektów geologicznych oraz geomorfologicznych jest za-chowanie ich w istniejącej postaci, uformowanej przez naturę. Dla realizacji ww. celu zakłada się w szczególności: - zachowanie wszystkich naturalnych form skalnych i odsłonięć geologicznych; - przeciwdziałanie liniowej erozji powierzchniowej na szlakach pieszych i drogach gospodar-

czych; - ochronę istniejących i udokumentowanych w przyszłości zasobów złóż surowców mineral-

nych przy uwzględnieniu racjonalnej gospodarki tymi zasobami. 4. Dla ochrony środowiska glebowego na terenie gminy zakłada się zachowanie występujących tu jednostek podziałowych gleb i przeciwdziałanie ich degradacji. Dla realizacji tego celu zakłada się w szczególności:



JBPiP, 2000 67

- stosowanie w zależności od potrzeb wapnowania podstawowego lub zachowawczego dla podniesienia żyzności użytków rolnych;

- zwiększenie naturalnej retencji leśnej i glebowej; - zalesienie gleb niskiej jakości oraz zagrożonych erozją lub narażonych na erozję; 5. Celem ochrony zasobów wodnych jest zachowanie struktury ich układu hydrograficznego, ukształtowanej w wyniku oddziaływania naturalnych procesów obiegu wody. Wskazany cel osią-gnięty będzie poprzez realizację następujących zadań: - pełną ochronę przed zanieczyszczeniem wód Śląskiej Ochli i jej dopływów, a także doprowa-

dzenie do uzyskania docelowo I klasy czystości wód; - kompleksowe uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej w całym obszarze 2 zlewni

oraz likwidację lokalnych źródeł zanieczyszczeń wód na terenie gminy; - ochronę źródeł i stref źródliskowych rzek i potoków oraz ujęć wodnych; - wspomaganie naturalnych procesów wzbogacania, retencji oraz samooczyszczania się rzek i

potoków na terenie gminy. 6. Nadrzędnym celem ochrony ekosystemów leśnych jest przywrócenie i odtworzenie ich pier-wotnego i naturalnego charakteru. Elementami realizacji tego celu są w szczególności: - ochrona naturalnej różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych, zbliżonych do natural-

nych lub słabo zmienionych; - wspomaganie naturalnych procesów regeneracyjnych w obszarach leśnych z dużym udzia-

łem zbiorowisk autogenicznych; - powstrzymanie procesów degradacji stosunków wodnych w lasach, z odtwarzaniem śródle-śnych zbiorników retencyjnych, wykorzystujących istniejące naturalne cieki wodne;

- właściwe kształtowanie strefy ekotonowej na granicy las-woda, las-pole, las-łąka, z wykorzy-staniem na granicy lasu pasa ochronnego, o szerokości około 20-30 m, złożonego z roślin zielnych, krzewinek, krzewów itp.;

- zachowanie w dolinach rzek naturalnych formacji roślinnych, takich jak olsy i lasy łęgowe. 7. Celem ochrony ekosystemów nieleśnych i flory jest zachowanie pełnej różnorodności świata roślin, a w szczególności gatunków należących do roślin zagrożonych wskutek różnorakiej dzia-łalności człowieka. Dla zapewnienia skutecznej ochrony ekosystemów nieleśnych i różnorodno-ści florystycznej zakłada się następujące działania: - zapewnienie trwałej ochrony najcenniejszym fragmentom ekosystemów nieleśnych, z popula-

cjami rzadkich i zagrożonych gatunków roślin; - zapewnienie czynnej ochrony ekosystemom łąkowych i pastwiskowych poprzez zachowanie

dotychczasowych form ich użytkowania (koszenie, wypas); 8. Celem ochrony fauny jest zachowanie rzadkich gatunków chronionych zwierząt, zwłaszcza zagrożonych w Polsce, poprzez ochronę ich biotopów i nisz ekologicznych, a także najcenniej-szych pod względem składu gatunkowego i bioróżnorodności zoocenoz. Dla realizacji ww. celu przyjmuje się następujące zadania: - zapewnienie trwałej ochrony najcenniejszym chronionym i zagrożonych gatunkom fauny; - zachowanie lub przywrócenie utraconej bioróżnorodności środowiska przyrodniczego, po-

przez utrzymanie lub wzbogacenie różnorodności siedlisk; - minimalizację negatywnych z punktu widzenia funkcjonowania zoocenoz, wpływów antropo-

genicznych, w tym m.in.: regulacji niektórych odcinków rzek i potoków oraz prowadzenia prac melioracyjnych, szczególnie o charakterze wyłącznie odwadniającym.

9. Zakładane w studium kierunki rozwoju przestrzennego terenów zainwestowanych gminy oraz kierunki rozbudowy i modernizacji komunikacji oraz sieci infrastruktury technicznej nie doprowa-dzą do pogorszenia istniejącego stanu środowiska przyrodniczego. Przyjęta skala rozwoju prze-



68 JBPiP, 2000

strzennego poszczególnych jednostek osadniczych gminy, jako ośrodków koncentracji planowa-nych inwestycji mieszkalnych, usługowych oraz produkcyjno-usługowych, nie stwarza żadnych zagrożeń, gdyż będzie realizowana z pełnym respektowaniem obowiązujących norm i przepisów w dziedzinie ochrony środowiska. 10. W zakresie ochrony powietrza, w celu obniżenia negatywnego wpływu emisji zanieczysz-czeń do powietrza zaleca się: - stosowanie paliw ekologicznych (energia elektryczna, gaz, oleje opałowe itp.), - wprowadzanie alternatywnych, ekologicznych systemów wytwarzania ciepła i energii (kolekto-

ry słoneczne, pompy ciepła, kotłownie na biomasę itp.), - poprawę stanu technicznego dróg w celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wprowadza-

nych do powietrza, w tym hałasu, pyłów i gazów, - budowę i urządzenie barier akustycznych od obiektów będących emitorami hałasu, - tworzenie naturalnych barier izolacyjnych wzdłuż ciągów komunikacyjnych, np. w formie zie-

leni izolacyjnej, - promocję i zwiększenie atrakcyjności zbiorowych i proekologicznych środków transportu. 11. Ustala się dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez poszczególne grupy hałasu, w tym drogowego, zgodne z obowiązującymi przepisami odrębnymi. Zaleca się w szczególności: - utrzymanie aktualnego poziomu hałasu na obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest ko-

rzystna, - ograniczenie poziomu hałasu emitowanego przez środki transportu i inne emitory

w obszarach osadniczych i wzdłuż głównych ciągów komunikacji kołowej m.in. poprzez bu-dowę ekranów akustycznych w miejscach, gdzie zostały przekroczone dopuszczalne poziomy hałasu,

- zwiększenie ilości pasów zieleni izolacyjnej, - właściwe kształtowanie linii zabudowy i brył powstających budynków celu zminimalizowania

wpływu hałasu drogowego. 12. W zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym przy realizacji nowych

obiektów należy uwzględniać obowiązujące w tym zakresie przepisy. 4. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO 1. Zgodnie z przyjętymi celami rozwoju przestrzennego gminy, w jego ukierunkowaniu równie ważną rolę jak ochrona środowiska przyrodniczego pełnić będzie ochrona środowiska kulturo-wego. Przedmiotem ochrony w tym zakresie są: - pojedyncze obiekty i zespoły obiektów zabytkowych; - zabytkowe założenia parkowe; - cmentarze i tereny zieleni urządzonej; - stanowiska archeologiczne; - historycznie ukształtowane układy zabudowy wiejskiej. Wszystkie najcenniejsze obiekty zabytkowe z terenu gminy Świdnica chronione są na mocy in-dywidualnych decyzji o wpisie do rejestru zabytków. Dotyczy to w szczególności wszystkich naj-cenniejszych obiektów występujących na terenie poszczególnych miejscowości. 2. Celem ochrony krajobrazu i wartościowych dóbr kultury jest utrwalenie tożsamości i odrębno-ści kulturowej obszaru oraz ochrona i rehabilitacja historycznie ukształtowanych zespołów za-bytkowych lub pojedynczych obiektów. Dla ochrony wartości kulturowych ustala się następujące zasady:



JBPiP, 2000 69

- zachowanie w niezmienionych gabarytach oraz wystroju obiektów ujętych w rejestrze Woje-wódzkiego Konserwatora Zabytków;

- objęcie ochroną i rewaloryzację założeń parkowych; - łączne rozwiązywanie problemów i sposobów ochrony oraz odnowy zabytkowych założeń

parkowych oraz towarzyszących im zabytkowych układów zabudowy; - ochronę stanowisk archeologicznych w obrębie rozpoznanych obszarów eksploracji archeo-

logicznej. 3. Dla właściwej ochrony dóbr kultury proponuje się sukcesywne wpisanie do rejestru zabytków wszystkich wymienionych w tekście uwarunkowań, najbardziej interesujących obiektów zabyt-kowych, znajdujących się w poszczególnych miejscowościach na terenie gminy, które dotych-czas pozbawione są tej formy ochrony prawnej. 4. Nie proponuje się wyznaczenia stref ochrony wartości kulturowych w poszczególnych miej-scowości gminy. Miejscowości wiejskie gminy Świdnica w większości położone są na terenach interesujących krajobrazowo w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Zielonej Góry. Uwarunkowania te stwarzają możliwość wykorzystania istniejących zasobów kulturowych oraz przyrodniczych z przeznaczeniem na rozwój różnorodnych form zagospodarowania turystycznego, od agrotury-styki poprzez muzea, hotele i innego rodzaju usługi. Ten kierunek zagospodarowania powinien otrzymać preferencję na terenach całej gminy. 5. W zakresie ochrony konserwatorskiej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, kto w trakcie prowadzenia robót budowlanych i ziemnych odkrył przedmiot, co do którego istnieje przypusz-czenie, iż jest on zabytkiem, jest obowiązany: - wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot, - zabezpieczyć, przy użyciu dostępnych środków, ten przedmiot i miejsce jego odkrycia, - niezwłocznie zawiadomić o tym Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a jeśli nie jest to

możliwe, Wójta Gminy Świdnica. 6. Nową zabudowę należy dostosować do zabudowy historycznej w zakresie skali i bryły, przy założeniu harmonijnego współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej. W strefie zabudowy osadniczej należy prowadzić działalność inwestycyjną uwzględniając istniejące już związki przestrzenne. 5. KIERUNKI ROZWOJU STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNEJ ORAZ ZASA-DY KSZTAŁTOWANIA ŁADU PRZESTRZENNEGO 5.1. Generalne zasady kształtowania struktury funkcjonalno – przestrzennej i ładu przestrzenne-go 1. Zakłada się utrzymanie wykształconej dotychczas struktury osadniczej gminy oraz wyodręb-nienie w niej następujących ośrodków usługowo - dyspozycyjnych, o istotnej roli dla obsługi mieszkańców: - Świdnicy jako ośrodka dyspozycyjno – usługowego dla gminy z aktywizacją dominującej

funkcji mieszkaniowo – usługowej i działalności gospodarczej; - Wilkanowa, Słonego, Radomii, Buchałowa, Koźli oraz wsi Piaski jako ośrodków uzupełniają-

cych i wspomagających dla rozwoju ww. funkcji; - Drzonowa, Lipna, Grabowca i Letnicy z aktywizacją i rozwojem różnych form turystyki, głów-

nie agroturystyki i turystyki kwalifikowanej. Wskazane jest dążenie do wzbogacenia oferty usługowej ww. ośrodków, uatrakcyjniających warunki zamieszkania, produkcji oraz wypoczynku.



70 JBPiP, 2000

2. Zakłada się umiarkowany przyrost ludności ok. 0,5% rocznie w okresie najbliższych 10 lat. Wzrost liczby ludności wiązać się będzie przede wszystkim z jej napływem spoza terenu gminy, głównie z miasta Zielonej Góry. Jako kierunkowe w strukturze demograficzno – społecznej przyjmuje się następujące założenia: - nastąpi spadek udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym; nie przewiduje się w związku z

tym istotnego zapotrzebowania na usługi oświaty (z niżem demograficznym związany będzie spadek liczby dzieci i młodzieży w wieku szkolnym);

- nastąpi wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym, z czym wiązać się będzie większe zapotrzebowanie w zakresie usług zdrowia i opieki społecznej;

- zakłada się wzbogacenie istniejącej bazy kultury wraz z rozwojem usług publicznych w tym zakresie;

- zakłada się wzbogacenie istniejących obiektów sportowo – rekreacyjnych wraz z realizacją obiektów nowych, w tym m.in. basenów kąpielowych i innych obiektów sportowych;

- zakładany wzrost liczby mieszkańców wiązać się będzie z zapotrzebowaniem na nowe tereny mieszkaniowe; wyznaczone w studium nowe tereny w pełni te potrzeby zaspokoją;

- zakładany rozwój i wzmocnienie funkcji turystycznej wiązać się będzie z zapotrzebowaniem na nowe tereny turystyczno – wypoczynkowe i rekreacyjne; wyznaczone w studium nowe te-reny w pełni te potrzeby zaspokoją.

3. W studium wyznacza się następujące rodzaje terenów: - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej i wielorodzinnej z usługami to-

warzyszącymi (M); - tereny usług (U) obejmujące m.in. usługi handlu, gastronomii, rzemiosła, turystyki, komunika-

cji; - tereny usług publicznych (UP) obejmujące m.in. usługi zdrowia, oświaty, kultury, sportu, ad-

ministracji; - tereny zabudowy mieszkaniowej, alternatywnie działalności gospodarczej, produkcji i usług

(M-P); - tereny działalności gospodarczej, produkcji i usług (P – U); - tereny zieleni: urządzonej (ZI) cmentarnej (ZC), parkowej (ZP), ogrodów działkowych (ZD) i

ogrodnictwa (RO); - tereny obsługi komunikacji samochodowej (KS); - tereny dróg: krajowych (K), wojewódzkich (W), powiatowych (P), gminnych (G); - tereny obsługi kolei (KK); - tereny lądowiska samolotów (KL); - tereny urządzeń infrastruktury technicznej (EE, EG, EC, WZ, NO, NU); - tereny obsługi i produkcji rolnej (RPO) - tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej (RP); - tereny lasów (RL); - tereny obsługi leśnictwa (RLU); - tereny wód, zbiorników wodnych i stawów rybnych (W); - tereny lokalizacji farm fotowoltaicznych, jako terenów działalności gospodarczej, wraz ze stre-

fami ochronnymi, związanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użyt-kowaniu terenu dla obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW. Strefa taka, nie może wykraczać poza wyznaczony w studium obszar.

5.2. Szczegółowe zasady kształtowania struktury funkcjonalno – przestrzennej, w tym kierunki rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej 1. Szczegółowe zasady urbanistyczno - architektoniczne kształtowania zabudowy w poszcze-gólnych ośrodkach osadniczych gminy określone zostaną w miejscowych planach zagospoda-



JBPiP, 2000 71

rowania przestrzennego i będą podporządkowane przyjętym w studium generalnym kierunkom rozwoju przestrzennego gminy. Ich stosowanie ma prowadzić do poprawy ładu przestrzennego regionu, rozumianego zarówno jako dążenie do uzyskania pozytywnych walorów estetycznych, funkcjonalności, logiki i czytelności struktur przestrzennych jak i zharmonizowania ich z walorami naturalnymi otoczenia. Przyjmuje się w związku z tym następujące ustalenia: - dla terenów oznaczonych w studium jako „M” dopuszcza się dodatkowe funkcje, takie jak:

- usługi, w tym usługi publiczne; - usługi turystyki i inne związane z działalnością gospodarczą; - obsługa komunikacji, w tym: parkingi, ciągi pieszo-rowerowe, - urządzenia sportu i rekreacji, - zieleń, - infrastruktura techniczna.

Preferuje się jako rodzaj zabudowy budynki jednorodzinne wolnostojące lub bliźniacze, a tak-że małe domy mieszkalne z wykończeniem elewacji tradycyjnym. Dopuszcza się realizację budynków mieszkalnych w konstrukcji i wykończeniu elewacji drew-nem, jako zespołów tworzących jednorodne, wydzielone przestrzennie osiedla. Zakazuje się lokalizacji obiektów hodowlanych oraz obiektów usługowych, produkcyjnych i składowych o dużej uciążliwości, stwarzających zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi, generujących intensywny ruch pojazdów dostawczych. W zakresie standardów urbanistycznych zaleca się: - wydzielanie działek pod zabudowę mieszkalną jednorodzinną nie mniejszych niż 800m2 w obszarze zurbanizowanym i 1500m2 poza obszarem zurbanizowanym, - wydzielanie działek pod zabudowę usługową i inną nie mniejszych niż 1000m2.

- dla terenów oznaczonych w studium jako „U” dopuszcza się dodatkowo funkcje, takie jak: - mieszkalnictwo – za wyjątkiem terenów w sąsiedztwie lądowiska Grabowiec; - usługi inne związane z działalnością gospodarczą; - obsługa komunikacji; - zieleń; - infrastruktura techniczna.

Uciążliwość prowadzonej działalności musi mieścić się w granicach terenu działki. W razie potrzeby nakazuje się wprowadzenie zieleni izolacyjnej lub zastosowanie zabezpieczeń ma-jących na celu eliminację lub redukcję uciążliwości obiektów usługowych dla środowiska przy-rodniczego i zdrowia ludzi. Zakazuje się lokalizacji nowych zakładów o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia po-ważnych awarii. W zakresie standardów urbanistycznych zaleca się: - wydzielanie działek pod zabudowę usługową i inną nie mniejszych niż 1500m2.

- dla terenów oznaczonych w studium jako „UP” dopuszcza się dodatkowo funkcje, takie jak: - mieszkalnictwo; - usługi turystyki i inne związane z działalnością gospodarczą; - obsługa komunikacji;

- dla terenów oznaczonych w studium jako „M-P” dopuszcza się dodatkowe funkcje, takie jak: - usługi turystyki i rekreacji, gastronomii, handlu (za wyjątkiem handlu wielkopowierzch-niowego), - rzemiosło usługowe, - usługi specjalistyczne, - przemysł, - zieleń,



72 JBPiP, 2000

- obsługa komunikacji, w tym: parkingi, ciągi pieszo-rowerowe, - infrastruktura techniczna. W przypadku realizacji funkcji mieszkaniowej preferuje się jako rodzaj zabudowy budynki jed-norodzinne wolnostojące lub bliźniacze, a także małe domy mieszkalne, w konstrukcji muro-wanej. Dopuszcza się realizację budynków mieszkalnych w konstrukcji drewnianej jako zespołów tworzących jednorodne, wydzielone przestrzennie osiedla. Zakazuje się lokalizacji obiektów hodowlanych oraz obiektów usługowych, produkcyjnych i składowych o dużej uciążliwości, stwarzających zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi, generujących intensywny ruch pojazdów dostawczych. W zakresie standardów urbanistycznych zaleca się: - wydzielanie działek pod zabudowę mieszkalną jednorodzinną nie mniejszych niż 800m2 w obszarze zurbanizowanym i 1500m2 poza obszarem zurbanizowanym, - wydzielanie działek pod zabudowę usługową i inną nie mniejszych niż 1000m2. Alternatywnie dopuszcza się, pod warunkiem realizacji na całym obszarze, zabudowę zwią-zaną z prowadzeniem działalności gospodarczej, tj. wytwórczość i usługi, produkcja rolnicza. Uciążliwość prowadzonej działalności musi mieścić się w granicach terenu działki. W razie potrzeby nakazuje się wprowadzenie zieleni izolacyjnej lub zastosowanie zabezpieczeń ma-jących na celu eliminację lub redukcję uciążliwości obiektów usługowych dla środowiska przy-rodniczego i zdrowia ludzi. Zakazuje się lokalizacji nowych zakładów o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia po-ważnych awarii. W zakresie standardów urbanistycznych zaleca się: - wydzielanie działek pod zabudowę usługową i inną nie mniejszych niż 2000m2.

- dla terenów oznaczonych w studium jako „P – U” dopuszcza się dodatkowo takie funkcje jak: - obsługa komunikacji; - infrastruktura techniczna; - tereny obsługi i produkcji rolnej oraz leśnej; - mieszkalnictwo związane z obsługą ww. funkcji.

Ponadto: - zakłada się utrzymanie oraz przeprowadzenie gruntownej modernizacji istniejącej zabudowy -

mieszkalnej, usługowej i inwentarskiej, przy utrzymaniu lub przeprowadzeniu nieznacznych zmian jej istniejących gabarytów oraz ukierunkowaniu modernizacji na uzyskanie wysokich standardów funkcjonalnych, technicznych i estetycznych;

- zakłada się budowę nowych obiektów mieszkalnych, usługowych i gospodarczych w obrębie istniejących ciągów zabudowy, a także w obrębie nowych obszarów rozwoju osadnictwa, z zaleceniem ograniczania do minimum dojazdów i ciągów infrastruktury technicznej;

- wyznacza się nowe tereny zabudowy mieszkaniowo – usługowej we wsiach: - we wsi Świdnica: osiedle „Słoneczna Dolina”; osiedle na południowy – wschód od zabu-

dowań wsi; pas zabudowy pomiędzy zabudową istniejącą, a drogą krajową Zielona Góra – Nowogród Bobrzański; pas zabudowy na południe od wsi za linią energetyczną 220 KV;

- we wsi Wilkanowo na północ i południe od istniejącej zabudowy; - we wsi Słone przy drodze Wilkanowo – Buchałów oraz przy torach kolejowych Zielona Gó-

ra – Nowogród Bobrzański; - we wsi Radomia trzy tereny, w tym „Osiedle Radomia”; - we wsi Piaski przy drodze gruntowej; - w pozostałych miejscowościach w wyznaczonych obszarach rozwoju osadnictwa;

- wyznacza się nowe tereny usług we wsiach:



JBPiP, 2000 73

- we wsi Świdnica: przy drodze krajowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański; na terenach projektowanego centrum rekreacyjno – sportowymi z istniejącym zbiornikiem wodnym oraz na terenach projektowanego tzw. „Wodnego Świata”;

- we wsi Wilkanowo na projektowanych terenach rekreacyjnych przy granicy z Zieloną Górą; - we wsi Słone: przy drodze powiatowej Wilkanowo – Buchałów i przy torach kolejowych

Zielona Góra – Nowogród Bobrzański; - we wsi Piaski przy drodze krajowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański; - we wsiach Letnica i Drzonów przy istniejących parkach;

- dla nowych terenów zabudowy mieszkaniowej, usługowej i działalności gospodarczej zakłada się opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego, w których określone zostaną zasady i warunki podziału terenu na działki budowlane oraz standardy kształtowania zabu-dowy i urządzania terenu;

- zakłada się wprowadzanie nowych zespołów zabudowy w taki sposób, by nie prowadziło to do pogorszenia lokalnych walorów estetycznych i krajobrazowych oraz gruntownych zmian historycznie ukształtowanego krajobrazu poszczególnych jednostek osadniczych;

- zakłada się preferowanie indywidualnych rozwiązań architektonicznych dla nowych zespołów zabudowy, uwzględniających specyfikę terenu gminy i lokalne tradycje budowania;

- dla terenów oznaczonych jako „RP” ustala się zakaz zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej; dopuszcza się natomiast budowę stawów, zakładanie plantacji oraz prowadzenie innych form gospodarki rolnej;

- ustala się zakaz zabudowy enklaw śródleśnych; - ustala się wprowadzenie strefy ekotonowej na granicy las-woda, las-pole, las-łąka, z wyko-

rzystaniem na granicy lasu pasa ochronnego, o szerokości około 20-30 m; - dla terenów oznaczonych jako „ZP” dopuszcza się lokalizację pojedynczych obiektów usłu-

gowych uatrakcyjniających preferowane zagospodarowanie terenu; - dla istniejących i projektowanych stawów i zbiorników wodnych zakłada się możliwość rekre-

acyjno – wypoczynkowego ich wykorzystania; - dopuszcza się lokalizację obiektów, urządzeń i sieci infrastruktury technicznej oraz komuni-

kacji, w tym parkingów na terenie całej gminy, przy założeniu, że nie będą one kolidowały z preferowanym zagospodarowaniem terenu;

- zakłada się wprowadzanie zespołów zieleni urządzonej i nieurządzonej na terenie całej gmi-ny, jako elementu podnoszącego walory ekologiczne i estetyczne zagospodarowanego tere-nu;

- zakłada się wprowadzanie zespołów zieleni wysokiej oraz zalesianie gleb niskiej jakości poza terenami wyznaczonymi w studium;

- ustala się zakaz budowy obiektów kubaturowych w strefach ochrony bezpośredniej od ujęć wodnych i cmentarzy, a także w strefach korytarzy od gazociągów i linii energetycznych,

- ustala si ę rozbudow ę cmentarza komunalnego w Letnicy z dopuszczeniem bu dowy: parkingów, domu przedpogrzebowego z ewentualna kost nicą, kaplic ą, o powierzchni całkowitej zabudowy maksymalnie 500 m2, wysoko ść budynku nie wi ęcej ni ż 12m, dach dwuspadowy lub wielospadowy kalenicowy, wska źnik intensywno ści zabudowy minimalny: 0,0 maksymalny 0,3 ;

- zgodnie z obowiązującymi przepisami obiekty trudno dostrzegalne z powietrza, w tym napo-wietrzne linie, maszty, anteny, usytuowane w zasięgu powierzchni podejścia, określonej w dokumentacji ewidencyjnej lądowiska Grabowiec, powinny być niższe o co najmniej 10 m od dopuszczalnej wysokości zabudowy wyznaczonej przez powierzchnie ograniczające,

- zgodnie z obowiązującymi przepisami, w otoczeniu lądowiska Grabowiec, tj. w odległości 3 km od jego granicy, zakazuje się budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych, które mogą stanowić źródło żerowania ptaków,

- zgodnie z obowiązującymi przepisami na nieruchomościach zlokalizowanych w rejonie po-dejść do lądowania, określonych dla lądowiska Grabowiec, zabrania się sadzenia i uprawy drzew i krzewów mogących stanowić przeszkody lotnicze,



74 JBPiP, 2000

- zgodnie z obowiązującymi przepisami wszelkie projektowane obiekty budowlane o wysokości równej i większej od 50 m n.p.t. podlegają, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, zgłoszeniu do właściwego organu nadzoru nad lotnictwem wojskowym,

- przy projektowaniu i realizacji inwestycji należy uwzględnić obowiązujące przepisy w zakresie zasad przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz zapewnienia dróg pożarowych do obiektów, dla których są one wymagane.

2. Przy modernizacji istniejącej oraz realizacji nowej zabudowy na terenie gminy, przyjmuje się następujące zasady jej przeprowadzenia: - uzyskana będzie poprawa standardu zamieszkiwania i obsługi oraz poprawa walorów archi-

tektoniczno - estetycznych w wystroju zewnętrznym obiektów; - wyeliminowane zostaną zagrożenia dla stanu czystości wód, gleby i powietrza; - uporządkowane będzie jej najbliższe otoczenie; - wprowadzenie nowych obiektów lub rozbudowa istniejących przeprowadzona będzie przy ich

pełnym zharmonizowaniu z otoczeniem (m.in. przy zastosowaniu stromych dachów o spadku 30o – 45o oraz wystroju zewnętrznego nawiązującego do lokalnych tradycji budowania),

- na terenach sąsiadujących z lądowiskiem Grabowiec obowiązują nieprzekraczalne ograni-czenia wysokości zabudowy, określone w dokumentacji ewidencyjnej lądowiska Grabowiec.

5.3. Kierunki rozwoju rolnictwa 1. Rozwój rolnictwa w obszarze gminy wiąże się z potrzebą głębokiej restrukturyzacji jego form organizacyjnych, struktury władania, a także z potrzebą rewizji tradycyjnych form i kierunków funkcjonowania rolnictwa. O kierunkach rozwoju rolnictwa decydować powinno uwzględnienie naturalnych predyspozycji terenu oraz warunków ekonomicznych produkcji rolnej, przy czym decydujące znaczenie ma polityka rolna państwa, określająca m. in. mechanizmy ustalania cen na produkty rolne i środki produkcji dla rolnictwa oraz poziom opłacalności poszczególnych form produkcji. Dostosowanie rolnictwa do wymogów rynkowych wiązać się będzie także ze zwięk-szeniem powierzchni istniejących gospodarstw oraz zmniejszeniem ich liczby. Towarzyszyć tym procesom będzie powstawanie nowych, pozarolniczych miejsc pracy, m.in. w turystyce i usłu-gach. 2. Zakłada się pełne zagospodarowanie niewykorzystywanych użytków rolnych oraz obiektów hodowlano – produkcyjnych i zapobieganie zaawansowanemu procesowi degradacji gleb oraz dekapitalizacji obiektów. Zakłada się możliwość adaptacji tych obiektów na cele działalności gospodarczej oraz na inne cele nie związane z działalnością rolniczą. Działania w tym zakresie powinny obejmować szeroką informację o obiektach i warunkach ich nabycia/dzierżawy. 3. Obok uprawiania tradycyjnych form rolnictwa zakłada się wprowadzenie form alternatywnych i komplementarnych. Takimi formami gospodarowania, dobrze wkomponowanymi w warunki na-turalne gminy, a ponadto w znacznym stopniu podnoszącymi dochodowość gospodarstw, może być uprawianie rolnictwa ekologicznego i prowadzenie gospodarstw agroturystycznych. Zakłada się wprowadzenie funkcji agroturystycznej w zasadzie we wszystkich wsiach gminy. 5.4. Kierunki rozwoju przemysłu i działalności gospodarczej W rozwoju przemysłu istotne znaczenie dla gospodarki gminy ma utrzymanie istniejących obiek-tów przemysłowych. W szczególności zakłada się: - utrzymanie lub restrukturyzację istniejących obiektów produkcyjnych oraz prowadzenie na ich

terenach działalności zgodnie z wymogami ochrony środowiska; - wyznaczenie we wsiach: Świdnica, Buchałów, Słone, Piaski i Koźla stref rozwoju działalności

gospodarczej i usług (strefa ta ukierunkowana będzie m.in. na lokalizację różnego rodzaju



JBPiP, 2000 75

przedsiębiorstw, baz i składów, stacji przeładunkowych oraz innych obiektów związanych z działalnością usługową (hurtownie, rzemiosło uciążliwe i in.);

- możliwość przebranżowienia obiektów obsługi i produkcji rolniczej na różne formy działalno-ści gospodarczej i usługowej;

- wyjaśnienie wartości i przydatności przemysłowej (w trakcie przeprowadzonego rozpoznania geologicznego) występujących na terenie gminy surowców mineralnych (rozpoznanych), któ-re mogą stanowić perspektywę dla potrzeb przemysłu.

5.5. Kierunki rozwoju turystyki, wypoczynku i rekreacji 1. Zakłada się, że główne kierunki napływu ruchu turystycznego w rejon gminy powiązane z istniejącym układem komunikacyjnym oraz położeniem ośrodków generujących ten ruch pozo-staną nie zmienione. Bardzo ważną rolę dla obsługi turystycznej terenów gminy pełnić będzie droga wojewódzka Zielona Góra – Nowogród Bobrzański wyposażona w parkingi i inne elemen-ty obsługi ruchu turystycznego oraz linia kolejowa Zielona Góra – Nowogród Bobrzański. 2. Gęsta sieć osadnictwa wiejskiego w zachodniej części gminy oraz wysokie walory turystycz-no-wypoczynkowe tych miejscowości predysponują je do rozwoju funkcji letniskowych i wypo-czynku pobytowego. Zakłada się w związku z tym reaktywowanie tych funkcji w następujących miejscowościach: Drzonów, Lipno, Grabowiec i Letnica. 3. Istotnym uzupełnieniem bazy noclegowej i gastronomicznej obszaru gminy będą gospodar-stwa agroturystyczne. Ta forma turystyki cieszy się wzrastającym zainteresowaniem gospoda-rzy, szczególnie tam gdzie warunki środowiska decydują o dużych walorach turystycznych, a jednocześnie są utrudnieniem w prowadzeniu efektywnej gospodarki rolnej, co dotyczy w zasa-dzie wszystkich miejscowości leżących na terenie całej gminy, a w szczególności w zachodniej części gminy. 4. Wzrastająca popularność turystyki rowerowej wymaga przygotowania odpowiedniej infrastruk-tury oraz podjęcia działań natury organizacyjnej dla tej formy czynnej rekreacji. Gmina posiada potencjalnie bardzo duże walory do uprawiania turystyki rowerowej. W związku z powyższym wyznaczone zostały w obszarze gminy trasy rowerowe, stwarzające alternatywę względem ist-niejących szlaków pieszych, a także ruchliwych dróg samochodowych, niejednokrotnie nie przy-gotowanych do tej formy turystyki. Osie tego układu stanowi kilka szlaków głównych, przecinają-cych teren gminy (zarówno w układzie równoleżnikowym jak i południkowym), pozwalające do-trzeć do najatrakcyjniejszych jej partii. Pozostałe szlaki stanowią zwykle łączniki pomiędzy szla-kami głównymi i poszczególnymi miejscowościami. 5. W zagospodarowaniu turystycznym istotną rolę w dalszym ciągu odgrywać będzie wieża wi-dokowa na Kosowej Górze (Wilkanowskiej Górze). Krzyżuje się tu kilka szlaków turystycznych wiodących z Zielonej Góry i prowadzących dalej po gminie Świdnica. Do Kosowej Góry prowa-dzi również dydaktyczna ścieżka przyrodniczo – leśna z Nadleśnictwa Zielona Góra. Proponuje się odpowiednie zagospodarowanie tego punktu widokowego (zapewnienie możliwości odpo-czynku, spożycia posiłku, itp.) oraz udostępnienie wieży do zwiedzania, łącznie z dodatkowymi atrakcjami polegającymi na organizowaniu wycieczek po gminie, w tym przejażdżek bryczką. 6. Gmina Świdnica posiada dobre predyspozycje dla rozwoju rekreacji i wypoczynku. Położenie gminy w bezpośrednim sąsiedztwie dużej aglomeracji miejskiej Zielonej Góry oraz dogodne powiązania komunikacyjne i kolejowe stwarzają duże szanse dla rozwoju tej formy turystyki. Szczególne znaczenie w tym zakresie posiadać będą niżej wymienione rejony:



76 JBPiP, 2000

- tereny rekreacyjno – sportowe w Świdnicy w oparciu o istniejący zbiornik wodny; zakłada się powiększenie istniejącego zbiornika oraz utworzenie centrum sportowo – rekreacyjnego z odpowiednią bazą usługową na nowych terenach w sąsiedztwie zbiornika;

- strefa sportowo – rekreacyjna w Świdnicy, w sąsiedztwie ww. centrum, ukierunkowana na rozwój różnych form sportu i rekreacji (pola golfowe, korty tenisowe i in.), bez możliwości lo-kalizacji zabudowy kubaturowej;

- tereny rekreacyjno - wypoczynkowe w Wilkanowie przy granicy z Zieloną Górą z rekreacyj-nym zagospodarowaniem istniejącego zbiornika wodnego i terenów do niego przyległych;

- tereny rekreacyjne w Letnicy i Drzonowie w sąsiedztwie istniejących parków; - tereny rekreacyjno – sportowe „Wodny Świat” w Świdnicy na południe od osiedla Łochowo z

bardzo bogatym programem usługowym: zalew wodny z urządzonymi plażami, obiekty hote-lowo – gastronomiczne, pola biwakowe i kempingowe, trasy narciarskie, ogród botaniczno – zoologiczny i in.

7. Pozostałe formy turystyki to hippika i skikrejning, z dużymi możliwościami uprawiania ich na terenie gminy; gdzie potencjalne lokalizacje ośrodków tego typu dotyczą w zasadzie wszystkich miejscowościach gminy. 6. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU KOMUNIKACJI Mając na względzie poprawę obsługi komunikacyjnej gminy należy przeprowadzić następujące działania: - budowę odcinka drogi krajowej – obwodnicy Wilkanowa, będącej kontynuacją Trasy Północ-

no – Zachodniej Zielonej Góry (na odcinku od drogi krajowej nr 284 do drogi krajowej nr 275); odcinek ten ma być zrealizowany w klasie III o długości 4890 m;

- budowę obwodnicy Leśniowa Wielkiego w ciągu drogi nr 284, która częściowo (na odcinku ok. 500m) z węzłem komunikacyjnym znajduje się na terenie gminy Świdnica;

- modernizację dróg krajowych wraz z zarezerwowaniem pasa terenu w liniach rozgraniczają-cych szerokości 40 m;

- modernizację dróg wojewódzkich do pełnych parametrów technicznych wraz z korektami sy-tuacyjnymi (korekty łuków poziomych i pionowych) i wzmocnieniem nawierzchni; pod moder-nizację drogi należy zarezerwować pas terenu w liniach rozgraniczających szerokości 25 m, a jezdnię poszerzyć do szerokości minimum 6,0 m poza terenem zabudowy i do szerokości 7,0 m na terenie zabudowy;

- modernizację dróg powiatowych do pełnych parametrów technicznych wraz z korektami sytu-acyjnymi; pas drogowy dla dróg zbiorczych powinien wynosić 20 m, a ich jezdnie 5,5 – 6,0 m poza obszarem zabudowy i 7,0 m na obszarze zabudowy; dla dróg lokalnych ustala się linie rozgraniczające (pas drogowy) szerokości minimum 15 m poza terenem zabudowy i minimum 12 m na terenie zabudowy oraz jezdnie szerokości minimum 5,0 m z obustronnymi pobocza-mi szerokości minimum 0,75 m; ocenia się, że 80% nawierzchni bitumicznej wymaga pilnej odnowy, a wszystkie nawierzchnie brukowe wymagają profilowania; z bieżącego utrzymania pilne do wykonania są prace związane z odwodnieniem, profilowaniem poboczy, uzupełnie-niem ubytków nawierzchni, oczyszczeniem rowów przydrożnych, wycinką drzew i krzewów ograniczających widoczność, w tym modernizacj ę skrzy żowania dróg powiatowych w Letnicy ,

- modernizację i konserwacje wszystkich dróg gminnych w zakresie modernizacji nawierzchni (poprzez położenie nawierzchni bitumicznej), poboczy oraz infrastruktury towarzyszącej; z bieżącego utrzymania pilne do wykonania są prace związane z odwodnieniem, profilowaniem poboczy, uzupełnieniem ubytków nawierzchni, oczyszczeniem rowów przydrożnych, wycinką drzew i krzewów ograniczających widoczność.



JBPiP, 2000 77

7. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU SIECI I URZĄDZEŃ INFRASTRUK-TURY TECHNICZNEJ 7.1. Zaopatrzenie w wodę 1. Docelowo wszystkie miejscowości powinny być zaopatrzone w wodę z systemów wodociągo-wych. Przewiduje się rozbudowę systemu wodociągowego we wsi Wilkanowo oraz budowę wo-dociągów lokalnych w miejscowościach: Słone, Piaski i Buchałów. 2. W Wilkanowie, dla zwodociągowania północnej części wsi, oprócz budowy sieci wodociągo-wej rozdzielczej oraz budowy nowego zbiornika wyrównawczego, wieżowego, konieczne jest pozyskanie dodatkowych ilości wody z istniejących ujęć. Przewiduje się wykorzystanie do tego celu nadwyżki ilości wody ze studni na osiedlu domków jednorodzinnych lub wykorzystanie nadwyżki wody z ujęcia ogrodów działkowych „Wiarus”. 3. Dla wsi Słone przewiduje się rozwiązania alternatywne: - dostawę wody z systemu wodociągowego wsi Wilkanowo, po zbilansowaniu wielkości ilości

wody z istniejących ujęć eksploatowanych obecnie przez jednostki pozagminne; - budowę własnego ujęcia wód podziemnych o wydajności rzędu 60,0 m3/godz. wraz ze stacją

uzdatniania i zbiornikiem wyrównawczym; ujęcie proponuje się zlokalizować w południowo – zachodniej części wsi.

4. Dla Buchałowa przewiduje się budowę własnego ujęcia wód podziemnych o wydajności rzędu 10,0 m3/godz., ze stacją uzdatniania i zbiornikiem wyrównawczym oraz siecią wodociągową. Lokalizację ujęcia proponuje się w północnej części wsi. 5. Dla wsi Piaski dostawę wody przewiduje się alternatywnie: - z systemu wodociągowego wsi Świdnica, z zasobów ujęcia dolnego; wymagać to będzie bu-

dowy ok. 3 km magistralnej sieci wodociągowej o średnicy Ø 150 mm; - budowę ujęcia wód podziemnych o wydajności 10 m3/godz. ze stacją uzdatniania i zbiorni-

kiem wyrównawczym oraz budowę sieci wodociągowej; lokalizację ujęcia proponuje się w po-łudniowo – zachodniej części wsi.

6. Żadne z istniejących ujęć gminnych nie ma wyznaczonych i zatwierdzonych stref ochrony pośredniej, zgodnie z rozporządzeniem MOŚZNiL z dnia 5 listopada 19991 r. Wyznaczoną, ale formalnie nie zatwierdzoną strefę ochrony pośredniej posiada jedynie ujęcie dla ogrodów dział-kowych „Wiarus”. Dla celów urbanistycznych określono orientacyjne strefy ochrony pośredniej dla istniejących ujęć, wykorzystując tzw. „metodę holenderską” oraz dla określenia kierunku przepływu wód podziemnych projekt monitoringu zwykłych wód podziemnych dla byłego woj. zielonogórskiego. Wyniki odczytu dla poszczególnych ujęć zestawiono w poniższej tabeli. Lp. Ujęcie i oznaczenie Wydajność studni

w m3/godz Miąższość war-stwy wodonośnej w m

Promień leja de-presji

Zasięg strefy t= 25 lat

1. Świdnica, ujęcie dolne 130,0 30,0 330,0 821,0 2. Świdnica, ujęcie górne 57,0 8,0 101,0 901,0 3. Letnica 13,0 - - 550,0 4. Koźla 55,0 20,0 350,0 637,0 5. Drzonów 31,0 7,0 166,0 700,0 6. Wilkanowo 30,0 - 138,0 - 7. Wikanowo 18,0 29,0 105,0 400,0



78 JBPiP, 2000

Niezbędne jest opracowanie operatów wodno – prawnych dla dokładnego określenia zasięgu stref ochrony pośredniej. W operatach tych, po szczegółowym przeanalizowaniu budowy geolo-gicznej i powiązań hydrogeologicznych określone zostaną wymogi i warunki dotyczące zabez-pieczenia ujęć przed pogorszeniem jakości ujmowanych wód podziemnych. 7.2. Odprowadzenie i unieszkodliwianie ścieków 1. W miejscowościach Drzonów i Radomia wybudowana jest sieć kanalizacji sanitarnej o średni-cach Ø 0,2 i Ø 0,3 m i łącznej długości około 10,0 km. Sieć ta obecnie nie jest eksploatowana z uwagi na brak oczyszczalni ścieków. Ścieki z Radomii odprowadzane będą systemem pompo-wo-grawitacyjnym do kanalizacji w Drzonowie, gdzie grawitacyjnie doprowadzane będą do oczyszczalni ścieków. Na budowę oczyszczalni ścieków w Drzonowie opracowana jest dokumentacja techniczna. Pla-nowana jest budowa oczyszczalni typu APIS o następującym schemacie technologicznym: - napowietrzany zbiornik na dowożone z szamb ścieki, - krata ręczna i następne sito, - przedmuchiwany piaskownik, - dwa ciągi urządzeń biologicznych połączone równolegle, każdy złożony z cyrkulacyjnej komo-

ry osadu czynnego i osadnika wtórnego, - laguna hydroponiczna, - urządzenie do odwadniania osadów. Przepustowość oczyszczalni wynosi 400,0 m3/dobę. Stopień oczyszczania: BZT5 = 90,0%, za-wiesina ogólna = 82,0%, azot ogólny = 57,0%, fosfor ogólny = 64,0%. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest Kanał Zimna Woda. 2. Gospodarka ściekowa w pozostałych miejscowościach wymaga uporządkowania. Przewiduje się następujące kierunki działania: - dla Wilkanowa – budowę kanalizacji sanitarnej wraz z przepompownią ścieków, przetłaczają-

cą ścieki do miasta Zielonej Góry; wydajność pompowni oraz przepustowość rurociągu tłocz-nego RT Ø 150 powinna zapewnić odbiór i przetłoczenie ścieków nie tylko z Wilkanowa, lecz również w okresie docelowym z miejscowości Słone;

- dla wsi Słone – budowę kanalizacji sanitarnej wraz z przepompownią ścieków i przetłoczenie ścieków do systemu sieci kanalizacyjnej w północnej części wsi Wilkanowo lub alternatywnie do systemu kanalizacyjnego Radomia – Drzonów;

- dla Świdnicy – budowę kanalizacji sanitarnej o średnicy Ø 0,2 m, obejmującą całą miejsco-wość; ścieki oczyszczane będą w oczyszczalni, której lokalizację przewiduje się na południe od istniejącej zabudowy; schemat technologiczny oczyszczalni powinien zapewnić redukcję podstawowych wskaźników zanieczyszczeń w granicach 90,0%; odbiornikiem ścieków będzie rzeka Wodna (Stara Ochla), poprzez istniejący system rowów melioracyjnych;

- dla wsi Koźla – budowę kanalizacji sanitarnej obejmującą całą miejscowość wraz z oczysz-czalnią ścieków, zlokalizowaną na południowy – wschód od wsi przy torach kolejowych; od-prowadzenie ścieków oczyszczonych do przepływającego przy terenie oczyszczalni cieku Ja-rosz, stanowiącego lewostronny dopływ Śląskiej Ochli; redukcja podstawowych wskaźników zanieczyszczeń w granicach 90,0%;

- dla wsi Letnica - budowę kanalizacji sanitarnej obejmującą całą wieś wraz z oczyszczalnią ścieków, usytuowaną na południowy zachód od wsi; przepustowość oczyszczalni ścieków oraz jej schemat technologiczny powinien przewidywać dowóz ścieków ze zbiorników bezod-pływowych z miejscowości Buchałów; odprowadzenie ścieków oczyszczonych istniejącym rowem melioracyjnym do rzeki Śląska Ochla; stopień redukcji zanieczyszczeń jak w pozosta-łych oczyszczalniach;



JBPiP, 2000 79

- dla wsi Grabowiec - budowę kanalizacji sanitarnej obejmującą całą miejscowość wraz z oczyszczalnią ścieków, zlokalizowaną na wschód od istniejącej zabudowy, w kierunku Ślą-skiej Ochli; schemat technologiczny oraz przepustowość oczyszczalni powinna pozwolić na dowóz ścieków ze zbiorników bezodpływowych z miejscowości Lipno; stopień redukcji zanie-czyszczeń – około 90,0%; odprowadzenie ścieków oczyszczonych krytym kanałem wzdłuż drogi do istniejącego rowu melioracyjnego i dalej do Śląskiej Ochli;

- dla wsi Piaski - budowę kanalizacji sanitarnej obejmującą całą wieś wraz z oczyszczalnią ścieków usytuowaną na północ od istniejącej zabudowy; odbiornikiem ścieków będzie istnie-jący rów melioracyjny stanowiący prawobrzeżny dopływ rz. Śląskiej Ochli; stopień redukcji zanieczyszczeń jak w pozostałych oczyszczalniach;

- dla określenia układu sieci kanalizacyjnej oraz lokalizacji oczyszczalni ścieków powinny zo-stać opracowane programy gospodarki ściekowej; w programach tych należy rozważyć m.in. możliwości i warunki ewentualnych lokalizacji grupowych oczyszczalni ścieków kilku miej-scowości wiejskich;

- na terenach działalności gospodarczej, produkcji i usług należy liczyć się z potrzebą budowy podczyszczalni wód opadowych, przed ich odprowadzeniem do odbiorników.

7.3. Nieczystości stałe 1. Gmina ma uregulowaną gospodarkę odpadami stałymi. Nieczystości stałe ze wsi Wilkanowo wywożone są taborem asenizacyjnym do kompostowni w Raculi. Z pozostałych miejscowości, nieczystości stałe wywożone są także odpowiednim taborem asenizacyjnym na istniejące wysy-pisko nieczystości stałych w Dobruszowie (gmina Nowogród Bobrzański). Docelowo miejsce wywozu nieczystości stałych z całej gminy stanowić będzie ponadgminne wysypisko nieczysto-ści stałych w Klępinie w gminie Nowogród Bobrzański. 2. W ośmiu miejscowościach gminy duże zagrożenie dla środowiska stanowią wysypiska nie-czystości stałych o nieunormowanym stanie formalno-prawnym. Wszystkie te wysypiska, obec-nie wyłączone z użytkowania, poddane będą rekultywacji zgodnie z opracowanym projektem, w którym ustalono sposób rekultywacji i zagospodarowania poszczególnych terenów. 3. Podjęte działania przez gminę w zakresie gospodarki odpadami stałymi należy uznać za pra-widłowe. Zapewniają one właściwy sposób gromadzenia i wywozu nieczystości stałych. Wska-zane byłoby rozważenie możliwości i stworzenie warunków dla selektywnego gromadzenia nie-czystości stałych przynajmniej w większych wsiach takich jak np. Świdnica i Wilkanowo. 7.4. Gazownictwo Zgodnie z opracowanym „Studium programowym możliwości gazyfikacji woj. zielonogórskiego” przewiduje się częściową gazyfikacje gminy Świdnica. Planowana jest budowa gazociągu wyso-kiego ciśnienia o średnicy Ø150 mm od Jędrzychowa (dzielnica Zielonej Góry) poprzez miej-scowość Ochla (gmina Zielona Góra) i rejon Świdnicy do Nowogrodu Bobrzańskiego. Pozwoli to na dostawę gazu sieciowego do wsi Świdnica, z lokalizacją stacji redukcyjno-pomiarowej pierw-szego stopnia w tym rejonie i z tej stacji sieciami średniego ciśnienia, dostawę gazu do wsi Pia-ski, Koźla, Letnica, Buchałów, Grabowiec i Lipno. Ponadto, do wsi Wilkanowo i Słone możliwa jest dostawa gazu z układu sieci gazowych w mieście Zielona Góra. 7.5. Gospodarka cieplna Z uwagi na brak na terenie gminy szerokiego dostępu do nośników energii uznawanych za eko-logiczne jedynie wykorzystanie gazu przewodowego pozwoli na szybki rozwój systemów cie-płowniczych sprzyjających środowisku naturalnemu.



80 JBPiP, 2000

Założeniem kierunkowym dla gminy Świdnica jest wykorzystywanie gazu przewodowego do celów grzewczych. Alternatywą w okresie dojścia do układu docelowego jest wykorzystywanie oleju opałowego i gazu bezprzewodowego do ogrzewania obiektów głównie komunalnych i użyteczności publicz-nej. W miejscowościach nie objętych planowanym systemem gazowniczym rozwój gospodarki ciepl-nej ograniczony jest względami technicznymi i ekonomicznymi. 7.6. Elektroenergetyka Planowany rozwój urbanistyczny gminy oraz zakładany wzrost poziomu obsługi mieszkańców w energię elektryczną związany jest z potrzebą budowy nowych stacji transformatorowych oraz linii napowietrznych i kablowych, które zasilać będą te stacje. W związku z powyższym zakłada się na terenie gminy następujące inwestycje: - projektowana linia WN dwutorowa o napięciu 400kV, relacji Nowa Sól - Leśniów Wielki – Nie-

tkowice - szerokość pasa dla linii wolnej od zabudowy 90m, obiekt nr Z – 22648, opracowanie – Energoprojekt Poznań S.A.;

- inwestycje energetyczne w miejscowości Radomia – budowa dwóch odcinków linii energe-tycznych kablowych o napięciu 15kV z istniejącej stacji S – 2378 do projektowanych trzech transformatorów 15kV/04kV (o mocy docelowej 630kVA, 630kVA, 400kVA), zlokalizowanych w Radomii (w związku z planem zagospodarowania przestrzennego osiedli mieszkaniowych);

- inwestycje energetyczne w miejscowości Wilkanowo (budowa pompowni ścieków oraz prze-znaczenie terenów pod zabudowę mieszkaniową) – budowa odcinka linii energetycznej na-powietrznej 15kV oraz stacji transformatorowej 15/04 kV słupowej typu STSR 20/250;

- budowa linii energetycznej 15kV od GPZ “Łużycka” do obiektu Radiowego Centrum Nadaw-czego w Wilkanowie;

- budowa odcinków linii energetycznych napowietrznych lub kablowych od istniejącej sieci ŚN 15kV do budowanych transformatorów 15/04kV;

- inwestycje energetyczne związane z realizacją nowych terenów pod zabudowę mieszkanio-wą, usługową i przemysłową na terenie całej gminy, w miarę zachodzących potrzeb;

- budowa stacji transformatorowych 15/04kv (o różnych mocach) w niżej wymienionych miej-scowościach: - Świdnica 3 stacje; - Radomia 3 stacje; - Drzonów 1 stacja; - Wilkanowo 2 stacje; - Piaski 2 stacje; - W pozostałych miejscowościach w miarę zachodzących potrzeb.

Budowa nowych stacji transformatorowych umożliwi przyłączenie nowych odbiorców do sieci niskiego napięcia oraz poprawi jakość dostarczanej energii do istniejących odbiorców. W obszarze gminy wyznaczono dwa tereny lokalizacji farm fotowoltaicznych (obręb wsi Letnica), jako terenów działalności gospodarczej, wraz ze strefami ochronnymi, związanymi z ogranicze-niami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu dla obszarów, na których roz-mieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy prze-kraczającej 100kW. Strefa taka, nie może wykraczać poza wyznaczony w studium obszar. Loka-lizacja wynika z bezpośredniego sąsiedztwa linii elektroenergetycznych średniego napięcia oraz linii wysokiego napięcia 220 kV – Leśniów Wielki–Miłkowa. 7.7. Telekomunikacja



JBPiP, 2000 81

1. W związku z małym dostępem telekomunikacyjnym na terenie gminy i przewidywanym rozwo-jem urbanistycznym konieczne są duże inwestycje w dziedzinie telekomunikacji. Brak jest infor-macji o planach Telekomunikacji Polskiej S.A. Zakład w Zielonej Górze w zakresie rozbudowy infrastruktury telekomunikacyjnej na terenie gminy. Konieczne inwestycje z zakresu telekomunikacji powinny dotyczyć w najbliższej perspektywie unowocześnienia systemu łączności przewodowej poprzez: - wymianę istniejącej centrali telefonicznej analogowej na nowoczesną w systemie cyfrowym; - budowę cyfrowych członów centralowych (modułów abonenckich) w kilku miejscowościach

gminy; - budowę optotelekomunikacyjnych linii z systemami transmisji cyfrowej między centralami a

członami centralowymi; - zwiększenie wskaźnika abonentów telefonicznych poprzez instalację kolejnych stacji telefo-

nicznych (instalacji telefonów); - instalację większej ilości telefonicznych aparatów publicznych. W dalszej perspektywie, w związku z planowanym perspektywicznym rozwojem gminy, koniecz-na jest znaczna rozbudowa sieci telefonicznej miejscowej oraz instalacja urządzeń komutacyj-nych (central telefonicznych), jak i budowa linii optotelekomunikacyjnych w rejonach objętych rozwojem. 2. Po uruchomieniu infrastruktury telekomunikacyjnej, nadawczej stacji radiowo – telewizyjnej w miejscowości Wilkanowo (oddział nr 915, pododdział f o powierzchni 0,12ha) przez Polskie Sieci Nadawcze, możliwa będzie łączność w sieciach telefonii komórkowej na terenie całej gminy. Porozumienie w tej sprawie w dniu 13 kwietnia 1999 r. podpisały: Gmina Świdnica, Polskie Sieci Nadawcze Sp. z o. o i Nadleśnictwo Zielona Góra. W celu zapewnienia technicznej i przestrzennej dostępności do systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych przewiduje się rozbudowę sieci telefonicznej i teleinformatycznej w zależ-ności od potrzeb, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dopuszcza się lokalizację urządzeń sieci telefonicznej i teleinformatycznej w obrębie wszystkich wydzielonych stref funkcjonalno-przestrzennych, o ile jest to zgodne z przepisami odrębnymi. Przewiduje się możliwość: - lokalizacji sieci telekomunikacyjnych zarówno w tradycyjnych, jak i nowych technologiach, w

tym budowę, rozbudowę i przebudowę infrastruktury światłowodowej, - objęcia terenu gminy zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym, połączonym z systemami

sieci internetowych: wojewódzkiej i krajowej, - rozwoju systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych (przewodowych i bezprzewo-

dowych) stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinforma-tyczne w gminie i w regionie.

8. ZAŁOŻENIA AKTYWIZACJI GOSPODARCZEJ GMINY Zakłada się następujące kierunki rozwoju gospodarczego: - zwiększanie zatrudnienia mieszkańców gminy w ramach działalności pozarolniczej, które

osiągnięte będzie m.in. poprzez: - rozwój lokalnej przedsiębiorczości (działalności produkcyjnej, handlowej i usługowej); - przygotowanie atrakcyjnej oferty dla inwestorów; - wprowadzenie do zarządzania gminą elementów zarządzania przez jakość (TQM) np. po-

przez wdrożenie systemu zarządzania jakością zgodnego z normami ISO serii 9000; - dostosowanie rolnictwa do warunków rozwijającej się gospodarki rynkowej oraz integrowania

się Polski z UE: - zwiększanie powierzchni gospodarstw; - specjalizację gospodarstw rolnych (np. uprawa warzyw, owoców, roślin ozdobnych); - tworzenie organizacji producentów rolnych;



82 JBPiP, 2000

- rozwój działalności turystycznej osiągnięty m.in. poprzez: - aktywne wykorzystanie walorów turystycznych gminy; - wzbogacenie produktu turystycznego (np. poprzez stworzenie nowych miejsc rekreacyj-

nych takich jak kąpieliska, ścieżki do wędrówek pieszych, ścieżki dydaktyczne, ścieżki ro-werowe, muzea, organizowanie cyklicznych imprez rekreacyjno – promocyjnych na terenie gminy itp.);

- rozwój agroturystyki. 2. Szczególne znaczenie dla aktywizacji gospodarczej gminy posiadać będzie rozwój lokalnej przedsiębiorczości, osiągnięty m.in. poprzez tworzenie instrumentów wspierających powstające podmioty, np. wprowadzenie ulg podatkowych, zapewnienie doradztwa ekonomicznego i praw-nego, ułatwienie dostępu do informacji o procedurze zakładania firmy, wspomaganie przedsię-biorstw poprzez dostarczanie odpowiedniej do potrzeb powierzchni na działalność gospodarczą, obsługi biurowej, usług wspierających biznes oraz pomocy w pozyskiwaniu środków finanso-wych. 3. Dla przygotowania atrakcyjnej oferty dla inwestorów, którzy zdecydują się realizować swoje przedsiębiorstwa na terenie gminy, powinny być przeprowadzone działania: - zidentyfikowanie i przygotowanie odpowiednich terenów pod potencjalne inwestycje (ukierun-

kowane na przyszłych inwestorów, duże przedsiębiorstwa, firmy związane z działalnością re-kreacyjno – wypoczynkową, itp.);

- przygotowanie pracowników Urzędu Gminy do sprawnej i kompetentnej obsługi potencjalnych inwestorów (wyznaczenie i przeszkolenie osób odpowiedzialnych za obsługę inwestorów, za-pewnienie im odpowiednich warunków pracy oraz wyposażenie w odpowiednie materiały promocyjne);

- prowadzenie systematycznej działalności promocyjnej ukierunkowanej na pozyskanie inwe-storów;

- kontynuowanie działań zorientowanych na rozwój infrastruktury technicznej oraz tzw. „infra-struktury otoczenia biznesu” (np. instytucji finansowych).

Cz. III POLITYKA PRZESTRZENNA 1. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ 1. Przyjęcie zasady zrównoważonego rozwoju jako podstaw strategii rozwoju całego regionu uznaje się za podstawową zasadę służącą ukierunkowaniu długookresowej polityki rozwoju przestrzennego gminy. Wiąże się z tym przyjęcie następujących jej celów w obszarze gminy: - rozbudowę systemu terenów chronionych i wkomponowanie ich ochrony w procesy społecz-

no – gospodarczego rozwoju i zagospodarowania przestrzennego gminy z eliminacją uciążli-wych wpływów na stan środowiska;

- pełną ochronę dziedzictwa kulturowego, połączoną z utrwalaniem korzystnych cech histo-rycznie wykształconej, wartościowej struktury funkcjonalno – przestrzennej gminy;

- efektywny rozwój gminy dostosowany do zróżnicowanych przestrzennie uwarunkowań, połą-czony z przeprowadzeniem kompleksowej restrukturyzacji jego struktury funkcjonalno – prze-strzennej;

- poprawę ładu przestrzennego oraz sprawnego funkcjonowania układu komunikacyjnego i sieci infrastruktury technicznej gminy.

2. Realizacja ww. celów powinna doprowadzić do mierzalnej poprawy: - ładu ekologicznego, związanego z poprawą stanu środowiska przyrodniczego gminy,

wzmocnieniem jego kondycji i walorów użytkowych oraz zapewnieniem stabilnej równowagi;



JBPiP, 2000 83

- ładu społecznego, polegającego na powszechnej poprawie warunków życia, w tym m.in. wy-sokiej dostępności do usług i miejsc pracy oraz odpoczynku;

- ładu ekonomicznego, związanego z ekonomizacją kosztów utrzymania gminy, tworzeniem udogodnień dla rozwoju i działalności gospodarczej, przy minimalizacji obciążeń dla środowi-ska i infrastruktury;

- ładu estetyczno – funkcjonalnego, związanego z poprawą strony estetycznej i technicznej terenów mieszkaniowych, zagrodowych oraz produkcyjno-usługowych.

3. Przyjęte wyżej cele polityki przestrzennej gminy będą wprowadzone w miejscowe plany zago-spodarowania przestrzennego oraz przy podejmowaniu decyzji dotyczących jego zagospodaro-wania i rozwoju przestrzennego. Ich wdrożenie obejmuje także: - prowadzenie stałego monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym; - okresową aktualizację studium; - przenoszenie przyjętych w studium rozwiązań do opracowań regionalnych (strategii rozwoju i

planu zagospodarowania przestrzennego województwa) i prac nad koncepcją polityki prze-strzennego zagospodarowania kraju.

2. INSTRUMENTY WDRAŻANIA USTALEŃ STUDIUM Ustalanie przeznaczenia terenów i zasad jego zagospodarowania należą do zadań własnych władz samorządowych, zaś podstawę do podejmowania decyzji stanowią miejscowe plany za-gospodarowania przestrzennego, opracowane z uwzględnieniem przyjętych w studium kierun-ków zagospodarowania i zasad prowadzenia polityki przestrzennej gminy. W przypadku braku planów, przy respektowaniu obowiązujących przepisów prawa ustalanie przeznaczenia terenów i zasad jego zagospodarowania będzie przedmiotem decyzji administracyjnych. 3. ZESTAWIENIE OBSZARÓW OBJĘTYCH OBOWIĄZKIEM OPRACOWANIA MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Zakłada się, że dla właściwego przygotowania procesów inwestycyjnych w głównych miejscach ich koncentracji na terenie gminy należy sporządzić miejscowe plany zagospodarowania prze-strzennego. Plany dla nowych terenów zabudowy mieszkaniowej, usługowej i działalności go-spodarczej sporządzane będą w miarę zachodzących potrzeb. Na terenie gminy nie ma terenów wskazanych do obowiązkowego opracowania miejscowych planów zagospodarowania prze-strzennego z uwagi na przepisy szczególne. 4. WNIOSKI DO STRATEGII I PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJE-WÓDZTWA LUBUSKIEGO Wśród zasadniczych elementów przyszłej struktury funkcjonalno - przestrzennej gminy, które powinny być traktowane jako składowe strategii rozwojowej całego regionu Lubuskiego, wymie-nić należy: - spójny system przyrodniczych terenów chronionych, istniejący i projektowany, w tym: Obsza-

ry Chronionego Krajobrazu oraz rezerwaty przyrody; - kompleksowo ujęty system ochrony dóbr kultury, w tym zabytkowe obiekty i parki wpisane do

rejestru zabytków oraz obiekty proponowane do objęcia ochroną.; - projektowane inwestycje rekreacyjno – wypoczynkowe o znaczeniu ponadlokalnym, (np.

„Wodny Świat”); - podstawowy układ komunikacyjny gminy, w tym projektowane przebiegi dróg krajowych; - podstawowy układ linii energetycznych, w tym projektowany przebieg linii wysokiego napię-

cia; - projektowany układ sieci gazowej.



84 JBPiP, 2000

5. KIERUNKI ROZWOJU GMINY WYNIKAJĄCE Z PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZE-STRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO

W obowiązującym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego (PZPWL), uchwalonym Uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego Nr XXXVII/272/2002 z dnia 2 października 2002r., gmina Świdnica została zaliczona do grupy gmin o znaczeniu lokalnym. W PZPWL określone zostały wnioski do grupy gmin o znaczeniu lokalnym, w tym dla gminy Świdnica:

1. Nazwa gminy – ŚWIDNICA – gmina wiejska w powiecie zielonogórskim, ranga lokalna, pow. 161 km2, ludność 5.050 mieszkańców.

2. Lokalizacja i główne powiązania zewnętrzne – gmina położona jest w Strefie bezpośred-niego wpływu ośrodka obsługi o znaczeniu krajowym / interregionalnym - stanowi ośrodek obsługi siedziby władz samorządu regionu, tworzący jeden z najważniejszych elementów krystalizujących strukturę regionu; zlokalizowana jest na obszarze strefy wielofunkcjonal-nego i ekologicznie uwarunkowanego rozwoju systemu osadniczego.

3. Generalne wytyczne z Planu – tereny gminy, po modernizacji i rozbudowie infrastruktury technicznej do 2020/2025, stanowić będą obszary atrakcyjnych lokalizacji miejsc pracy i zamieszkania – w zasięgu strefy bezpośredniego wpływu ośrodka obsługi o znaczeniu krajowym i interregionalnym.

4. Inne wytyczne z Planu – proponowane remedia dla tej gminy: - poprawa systemu edukacji młodszej grupy mieszkańców; - racjonalna pomoc władz grupie MSP w rozwoju niewielkich przedsiębiorstw; - rozwinięcie rolnictwa proekologicznego i produkcji zdrowej żywności; - rozwój upraw przemysłowych, w tym farmakologicznych; - kredyty na usługi rynkowe i wytwórczość pozarolniczą, głównie przetwórczość; - w ramach Zadania samorządu województwa nr 4 planowana jest rozbudowa sieci dróg

komunikacji rowerowej o znaczeniu międzynarodowym i międzyregionalnym.

Pan województwa został zmieniony uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego Nr XXII/191/12 z dnia 21 marca 2012r. (Dz. Urz. Woj. Lub. z dnia 7 sierpnia 2012r. poz. 1533).

Rekomendacje dla Gminy Świdnica w zakresie zadań proponowanych w Zmianie Planu zagospodarowania przestrzennego Województwa Lubuskiego:

1. w zakresie struktury przestrzennej: - podjęcie działań w zakresie zapewnienia ładu przestrzennego na terenie gminy poprzez racjo-

nalizację użytkowania przestrzeni i zapobiegania degradacji, - stworzenie warunków umożliwiających uporządkowanie obszarów funkcjonalnych na terenie

gminy, w tym infrastruktury technicznej, - podjecie działań zwiększających efektywność gospodarowania przestrzenią, - stworzenie warunków pozwalających na kształtowanie procesów urbanizacji w celu osiągnięcia

najkorzystniejszych rozwiązań przestrzennych, - podjęcie działań zwiększających odporność struktury przestrzennej gminy na zagrożenia wyni-

kające z ekstremalnych zjawisk przyrodniczych i katastrof, - dążenie do osiągnięcia wysokiej jakości środowiska przyrodniczego poprzez ochronę

i odpowiednie użytkowanie. 2. w zakresie miejsca w strukturze przestrzennej województwa:

- położenie terenu gminy przy drodze krajowej Zielona Góra-Żary-Przewóz, łączącej duże osie konstrukcyjne rozwoju przestrzennego województwa Paneuropejskim Korytarzem Transporto-wym wzdłuż autostrady A18 oraz Środkowoeuropejskiego Korytarza transportowego wzdłuż drogi ekspresowej S3, generujących rozwój społeczno-gospodarczy

- wykorzystanie położenia gminy w naturalnych i bardzo ciekawych zasobach przyrodniczych i kulturowych do rozwoju turystyki i rekreacji oraz związanych z nimi usług.

3. Pozostałe rekomendacje:



JBPiP, 2000 85

- modernizacja infrastruktury transportowej oraz zwiększenie dostępności komunikacyjnej, - udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury technicznej i komunalnej poprawiającej warunki życia

oraz podnoszącej atrakcyjność inwestycyjną obszarów aktywności gospodarczej, - udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury społecznej – w szczególności w sferach edukacji,

opieki zdrowotnej, kultury i pomocy społecznej, - usprawnienie systemu transportu publicznego z wykorzystaniem partnerstwa publiczno-

prywatnego, - uzyskanie trwałych efektów płynących ze współpracy międzyregionalnej, - wspieranie działań na rzecz zwiększenia tożsamości regionalnej, - wykorzystanie walorów środowiska i dziedzictwa kulturowego dla rozwoju turystyki, - promocja walorów turystycznych i stworzenie systemu informacji turystycznej, - podejmowanie przedsięwzięć kulturalnych tworzących atrakcyjny wizerunek regionu

i województwa, - podniesienie jakości kształcenia i dostosowanie do potrzeb regionalnego rynku pracy

i standardów UE, - wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, - wspieranie działań na rzecz społeczeństwa informacyjnego, - ograniczenie zakresu i skutków wykluczenia społecznego osób ich integracja ze społeczeń-

stwem oraz wyrównanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży, - rozwój instytucjonalnego i kapitałowego otoczenia biznesu, - wspieranie wzrostu zatrudnienia i mobilności zawodowej, - poprawa jakości stanu środowiska przyrodniczego, - kształtowanie procesów społecznych i przestrzennych dla poprawy jakości życia, - rozbudowa i przebudowa sieci dróg komunikacji rowerowej o znaczeniu międzyregionalnym i

międzynarodowym. 6. ZASADY PROMOCJI ROZWOJU GMINY 1. Przyjmuje się, że celami promocji gminy Świdnica są: - rozwój gospodarczy, na którym korzysta ogół mieszkańców; - wspomaganie przyjętej strategii rozwoju oraz polityki rozwoju przestrzennego; - zaspokojenie skojarzonych potrzeb gminy i inwestorów; - określenie korzyści, jakie odniosą inwestorzy z inwestowania na terenie gminy. 2. Dla skutecznej promocji niezbędne jest zaprogramowanie wieloletniego programu kampanii promocyjnej. Jej podstawowym elementem powinno być sformułowanie atrakcyjnego wizerunku gminy z uwzględnieniem takich elementów istotnych dla właściwej jego percepcji, przez poten-cjalnych inwestorów, jak: - położenie (odległość od głównych szlaków komunikacyjnych, bliskość głównych ośrodków

przemysłowych, usytuowanie w kraju); - zasoby (dostępność lokalnych surowców, kwalifikacje, dostępność i koszt siły roboczej); - posiadane nieruchomości w tym grunty (rodzaj dostępnych nieruchomości zabudowanych i

niezabudowanych, ich jakość i ceny, działki i budynki należące do jednego właściciela lub ta-kie, które łatwo połączyć);

- sektory rynkowe i potencjalny popyt (wielkość lokalnego i regionalnego rynku, łatwego do obsługi, rozwijające się sektory regionalnej i ogólnokrajowej gospodarki oraz jej przedstawi-ciele);

- możliwości i kierunki rozwoju bazujące na własnych zasobach; - lokalne firmy, ich znaczenie i możliwość współpracy;

lokalny poziom cen; - dostępność usług (wyposażenie terenu w infrastrukturę, dostępność telekomunikacyjna, moż-

liwość skorzystania na miejscu ze specjalistycznych usług);



86 JBPiP, 2000

- walory krajobrazowe i kulturowe gminy; - styl życia mieszkańców (istniejące standardy obiektów, możliwości zakupu domów czy

mieszkań itp.); - organizacja obsługi inwestorów (szybkość obsługi, kompleksowość, negocjacyjność); - konkurencja (jak wygląda teren na tle regionu, czy i jakie firmy konkurencyjne prowadzą dzia-

łalność w sąsiedztwie); 3. Budowanie tożsamości lokalnej jest podstawą dla pomyślnego przeprowadzenia działań pro-mocyjnych i podstawowym warunkiem skuteczności całej kampanii. Między innymi polega ona na: - pozyskaniu własnej opinii publicznej na rzecz proponowanych kierunków rozwoju gminy i jej

odpowiednim kształtowaniu; - opracowaniu logo lub hasła promocyjnego, wyraźnie wyróżniającego gminę z jej otoczeniem,

pozwalającego na łatwą identyfikację; - organizowaniu akcji, imprez, konkursów itp. aktywizujących mieszkańców gminy i sprzyjają-

cych poczuciu przynależności do lokalnej społeczności; - badaniu, czy decyzje władz gminy odzwierciedlają potrzeby i oczekiwania mieszkańców. 4. Ważnym elementem zarządzania kampanią promocyjną jest utworzenie specjalnej komórki organizacyjnej (lub co najmniej odpowiednio przygotowanego pracownika gminy), której pod-stawowym celem jest opracowanie planów rocznego i wieloletnich działalności promocyjnej, inspirowanie działań modyfikujących program, monitorowanie jego realizacji, wyszukiwanie in-strumentów i środków pomocowych. WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH W GMINIE ŚWIDNICA

Nazwa miejscowo ści L.p. Rodzaj stanowiska Buchałów 1. Osada + 3 ślady osadnicze 2. Osada 3. Osada + ślad osadniczy 4. Ślad osadniczy 5. Ślad osadniczy Radomia 6. Cmentarzysko kurhanowe 7. Ślad osadniczy 8. 2 ślady osadnicze Słone 9. Ślad osadniczy 10. 2 ślady osadnicze 11. Osada + 2 ślady 12. Osada + ślad 13. Osada + ślad 14. Osada 15. Osada + ślad 16. Osada + ślad 17. Osada + ślad Wilkanowo 18. Ślad + osada 19. Ślad + osada 20. 2 osady + ślad Buchałów 21. 2 punkty osadnicze 22. Cmentarze kurhanowe (ok. 15 kurhanów, śr.: 10-15 m, wys.:0,20 –

0,80) Drzonów 23. 2 punkty osadnicze 24. 3 osady 25. Punkt osadniczy 26. Punkt osadniczy



JBPiP, 2000 87

27. Osada + ślad osadniczy 28. 2 punkty osadnicze + ślad osadniczy 29. Punkt osadniczy + ślad osadniczy 30. Punkt osadniczy + ślad osadniczy 31. Punkt osadniczy + ślad osadniczy 32. Punkt osadniczy + ślad osadniczy 33. Punkt osadniczy + ślad osadniczy 34. Punkt osadniczy + ślad osadniczy 35. Punkt osadniczy + ślad osadniczy Letnica 36. Punkt osadniczy, cmentarz, osada, punkt osadniczy, ślad osadni-

czy 37. Cmentarz, osada, osada, 2 ślady osadnicze 38. Cmentarz, osada 39. 3 osady + ślad osadniczy 40. Osada, punkt osadniczy, ślad 41. Osada 42. Cmentarz, 2 osady, ślad 43. 2 osady 44. Punkt osadniczy, ślad 45. Punkt osadniczy, ślad 46. Punkt osadniczy, ślad 47. Punkt osadniczy, ślad 48. Osada, punkt osadniczy, ślad 49. Osada Lipno 50. Ślad osadniczy 51. 2 punkty osadnicze, ślad 52. 2 punkty osadnicze 53. Ślad osadniczy 54. Ślad osadniczy Grabowiec 112. 2 osady 113. Osada 114. Punkt osadniczy 115. Punkt osadniczy 116. Punkt osadniczy, ślad osadniczy Koźla 55. Cmentarzysko całopalne płaskie i kurhanowe, punkt osadniczy 56. 3 punkty osadnicze i ślad osadniczy 57. 2 osady i ślad osadniczy 58. Cmentarz całopalny, punkt osadniczy, ślad osadniczy 59. 2 punkty osadnicze, 2 ślady osadnicze 60. Punkt osadniczy, osada, ślad osadniczy 61. Cmentarz, 2 punkty osadnicze, 2 ślady osadnicze 62. 2 osady, punkt osadniczy, ślad osadniczy 63. Osada 64. Osada, ślad osadniczy 65. Punk osadniczy, ślad osadniczy 66. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 71. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 67. Smolarnia, ślad osadniczy 68. 2 ślady osadnicze 69. Cmentarzysko, ślad osadniczy 70. 2 ślady osadnicze, punkt osadniczy Ślad osadniczy, punkt osadniczy 72. Osada, 3 punkty osadnicze 73. Osada, punkt osadniczy, ślad osadniczy



88 JBPiP, 2000

74. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 75. Cmentarzysko 76. 2 ślady osadnicze, punkt osadniczy 77. 2 punkty osadnicze, ślad osadniczy 78. Osada 79. Osada, punkt osadniczy, ślad osadniczy 80. Ślad osadniczy 81. 2 punkty osadnicze, ślad osadniczy 82. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 83. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 84. Punkt osadniczy, ślad osadniczy, osada 85. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 86. 3 punkty osadnicze, ślad osadniczy, osada 87. Osada, punkt osadniczy 88. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 89. Ślad osadniczy, cmentarz, 2 punkty osadnicze 90. 2 punkty osadnicze 91. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 92. 2 punkty osadnicze, ślad osadniczy 93. 3 punkty osadnicze, ślad osadniczy 94. 2 osady 95. Punkt osadniczy, 2 osady 96. Punkt osadniczy Letnica 108. osada 109. osada 110. osada 118. osada 111. gródek stożkowy XIVw. – 1642 r. 97. Grodzisko 98. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 99. Ślad osadniczy 100. Cmentarzysko 101. 2 punkty osadnicze 102. Ślad osadniczy 103. Punkt osadniczy 104. Punkt osadniczy 105. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 106. Osada, punkt osadniczy 107. Punkt osadniczy, ślad osadniczy 113. Osada, ślad osadniczy 114. Osada, punkt osadniczy 115. 2 punkty osadnicze 116. 2 punkty osadnicze 117. Ślad osadniczy 119. Cmentarz ciałopalny Świdnica 112. Cmentarz ciałopalny 120. Osada 121. 2 osady 122. Osada 123. Osada 124. Nieokreślone 125. Cmentarzysko 126. Znaleziska luźne 127. 2 ślady osadnicze



JBPiP, 2000 89

128. Ślad osadniczy 129. Cmentarzysko 130. Osada 131. Ślad osadniczy, osada 132. Cmentarzysko 133. Osada, ślad osadniczy 134. Cmentarzysko 135. Osada 136. Osada, 2 ślady osadnicze 137. nieokreślone 138. nieokreślone


Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XXXI/181/2016

Rady Gminy Świdnica

z dnia 29 grudnia 2016 r.


Uzasadnienie

Uzasadnienie do projektu uchwały Rady Gminy Świdnica w sprawie uchwalenia zmiany studiumuwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica.

Wykonując zapisy uchwały Rady Gminy Świdnica Nr XXVII/151/2016 z dnia 11 sierpnia 2016r. wsprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowaniaprzestrzennego gminy Świdnica – zwanej dalej zmianą studium, działając w oparciu o art. 18 ust. 2 pkt 5ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym, stanowiący, że do wyłącznej właściwości radygminy należy uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy orazart. 11 pkt 12 ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennymnakładającym na Wójta Gminy Świdnica obowiązek przedstawienia radzie gminy projektu studium kierujesię sporządzony projekt wraz z dokumentacją planistyczną do uchwalenia.

W toku prac planistycznych sporządzono ekofizjografię dla obszaru objętego zmianą studium oraz bilansterenów, o których mowa w art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniuprzestrzennym.

W trybie sporządzania zmiany studium stwierdzono zgodność ustaleń projektu z koncepcją przestrzennązagospodarowania kraju, planem zagospodarowania przestrzennego i strategią rozwoju województwalubuskiego, oraz strategią rozwoju gminy.

Projektowane w zmianie studium kierunki działań przestrzennych pozwolą na kompleksowezagospodarowanie terenów oraz na podniesienie standardów jakości środowiska, stanowić będą takżepodstawę zrównoważonego rozwoju. Zmianę studium sporządzono w związku z potrzebą rozbudowy iposzerzenia terenu cmentarza komunalnego w miejscowości Letnica oraz regulacji skrzyżowania drógpowiatowych.

Pomimo zwiększającej się liczby ludności gminy ogólnie występuje trend starzenia się społeczeństwa.Wiąże się to z potrzebą przygotowania terenów dla przyszłych pochówków, a tym samym przygotowaniaterenów cmentarnych. W zakresie wyposażenia terenów istniejących cmentarzy w infrastrukturę i zabudowęniezbędną do funkcjonowania tych terenów stwierdza się, że jedynie cmentarz w miejscowości Świdnicaposiada dom przedpogrzebowy z kaplicą.

W związku z powyższym niezbędne jest zapewnienie możliwości rozbudowy istniejącego cmentarza wLetnicy zgodnie z obowiązującymi przepisami, również zapewnienie możliwości realizacji domuprzedpogrzebowego lub kostnicy. Wielkość istniejącego cmentarza nie zabezpiecza w pełni potrzebmieszkańców miejscowości Letnica, a także miejscowości okolicznych, którzy również korzystają z tegocmentarza.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.j. z 2015r. poz.2126 z późn. zm.) zakładanie i rozszerzanie cmentarzy należy do zadań własnych gminy. Zgodnie z art. 3ww. ustawy o cmentarzach, cmentarze zakłada się i rozszerza na terenach określonych w miejscowychplanach zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniuprzestrzennym ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych.

Ustalenia studium w sposób programowy wyznaczają obszary do zabudowy, uwzględniając panującewarunki fizjograficzne, z poszanowaniem środowiska przyrodniczego, a także zabezpieczają obsługę wsystemy infrastruktury technicznej oraz drogi dojazdowe. W projekcie studium starano się wykorzystaćwszystkie możliwości prawne zabezpieczenia interesu ekonomicznego Gminy.

W toku sporządzania projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowaniaprzestrzennego, zgodnie z przepisami art. 46 pkt 1 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiuinformacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenachoddziaływania na środowisko (t.j. Dz. U. z 2016r., poz. 353 ze zm.) przeprowadzono postępowanie wsprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, sporządzono prognozę oddziaływania naśrodowisko. Projekt dokumentu wraz z prognozą uzyskał pozytywne opinie i uzgodnienia właściwychorganów.

W trakcie wyłożenia do publicznego wglądu projektu zmiany studium i prognozy skutków wpływuustaleń studium na środowisko, oraz w ustawowym terminie nie wpłynęła żadna uwaga do ww. projektu.


Wobec powyższego odstąpiono od sporządzenia załącznika do uchwały, o którym mowa w art. 12 ust. 1ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Mając na uwadze powyższe oraz art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, stanowiący, że do zakresudziałania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami narzecz innych podmiotów i art. 7 ust. 1 pkt 1, stanowiących, że zaspokajanie potrzeb wspólnoty w zakresieładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska należy do zadań własnych gminysporządzono, przedkładany do uchwalenia, projekt studium.


Documents

RADY GMINY ŚWIDNICA UCHWAŁA NR XXXI/181/2016 gminy i ...mpzp.igeomap.pl/doc/zielonagora/swidnica/000.pdf · 1.2. Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym