Rafet ÖZTÜRK - Hacettepe Üniversitesiyunus.hacettepe.edu.tr/~cigrik07/fatih123/E-kitap/... · Bu kitap Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 18/12/2009 tarih ve 261 sayılı

1

1. Son yıllarda yapılmış olan en önemli buluş sizce hangisidir? Arkadaşlarınızla tartışınız. 2. Günümüzde, hayatımızın vazgeçilemez teknolojisi sizce hangisidir? Sınıf arkadaşlarınız-

la tartışınız.3. Teknolojik gelişmelerin varabileceği en son noktaları hayal ederek bunları sınıf arkadaş-

larınızla paylaşınız.

Üniteye Hazırlık

Rafet ÖZTÜRK

Bu kitap Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 18/12/2009 tarih ve 261 sayılı Kurul Kararı ile 2010 - 2011 öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süre ile Ders Kitabı olarak kabul edilmiştir.

2

Editör : Şükrü ÖZTÜRK

Dil Uzmanı : Jülide ALTAY

Görsel Tasarımcı : Alime Gülhan MÜFTÜOĞLU

Program Geliştirme Uzmanı : R. Levent VEZNADAROĞLU

Ölçme Değerlendirme Uzmanı : Ali AKIN

Rehberlik Uzmanı : Nazlı KILIÇOĞLU

Bu kitabın her hakkı Yakın Çağ Yayınları Bilgi ve Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.'e aittir. Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basıla-maz, yayımlanamaz, bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtımı yapılamaz.

ISBN – 978 – 605 – 88650 – 1 – 3

Baskı ve Cilt

tel.: (0-312) 278 34 84 (pbx) belgeç: (0-312) 278 30 46www.tunamatbaacilik.com.tr

e-posta: [email protected]

Baskı Yeri ve Yılı

Ankara, 2012

3

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın...Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.

Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli:Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.Bu ezanlar -ki şahadetleri dinin temeli-Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,Her cerîhamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na’şım;O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!

Mehmet Âkif ERSOY

İSTİKLÂL MARŞI

4

ATATÜRK’ÜN

GENÇLİĞE HİTABESİ

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilele-

bet, muhafaza ve müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en

kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek iste-

yecek, dahilî ve haricî, bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti

müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunaca-

ğın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok

nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek

düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili ola-

bilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın, bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün

tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi

bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak

üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ

hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini,

müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde

harap ve bîtap düşmüş olabilir.

Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen;

Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarla-

rındaki asîl kanda, mevcuttur!

5

Mustafa Kemal ATATÜRK

1881 – 1938

6

İÇİNDEKİLER

KİTABIMIZI TANIYALIM ......................................... 9

1. ÜNİTEBİLGİ TEKNOLOJİSİNİNTEMEL KAVRAMLARI

A. BAŞLANGIÇ .......................................................12

1. Donanım Yazılım Bilişim Teknolojisi ...............12

2. Bilgi ve İletişim Teknolojisi Ürünlerinin

Tanıtımı ...........................................................12

3. Bilgisayar Çeşitleri ..........................................12

4. Bilgisayarlar Arasındaki Farklılıklar ............... 13

5. Uçbirim (Giriş/Çıkış, I/O) Aygıtları ...................14

6. Bir Kişisel Bilgisayarın Temel

Donanım Birimleri .......................................... 14

DEĞERLENDİRME SORULARI ......................... 16

B. BİLGİ TEKNOLOJİSİ VE TOPLUM ...................17

1. Değişen Bir Dünya .........................................17

2. İyi Bir Çalışma Ortamı .................................... 18

3. Sağlık ve Güvenlik .......................................... 18

DEĞERLENDİRME SORULARI ..........................19C. DONANIM .......................................................... 20

1. Merkezî İşlem Birimi ....................................... 20

2. Giriş (Input) Araçları ....................................... 20

3. Çıkış (Output) Araçları ....................................21

DEĞERLENDİRME SORULARI ......................... 23Ç. DEPOLAMA ....................................................... 24

1. Hafıza Depolama Araçları ............................. 24

2. Hafıza Çeşitleri ............................................... 26

3. Hafıza Ölçümü .................................................27

4. Bilgisayar Performansı ...................................27

DEĞERLENDİRME SORULARI ......................... 28D. YAZILIM ............................................................. 29

1. Yazılım Çeşitleri ............................................ 29

2. Sistem Geliştirme Kavramı ............................. 30

DEĞERLENDİRME SORULARI ......................... 30E. BİLGİSAYAR AĞLARI ........................................31

1. Türleri ..............................................................31

2. Bilgisayarda Ağ Bağlantıları ........................... 32

3. İnternet .......................................................... 34

F. GÜVENLİK, TELİF HAKLARI

VE HUKUK ......................................................... 35

1. Güvenlik ......................................................... 35

2. Bilgisayar Virüsleri ......................................... 36

3. Telif Hakkı ..................................................... 36

4. Verilerin Kanunla Korunması ..........................37

ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI ......................................................... 38

2. ÜNİTE

BİLGİSAYARI KULLANMA VE YÖNETMEA. BAŞLANGIÇ ...................................................... 42

1. Bilgisayarda İlk Adım ...................................... 42


B. MASAÜSTÜ EKRAN GÖRÜNTÜSÜNÜN

YAPILANDIRILMASI ......................................... 46

1. Simgelerle (İkonlarla) Çalışma ....................... 46

2. Pencerelerle Çalışma .................................... 48

C. BASİT DÜZENLEMELER YAPMA .....................51

1. Metin Düzenleme ...........................................51


Ç. DOSYALARI DÜZENLEME .............................. 55

1. Dizinler (Klasörler) ve Dosyalar ..................... 55

2. Dosya İşlemleri ..............................................57

3. Arama ............................................................ 58

D. YAZDIRMA ......................................................... 60

1. Yazıcı Yükleme .............................................. 60

2. Yazıcıdan Baskı Alabilme ............................... 62

3. Varsayılan Yazıcıyı Değiştirme ...................... 62

ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI ......................................................... 63

3. ÜNİTEKELİME İŞLEM PROGRAMI

A. BAŞLANGIÇ ...................................................... 68

1. Kelime İşlemciyle İlk Adımlar ......................... 68

2. Temel Ayarları Yapma ................................... 73

3. Belge Alışverişi ............................................... 76


B. TEMEL İŞLEMLER ............................................ 77

1. Metni Yerleştirme ...........................................77

2. Metin Seçme ................................................. 79

3. Metin Düzenleme .......................................... 79

4. Arama ve Değiştirme ......................................81


C. BİÇİMLEME ....................................................... 83

1. Metin Biçimleme ............................................. 83


7

Ç. SAYFA BİÇİMLEME .......................................... 89

1. Biçimler .......................................................... 89

2. Başlıklar ve Sayfa Altlıkları ............................ 90

3. Yazım ve Dil Bilgisi Kontrolü ......................... 90

4. Belge Yapısı .................................................. 92


D. YAZDIRMA ......................................................... 94

1. Belgeyi Önizleme ........................................... 94

2. Temel Yazdırma Seçenekleri ........................ 94

3. Belgeyi Yazdırma .......................................... 94


E. İLERİ ÖZELLİKLER .......................................... 96

1. Tablolar ......................................................... 96

2. Resimler ve Şekiller ....................................... 99

3. Nesneleri Aktarma ....................................... 100

4. Adres, Mektup Birleştirme ............................101

DEĞERLENDİRME SORULARI ....................... 102

ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI ....................................................... 103

4. ÜNİTEELEKTRONİK TABLOLAMA

A. BAŞLANGIÇ .................................................... 108

1. Elektronik Tablolama Uygulamasıyla

İlk Adımlar ................................................... 108

2. Temel Ayarları Yapma .................................. 112

3. Belge Alışverişi ............................................ 113


B. TEMEL İŞLEMLER ...........................................114

1. Veri Yerleştirme ............................................ 114

2. Veri Seçimi .................................................. 115

3. Kopyalama, Taşıma ve Silme ....................... 116

4. Arama ve Değiştirme ....................................117

5. Satır ve Sütunlar .......................................... 118

6. Veri Sıralama ............................................... 119


C. FORMÜLLER VE FONKSİYONLAR ............... 120

1. Aritmetik ve Mantık Formülleri ..................... 120

2. Fonksiyonlarla Çalışma ............................... 123


Ç. BİÇİMLEME ..................................................... 126

1. Hücredeki Sayıları Biçimleme ..................... 126

2. Hücredeki Metinleri Biçimleme ......................127

3. Hücreleri Biçimleme .................................... 128

4. Yazım Kontrolü ............................................. 130

5. Belge Yapısı ................................................ 130

6. Yazdırma ......................................................131


D. İLERİ ÖZELLİKLER ........................................ 133

1. Nesne Aktarma ............................................ 133

2. Grafikler ....................................................... 134


ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI ........................................................137

5. ÜNİTEVERİ TABANI UYGULAMALARI

A. BAŞLANGIÇ .................................................... 142

1. Veri Tabanıyla İlk Adımlar ........................... 142

2. Temel Ayarları Yapma ..................................145


B. BİR VERİ TABANI YARATMA ..........................147

1. Temel İşlemler ..............................................147

2. Anahtarları Tanımlama .................................151

3. Tablo Tasarımı ............................................. 152

4. Veri Tabanını Güncelleme ........................... 153


C. FORMLARIN KULLANIMI .............................. 156

1. Form Oluşturma ........................................... 156

2. Form Görüntüsünü Değiştirme ..................... 158


Ç. BİLGİYE ERİŞİM ..............................................161

1. Temel İşlemler ..............................................161

2. Sorguyu Arıtma ........................................... 165

3. Seçme ve Sınıflandırma ............................... 166

DEĞERLENDİRME SORULARI ........................167

D. RAPORLAMA .................................................. 168

1. Seçilmiş Verileri Belirli Bir Sırayla

Ekranda ve Raporlarda Gösterme ............... 168

2. Raporu Değiştirme ...................................... 170

3. Sayfa Başlıkları ve Altlıkları Oluşturma .........171

4. Verileri Gruplama .........................................171


ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI ....................................................... 172

6. ÜNİTESUNU PROGRAMI

A. BAŞLANGIÇ .................................................... 176

1. Sunu Uygulamasıyla İlk Adımlar ................. 176


3. Belge Alışverişi .............................................181


8

B. TEMEL İŞLEMLER .......................................... 183

1. Sunu Oluşturma ........................................... 183

2. Metni Taşıma, Kopyalama, Silme ................ 186

3. Görüntüleri Kopyalama, Taşıma ve Silme ....187

4. Slaytları Kopyalama, Taşıma ve Silme .........187


C. BİÇİMLEME ..................................................... 189

1. Metin Biçimleme .......................................... 189

2. Metin Kutularını Değiştirme .......................... 192


Ç. GRAFİK VE ŞEMALAR ................................... 194

1. Çizilmiş Nesneler ......................................... 194

2. Şemalar ........................................................197

3. Şekiller ve Diğer Nesneler ........................... 198


D. YAZDIRMA VE DAĞITMA ...............................201

1. Slayt Yapısı ..................................................201

2. Dağıtıma Hazırlama .....................................201

3. Yazdırma ..................................................... 202


E. SLAYT GÖSTERİ EFEKTLERİ ....................... 204

1. Animasyon Efektleri Ekleme ........................ 204

2. Slayt Geçiş Efektleri Ekleme ....................... 205


F. BİR SLAYT GÖSTERİSİ

GÖRÜNTÜLEME ............................................. 206

1. Herhangi Bir Slaytla Slayt Gösterisine

Başlama ....................................................... 206

2. Slaytları Gizleme ......................................... 206


ÜNİTE SONU DEĞERLEDİRME SORULARI ........................................................207

7. ÜNİTEİNTERNET VE İLETİŞİM

A. BAŞLANGIÇ .................................................... 212

1. İnternet’le İlk Adım ........................................ 212

2. Temel Ayarları Yapma ................................. 216


B. WEB’DE DOLAŞMA ........................................ 218

1. Belirtilen Adresi (URL:Uniform Resource

Locator) Açma ............................................. 218

2. Link Açma ve Önceki Sayfaya

Geri Dönme ................................................. 218

3. Ana Sayfaya Dönme .................................... 218


C. WEB’DE ARAMA ............................................. 220

1. Arama Motoru Kullanma ............................... 220

2. Yazdırma ......................................................221


Ç. YER İŞARETLERİ (BOOKMARK) .................. 223

1. Yer İşaretleri Oluşturma .............................. 223

2. Yer İşaretleri Oluşturulmuş Sayfayı Açma .... 223

3. Web Sayfasına Yer İşaretleri Koyma ........... 224


D. BAŞLANGIÇ .................................................... 225

1. Elektronik Postayla İlk Adımlar .................... 225



E. İLETİLER ......................................................... 230

1. İleti Gönderme ............................................. 230

2. Kopyalama, Taşıma, Silme ......................... 232

3. İletiyi Okuma ................................................. 233

4. İletiye Cevap Verme .................................... 234


F. İLETİNİN İLETİLMESİ ..................................... 236

1. Adres Defteri ............................................... 236

2. Birden Çok Adrese İleti Yollama ................... 238


G. İLETİ YÖNETİMİ .............................................. 240

1. İleti Arama .................................................... 240

2. Yeni Posta Klasörü Oluşturma ..................... 240

3. İleti Silme ...................................................... 240

4. İletileri Yeni Bir Posta Klasörüne Taşıma ......241

5. İletileri İsim, Konu ve Tarihine

Göre Sıralama ...............................................241

ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME

SORULARI ....................................................... 242

CEVAP ANAHTARI.......................................... 246

SÖZLÜK ........................................................... 248

KAYNAKÇA ..................................................... 253

9

KİTABIMIZI TANIYALIM

11

Bilgi Teknolojisinin Temel Kavramları

1. Son yıllarda yapılmış olan en önemli buluş sizce hangisidir? Arkadaşlarınızla tartışınız.

2. Günümüzde, hayatımızın vazgeçilemez teknolojisi sizce hangisidir? Arkadaşlarınızla sı-nıfta tartışınız.

3. Teknolojik gelişmelerin varabileceği en son noktaları hayal ederek bunları sınıf arkadaş-larınızla paylaşınız.

Üniteye Hazırlık

1. ÜNİTEBİLGİ TEKNOLOJİSİNİN

TEMEL KAVRAMLARI

Bu renk her ünitede fark-lılık göstermektedir.

Ünite isminin yazılı olduğu bölümdür.

Üniteye başlamadan önce bu soruları cevap-layarak bir ön bilgi sahibi olabilirsiniz.

Sayfa numarasının yazılı olduğu bölümdür.

10

10

Konuya Hazırlık

1. Günlük hayatta bilgisayar hangi alanlarda kullanılmaktadır? 2. Bilgisayarın farklı tıp ve özellikte olmasının sebepleri neler olabilir? Tartışınız.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Bilgisayar üzerinde aritmetiksel, mantıksal ve karşılaştırma işlemi yapan birim aşağı-dakilerden hangisidir?

A) RAM B) Yazılım C) İşlemci

D) ROM E) Hard disk

2. Aşağıdakilerden hangisi çıkış birimidir?

A) Scanner B) Hoparlör C) Kamera

D) Mikrofon E) Oyun çubuğu

3. Aşağıdakilerden hangisi giriş birimi değildir?

A) Klavye B) Fare C) Ekran

D) Yazıcı E) Mikrofon

4. Genellikle diğer bilgisayarlara hizmet vermek amacıyla kullanılan en güçlü bilgisayar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ana bilgisayar B) Mini bilgisayar C) Ağ bilgisayarı

D) Dizüstü bilgisayar E) Kişisel bilgisayar

Çalışma Etkinliği

İnternet üzerinden bir araştırma yaparak bilgisayarın hangi iş kollarında ne oranda kulla-nıldığı hakkında bilgi edininiz.

10

Konuya Hazırlık





D) ROM E) Hard disk












10

Konuya Hazırlık





D) ROM E) Hard disk












38

Bilgi ve İletişim Teknolojisi

A. Aşağıda verilen cümleleri uygun ifadelerle tamamlayınız.

1. Bilgilerin manyetik olarak kaydedildiği alana ............................. denir.2. Bilgisayarın tüm elektronik parçalarının takıldığı, fiberglastan yapılmış olan devreye ...........denir.3. Çeşitli donanımlardan gelen bilgileri görüntüye dönüştürerek monitöre ileten aygıta .............denir.4. Bir bilgisayarda anakart üzerine takılan ve üzerinde bir soğutucu bulunan, bilgisayarın beyni olarak

adlandırılan parçaya ..........................denir.5. İşlemcinin kullandığı geçici bellek ya da sistem belleğine ..............................denir.6. Komutların geçici bir süreyle tutulduğu daha sonra işlemciye sırasıyla gönderildiği belleğe .............

............................. denir.7. Bir bilgisayarda klavye ve farenin takıldığı porta …………….........……….. portu denir.8. Scanner ve yazıcılar genelde ………………………… portuna bağlanırlar.9. Anakart üzerinde üretici firma tarafından yazılarak monte edilmiş birime ………………….denir.

10. Günümüzde kullanılan en hızlı yazıcılar………………………………yazıcılardır.11. Bilgisayar ……………………. ve ………………………… olmak üzere temelde iki birime ayrılır.12. Kendisine bağlı bilgisayarlara hizmet vermek amacıyla kurulmuş güçlü bilgisayarlara ............ denir.13. Bilgisayar ekranları genelde ………… ve ………….. olmak üzere temelde iki gruba ayrılır.14. Bilgisayar kasası içerisinde yer alan ve bir ağa bağlanmak için kullanılan aygıta ……......… denir.15. Bilgisayarda hem CD hem de DVD yazmak için kullanılan birime …………………... denir.

B. Aşağıdaki sorularda doğru yanıtı işaretleyiniz.1. Aşağıdakilerden hangisi kaydedilebilen ancak silinemeyen CD’ler için kullanılan kısaltmadır? A) CD-RW A) LCD C) CD-ROM D) CD-K E) CD-R

2. Aşağıdakilerden hangisi giriş birimidir? A) Tarayıcı B) Yazıcı C) hard disk D) Datashow E) Monitör

3. Aşağıdakilerden hangileri bilgisayar kasasında bulunur? I. Monitör II. Hard disk III. Hoparlör IV. Slot A) I ve II B) II ve IV C) I ve III D) Sadece II E) I II ve III

4. Ekranda oluşturulan her bir noktaya ne denir? A) KB B) Bit C) Piksel D) MB E) Byte

ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI

Konu başlangıçlarında-ki bu soruları cevaplayarak konuya ön hazırlık yapmış olursunuz.

Konu içerisinde verilen bu etkinlikleri gerçekleşti-rerek konuyu en iyi şekilde kavrayabilirsiniz.

Konu sonlarında yer alan değerlendirme sorularını ce-vaplayarak konuyu daha iyi pekiştirebilirsiniz.

Ünite sonlarında yer alan değerlendirme soru-larını cevaplayarak ünite-de eksik kalan noktalarını-zı tespit edebilirsiniz.

Documents

Rafet ÖZTÜRK - Hacettepe Üniversitesiyunus.hacettepe.edu.tr/~cigrik07/fatih123/E-kitap/... · Bu kitap Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 18/12/2009 tarih ve 261 sayılı