ရခငျပညနယ

ပဋပကၡႏင

လကငငးAေျခAေနမား

ေမယ - မးေAာင

မာတကာ

AမတစU AေၾကာငးAရာ စာမကႏာ

၁ သမငးAေထာကAထားမား ၁

၂ Aေမရကနပါေမာကၡ ၂၃ ရဟငဂာတ႕ေန႕စUဘ၀ ၃၄ မဒမးမႈတရားခAစစန႕Aတ ၄ Aပစႏစစစလး၏Aသက နားေထာငပါ ၄၅ သကၡာခေသာAမႈၾကး ၅၆ လႈ႕ေဆာခကမား ၆ ကမၻေကာလသတမႈ ၆၇ မဒမးမႈႏင လသတမႈ ၇၈ နားလညမႈလြၿပ ၈ ၉ ခး၀ငလာသမားမဟတ ၉၁၀ မငးေနျပညေတာ ၁၀ ပႀကးခ႕ျခငး ၁၀၁၁ ရြာပနးႏင သသယAကး ၁၁၁၂ ၀နထမးမလပရ ၁၂၁၃ ကမၻာႀကးက ရြာျဖစၿပ ၁၃ တစပါတAစးရေဟာငး ၁၃၁၄ ယာယသကေသခကတ ၁၄၁၅ ကမၻာေကာနဂါးမငးစမခက ၁၅၁၆ ပါလမနဒမကေရစAစးရ ၁၆၁၇ မးတးေပာကကြယမညAေရး ၁၇၁၈ တငးရငးသား / ႏငငသား ၁၈၁၉ တငးရငးသားလမးမားစာရငး ၁၉၂၀ ေနာကဆကတြ (၁)တငးရငးသားလမးစ(၁၄၄)မးစာရငး ၂၀

၂၁ ေနာကဆကတြ (၂) ၂၃.၂.၇၃ ရကစြပါ ဗလတေထာငသတငးစာ ရခငစစတေကာငး

၂၁

၂၂ ေနာကဆကတြ (၃) ျမနမာမငးမားAပခပပစာတမး ၂၂

၂၃ တရားမားမတမႈမရေသာစြပစြခက ၂၃ AမးသားေရးAစြနးေရာက ၂၃၂၄ Aတတတငးခတပါ ၂၄၂၅ ဘဂၤလားေဒရႏငင ၂၅၂၆ ဘာသာေရးပဋပကၡ ဟတ/မဟတ ၂၆၂၇ သမၼတႀကးေျပာေသာ ရဟငဂာ ၂၇၂၈ ရဟငဂာလမးAမညသစမဟတ ၂၈

၂၉ ရဟငဂာလမး မညေခၚလာျခငးႏငAသAမတျပျပငျခငး

၂၉-၃၂

၃၀ တပမေတာ ေခတေရးစာေစာင ၃၁-၃၃၃၁ တပမေတာ ေခတေရးစာေစာင ၃၅၃၂ ျမနမာAသ ေသာတရငမဂၢဇငး ၃၆၃၃ ၈.၇.၆၁ ျမနမာAလငးသတငးစာ ၃၇-၃၈ ၃၄ ျမနမာစြယစကမး Aတြ (၉) ၁၉၆၄ ၃၉၃၅ ျမနမာႏငငပထ၀၀င Aထကတနး ၁၉၇၈ ၄၀၃၆ ႏစ ၃၀ ျမနမာAသစာAပ ၄၁-၄၂၃၇ ၂၂.၅.၆၂ ခႏစထတေၾကးမသတငးစာ ၄၄-၄၅၃၈ ၁၉၆၃ ခႏစထတျပညေထာငစေန႕စUသတငးစာ ၄၆-၄၇၃၉ ၁၉၆၅ ခႏစထတရနကနေန႕စUသတငးစာ ၄၈-၄၉၄၀ ၁၉၄၇ ခႏစဗလခပေAာငဆနးက ၅၀၄၁ ပဒမ (၁၄၄) ၅၁၄၂ ေမာငးေတာၿမ႕နယဘးေတာငၿမ႕နယဖမးဆးမႈမား ၅၂ တညၿငမေAးခမးေရး/တရားUပေဒစးမးေရး ၅၂၄၃ ကယဆယေရး/ျပနလညထေထာငေရး ၅၃၄၄ ျပညသ႕စစဖြ႕ရန ေတာငးဆ ၅၄-၅၅

၄၅ ႏငငေတာသဃမဟာနာယကUကဌ၏သာရဏယ ၾသ၀ါဒကထာ

၅၇-၆၁

၄၆ ႏငငတကာAတြငး ျဖစပြားေသာဆပမႈမား ၆၂၄၇ သမငးစာAပမ ကးကားခကမား ၆၃-၆၆၄၈ လသားမးႏြယ ၆၇-၆၉

  

သ႔

(၁) Uက႒ ျပညသ႔လႊတေတာ

(၂) Uက႒ Aမးသားလႊတေတာ

(၃) သမၼတႀကး ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ

(၄) ျပညေထာငစ ၀နႀကးမား

(၅) ျပညနယ၊ တငးေဒသႀကး ၀နႀကးခပမား

(၆) ႏငငေရးပါတမား။

ရကစြ - ၂၀၁၂ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ ( ၁၅ )ရက

AေၾကာငးAရာ။ ။ ရခငျပညနယပဋပကၡႏငလကငငးAေျခAေနမားက

တငျပျခငး။

ေလးစားစြာျဖင

သမငးAေထာကAထားမား

ႏငငေတာAဖြ႕AစညးAသးသးတြင သမငးဆငရာ AေထာကAထားရေနသည

ဟ ယၾကညပါသည။ ပဋပကၡျဖစေနသည လမးႏစစကလညး သမငး AေထာကAထား

AမားAျပားက တငျပၾကမညျဖစပါသည။ ေလာေလာဆယျဖစပက ေနသညAေၾကာငး

Aရာမား ျပညတြငး၊ ျပညပထတျပနခကမားAရလညးေကာငး၊ ကယတငေတြ႕ႀကခစား

ခရေသာ Aေတြ႕AႀကမားAရလညးေကာငးတငျပလပါသည။ သမငးAေထာကAထား

မား Aေရးပါသကသ႔ ေလာေလာဆယျဖစပကေနသည ျပညတြငးျပညပ သတငးမား

သညလညး AထကAေလာက Aေရးႀကးသညဟ မတယႏငပါသည။ ႏစေပါငး

2  

(၄၀)ေကာ ပတဆ႔ကန႔သတထားခခရသည ႐ဟငဂာလမး သတငးAခကAလက

Aေတာမားမားက မကျခညျပတေနၾကၿပးျဖစပါသည။

Aေမရကနပါေမာကၡ

ရနကနတငးဂာနယ၊ Aတြ(၈) Aမတ(၃၃) ၾသဂတလ(၃၀)ရက၊ ၂၀၁၂ စာမကႏာ

၂၄တြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခပက ေကာကႏတတငျပရမညဆလင ပါေမာကၡ ေဒါကတာ

AမတာAာခာယာ Aေမရကန၀ါရငတနဒစတကသလရ႕ ႏငငတကာဆကဆေရး ဘာ

သာရပဌာနမးက ႐ဟငဂာAေရးကစၥႏငစပလUး၍ ေတြ႕ဆေမးျမနးခက-

ပေရာဖကဆာကAာဆယကလညး လ႔AခြငAေရးကAေလးထားတတတ

AသငးA၀ငးျဖစပါတယ။ ေနာကတစခကေတာ Aခႏငငတကာမာလညး ေျပာေနၾကၿပ

ျဖစတ ႐ဟငဂာကစၥပါပ။ Aရမးသတထားေဆာငရြကဖ႔လတယ။ ႐ဟငဂာAေရးမာ

လညး ျမနမာက Aာဆယႏင ပမညႇႏႈငးၿပး ေဆာငရြကဖ႔လတယ။ Aာဆယက ဒကစၥမာ

ျမနမာက Aမားႀကးကညႏငပါလမမယ။

ဒ႐ဟငဂာAေရးက ျမနမာAေနႏင ဘယလကယတြယသငတယဆတာက

ဒထကပၿပး AေသးစတေျပာပါUး။

ပေရာဖကဆာက သပလြယလတကစၥေတာ မဟတပါဘးဗာ။ Aေရးႀကးဆးက

ေတာ Aၾကမးဖကမႈေတြ၊ သတျဖတမႈေတြျဖစႏငေျခမနသမက ႏငေAာငတားဆးဖ႔ပါပ။

ဒါေတြရပတန႔သြားဖ႔လတယ။ ဒလAေရးကစၥမးမာ ျမနမာAစးရ ျမနမာျပညသ

ေတြAေနန႔ ျမနမာမဒယာကသတ႔ (႐ဟငဂာ)ဘကကAမားကးလြနတာပါလ႔

ဘယေလာကဘ တြငတြငႀကး ေျပာေနပါေစ။ ႏငငတကာAသငး A၀ငးကေတာဘယ

ေတာမတစဖကတညးေျပာတာက လကခမာမဟတပါဘး။ ဒေတာ မဒယာဘကကလညး

3  

AေျခAေနေသခာကငတြယၿပး စနစတကေရးသားႏငဖ႔လတယ။ ျဖစရပေတြဟာ

လမေနတာဘျဖစေနတယဆဆ AစးရကAကပေရာကေAာငလပတယပေျပာေျပာ

လAမားစကေတာAနညးစAတြက တာ၀နရတယ။ ႏငငတကာက ဒလပ ျမငမာပ။

Aစးရကေတာ သတတာျဖတတာေတြမျဖစေAာင တားဆးထနးသမးဖ႔ တာ၀နရပါတယ

ဟ ေျဖၾကားခသညဟပါရပါသည။

႐ဟငဂာတ႔ေန႔စUဘ၀

႐ဟငဂာတ႔၏ေန႔စUဘ၀နားလညႏငဖ႔ဘာမမခကခေပ။ Aတတကျဖစရပဆးမား

ကာလမာ Aေျခခလ႔AခြငAေရးမရ ျငငးပယခထားရေသာ ဘ၀မားေAာကတြင

ေၾကာကရြ႕စတသာ ေန႔စUႏငAမလႊမးမးေနပါသည။ ဖႏပAပခပေသာစနစေဘာင၏

ပသြငးျခငးကခရသမားAဖ႔ AငAားကနခမးေစေသာေၾကာင ေၾကာကရြ႕မႈAဆပေငြ႔မ

လြတကၽြတေAာင႐နးထြကရနမာ မလြယကလပါ။ ေၾကာကရြ႕မႈသည ယUေကးေသာ

လသားမား၏သဘာ၀မဟတေသာေၾကာင AဖႏပဆးေသာေAာက၌ပင ႏစေပါငး

ေျမာကျမားစြာ Aႏမခဘ၀ျဖင ရပတညေနရေသာ ဘ၀မးႏင ေနထငေနၾကရသညAျပင

ဒကၡႏင AခကAခမားလညး ေတြ႕ႀကခစားေနရပါသည။ AလြနနာကUးစရာဘ၀မး

ေရာကေနပါသျဖင မမကယကသတေသရနသာရေတာသည။ ႐ဟငဂာလမးတ႔Aေပၚ

ေမာကမာသည ရခငျပညနယမ AာဏာပငAဆငဆင ရခငျပညနယမ ႏငငေရးသမား

ဆသAခ႕ဖယရားၿပး AရညAခငးျပည ႏငငေရးသမားမား ေမြးထတရန ေဆာငရြက

သငပါသည။ရခငျပညနယတြင တရားမတညမေသာ Aပခပေရးမရသလ မကကနး

မးခစႏငငေရးသမားAခ႕က ႐ဟငဂာလမား Aေပၚစတထငတငးျပလပကငႀက

4  

သညကပင Aမန႔တစရပလျဖစေနပါသည။ Aပခပေရးပငးႏင AလေတာကA၀နး

A၀ငးမားသည ကကတကခမးသာသေလာက ထမငးရကခနေရရကမနျဖစေနၾကေသာ

AမြတကာဘးေA ႐ဟငဂာလမးမားမာ မးႏငေျမလကြာျခားလြနးလပါသည။

မဒနးမႈတရားခAစစႏငAတ

မဒနးမႈကးလြနသတရားခမားဟ စြပစြခရသ (၃)Uးစလးသည Aစၥလာမဘာသာ

၀ငမားျဖစေၾကာငး Aၿပးသတဆးျဖတၿပးေၾကျငာခကထတျပနခပါသည။ ႏငငေတာပင

သတငးစာႀကးမားတြင ထပဆငသတငးထတျပနခပါသည။ ရခငျပညနယမ ႏငငေရးပါတ

ႀကး (၂)ခကလညး Aလမားထပဋပကၡက Aမးသားေရးေၾကြးေၾကာသျဖင Aၾကမးဖကမႈ

မား ကးလြနလာၾကပါသည။ စြပစြခရသ (၃)Uးတြင Aဓကတရားချဖစသမာ Aစၥလာမ

ဘာသာ၀ငမဟတပါ။ ေမာငထကထကသည ရခငလမးဗဒၶဘာသာ၀ငသာျဖစပါသည။

Aမႈတြပါ Aစၥလာမဘာသာ၀င(၂)Uးမာ တရားခAစစမဟတဘ သာမနရြာသား

(၂)Uးသာျဖစေၾကာငး ၾကားသရပါသည။ AဆပါAမႈAားရနကနၿမ႕တြင ျပနလည

စစေဆးသငပါသည။ သတငးမဒယာမား၊ လမႈေရးAဖြ႕Aစညး၀ငမား၊ AနဂAမား၊

ေလလာသမားပါ တကေရာကနားေထာငခြငျပသငပါသည။ တရားခ Aစစမားရာေဖြ

ေတြ႕ရႏငပါသည။

Aပစႏစစစလး၏Aသကနားေထာငပါ။

ျမနမာတစႏငငလးတြင တငးေဒသႀကးမားႏင ျပညနယမားတြင မဒနးမႈျဖစပြားခ

ေသာလညး တညၿငမေAးခမးေရးက မထခကခပါ။ ရခငျပညနယတြင ျဖစပြားခေသာ

ပဋပကၡမးမျဖစေပၚခပါ။ ၀ါဒျဖန႔သညAဖြ႕၊ လမးေရး၊ ဘာသာေရးပဋပကၡဖနတးသည

5  

Aဖြ႕မားရပါသည။ ရခငျပညနယမ မဒနးမႈသည AမႈမနေပၚေပါကရနAလ႔ငာ ရနကနၿမ႕

တြင ျပနလညစစေဆးရနAမႈမနေဖာထတႏငမသာလင ရခငျပညနယAနာဂတတြင

ပဋပကၡမား AလUးမေပၚေပါကေစရန၊ စမခကမား ေရးဆြေဆာငရြကႏငမညဟ

ယၾကညပါသည။ ရခငျပညနယ၊ ေျမာကပငးတြငလညး Aစၥလာမဘာသာ၀င Aမးသမး

က မဒနးကငမႈမား မၾကာခဏျဖစပြားေနေၾကာငး ၾကားသေနရပါသည။ မဒနးမႈ၏Aဓက

တရားခေသဆးမႈက ေဖာထတႏငလင ေသဆးသသည Aစၥလာမ ဘာသာ၀ငမဟတ

ေၾကာငးသရပါမည။ Aစၥလာမဘာသာ၀ငဟ သတငးထြကရျခငးမာ ဘာသာေရး၊

လမးေရး၊ ပဋပကၡဖနတးလသမား၏ Aကြကဆငဖနတးမႈသာျဖစပါသည။ Aပစတစစ

တညး၏ Aသတစမးတညးက နားေထာငရနမသငပါ။ Aျခားတစဘကက Aသကလညး

သညးခ၍ နားေထာငရနလAပပါသည။

သကၡာခေသာAမႈႀကး

ယခAမႈသည ျမနမာျပညဖြားAစၥလာမဘာသာ၀ငတစရပလးသကၡာခခရေသာ

Aမႈႀကးျဖစခပါသည။ ဘာသာေရးAသြငေဆာငေသာAေရးAခငးႀကး ပဋပကၡႀကးျဖစခ

ပါသည။ Aျပစမရေသာသ AမားAျပားေသခၾကရပါသည။ Aမေျခေပါငးမားစြာ ပကစး

မး႐ႈ႕ဖကစးခခၾကရသည။ ဆးေမြAျဖစလမးေရးမနးတးမႈ၊ ဘာသာေရးမနးတးမႈကနရစခ

ပါသည။ တစပတAတြငးစစေဆး၍ Aမန႔ခမတခသညAတြက ျမနမာျပညဖြား Aစၥလာမ

ဘာသာ၀ငမားAေနျဖင Aမႈစစေဆးပက သေဘာမကႏငပါ။ Aလြနႀကးမားေသာ

လမႈဒကၡေရာကခရေသာ၊ ေသခရေသာ ျပစမႈႀကးက ရခငျပညနယAာဏာပငမားႏင

ရတပဖြ႕AလကAျပစမေပးသငပါ။ Aမႈမနေပၚေပါကေစရန တရားခAစစမားေဖာထတ

6  

ႏငရန UပေဒႏငAညေဆာငရြကသငပါသည။ ျပညသတစရပလး Aမႈမနက သလၾကပါ

သည။ လြယလြယႏငေဖာကဖကမခႏငပါ။ သမငးစာမကႏာတြငလညး ႀကးႀကးမားမား

Aမညးစကစြနးထငၿပးျဖစပါသည။

လႈ႕ေဆာခကမား

ပဋပကၡႀကးျဖစပြားစUက Aငတာဗးမားစြာ၊ သတငးထတျပနခကမားစြာ၊ ေၾကျငာ

လႊာမးစက ပစAမးမးျဖင လႈ႔ေဆာခၾကပါသည။ လႈ႕ေဆာရာတြငလညး Aမးသားေရး

Aျမငျဖငလႈ႕ေဆာသညဟ ေၾကြးေၾကာၾကပါသည။ တရားUပေဒက ႐ႈးနမေစေသာ

Aမးသားေရး၀ါဒကလး၀လကမခႏငပါ။ မးၿငမးရမညAစား ဓါတဆေလာငးခၾကပါသည။

Aဖြ႕AစညးAခ႕လညး ေဘတးေပးၾကပါသည။ ဓါတဆေလာငးခၾကသည Aေထာက

Aထားမားစြာရပါသည။ AားလးAသပငျဖစပါသည။ ရခငျပညနယမ ႏငငေရးပါတ (၂)ခ

တ႔က ရခငလမးလးထနး ရတပဖြ႕၀ငAခ႕ကAားကးၿပး တကတကၾကြၾကြဖနတးခ

ေၾကာငးေပၚလြငေနပါသည။ ၀သာႏရကၡတAဖြ႕Aမညခလငယတခ႕က ဘာသာလမး

Aေၾကာငးျပ၍ လႈ႔ေဆာေရးသားခၾကသည။

ကမၻာေကာလသတမႈ

ကမၻာေကာေတာငကတ (၁၀)ေလာငးၿပငလသတမႈAပစဖြ႕၍ လသးရာခန႔ရ

ေသာAပစႀကးက ကးလြနချခငးျဖစပါသည။ ျပစမႈမကးလြနမ ႀကတငလစခၾကပါ

သည။ လစလေ၀းႏငAတရမားႏင AာဏာပငAဖြ႕Aစညးမားကလညး ပါ၀ငခပါသည။

7  

ယခAမႈတြငမ တရားခတစေယာကမမမ၊ သကေသလညးမရ၊ Aမနေဖာလသမား

သကေသမားAေပၚတြင ႀကးမားေသာ ဖAားမားရေနသညဟ ယၾကညပါသည။

တရားUပေဒဘကေတာသားမားAတြက လၿခမႈကငးမေနႏငသည။ ပဋပကၡက စနစတက

ေဒသAသးသးသ႔ ျပန႔ပြားေAာငAဖြ႕ခြမားဖြ႕ကာ ပဋပကၡက ပမႀကးထြားေAာင

ေဆာငရြကေစခသည။ရခငျပညနယတစခလးနးပါးကးဆကခရသည Aေၾကာငးရငးမား

(၁၀)ေလာငး ၿပငလသတမႈတြင ရေနပါသည။ ပဋပကၡက Uးေဆာငကးလြနခသည

Aဖြ႕Aစညးမားက ေတာငကတလသတမႈႀကးက ၀ငး၀နး၍ ဖးကြယၾကမညသာ

ျဖစပါသည။ AငAားသးကာကြယၾကမည။ ကာကြယရနAမးသားေရးတာ၀နျဖစသညဟ

လြမားသညAျမငျဖင သကစြန႔ႀကးပမးAားထတၾကမညသာျဖစပါသည။ သ႔မသာလင

ပဋပကၡျဖစရသညျဖစစU တစခလး၏Aေၾကာငးရငးက ဖးကြယႏငပါမည။ Aမႈႀကးေဖာ

ထတႏငလင ပဋပကၡတစခလး၏ ျဖစရသညAေၾကာငးAရငး ေဖာထတႏင မညျဖစ

ပါသည။ Aမႈႀကးမေဖာထတႏငလင AနာဂတပဋပကၡတားဆးေရးAတြကလညး ႀကးမား

ေသာ ဆး႐ႈးမႈႀကးတစရပဟ မတယရပါမည။ Aမႈမနေပၚေပါကေရးသည ကာယကရငမား

Aတြကသာမက တစႏငငလးAတြက ေသေရးရငေရးတမAေရးႀကးပါသည။ ျမနမာႏငင

ရတပဖြ႕AပါA၀င လၿခေရးတာ၀နရသမား၏ AဆငAတနးက ဆးဆး၀ါး၀ါး ထခကမႈရ

ေၾကာငး ေထာကျပျခငးသာျဖစပါသည။

မဒနးမႈႏငလသတမႈ

ေကာကနေမာမဒနးမႈႏငေတာငကတလသတမႈတ႔ႏင စပလUး၍ သတငးေၾကျငာပ

သေဘာထားမမနေၾကာငး AားလးAသပငျဖစပါသည။ သတငးျပငဆငခကတြငလညး

ျပညတြငးေန Aစၥလာမဘာသာ၀ငမားဟ ျပငဆငေရးသားပါသည။ Aဓပၸါယမာ

8  

Aစၥလာမဘာသာ၀ငမားသည ႏငငမမားျဖစသညဟ ဆလရာေရာကၿပး ေစာကားရာ

လညးေရာကပါသည။ ျမနမာဘရငမား၊ AဂၤလပAစးရႏင လြတလပေရးရၿပး Aစးရ

Aဆကဆကတရား၀င ျပနတမး၀င Aမညမားစြာရပါလကျပနတမး၀ငAမညမားက

မသးစြဘသေဘာထားမမနသည Aမညမားက တထြငသးစြခပါသည။ Aျခားလမး

မားထက ကန႔သတႏမခဆကဆခခရပါသည။ Aစၥလာမဘာသာ၀ငမားAေနျဖင Aမန

Aတငးတငျပခြင၊ ေဖာျပခြင၊ ေရးသားခြငမရရခရသျဖင Aစၥလာမဘာသာ၀ငမား၏ ခစား

ခကAသမား မညသညAတြကေၾကာင ေဖာျပခြငမရသညက နားလညႏငရန ခကခ

လကရပါသည။

နားလညမႈလြၿပ

Aစၥလာမဘာသာ၀ငမားႏငစပလUး၍ နားလညမႈေခါငးပါးေၾကာငး ေတြ႕ရရပါ

သည။ ရခငျပညနယAပါA၀င ျပညသAားလးေAးခမးစြာ AတယUတြ ေနထငႏငရန၊

Aစၥလာမဘာသာ၀ငမားAေပၚ နားလညမႈမားရရန စာနယဇငးမားတြင ေဆာငးပါးမား၊

စာAပစာတမးမား ႏငငေတာAတြငးမ မဒယာမားေရးသားရနလပါသည။ တစဖကႏင

တစဖက မမတတျဖစေAာင ေရးသားရနလAပၿပး နားလညမႈလြမားေစေသာ ေရးသား

ခကမားကမဒယာမားမတစဖကသတလႈ႕ေဆာေရးသားၿပး၊ လနညးစ႐ဟငဂာမားAေပၚ

Aမားက ထငေယာငထငမားနားလညမႈလြမားသြားေစရန ဆကလကမေရးသားသငပါ

ေၾကာငး AေလးAနကတငျပလပါသည။

9  

ခး၀ငလာသမားမဟတ

႐ဟငဂာလမးမားသည ခး၀ငလာသမား၊ AဂၤလပAစးရAပခပစUက Aလပ

လပရနေခၚသြငးလာသမား၊ တစဘကႏငငတြင လUးေရAဆမတနမားျပားေန၍

Aေၾကာငးျပခကျပကာ၀ါဒျဖန႔မႈAမးမးျဖင ေသြးတးလႈ႕ေဆာမႈမားျပလပၾကပါသည။

ေရး ႏစေပါငးမားစြာၾကာAတတကြ ေနထငလာခသမားက ခး၀ငလာသဟ မစြပစြသငပါ

Aဂၤလပေခၚလာသညဆလငလညး Aဂၤလပႏငငထသ႔ Aဂၤလပေခၚလာၿပး Aေျခခေန

ထငခြငျပျခငးသာျဖစပါသည။ AဂၤလပAစးရမတငမကႏင AဂၤလပAစးရလကထက

မားတြင ဘဂၤလဟေခၚဆျခငးမေတြ႕ရပါ။ ဘဂၤလားေဒရႏငငရယလ႔ေပၚေပါကလာသည

ကလညး ၁၉၇၀ ၀နးကငကျဖစပါသည။ တစဘကႏငငမာ ဘဂၤလAဆမတနျဖစေနလ႔

Aစာေရစာရားပါးသျဖင ျမနမာႏငငAေနာကပငး သယဇာတေပါၾကြယ၀ေသာ ရခငျပည

ထသ႔၀ငေရာကလာသညဆလင AေထာကAထားခငလစြာျပၿပး စြပစြသငပါသည။

ဘဂၤလားေဒရႏငငက လြနခေသာ ၁၉၇၀ ၀နးကငကလြတလပေရး ရရျခငးျဖစလင

႐ဟငဂာသည ဘဂၤလမဟတေၾကာငး သကေသAေထာကAထားတစချဖစပါသည။

႐ဟငဂာႏင ရခငလမးတ႔သည ေရးႏစေပါငးမားစြာကတညးက မာဂဓတငးမလာေရာက

သမားျဖစသညက သမငးသကေသစာAပစာေပမားစြာက ေဖာျပေနပါသည။ ခြျခားႏမခ

ဆကဆလသAခ႕မလညးေကာငး၊ ရခငလမးႏငငေရးပါတ (၂)ခကစာေစာငAမးမး၊

AငတာဗးမားထတျပနေၾကာျငာခကမားAဖဖ ထတျပနမႈမားရခၾကပါသည။ သမငးလမ

Aေနျဖင ရခငၿမ႕ျပဘရငAခ႕တြင Aစၥလာမဘာသာ၀င Aမညမား ရေနသညက

လညးဖးကြယၾကပါသည။ ထငရားေသာသမငးAေထာက Aထားမားကလညး လမညာ

ေဖာျပၾကပါသည။ ပဋပကၡျဖစသညAခါတငး သမငး၀ငAေထာကAထားမားႏင

10  

AေဆာကAUးမားဖကဆးေဖာကဖကၾကပါသည။သမငးလမေရးသားလသမားAတြက

လညးေကာငး၊႐ဟငဂာသမငးက ေဖာကဖကလသမားAတြကမားစြာAေထာက Aက

ျပရာေရာကၾကပါသည။

မငးေနျပညေတာ

ရခငမငးေနျပညေတာသည စစတေကာငးၿမ႕Aထ ကယ၀နးလေၾကာငး သရရပါ

သည။ ဤသ႔ႀကးမားကယ၀နးလေသာ ႏငငေတာႀကးက လမးတစမးတညး၏ AငAား

ျဖင မျဖစႏငပါ။ ႐ဟငဂာလမးမားAပါ၀င ႏငငသားလမးေပါငးစက စညးစညးလးလး

ပါ၀ငထမးေဆာငခေၾကာငးေတြ႕ရပါသည။ ဘရငမငးျမတမားကလညး ေကာသား

ရငသားမခြျခားဘ ဘရငမငးျမတတ႔၏ Aမညႏငတြလက Aစၥလာမဘာသာ၀င

Aမညမားႏင ဒဂၤါးမားတြင Aစၥလာမဘာသာ၀ငမား၏ AမတAသားမား AတAလငး

ေဖာျပစညး႐းခေၾကာငး AထငAရားေတြ႕ရပါသည။ ရခငမငး မား၏ ေစတနာယခAခါ

ေ၀ဒနာျဖစေနပါသည။ ကယလရာဆြေရးသည သမငးလမ မားႏင ဘကလကသမငးေရး

သားမႈမားေရာငရားရပါမည။ သမငး၀ငAေထာကAထားမားက ႏငငေတာမ ထနးသမး

ရနAထးလAပပါသည။ Aဂၤလနႏငငရ ျပတကမားတြငလညး ရခငျပညနယသမငး

AေထာကAထားမားစြာရေၾကာငး သရရပါသည။

ပႀကးခ႕ျခငး

ပဋပကၡျဖစရသည Aေၾကာငးခမားတြင မမနသတငးျဖန႔ျခငး၊ ပႀကးခ႕ျခငးလညး

ပါ၀ငသည။ ဒမကရကတစျမနမာAသႏင စာေစာငAခ႕က ရခငAမးသားမားတငျပ

သညသတငးကသာ Aဓကပႀကးခ႕ၿပးေဖာျပသည။ လႈ႕ေဆာမႈမားျပလပေပးခပါသည။

11  

႐ဟငဂာလမးဘကမ မေဖာျပၾကပါ။ ထနးခနၾကပါသည။ ေျဖရငးခြငလညးမရၾကပါ။

႐ဟငဂာဒကၡသညမား၏AေျခAေနက မသၾကရပါ။ သြားေရာကကညလသမားလညး

သြားေရာကခြငမရ၊ ထသ႔တဖကသကေဖာျပျခငးသည ပဋပကၡႀကးထြားပ႕ႏ႔ေစရန

Aားေပးလႈ႕ေဆာသည သေဘာသကေရာကပါသည။ လနညးစမားက ကာကြယရန

AထးလAပပါသည။ သတငးဌာနမားႏင ျမနမာမဒယာမား ႐ဟငဂာလမးမားက

ေမေနသညဟထငရသည။ Aႀကးကယဆးဘကလကမႈမားစြာ ရခၾကသည။ ဖးကြယျခငး

လမလညျခငး၊ ထနခနျခငးသည AစUAလာဆးျဖစသညAျပင လနညးစမားက ပ၍ထ

ခကေစပါသည။

ရြာပနးႏင သသယAကး

႐ဟငဂာလမးမားAား ခး၀ငလာသမားတရားမ၀င၀ငေရာကလာသမားဟ

မတရားစြပစြ၀ါဒျဖန႔သညAတြက Aေတာပငခရခကပါသည။ ႐ဟငဂာလမးမား ရြာပနး

Aျဖစေနထငၾကၿပး Aျခားၿမ႕ရြာသ႔သြားလာခြငမရ၊ Aကန႔Aသတျဖငသာ ေနထငၾကရ

သျဖင လငယသားေမြးAလပမလြ၍ AျခားAလပမရျဖစေနပါသည။ ဘယကမ

ေျပာငးမရေရႊ႕မရသညကား လကေတြ႕ျဖစရပမနသာျဖစပါသည။ ဤAခကကၾကညျခငး

ျဖင AကUးေထာငAတြငး မညသတစUးတစေယာကမ ၀ငေရာကလာေစရန Aေၾကာငး

မရပါ။ Aျခားလမးမားနညးတတနးတ ဆကဆျခငးလညးမခရပါ။ Aမးမးေသာ

ခြျခားဆကဆျခငးကသာခရပါသည။ ဖႏပမႈႏငပတဆ႔မႈခရသျဖင AစြနးေရာကAျခား

လမးမားAားရၾကပါသည။ ၎တ႔ကပါလမးေရး၊ ဘာသာေရး ခြျခားဆကဆမႈမားျပ

လပၿပး ပဋပကၡAမးမးဖနတးလၾကသည။ ရနစမႈAမးမးႏင ႀကၾကရပါသည။ ႐ဟငဂာ

12  

လမး AားလးAေၾကာကတရားေAာကတြင ႀကးျပငးခရပါသည။ သသယ Aကးဆးရြား

စြာ ခစားေနၾကရပါသည။

၀နထမးမလပရ

႐ဟငဂာလမးမနလင မညသညAစးရAလပမမရရၾကသညမာ ႏစေပါငးမားစြာ

ရေနပါသည။ လကခးေရတြကလ႔ရသညAေရAတြကသာ Aလပရရၾကပါသည။ Aစးရ

၀နထမးေဟာငးမား၏ သားသမးမားပါ AစးရAလပလး၀မရပါဘ ခြျခားဆကဆခခၾကရ

ပါသည။ ႐ဟငဂာလမးမား၏ လကေတြ႕AေျခAေနမားက Aျခားေသာ တငးေဒသႀကး

မားႏင ျပညနယမားမ ျပညေထာငစသားမားမ လး၀မသၾကပါ။ ဤကသ႔ မသေAာင

လညး လ၀က၀နထမးAခ႕ႏင ျပနၾကားေရး ၀နထမးမားAထးစမ ထားၾကပါသည။

ျမနမာ မဒယာမား သတငးဌာနမားေရးသားတငျပျခငးလညးမရပါ။ ႏငငတကာ သတငး

ဌာနမား၊ AစးရAဖြ႕Aစညးမား AစးရAဖြ႕မား Aခ႕ေသာAေျခAေနက သရၾကပါ

သည။ ျမနမာျပညသမားကလညး AေျခAေနAရပရပက AမနAတငး သရရနလ

Aပပါသည။ ၀ါဒ ျဖန႔သAစြနးေရာကမား၏ နယပယကUးေျမာငး သထကကUးေျမာငး

သြားမညျဖစပါသည။ ပြငလငးေသာလ႔Aဖြ႕Aစညးျဖစလာေစရန ၀ငး၀နး ေဆာငရြက

ၾကရပါမည။ သ႔မသာ ၀ါဒျဖန႔ Aစြနးေရာကမား၏ နယပယ ကUးေျမာငးသထက

ကUးေျမာငးသြားမညျဖစပါသည။

13  

ကမၻာႀကးကရြာျဖစၿပ

Aမးသားေရးက တရားUပေဒ၏Aထကတြင ေနရာမေပးသငပါ။ ကမၻာႀကးက

ကUးေျမာငးလာၿပး သတငးေခတသ႔ေရာကေနပါသည။ မညသ႔ကမ ေလာမတြကသငပါ။

ျပညတြငးသာဖးကြယ၍ရလငရမည။ ကမၻာႀကးကေတာ ဘာမမသဆၿပးလမ၍ မရႏငပါ။

ႏငငတကာမ ျမနမာAေၾကာငး ေကာငးေကာငးသသညဟယၾကညပါသည။ တရားလမး

မနAေပၚေလာကလမးႏငေရးAတြက Aလငးေရာငတညးဟေသာ ပြငလငးမႈလAပပါ

သည။ သ႔မသာ တရားလမးမနကလညး သျမငၾကရမည။ ျပညသမားလမးမျမင ကမး

မျမင သြားလာေနရေသာAျဖစမလြတကၽြတမည။ ၿငမးခမးသာယာေသာ လ႔AစAေ၀း

ကလညး တညေဆာကႏငၾကမညျဖစပါသည။

တစပါတAစးရေဟာငး

လြနခေသာႏစေပါငးေလးဆယက တစပါတစနစကငသးေသာ Aစးရေပၚေပါက

လာခရာ ႐ဟငဂာလမးမားAတြက တရားမတမႈက AေကာငAထညေဖာလပေဆာင

ရန ပကကြကလက ႐ဟငဂာလမးတ႔Aေပၚ တ႔မး႐ႈ႕မးျပလပေသာ ရခငျပညနယမ

ႏငငေရးသမားAခ႕ႏင ၀နထမးAခ႕ လပႀကဖနတးၿပး AေၾကာငးမAႏငကငကာ

စစဆငေရးAခ႕ေဆာငရြကခပါသည။ ၁၉၆၆ ခႏစတြင ေမာငေတာၿမ႕နယႏင ဘးသး

ေတာငၿမ႕နယမားတြင ကးကန႔စစဆငေရးႏင ေရႊကးစစဆငေရးေဆာငရြကၾကၿပး မတပ

တငႏင လUးေရစာရငးမားက နညးမးစသးကာ သမးယၾကပါသည။ ၁၉၆၉ ခႏစမ ၁၉၇၁

ခႏစAထ စစေတြခ႐ငႏင ေကာကျဖခ႐ငတ႔တြင ျမတမြနစစဆငေရးျဖင ေဆာငရြကၾက

14  

ပါသည။ ၁၉၇၈ ခႏစတြင နဂါးမငးစစဆငေရး ေဆာငရြကၾကရာတြင ႐ဟငဂာလမးမား

စစဆငေရး၏ဒဏကAလးAလခခၾကရပါသည။ ႀကတငႀကစည AကြကခစစUၿပး

မတပတငလUးေရစာရငးမား သမးယၿပးျပနလညထတေပးျခငးလညး မရခပါ။ နဂါးမငး

စစဆငေရးသည လဖမးပြသာျဖစပါသည။ မတပတငရလညး ဖမး၊ မရလညး ဖမးၾက

ပါသည။ လAခ႕လညး Aေၾကာကတရားလြနၿပး တစဘကႏငငက ထြကေျပးၾကပါသည။

ႏငငသားမဟတ၍ ထြကေျပးၾကျခငးျဖစသညဟ Aသကယေလာငစြာ ေျပာဆၾကပါ

သည။ ၁၉၈၂ခႏစ ႏငငသားUပေဒAရ ႏငငသားျဖစခြငရသမား ႏငငသားလကမတ

ေလာကသညAခါ ထပဆင၍ မတရားခြျခား ဆကဆခခၾကရပါသည။ ၂၀၀၈ ခႏစ

မတငမက တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမားတြငလညး တငးရငးသားစစစစျဖစေသာ

လညး ႏငငသားစစစေရးကတမရရၾကပါ။ ႏငငသားစစစေရးကတရရရန AခကAခမးစ

ႀကၾကရပါသည။

ယာယသကေသခကတ

႐ဟငဂာလမးAခ႕Aား သကၡာမေသာ Aျဖေရာငစကကတမားသာ ထတေပး

ထားပါသည။ Aျဖေရာငစကကတမားသည ခြျခားဆကဆျခငး၏ သကေသခတစရပ

သာျဖစပါသည။ ဖႏပမႈ၏ သေကၤတလညးျဖစပါသည။ နယျခားေဒသျဖစ၍ ႏငငသား

စစစေရးကတျပားAျမနဆးထတေပးရန Aေရးႀကးပါသည။ မလAပေသာ သသယမား

ဖယရားႏငရနAတြက ႏငငသားစစစေရးကတျပား (ပနးေရာင)သည မရမျဖစလAပပါ

သည။ နဂါးမငးစမခကသည ႐ဟငဂာလမးမားက ကမၻာႏင မတဆကေပးသည စမခက

ျဖစသည။ ႐ဟငဂာလမးမားက ကမၻာကပ၍သရခၾကပါသည။ နဂါးမငးစမခကသည

15  

လဖမးပြ၊ AစလကAၿပလကႏပစကပြႀကး၊ AစလကAၿပလကေျပးပြႀကးAျဖစ ႏငင

တကာစာနယဇငးမား၊ ကမၻာကလသမဂၢAဖြ႕Aစညးမား၊ AနဂAမားက နားလည

ထားၾကပါသည။ AကUးတနAျဖစ ဆးႀကးျဖစပါသည။ ႏငငတကာကပါ Aျဖစမနကနား

လညၾကပါသည။

ကမၻာေကာနဂါးမငးစမခက

နဂါးမငးစမခကAရ ေမာငးထတခရသမားက ဟသၤာစမခကျဖင ျပနလညလကခ

ျခငးျဖစပါသည။ ႏငငေတာက ေစတနာAျပညျဖင ျပနလကခခသညဟ Aသေကာငး

ဟစခၾကပါသည။ ႐ဟငဂာမားကလညး ဇာတခကေၾကြေမြးရပေျမသ႔ ျပနၾကရန

ႏငငတကာမ ဖAားေပးခၾကပါသည။ Aခ႕႐ဟငဂာမား Aစးရ၏ ေၾကာျငာခကက

လညစားမႈတစရပAျဖစသာမတယၾကသည။ ယေန႔တင Aမမျပနၾကသမားလညး ရၾက

သည။ Aခ႕ကေၾကျငာခကက ယၾကည၍ျပနလာခၾကပါသည။ ႏစေပါငးေလးဆယ

ေကာေသာလညး ယေန႔တငေAာင ႏငငသားစစစေရးကတျပား (ပနးေရာင) မထတ

ေပးေသးပါ။ စစစေရးကစၥမၿပးေသး၍ Aခ႕႐ဟငဂာဆလင စစေဆးမႈAႀကမ ေပါငး

တစဒါဇငေကာ စစေဆးခၿပးေသာလညး မၿပးဆးေသးပါ။ လတစေယာကက တစသက

တာတြင တစႀကမသာစစေဆးဆးျဖတသငပါသည။ မေသမခငး Aခါခါ ေခၚယစစေဆး

ဒကၡေပးျခငးမးျဖစေန ပါသည။ ႐ဟငဂာမားႏငငသားစစစေရးကတျပားႏင စပလUး၍

ဒကၡဆငးရမႈမား Aဆးသတေစလပါသည။

16  

ပါလမနဒမကေရစAစးရ

ပါလမနဒမကေရစAစးရလကထကက ေမယနယျခားခ႐ငက ဗဟAစးရက

တက႐ကAပခပခသညက သတျပသငပါသည။ ပါလမနဒမကေရစေခတက ႐ဟငဂာ

ကစၥကAၿပးသတေျဖရငးၿပး ျဖစပါသည။ ထစUက စစAာဏာမသမးခလင ႐ဟငဂာ

ကစၥေပၚေပါကရန Aေၾကာငးမရပါ။ ယခAခါ ဒမကေရစစနစဆသ႔ Uးတညေနသည

AလြနAေရးႀကးAခနAခါလညးျဖစပါသည။ ျပနာAေဟာငးႀကးထပခါတလလ

ေပၚေနျခငးမးလး၀မျဖစသငပါ။ ႐ဟငဂာလမးမားသည မမ၏Aမညကပင မမကယတင

ဆးျဖတပ႒ာနးခြငမရျဖစေနပါသည။ ႐ဟငဂာလမးမားAား မလလားသAခ႕မ မမတ႔

မႏစသကသညAမည Aမးမးျဖငေခၚဆခခၾကသည။ ၁၆ရာစ ပငလယဓါးျပျပ လပရငး

က AမားျပညသေAာႏလးနာခၾကသျဖင ထစUကမ႕ေခၚေသာ မာဂဓလမး (ခ) ေမာဂလ

မး (ခ) ရေကၡာသားလမး Aမညက မသးစြခငပ စြန႔ပယရန AဂၤလပAစးရထ တငျပခ

ၾကပါသည။ ႐ဟငဂာလမးတ႔သည လသားစစစစျဖစပါလက လစာရငးတြင မ၀င ျဖစေန

ျခငးAလြန ၀မးနညးဖြယရာျဖစပါသည။ ႐ဟငဂာလမးမားသည မမတ႔၏Aမညက

မမတ႔ကယတငမမတ႔စတႀကကေရြးခယျပဌာနးခြငရပါသည။

UပေဒႏငAည

႐ဟငဂာမားႏငငသားျဖစေရးမျဖစေရးက ျပညေထာငစAစးရက UပေဒႏငAည

ေဆာငရြကခြငရပါသည။ ႐ဟငဂာလမးမားက ဖႏပထားမညAစား ျပတျပတသား သား

ဆးျဖတရမညAခနသ႔ေရာကၿပဟ ယၾကညပါသည။ ႐ဟငဂာလမးမားAတြက ေနာက

17  

ေၾကာငးျပန Aာဏာသကေရာကခြငရသညဟ ခစားမပါသည။ ရခငျပညနယ ပဋပကၡ

သည လ၀ကလပထးလပနညးႏငလညးေကာငး၊ လ၀က၀နထမးမား၏ေစတနာ ႏငလညး

ေကာငး တက႐ကဆကစပမႈရေၾကာငးေတြ႕ရႏငပါသည။ ႐ဟငဂာလမးမားသည ျမနမာ

ႏငငသားျဖစေၾကာငး AေထာကAထားမားစြာလညး တငျပႏငပါသည။ ခး၀ငပါသည ဟ

မတရားစြပစြသတ႔က ၀ါးလးရညျဖငမရမးသငပါ။ တရားUပေဒရၿပးျဖစ၍ တရား Uပေဒႏင

Aည ခခေျဖရငးခြင ေပးသငပါသည။ တရားUပေဒAရ ေဆာငရြကျခငးမရဘ ၀ါးလးရည

ႏင ရမးေနျခငးမာ ပဋပကၡျဖစလသမား၏ မမနမကန ေစတနာပါသညဟ ေျပာခငပါ

သည။ ျမနမာႏငငဘကမ ဘဂၤလားေဒရႏငငကျဖတ၍ ႏငငတကာသ႔သြားေၾကာငး ႏငင

တကာ သတငးမားAရသရရပါသည။ ဘဂၤလားေဒရမ ခး၀ငလာသညဟ စြပစြရာတြင

လကေတြ႕AေျခAေနမားကပါ ထညသြငးစUးစားရနလပါသည။ ႐ဟငဂာမားက လမး

ေရး ဘာသာေရးAရ မနးတး၍ ခး၀ငလာသညဟ စြပစြျခငးျဖစပါသည။

မးတးေပာကကြယမညAေရး ရခငျပညနယတြင ေရရညတညတမညၿငမးခမးေရး၊ တညၿငမေAးခမးေရး၊ Aနာ

ဂတ ပဋပကၡထပမမေပၚေပါကေရးAတြက Aရတရားက မကကြယျပ၍ ေျဖရငးၾကမည

ဆလင မညသ႔မေAာငျမငမညဟ မယဆပါ၊ေနာကထပႏစေပါငးမားစြာ Aခနကနရန

သာရပါသည။ ႐ဟငဂာလမးမားေနရာတြင Aျခားလမးတစမးျဖစလင မးတးေပာက

ကြယသြားႏငပါသည။ ႏစေပါငး (၅၀)ခန႔ၾကာ ဖႏပမႈေAာကေရာကေနေသာလညး

႐ဟငဂာလမးမားသာျဖစ၍ ဒကၡခၿပး သစUသစျမစစစား၍ Aသကရငေနထငရန

ႀကးစားျခငးျဖစပါသည။ ႐ဟငဂာလမးမား ငါးဖမးသြားလင ေမာငခသမားဟလညး

ေကာငး၊ ထငးခတသြားလင သပနဟလညးေကာငး Aရပထေနလင ခး၀ငလာသဟ

18  

လညးေကာငး၊ ၁၉၆၅ခႏစေနာကပငး မစ၍မတရား စြပစြခခၾက ရပါသည။ Aလြနေၾကကြ

စရာဖႏပမႈ၊ ရကစကမႈ၊ Aႏငကငမႈ၊ လ႔ဂဏသကၡာက ဆးရြားစြာခးႏမမႈဟ ခစားမပါ

သည။

တငးရငးသား/ႏငငသား ႐ဟငဂာလမးမားAေနျဖင ႏငငသားျဖစေရး/ မျဖစေရး၊ တငးရငးသားျဖစေရး/

မျဖစေရး ျပညေထာငစAစးရက တရားUပေဒႏငAညဆးျဖတခြငရေၾကာငး နားလညပါ

သည။ ႐ဟငဂာAမညကသကဆငရာလမးကသာလင ဆးျဖတခြငရပါသည။ Aျခား

မညသတစUးတစေယာကမ စြကဖကခြင ျပဌာနးခြငမရပါ။ ႏမခေသာAမညက မသး

သငပါ။ ခြျခားဆကဆသညAသAႏႈနးမးက မသးသငပါ။ ႐ဟငဂာလမးမားက

ဘဂၤလဟ ေခၚဆျခငးက ျပညေထာငစသားဘဂၤလမားက လကမခပါ။ သေဘာလညး

မတႏငပါ။ ဘဂၤလလမးတြင ဘဂၤလဟႏၵ၊ ဘဂၤလဗဒၶဘာသာ၊ ဘဂၤလခရစယာနႏင

နတကးကြယသမားလညးရၾကပါသည။ ၎တ႔Aားလး ႐ဟငဂာလမးမားAား ဘယ

တနးကမ ဘဂၤလလမးAျဖစ လကမခခၾကပါ။ ႐ဟငဂာမားက ရခငစစတေကာငး၊

Aာရကာန၊ ရြငးဂယား ဟ၍ေခၚဆၾကသည။ ႐ဟငဂာလမးမားသည ႏငငသားစစစေရး

ကတျပားထတရာတြင ဘဂၤလဟေဖာျပျခငးခရသည။ ႐ဟငဂာတ႔၏လြတလပေသာ

သေဘာဆႏၵႏငမဟတဘ Aလြနႀကးမားေသာ ဖAားရေန၍ ျဖစပါသည။ Aေၾကာက

တရားေၾကာငး လြတလပစြာေဖာျပခြငမရျခငးျဖစပါသည။ ႏငငသားAခြင Aေရးမတရား

သျဖင ဆး႐ႈးမခႏင၍ ျဖစပါသည။

19  

တငးရငးသားလမးမားစာရငး လ၀ကစားရငးတြင မလစာရငးAမနမာ (၁၄၄)မးျဖစၿပး ၁၉၈၂ခႏစကမ ၁၃၅

မးသ႔ေျပာငး သြားျခငးျဖစပါသည။ မလ (၁၄၄)မးစာရငးတြင ႐ဟငဂာလမးမား၏

စာရငးက ရခငစစတေကာငးဟ AတAလငးေဖာျပထားပါသည။ ၁၃၅ မးဆေသာ

စာရငးAသစတြင ရခငစစတေကာငးAပါA၀င (၉)မး ေပာကေနပါသည။ ၁၉၈၂ ခႏစ

ထစUက AပခပေရးAဖြ႕ႏင ရခငျပညနယမ ႏငငေရးသမားAခ႕ပးေပါငးသတသငရငး

လငးချခငးသာျဖစပါသည။ ျဖတခခရေသာ လမး (၉)မးစလးတငးရငးသားလမးစစာရငး

မ ျဖတခခလကရသညက သေတာငမသလကရပါ။ Aလြနနစနာပါသည။ တစဘကက

ေျမာကတစဖကက ဖမမမနေသာ စာရငးဇယားမားဟ ထညသြငးစUးစားရနလပါသည။

လ၀က၀နႀကးသည (၁၃၅)မးတြင ႐ဟငဂာ မပါဟ Aထပထပေျပာေနပါသည။

တငးရငးသား လမး(၁၄၄)မးစာရငးတြင ရခငစစတေကာငး Aျဖစပါ၀ငေနေၾကာငး

ရငးျပသငပါသည။၀နႀကးကယတငလညး တငးရငးသားလမး (၁၄၄)မးAေၾကာငး သပ

မေပၚပါ။ စစတပကတကလာေသာ၀နႀကးတစUးျဖစေသာေၾကာင ႐ဟငဂာမနးတး သမား

၏စကားႏင ယခငAစးရေဟာငးမ Aရာရမား၏ တစဖကသကစကားက နား၀ငပရပါ

သည။ တငးရငးသားလမး (၁၄၄)မးစာရငးတြင ဒငးနကလမးမပါ၀ငဘ ႏငငျခားသား

စာရငးတြင ပါရခပါသည။ ယခတငးရငးသားလမး (၁၃၅) မးစာရငးတြင ဒငးနကလမးမာ

မညသ႔မညပ ႏငငျခားသားစာရငးမ တငးရငးသားစာရငးထတြင ပါ၀ငလာခသညက

မညသ႔မ နားမလညႏငပါ။

20   

21   

22  

23  

တရားမတမႈမရေသာ စြပစြခက

ဝနႀကးခပ ေဟာငUးႏသည ပါလမနဒမကေရစစနစAရတကလာ ခေသာဝနႀကး

ခပတစUးျဖစပါသည။ ဝနႀကးခပUးႏသည ႐ဟငဂာ မမားရရရနမေတာမတရား လပခ

သညဟ စြပစြၾကပါသည။ ႐ဟငဂာကစၥ ဝနႀကးခပUးႏAပါဝင AစးရAဖြ႕ တစဖြ႕လး

လပေဆာငချခငးသာျဖစပါသည။ Uးေကာၿငမး၊ Uးဘေဆြ၊ ဗလမးေAာင၊ UးေAာငႀကး

AပါAဝငAားလးက တညတၫြတတညး ဆးျဖတ၍ ေဆာငရြကချခငး ျဖစပါသည။

ပဂၢလေရးဆနၿပး တရားမတမႈမရေသာ စြပစြခကမသာျဖစပါသည။ UးႏAစးရ၏

တရားဝင ေဆာငရြကခကတစရပက တရားဝငေဆာငရြကခကဟ မတယရပါမည။

ဝနႀကးခပUးႏသည ပါလမနဒမကေရစAစးရက Uးေဆာငခ သျဖစပါသည။ ယခ Aခန

သည ဒမကေရစစနစက တညေဆာကရန ႀကးပမးေနသည Aေရးႀကးေသာ Aခနျဖစပါ

သည။ ဒမကေရစစနစက ဖကလဖကဆးေျပာဆမႈမားက ဒမကေရစေဘာင Aတြငးမ

စUးစားေဆာငရြကရနလပါသည။

AမးသားေရးAစြနးေရာက

ပဋပကၡျဖစခရသည မလAေၾကာငးခAျဖစ ဒမကေရစ မကႏာဖးစြပAမးသားေရး

Aစြနးေရာကကပါ ထညသြငးစUးစားရန လAပပါသည။ ရခငပါတတစခ၏ Uကဌက

Aငတာဗးမားတြငလညးေကာငး၊ စာေစာငမားတြငလညးေကာငး၊ ပါတမ ထတေဝသည

ေၾကညာစာတမးAမးမးတြငလညးေကာငး၊ ပါလကစတငးလ လပပစရမညဟ ထတေဖာ

24  

ေျပာဆမႈႏင ဆပေသာငးကနးမႈက ႀကးမားကယျပန႔လာေAာင Aခနျမႇငတငခပါ သည။

ရခငျပညနယက ဘးစUေဘာငဆက ထနးသမးလာချခငးျဖစ၍ ေျမတစလကမမ Aထမခ

စသျဖင Aသေကာငးဟစ လႈ႕ေဆာမႈမား ျပလပခပါသည။ မညသက ေျမက လာလ

သညဟ ေမးခြနးထတစရာပင ျဖစလာပါသည။ Aေနာကတခါး ကးသြားၿပျဖစ၍ ျမနမာ

တငးရငးသားေပါငးစထမ AကAညေတာငးၿပး ပဋပကၡကယျပန႔ေစရန လႈ႕ေဆာမႈမား

ရခပါသည။ ျမနမာျပညAႏ႔ ႐ဟငဂာ မနးတးေရးAတြက AမးမးAဖဖ ေဆာငရြက

ခ/ေဆာငရြကဆျဖစသညကလညး AားလးAသပငျဖစပါသည။

Aတတတငးခတပါ

႐ဟငဂာလမးမားက Aတတတငးခတ၍ Aစၥေရးႏငငကသ႔ ပတဆ႔ရမညဟ

လႈ႕ေဆာျပနပါသည။ ႐ဟငဂာမားသည သးျခားAစၥလနႏငငထေထာငရန ႀကစညေန

သညဟ ထပမAရနျမငကာ လႈ႕ေဆာျပနပါသည။ ရခငျပညသမားAေပၚ ႏငငေရး

Aျမတထတ၍ ရခငပါတတစခက လႈ႕ေဆာျခငးက တရားUပေဒႏငAည တားျမစသငပါ

သည။ ရခငေျမဖြား ႐ဟငဂာမားႏင ရခငလမးတ႔သည ဘးစUေဘာငဆက Aတေနထင

လာခသမားျဖစ၍ ရခငႏငငေရးသမားမား ႐ဟငဂာလမးတ႔Aေပၚ နားလညမႈ ထားသင

ပါသည။ ေျမြေျမြခငး ေျချမငတယဆတ စကားပAတငးပါ ႐ဟငဂာလမးလညး မAပါ။

A ခငဟန ေဆာငေနျခငးသာျဖစပါသည။ ပဋပကၡ မႀကးပြားေစခငေသာ ေစတနာႏင

မေျပာဘေနျခငးျဖစသည။ ရခငျပညနယသ႔ ႏစAဆကဆက Aစၥလာမဘာသာဝငမား

ဝငေရာကAေျခချခငးက ႐ဟငဂာလမးတ႔ ကယတငလညး လကမခခပါ။

25  

သ႔ရာတြင ၁၉၇၅ ခႏစဝနးကင တစပါတAစးရAပခပစUက ဘဂၤလားေဒရေန လ

(၅)သနးခန႔ ရခငျပညနယတြငးသ႔ ဝငေရာက ေပာကဆးေနေၾကာငး ျမနမာႏငငဆငရာ

ဘဂၤလားေဒရသAမတႀကးမ ၿဗတသသAမတႀကးထသ႔ ေပးပ႔သညစာတြင ဝနခထားပါ

သည။ ဘးသးေတာင၊ ေမာငေတာႏင ရေသေတာငၿမ႕နယမားမ AသAျမငရ နယစပ

ေဒသေန ရခငလမးမား Aမညခ Uးျမစနထြနး၊ ပါ (၅)Uးတ႔ ရနကနၿမ႕၊ ရခငသဟာယ

AသငးUကဌႏင ရခငသဟာယသတငးစာေစာင စာတမးဖတပြထသ႔ (၁ဝ.၁.၉၇)ရကစြ

ျဖင ေပးပ႔သည စာတမးတြငလညး ႏစ ၂ဝ/၂၅ ႏစခန႔က Aစၥလမဘာသာဝငမား ခးဝင

လာျခငးမရဘ ခးထြကသမားသာရေၾကာငး Aခ႕ ရခငပညာတတမားမာ တစဘကႏငင

မတတလာသည ပညာရပျဖင AစးရAဖြ႕Aစညးမား၌ Aမႈထမးေနၾကဆ ျဖစေၾကာငး

ထညသြငးေဖာျပထားပါသည။

Uးျမစနထြနး၊ ပါ (၅)Uး ေရးသားတငျပသည စာတြင ၁၉၄၂ ခႏစ၊ မစလင-ရခင

Aဓက႐ဏးတြင မြတစလင (၇)ေသာငးခန႔ သတခရေၾကာငး၊ ရခငလမး (၃)ေသာငးခန႔

လညး Aသကဆး႐ႈးခေၾကာငး ေဖာျပထားၿပး၊ ထကစၥျဖစရပမနမားက ရခငသမငး

ပညာရငမားက ျဖစရပမနက ဖးကြယၿပး မြတစလငက ရခငက သတျဖတေလဟန ဖနတး

ေရးသားေဖာျပထားသညက ေတြ႕ရရပါသည။

ဘဂၤလားေဒရႏငင

ဘဂၤလားေဒရႏငငသည ဘာသာေရးAေျခမခသည ႏငငတစႏငငျဖစပါသည။

ႏငင၏AာဏာAရဆး ဝနႀကးခပသည မြတစလငျဖစေသာလညး ဒတယAာဏာ Aရ

ဆးႏငငျခားေရးဝနႀကးမာ ဗဒၶဘာသာဝင ဒပမနျဖစပါသည။ ဗဒၶဘာသာႏင ဟႏၵဘာသာ

26  

ဝငဝနႀကးမားစြာရပါသည။ ျမနမာႏငငဆငရာ ဘဂၤလားေဒရသAမတႀကးမာလညး ဗဒၶ

ဘာသာဝင ဗလခပတစUးျဖစပါသည။

ရခငျပညနယ ႏငငေရးသမားAခ႕က ႐ဟငဂာမား သးျခားႏငငထေထာငရနႀကး

စားေနသညဟ စာျဖငထတေဝ ေၾကညာျခငးသည မြတစလငမားႏင ျဖစပြားသည ပဋပကၡ

Aျဖစ ပေဖာျခငးသညသာျဖစပါသည။ ပဋပကၡျဖစပြားေနစUကာလAတြငး တစမးၿပး

တစမး မ႐းႏငေAာင ပေဖာၿပး မးကနယမးကန Aခနျမႇငျခငးပငျဖစပါသည။ ရခငပါတ

သည AစြနးေရာကပါတAျဖစသ႔ ေျပာငးလသြားႏငၿပး ပါတေခါငးေဆာငမားလညး ကမၻာ

Aဆးဆးနာမညဆးႏင ေကာၾကားသည ေခါငးေဆာငAျဖစေျပာငးလ သြားမညသာ

ျဖစပါသည။ AမးသားေရးAေၾကာငးျပခကျဖင တရားUပေဒစးမးေရးက မဖကဆးသင

သလ လ႔AခြငAေရး စႏႈနးမားကလညး မဖကဆးသငေၾကာငး တငျပလပါသည။ Aမး

သားေရးက UပေဒAထကတြင ေနရာ မေပးလပါ။ ႐ဟငဂာမားAေပၚ ႏပကြပလျခငး

သည ႐းသားျဖစင တရားမတသည လ႔AခြငAေရးမားဖကဆးရာေရာကပါလမမည။

႐ဟငဂာတ႔သည တရားမတမႈက ေမာလငေနပါသည။

ဘာသာေရးပဋပကၡ ဟတ/မဟတ

သာမနျဖစ႐းျဖစစU ရာဇဝတမႈမ ပဋပကၡသ႔ Aသြငေျပာငးချခငးျဖစသည။ ပဋပကၡ

Uးေဆာငကးလြနခၾကသမားသည ဘာသာေရးက ေရး႐ႈခသည။ ေတာငကတတြင ခရး

သြားကားေပၚ ပါလာသမားAနကမ Aစၥလာမဘာသာဝငမားကသာ တစUးခငး ေရြးခယ

၍ ေAးေAးေဆးေဆး AေႏာကAယက AတားAဆးမရ ရကရကစကစက သတျဖတခ

သညျဖစစUႀကးျဖစပါသည။ Aသတခရသတ႔မာ ႐ဟငဂာလမးမား မဟတဘ ျမနမာ

27  

ႏငငသား ျပညမတြငေနထငၾကသည Aစၥလာမဘာသာ ဝငမားသာျဖစပါသည။ ကားေပၚ

တြင Aျခားေသာဘာသာဝငမား ပါရေသာလညး Aသတခရသမားတြင Aျခားဘာသာ

ဝင လးဝမပါရပါ။ ဤလသတမႈသည Aစၥလာမဘာသာ ယၾကညသ မားကသာ ေရြးခယ

သတျဖတချခငးျဖစပါသည။ Aရတရားက ဖးကြယ၍ သကညႇာေလာေပါလင Aနာ

တျခား ေဆးတျခား ျဖစသြားႏငၿပး Aနာသရန ေဖာျပရျခငးျဖစသည။

ရခငႏငငေရးပါတကလညး Aထကတြင ေဖာျပခသညAတငး ဘာသာေရးက

Uးတည၍လႈ႕ေဆာခပါသည။ မး႐ႈ႕မႈ၊ လသတမႈ၊ လယကမႈမား ေလလာမညဆလငလညး

ေတာငကတ လသတမႈကသ႔ AစၥလာမဘာသာဝငမားAေပၚသာ ေရြးခယ၍ကးလြနခပါ

သည။ ကယဝနေဆာငAမးသမးမား ကေလးသငယမားပါ သတျဖတခရသညAျပင၊

မး႐ႈ႕ရာတြငလညး ပတမေနေသာသမား၊ မးေဘးလြတရာသ႔ ထြကမေျပးႏငရန ပစခတ

ျခငး၊ တတ၊ ဓါး၊ လ၊ဝါးခၽြနမားျဖငပတဆ႔တကခကခေၾကာငးက ဗAေA၊ AာရေAဖေA၊

ဒဗဘ ႐ပျမငသၾကားသတငးမားAရလညးေကာငး၊ ကယေတြ႕ႀကခသမား၏ ေျပာျပ

ခကမားAရလညးေကာငး သရရပါသည။

သမၼတႀကး ေျပာေသာ ႐ဟငဂာ

သမၼတႀကးက ကလသမဂၢဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကးႏင ေတြ႕ဆစUက

ေျပာဆသည စကားရပတြင တငးရငးသားမဟတဘ ခးဝငလာလာေသာ ႐ဟငဂာမားက

လကခရန မညသ႔မမျဖစႏငေၾကာငး၊ ခးဝငလာေသာ ႐ဟငဂာမားႏငပတသကၿပး

ေနာကဆးေျဖရငးသညနညးလမးမာ ခးဝငလာေသာ ႐ဟငဂာမားက UNHCR သ႔

Aပႏၿပး ဒကၡသညစခနးAျဖစ ထားရရနျဖစေၾကာငး၊ UNHCR က ေကၽြးေမြးေစာင

28  

ေရာကရန ျဖစေၾကာငး၊ တတယႏငငက လကခမညဆလင ပ႔ေပးမညျဖစေၾကာငးကသာ

သမၼတႀကး က ေျပာဆချခငးျဖစပါသည။

ခးဝငလာေသာ ႐ဟငဂာ ဟတမဟတ သသယျဖစပြားသ၏ လကေမာငးလက

ဖက ၾကည႐ျဖင ႏငငသားလား၊ ႏငငျခားသားလား သဘာဝနညးAရ ခြျခားသျမငႏငပါ

သည။ လြနခေသာႏစ(၅ဝ)ကစ၍ ေကာကေရာဂါကာကြယေဆးမား ထးခၾကရာ

ျမနမာျပညသမားAား ဘယဘကတြင ထးေပးၿပး ထစUက (Aေရ႕ ပါကစၥတန) ယခ

ဘဂၤလားေဒရျပညသမားAား ယာဖကလကတြင ထးေပးသညက သကႀကးပငးမား

သရၾကပါသည။

လဝကျပညေထာငစဝနႀကးႏင သမၼတႀကးတ႔က ခးဝငလာသမရဟ ေျပာဆေန

ေသာလညး ရခငလမးမားႏင ႐ဟငဂာလမးမားAား Aမနတကယ ေကာကေဆးထး

ျခငးက စစစခပါလင ခးဝငလာေသာ ႐ဟငဂာမားက ေသခာဖမးဆးမမညျဖစပါသည။

AထကပါAတငး စစစAေကာငAထညေဖာမညဆပါက ယန ေထာငေၾကာငမသကသ႔

မြတစလင ႐ဟငဂာမားက မမဘ ဗဒၶဘာသာဝင Aေနာကသားရခင (ခ) ဘဂၤလရခင

မားကသာ မမညျဖစပါသည။

႐ဟငဂာလမးAမညသစမဟတ

႐ဟငဂာလမးသည တငးရငးသားလမး(၁၄၄)မးတြင ရခငစစတေကာငး Aျဖစ

ပါ၀ငခၿပးေနာကပငးတြင မမတ႔လမး ႐ဟငဂာျဖစေၾကာငး ထစUက Aပခပေသာ Aစး

ရAဖြ႔မ သေဘာတလကခခၾက၍ ႐ဟငဂာဟေသာ ျပနတမး၀ငAမညႏင ရပတညလာခ

ျခငးျဖစပါသည။

႐ဟငဂာလမးမား၏ AေထာကAထား Aနညးငယ ပးတြတငျပAပပါသည။

29  

30  

႐ဟငဂာလမး မညေခၚလာျခငးႏင AသAမတျပျခငး

(က) ကာကြယေရးဝနႀကးဌာန ပညာေရးႏင စတဓါတေရးရာၫႊနၾကားေရးမး႐း ၁၉၆၁

ခႏစတြင ထတေဝခသည တပမေတာေခတေရးစာေစာင(၂)ေစာငAနက (၈-၈-၆၁)ေန႔

ထတ Aတြ-၁၂၊ Aမတ(၉)၊ စာေစာငတြင “ေပာကဆးေနသည ညAစကတစUးက

ရာေတြ႕သညပမာႏယ” ေခါငးစUျဖင ဘးသးေတာင၊ ေမာငေတာတြင ႐ဟငဂာလမး

(၉၇%)ရေၾကာငး ေဖာျပပါရၿပး။

(ခ) (၁၈-၇-၆၁)ေန႔ထတ Aတြ-၁၂၊ Aမတ-၆ စာေစာငတြင “ေမယနယမာေလ

ဘယလAေျခရပါလမ” ေခါငးစUျဖင စာေစာငမားတြင ထညသြငးထတေဝခဖးသည။

ထေဒသရ လမားစ၏ Aမညမားက ႐ဟငဂာဟ ေဖာျပထားသည စာေစာငမားျဖစသည။

(ဂ) (၂၅-၉-၅၄)ေန႔ ႏငငေတာဝနႀကးခပUးႏ၏ မန႔ခြနးတြင ဘးသးေတာင၊

ေမာငေတာနယရ ႐ဟငဂာလမးမားမာ မြတစလငမားျဖစေၾကာငး မန႔ၾကားဖးသည။

(ဃ) ဒတယဝနႀကးခပႏင ကာကြယေရးဝနႀကး Uးဘေဆြက (၃-၁၁-၅၉)ႏင (၄-၁၁-

၅၉)ေန႔ ဘးသးေတာင၊ ေမာငေတာ လထစညးေဝးပြတြင ႐ဟငဂာလမးမားသည Aျခား

တငးရငးသားမားႏင တနးတ ျမနမာႏငငAတြငး ႏစေပါငးမားစြာ Aတေနထငခေၾကာငး

ရာဇဝငAေထာကAထားမား တငျပေဟာေျပာခဖးသည။

(င) (၂ဝ-၁၁-၆ဝ)ေန႔ထတ ျမနမာAလငးသတငးစာတြင နယျခားေဒသAပခပေရး႐းမ

နယျခားAပခပေရးAရာရ ရခငတငးမငးႀကးႏင Aဖြ႕ဝငမား ေမယနယျခားခ႐ငသ႔

ေရာကရခၾကရာ ႐ဟငဂာမားက လႈကလစြာ ႀကဆၾကေၾကာငး၊ သရသတရသမားျဖစ

ေၾကာငး၊ ၿငမးခမးေရးက ျမတႏးလလားၿပး သစၥာရၾကေသာ စတဝငစားဖြယ ျပညေထာငစ

31  

၏လမးတစမးျဖစေၾကာငး ေဖာျပခသညAျပင ျမနမာAသ (ေရဒယAစAစU)မလညး

ထAေၾကာငးAရာAတငး ထတလႊငခဖးသည။

(စ) (၁၅-၁၁-၆၁)ေန႔မစ၍ ႐ဟငဂာတငးရငးသားလမးစ၏ AစAစUတစရပက

တစပတလင (၃)ႀကမႏႈနးျဖင ဒတယျမနမာAပငးAစAစUမ ႐ဟငဂာဘာသာစကားျဖင

Aသလႊငခြငရရခသည။ ထသ႔ ႐ဟငဂာဘာသာAစAစUျဖင Aသလႊငခသညကစၥက

ျပနၾကားေရးႏင AသလႊငUးစးဌာနထတ ႏစ(၃ဝ) ျမနမာAသစာAပ စာမကႏာ(၇၁)

တြင တရားဝငေဖာျပထားသညက ေတြ႕ရရသည။

(ဆ) ျမနမာAသ (၂၅)ႏစေျမာက ေငြရတသဘငစာAပAျဖစ ၁၉၇၁ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရ

လတြင ေသာတရငမဂၢဇငးက ထတေဝခရာ ထစာAပစာမကႏာ (၅၅)တြင ၁၉၄၇ ခႏစမ

စ၍ ၁၉၄၇ ခႏစမစ၍ တငးရငးသားစကားမားျဖင စတငAသလႊငခြငျပခသည ရကစြမား

ကေဖာျပရာ၌ ၁၉၄၇ ခႏစ၊ Aဓက ရမးႏင ကခငဘာသာ၊ ၁၉၄၉ ခႏစက

စေကာကရငႏင ပးကရငဘာသာ၊ ၁၉၅၉ ခႏစတြင ခငးဘာသာ၊ ၁၉၆၁ ခႏစတြင

မြနဘာသာ၊ ပA႔(စ)ဘာသာ၊ လားဟဘာသာ၊ “႐ဟငဂာဘာသာ”ႏင ကယားဘာသာတ႔

Aသလႊငခၾကေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။

(မြန၊ ပA႔(စ)၊ လားဟႏင ႐ဟငဂာဘာသာတ႔ျဖင Aသလႊငခြငက (၁၅-၅-

၆၁)ေန႔မစ၍ ခြငျပခၿပး (၁-၁ဝ-၆၅)ေန႔တြင ရပဆငးခေၾကာငးကလညး ေလလာသ

ရရသည။)

(ဇ) ၁၉၆၄ ခႏစ၊ စာေပဗမာနမထတေဝသည ျမနမာစြယစကမး Aတြ(၉) စာ(၈၉)တြင

ေမယနယျခားခ႐ငAေၾကာငး ေဖာျပထားရာ ေမယနယျခားခ႐င (ဘးသးေတာင၊

ေမာငေတာ)တြင လUးေရ (၄)သနး (၅)သနးခန႔ရရာ ၇၅%မာ ႐ဟငဂာမားျဖစၿပး ရခင၊

32  

ၿမ၊ ခမ၊ ဒငးနက စေသာ တငးရငးသားလမးစမားတ႔ ေနထငလကရေၾကာငး ေဖာျပထား

သည။ ၁၉၆၄ ႏစတြင ထတေ၀ေသာ (စြယစကမး Aတြ-၉)တြင ေမာငေတာၿမ႕

Aေၾကာငးကလညး ထညသြငးေဖာျပ ထားပါသည။)

(စ) မဂာဟစလကနကခAခနးAနားသ႔ တကေရာကခေသာ တပမေတာဒတယ

ကာကြယေရးUးစးခပ (ၾကညး) ဗလမးခပေAာငႀကး၏ မန႔ခြနးက (၈-၇-၆၁)ေန႔တြင

ျမနမာAလငးသတငးစာ စာမကႏာ- ၅ႏင ၆ တ႔တြင ထညသြငးေဖာျပခရာ “ေမယခ႐င

ဟာ Aေနာကဖကမာ ပါကစၥတနနယစပႏင နယနမတခငး ဆကစပေနပါတယ။

နယနမတျခငးဆကစပေနတAေလာက ျပညနယရ႕Aေရ႕ဖကႏင Aေနာကဖကမာ မြတ

စလငဘာသာက ယၾကညသကဝငတ လမးစမားရပါတယ။ Aေနာကဖကမာရတ လေတြ

က ပါကစၥတနဟေခၚၿပး Aေရ႕ဖကမာရတ ျမနမာျပညမာေနတလေတြက “႐ဟငဂာ”လ႔

ေခၚပါတယ။ ကၽြနေတာ နညးနညးေျပာၾကားခငတာကေတာ Aခဆ ပါကစၥတနန႔

ဆကစပေနတ ျပညနယတစနယထမာ ဒလမးတစမးထ တငးျပည (၂)ျပညခြၿပး ရေန

တာမဟတပါဘး။ တ႐တျပညႏင ဆကစပေနတနယမာလ ဒလလမးစUဆကေနတာရ

တယ။ Uပမာ ခငးျပညနယမဆရင လဆးဆတ လမးရတယ။ ျမနမာျပညဖကမာလညး

လဆးလမးေတြရတယ။ တ႐တျပညဖကမာလညး လဆးေတြရတယ။ ျမနမာဖကမာ

Aေကာလမးရသလ တ႐တျပညဖကမာလညး Aေကာလမးေတြရတယ။ Aဒလပ

ျမနမာျပညဖကမာ ရမးေတြရသလပ၊ တ႐တျပညဖကမာ တငဆတ ရမးေတြရတာပါပ။

ဒလေတြက စကားတစမးတညးရၿပး ဘာသာလညးတတယ။ ကးကြယတာခငးဆတ

Aားလးတတယ။ --- ယးဒယားနယစပမာ --- စသညျဖင ထညသြငးရငးေျပာၾကားခသည။

33  

(ထမန႔ခြနးတြင ႐ဟငဂာမားက ေဆြမးAရငးမားလ သေဘာထားၿပး ေဆာငရြက

ၾကရနလညးေကာငး၊ AပခပေရးAရာရ ဗလမးႀကးေစာျမငႏင ဗလမးႀကးရေခါငတ႔က

ဒေဒသက ႐ဟငဂာေတြရ႕ လAပရာေတြ လပၾကဖ႔ Aမန႔ေပးေၾကာငး ယခAခနကစ၍

လနညးစ ကးကြယေသာ ဘာသာဝငေတြAျဖစ ေစာငေရာကမယ၊ ကာကြယမယ ဆတာ

ယၾကညေစလေၾကာငးကပါ တရားဝင ထညသြငးေဖာျပထားသညက ေတြ႕ရရပါသည။

(ဋ) ရနကနတကသလတြင ႐ဟငဂာေကာငးသ/သားမား Aသငးဖြ႔လညး ထေထာင

ခြင ေလာကထားခရာ (၃-၁၂-၅၉)ရကစြပါ မတပတငAမတ -၁၁၂/၅၉ ျဖင "This is to

certify that Ranoon University Rohingya Student Association is one of the

Registered Associations of the University of Rangoon for the Academic year

1959 – 1960" ဟ၍ မတပတငခြင ရရခသည။

(ဌ) ၁၉၆ဝ ခႏစ ျပညေထာငစေန႔ တငးရငးသား႐းရာယUေကးမႈျပပြက ေA ာငဆနး

A ားကစားကြငး၌ ႏငငေတာက ျပလပခရာ ႐ဟငဂာ႐းရာကငပြ ေခါငးစUျဖင တခမး

တနား ကငးပခြငျပခသည။

(ဍ) ျမနမာႏငငသမငး ျဖစရပမနမား ၁၉၅၈ - ၁၉၆၂ ျမနမာႏငငေရး ကUးေကာဝငး၊

Uးျမဟနႏင Uးသနးလႈငတ႔က ျပစ၍ ျမနမာသမငး ျဖစရပမနမား စစစေရးA ဖြ႕က စစစၿပး

(၁၉၉၁)ခႏစတြင ထတေဝခရာတြငလညး ႐ဟငဂာလမးႏငပတသက၍ ရနကန

တကသလ ႐ဟငဂာA သငးမ ကယစားလယမားႏင ရခငျပညနယ ေပးသင မသင

ေဆြးေႏြးခေၾကာငး ဖတ႐ႈရပါမည။

34  

35  

36  

37  

38  

39  

40  

41  

42  

43  

44  

45  

46  

47  

48  

49  

50  

51  

52  

၁၉၄၇-ခႏစ ဗလခပေA ာငဆနးက

ဘာသာေရးက Uးတညလႈ႕ေဆာခေသာ ရခငပါတႏင ေနာကလကမားA ား A မး

သားေခါငးေဆာငႀကးဗလခပေA ာငဆနး၏ ရငးလငးျပတသားေသာ ႏဘယလဆႏင

ထကတနေသာ စတဓာတက တငျပလပါသည။ (၁၉၄၇)ခႏစ၊ ေမလတြင ကငးပခသည

(ဖ-ဆ-ပ-လ) ပဏာမ ျပငဆငမႈညလာခတြင ဒးဒတUးဘခ၏ A ဆႏငစပလUး၍

ဗလခပေA ာငဆနးက -

“---သညမာ ဆရာ၊ ကၽြနေတာတ႔က လႀကကေA ာင လပေနတာမဟတဘး။

သညလ မဟတမဟတ ကယထငရာေတြ ေလာကလပေနၾကမယဆလင ကၽြနေတာတ႔

တငးျပညဟာ မၾကာမ ပကစးၿပကြၿပး ကၽြနသားေပါက ျဖစသြားမာပ။ ကၽြနေတာတ႔

တငးျပညမာ A ေလာငးဘရားလကထကကတညးက မြတစလငေတြရတယ။ ဘရငဂ

ေတြရတယ။ A စတနးကတညးကရလာၾကတ နတကးကြယတ ေတာငတနး သားေတြ

ရတယ။ A သညေတာငတနးသားေတြဟာ A ဂၤလပလက ေA ာကတနးက တစခ႕

ခရစယာနေတြျဖစၿပး A ႐းစြေနၾကတာရတယ။ သတ႔တစေတြဟာ A ားလးႏငငသား

ေတြပ။ တငးျပညက ကၽြနတြငးက လြတေA ာင တကထတၾကတနးက ကၽြနေတာတ႔ခညး

မဟတဘး။ သတ႔တေတြ ပါၾကတယ။ ယခ ကၽြနတြငးက လြတမညမႀကေသးဘး။ သတ႔

ေတြA ေပၚမာ A ႏငကငၿပး ငါတ႔လမားစရ႕ဘာသာက ႏငငေတာဘာသာျဖစရမယလ႔

လပလကလင ကၽြနေတာတ႔ဟာ ေခြးေလာကေတာင ေသာကသးမကတA ေကာငေတြ

ျဖစ သြားၾကမာေပါဆရာ။ တငးျပညက တငးျပညေရးလ ေတြးစမးပါ။ ဘာသာေရးေတြ

ဘာေတြ ညာေတြ လပမေနစမးပါႏင။ ကၽြနေတာတ႔ဟာ တငးျပညတစခလး စညးလးၾကဖ႔

လတယ။ ---ယခA ခနမာ လခငတာက ျပညေထာငစထမာရေနၾကတ လမးA ားလး၊

53  

ဘာသာA ားလး ဘယေတာမ မၿပကြဘ ခြထြကသြားမညလေတြ ေပၚမလာေစဘ ႏငငေရး

စတဓာတ တစခတညးရေA ာင သြငးၿပးစညးလးဖ႔လတယ။ ႏငငေတာဘာသာက ဗဒၶ

ဘာသာလပခငရင ဗဒၶဘာသာႏငငေတာလ႔ ဆရာဘာသာ ဆရာ ေၾကညာ၊ ကၽြနေတာ

မပါဘး”။

ဘာသာေရးA ေနျဖင ဘာသာေရးခတးလပ၊ ႏငငေရး A ျမတထတ၊ ပဋပကၡမားက

A ရနျမငေA ာင ေသြးထးလပေဆာငေနၾကသမားက သေစၿပး ျပျပငေစလပါသည။

ျပညေထာငစႀကးတစခလး တညၿငမေA းခမးေစလပါသည။ တရားUပေဒႏငA ည

A ပခပေစလပါသည။ သ႔မသာ ယခ ပဋပကၡႀကး ခပၿငမးကာ တညၿငမေA းခမး လာမည

ဟယၾကညပါသည။

ပဒမ (၁၄၄)

ပဒမ (၁၄၄) ထတသညA ခနမစ၍ ႐ဟငဂာမား A မA ျပငသ႔ မထြကႏငပါ။

A ျခားတစဖကကလညး ပဒမ (၁၄၄)က A ကာA ကြယယၿပး ရမားႏငA တ ႐ဟငဂာမား

၏A မမားက ဝငးဝနးတကခကၾကပါသည။ မးတင႐ႈ႕ၾကပါသည။ ပဒမ (၁၄၄)သည ဘာ

သာေရးA စြနးေရာက တကခကသမားA တြက A ကာA ကြယျဖစခပါသည။ ပဒမ (၁၄၄)

ထတၿပး မး႐ႈ႕တကခကမႈ ပ၍ပင မားလာခပါသည။ ထသ႔ မး႐ႈ႕တကခကသမားက ကယ

A မကယ မး႐ႈ႕ၾကသညဟ ႏငငျခားသတငးဌာနမားသ႔ A ငတာဗးA မးမးျဖင A ထပ

ထပစြပစြၾကပါသည။ ပဒမ (၁၄၄)သည A ၾကမးဖကသမားမားA တြက လၿခစတခရသည

A ကာA ကြယျဖစခၿပး A ျခားတစဖကတြင ႀကးမားေသာ A တားA ဆးႀကး ျဖစခပါသည။

ပဒမ (၁၄၄)A စား ကယA မကယ ကာကြယခြငရခလင ဆးဆးရြားရြား မထခကႏငပါဟ

ေျပာဆမႈမား ၾကားခရပါသည။

54  

ရခငျပညနယ ပဋပကၡA စြနးေရာကမားက ယတမတနေသာ ေစာဒကမားျဖင

လႈ႕ေဆာေနေၾကာငး သေစလ၍ A ေျခA ေနမနက တငျပျခငးျဖစပါသည။ မညသမဆ

A စြကငးကငးျဖင ဘာသာသာသနာA ားလးက ေလလာသငပါသည။ ႐ဟငဂာမား ပညာ

မတတသ၊ စာမတတသ၊ A နာဂတမေနသမားက A စြနးေရာကသမားမား၏ A သးခခ

ဘဝေရာကရႏငပါသည။ ျမနမာႏငငသားတစUးတစေယာကကမ A စြနးေရာကသမား

မားက A သးမခႏငရန လA ပပါသည။

ေမာငေတာၿမ႕နယႏင ဘးသးေတာငၿမ႕နယ ဖမးဆးမႈမား

ပဒမ (၁၄၄) ထတသညA ခနမစ၍ ႐ဟငဂာလမးA မားA ျပားက A စလက

A ၿပလက ဖမးဆးထားေၾကာငး၊ ဖမးဆးေနဆျဖစေၾကာငး ၾကားသေနရပါသည။ ေတာက

ေလာက မA ပမနား A စစေဆးခေနရပါသည။ ေထာငဝငစာ မရ။ ေကၽြးတာစား ထမငးက

လညး ၾကမးျပငေပၚတြင ပေကၽြးပါသည။ ပြငလငးလ႔A ဖြ႕A စညးဆသတ႔၏ A သလညး

ေပာကၿပး A ားလးA လတA လပါ ျဖစေနၾကသည။ ေၾကာကလန႔၍ ထြကေျပးၾကသမား

ကနးေပၚျပနမတကဝ။ ကနးေပၚတြင A ၾကမးဖကသမားမား ေစာငေန၍ ကနးေပၚ တက

မရျဖစေနၾကသည။ ျမစထတြင ေလျမႇပ၍ A စလက ေသပြဝငၾကသညမားလညး ရပါ

သည။ ကယျပသမက ပတငသ ကယထျပနလာမည သဘာဝတရားလညး ရပါသည။

တညၿငမေA းခမးေရး/တရားUပေဒစးမးေရး

လထနးမားသည A ၾကမးဖကသမားမားႏင ပးေပါငး၍ A ၾကမးဖကၾကသည။

လထနးရတပဖြ႕ဝငမားသည မားေသာA ားျဖင ရခငလမးမားျဖစ၍ A ႀကးA ကယ ဘက

55  

လကမႈမားျဖစေပၚခပါသည။ A ျခားေသာ ခရစယာနဘာသာဝင၊ ဟႏၵဘာသာဝငမားႏင

A ျခားတငးရငးသား လထနးမားမရ၍ A ၾကမးဖကမႈ ႀကးထြားရျခငးျဖစပါသည။

႐ဟငဂာလမးတ႔A တြက တရားUပေဒစးမးမႈ လးဝမရသလျဖစေနပါသည။ စစတပ

ေရာကမလာရင ႐ဟငဂာလမးမား မးျပတေပာကကြယသြားႏငပါသည။ စစတပက

ေကးဇးတငမဆး ျဖစေနၾကပါသည။ စစတပက ႐ဟငဂာလမးတ႔၏ A သကသခင

ေကးဇးရငမားဟ ေျပာဆေနၾကပါသည။ A ၾကမးဖကသမားမားက စစတပကလညး

A မးမး စြပစြၿပး ႐ဟငဂာမားထမ လာဘစား၍ A ကA ညေပးသညဟပင

ေျပာဆေနၾကပါသည။ UNHCR WHP A ပါA ဝင A ျခားA ငဂA မားကလညး

စြပစြခရပါသည။

A ၾကမးဖကသမားမားသည ႐ဟငဂာမားက ေမာငးထတလၾကပါသည။ တစUး

တစေယာကမ A ရငမထားလပါ။ A ၾကမးဖကသမားမား၏ Uကဌသည သေဘာထားေၾက

ညာခက A တA လငးေၾကညာထားၿပးျဖစပါသည။ ႐ဟငဂာA ားလးက ဒကၡသညစခနး

သြငးမည။ တတယႏငငတစခခ ပ႔ပစမည။ A တတတငးခတ ခြျခားထားမညဟ ေျပာဆမႈ

မားရပါသည။ A ၾကမးဖကသမားမား ၎တ႔၏ Uကဌက A မးသားသရေကာငးဟ

ေသာငးေသာငးဖဖ A ားေပးၾကသည။ ႐ဟငဂာမားသည တရားUပေဒစးမးေရးA တြက

စစတပတစခတညးကသာ A ားကးေနၾကရပါသည။

ကယဆယေရး/ ျပနလညထေထာငေရး

႐ဟငဂာဒကၡသညစခနးမားသည ဒကၡသညA ေရA တြက မကာမေလာက လUး

ေရ A လြနမားျပားလြနးလပါသည။ ေကာက႐းခငးမား ခငး၍ A လြနဆးရြားစြာ ေနထငေန

56  

ၾကရပါသည။ စစတပမ စာနာသA ခ႕မ ႐ဟငဂာမား ကညေသာလညး A ၾကမးဖက

သမားမားက လာဘစား၍ ကညၾကသညဟ မေတာမတရား စြပစြၾကပါသည။ ႐ဟငဂာ

ဒကၡသညစခနးမားသ႔ A ကA ညေပးလသမားက ရခငျပညနယA စးရA ဖြ႕မ လၿခေရးက

တာဝနမယႏငေၾကာငး ေျပာဆၾကပါသည။ လၿခေရး တရားUပေဒစးမးေရး ယေန႔တင

ေA ာငA ေျခA ေနမထးျခားေသးေၾကာငး သရရပါသည။

ရခငလမးဒကၡသညမား ထားရရာေနရာႏင ႐ဟငဂာလမးထားရရာေနရာမားက

ၾကညျခငးျဖင ခြျခားမႈ ဘယေလာကA တငးA တာမာ ရသညက A လြယတက

သရႏငပါသည။ A ခ႕ ႐ဟငဂာဒကၡသညမားသည နးစပရာ A မးေဆြမးA မမားတြင

ခလႈေနၾကရပါသည။ A ကA ညေပးသမားလညး မေရာကႏငေA ာင ဟန႔တားေႏာင

ယကမႈမားရသည။ စစတပA ကA ညျဖင စားစရာနညးနညးပါးပါး ဝယယ၍ရပါသည။

ဆနျပတေတာင မနညးစားေသာကၿပး A သကရင ေနထငႏငရန ႀကးစားၾကရပါသည။

ပဒမ (၁၄၄)ထတျပနသညA ခန ေနာကပငးမာ ဒကၡသညစခနးမာ

ေနထငသမားႏင A ျခားေသာၿမ႕ရြာမားတြင ေနထငေသာ ႐ဟငဂာလမးမားသည

A မA ျပင မထြကရၾကပါ။ A မမး႐ႈ႕ မခရသမားလညး A ျပငမထြကရၾကပါသျဖင

A မတြငး ဒကၡသညဘဝျဖင ေနထငၾကရပါသည။ A ကယ၍ A ျပငထြကလငလညး

စြပစြခကမးစႏင ဖမးဆးခေနရပါသည။

ျပညသ႔စစဖြ႕ရန ေတာငးဆ

လမားစက ျပညသ႔စစဖြ႕၍ လကနကတပဆငေပးရန ေတာငးဆေနပါသည။

ႏစဘကစလးA တြက မမတတျဖစသငပါသည။ ျပညသ႔စစဖြ႕၍ လကနကတပဆငေပး

57  

ပါက လမးတးသတျဖတမႈမားျဖစေပၚလာႏငပါသည။ စစတပကသာ တး၍ခထားေပးသင

ပါသည။ ရခငျပညနယ A ာဏာပငA ဖြ႕A စညး A ဆငဆငတြင ျပညမမ သငေတာေသာ

တငးရငးလမးမား ပါဝငပါက ပေကာငးပါမည။ ရခငလမးတစမးတညးက ခန႔ထားရန

မသငပါ။ မကကနးမးခစမားသည ေသသညA ထ A စြနးေရာက A စြလနးမားက ၿမၿမ

ဆြကငထားေလရၾကပါသည။ ႏငငတကာ ခ႐းမား A ျပစေပးခရသမား A ားလးနးနး၊

႐းတငခရဆ ပဂၢလA ားလး ေခါငးမာၾကေၾကာငးေတြ႕ရပါသည။ မညသညA ခါမ

၎တ႔၏A ၾကမးဖက၀ါဒက မစြန႔လြတၾကပါ။ ရခငေဒသတြင A စြမားခၽြတရန စနစတက

သငတနးမားေပးရပါမည။ ကြျပားေသာ ဘာသာA ယ၀ါဒရသမားA ၾကား ၿငမးခမးစြာ

A တတကြေနထငႏငရနA တြက A ပခပသA ာဏာပင A ဆငဆငတြင ကြျပားေသာ

ဘာသာA ယ၀ါဒရသမားျဖင ဖြ႕စညးပါ၀ငရန လA ပပါသည။ A ာဏာပငမားA ျဖစ

ခန႔ထားၿပး ႐ဟငဂာမားက ဖႏပခပခယမညဆလင ၿငမးခမးစြာA တ ယUတြ

ေနထငႏငရန ျဖစႏငမညမဟတပါ။ ခြျခားဆကဆမႈA ားလးက ရာဇ၀တမႈ A ျဖစျပ႒ာနး

လက ျပတျပတသားသားA ေရးယA ျပစေပးရန လA ပပါသည။

ရခငေဒသတြင A ၾကမးဖကကးလြနသ လနညးစမားက တဘကသတA ေရးယ

A ျပစေပးခေနရပါသည။ ျပစမႈကးလြနသA မားစက A ျပစေပးမခရဘ A ၾကမးဖကမႈမား

က ဆကလကကးလြနေနၾကပါသည။ ျပစမႈကးလြနသA ား လးလမးမေရြး A ေရးယမ

သာလင ၿငမးခမးစြာ A တယUတြေနထငႏငရန A ခြငA လငးေကာငးမား ရလာမညဟ

ယၾကညပါသည။

ေမာငေတာၿမ႕၌ A ၾကမးဖမးဖကသမားက A ေရးယသလ စစေတြ၊ ေကာကျဖ

ရေသေတာင၊ ရမးၿဗ၊ မငးျပား၊ ေပါကေတာ၊ ေျမပ၊ ေကာကေတာႏင ၿမ႕ေဟာငး

58  

(ေျမာကUး)ၿမ႕တ႔တြင လယကမး႐ႈ႕A ၾကမးဖကကးလြနသမား ေဖာထတ A ေရးယ

A ျပစေပးသငပါေၾကာငး တငျပA ပပါသည။ စစတပက ဆကလကခထားပါ။ ရစခနးမား

တးခ ႕ေပးပါ။ လနညးစA ခြငA ေရးကာကြယသည Uပေဒျပ႒ာနးပါ။ လမးဘာ သာမေရြး

UပေဒႏငA ညမမတတ ဆကဆရနလA ပပါသည။ ႏငငသားမားA ၾကားလ႔ကင ၀တစ

ႏႈနးမား ကဆငးလာသည A ေရးႏငပတသတ၍ျပညပႏငငမားမ ေ၀ဖနေထာက ျပမႈမား

ေပၚထြကလာခပါသည။

59  

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ

ႏငငေတာသဃမဟာနာယကA ဖြ႔ထမ

ဘာသာေပါငးစA ဖြ႔ေခါငးေဆာငမား ၾသ၀ါဒခယပြA ခမးA နားတြင

ႏငငေတာသဃမဟာနာယကA ဖြ႔ Uကဌ

A ဘဓဇမဟာ႐ဌဂ႐၊ A ဘဓဇA ဂၢမဟာသဒၶမၼေဇာတက

ေဒါကတာဘဒၵႏကမာရာဘ၀သ ဗနးေမာဆရာေတာဘရားႀကး၏

သာရဏယ ၾသ၀ါဒကထာ

၁၃၇၄ခႏစ၊ နယနလျပညေကာ ၈ရက (၂၀၁၂-ခႏစ၊ ဇြနလ ၁၂ရက၊ A ဂၤါေန႔)

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာA တြငး မတငးေနထငၾကေသာ ရဟနးရငလ

ျပညသျပညသားA ေပါငးတ႔ ……

ယေန႔A ခနA ခါသည ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာA တြငး မတငး

ေနထငၾကကနေသာ ရဟနးရငလျပညသA ေပါငးတ႔A ေနျဖင မမတ႔ေမာမနးခၾကသည

ႏငငေရး၊ စးပြားေရး၊ လမႈေရးစတ ေလာကA ေရးA ရာကစၥမားတြင A ေျခA ေနေကာငး

မားသ႔ ဖနတးေနခန၊ ႏငငေတာဖြ႕ၿဖးတးတကလာသညႏငA မ မမတ႔သက၀င

ယၾကညရာ ဘာသာA သးသးတးတကထြနးကားျပန႔ပြားေA ာငေဆာငရြကႏငမညA ေရး

ေမာမနးလက တကၾကြရႊငလနး၀မးေျမာကေနၾကသညA ခနကာလျဖစေပသည။

60  

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာတြင လUးေရ သနး-၆၀ေကာခန႔ရရာ၊

လUးေရ၏ ၈၉.၃၈ရာခငႏႈနးသည ဗဒၶဘာသာက သက၀ငယၾကညၾကၿပး၊ ကနခရစယာန

ဘာသာ၊ A စၥလာမဘာသာ၊ ဟႏၵဘာသာႏင နတကးကြယသႏငA ျခားဟ၍ ဘာသာ

တရားမးစ၊ A ယ၀ါဒမးစရရာတြင ျမနမာႏငငA တြငး လမးမေရြး လမားစ လနညးစ

ခြျခားျခငးမရ။ မမတ႔ယၾကညရာဘာသာက လြတလပစြာ ကးကြယခြငရၾကေပသည။

ဗဒၶဘာသာ၀ငမားA တြက သတန၊ ၀နညး၊ A ဘဓမၼာတရားမားရသကသ႔ ခရစယာန၊

A စၥလာမ၊ ဟႏၵဘာသာမား၌လညး သကဆငရာကမးဂနမားA ခငA မာရၾကေပသည။

ထကနးဂနမားသည မမတ႔ကးကြယရာ ဘရားရငက A သးသး၏ A ဆးA မA ျဖစ

ခယၾကလက A ခငA မာရၾကေပသည။ ထကနးဂနမားသည မမတ႔ကးကြယရာ

ဘရားရငA သးသး၏ A ဆးA မA ျဖစ ခယၾကလက လသားတ႔၏ ယUေကးမႈက

ရငကကေစေသာပစၥပၸနတမလြန ႏစတနေကာငးကးက A သးသးေဆာငရြကႏငၾကေပ

သည။ မတကြျပားေသာ ဘာသာေရးယၾကညသမားျဖစေသာလညး လမႈေရး၊ လ႔ယU

ေကးမႈကစၥရပမားတြင တစUး၏A ယA ဆက တစUးက ေလးစားျခငး၊ A ေႏာငA ယက

မျပဘ ေမတာ၊ ဂ႐ဏာ၊ မဒတာ Uေပကၡာပြားမားျခငး၊ လကတြေဆာငရြကၾကျခငးျဖင

လြတလပစြာကးကြယယၾကညခြင၏ A ႏစသာရက ျဖစေပၚေစပါသည။

ဟမ၀ႏာေတာငမငးႀကးက ပတ၀ကသြယျဖာစးဆငးၾကသည ျမစငယငါးရာတ႔

သည ဂဂၤါ၊ ယမနာ၊ A စရ၀တ၊ သရဗ၊ မဟဆသည ျမစႀကးငါးသြယသ႔ A သးသးစး၀ငၾက

လက ဘဂၤလားပငလယတြင ေပါငးဆကာ မဟာသမဒၵရာA တြငးသ႔ စး၀ငၾကေပသည။

ထနညးတျမနမာႏငငတြငလညး ေမခ၊ မလခ၊ ခငးတြင (သလာ၀တ)၊ ဒ႒၀တ၊

ေပါငးေလာငးစသည ျမစငယမားစေပါငးစးဆငးၾကရာမ Eရာ၀တျမစ၊ သလြငျမစဟ၍

61  

ျဖစေပၚလာၿပးမတမပငလယA တြငး စး၀ငၾကေပသည။ ျပညေထာငစသမၼတ ျမနမာႏငင

ေတာA တြငးမတငးေနထငၾကကနေသာ လမးA သးသး၊ ဘာသာ၀ငA သးသးတ႔သည

လညး မမတ႔ေမြးဖြားရာေဒသ ေရၾကညရာျမကႏရာေျပာငးေရႊ႕ေနထငရာေဒသ၊ မ႐းဖလာ

ယUေကးမႈ၊ ဓေလထးစA ဖဖ မတကြျပားေနရာမ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယ ၁၄ခ၊

ဘာသာႀကး ၄-ဘာသာစစညးမႈ စညေသာA ခါ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာဟ၍

တစခတညးေသာ A မႏငငေတာႀကးျဖစခရေပသည။

မေတာတဆျဖစေပၚလာေသာ ပဋပကၡA မႈက တနျပနလကစားေခလသည

သေဘာျဖငမေျဖရငးဘ A ေၾကာငးA ကး A ဆးA ေကာငးပညာUာဏျဖင ေ၀ဖနကာ

ေမတာျဖငေျဖရငးသြားမညဆပါက A ားလးၿငမးခမးေျပလညၿပးသခခမးသာ တရားမား

ရရၾကမညျဖစပါသည။

ဗဒၶဘရားရငသည ၿငမးခမးေရးပနးတငက လမးညႊနေတာမခပါသည။

သာဓကတစရပမာ ကပလ၀တျပညသားမားႏင ေကာလယျပညသားတ႔သည လယေရ

သြငးမညေရာဟဏျမစေရကA ေၾကာငးျပ၍ ခကရနျဖစၾကေပရာတစUး တစေယာကစမ

စတငျဖစေပၚခေသာ ခကရနျဖစပြားမႈသည တျဖညးျဖညးလA ပစမား မားျပားလာၿပး

A ပခပသမားမတဆင ႏစျပညေထာငမငးမားA ထ သတငးေပါကၾကားသြားခကာ

ကပလ၀တျပညႏင ေကာလယျပညႏစျပညေထာငမငးမားစစဆငဖ႔A ထ A ေျခA ေန

တငးမာလာခေပသည။

ထA ခနတြင ဗဒၶဘရားရင ၾကြေရာကေတာမလာၿပးလင တနဖးA နညးငယ

သာရသည ေရကA ေၾကာငးျပ၍ တနဖးA နဂၣထကတနေသာ လသားမား၏

A သကကမဖကဆး မသတျဖတထကေၾကာငး၊ ခကရနျဖစပြားျခငးေၾကာင A ကးထး

62  

တစစတစရာ မရႏငေၾကာငးက ဇတေတာမားႏင သာဓကေဆာင၍ ေဟာၾကားဆး

မေတာမခေပသည။

ငါးရာငါးဆယဇာတ၀တလာ ဖႏၵနဇာတေတာတြင ၀က၀တစေကာငသည ႀက႕ပင

တစပငေA ာက၌ A ပေပာေနစU ႀက႕ကငးေျခာကကးကၿပး ၀က၀၏ေနာကေကာကနး

က ထမနခရာ ၀က၀က ႀက႕ပငေစာငနတ၏လကခကဟ ထငမတလက ရနၿငးထားခေပ

သည။ ၀က၀သည ႀက႕ပငေစာငနတA ေပၚထားရသည ရနၿငးျဖင ရထားလပမည

လကသမားမားႏင ေတြ႕ဆခက ရထားလပရန သစသားA တြက ႀက႕ပငသားသည A ခင

ခဆး၊ A ေကာငးဆးျဖစေၾကာငး A ႀကျပေျပာဆကာ ထြကခြာသြားခေပသည။ ႀက႕ပင

ေစာငနတကလညး တစဖနျပန၍ ၀က၀A ကးယတေစရန ရထားလပရာတြင ရထား

A ကြပက သျပားA စား ၀က၀ေရျဖင ရစပတလင ပမခငခေၾကာငး၊ လကသမားမားA ား

A ႀကျပေျပာဆျပနပါသည။

လကသမားမားက ၀က၀ကသတၿပး ႀက႕ပငကခတလကာ ရထားျပလပခသျဖင

၀က၀ႏငႀက႕ပငေစာငနတတ႔သည ရနၿငးထားၾကျခငးေၾကာင ၀က၀လညး ေသေကရၿပး

ႀက႕ပငသညလညး ခတလခရ၍ ႀက႕ပငေစာငနတဘေပာကခရေပသည။

တစဖန ဗဒၶဘရားရငက A ားႀကးတငးသည A ားနညးသက A ႏငမယသငပက

လဋကကဇာတေတာက သာဓကေဆာင၍ ေဟာၾကားဆးမေတာမခေပသည။

လဋကကဇာတေတာမာ A ားႀကးေသာ ဆင႐ငးႀကးတစေကာငသည ေတာငးပန

ေနသညၾကားမ မၫာမတာရကစကစြာျဖင ႏစတငကငယမေလး၏ သားငယေလးမားက

ေျခေထာကျဖင နငးေျခသတျဖတၿပး ကငငယေရျဖင ေမာပါသြား ေA ာငရကစကခ

ေပသည။

63  

ႏစတငကငယမေလးသည ကး၊ ယငမမ႐ငး၊ ဖားတ႔ႏင မတေဆြဖြ႔ A ကA ည

ေတာငးခၿပး လကစားေခရန စစUခပါသည။ ကနUးဆး ကးငကက ဆငရငးႀကး၏

မကလးA စက ႏႈတသးျဖင ႐တတရက ထးေဖာကပစလကပါသည။ ထ႔ေနာက ယငမမ

႐ငးက ဆင႐ငးႀကး၏ ဒဏရာရထားသည မကလးမားထသ႔ ပးေလာကလမးမား

ထညေပးလကေပသည။

ဆငကနးႀကးဘ၀ေရာကသြားရသည ဆင႐ငးႀကးသည ေရငတလာသျဖင စမးတ

၀ါး၀ါးျဖင ေရရာထြကလာခရာ ဖားကေတာငထပေပၚမ A သျပလကပါသည။

ဆငကနးႀကးသည ဖားသၾကားရာသ႔ ေရရသညA ထငျဖင ေတာငထပေပၚသ႔ တကလာ

သညA ခနတြင ဖားကေတာငကမးပါးဘကသ႔ဆငးၿပး ကမးပါးျပတရသညဘကမ A သ

ထပေပးလကေပသည။ ဆငကနးႀကးသည ဖားသရရာသ႔ စမးတ၀ါး၀ါးျဖင ဆကေလာက

သြားရာ ကမးပါးျပတမ ေလာက၍ မ႐ႈမလေသဆးသြားရေပသည။

A ားႀကးသညက မာနတကၿပး A ႏငယခသည ဆင႐ငးႀကးသည A ငA ားေသး

ငယသည ႏစတငကငယမေလး၏ A စA မေၾကာင ေသေကပကစးရသည သာဓကျဖစ

ေပသည။

ဗဒၶဘရားရင၏ ေဒသနာေတာမားက ေကာကခကခၾကညလင တနဖးနညးပါး

ေသာ ေရေၾကာင ပဋပကၡျပနာမား ျဖစပြားရပ၊ ရနၿငးထားခသညA တြက ၀က၀

ေသဆးၿပး ႀက႕ပငေစာငနတ၏ သစပငဘဗမာနပကစးရပ၊ A ားႀကးသညက A ေၾကာငး

ျပကာ A ႏငကငခသျဖင ဆငရငးႀကး ေသေကပကစးရပတ႔က နမနာယသင ထကေပ

သည။ ျမနမာႏငင၏ ေရေျမတြင ေမြးဖြားၿပး ျမနမာႏငငေရေျမတြင ႀကးပြားကာ ျမနမာႏငင

၏ ေျမမာပင ဘ၀နဂးA ဆးသတၾကမည ျပညသျပညသားဘာသာ၀င ရဟနးရငလA မား

64  

တ႔သည မမတ႔၏ စတႏလးတြင ေလာငၿမငေနၾကသည ေလာဘမး၊ ေဒါသမး၊

ေမာဟမးတ႔က ဗဒၶဘရားရငေဟာၾကားေတာမသည ၿငမးခမးေရးA သတရား ေမတာ

ေရစငျဖင A တတကြ သြနးေလာငးၾကလက တစUးကတစUးA ေပၚ ေမတာ က႐ဏာ မဒ

တာ Uေပကၡာ ျဗဟၼစရတရားမား ပြားမားႏငၾကပါေစေၾကာငး ဆႏၵေလာငးလက သာရဏ

ၾသ၀ါဒတရား ခးျမငလကပါသတညး။

ႏငငတကာတြင ျဖစပြားေသာဆပမႈမား

လစဗးယား၊ တနးရား၊ ယမင၊ ပါကစၥတန၊ A ႏၵယႏင ဘဂၤလားေဒရႏငငမား

တြငလညးရခငေဒသကသ႔ လမးေရးဘာသာေရးA ေရးA ခငး ေပၚေပါကေသာလညး

သကဆငရာႏငငမား၏လၿခေရးတပဖြ႕၀ငမား ေန႔ခငးညခငးျပစမႈကးလြန သမားက

ဖမးဆးမႈမားျပလပၾကၿပး တရားရးမားသ႕ A ေရာကပ႕ၾကသညA ျပင သကဆငရာ

ႏငငမား၏ လၿခေရးတပဖြ႕၀ငမားက ေဒသတညၿငမေရးA တြက တာ၀နယထားၾကၿပး

ျဖစ၍ေနာကထပဆပA ၾကမးဖကမားေပၚေပါကျခငးလး၀မေတြ႕ရပါ။ ဘကမလကေသာ

လၿခေရးတပဖြ႕၀ငမားႏင ႏငငေခါငးေဆာငႀကးမား၏ ၾသ၀ါဒခယလက ၿငမးခမး

တညၿငမေရး ေဆာင႐ြကေနၾကသညကလညး ၾကားသေနရပါသည။

ရခငေဒသမတည မၿငမျဖစေနသညမာ (၄) လေကာၿပျဖစေသာလညး ယေန႕တင

ေA ာင ဆပA ၾကမးဖကမႈဆကလကျဖစပြားေနပါသျဖင A ထးပင၀မးနညးရပါသည။

ျမနမာႏငငတြငလညးလၿခေရးA ငA ားA လA ေလာကရပါလက ႏငငေတာလၿခေရး

ပကျပားေA ာငဆပ A ၾကမးဖကသမားဆကလက A ၾကမးဖကခြငျပထားသကသ႕

65  

ျဖစေနသညဟ ယဆရမလျဖစေနပါသည။ ဘာသာလမးမခြျခားဘ A ၾကမးဖကသမား

A ားတရားUပေဒ ႏငA ညA ေရးယသငပါေၾကာငးတငျပလပါသည။

A ေနာကသားရခင (ေခၚ) ဘဂၤလရခင၊ မရမာႀကး၊ ၿမ႕၊ ဒငးနကႏင ခမတ႕မာ

ရဟငဂာမား ေျပာဆေသာ စကားA တငးပင ေျပာဆၾကသမားျဖစရာ ဘဂၤလစကားဟ

စြပစြျခငးမျပဘ ရခငျပညနယႏင စစတေကာငးA ေရ႕ဖကကမးတစ၀က သးျခားေျပာဆ

ေသာ ဘာသာစကားတစမးသားျဖစ၍ A ထကက တငျပခေသာ ေရးရခငႀကးမား၏

စကား၊ “ေ၀သာလေခတစကား” ေျပာဆတတသမားဟ သးသပကာ ညA စကေမာငႏမ

A ရငးA ျခာကသ႕ ျပနလည ရငၾကားေစေရးက A ႀကျပတငျပA ပပါသည။

ရခငေဒသ၌ မတညမၿငမျဖစေနသည A ခနတြင ရဟငဂာလမးမား၏ ဂဏသကၡာ

က လြနစြာနစနာေစၿပး ရဟငဂာလမးမားႏင ဘဂၤါလလမးမား လမးတ သကသ႕ ရဟင

ဂာလမးမား၏ ႏငငသားျဖစမႈကပင ထခကနစနာေစပါသည။ ထ႕ေၾကာင ရဟငဂာ

လမးမားA ေနျဖင သမငးA ေထာကA ထားျဖင တငျပေျဖရငးေပးရန လA ပလာ၍

ေျဖရငးေပးရေတာမည ျဖစပါသည။

ရားဘရဒခနက ၁၆ ရာစတြင ေရးထားေသာ “ဟာနဖာႏင ခငယာ ပရ” စာA ပ

တြငေမာငေတာၿမ႕ လေဘာစားေကးရြာသ႕ ေA ဒ-၆၈၈ ခႏစ မဟာမတဟာႏဖ

ေနာကလကရေဘာမားႏင ေရာကရခသည။ ထA ခနတြင ခငယာပရ ဘရငမသညေမယ

ေတာငတနးတစေလာက မငးမA ပစးေနခသည။ ဘရငမ ခငယာပရႏငတကြ ဘရငမ၏

A ေျခြA ရမားA ားလး တကခကသမးယၿပး ေA းခမးစြာ A တတကြ ပးေပါငး ေနထငလာ

ခေၾကာငး ယေန႕A ထေဖာျပပါ “ေမယေတာငတနး” တြင ”ဟနဖာေတာငက“ ႏင “ခင

ယာပရေတာငက” ဟ၍ A ထငA ရား ေတြ႕ျမငႏငသည။

66  

၁၉၉၇-ခႏစ မတလ စာမခြငျပခကA မတ ၃၄/၉၇(၃) “သာသနာေရာင၀ါထြနးေစ

ဖ႕“ က ဒတယဗလမးႀကး၀ငးေမာင UးစးA ရာရ (ပထမတနး) ျပနလညေနရာခထားေရး၊

ညႊနၾကားေရးမးရး၊ ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနမ ထတေ၀ေသာ စာA ပ၊ စာမကႏာ (၆၅)

တြင ေA ဒ ၇၀၀ ႏင၁၅၀၀ A ၾကားတြင A ေနာကတငးမ A ာရဗကနသည၊ ပါရနကန

သညႏင ေရာမကနသညတ႕သည မမပငရငးတငးျပညမားမ ရြကသေဘၤာမားျဖင ျမနမာ

ႏငင ပငလယကမးရးတနးကလညးေကာငး၊ ယငးကေကာလြနကာ A ေရ႕ဘက တရတ

ျပညသကမးေျခသ႕ လညးေကာငး ကးသနးေရာငး၀ယေရးA တြက ေရာကရခသည။

ရမးၿဗကၽြနးA ႏး ပကစးသြားေသာ A ာရဗသေဘၤာရ မြတစလငတ႕သည ထA ခါကပင

ရမးၿဗကၽြနးတြင A ေျခခေနထငေၾကာငးေတြ႕ရရေပသည။ ရခငဘရင မဟာတငးစၿႏၵ

လကထက ေA ဒ ၇၈၈-၈၁၀ တြင ရမးၿဗကၽြနးA နး သေဘၤာမားစြာ ပကစးခေၾကာငး A စၥ

လာမ ဘာသာ၀င သေဘၤာသားမားA ား ရခငျပညမသ႕ပ႕ကာ ေကးရြာမားတြင A တည

တက ေနရာခထားေပးခေၾကာငး ေတြ႕ရ၏ဟ ေဖာျပပါရသည။

ေA ဒ ၁၄၃၀ ခႏစတြင ဗလခပ၀လခနႏင ပါလာေသာ ေနာကလကဗလပါမားႏင

ဗလခပစနဒခနႏင A တပါလာေသာ ေနာကလကဗလပါမား ရခငေျမသ႕ ေရာကရၿပး

ရခငဘရင နရမတလ(ခ) မငးေစာမြန (၁၄၀၄-၁၄၃၄) A ားနနးတင၍ ေျမာကUးၿမ႕တစ

၀က A ေျခခေနထငခသည။ ေျမာကUးၿမ႕ ရေရးေဟာငးA ေမြA ႏစ စႏၵခနဗလမာထင

ရားေသာ A မတA သား လကၡဏာလညးျဖစပါသည။ A ာရကနတြင ဗဒၶဘာသာက A စU

တစက လကခယၾကညကးကြယေနသA နကမ A ခ႕မာ A စၥလာမဘာသာသ႕ ကး

ေျပာငးကးကြယ ယၾကညလာသမားရေၾကာငးကလညး ဓည၀တဆရာေတာ UးUာဏက

ရခငရာဇ၀ငဒတယA တြ စာမကႏာ (၁၆၀/၁၆၃)တြင မငးဘာႀကးလကထက ပါရနA င

67  

ပါယာ ဖတတာကာဒ Uးေဆာငေသာ သA မတ (၃)Uး ဘရငထေရာကလာေၾကာငး၊

A ႏၵယမ A စၵလာမတရားေဟာသာသနာျပဆရာမားပါလာၾကၿပး ရခငျပညသတ႕A ား

A စၥလာမတရားေတာက ေဟာေျပာသငၾကားျပသရာ ရခငA မးသားA ခ႕ ယၾကညလာ

ၾကၿပး A စၥလာမဘာသာသ႕ ကးေျပာငးကးကြယၾကသညဟ ေဖာျပထားပါသည။ ဗဒၶဘာ

သာ၀ငမားသည A စၥလာမဘာသာသ႕ ကးေျပာငးခေၾကာငး ၿမ႕ေဟာငးၿမ႕သား ပ႑တ

Uးသာထြနး ေရးသားေသာ ရခငမဟာရာဇ၀ငစာA ပတြင ထငထငရားရား ေရးသားထား

ေၾကာငး သရရပါသည။ ရခငA မးသား ေခါငးေဆာငႀကး ႏငငေတာေကာငစ၀ငေဟာငး

သတငးစာဆရာ Uးလထြနးျဖက ေရးသားထားေသာ “ေA ာငပနးႀကးေငြ စကားရညလပြ“

စာA ပတြင ဗဒၶဘာသာ၀ငA ခ႕ A စၥလာမဘာသာသ႕ ကးေျပာငးခေၾကာငး ေထာကခ

ေရးသားထားပါသည။

ရနကနတကသလပညာေရးမဟာဌာနကထက UးၾကညဘေA (ရာဇ၀ငဂဏထး)

ဘA းဒး ဘA ယလေရး ျမနမာရာဇ၀င သA ပဖြယရာ A ျဖာျဖာ စာA ပစာမကႏာ (၁၂၂)

တြင (၃)ရာစေလာကကစၿပး ဟႏၵဘာသာရခငျပညသ႕ ေရာကလာသည။ ၁၅ ရာစတြင

မကား A စၥလာမဘာသာေရာကလာၿပး မားစြာေသာ ရခငတ႕သည မြတစလငဘာသာ၀င

မား ျဖစလာၾကသည။ ထA ခနမစ၍ ရခငမငးမားသည ဗဒၶဘာသာကးကြယၾကေသာ

လညး သတ႕၏ ဘြ႕မားမာမကား မြတစလငဘြ႕မားျဖစသည။ Uပမာ “ဘေစာျဖ“ မငးက

“ကလမားရား” ဟ၍ လညးေကာငး၊ “မငးခေမာငး” က “ဟစနရား” ဟ၍ လညးေကာငး

မြတစလငဘြ႕မားျဖင ေခၚဆၾကသည။

68  

၁၉၆၂ခ၊ Eၿပလ (၃၀)ရကထတ၊ ျမနမာဆရယလစလမးစUပါတ ပါတစညးရးေရး

ဗဟေကာမတဌာနခပမ ထတေ၀ေသာ “A ေျချပျမနမာႏငငေရးသမငး“ စာမကႏာ(၃၈၇)

“မငးေစာမြန“ ေနာကထကခေသာ မငးဆကမားမာ ေA ာကပါA တငးျဖစသည။

၁။ မငးခရး (နရမတလကဆကခသ (ေA ဒ ၁၄၃၄-၁၄၅၉) (A လခန)။

၂။ ဘေစာျဖ (ေA ဒ ၁၄၅၈-၁၄၈၂) (ကလမားရား)။

၃။ မငးေဒါလာ (ေA ဒ ၁၄၂၈-၁၄၉၄) (မဟာမကရား)။

၄။ ဘေစာမငးည (ေA ဒ ၁၄၉၂-၁၄၉၄) (မဟာမကရား)။

၅။ မငးရနေA ာင (ေA ဒ ၁၄၉၄) (ႏရရား)။

၆။ စလကၤသ (ေA ဒ ၁၄၉၄ - ၁၅၀၀) (ရတA ဗၺဒလာရား)။

၇။ မငးရာဇာ (ေA ဒ ၁၅၀-၂၃) A လသာ (ဒလငယပရား)။

၈။ မငးေစာA (ေA ဒ ၁၅၂၅) ဇလသာ (ဂလာလရား)။

၉။ သဇာတ (ေA ဒ ၁၅၂၅-၃၁၀) A လသာ (A လရား)။

A ထကပါ မငးတ႕သည ယငးတ႕ႏင ယUတြေဖာျပထားသညA တငး မစလင ဘြ႕

မညမားက ခယထားေသာလညး စငစစဗဒၶဘာသာ၀င ရခငမငးမားသာျဖစၾကသည။

မမတ႕ပငနကA တြငး A ထးသျဖင A စၥလာမဘာသာ၀ငမားက သမးသြငးစညးရးထားႏင

ေစရန မဂEကရာဇႏင တနးတရညတ ဘြ႕မညခယထားႏငေၾကာငးက ျပသရနျဖစေပ

သညဟ ေဖာျပပါရပါသည။

69  

လသားမးႏြယ

လသားမးႏြယA ခ႕သည မလက သမငးစUA ရ ၎တ႕ ေခၚေ၀ၚခၾကသည လမး

A မညမ ၎တ႕ၾကကႏစသကရာ လမးA မညက ေျပာငးလမညေခၚလာခၾကေၾကာငး

A ထငA ရားေတြ႕ျမငႏငပါ။ ယငးကသ႕ မမတ႕လမးA မည မမတ႕ႀကကႏစသကရာ

ေျပာငးလမညေခၚသတမတလာခၾကျခငးက A ျခားလတစစ လမးတစမးက ကန႕ကြက

ခြင ရမညမဟတေခ။ လတငးလတငး ကယၾကမၼာကယဖနတးႏငေသာ လသားတ႕၏ေမြး

ရာပါ A ခြငA ေရးလညး ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငတြင ယခငက “လ၀“ လမးမ “၀“ လမး၊ “ကရငန“ မ “ကယား“ လမး၊

“တလငး“ လမးမ “မြန“ လမးဟ လညးေကာငး A သးသး ေျပာငးလေခၚေ၀ၚလာခၾက

သည။ သမငးစUA ရ ၿငငးဆႏငမညမဟတေခ။

ျပညေထာငစျမနမာသမၼတႏငငေတာ ရမးျပညနယတြင “ရမး“၊ “ပA ႕၀”

“ကးကန႕“၊ “၀“၊ “ဓႏ”၊ “ပေလာင” စသျဖင လမးႏြယစမား စလငစြာရေနၿပး ၂၀၀၈

ဖြ႕စညးပA ေျခခUပေဒA ရ “ကးကန႕“၊ “၀“၊ “ပA ႕စ”၊ “ဓႏ”၊ “ပေလာင“ လမးမားမာ

ကယပငA ပခပခြငရေဒသ A သးသးရရထားၿပးျဖစပါသည။ ရမးလမးတ႕က A ဆပါ

ကစၥမားA ေပၚ တစစတစရာ ကန႕ကြကမႈမရသညA ျပင ႀကဆလကခထားလကရသည

က ျမငေတြ႕ႏငပါသည။

ကမၻာမဒယာ၊ ျမနမာမဒယာမားA ား A လြနယၾကညေလးစားၾကပါသည။ ႏငငတ

ကာ သတငးဌာနA ခ႕ႏင ျမနမာဂာနယA ခ႕သည ရဟငဂာကစၥက သာသာ ထးထးႏမ

ခေရးသားၾကသညက ဖတမသာ ပရတသတမား သ႕ေလာ သ႕ေလာ ျဖစကနၾကပါသည။

မမဂာနယမာ ေရးသားေသာ သတငးမနသည မားသညတစဘကေစာငးသည မးေလာင

ရာေလပငသလ ျဖစေနသညက မစUးစားဘ သတငးေဖာျပရနသာ ဆႏၵေစာေနၾကပါ

70  

သည။ ရဟငဂာလမးမား သတငးမနရင ေဖာျပခြငမရပါ။ ဂာနယ မားကမေဖာျပခင

တာလညး ျဖစႏငပါသည။ သတငးဘယေလာကမနတယ မားတယဆတာ ရနကနတငး

ေဒသႀကး၀နႀကးခပ ကတားယရသညA ထ ျဖစခပါသည။

တစဖကႏငတစဖက ျဖစၿပဆရင ႏစဖကက မတေေA ာငေမးျမနးသငပါသည။

ရဟငဂာသတငး ရဟငဂာက ေမးျမနးမ သငေတာမည။ တစဖကလကလညး ေမးျမနးပါ။

တစဖကစြပစြခကမားႏင ရဟငဂာတ႕A ေပၚ စြခကမတငသငဘးလ႕ ရးသားစြာ ယၾကည

ပါသည။

ရဟငဂာဘယတနးကမ ျမနမာႏငငမာ မရခဘးလ႕ ေျပာေနၾကသည ပဂၢလေကာ

ႀကးမားက ေျပာခငတာက ရဟငဂာသည လသားမးႏြယစတစစပါ။ ရဟငဂာမားသည

မဆလပါတေခတကတညးက လသားဆနေသာ ဆကဆမႈမး ယေန႕တင ေမာလငေစာင

စားေနပါသည။ ေခတသစဒမကေရစျဖစသညA တြက စတသစ၊ လသစႏင လသားမး

ႏြယစ A သA မတျပမႈမားပင လကရA ခန၌ ေနာကေၾကာငးျပန A ာဏာသကေရာက

ေစၿပး ပယဖကခရသကသ႔ ခစားေနရပါသည။

တငးရငးသားလမး (၁၃၅) မးတြင ႐ဟငဂာမပါဘးလ ေျပာဆျခငးသည မဆလ

တစပါတ၀ငA ခ႕ႏင ရခငျပညနယမ ႏငငေရးသမားA ခ႕ ကန႔ကြကခၾကျခငးေၾကာင

တငးရငးသားလမး (၁၃၅) စာရငးထ ပါ၀ငခြငက A ခA ျမငA တငး ရဟငဂာလမးမား

မဆလပါတ A ပခပစUက ပါ၀ငေဆြးေႏြးခြငမရရဘ တရားမတမႈ ကငးမစြာ ပစပယခခ

ၾကရပါသည။ ႐ဟငဂာသည ခး၀ငလာသမားျဖစသညဟ မဆလ A ာဏာရငေခတမစ၍

ယေန႔A ထ ေျပာဆျခငးသည မဆလပါတက လြမးေနသမားေျပာဆေနသညဟ ခစားမပါ

သည။ မဆလ ပါတက တငးရငးသားလမး (၁၄၄) မးမ (၁၄၃) မးဟ (၁၉၇၃) ခႏစတြင

ေၾကၿငာချခငးျဖစပါသည။ တငးရငးသားလမး (၁၄၄)မးတြင ရဟငဂာမားက ရခင

စစတေကာငးA ျဖစပါခသညကလညး မရငးျပဘ တငးရငးသား(၁၃၅)မးတြင ရဟငဂာ

မပါဟသာျငငးေနျခငးျဖစပါသည။

ယငးကသ႔ တငးရငးသားလမး (၁၄၄) မးမ တငးရငးသားလမး (၁၃၅) မးဟ

မညသည A စးရလကထက မညသညလႊတေတာA စညးA ေ၀းက A တညျပသညက

A တA လငးမေတြ႔ျမင မသရရပါ။ ၁၉၇၃ - ခႏစ ႏငငျခားသားစာရငးတြင ပါရခေသာ

71  

ဒငးနကလမးသည ယခA ခါ တငးရငးသားလမးစာရငးတြင ပါ၀ငလာခရာ မညသည

A စးရလကထက မညသညလႊတေတာA စညးA ေ၀းက A တညျပခသညကလညး

မေတြ႕ျမငမသရရပါ။

႐ဟငဂာမးႏြယစ၀ငမား ကြယေပာကရနA ႏရာယရေနျခငးေၾကာင သမငးပညာ

႐ငမား၊ Uပေဒပညာရငမား၊ ႏငငေတာA ႀကးA ကမားကႏစေပါငး(၅၀)နးပါးသမငး

စာမကႏာမ ေပာကေနခေသာ ႐ဟငဂာ မးႏြယစ၏ သမငးေၾကာငးA စစA မနတ႕က

တရားမတစြာ ေလလာေဖာထတေပးၿပး လမးစ ငယမားA ား Uပေဒမားျဖင ကာကြယ

ေစာငေရာကေပးသငပါေၾကာငး ေလးစားစြာျဖင တငျပလကပါသည။

ေမယ-မးေA ာင

၁၂/မဂဒ (ႏင) ၀၉၈၃၃၈

၂၅၊ ၄-လႊာ(ဒ) ၁၃၆-လမး၊

မA ကနး၊ တာေမြ

ဖနး - ၀၉ - ၄၃၁၈၉၆၈၇