Raport Carbon Leakage

8/3/2019 Raport Carbon Leakage

http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 1/13

ZagroŜenie problemem

carbon leakage

w Polsce

Krzysztof śmijewski

Warszawamarzec 2011



2

ZagroŜenie problemem carbon leakage w Polsce

W wielu opracowaniach i wystą pieniach problem tzw. carbon leakage jest

minimalizowany bą dź wręcz negowany przez polityków i ekspertów Unii Europejskiej.

Analizy wykonane w ramach strategicznych projektów ESPON1

wskazują , Ŝe dla niektórych

członków Unii problem ten jest rzeczywiście powaŜny. Niestety Polska znajduje się na czele

listy państw zagroŜonych tym zjawiskiem polegają cym na emigrowaniu przemysłów

emisjogennych i energochłonnych poza obszar objęty restrykcjami europejskiej polityki

klimatyczno- energetycznej a systemem handlu emisjami EU-ETS w szczególności. Jest

oczywistym, Ŝe taka emigracja generuje bezrobocie i inne trudności gospodarczo-socjalno-

polityczne.

Niestety w plikach opracowań EPSON 2013 Programme Polska pojawia się

stosunkowo rzadko, najczęściej z informacją o braku dostępnych danych. Analiza tych

opracowań wskazuje, Ŝe w większości są one integracją krajowych opracowań dotyczą cych

regionów, a takich właśnie opracowań w Polsce brakuje.

Nie zmienia to faktu, Ŝe zagroŜenie carbon leakage w Polsce występuje. Brak jego

szczegółowej identyfikacji będzie utrudniać zarówno walk ę z tym zjawiskiem jak i

uzyskiwanie pomocy z scentralizowanych funduszy unijnych.

W Unii Europejskiej tylko dwa państwa mają udział przemysłów zagroŜonych carbon

leakage w całkowitym zatrudnieniu przemysłowym większy niŜ 8,5% a kolejne trzy udział

większy niŜ większy niŜ 5%. Średni udział w Unii to niecałe 3% i tylko 1/3 państw

członkowskich przekracza ten poziom zagroŜenia. Trudno więc się dziwić, Ŝe pozostałe

państwa nie specjalnie przejmują się takim zagroŜeniem. Tym bardziej, Ŝe rekompensatą dla

nich jest sprzedaŜ know-how i nowoczesnych „zielonych” technologii. Przedstawiciele rzą du

Zjednoczonego Królestwa w trakcie swojej wizyty w Polsce w ub. roku prezentowali takie

właśnie stanowisko.

1

ESPON - the European Observation Network for Territorial Development and Cohesion, was adopted by theEuropean Commission on 7 November 2007 The ESPON 2013 Programme, ReRisk Regions at Risk of Energy

Poverty, Applied Research Project 2013/1/5, Draft Final Report



3

Rysunek 1 Zatrudnienie w sektorach obciąŜonych ryzykiem carbon leakage jako procent zatrudnienia w

przemyle

y = 2,99%

0 2 4 6 8 10

LU LuxembourgCY Cyprus

DK Denmark

EE Estonia

LT Lithuania

PT Portugal

SK Slovakia

IE Ireland

NL Netherlands

UK United Kingdom

GR Greece

LV Latvia

HU Hungary

IT Italy

ES Spain

DE Germany

CZ Czech Republic

AT Austria

BG Bulgaria

FR France

NO Norway

RO Romania

BE Belgium

SE Sweden

FI Finland

PL Poland

%

Źródło: Raport ESPON ReRisk Draft Final Report 31-03-2010.pdf

Rysunek 2 przedstawia poziom zagroŜenia zjawiskiem carbon leakage przełoŜony na

język Produktu Krajowego Brutto. Prezentowane są wielkości szacunkowe uzyskane przy

załoŜeniu, Ŝe poziom udziału danej branŜy przemysłowej w wartości PKB generowanej przez

cały przemysł jest proporcjonalny do działu zatrudnienia w danej branŜy. Przyjmują c takie

przybliŜenie otrzymujemy wą sk ą grupę anty-liderów do której naleŜą Polska (2,2% PKB) i

Finlandia (2,1% PKB) oraz silnie uprzemysłowiona Norwegia (1,7% PKB), jeszcze tylko

dwa państwa mają tak obliczony wskaźnik większy od 1 – Rumunia i Szwecja (ok.1,3%

PKB), a kolejne dwa bliski jedności Belgia (0,99% PKB) i Czechy (0,91% PKB). Dla

wszystkich pozostałych problem ten jest mało znaczny. Podkreślić trzeba, Ŝe wśród wyŜej

wymienionych Szwecja, Norwegia i Belgia naleŜą do najmniej nawęglonych gospodarek

europejskich.



4

Rysunek 2 Udział sektorów zagroŜonych carbon leakage w zatrudnieniu przemysłowym i szacunek

udziału tej częci przemysłu w PKB

2,99%0,69%

0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0

MT Malta

SL Slowenia

LU Luksemburg

CY Cypr

DK Dania

EE Estonia

PT PortugaliaLT Litwa

EL Grecja

UK Wlk. Bryt.

LV Łotwa

NL Holandia

SK Słowacja

IE Irlandia

ES Hiszpania

FR Francja

IT Włochy

HU Węgry

DE Niemcy

BG Bułgaria

AT Austria

CZ Czechy

BE Belgia

SE Sz wecja

RO Rumunia

NO NorwegiaFI Finlandia

PL Polska

%

Wpływ carbonleakage na PKB

Udział carbonleakage

Średni wpływ cl naPKB

Średni udział cl

w przemyśle

Źródło: Raport ESPON ReRisk Draft Final Report 31-03-2010.pdf; Eurostat, Key figures on Europe2010, oraz obliczenia własne;

Ostatnio opublikowany Raport2

Banku Światowego „W kierunku gospodarki

niskoemisyjnej w Polsce” wskazuje, Ŝe realizacja europejskiego pakietu klimatyczno

energetycznego kosztować będzie polsk ą gospodark ę utratę 1,4 % PKB rocznie do 2020

roku. Jednocześnie koszt wyliczony przez WB dla całej Unii to 0,55%, w obu przypadkach

mowa o tzw. scenariuszu głównym. W innych opcjach wskaźniki osią gają dla PL

2

www.worldbank.org/pl/lowemissionseconomy http://siteresources.worldbank.org/ECAEXT/Resources/258598-1256842123621/6525333-

1298409457335/annexes.pdf



5

(0,98÷1,46%) a dla EU-26 (0,37÷0,56%). Z wyją tkiem scenariusza (-0,28% PL, -08% EU).

Ten sam wskaźnik wyliczony przez autora dla Polski wynosi prawie 2,2% a dla EU 27

0,66%. Wartości te uzyskano zakładają c spadek PKB w sektorach wraŜliwych na carbon

leacage głównie z powodu ich energochłonności. Nie uwzględniono dwóch czynników:

zwiększają cego negatywny efekt czynnika mnoŜnikowego (utrata przemysłowych stanowisk

pracy generuję ich utratę poza przemysłem) oraz zmniejszają cego ten efekt zatrudnienia w

obszarach nowych i zielonych technologii (niestety skoncentrowany głównie w

postindustrialnej części Unii i jednocześnie emigrują cy do Chin i innych państw BRIC)

Raport Banku światowego ostrzega przed wzrostem bezrobocia o 0,53% w Polsce

oraz 0,17% w EU-26. Wyniki w niniejszym raporcie to wzrost bezrobocia o 1,96% w Polsce

i 0,56% w EU-26. NaleŜy tu powtórzyć wszystkie uwagi skierowane pod adresem analizy

spadku PKB. MoŜna szacować3, Ŝe termomodernizacja totalna (1/10 zasobów rocznie)

zwiększyła by zatrudnienie w EU-26 o 0,16÷0,22% w Polsce optymistycznie było by to

około 0,33% (przy dodatkowym zatrudnieniu ok. 55 tyś osób). Wydaję się, Ŝe to największy

polski subsektor realnych zielonych technologii na najbliŜszą dekadę.

Kolejne ostrzeŜenie Banku Światowego dotyczy wzrostu cen energii elektrycznej w

Polsce o ok. 20,1% a w EU-26 9,7% (maksymalnie 26,2% PL i 12,6% EU). Według autora

cena hurtowa energii elektrycznej wzrośnie w 2013 r. min. o ok. 27% i to w przypadku

uzyskania derogacji – wzrost ten uwzględnia obowią zkowy zakup uprawnień do emisji

(39€/tCO2) oraz wstępne wkłady na równieŜ obowią zkowe inwestycje. Widać wyraźnie, Ŝe

obciąŜenie grupy postindustrialnych członków Unii będzie znacznie mniejsze.

Pragnę zwrócić uwagę, Ŝe jedyny korzystny dla Polski – i dla Unii – scenariusz

rozpatrywany przez Bank Światowy to „elastyczny handel i offset” („flexible trading &

offset” ), który umoŜliwia elastyczne przenoszenie redukcji emisji pomiędzy sektorami

ETS i non-ETS oraz poza Unię (wolniej spada redukcja w Europie ale ronie redukcja

poza nią ). Prawie nie spada tu PKB (0,28% PL i 0,08% EU) i prawie nie spada

zatrudnienie (0,10% PL i 0,03% EU)! Prezentowalimy4 ten mechanizm w 2008r. ale

Komisja Europejska zdecydowanie go odrzuca, bo uprawnienia do emisji są w nim

najtańsze 7,6 €/tCO2 (sic!). MoŜe warto by było odmrozić ten temat w czasie Polskiej

Prezydencji?

3 Raport ECOFYS dla EURIMA Efektywna ekonomicznie ochrona klimatu

http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:http://www.eurima.org/uploads/ModuleXtender/Docu

ments/93/documents/ECOFYS4-5_report_PL.pdf 4 Greek Effort Group koncepcja tzw. domestic offset

http://www.proinwestycje.pl/ets/RaportpodsumowaniewynikownegocjacjiSystemuEU-ETS.pdf



6

Rysunek 3 Udział przemysłu w generacji PKB

21,2%

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0

LU LuksemburgCY Cypr

EL Grecja

LV Łotwa

FR Francja

ES Hiszpania

PT Portugalia

UK Wlk. Bryt.

MT Malta

BE BelgiaNL Holandia

Euro area

EU-27

DK Dania

EE Estonia

IT Włochy

BG Bułgaria

LT Litwa

SE Szwecja

PL Polska

AT Austria

HU Węgry

FI Finlandia

SL Slowenia

IE Irlandia

DE Niemcy

RO RumuniaSK Słowacja

CZ Czechy

NO Norwegia

%

Udział przemysłuw PKB

Źródło: Eurostat, Key figures on Europe 2010,

Na rysunku 4 przedstawiono strukturę wytwarzania PKB uporzą dkowaną rosną co

według zsumowanej wartości kategorii działań nieprodukcyjnych tzn. handlu (i transportu),

finansów i innych usług. Polska znajduje się w dolnej strefie wykresu wśród państw o

poziomie udziału usług poniŜej 2/3 PKB.



7

Rysunek 4 Struktura wytwarzania Produktu Krajowego Brutto

0% 20% 40% 60% 80% 100%

NO Norwegia

RO Rumunia

SK Słowacja

CZ Czechy

BG Bułgaria

LT Litwa

SL Slowenia

IE Irlandia

PL Polska

FI Finlandia

HU Węgry

AT Austria

ES Hiszpania

EE Estonia

DE Niemcy

SE Szwecja

IT Włochy

EU-27Euro area

DK Dania

NL Holandia

PT Portugalia

LV Łotwa

UK Wlk. Bryt.

BE Belgia

MT Malta

EL Grecja

FR Francja

CY Cypr

LU Luksemburg

Przemysł Budownictwo Handel Finanse Inne usługi Rolnictwo

Źródło: Eurostat, Key figures on Europe 2010,

.



8

Rysunek 5 Udział energii w kosztach produkcji w sektorach wg. klasyfikacji NACE

25,15%

24,28%

22,60%

21,99%

16,35%

16,02%

15,44%

14,33%

12,70%

12,40%

12,03%

11,59%

11,02%

10,38%

10,37%

10,34%

10,00%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

DI264 materiały budowlane i

konstrukcyjne

DI2652 wapno

DI265 cement, wapno i zaprawy

DI2651 cement

DI2613 pojemniki szklane

DI2653 zaprawy

CB13 górnictwo rud metali

CB1412 górnictwo wapienia, gipsu i

kredy

DE2112 papier i tektura

DE211 pulpa, papier i tektura

DG2413 inne nieorganiczne

podstawowe chemikalia

DI263 płytki ceramiczne i

CB1421 kruszywa, Ŝwir i piasek

CB141 górnictwo skalne

CB górnictwo z wyją tkiem

energetycznego

DB173 wykańczanie materiałów

tekstylnych

DI2614 włókna szklane




9

Rysunek 6 Liczba regionów uznanych za szczególnie zagroŜone

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

0 1 2 3 4 5 6 7

BE Belgia

DE Niemcy

NL Holandia

SE Szwecja

UK Wlk. Brytania

FI Finlandia

SK Słowacja

ES Hiszpania

GR Grecja

AT Austria

LU Luksemburg

NO Norwegia

FR Francja


Regiony wraŜliwe zdefiniowano jako te, w których zatrudnienie w sektorach

wraŜliwych przekracza 25% zatrudnienia w przemyśle. Analizy ESPON prowadzone są przy

załoŜeniu ceny uprawnień 30 €/tCO2.



10

Rysunek 7 Struktura zatrudnienia w regionach uznanych za wraŜliwe

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

BE31 Prov. Brabant Wallon

DEB3 Rheinhessen-Pfalz

NL34 Zeeland

BE21 Prov. Antwerpen

BE22 Prov. Limburg (B)

SE31 Norra MellansverigeNL11 Groningen

UKE1.East.Yorkshire&Northern.Lincolnshire

BE32 Prov. Hainaut

FI32 Pohjois-Suomi

NL13 Drenthe

SK04 Východné Slovensko

DEA1 Düsseldorf

UKD2 Cheshire

ES12 Principado de Asturias

BE23 Prov. Oost-VlaanderenNL32 Noord-Holland

GR24 Sterea Ellada

AT33 Tirol

DEA2 Köln

LU00 Luxembourg

NL33 Zuid-Holland

NO03 Sør Østlandet

DE41 Brandenburg-Nordost

BE33 Prov.Liège

SE32 Mellersta Norrland

NL42 Limburg (NL)

FR23 Haute-Normandie

DE71 Darmstadt

DEB1 Koblenz

pulpa i papier nie metaliczne produkty mineralne

podstawowe metale chemia i produkty chemiczne


NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe na licie regionów zagroŜonych nie znalazły

się Ŝadne regiony z Polski, pomimo iŜ rednio to włanie Polska gospodarkauznana została za najbardziej zagroŜoną . Jest to o tyle istotne, Ŝe bardzo

często pomoc unijna kierowana jest regionalnie.



11

Udział przemysłu w całkowitym zatrudnieniu oraz udział zatrudnienia w branŜach

wraŜliwych na carbon leakage w tymŜe zatrudnieniu przemysłowym wyznaczają poziom

bezpośredniego zagroŜenia bezrobociem wywołany przez zjawisko carbon leakage zwane

tak Ŝe emigracją przemysłu/produkcji lub zamorskim outsourcingiem (overseas

outsourcingiem), por. Rys. 9. Do pełnej analizy zagroŜenia bezrobociem naleŜało by

wprowadzić z jednej strony współczynnik mnoŜnikowy obrazują cy tzw. efekt cią gniony –

jedno miejsce pracy w przemyśle podtrzymuje kilka miejsc pracy: w usługach, handlu,

transporcie, administracji (ale nie odwrotnie) por Rys, 8, z drugiej zaś strony efekt wzrostu

zatrudnienia wywołany dodatkowymi zadaniami w nowych „zielonych” sektorach

gospodarki w tej jej części, która nie moŜe być outsorsowana.

Rysunek 8 Wpływ współczynnika mnoŜnikowego (rachunek cią gniony) na zagroŜenie wzrostembezrobocia

0

2

4

6

8

10

12

1 2 3 4 5

%

EU25 + NO

PL Poland

FI Finland

RO Romania

BE Belgium

SE Sweden

CZ Czech Republic

BG Bulgaria

NO Norway

Źródło: Obliczenia własne na postawie danych statystycznych 2007 r. GUS, Eurostat, Raport ESPON

Dla przykładu konieczność płacenia za prawo do emisji CO2 docelowo zlikwiduje

produkcję cementu w Unii przenoszą c ją do Europy Wschodniej (Ukraina, Białoruś) i do

Azji (Pakistan, Chiny), z drugiej strony pojawią się nowe miejsca pracy w termomodernizacji

budynków, ale cement do tych dociepleń nie będzie juŜ produkowany w Unii Europejskiej.



12

Rysunek 9 Wpływ zjawiska carbon leakage na wzrost poziomu bezrobocia w Unii Europejskiej

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

L U L u x e m b

o u r g

C Y C y p r u

s

D K D

e n m a r k

E E

E s t o n i a

L T L i t h

u a n i a

P T

P o r t u

g a l

S K

S l o

v a k i a

I E I r e l a

n d

N L N

e t h

e r l a n d s

U K

U n i t e

d K

i n g d o m

G R

G r e e c e

L V L

a t v i a

H U H u n g a r y

I T I t a l y

E S

S p a i n

D E G

e r m

a n y

C Z C z e c h R

e p u b l i c

A T

A u s t r i a

B G B u l g

a r i a

F R F r a n c e

N O N

o r w

a y

R O

R o m a n i a

B E B

e l g i u

m

S E

S w e d e n

F I F i n l a

n d

P L

P o l a

n d

E U 2 5

+ N O

% bezrobocia

Źródło: Obliczenia własne na postawie danych statystycznych 2007 r. GUS, Eurostat, Raport ESPON

Takich analiz – oceniają cych wzrost zatrudnienia netto - nie udało się odnaleŜć,

istnieją tylko analizy brutto. Jednak nawet tylko na tej podstawie moŜna stwierdzić, Ŝe

całkowity bilans zatrudnienia, uwzględniają cy wszystkie powyŜsze czynniki będzie dla Unii

a w szczególności dla Polski naprawdę bardzo niekorzystny. Mówią c wprost moŜemy

docelowo oczekiwać kilkuprocentowego wzrostu bezrobocia (ok. 900 tyś czyli 5,5%) i

zwią zanej z tym proporcjonalnie kolejnej fali emigracji. Stosowane do tej analizy narzędzia

są bardzo proste, a więc oszacowanie jest zgrubne, ma jednak tę zaletę, ze kaŜdy je moŜe

sprawdzić na kalkulatorze a nawet na palcach. Tym bardziej powaŜne to ostrzeŜenie.

Konkluzja

Wysoki koszt realizacji europejskiego pakietu klimatyczno energetycznego jest

faktem potwierdzanym przez kompetentne i obiektywne źródła – Bank Światowy,Ecofys w Europie oraz Ernst&Young, McKinsey, ATKearney w Polsce. RównieŜ

polskie firmy (EnergSys) i think-tanki (Społeczna Rada NPRE) podnoszą ten problem i

ostrzegają o moŜliwej zapaci gospodarczej. Tym boleniejszej, Ŝe w sytuacji rosną cego

deficytu państwa, gł ębokiej technicznej dekapitalizacji infrastruktury i ogólnym

zanikiem odpowiedzialnoci za przyszły rozwój gospodarczy kraju – co prawda

konstytucyjnie „zrównowaŜony” ale w politycznej rzeczywistoci zdominowany

syndromem mylenia w kategoriach „tu i teraŜ”, a teraz w szczególnoci!



13

Instytut im. E. Kwiatkowskiego

Instytut im. E. Kwiatkowskiego, to jednostka naukowo badawcza zajmują ca

się badaniami nad gospodark ą , ze szczególnym uwzględnieniem energetyki.

Nad jej programem merytorycznym czuwa prof. Krzysztof mijewski. Jednymz waŜniejszych celów Instytutu jest podnoszenie świadomości społeczeństwa

w obszarze rozwoju infrastruktury gospodarczej kraju, bezpieczeństwa

energetycznego i rozwoju rynku ze szczególnym uwzględnieniem zachowania

zasad zrównowaŜonego rozwoju.

Instytut im. E. Kwiatkowskiego zrealizował m.in. projekt „Akademia

Młodej Polski” – cykl spotkań studentów z wybitnymi osobowościami, które

odbywają się na Politechnice Warszawskiej. Instytut podją ł się tak Ŝe misji

powołania Koalicji dla Redukcji – wyją tkowej debaty dedykowanej

przedstawicielom polskiego parlamentu. Instytut odpowiada tak Ŝe za tworzenieopracowań, analiz i ekspertyz z zakresu wdraŜania efektywności energetycznej.

Instytut im E. Kwiatkowskiego funkcjonuje w ramach Stowarzyszenia na

rzecz efektywnoci – ETA, które zostało powołane w celu: działania na rzecz

zwiększenia efektywności i konkurencyjności polskiej gospodarki,

w szczególności poprzez promocję wykorzystania wysokowydajnych zasobówpracy, materiałów, energii i środowiska; wszechstronnego propagowania

informacji i odpowiedniego działania w zakresie podnoszenia poziomu

cywilizacyjnego Polski i jej regionów, z uwzględnieniem zasad

zrównowaŜonego rozwoju; promocji i popierania rozwoju infrastruktury, wtym infrastruktury sieciowej.

Instytut im. E. Kwiatkowskiego współpracuje z polskimi i zagranicznymi

ekspertami. Instytut im E. Kwiatkowskiego wspiera równieŜ Społeczną Radę

ds. Narodowego Programu Redukcji Emisji, powołaną 2009 r. przez

Wicepremiera, Ministra Gospodarki Waldemara Pawlaka. Misją Rady jest

dostarczenie niezaleŜnej i wszechstronnej strategicznej wiedzy umoŜliwiają cej

realizację konstytucyjnej zasady zrównowaŜonego rozwoju. Celem głównym jest optymalizacja procesu redukcji emisji jako podstawowego narzędzia

ochrony klimatu. Celem uzupełniają cym jest przekonanie społeczeństwa, co dozasadności działań na rzecz ochrony klimatu w ich optymalnym kształcie.

Wizją Rady jest doprowadzenie do ograniczenia emisji CO2 w wielkości

moŜliwej technicznie do osią gnięcia bez naruszenia bezpieczeństwa

energetycznego Polski – zgodnie z załoŜeniami Polityki Energetycznej 2030.

Wsparcie logistyczne Rady zapewnia Stowarzyszenie ETA.

03 980 Warszawa ul. Znanieckiego 2 m 44

tel. +48 222 240 985 [email protected]

Documents

Raport Carbon Leakage