Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
URZ¥D STATYSTYCZNY w ZIELONEJ GÓRZE
Raport z wynikóww województwie lubuskim
Narodowy Spis Powszechny
Ludnoœci i Mieszkañ 2011
Zielona Góra 2012
ZESPÓ£ REDAKCYJNY URZÊDU STATYSTYCZNEGO
PRZEWODNICZ¥CY
Roman Fedak
Z-CA PRZEWODNICZ¥CEGO
Krystyna Motyl
CZ£ONKOWIE
Wioletta Bielecka, Ola Gucia, Marlena Gajewska, Bogus³awa Ko³eczek,Anna Miœkiewicz, Teresa Soko³owska, Robert Wróbel
OPRACOWANIE PUBLIKACJI, PRACE ANALITYCZNE, OBLICZENIOWE
I EDYTORSKIE
Pracownicy Lubuskiego Oœrodka Badañ Regionalnych w sk³adzie:El¿bieta Adamska, Marek Bartoszewicz, Iwona GoŸdzicka,
Edyta Leœniarek, Ma³gorzata Sadowska, Zuzanna Sikora,pod kierunkiem Roberta Wróbla
GRAFICZNE WYKONANIE WYKRESÓW I MAP
Edyta Leœniarek
DRUK I OPRAWA
Wydzia³ Poligrafii Urzêdu Statystycznego we Wroc³awiu
Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie Ÿród³a
PRZEDMOWA
Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoœcii Mieszkañ, który zosta³ przeprowadzony w dniach 1 kwietnia – 30 czerwca 2011 r.
Dla Polski jest to pierwszy spis, w którym uczestniczymy jako czêœæ Wspólnotyeuropejskiej.
W spisie zdecydowano siê na odejœcie od metody tradycyjnej na rzecz metody„mieszanej” – z jednej strony wykorzystuj¹cej rejestry i systemy informacyjne administracjipublicznej, jako Ÿród³a danych do spisu, z drugiej strony uwzglêdniaj¹cej mo¿liwoœæ zbadanianiektórych tematów w du¿ym badaniu reprezentacyjnym.
Spis 2011 by³ pierwszym powszechnym badaniem zrealizowanym wy³¹cznie przywykorzystaniu formularzy elektronicznych.
Obszerny zakres informacji zebrany g³ównie w badaniu reprezentacyjnym pozwoli nadokonanie analizy i bilansu zmian demograficznych oraz spo³eczno-ekonomicznych, jakiedokona³y siê w latach 2002-2011. Porównanie wyników spisu 2011 z danymi z 2002 r. pozwolitak¿e na ocenê kierunków zmian w zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych spo³eczeñstwazarówno, co do skali, jak i standardu.
Publikacja „Raport z wyników w województwie lubuskim. Narodowy Spis PowszechnyLudnoœci i Mieszkañ 2011” jest pierwsz¹ z serii opracowañ, zawieraj¹c¹ podstawoweinformacje zebrane w spisie. W miarê dalszego opracowywania wyników spisu bêd¹sukcesywnie ukazywaæ siê kolejne publikacje tematyczne.
Docelowo korzystanie z wyników spisu bêdzie mo¿liwe za poœrednictwem AnalitycznejBazy Mikrodanych, która umo¿liwi opracowanie szerokiego spektrum zestawieñ i analiz,zarówno w ujêciu tematycznym, jak i przestrzennym.
Prezentowany raport zawiera obszern¹ czêœæ metodologiczn¹ z uwagi na koniecznoœæprezentacji metod i technik pozyskiwania oraz opracowania danych uwzglêdniaj¹cychnowatorskie warunki technologiczne i informatyczne.
Wszystkie publikacje z wynikami spisu bêd¹ dostêpne w Internecie a tak¿e w wersjielektronicznej.
Jednoczeœnie sk³adam serdeczne podziêkowania wszystkim tym, którzy przyczynili siê dosprawnego zorganizowania i przeprowadzenia NSP 2011 oraz opracowania jego wyników.
Dyrektor Urzêdu Statystycznegow Zielonej Górze
Roman Fedak
Zielona Góra, wrzesieñ 2012 r.
SPIS TREŒCIStr.
PRZEDMOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Rozdzia³ I. UWAGI OGÓLNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Podstawa prawna, termin i zakres podmiotowy spisu ludnoœci i mieszkañ 2011 . . . . . . . 9
2. Podstawowe cele spisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3. Zakres tematyczny spisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
4. Organizacja spisu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
5. Spis próbny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Rozdzia³ II. METODOLOGIA SPISU LUDNOŒCI I MIESZKAÑ 2011 . . . . . . . . . . . 16
1. �ród³a danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2. Prace przygotowawcze do spisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
3. Badanie pe³ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4. Badanie reprezentacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
5. Spis osób w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz osób bezdomnych . . . . . . . . . 24
6. Formularze wykorzystywane w spisie 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
7. Spis kontrolny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
8. Techniki pozyskiwania danych (metody CAxI) oraz zbiory danych wynikowych . . . . . 26
9. £¹czenie danych pozyskiwanych z ró¿nych Ÿróde³. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
10. Uogólnianie wyników badania reprezentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Rozdzia³ III. WA¯NIEJSZE DEFINICJE I POJÊCIA SPISOWE . . . . . . . . . . . . . . . 31
Rozdzia³ IV. UPOWSZECHNIANIE WYNIKÓW SPISU 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Rozdzia³ V. STAN I STRUKTURA DEMOGRAFICZNA LUDNOŒCI . . . . . . . . . . . 46
1. Stan ludnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
2. Ludnoœæ wed³ug p³ci i wieku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
3. Ludnoœæ wed³ug stanu cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Rozdzia³ VI. CHARAKTERYSTYKA SPO£ECZNO-EKONOMICZNA LUDNOŒCI . . 59
1. Poziom wykszta³cenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
2. Osoby niepe³nosprawne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
3. Ludnoœæ wed³ug Ÿróde³ utrzymania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Rozdzia³ VII. AKTYWNOŒÆ EKONOMICZNA LUDNOŒCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Rozdzia³ VIII. ZASOBY MIGRACYJNE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
1. Kraj urodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
2. Obywatelstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Str.
Rozdzia³ IX. MIGRACJE ZAGRANICZNE NA POBYT CZASOWY . . . . . . . . . . . . 94
1. Imigranci przebywaj¹cy w województwie lubuskim czasowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
2. Emigranci z województwa lubuskiego przebywaj¹cy czasowo za granic¹. . . . . . . . . . . . 95
Rozdzia³ X. STRUKTURA NARODOWO-ETNICZNA LUDNOŒCI . . . . . . . . . . . . . 98
1. Przynale¿noœæ narodowo-etniczna ludnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
2. Jêzyk u¿ywany w domu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Rozdzia³ XI. ZASOBY MIESZKANIOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
1. Stan i rozwój zasobów mieszkaniowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
2. Forma w³asnoœci mieszkañ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
3. Wiek mieszkañ i ich wyposa¿enie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Tablice
Tabl. Str.
Ludnoœæ wed³ug p³ci w miastach i na wsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/1 46
Ludnoœæ wed³ug p³ci i województw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/2 47
Przyrost/ubytek liczby ludnoœci miejskiej wed³ug województw w latach 2002 i 2011 5/3 48
Ludnoœæ wed³ug p³ci i powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/4 49
Stan i struktura ludnoœci wed³ug wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/5 55
Ludnoœæ w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym . . . . . . . . . 5/6 53
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego w 2011 r. . . . . . 5/7 54
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego, p³ci i grupwieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/8 55
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego faktycznego w 2011 r. . . 5/9 57
Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia i p³ci na podstawiewyników spisów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/1 59
Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia, p³ci i miejscazamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/2 61
Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej kontynuuj¹ca naukê wed³ug poziomu wykszta³cenia itrybu kontynuowania nauki w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/3 62
Osoby niepe³nosprawne wed³ug stopnia niepe³nosprawnoœci – wyniki wstêpne . . . . 6/4 64
Osoby niepe³nosprawne wed³ug p³ci w 2011 r. – wyniki wstêpne . . . . . . . . . . . . . . . 6/5 66
Ludnoœæ wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania i p³ci na podstawie wyników spisów 6/6 68
Ludnoœæ wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania, p³ci i ekonomicznych grup wiekuw 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/7 70
Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug p³ci i miejscazamieszkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/1 74
Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug wieku w 2011 r. 7/2 77
5
Tablice (dok.)Tabl. Str.
Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug poziomuwykszta³cenia w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/3 80
Pracuj¹cy wed³ug statusu zatrudnienia oraz p³ci, miejsca zamieszkania i wiekuw 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/4 81
Bezrobotni wed³ug okresu poszukiwania pracy w 2011 r.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/5 82
Bierni zawodowo w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug wieku, p³ci i miejscazamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/6 83
Ludnoœæ wed³ug kraju urodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8/1 88
Ludnoœæ wed³ug kraju obywatelstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8/2 92
Ludnoœæ wed³ug struktury identyfikacji narodowo-etnicznych w 2011 r. . . . . . . . . . . 10/1 99
Ludnoœæ wed³ug rodzaju i kolejnoœci identyfikacji narodowo-etnicznych w 2011 r. 10/2 99
Ludnoœæ wed³ug jêzyka u¿ywanego w domu w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10/3 100
Podstawowe informacje o mieszkaniach w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11/1 101
Struktura mieszkañ wed³ug liczby izb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11/2 103
Wyposa¿enie mieszkañ w instalacje techniczno-sanitarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11/3 105
WYKRESY
Wykres Str.
Gêstoœæ zaludnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 50
Ludnoœæ wed³ug p³ci i wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 51
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego i faktycznegow 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 58
Osoby niepe³nosprawne w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 65
Ludnoœæ w miastach wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 71
Ludnoœæ na wsi wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 72
Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug p³ci w 2011 r. . . 7 78
WskaŸnik zatrudnienia oraz stopa bezrobocia wed³ug grup wieku i poziomuwykszta³cenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 79
Struktura biernych zawodowo wed³ug przyczyn biernoœci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . 9 84
WskaŸnik aktywnoœci zawodowej wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 85
WskaŸnik zatrudnienia wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 85
Stopa bezrobocia wed³ug powiatów w 2011 r.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 86
Ludnoœæ urodzona w Polsce i za granic¹ wed³ug p³ci i charakteru miejscazamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 88
Ludnoœæ urodzona za granic¹ wed³ug grup wieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 89
Struktura ludnoœci urodzonej za granic¹ wed³ug krajów urodzenia w 2011 r. . . . . . . 15 89
Struktura ludnoœci urodzonej za granic¹ wed³ug powiatów zamieszkania w 2011 r. 16 90
Struktura ludnoœci z niepolskim obywatelstwem wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . 17 90
Ludnoœæ z niepolskim obywatelstwem na 1000 mieszkañców wed³ug powiatów w 2011 r. 18 91
6
Wykresy (dok.)Wykres Str.
Imigranci przebywaj¹cy w województwie lubuskim czasowo powy¿ej 3 miesiêcywed³ug kraju poprzedniego zamieszkania i obywatelstwa w 2011 r.. . . . . . . . . . . . . 19 95
Emigranci przebywaj¹cy czasowo powy¿ej 3 miesiêcy za granic¹ wed³ug wieku w 2011 r.. . 20 96
Emigranci przebywaj¹cy czasowo powy¿ej 3 miesiêcy za granic¹ wed³ug krajuprzebywania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 97
Przyrost liczby mieszkañ w 2011 r. w odniesieniu do NSP 2002 . . . . . . . . . . . . . . . . 22 102
Przeciêtna powierzchnia u¿ytkowa 1 mieszkania wed³ug powiatów w 2011 r.. . . . . . 23 103
Przeciêtna liczba izb w 1 mieszkaniu wed³ug powiatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 104
Struktura liczby mieszkañ wed³ug roku wybudowania budynku NSP 2011 . . . . . . . . 25 105
CZÊŒÆ TABELARYCZNA
Tabl. Str.
Ludnoœæ faktycznie zamieszka³a wed³ug p³ci, powiatów i gmin w 2011 r.. . . . . . . . . . 1 106
Ludnoœæ wed³ug p³ci i powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 109
Ludnoœæ wed³ug p³ci i wieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 110
Wspó³czynnik feminizacji i gêstoœæ zaludnienia wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . 4 112
Ludnoœæ wed³ug ekonomicznych grup wieku i powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . 5 112
Wspó³czynniki obci¹¿enia demograficznego wed³ug podregionów i powiatów w2011 r.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 115
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego, p³ci i wiekuw 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 116
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego, p³ci i powiatóww 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 119
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego, wiekui miejsca zamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 122
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego faktycznego, p³ci i wiekuw 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 125
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego faktycznego, p³cii powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 128
Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego faktycznego, miejscazamieszkania i wieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 131
Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia, p³ci i wieku w 2011 r. 13 134
Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia, kontynuacji naukii p³ci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 135
Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia i powiatów w 2011 r. 15 136
Ludnoœæ wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania, 5-letnich grup wieku i p³ci w 2011 r. 16 137
Ludnoœæ wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania, powiatów oraz charakterumiejscowoœci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 139
Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug p³ci i powiatów w 2011 r. 18 142
Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug wieku i p³ci w 2011 r. 19 143
7
CZÊŒÆ TABELARYCZNA (dok.)Tabl. Str.
Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug wieku orazmiejsca zamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 144
Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug poziomuwykszta³cenia i p³ci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 145
Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug poziomuwykszta³cenia i miejsca zamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 146
Ludnoœæ wed³ug kraju urodzenia oraz powiatów zamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . 23 147
Ludnoœæ wed³ug miejsca urodzenia, p³ci oraz charakteru miejsca zamieszkania w 2011 r. 24 147
Ludnoœæ wed³ug miejsca urodzenia, p³ci i grup wieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . 25 148
Ludnoœæ wed³ug miejsca urodzenia i rodzaju obywatelstwa w 2011 r. . . . . . . . . . . . 26 148
Ludnoœæ wed³ug kraju obywatelstwa oraz powiatów zamieszkania w 2011 r. . . . . . . 27 149
Ludnoœæ wed³ug obywatelstwa, p³ci i charakteru miejsca zamieszkania w 2011 r.. . . 28 149
Ludnoœæ wed³ug obywatelstwa w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 150
Ludnoœæ wed³ug obywatelstwa, grup wieku i p³ci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 150
Struktura mieszkañ wed³ug liczby izb w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 151
Struktura mieszkañ wed³ug powierzchni u¿ytkowej w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 151
Mieszkania wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 152
Wyposa¿enie mieszkañ w instalacje sanitarno-techniczne w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . 34 152
Mieszkania wed³ug rodzaju podmiotów bêd¹cych ich w³aœcicielami w 2011 r. . . . . . 35 153
Mieszkania wed³ug okresu wybudowania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 153
OBJAŒNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH
Kreska (-) - zjawisko nie wyst¹pi³o;
Zero (0) - zjawisko istnia³o w wielkoœci mniejszej od 0,5;
(0,0) - zjawisko istnia³o w wielkoœci mniejszej od 0,05;
Kropka (.) - zupe³ny brak informacji lub brak informacji wiarygodnych;
Znak x - wype³nienie pozycji jest niemo¿liwe lub niecelowe;
„W tym” - oznacza, ¿e nie podaje siê wszystkich sk³adników sumy.
WA¯NIEJSZE SKRÓTY
tys. = tysi¹c r. = rok
cd. = ci¹g dalszy Dz. U. = Dziennik Ustaw
dok. = dokoñczenie poz. = pozycja
m2 = metr kwadratowy UE = Unia Europejska
pkt = punkt proc. = procent
8
Rozdzia³ I. UWAGI OGÓLNE
1. Podstawa prawna, termin i zakres spisu ludnoœci i mieszkañ 2011
Narodowy Spis Powszechny Ludnoœci i Mieszkañ w Polsce w 2011 roku by³ pierwszym
spisem realizowanym od czasu przyst¹pienia Polski do Unii Europejskiej i przeprowadzony zosta³
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca 2011r. wed³ug
stanu w dniu 31 marca 2011 roku, o godz. 24.00.
Ramy tematyki spisu ludnoœci i mieszkañ w 2011 roku, zakres, formê, tryb, granice
obowi¹zków statystycznych i dobrowolnoœci udzia³u w badaniach okreœli³a Ustawa z dnia 4 marca
2010 r. o narodowym spisie powszechnym ludnoœci i mieszkañ w 2011 r. (Dz. U. z 26 marca 2010
r. nr 47, poz.277) wraz z aktami wykonawczymi do ustawy oraz Rozporz¹dzenie (WE)
Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 763/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie spisów
powszechnych ludnoœci i mieszkañ (Dz. U. UE. L. z dnia 13.08.2008 r. Nr 218).
Spis ludnoœci 2011 obejmowa³ osoby stale zamieszka³e (zameldowane) na obszarze Polski
bez wzglêdu na fakt, czy te osoby przebywa³y w kraju w czasie spisu czy te¿ by³y za granic¹ oraz
osoby przebywaj¹ce czasowo. Spis by³ przeprowadzony w budynkach, mieszkaniach, obiektach
zbiorowego zakwaterowania i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebêd¹cych
mieszkaniami.
W Polsce dotychczasowa praktyka spisowa opiera³a siê na tradycyjnym sposobie
przeprowadzania spisów, który polega³ na anga¿owaniu rachmistrzów spisowych,
odwiedzaj¹cych wszystkie zamieszkane jednostki i zapisuj¹cych uzyskane bezpoœrednio od
respondentów informacje na formularzach spisowych, dostêpnych w formie papierowej.
Nastêpnie dane z formularzy by³y rejestrowane oraz ju¿ w formie elektronicznej podlega³y
dalszemu opracowaniu. Taka organizacja spisu okaza³a siê jednak bardzo kosztowna i pracoch³onna.
Z tego wzglêdu Polska zdecydowa³a siê w spisie 2011 na odejœcie od tradycyjnej metody na rzecz
metody mieszanej, polegaj¹cej na po³¹czeniu danych z rejestrów i systemów informacyjnych
z danymi pozyskiwanymi w bezpoœrednich badaniach statystycznych.
Komisja Europejska przygotowuj¹c podstawy prawne przeprowadzania spisów na obszarze
UE wziê³a pod uwagê dynamiczny rozwój systemów administracyjnych i rozwi¹zañ
informatycznych wykorzystywanych przy wyborze metody spisu. W przepisach Rozporz¹dzenia
PE i Rady Nr 763/2008 okreœlone zosta³y szczegó³owo Ÿród³a, które mog¹ byæ wykorzystywane
dla pozyskania danych statystycznych dla potrzeb spisu.
9
W szczególnoœci s¹ to:
a) tradycyjne spisy powszechne,
b) spisy powszechne opartych na danych z rejestrów administracyjnych,
c) po³¹czenie tradycyjnych spisów powszechnych z badaniami reprezentacyjnymi,
d) po³¹czenie spisów powszechnych w oparciu o dane z rejestrów administracyjnych z badaniami
reprezentacyjnymi,
e) po³¹czenie spisów powszechnych w oparciu o dane z rejestrów administracyjnych z tradycyjnymi
spisami powszechnymi,
f) po³¹czenie spisów powszechnych w oparciu o dane z rejestrów administracyjnych z badaniami
reprezentacyjnymi oraz tradycyjnymi spisami powszechnymi,
g) odpowiednie badania oparte na próbie rotacyjnej (tzw. „krocz¹ce” spisy powszechne).
Rozporz¹dzenie nr 763/2008 jest pierwszym aktem prawnym na skalê miêdzynarodow¹,
który traktuje równorzêdnie ró¿ne rodzaje podejœcia do przeprowadzania spisów ludnoœci i mieszkañ
w krajach cz³onkowskich UE.
2. Podstawowe cele spisu
Podstawowe cele Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoœci i Mieszkañ w 2011 roku
mo¿na sprecyzowaæ nastêpuj¹co:
1) Zaspokojenie potrzeb informacyjnych kraju, zw³aszcza zebranie informacji, których nie
mo¿na uzyskaæ z innych Ÿróde³;
2) Dostarczenie informacji na poziomie jednostek podstawowego podzia³u administracyjnego
kraju;
3) Mo¿liwie szeroka charakterystyka zmian, jakie zasz³y w okresie 2002-2011 w podstawowych
strukturach demograficzno-spo³ecznych ludnoœci, gospodarstw domowych i rodzin oraz
zmian w wielkoœci i standardzie zasobów mieszkaniowych;
4) Zebranie informacji niezbêdnych do zabezpieczenia potrzeb miêdzynarodowych Unii
Europejskiej oraz ONZ;
5) Aktualizacja bazy do budowy operatów losowania do badañ reprezentacyjnych
prowadzonych poprzez obserwacje gospodarstw domowych.
3. Zakres tematyczny spisu
Przy ustalaniu zakresu przedmiotowego spisu ludnoœci i mieszkañ 2011 zosta³a
przeprowadzona analiza wykorzystania wyników poprzedniego spisu oraz analiza nowych
10
potrzeb informacyjnych. Brano równie¿ pod uwagê mo¿liwoœci pozyskania tych informacji z innych
Ÿróde³, przede wszystkim z systemów informacyjnych administracji publicznej, a tak¿e
koniecznoœæ zachowania w czasie pe³nej porównywalnoœci danych oraz zobowi¹zania
miêdzynarodowe okreœlone w rozporz¹dzeniu nr 763/2008.
W 2008 r. zosta³y przeprowadzone konsultacje spo³eczne, w których zbierano uwagi i zapotrzebowanie
na dane spisowe od urzêdów centralnych i terenowych, samorz¹dów, oœrodków badawczych,
organizacji narodowoœciowych i instytucji wyznaniowych.
W wyniku tych prac ustalono nastêpuj¹ce tematy badawcze:
1) Geograficzna charakterystyka ludnoœci – miejsce przebywania, miejsce zamieszkania w okresie
miêdzyspisowym i przyczyny jego zmiany;
2) Demograficzna charakterystyka osób – p³eæ, wiek, stan cywilny (formalnoprawny i faktyczny),
kraj urodzenia, w tym rodziców, obywatelstwo;
3) Gospodarstwa domowe i rodziny – wielkoœæ i sk³ad gospodarstwa domowego i rodziny,
rodziny biologiczne i zrekonstruowane, rodziny niepe³ne, pozycja osób w gospodarstwie
domowym i rodzinie;
4) Wykszta³cenie – poziom wykszta³cenia, kontynuacja nauki; rodzaj szko³y, dziedzina i kierunek
kszta³cenia;
5) Migracje wewnêtrzne i zagraniczne, w tym badanie emigracji Polaków, emigracji
zarobkowej, reemigracji oraz imigracji cudzoziemców do Polski;
6) DzietnoϾ kobiet;
7) Narodowoœæ i jêzyk;
8) Wyznanie (przynale¿noœæ do koœcio³a lub zwi¹zku wyznaniowego);
9) Niepe³nosprawnoœæ prawna i biologiczna;
10) Ekonomiczna charakterystyka osób, w tym:
• Bie¿¹ca aktywnoœæ ekonomiczna – pracuj¹cy w pracy g³ównej i dodatkowej,
bezrobotni, bierni zawodowo, charakterystyka zawodowa pracuj¹cych;
• Sta³a aktywnoœæ ekonomiczna dla pracuj¹cych w indywidualnych gospodarstwach rolnych;
• Dojazdy do pracy;
11) G³ówne i dodatkowe Ÿród³o utrzymania osób;
12) �ród³a utrzymania gospodarstwa domowego, samodzielnoœæ gospodarowania i zamieszkania;
Integraln¹ czêœci¹ spisów ludnoœci w polskiej praktyce s¹ spisy mieszkañ i budynków, w których
s¹ zlokalizowane mieszkania. Zebrane podczas spisu informacje umo¿liwiaj¹ wyszacowanie
11
potrzeb mieszkaniowych, wynikaj¹cych zarówno z fizycznego braku mieszkañ, jak równie¿ z powodu
koniecznoœci wymiany istniej¹cych zasobów lub zasobów nie nadaj¹cych siê do remontu.
Z zakresu tematyki mieszkaniowej ujêto w spisie nastêpuj¹ce zagadnienia:
1) Rodzaj zamieszkanych pomieszczeñ;
2) Charakterystyka mieszkañ, w tym:
• mieszkania zamieszkane wed³ug rodzaju zajmowania mieszkania, w³asnoœci
mieszkania, wielkoœci mieszkania, w tym: liczba izb z wyszczególnieniem pokoi,
pomieszczeñ kuchennych i innych izb oraz powierzchnia u¿ytkowa mieszkañ,
wyposa¿enia w instalacje sanitarno-techniczne, sposób ogrzewania mieszkania;
• mieszkania niezamieszkane dodatkowo charakteryzowane wed³ug przeznaczenia
oraz przyczyny niezamieszkania;
3) Charakterystyka budynków z zamieszkanymi lokalami mieszkalnymi, w tym: rodzaj
budynku, forma w³asnoœci budynku, liczba mieszkañ w budynku, rok wybudowania;
4) Informacje o tytule prawnym do zajmowanego mieszkania.
4. Organizacja spisu
Sprawna realizacja NSP 2011 wymaga³a decentralizacji zadañ i kompetencji. W podejœciu
organizacyjno-planistycznym GUS podtrzyma³ dotychczasowe rozwi¹zania stosowane w poprzednich
spisach ludnoœci i mieszkañ, modyfikuj¹c jedynie strukturê poprzez wprowadzenie nowych
funkcji (funkcji lidera gminnego w gminnych biurach spisowych (GBS), dyspozytora wojewódzkiego
w wojewódzkich biurach spisowych (WBS) oraz dyspozytora centralnego w Centralnym Biurze
Spisowym (CBS). Powo³ane WBS i GBS pozwala³y na przekazywanie zadañ strukturom,
pozostaj¹cym w bezpoœredniej podleg³oœci, tym samym pomaga³y w zabezpieczeniu
funkcjonowania stabilnej struktury aparatu spisowego.
Pracami zwi¹zanymi z przygotowaniem, zorganizowaniem i przeprowadzeniem spisu NSP
2011 kierowa³:
• Prezes G³ównego Urzêdu Statystycznego – ca³oœci¹ prac, jako Generalny Komisarz
Spisowy,
• wojewoda – na terenie województwa, jako wojewódzki komisarz spisowy; zastêpc¹
wojewódzkiego komisarza spisowego by³ dyrektor Urzêdu Statystycznego,
• wójt, burmistrz, prezydent miasta – na terenie gminy, jako gminny komisarz spisowy;
zastêpc¹ gminnego komisarza spisowego by³a osoba wyznaczona przez komisarza
gminnego.
12
Narodowy spis powszechny ludnoœci i mieszkañ zrealizowany zosta³ jako przedsiêwziêcie
projektowe w ramach Projektu PSR 2010 i NSP 2011, którym zarz¹dza³ Dyrektor Centralnego
Biura Spisowego, bêd¹c jednoczeœnie Zastêpc¹ Generalnego Komisarza Spisowego. Dyrektor
CBS na okres gromadzenia danych spisowych powo³a³ – w ramach Centralnego Biura Spisowego
– Centrum Zarz¹dzania Spisem (CZS), w którego strukturach znaleŸli siê dyspozytorzy centralni,
koordynuj¹cy oraz monitoruj¹cy przebieg spisu NSP 2011 prowadzonego metodami CAPI, CATI
oraz CAII.
Ponadto w ramach CBS funkcjonowa³y zespo³y zadaniowe odpowiedzialne za realizacjê
poszczególnych zadañ merytorycznych i organizacyjnych.
Powo³ana zosta³a tak¿e Grupa robocza ds. metodologii NSP 2011, w której sk³ad wchodzili
przedstawiciele wybranych departamentów GUS oraz urzêdów statystycznych, odpowiedzialnych za
poszczególne obszary statystyki ludnoœci, mieszkañ oraz rynku pracy.
Nowoczesne podejœcie do realizacji spisu wymaga³o przygotowania odpowiedniej struktury
technologicznej do zarz¹dzania i monitorowania przebiegu spisu. G³ównym system wspieraj¹cym
operacyjne zarz¹dzanie spisem przez dyspozytorów by³a aplikacja Zarz¹dzanie Kompletnoœci¹
Spisu (ZKS) odpowiedzialna za zarz¹dzanie i koordynacjê procesu gromadzenia danych
spisowych z wykorzystaniem ró¿nych kana³ów pozyskiwania informacji (CAPI, CATI, CAII).
Zakres funkcjonalnoœci aplikacji ZKS obejmowa³:
• automatyczn¹ wymianê danych z systemami wspieraj¹cymi obs³ugê poszczególnych
kana³ów CAxI (CAPI, CATI, CAII) oraz Operacyjn¹ Baz¹ Mikrodanych,
• rêczne wyznaczanie metody spisu dla danej jednostki spisowej,
• weryfikacjê i zatwierdzanie ankiet wype³nionych metod¹ samospisu internetowego,
• monitorowanie i raportowanie przebiegu spisu, ze skalowaniem od poziomu
pojedynczego obwodu do ca³ego obszaru spisu.
Dyrektorzy urzêdów statystycznych utworzyli w ramach Wojewódzkich Biur Spisowych
(WBS) Wojewódzkie Centrum Zarz¹dzania Spisem (WCZS) oraz Wojewódzkie Call Center
(WCC). Kierownik WCZS by³ odpowiedzialny za terminowe przeprowadzenie spisu przez
rachmistrzów spisowych na terenie województwa. Dyspozytorzy wojewódzcy monitorowali
przebieg spisu realizowanego przez rachmistrzów spisowych. Wa¿n¹ rolê w przebiegu,
nadzorowaniu i wspieraniu prac ankieterów w województwach odegra³y WCC.
Praca ankieterów statystycznych polega³a na:
– prowadzeniu spisu uzupe³niaj¹cego metod¹ wywiadu telefonicznego, wspieranego
formularzem elektronicznym,
13
– prowadzeniu serwisu informacyjnego dla respondentów oraz rachmistrzów,
– wsparciu serwisowym dla osób realizuj¹cych samospis,
– umawianiu wizyt rachmistrzów u respondentów.
Lider gminny pe³ni³ rolê pierwszej linii wsparcia dla rachmistrzów spisowych –rozwi¹zuj¹c
na bie¿¹co problemy organizacyjne, metodologiczne oraz techniczne zg³aszane przez
rachmistrzów spisowych. Z kolei wdro¿enie systemów: Bazy Wiedzy oraz Systemu Zg³oszeñ
pozwoli³o na spraw¹ komunikacjê i wymianê informacji pomiêdzy uczestnikami spisu oraz na
bie¿¹ce reagowanie na zg³oszenia i pytania z gminnych i wojewódzkich biur spisowych.
5. Spis próbny
Spis próbny przeprowadzony zosta³ w okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 31 maja 2010 r.,
wed³ug stanu na dzieñ 31 marca 2010 r. o godz. 2400.
Jednostki podzia³u terytorialnego, w których by³ realizowany spis próbny, zosta³y dobrane
celowo, bior¹c pod uwagê ich zró¿nicowanie pod wzglêdem gêstoœci zaludnienia, wystêpuj¹cych
specyficznych cech terenu, ludnoœci tam zamieszka³ej i jej warunków mieszkaniowych. Na
terenie wskazanych jednostek podzia³u terytorialnego zosta³y spisane wszystkie zamieszkane
budynki i mieszkania oraz osoby wed³ug zasad przyjêtych do spisu powszechnego. Sprawdzone
zosta³y rozwi¹zania metodologiczne i organizacyjne planowane do zastosowania w spisie
powszechnym. Ze szczególnym uwzglêdnieniem zbadane zosta³y poszczególne metody zbierania
danych, w tym efektywnoœæ samospisu internetowego i ankietowania telefonicznego. Równie
wa¿ne znaczenie mia³o przetestowanie aplikacji do formularza elektronicznego oraz sprawnoœæ
pozyskiwania danych na przenoœnych urz¹dzeniach elektronicznych oraz kwestie techniczne
zwi¹zane z przesy³aniem wype³nionych formularzy elektronicznych do odpowiednich serwerów.
WA¯NIEJSZE POJÊCIA I SKRÓTY
Skrót (pojêcie) Objaœnienie
Operacyjna Baza Mikrodanych(OBM)
Jeden z systemów wspieraj¹cych proces spisowy, któregog³ównym zadaniem jest integracja danych pochodz¹cych zró¿nych Ÿróde³. Procesowi integracji towarzysz¹ m.in. etapy:czyszczenia danych, walidacji, deduplikacji oraz korekty.Finalnym produktem systemu jest tzw. Z³oty Rekord, który jestg³ównym Ÿród³em danych dla systemu ABM
Analityczna Baza Mikrodanych(ABM)
Baza danych, która przechowuje odpersonalizowane wartoœcizmiennych spisowych w ostatecznej wersji, zebrane podczasspisu, na której bêd¹ dokonywane wszelkie analizy statystyczne(opracowania tabelaryczne, agregaty, analizy przestrzenne)oraz udostêpniane publicznie
14
Skrót (pojêcie) Objaœnienie
CAII (Computer Assisted InternetInterview
Pozyskiwanie informacji od respondentów poprzez samospisinternetowy
CAPI (Computer Assisted PersonalInterview)
Spis przeprowadzany przez rachmistrza przy pomocyformularza elektronicznego i terminali przenoœnych (w spisie2011 zastosowano urz¹dzenia typu handheld)
CATI (Computer Assisted TelephoneInterviewing lub Computer AidedTelephone Interviewing)
Pozyskiwanie informacji od respondentów za poœrednictwem³¹czy telefonicznych i przy wykorzystaniu specjalistycznegooprogramowania komputerowego
Call Center Ca³oœæ elementów sprzêtowych, programowych s³u¿¹cych doobs³ugi masowych kontaktów z klientami przy u¿yciu telefonujako medium
Podsystem Metadanych Repozytorium metadanych zawieraj¹ce regu³y biznesowe(metadane biznesowe), informacje o strukturach danych(metadane techniczne) i procesach zachodz¹cych w hurtowni(metadane operacyjne)
Dane CAxI Dane, które s¹ wykorzystywane w procesach CAII, CATI,CAPI. Te dane s¹ inicjalnie generowane przez OBM, nastêpniepo uzupe³nieniu w procesach, s¹ ³adowane do Operacyjnej BazyMikrodanych, stanowi¹c dane Ÿród³owe OBM
Systemy informacyjne administracjipublicznej
Systemy zbierania, gromadzenia i przetwarzania informacjiprzez organy administracji rz¹dowej oraz jednostek samorz¹duterytorialnego, inne instytucje rz¹dowe, organy rejestrowe iNarodowy Bank Polski, prowadzone w oparciu o przepisykompetencyjne lub inne akty prawne zwi¹zane bezpoœrednio zwykonywaniem przez nie zadañ statutowych
Jednostka spisowa (jednostkabadania)
Podmiot spisu. Pojedyncza osoba, gospodarstwo domowe,mieszkanie, budynek, dla których s¹ gromadzone w OBMwartoœci zmiennych spisowych. Obiekt bêd¹cy elementemzbiorowoœci (populacji) bêd¹cej przedmiotem badaniastatystycznego (tj. spisu), dla którego ustalane s¹ wartoœcizmiennych spisowych
Jednostka losowania Jednostka losowania jest ustalana na etapie wyboru schematulosowania próby do badania reprezentacyjnego. W badaniureprezentacyjnym w NSP 2011 jednostk¹ losowania by³omieszkanie, wyodrêbnione w budynku jednorodzinnym lubwielorodzinnym
Zmienna spisowa Atrybut danych spisowych okreœlaj¹cy jedn¹ cechê spisow¹jednostki badania. Wartoœci zmiennych spisowych w NSP 2011zosta³y pozyskane od rachmistrzów w trakcie przeprowadzaniabadania przez rachmistrza spisowego lub zebrane poprzezwywiad telefoniczny z ankieterem lub zgromadzone z rejestrówi systemów informacyjnych
Master Record Struktura danych zawieraj¹ca spersonalizowane dane ojednostce spisowej wraz z zestawem wartoœci jej cech. W NSP2011 dane zosta³y u¿yte do wygenerowania podpowiedzi doelektronicznych formularzy spisowych – na podstawieinformacji dostêpnych wy³¹cznie w rejestrach i systemachadministracyjnych
15
Skrót (pojêcie) Objaœnienie
Z³oty Rekord (Golden Record) Struktura danych zawieraj¹ca odpersonalizowane dane ojednostce spisowej wraz z zestawem wartoœci jej cech
GIS (Geographic InformationSystems) - Systemy InformacjiPrzestrzennej
System informatyczny umo¿liwiaj¹cy przeprowadzenieró¿norodnych operacji z wykorzystaniem danych mapowych.W NSP 2011 urz¹dzenia wyposa¿one w GPS wskazywa³y naortofotomapie bie¿¹c¹ pozycjê rachmistrza oraz punktyadresowe, do których kierowa³ siê, aby dokonaæ spisu
Portal geostatystyczny (PGS) Docelowa, informatyczna platforma przestrzennej prezentacjidanych oraz wyników analiz geostatystycznych, dotycz¹cychmin. danych NSP 2011 gromadzonych w ABM
OLAP (On-line Analytical Processing) Oprogramowanie wspieraj¹ce podejmowanie decyzji, którepozwala u¿ytkownikowi analizowaæ szybko informacje zawartew wielowymiarowych strukturach danych zawieraj¹cych ró¿newidoki i hierarchie. W Systemie ABM wykorzystywane jestoprogramowanie SAS OLAP Server
Rozdzia³ II. METODOLOGIA SPISU LUDNOŒCI I MIESZKAÑ 2011
1. �ród³a danych
Powszechny spis ludnoœci i mieszkañ 2011 zosta³ przeprowadzony metod¹ mieszan¹ tj.
poprzez pozyskiwanie danych ze Ÿróde³ administracyjnych (rejestrów i systemów
informacyjnych) oraz zbieranie danych bezpoœrednio od ludnoœci w ramach badania
reprezentacyjnego oraz tzw. badania pe³nego. Oprócz tego przeprowadzone zosta³y dwa pe³ne
badania, obejmuj¹ce osoby przebywaj¹ce w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz osoby
bezdomne. Zastosowane rozwi¹zania mia³y przede wszystkim zmniejszyæ koszty spisu oraz
obci¹¿enie osób objêtych spisem, przy zachowaniu wysokiej jakoœci wyników spisu.
W ustawie o NSP 2011 przyjête zosta³o za³o¿enie jak najszerszego wykorzystania systemów
informacyjnych administracji publicznej, jako Ÿróde³ danych do spisu, co w konsekwencji
oznacza³o, ¿e informacje przewidziane do zebrania w trakcie spisu pobrane zosta³y przede
wszystkim z dostêpnych Ÿróde³ administracyjnych, a nastêpnie wykorzystane do przygotowania i
aktualizacji wykazu adresowo-mieszkaniowego, nastêpnie do utworzenia operatu
adresowo-mieszkaniowego do losowania próby do badania reprezentacyjnego oraz jako
bezpoœrednie Ÿród³o danych spisowych. Dane niewystêpuj¹ce w systemach informacyjnych
administracji publicznej lub niespe³niaj¹ce wymogów jakoœci danych statystycznych zebrano od
osób objêtych spisem. Jednak w tym przypadku przewidziano zastosowanie nowoczesnych
technik gromadzenia danych w celu wyeliminowania formularzy papierowych.
16
2. Prace przygotowawcze do spisu
Wa¿nym obszarem prac przygotowawczych do NSP 2011 by³y dzia³ania zwi¹zane z tworzeniem
elektronicznego wykazu adresowo-mieszkaniowego na potrzeby spisu. Wykaz
adresowo-mieszkaniowy przygotowany zosta³ w oparciu o rejestr TERYT (Krajowy Rejestr
Urzêdowy Podzia³u Terytorialnego Kraju) z wykorzystaniem danych pochodz¹cych z innych
Ÿróde³, m.in. z pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w zakresie lokalizacji
przestrzennej budynków. W zwi¹zku z po³¹czeniem tych dwóch Ÿróde³ do identyfikatorów
adresowych budynków z rejestru TERYT do³¹czone zosta³y wspó³rzêdne geodezyjne x,y (punkty
adresowe). W zakresie informacji o osobach na potrzeby wykazu adresowo-mieszkaniowego
wykorzystane by³y gminne zbiory meldunkowe, które zosta³y po³¹czone z systemem NOBC, tj.
systemem identyfikacji adresowej ulic, nieruchomoœci, budynków i mieszkañ stanowi¹cym czêœæ
rejestru TERYT. Przygotowane w tym trybie zestawienie budynków, mieszkañ i osób by³o
weryfikowane przez urzêdy gmin podczas aktualizacji przedspisowej. Na tym etapie zosta³a
ustalona zbiorowoœæ budynków, mieszkañ i obiektów zbiorowego zakwaterowania podlegaj¹cych
spisaniu, poprawnoœæ ich adresów oraz przyporz¹dkowanie osób do poszczególnych mieszkañ i
obiektów.
W trakcie obchodu przedspisowego rachmistrzowie dokonali weryfikacji wszystkich
punktów adresowych, które znalaz³y siê w obszarze przydzielonych obwodów, porównuj¹c je z pozycjami
ujêtymi w wykazie adresowo-mieszkaniowym do obchodu. Przedmiotem obchodu by³o
zatwierdzenie lub modyfikacja punktów adresowych wyszczególnionych w wykazie, a tak¿e
usuniêcie nieistniej¹cych punktów adresowych lub ewentualne dodanie nowych
nieodnotowanych w wykazie, na których znalaz³y siê budynki mieszkalne, budynki
niemieszkalne z mieszkaniami lub budynki obiektów zbiorowego zakwaterowania, np. dom
studencki. W odró¿nieniu do poprzednich spisów ludnoœci i mieszkañ rachmistrzowie nie
odwiedzali mieszkañ w celu dokonania weryfikacji informacji dotycz¹cych nazwiska i imienia
g³ównego lokatora i liczby osób podlegaj¹cych spisowi.
Rachmistrzowie korzystali z map cyfrowych, zainstalowanych na przenoœnych
urz¹dzeniach elektronicznych typu handheld. Kartograficzna dokumentacja przedspisowa
przygotowana zosta³a w formie elektronicznej i wykorzystywa³a narzêdzia GIS (Geographic
Information Systems). Na mapach cyfrowych zosta³y zaznaczone obwody spisowe z budynkami
i punktami adresowymi. Mapa cyfrowa by³a sprzêgniêta z elektronicznym, opisanym wy¿ej
wykazem adresowo-mieszkaniowym zawieraj¹cym adresy budynków, mieszkañ i obiektów
zbiorowego zakwaterowania przeznaczonych do spisania. Tak przygotowany modu³
elektroniczny dokumentacji wyjœciowej by³ dostêpny na wszystkich poziomach zarz¹dzania
spisem. Aplikacja sygnalizowa³a na mapie aktualne po³o¿enie rachmistrza, a w przypadku
17
stwierdzenia przez niego, ¿e w terenie znajduje siê nieujêty w operacie spisowym i nienaniesiony
na mapie cyfrowej punkt adresowy, pod którym mieszkaj¹ ludzie, umo¿liwia³a wprowadzenie
tego punktu na mapê cyfrow¹ za pomoc¹ urz¹dzenia GPS, zainstalowanego na przenoœnym
urz¹dzeniu elektronicznym, oraz dopisanie do operatu brakuj¹cego mieszkania, czy innego
obiektu.
3. Badanie pe³ne
Badanie zosta³o przeprowadzone w oparciu o pozyskane do celów statystycznych rejestry
administracyjne i systemy informacyjne. Do przeprowadzenia NSP zgromadzono informacje
m.in. z nastêpuj¹cych systemów centralnych i rozproszonych: Ministerstwa Finansów,
Ministerstwa Spraw Wewnêtrznych i Administracji (zbioru PESEL) Zak³adu Ubezpieczeñ
Spo³ecznych, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spo³ecznego, Narodowego Funduszu Zdrowia
(Centralnego Wykazu Ubezpieczonych), urzêdów gmin (gminnych zbiorów meldunkowych).
W wyniku szczegó³owego przeanalizowania pozyskanych danych, po³¹czono zebrane
informacje tworz¹c wykaz podmiotowy do przeprowadzenia badania spisowego. Uzyskane t¹
metod¹ dane zosta³y równie¿ u¿yte do wygenerowania podpowiedzi do ankiet spisowych (na
podstawie tzw. Master Recordu) i przyspieszenia w ten sposób zbierania informacji od
respondentów. W dalszej kolejnoœci metoda ta pos³u¿y³a do wygenerowania wyników NSP.
Podstawowym Ÿród³em informacji na temat budynków i mieszkañ w NSP 2011 by³a tzw.
baza budynków. Zosta³a ona utworzona w wyniku po³¹czenia danych pozyskanych w ramach NSP
2002, badañ statystycznych min. dotycz¹cych wydanych pozwoleñ na budowê oraz budynkach
mieszkalnych i mieszkaniach w budynkach niemieszkalnych oddanych do u¿ytkowania oraz
Elektronicznej Karty Budynku, za pomoc¹ której ka¿dy podmiot zarz¹dzaj¹cy lub administruj¹cy
budynkami przekaza³ informacje dotycz¹ce wybranych cech i parametrów poszczególnych
budynków wielomieszkaniowych.
Dodatkowym Ÿród³em danych by³y informacje zebrane przez rachmistrzów w trakcie
obchodu przedspisowego, które umo¿liwi³y aktualizacjê bazy poprzez dopisanie budynków
niefiguruj¹cych w bazie, usuniêcie nieistniej¹cych, czy zmianê ich rodzaju (np. z mieszkalnego na
niemieszkalny).
Szerszy zakres danych — zarówno o osobach jak i mieszkaniach — zosta³ pozyskany w ramach
badania reprezentacyjnego.
4. Badanie reprezentacyjne
Przeprowadzone w ramach NSP badanie reprezentacyjne, dostarczy³o danych, które nie s¹
gromadzone w rejestrach i systemach informacyjnych. Badanie zosta³o przeprowadzone na próbie
18
losowej ok. 20% mieszkañ w skali kraju. Jednostk¹ losowania by³o mieszkanie, a dok³adniej jego
adres.
Operat losowania mieszkañ, który zosta³ utworzony w oparciu o rejestry i systemy
informacyjne, zosta³ odpowiednio uporz¹dkowany i podzielony na poszczególne warstwy.
Najwa¿niejsze cechy, jakie brano pod uwagê przy alokacji próby pomiêdzy poszczególne
jednostki podzia³u administracyjnego to:
– liczba osób zameldowanych w mieszkaniu,
– wystêpowanie du¿ych skupisk mieszkaniowych w du¿ych miastach tzw. „blokowisk”
– wystêpowanie osoby pracuj¹cej w mieszkaniu,
– wystêpowanie emeryta lub rencisty w przypadku braku pracuj¹cego,
– wystêpowanie bezrobotnego w mieszkaniu w przypadku braku ww. osób,
– uwzglêdnienie mieszkañ z u¿ytkownikiem gospodarstwa rolnego.
Zasady tworzenia operatu losowania mieszkañ
Etapy tworzenia operatu losowania mieszkañ zawiera³y:
1. utworzenie zintegrowanego wykazu adresowo-mieszkaniowego w oparciu o Zestawienie
adresowo-mieszkaniowe,
2. weryfikacja wykazu obchodem przedspisowym,
3. uzupe³nienie wykazu dodatkowymi zmiennymi i utworzenie operatu losowania do badania
reprezentacyjnego
Dodatkowo do wykazu adresowo-mieszkaniowego w Operacyjnej Bazie Mikrodanych
zosta³y wprowadzone informacje pochodz¹ce z innych rejestrów i systemów informacyjnych lub
baz statystycznych jak: zbiory Zak³adu Ubezpieczeñ Spo³ecznych (CRU, EiR oraz CRPS), Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Spo³ecznego (KRUS), Krajowej Ewidencji Podatników (KEP),
Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania
o Niepe³nosprawnoœci ( EKSMoON), PESEL, spisu ludnoœci i mieszkañ 2002, bazy budynkowej
oraz Wykazu bazowego do PSR 2010. Celem w³¹czenia do wykazu dodatkowych informacji by³a
poprawa jakoœci danych zgromadzonych w tym wykazie oraz zapewnienie informacji na potrzeby
utworzenia operatu losowania. W trakcie weryfikacji danych w wykazie zosta³y ustalone kryteria
(zmienne oraz ich wartoœci), które zosta³y wykorzystane do tworzenia bardziej jednorodnych grup
(warstwowania) jednostek badania.
Przy tworzeniu operatu losowania pominiêto:
a) obiekty zbiorowego zamieszkania niezawieraj¹ce mieszkañ,
19
b) obiekty zamkniête oraz mieszkania na terenie obiektów zamkniêtych,
c) mieszkania w obiektach zbiorowego zakwaterowania stanowi¹cych obiekty zamkniête,
d) pomieszczenia prowizoryczne,
e) mieszkania niezamieszkane, zniszczone na skutek klêsk ¿ywio³owych w szczególnoœci powodzi.
W konsekwencji do operatu wesz³y mieszkania zamieszkane, w których osoby by³y
zameldowane lub przebywa³y bez meldunku oraz te mieszkania niezamieszkane, które by³y w trakcie
remontu, zmiany lokatora lub nowo wybudowane. Budynki, które wystêpowa³y pod jednym
adresem by³y brane do losowania, je¿eli ich liczba nie przekroczy³a dwóch. Operat losowania
mieszkañ zosta³ zaktualizowany w trakcie trwania obchodu przedspisowego, w wyniku którego
do badania do³¹czono budynki jednomieszkaniowe, które nie znalaz³y siê wczeœniej w wykazie.
Zmienne uwzglêdnione w operacie losowania
Dla potrzeb badania reprezentacyjnego w wykazie dopisano do ka¿dego mieszkania zestaw
informacji zawarty w operacie losowania, spoœród których wybrano ostateczne kryteria
warstwowania:
a) symbol terytorialny,
b) po³o¿enie budynku/mieszkania na terenie objêtym powodzi¹ lub inna klêsk¹ ¿ywio³ow¹,
c) liczba mieszkañ w budynku wielomieszkaniowym,
d) po³o¿enie mieszkania w budynku wielomieszkaniowym,
e) rok zakoñczenia budowy budynku,
f) liczba osób w mieszkaniu (0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 i wiêcej) – po dodatkowych badaniach,
g) liczba osób zameldowanych na pobyt sta³y – po dodatkowych badaniach,
h) wystêpowanie cudzoziemca w mieszkaniu,
i) wystêpowanie osoby pracuj¹cej (posiadanie ubezpieczenia), emeryta lub rencisty w mieszkaniu
oraz osoby bezrobotnej,
j) wystêpowanie osoby niepe³nosprawnej,
k) wystêpowanie u¿ytkownika gospodarstwa rolnego oraz powierzchni u¿ytków rolnych,
l) po³o¿enie mieszkania w gminie o udziale spo³ecznoœci mniejszoœciowej (narodowej lub
etnicznej) co najmniej 10%.
Wartoœci zmiennych, jako kryteria warstwowania zosta³y zró¿nicowane dla obszarów miejskich
i wiejskich. Wybór zmiennych zosta³ ostatecznie ustalony w trakcie losowania próbnego.
20
Alokacja próby w poszczególnych powiatach1
Podstawowym celem badania reprezentacyjnego realizowanego w ramach spisu 2011 jest
uzyskanie informacji o sytuacji spo³eczno-demograficznej na poziomie powiatu. Konieczne by³o
wiêc dokonanie podzia³u za³o¿onej 20% próby mieszkañ dla Polski pomiêdzy powiaty. Dokonano
tego przy wykorzystaniu metody alokacji pierwiastkowej. Metoda ta stanowi kompromis
pomiêdzy alokacj¹ proporcjonaln¹ a alokacj¹ zapewniaj¹c¹ jednakow¹ precyzjê dla subpopulacji.
Przy za³o¿eniu, ¿e zastosowano by proporcjonalne losowanie próby, w ka¿dym powiecie próba
stanowi³aby 20% populacji. Poniewa¿ precyzja wyników tj. wielkoœæ b³êdu losowego zale¿y od
liczebnoœci próby, uzyskano by w efekcie niedostateczn¹ precyzjê dla wielu ma³ych powiatów.
Z kolei, w metodzie alternatywnej uzyskujemy, w przybli¿eniu, jednakow¹ precyzjê
wyników dla wszystkich powiatów, ale za cenê istotnego „sp³aszczenia” liczebnoœci próby.
W efekcie liczebnoœæ próby, a tym samym pracoch³onnoœæ przy realizacji spisu by³aby ma³o
zró¿nicowana pomiêdzy du¿ymi i ma³ymi powiatami. Z tych powodów jako metodê rozdzia³u
próby przyjêto alokacjê pierwiastkow¹, w której np. liczba mieszkañ losowanych w p-tym
powiecie jest proporcjonalna do pierwiastka kwadratowego z populacyjnej liczby mieszkañ
i wyra¿ona wzorem:
gdzie:
n* – za³o¿ona liczebnoœæ próby dla Polski,
Np – liczba mieszkañ w p-tym powiecie,
Wed³ug powy¿szego wzoru obliczone zosta³y liczebnoœci prób dla poszczególnych
powiatów. Potraktowanie Warszawy, tak jak ka¿dego innego powiatu, mog³oby w konsekwencji
spowodowaæ niemo¿noœæ uzyskania w miarê precyzyjnych wyników dla poszczególnych
dzielnic. Jako ostateczn¹ próbê dla miasta Warszawy przyjêto wartoœæ œredni¹ z powy¿szych
wartoœci, tj. 87500 mieszkañ. Wartoœæ ta zosta³a odjêta od za³o¿onej liczebnoœci próby dla Polski
tj. od 2631 tys., po czym dokonano alokacji pierwiastkowej dla 78 powiatów. Próby w najmniejszych
powiatach tj. beskidzkim i sejneñskim wynosz¹ po ok. 3200 mieszkañ (49% populacji), zaœ
najwiêksza próba (poza Warszaw¹) jest w m. £odzi – 23000 mieszkañ, czyli 6,9% liczby
mieszkañ w tym mieœcie – powiecie.
1 Materia³ roboczy opracowany przez zespól matematyków pod kierunkiem Bronis³awa Lednickiego.
21
W Warszawie, £odzi, Krakowie, Wroc³awiu i w Poznaniu podzia³ próby pomiêdzy
poszczególne dzielnice i delegatury dokonany zosta³ równie¿ metod¹ pierwiastkow¹. Poza
Warszaw¹, w pozosta³ych miastach, ze wzglêdu na ma³¹ liczbê delegatur (4 lub 5) nie zachodzi³a
potrzeba zwiêkszania liczebnoœci próby, tak jak w przypadku Warszawy. Ustalone dla
poszczególnych delegatur w tych miastach liczebnoœci prób zapewniaj¹ uzyskanie precyzji nie
gorszej ni¿ w najmniejszych powiatach.
Schemat losowania próby
W celu wylosowania, w ka¿dym z powiatów, próby o ustalonej wczeœniej liczebnoœci zastosowany
zosta³ schemat losowania jednostopniowego warstwowego. Jednostki losowania – mieszkania zosta³y
przed losowaniem pogrupowane w warstwy w celu zwiêkszenia efektywnoœci losowania. Zastosowano
zró¿nicowane podejœcie do warstwowania w zale¿noœci od typu powiatu i gminy.
W miastach – powiatach oraz w dzielnicach wymienionych wy¿ej 5 najwiêkszych miast,
a tak¿e w innych wyró¿nionych wiêkszych miastach niebêd¹cych powiatami, w pierwszym etapie
podzia³ mieszkañ na dwie kategorie:
a) mieszkania w „blokowiskach”,
b) pozosta³e mieszkania.
Kryterium podzia³u na powy¿sze kategorie zosta³, przypisany do ka¿dego mieszkania,
wskaŸnik wyra¿aj¹cy liczbê mieszkañ w budynku, w którym znajduje siê dane mieszkanie. Do
„blokowisk” zaliczone zosta³y mieszkania o wartoœci tego wskaŸnika powy¿ej jego mediany.
Nastêpnie w ka¿dej z powy¿szych grup mieszkania zosta³y powarstwowane ze wzglêdu na liczbê
osób w mieszkaniu, po czym w ramach tak utworzonych kategorii nast¹pi³ dalszy podzia³ na
4 grupy ze wzglêdu na:
a) wystêpowanie osoby pracuj¹cej w mieszkaniu,
b) wystêpowanie emeryta lub rencisty w przypadku braku pracuj¹cego,
c) wystêpowanie bezrobotnego w mieszkaniu w przypadku braku w/w osób,
d) mieszkania z innymi osobami.
Ponadto, w mieszkaniach poza „blokowiskami”, dodano kategoriê: mieszkanie z u¿ytkownikiem
gospodarstwa rolnego.
Warstwowanie wed³ug liczby osób zamieszka³ych w danym mieszkaniu by³o istotnym
czynnikiem maj¹cym wp³yw na precyzjê wyników, zniwelowa³o bowiem negatywne efekty
zró¿nicowanej liczby osób zamieszka³ych w mieszkaniach. Efektywnoœæ tego etapu
warstwowania zale¿a³a od korelacji liczby osób w mieszkaniu zapisanej w operacie losowania ze
22
stanem rzeczywistym. Warstwowanie ze wzglêdu na pozosta³e zmienne mia³o z kolei pozytywny
wp³yw na wyniki spisu zwi¹zane z aktywnoœci¹ ekonomiczn¹.
W pozosta³ych powiatach w pierwszym etapie za³o¿ono warstwowanie wed³ug gmin, przy
czym gminy miejsko – wiejskie traktowane by³y, jako dwie oddzielne gminy. W mniejszych
miastach pominiêty zosta³ etap podzia³u na mieszkania w tzw. blokowiska i pozosta³e mieszkania,
a warstwowanie odbywa³o siê b analogicznie jak w du¿ych miastach poza blokowiskami.
W gminach wiejskich w pierwszym etapie mieszkania podzielone zosta³y na dwie kategorie:
a) mieszkania z u¿ytkownikiem gospodarstwa rolnego,
b) pozosta³e mieszkania.
W kategorii pierwszej wykonano warstwowanie wg liczby osób zamieszka³ych w mieszkaniu,
a nastêpnie, w miarê mo¿liwoœci, dalsze warstwowanie wg powierzchni gospodarstwa rolnego
(dwie ewentualnie trzy grupy obszarowe w zale¿noœci od liczby mieszkañ z u¿ytkownikiem
gospodarstwa w gminie). W przypadku drugiej kategorii mieszkañ wykonano warstwowanie
analogiczne jak w ma³ych miastach.
Przedstawiona wy¿ej koncepcja warstwowania mog³a prowadziæ do utworzenia w niektórych
powiatach bardzo rozdrobnionych warstw. W zwi¹zku z tym program losuj¹cy przy tworzeniu
warstw sprawdza³ jednoczeœnie czy tworzone w powy¿szy sposób warstwy spe³nia³y wymóg
minimalnej liczby mieszkañ. Warstwy zawieraj¹ce zbyt ma³o mieszkañ zosta³y ³¹czone z s¹siednimi.
Za³o¿ono odwrotn¹ ni¿ przy tworzeniu, hierarchiê kryteriów tzw. sklejania warstw.
Po utworzeniu warstw ustalone zosta³y liczebnoœci prób do wylosowania w poszczególnych
warstwach. Przyjêto proporcjonaln¹ alokacjê próby pomiêdzy warstwy. Oznacza to m.in., ¿e
ustalona w wyniku alokacji pierwiastkowej frakcja losowania w danym powiecie obowi¹zywa³a
we wszystkich gminach tego powiatu i w warstwach utworzonych wewn¹trz gmin.
Efektem tych dzia³añ by³o wylosowanie, spoœród prawie 13,5 mln mieszkañ, próby
licz¹cej ponad 2,7 mln mieszkañ. Utworzono prawie 70,5 tys. warstw, zaœ wielkoœæ próby
w poszczególnych warstwach waha³a siê od niemal 6% do ponad 49%.
Zakres tematyczny badania reprezentacyjnego w NSP 2011 uwzglêdnia³ szeœæ du¿ych
obszarów tematycznych:
� ludnoœæ i jej charakterystyka demograficzno-spo³eczna,
� aktywnoœæ ekonomiczna,
� migracje wewnêtrzne i zagraniczne ludnoœci,
� narodowoœæ i wyznanie,
23
� gospodarstwa domowe i rodziny
� oraz budynki i mieszkania).
W ramach tych obszarów mo¿na wyró¿niæ 15 tematów badawczych (patrz punkt 3 w
rozdziale I). Badanie reprezentacyjne w NSP 2011 stanowi komplementarn¹ ca³oœæ do badania
pe³nego, przeprowadzanego w oparciu o rejestry i systemy informacyjne.
5. Spis osób w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz osób bezdomnych
W trakcie trwania spisu zebrano informacje o osobach przebywaj¹cych powy¿ej 3 miesiêcy
w obiektach zbiorowego zakwaterowania, czyli w budynkach zajêtych przez jeden odrêbny
zak³ad, œwiadcz¹cy us³ugi: opiekuñczo-wychowawcze, opiekuñczo-lecznicze, obiekty
zwi¹zane z prac¹ lub nauk¹ (domy studenckie, internaty, hotele pracownicze), b¹dŸ inne, w którym
to obiekcie zamieszkuje/przebywa zwykle wiêksza liczba osób. Dane zosta³y pozyskane od
w³aœcicieli, administratorów lub zarz¹dców obiektów przy wykorzystaniu specjalnej aplikacji
internetowej. W szczególnych przypadkach informacje by³y pozyskiwane przy wsparciu
pracowników wojewódzkich lub gminnych biur spisowych oraz rachmistrzów.
W dniach 15-16 kwietnia 2011 r. – przy wspó³pracy z Pomorskim Forum na Rzecz
Wychodzenia z Bezdomnoœci – przeprowadzono równie¿ badanie osób bezdomnych.
Osoby bezdomne spisywane by³y przez rachmistrza na aplikacji mobilnej, w miejscu ich
przebywania wskazanym przez pracowników gminnych biur spisowych w porozumieniu z placówkami
udzielaj¹cymi pomocy bezdomnym. Zosta³y spisane osoby, które wieczór i noc w momencie spisu
spêdza³y poza jak¹kolwiek instytucj¹ funkcjonuj¹c¹ ca³odobowo, w miejscach ich przebywania takich
jak: dworce kolejowe i autobusowe oraz ich okolice, kana³y i wêz³y ciep³ownicze, ogródki dzia³kowe,
ulice, bunkry, lasy i parki, centra handlowe, parkingi, opuszczone samochody, przyczepy kempingowe,
klatki schodowe, zsypy, piwnice, œmietniki, wagony i bocznice kolejowe, ogrzewalnie itp. Osoby
bezdomne przebywaj¹ce w obiektach zbiorowego zakwaterowania (schroniska, noclegownie i instytucje
dla bezdomnych), zosta³y spisane przez administratorów tych obiektów.
6. Formularze wykorzystywane w spisie 2011
W spisie 2011 wykorzystywano dwa rodzaje formularzy, dostêpnych wy³¹cznie w formie
elektronicznej. Formularz d³ugi, o szerokim zakresie tematycznym z du¿¹ liczb¹ pytañ (ponad 120
pytañ), stosowany by³ w badaniu reprezentacyjnym, natomiast formularz krótki (16 pytañ) znalaz³
zastosowanie w badaniu pe³nym, przede wszystkim w celu aktualizacji danych pozyskiwanych do
spisu z rejestrów i systemów informacyjnych. Formularze elektroniczne by³y dostêpne w trybie
on-line, a dodatkowo formularz krótki – tak¿e w trybie off-line. Formularze zosta³y przygotowane w wersji
aplikacji na urz¹dzenia przenoœne typu handheld oraz w wersji aplikacji internetowej, która by³a
24
wykorzystywana podczas samospisu. Elementem aplikacji elektronicznej by³y s³owniki
funkcjonuj¹ce przy pytaniach w poszczególnych obszarach tematycznych: edukacji, aktywnoœci
ekonomicznej, kraju obywatelstwa i urodzenia, migracji, przynale¿noœci narodowo-etnicznej,
wyznania. Przy niektórych s³ownikach istnia³a mo¿liwoœæ swobodnego zapisu s³ownego.
Dodatkowo w czêœci adresowej formularzy elektronicznych pod³¹czony by³ s³ownik TERYT.
Odrêbne, uproszczone formularze elektroniczne by³y opracowane dla badania osób
bezdomnych oraz osób w obiektach zbiorowego zakwaterowania.
W ramach spisu 2011 przeprowadzono tak¿e pe³ne badanie ludnoœci w 86 gminach,
wstêpnie wytypowanych na podstawie wyników spisu 2002. Kryterium do wyró¿nienia tych gmin
by³ co najmniej 10% udzia³ osób nale¿¹cych do mniejszoœci narodowej lub etnicznej w liczbie
mieszkañców gminy w 2002 roku. Dla osób zamieszka³ych lub przebywaj¹cych w tych gminach
w wylosowanych mieszkaniach wype³niany by³ formularz d³ugi, zaœ w pozosta³ych mieszkaniach
– formularz krótki. Pytania o przynale¿noœæ narodowo-etniczn¹ oraz o jêzyk u¿ywany w kontaktach
domowych zosta³y w³¹czone do obu formularzy, m.in. tak¿e z tego powodu, ¿e w ¿adnym z systemów
administracyjnych nie wystêpowa³a informacja o narodowoœci, mo¿liwa do wykorzystania w spisie
ludnoœci. Dane z tego badania maj¹ du¿e znaczenie dla opracowania wyników spisu w obszarze
narodowoœci i jêzyka, zw³aszcza w zakresie ustalania tzw. gmin mniejszoœciowych.
7. Spis kontrolny
W dniach od 1 do 11 lipca 2011 r. przeprowadzony zosta³ spis kontrolny do NSP 2011.
Celem spisu kontrolnego 2011 by³o sprawdzenie kompletnoœci przeprowadzonego spisu,
poprawnoœci danych uzyskanych w spisie oraz zgodnoœci tych danych ze stanem faktycznym.
Spoœród 2744 tys. mieszkañ, które wczeœniej zosta³y wylosowane do badania
reprezentacyjnego wylosowano 80 tys. mieszkañ. Spisem kontrolnym objêto mieszkania, w których
respondenci dokonali samospisu przez internet, mieszkania zosta³y spisane bezpoœrednio przez
rachmistrzów spisowych lub spisane telefonicznie – przez ankieterów, jak i takie, w których spis
nie zosta³ przeprowadzony (z ró¿nych powodów).
Spis kontrolny zosta³ przeprowadzany przez ankieterów poprzez telefon (metod¹ CATI), co
spowodowa³o, i¿ obejmowa³ on wy³¹cznie te mieszkania, w których przynajmniej dla jednej
osoby uda³o siê ustaliæ numer telefonu, przy czym nie mia³o znaczenia czy by³ to telefon
stacjonarny, czy komórkowy. Formularz do spisu kontrolnego zawiera³ 14 pytañ. Zebrane na jego
podstawie informacje powinny pozwoliæ na dokonanie oceny b³êdów nielosowych, a przede
wszystkim oceny b³êdów pokrycia (in plus oraz in minus), pope³nianych z powodu podwójnego
spisywania osób, ewentualnego dopisywania fikcyjnych osób oraz opuszczania osób, a tak¿e do
okreœlenia b³êdów treœci (wynikaj¹cych z braków odpowiedzi lub b³êdów w odpowiedziach).
25
Przyjête za³o¿enia oraz dane pozyskane w spisie kontrolnym, powinny pozwoliæ na ocenê wp³ywu
czynników zewnêtrznych, tj. rachmistrzów, ankieterów czy samych respondentów, którzy
dokonali samospisu — na jakoœæ wyników spisu ludnoœci i mieszkañ 2011. Efekty takiej analizy
bêd¹ prezentowane w kolejnych ogólnopolskich i regionalnych publikacjach tematycznych,
natomiast szczegó³owe zasady metodologiczne spisu kontrolnego zostan¹ przedstawione w publikacji
poœwiêconej metodologii spisu ludnoœci i mieszkañ 2011.
8. Techniki pozyskiwania danych (metody CAxI) oraz zbiory danych wynikowych
Podstawowym sposobem gromadzenia danych w spisie 2011 by³a technika CAII –
Computer Assisted Internet Interview. Od 1 kwietnia do 16 czerwca 2011 roku ok. 12% populacji
kraju spisa³o siê bez udzia³u rachmistrzów w drodze tzw. samospisu internetowego. Ta forma
zbierania danych polega³a na udostêpnieniu on-line formularzy elektronicznych, zawieraj¹cych
pytania spisowe. Formularze zawiera³y dane pozyskane z rejestrów i respondenci weryfikowali
oraz uzupe³niali je zgodnie ze stanem faktycznym w dniu 31 marca 2011 r.
W szczególnych przypadkach np. braku mo¿liwoœci zalogowania siê do systemu, respondenci mogli
skorzystaæ z formularzy bez naniesionych danych i wype³niæ je samodzielnie w ca³oœci w trybie off–line.
CAPI – Computer Assisted Personal Interview. Od 8 kwietnia do 30 czerwca 2011 roku
rachmistrzowie spisowi przeprowadzili wywiady w terenie na podstawie przydzielonej puli adresów
mieszkañ, wylosowanych do badania reprezentacyjnego. Odpowiedzi respondentów by³y w trakcie
wywiadu rejestrowane na przenoœnych urz¹dzeniach elektronicznych typu handheld.
CATI – Computer Assisted Telephone Interview. Ankieterzy statystyczni przeprowadzali spis
telefonicznie, uzupe³niaj¹c zebrane dane za poœrednictwem dedykowanej aplikacji elektronicznej.
Zbiory danych wynikowych
W wyniku zebrania informacji objêtych spisem powsta³y zbiory danych
wynikowych z wyodrêbnionymi obiektami, powi¹zanych ze sob¹ wspólnym identyfikatorem:
� Budynki
�Mieszkania
� Osoby
� Gospodarstwa domowe
� Rodziny
� Obiekty zbiorowego zakwaterowania
� Bezdomni
26
Zakres informacji dla powy¿szych obiektów zosta³ ujêty w tzw. z³otym rekordzie (ZR),
zawieraj¹cym zmienne informacyjne obejmuj¹ce zarówno dane ze spisu pe³nego (czyli
pozyskiwane z rejestrów i systemów administracyjnych), jak te¿ z badania reprezentacyjnego.
Zakres informacyjny z³otego rekordu zawiera zmienne bezpoœrednio pozyskane oraz
wyprowadzone wtórnie.
Wyliczenie tych zmiennych odbywa siê w œrodowisku Operacyjnej Bazy Mikrodanych
(OBM) – systemie wspieraj¹cym proces spisowy. Jego g³ównym zadaniem jest integracja danych
pochodz¹cych z ró¿nych Ÿróde³. System ten wykorzystywany jest g³ównie na etapie: czyszczenia,
walidacji, deduplikacji oraz korekty danych. W OBM nastêpuje przekszta³cenie danych
Ÿród³owych na dane spisowe2.
W kolejnych etapach przetwarzania danych z³oty rekord przekazywany jest do œrodowiska
Analitycznej Bazy Danych – bazy, w której s¹ przechowywane odpersonalizowane dane spisowe
w ostatecznej wersji. W ABM s¹ wykonywane dalsze przekszta³cenia (g³ównie wyprowadzanie
kolejnych zmiennych i obiektów pochodnych). Dodatkowo œrodowisko to posiada narzêdzia dla
prowadzenia analiz statystycznych oraz udostêpniania wyników spisu.
Algorytmy wyprowadzania zmiennych zawartych w z³otym rekordzie zawieraj¹ wskazanie
najbardziej odpowiedniego Ÿród³a danej zmiennej oraz sposobu jej wyliczenia (tj. uwzglêdnienia
zale¿noœci merytorycznych pomiêdzy zmiennymi i kontroli logicznej).
9. £¹czenie danych pozyskanych z ró¿nych Ÿróde³
Metody przetwarzania zbiorów danych administracyjnych w zbiory statystyczne
Dla potrzeb spisu informacje pozyskiwane z rejestrów zosta³y poddane odpowiednim
mechanizmom i procedurom zarówno informatycznym, jak te¿ merytorycznym. G³ównym celem
tych dzia³añ by³o przekszta³cenie zmiennych zawartych rejestrach do postaci, która
umo¿liwia³aby statystyczne przetwarzanie wartoœci zmiennych.
W ramach podejmowanych dzia³añ merytorycznych nad przygotowaniem rejestrów do
wykorzystania w spisie zosta³y przygotowane min. nastêpuj¹ce procedury:
– normalizacji zmiennych, której celem by³o doprowadzenie do jednolitego zapisu tych
samych zmiennych pochodz¹cych z ró¿nych rejestrów;
2 Ka¿de Ÿród³o informacyjne tj. rejestry, dane pozyskane z formularzy CAxI posiada swoje miejsce
w Operacyjnej Bazie Mikrodanych, jako odrêbna warstwa danych Ÿród³owych. Integracja danych w bazie
OBM polega na ³¹czeniu warstw wed³ug identyfikatorów lub kluczowych atrybutów.
27
– regu³y kontroli i korekty, której celem by³o sprawdzenie poprawnoœci oraz powi¹zañ
logicznych miêdzy zmiennymi w ramach jednego rejestru lub systemu informacyjnego;
– synchronizacji – niektóre rejestry zawiera³y informacje o faktach/zdarzeniach
dotycz¹cych osób, które nale¿a³o przetworzyæ i przekszta³ciæ w informacje o osobie;
– konwersji, która mia³a na celu doprowadzenie do ujednolicenia klasyfikacji danej
zmiennej pochodz¹cej z ró¿nych rejestrów niezale¿nie od oznaczenia jakie by³o
stosowane w rejestrze;
– procedury deduplikacji zmiennych z rejestrów administracyjnych.
Dzia³aniem wspieraj¹cym by³ tzw. s³ownik zmiennych logicznych, który zawiera³
wystandaryzowane nazwy zmiennych z wskazaniem Ÿród³a pochodzenia danej. W oparciu o tak
przygotowane dane opracowywane by³y w dalszych etapach algorytmy wyliczania
poszczególnych zmiennych z³otego rekordu.
Procedury deduplikacji ankiet zebranych metodami CAxI
Ze wzglêdu na przyjête rozwi¹zania w badaniu reprezentacyjnym i badaniu pe³nym osoba
mog³a zostaæ spisana wiêcej ni¿ jeden raz. Przyjêto przy tym za³o¿enie, ¿e rozpatrywane ankiety
s¹ kompletne i zamkniête, co oznacza, ¿e dla ka¿dej ankiety osobowej uzyskano wszystkie
informacje wynikaj¹ce ze „œcie¿ek przejœcia” w formularzu spisowym.
Procedury wyboru ankiety zosta³y przeprowadzone po etapie weryfikacji i ustaleniu
kompletnoœci osób w oparciu o informacje zawarte w wykazie adresowo-mieszkaniowym po
spisie oraz po deduplikacji mieszkañ. Proces ten polega³ na wyborze zestawu „najlepszych” ankiet
osobowych dla danego mieszkania tzw. „paczki osobowej” („paczka osobowa” rozumiana, jako
zestaw ankiet osobowych powi¹zanych z danym mieszkaniem – spisanych w danym mieszkaniu).
Po wybraniu odpowiednich ankiet na ich podstawie zbudowane zosta³y warstwy CAxI
zawieraj¹ce informacje pozyskane z formularzy spisowych na potrzeby wyliczania zmiennych
wynikowych wyspecyfikowanych w z³otym rekordzie.
Proces wyboru najlepszych ankiet dla warstw CAxI zak³ada³, ¿e w zbiorze wejœciowym,
którym jest zbiór wszystkich ankiet w podsystemie CAxI, dostêpnych by³o wiele ankiet
mieszkaniowych dla jednego mieszkania oraz wiele ankiet osobowych dla tej samej osoby. W rezultacie
wykonania procesu, na który sk³ada³y siê:
• procedura wyboru ankiety mieszkaniowej;
• procedura wyboru ankiety osobowej z badania reprezentacyjnego (a dok³adniej
wybór najlepszej „paczki osobowej” dla danego ID_MIESZKANIA);
• procedura wyboru ankiety osobowej z badania pe³nego;
28
• procedura wyboru ankiety osobowej w przypadku wystêpowania ankiety z badania
pe³nego i reprezentacyjnego;
w warstwach CAxI znalaz³a siê jedna, najlepsza ankieta dla mieszkania i osoby.
Szczególne znaczenie mia³o opracowanie procedur wyznaczenia najlepszej ankiety z badania
reprezentacyjnego. Procedury te obejmowa³y wykonanie algorytmów korekty oraz obliczenie
wskaŸników wymaganych na póŸniejszych etapach selekcji ankiet. Opracowane algorytmy
wylicza³y 13 wskaŸników szczegó³owych oraz 2 wskaŸniki globalne, charakteryzuj¹ce ca³y
rekord danych o osobach w warstwach CAxI ze spisu reprezentacyjnego.
WskaŸnik szczegó³owy sprawdza³ stan kompletnoœci (niekompletnoœæ) danych dla ka¿dego
z 13 modu³ów w oparciu o zmienn¹ lub zmienne zamykaj¹ce (reprezentuj¹ce) dany modu³. Istota
wskaŸnika polega³a na sprawdzeniu czy zmienna (zmienne) reprezentuj¹ca modu³ posiada³a w danym
rekordzie wartoœæ, zarówno przy za³o¿eniu, ¿e powinna j¹ mieæ wed³ug za³o¿onej œcie¿ki
przejœcia (czyli wartoœci innej zmiennej lub zmiennych implikuj¹cych posiadanie wartoœci przez
dan¹ zmienn¹), ale tak¿e wtedy gdy nie mo¿na by³o sprawdziæ czy dana zmienna powinna mieæ
wartoœæ (gdy¿ zmienne warunkuj¹ce j¹ maj¹ braki danych).
Na podstawie wartoœci wskaŸników szczegó³owych wyliczone zosta³y dwa wskaŸniki
globalne, tj. liczba niekompletnych modu³ów oraz procent niekompletnych danych. Wartoœci
wyliczonych wskaŸników pozwoli³y na wybór najbardziej wartoœciowej informacyjnie
ankiety i przygotowanie zbioru unikalnych ankiet dla osoby i mieszkania.
Opracowywanie algorytmów wyprowadzania zmiennych
Dane dotycz¹ce osób i mieszkañ pozyskane w spisie 2011 na etapie opracowywania
wyników tworz¹ dwa podstawowe zakresy informacyjne:
1) z badania pe³nego, obejmuj¹ dane odnosz¹ce siê do wszystkich mieszkañców kraju. Zakres
informacji jest jednak¿e stosunkowo w¹ski pod wzglêdem tematycznym, co jest
konsekwencj¹ dostêpnoœci danych w systemach administracyjnych. Zloty rekord w czêœci
badania pe³nego zawiera zmienne wyliczone na podstawie danych dostêpnych w rejestrach
i systemach informacyjnych oraz zweryfikowanych przez respondentów w samospisie
internetowym (formularz krótki) i z badania reprezentacyjnego (formularz d³ugi) – w czêœci
zakresowo wspólnej dla obu formularzy. Po³¹czenie informacji z tych trzech Ÿróde³
pozwoli³o przede wszystkim na ustalenie stanów i struktury ludnoœci wed³ug p³ci i wieku;
2) z badania reprezentacyjnego, pozyskane dla 20% ludnoœci, zawieraj¹ szeroki pod
wzglêdem przedmiotowym zakres danych, które po uogólnieniu na ca³¹ populacjê
pozwalaj¹ na szeroka charakterystykê demograficzno-spo³eczn¹ i ekonomiczn¹ ludnoœci
29
Pierwszy etap wyliczenia wartoœci zmiennych spisowych odbywa siê w œrodowisku
operacyjnym (OBM), gdzie wyprowadzane zostaj¹ zmienne tzw. pierwotne. Algorytm ka¿dej
zmiennej wskazuje Ÿród³o pochodzenia zmiennej oraz matematyczn¹ regu³ê jej wyliczania –
bezpoœrednie przeniesienie wartoœci z jednego lub z kilku Ÿróde³ lub „z³o¿enie” wartoœci zmiennej
z wartoœci kilku zmiennych.
Nastêpny etap przetwarzania danych odbywa siê w Analitycznej Bazie Mikrodanych
(ABM), w której tworzone s¹ i wyliczane kolejne zmienne, tzw. zmienne pochodne z poszczególnych
obszarów tematycznych (wyliczane min. w oparciu o zmienne pierwotne) i obiekty pochodne
takie jak gospodarstwa domowe i rodziny.
Wyliczanie tego typu zmiennych odbywa siê w œrodowisku ABM ze wzglêdu na jego
funkcjonalnoœæ umo¿liwiaj¹c¹ implementacjê bardziej skomplikowanych algorytmów.
Algorytmy wyliczania zmiennych pochodnych polegaj¹ zarówno na tworzeniu agregatu zmiennej
lub uzyskania ze z³o¿enia z kilku zmiennych pierwotnych nowej zmiennej, jak równie¿ dokonania
zakodowania poszczególnych typów gospodarstw domowych i rodzin, charakterystycznych ze
wzglêdu na ich sk³ad, np. gospodarstw domowych z osobami niepe³nosprawnymi, emigrantami
czy te¿ osobami pracuj¹cymi, bezrobotnymi itp. Zmienne pochodne pozwalaj¹ m.in. na ³atwiejsze
opracowywanie wyników, tworzenie tablic dla u¿ytkowników oraz prowadzenie analiz.
Przyjête za³o¿enia metodologiczne dla badania reprezentacyjnego pozwala³y wybraæ
skrócony sposób spisania. Ta mo¿liwoœæ dotyczy³a wy³¹cznie tych osób, które nie mieszka³y pod
danym adresem i nie zamierza³y pod ten adres powróciæ lub przypadków, gdy mieszkañcy nie byli
w stanie odpowiedzieæ na pytania z formularza spisowego odnosz¹ce siê do tych osób. W konsekwencji
dla osób nieobecnych nie pozyskano odpowiedzi na wiêkszoœæ pytañ z formularza d³ugiego. Je¿eli
dana informacja by³a mo¿liwa do pozyskania z rejestrów, to algorytmy wyliczania zmiennych
tak¹ informacjê uwzglêdnia³y. Pozosta³o jednak wiele braków danych, które w dalszych pracach
analitycznych w miarê mo¿liwoœci bêd¹ imputowane przy wykorzystaniu – mniej lub bardziej –
zaawansowanych metod statystycznych.
10. Uogólnianie wyników badania reprezentacyjnego
Na etapie opracowania wyników badania reprezentacyjnego wyodrêbnione zosta³y dwa
etapy uogólniania (wa¿enia) wyników tego badania:
� etap I – wa¿enie przy zastosowaniu skorygowanych wag „z frakcji”, bêd¹cych
odwrotnoœci¹ frakcji losowania,
� etap II – wa¿enie przy zastosowaniu skalibrowanych wag dla jednostek badania
bêd¹cych osobami.
30
Pierwotne wagi zosta³y wyznaczone jako odwrotnoœæ frakcji losowania dla 70,5 tys. warstw. Nale¿y
przypomnieæ, ¿e celem warstwowania by³o wyodrêbnienie mo¿liwie jednorodnych grup jednostek. W
ramach ka¿dej z warstw – wagi by³y identyczne. Pierwotne wagi z frakcji musia³y zostaæ skorygowane z
uwagi na 13,7% braki wype³nionych ankiet mieszkaniowych w badaniu reprezentacyjnym.
Wagi skorygowane, wyznaczone w I etapie s¹ stosowane do uogólniania wyników spisu w
zakresie mieszkañ, gospodarstw domowych oraz rodzin. Natomiast dla budynków jednorodzinnych,
w ramach których wystêpuj¹ 1 lub 2 mieszkania, wyprowadzone zosta³y odrêbne wagi.
Z uwagi na koniecznoœæ zintegrowania wyników badania reprezentacyjnego ze spisem
pe³nym (w zakresie podstawowych zmiennych dotycz¹cych: p³ci, wieku oraz miejsca
zamieszkania – poziom powiatu z wyodrêbnieniem czêœci miejskiej i wiejskiej) zaistnia³a
potrzeba wyprowadzenia skalibrowanych wag dla poszczególnych osób.
Kalibracja jest metod¹ odpowiedniego doboru wag, tak aby zosta³y zrekompensowane
straty informacji zwi¹zane z wystêpuj¹cymi brakami odpowiedzi. W NSP 2011 kalibracja mia³a
na celu dostosowanie struktur p³ci i wieku pozyskanych w badaniu reprezentacyjnym do struktur
ludnoœci wg p³ci i wieku ustalonych w spisie pe³nym, którego wyniki stanowi³y populacjê
referencyjn¹ (odniesienia).
Kalibracja wag zosta³a wykonana przy wykorzystaniu programu CALMAR (Calibration on
Margins) przez przedstawicieli œrodowiska naukowego Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.3
Rozdzia³ III. WA¯NIEJSZE DEFINICJE I POJÊCIA SPISOWE
W raporcie zosta³y przedstawione definicje pojêæ niezbêdne do w³aœciwej interpretacji
wyników spisu.
Na podstawie wyników NSP’2011 zosta³y wyodrêbnione trzy podstawowe kategorie
ludnoœci:
1) Ludnoœæ sta³a (stale zamieszka³a)
2) Ludnoœæ faktycznie zamieszka³a
3) Rezydenci (ludnoœæ rezyduj¹ca)
We wszystkich tablicach publikacji informacje dotycz¹ kategorii ludnoœci faktycznie
zamieszka³ej – dalej okreœlanej jako „ludnoœæ”.
3 Materia³ roboczy: „Raport z opisem wyników z zakresu mo¿liwoœci wykorzystania kalibracji napotrzeby korygowania wag w z³otym rekordzie” pod kierunkiem prof. dr hab. Jana Paradysza.
31
Ludnoœæ stale zamieszka³a (ludnoœæ sta³a)
Kategoria obejmuje osoby mieszkaj¹ce stale (z regu³y zameldowane na pobyt sta³y) bez
wzglêdu na to czy w momencie krytycznym spisu by³y obecne czy nieobecne w miejscu
zamieszkania.
Ludnoœæ faktycznie zamieszka³a (ludnoœæ faktyczna)
Kategoria ta obejmuje nastêpuj¹ce grupy osób:
1. Mieszkaj¹ce stale, które:
a) by³y obecne w momencie spisu;
b) by³y nieobecne w momencie spisu, ale ich nieobecnoœæ trwa³a krócej ni¿ 3 miesi¹ce;
c) by³y nieobecne w momencie spisu przez okres d³u¿szy ni¿ 3 miesi¹ce, ale ich nieobecnoœæ
wynika³a z powodu:
• przebywania w zak³adzie karnym lub œledczym;
• pobytu za granic¹.
2. Przebywaj¹ce czasowo przez okres powy¿ej 3 miesiêcy. Dotyczy to osób, które mieszkaj¹ na
sta³e w innym (s¹ tam zameldowane na pobyt sta³y), natomiast w miejscu spisania przebywaj¹
czasowo z nastêpuj¹cych powodów: nauka, praca, warunki rodzinne lub mieszkaniowe, leczenie
lub rehabilitacja, przebywanie w domu opieki.
Jako czas okresowej nieobecnoœci lub przebywania przyjêty zosta³ czas zamierzony.
Do kategorii ludnoœci faktycznej nie s¹ zaliczane osoby przyby³e z zagranicy na pobyt
czasowy, tj. te, które nie posiadaj¹ sta³ego pobytu w Polsce (pozwolenia na osiedlenie siê).
Ludnoœæ rezyduj¹ca (rezydenci)
Do rezydentów zalicza siê:
a) sta³ych mieszkañców, z wyj¹tkiem osób przebywaj¹cych poza miejscem zamieszkania
przez okres co najmniej 12 miesiêcy – bez wzglêdu na ich miejsce przebywania (w kraju
czy za granic¹ – wyj¹tek stanowi¹ polscy dyplomaci na placówkach oraz ¿o³nierze
stacjonuj¹cy na zagranicznych misjach wojskowych);
b) osoby mieszkaj¹ce czasowo przez okres co najmniej 12 miesiêcy, przyby³e z innego miejsca
w kraju lub z zagranicy (cudzoziemcy bez sta³ego pobytu w Polsce).
Jako kryterium przemieszczania siê ludnoœci przy wyodrêbnianiu kategorii rezydentów
przyjmuje siê: naukê, pracê, warunki rodzinne i mieszkaniowe, leczenie i rehabilitacjê, pobyt w domu
opieki. Oznacza to, ¿e osoby przebywaj¹ce w zak³adach karnych czy aresztach - bez wzglêdu na
32
czas nieobecnoœci – s¹ zaliczane do rezydentów miejscowoœci, w których zamieszkiwali przed jej
„przymusowym” opuszczeniem.
Wiek osób – okreœlony liczb¹ lat ukoñczonych – ustalono poprzez porównanie pe³nej daty
urodzenia z dniem przeprowadzenia spisu tzw. dniem krytycznym spisu tj. 31 marca 2011.
Stan cywilny prawny osób – (zgodnie z rekomendacjami EKG/ONZ) definiuje siê jako prawny
status danej osoby w zakresie stanu ma³¿eñskiego lub partnerskiego w myœl prawa lub obyczajów
danego kraju (status de jure).
Dla ka¿dej osoby w wieku 15 lat i wiêcej ustalono stan cywilny prawny wed³ug nastêpuj¹cych
kategorii:
– kawaler, panna
– ¿onaty, zamê¿na
– wdowiec, wdowa
– rozwiedziony, rozwiedziona.
Stan cywilny faktyczny osób zosta³ okreœlony wtórnie: na podstawie stanu cywilnego prawnego,
charakteru zwi¹zku, w jakim ¿yje dana osoba, tj. w oparciu o informacje dotycz¹ce relacji z g³ow¹
gospodarstwa domowego oraz wzajemnych powi¹zañ miêdzy osobami spisanymi.
Ustalono nastêpuj¹ce kategorie faktycznego stanu cywilnego:
– kawaler, panna;
– ¿onaty, zamê¿na – w œwietle prawa œwieckiego lub kanonicznego i pozostaj¹cy w faktycznym
ma³¿eñstwie. Dla pe³niejszej charakterystyki sytuacji rodzinnej osoby o statusie
prawnym zamê¿na/¿onaty podzielono na:
– pozostaj¹ce w zwi¹zku ma³¿eñskim – niezale¿nie od tego, czy wspó³ma³¿onkowie
zostali spisani razem czy te¿ oddzielnie (np. nieobecnoœæ spowodowana by³a nauk¹,
prac¹, brakiem w³asnego mieszkania),
– niepozostaj¹ce w zwi¹zku ma³¿eñskim – osoby, które decyzj¹ jednego lub obojga
ma³¿onków nie tworzy³y wspólnoty ma³¿eñskiej, ale rozpad zwi¹zku nie zosta³
usankcjonowany decyzj¹ s¹du (tzn. osoby te nie mia³y s¹dowego orzeczenia
rozwodu czy te¿ separacji);
– partner, partnerka. Partnerów wyodrêbniano w ramach tego samego gospodarstwa
domowego – bez wzglêdu na ich stan cywilny prawny;
– wdowiec/wdowa;
– rozwiedziony/rozwiedziona – orzeczeniem s¹du;
– separowany/separowana. Kategoria ta dotyczy³a osób:
33
a) pozostaj¹cych w separacji prawnej i nietworz¹cych formalnych zwi¹zków
(partnerskich) z innymi osobami;
b) o stanie cywilnym prawnym ¿onaty/zamê¿na – niepozostaj¹cych w zwi¹zku
ma³¿eñskim i nietworz¹cych formalnych zwi¹zków (partnerskich) z innymi
osobami.
Osoba niepe³nosprawna – jest to taka osoba, która posiada odpowiednie orzeczenie wydane przez
organ do tego uprawniony lub osobê, która takiego orzeczenie nie posiada, lecz odczuwa
ograniczenie sprawnoœci w wykonywaniu czynnoœci podstawowych dla swojego wieku (zabawa,
nauka, praca, samoobs³uga).
Przez czynnoœci zwyk³e (podstawowe) dla danego wieku nale¿y rozumieæ:
• dla niemowl¹t – prawid³ow¹ reakcjê na bodŸce zewnêtrzne (p³acz, uœmiech, w³aœciwe
gesty i odruchy),
• dla dzieci w wieku przedszkolnym – zdolnoœæ brania udzia³u w grach i zabawach
w grupie rówieœników,
• dla dzieci w wieku szkolnym – uczêszczanie do szko³y oraz uczestnictwo we
wszystkich rodzajach obowi¹zkowych zajêæ