Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
RAPPORTAGE 2014-2015
Arbeidsmarkt- enOnderwijsinformatieTransport en Logistiek
Gouda,
december 2014
Voorwoord
In een economische crisis wordt het belang van betrouwbare arbeidsmarktinformatie meer dan ooit
onderkend. Juist nu is informatie over perspectieven op de arbeidsmarkt voor gediplomeerde school
verlaters essentieel. De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) wil een arbeidsmarkt
relevant en doelmatig opleidingenaanbod in het middelbaar beroepsonderwijs bevorderen, wil een
betere aansluiting realiseren van het opleidingenaanbod op de arbeidsmarkt en een doelmatigere
spreiding van het opleidingenaanbod. Een zo goed mogelijke aansluiting op de arbeidsmarkt vergroot
de kansen van jongeren op het vinden van werk na hun studie. Werkloosheid aan het begin van de
carrière kan immers vergaande negatieve gevolgen hebben voor de kans op een baan in de toekomst.
Deze arbeidsmarktrapportage is opgesteld door het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven
Transport en Logistiek, als onderdeel van VTL. Sinds 1 juli 2014 is VTL, samen met Fuwa en Gezond
Transport, opgegaan in het Sectorinstituut Transport en Logistiek. Vanuit deze rol willen wij onderwijs
en bedrijfsleven informeren over actuele landelijke en regionale gegevens over de arbeidsmarkt en de
beschikbaarheid van praktijkplaatsen voor de beroepspraktijk vorming. Onderwijsinstellingen kunnen de
informatie gebruiken om hun opleidingsaanbod actueel te houden. Aankomende leerlingen kunnen de
informatie laten meewegen in hun opleidingskeuze. De informatie bestrijkt de volgende branches:
goederenvervoer over de weg, logistieke dienstverlening, haven, op en overslag, personenvervoer,
koopvaardij, waterbouw, visserij, scheepsbouw, vervoer door de lucht, binnenvaart en vervoer per spoor.
Het bedrijfsleven kan uit deze rapportage gegevens halen ten hoeve van haar personeelsbeleid.
Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van kwantitatieve bronnen met betrekking tot arbeidsmarkt
en het beroepsonderwijs. Daarnaast is gebruik gemaakt van rapportages en jaarverslagen van
organisaties in de verschillende deelsectoren. Bovendien zijn interviews uitgevoerd met experts uit de
verschillende branches.
Onze dank gaat uit naar de alle personen en organisaties die hun medewerking aan dit onderzoek
hebben verleend, waaronder uiteraard alle geïnterviewden. Tevens danken wij het team van Ecorys
dat de rapportage heeft opgesteld.
Hans Konings
Manager Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Transport & Logistiek
Inhoud | 32 | Inhoud
Inhoud
Managementsamenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131.1 Belang van arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie KBB T&L . . . . . . . . . . . 13
1.2 Doelstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.3 Onderzoekverantwoording . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.3.1 Arbeidsmarkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.3.2 Onderwijsmarkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.3.3 BPV-markt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.3.4 Perspectieven gediplomeerde schoolverlaters . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.4 Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2. De nautische deelsectoren . . . . . . . . . . . . . . . . . 172.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.2 Koopvaardij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.2.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.2.2 Werkgelegenheid in de koopvaardij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
2.2.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
2.2.4 Onderwijsmarkt koopvaardij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
2.2.5 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2.2.6 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.2.7 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.2.8 BPV-markt koopvaardij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
2.2.9 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt . . . . . 24
2.3 Visserij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.3.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.3.2 Werkgelegenheid in de visserij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2.3.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.3.4 Onderwijsmarkt visserij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.3.5 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2.3.6 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
2.3.7 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.3.8 BPV-markt visserij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2.3.9 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt . . . . . 33
2.4 Waterbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2.4.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
2.4.2 Werkgelegenheid in de waterbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2.4.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
2.4.4 Onderwijsmarkt waterbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
2.4.5 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
2.4.6 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2.4.7 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
2.4.8 BPV-markt waterbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.4.9 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt . . . . . 42
2.5 Scheeps- en jachtbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.5.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.5.2 Werkgelegenheid in de scheeps- en jachtbouw. . . . . . . . . . . . . . . 45
2.5.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
2.5.4 Onderwijsmarkt scheeps- en jachtbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
2.5.5 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2.5.6 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
2.5.7 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
2.5.8 BPV-markt scheeps- en jachtbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
2.5.9 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt . . . . . 50
3. Beroepsgoederenvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . 513.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
3.2 Arbeidsmarkt beroepsgoederenvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
3.2.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
3.2.2 Werkgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
3.2.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
3.3 Onderwijsmarkt beroepsgoederenvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3.3.1 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3.3.2 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
3.3.3 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
3.4 BPV-markt beroepsgoederenvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt. . . . . . 61
4. Logistieke dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . 634.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
4.2 Arbeidsmarkt logistieke dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
4.2.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
4.2.2 Werkgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
4.2.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
4.3 Onderwijsmarkt logistieke dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
4.3.1 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
4.3.2 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
4.3.3 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
4.4 BPV-markt logistieke dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
4.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt. . . . . . 72
4 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 5
5. Personenvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
5.2 Arbeidsmarkt personenvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
5.2.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
5.2.2 Werkgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
5.2.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
5.3 Onderwijsmarkt personenvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
5.3.1 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
5.3.2 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
5.3.3 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
5.4 BPV-markt personenvervoer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
5.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt. . . . . . 82
6. Haven, op- en overslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 836.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
6.2 Arbeidsmarkt haven, op- en overslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
6.2.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
6.2.2 Werkgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
6.2.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
6.3 Onderwijsmarkt haven, op- en overslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
6.3.1 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
6.3.2 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
6.3.3 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
6.4 BPV-markt haven, op- en overslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
6.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt. . . . . . 90
7. Binnenvaart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 917.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
7.2 Arbeidsmarkt binnenvaart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
7.2.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
7.2.2 Werkgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
7.2.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
7.3 Onderwijsmarkt binnenvaart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
7.3.1 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
7.3.2 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
7.3.3 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
7.4 BPV-markt binnenvaart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
7.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt. . . . . . 100
8. Vervoer door de lucht . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1018.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
8.2 Arbeidsmarkt vervoer door de lucht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
8.2.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
8.2.2 Werkgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
8.2.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
8.3 Onderwijsmarkt vervoer door de lucht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
8.3.1 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
8.3.2 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
8.3.3 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
8.4 BPV-markt vervoer door de lucht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
8.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt. . . . . . 109
9. Vervoer per spoor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1119.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
9.2 Arbeidsmarkt vervoer per spoor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
9.2.1 Aantal vestigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
9.2.2 Werkgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
9.2.3 Vacatures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
9.3 Onderwijsmarkt vervoer per spoor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
9.3.1 Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
9.3.2 Deelnemers naar district . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
9.3.3 Gediplomeerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
9.4 BPV-markt vervoer per spoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
9.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt. . . . . . 118
Bijlage:
Deelnemersaantallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119
Bijlage: Aantal opleidings instellingen per district per deelsector. . .121
Bijlage: Samenvatting beschikbaarheid BPV-plaatsen . . . . . . .122
Bronnen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131Rapporten en artikelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Interviews . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Databestanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Over Ecorys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
6 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 7
Managementsamenvatting
De arbeidsmarktFiguur M1 toont de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de sector Transport en Logistiek in de
periode 20102013, en een prognose voor de jaren 20142016. De werkgelegenheid is na een stabiele
periode tussen 2010 en 2012 gedaald met 2 procent tot ongeveer 304.500 personen. De verwachting
is dat deze daling doorgaat in 2014, maar dat er in de loop van 2015 weer sprake zal zijn van groei, als
reactie op het economisch herstel dat zich in 2014 heeft ingezet.1
Figuur M1 Aantal werkzame personen transport en logistiek (alle VTLsectoren) (20102016)
Bron: Pensioenfonds Vervoer (beroepsgoederenvervoer), Maritieme Monitor 2013 (nautisch, binnenvaart, haven, op en overslag), LISA (logistieke dienstverlening, personenvervoer, vervoer de lucht, vervoer per spoor).
De daling van het aantal werkzame personen in de sector transport en logistiek is op het conto te
schrijven van het beroepsgoederenvervoer over de weg (3.500), het personenvervoer (2.300) en het
vervoer door de lucht (1.000). Dit verlies aan arbeidsplaatsen werd enigszins gecompenseerd door
stijgingen in de haven, op en overslag en het vervoer per spoor (beide ongeveer +400).
1 Het aantal werkzame personen in de sector Transport en Logistiek is anders berekend dan in voorgaande jaren. In alle jaren
waarover gerapporteerd ligt het aantal werkzame personen lager, wat wordt veroorzaakt door veranderingen in de bron
nen en definiëring van de deelsectoren Haven, op- en overslag en Logistieke dienstverlening.
Verschillende deelsectoren die te maken hebben met een dalend aantal werkzame personen zitten
naar verwachting in 2014 op hun dieptepunt, waarbij de verwachting is dat in 2015 de
werkgelegenheid zich weer zal herstellen. Dit geldt onder meer voor het beroepsgoederenvervoer, de
binnenvaart en het personenvervoer. Een verdere daling wordt verwacht in onder meer de
scheepsbouw en het vervoer door de lucht. De werkgelegenheid in de deelsectoren logistieke
dienstverlening en haven, op en overslag blijft naar verwachting op peil, of groeit licht door.
Vraag naar arbeidDe vraag naar personeel wordt niet alleen bepaald door de groei van de werkgelegenheid
(uitbreidingsvraag). Vergrijzing is jarenlang ook een belangrijke stimulans geweest voor de vraag naar
nieuw personeel (vervangingsvraag). De verhoging van de pensioenleeftijd heeft die vervangingsvraag
uitgesteld.
Ondanks het herstel van de economie, neemt in 2014 in Nederland de werkloosheid nog steeds toe,
zie figuur M2. In januari 2014 is het aantal werkzoekenden met een transportberoep hoger dan een
jaar eerder. Het aantal vacatures voor transportberoepen neemt in de eerste helft van 2013 toe, van
ongeveer 2.800 tot 3.300, waarna de vacatures weer licht dalen tot 3.100. Dit patroon van een piek in
vacatures in de zomermaanden vertoont zich ook in andere jaren.
Figuur M2 Ontwikkeling vacatures en werkzoekenden sector transport en logistiek
Bron: UWV, bewerking door Ecorys.
8 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 9
managementsamenvatting
Onderwijs
OnderwijsinstellingenEr zijn in schooljaar 20132014 39 bekostigde mboinstellingen waar opleidingen voor VTL
kwalificaties gevolgd kunnen worden2 (zie figuur M3). Voor een aantal deelsectoren is het aantal
instellingen dat opleidingen aanbiedt toegenomen. Dit geldt onder meer voor het
beroepsgoederenvervoer (meer instellingen in Oost, Zuidoost en Noordwest) en de logistieke
dienstverlening (in Zuidoost, Noordwest en Zuidwest). Opleidingen voor het personenvervoer en de
binnenvaart zijn nieuw in district Noord.
Figuur M3 Aantal mboinstellingen per T&Ldeelsector, naar district (2013/2014)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
2 Dit is inclusief 1 instelling zonder deelnemers.
Het aantal deelnemers in kwalificaties voor de sector transport en logistiek is na een piek in 2011 twee
jaar achter elkaar gedaald, maar sinds 2013 is er weer sprake van een toename, zie figuur M4. Dit geldt
niet voor de gediplomeerden: de daling in deelnemers in de afgelopen jaren heeft zich in 2013 geleid
tot een afname van het aantal gediplomeerde schoolverlaters.
Figuur M4 Ontwikkeling aantal deelnemers en gediplomeerden in kwalificaties transport en logistiek
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
10 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 11
managementsamenvatting
Figuur M5 toont het aantal deelnemers in beroepsopleidingen per deelsector. De meeste deelnemers
zijn nog steeds te vinden in het beroepsgoederenvervoer, ondanks een daling van bijna 4 procent. Het
gaat vooral om chauffeurs goederenvervoer. Daarna volgen de deelsectoren logistieke
dienstverlening en luchtvaart. Beide deelsectoren zijn gegroeid, evenals de haven, op en overslag en
de koopvaardij. Het aantal deelnemers in het personenvervoer is sterk gedaald.
Figuur M5 Aantal deelnemers in beroepsopleidingen per deelsector, 20132014
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
Bij het aantal gediplomeerden in 2013 valt op dat er nog steeds relatief veel gediplomeerden in het
personenvervoer zijn, hoewel dit aantal meer dan gehalveerd is ten opzichte van vorig jaar. Dit
verklaart in belangrijke mate de daling van het aantal gediplomeerden in de gehele sector ten opzichte
van vorig jaar.
Figuur M6 Gediplomeerden per deelsector (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
12 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 13
managementsamenvatting
De kansen op werk voor gediplomeerde schoolverlaters zijn over het algemeen goed. Verwacht wordt
dat met het economisch herstel de vraag naar personeel in de sector als geheel weer zal toenemen.
Een aantal deelsectoren waar in het verleden sprake was van grote tekorten aan personeel, is
succesvol geweest in het werven van meer mbo’ers. Dit geldt bijvoorbeeld voor de koopvaardij en de
waterbouw, maar ook voor de logistieke dienstverlening. Aanbod van en vraag naar arbeid komen
dichterbij elkaar te liggen, er ontstaat een situatie van evenwicht. Opleidingen waarvoor de kansen op
werk zich iets minder goed ontwikkelen zijn opleidingen havenoperaties op niveau 2 en in de
noordelijke regio’s de logistieke dienstverlening en het beroepsgoederenvervoer.
Over het algemeen wordt niet verwacht dat de vraag naar personeel op niveau 2 zal verdwijnen, maar
wel dat de groei van de vraag zich op niveau 3 en 4 zal concentreren. Een blijvende trend in veel
deelsectoren is namelijk dat de vraag verschuift naar steeds hoger opgeleid personeel. In sommige
deelsectoren betekent dit dat vooral de kansen voor personeel op niveau 3 en 4 goed zijn. Dit is onder
meer zo in de haven, op en overslag. De waterbouwopleidingen zijn alle op niveau 4. Hier is sprake
van een verschuiving naar hboniveau, en wordt ook het hebben van een vaarbewijs belangrijker voor
functies waarvoor dit in het verleden niet nodig was.
BPVmarkt
Er zijn in totaal 8.371 vestigingen als leerbedrijf erkend, waarvan er 192 vestigingen in het buitenland
gevestigd zijn. De meeste bedrijven zijn erkend voor kwalificaties in het beroepsgoederenvervoer en
de logistieke dienstverlening, zie figuur M7. Er is sprake van een zekere overlap tussen verschillende
deelsectoren, omdat een bedrijf erkend kan zijn voor kwalificaties uit meerdere deelsectoren. Dit
komt regelmatig voor bij bedrijven uit bijvoorbeeld de logistieke dienstverlening en het
beroepsgoederenvervoer.
Over het algemeen zijn er voor alle kwalificaties voldoende leerplaatsen. Er zijn echter regionale
uitzonderingen. In het noorden van het land is het soms moeilijk leerplaatsen te vinden voor
deelnemers in het beroepsgoederenvervoer en de logistieke dienstverlening. In het midden van het
land en in de provincie NoordBrabant en NoordLimburg zijn er soms te weinig leerlingen om het
aantal plaatsen te vullen. In de luchtvaart blijkt het soms moeilijk om luchtvaartdienstverleners te
plaatsen, wat vaak te maken heeft met de lage leeftijd van leerlingen.
Figuur M7 Aantal erkende leerbedrijven3 per deelsector
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
3 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per
leerbedrijf beschikbaar zijn.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 15
1. Inleiding1.1 Belang van arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie KBB T&LDe verantwoordelijkheid voor de beschikbaarheid en kwaliteit van de leerplaatsen voor
beroepspraktijkvorming (BPV) ligt bij de Kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven (KBB).
De kenniscentra voeren daartoe regelmatig beoordelingen uit van de bedrijven en organisaties
die deze plaatsen accommoderen.
Het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Transport en Logistiek (KBB T&L) vervult deze rol
voor de sector transport en logistiek en fungeert als de brug tussen onderwijs en bedrijfsleven. KBB
T&L heeft als kenniscentrum de wettelijke taak om te zorgen voor voldoende beschikbare plaatsen
voor beroepspraktijkvorming (BPV) voor de opleidingen in de sector transport en logistiek. Hiervoor
erkent KBB T&L leerbedrijven waar deelnemers in de opleidingen een BPVplaats kunnen vinden.
KBB T&L onderhoudt nauwe contacten met onderwijsinstellingen in het mbo en bedrijven over
het aantal op te leiden deelnemers. Om voor een goede aansluiting tussen het onderwijs en het
bedrijfsleven in de sector te zorgen is adequate informatie noodzakelijk. Om inzicht te geven in
de stand van zaken op de arbeidsmarkt, de onderwijsmarkt en de beroepspraktijkvormingsmarkt
(BPVmarkt), stelt KBB T&L ieder jaar een rapportage op met relevante arbeidsmarkt en
onderwijsinformatie.
Met actuele informatie over de beschikbaarheid van BPVplaatsen en de perspectieven op de
arbeidsmarkt maakt KBB T&L de kansen na diplomering op een baan in de sector zichtbaar.
1.2 DoelstellingHet doel van deze rapportage is:
Onderwijsinstellingen en overige belanghebbenden voorzien van goede informatie over het
perspectief van het aantal arbeidsplaatsen en BPV-plaatsen in de sector transport en
logistiek op deelsector- en regionaal niveau.
Deze rapportage geeft inzicht in de verhouding tussen het aantal deelnemers in een bepaalde
opleidingsrichting en de beschikbaarheid van BPVplaatsen en de vraag naar arbeid in de sector
transport en logistiek (T&L). Op basis van deze informatie kunnen onderwijsinstellingen in het mbo
binnen de kwalificatiestructuur keuzes maken over bijvoorbeeld het starten van een nieuwe
beroepsopleiding of mboleerlingen adviseren over het volgen van een opleiding in de sector
transport en logistiek.
In dit rapport zijn in de sector transport en logistiek elf deelsectoren onderscheiden. Enkele
deelsectoren bestaan uit verschillende branches. De volgende deelsectoren worden onderscheiden,
waarbij tussen haakjes de branches worden genoemd:
16 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 17
inleiding
• nautische deelsectoren (koopvaardij, waterbouw, visserij, scheepsbouw);
• beroepsgoederenvervoer over de weg;
• logistieke dienstverlening;
• haven, op en overslag;
• binnenvaart;
• personenvervoer (branches: taxivervoer, touringcarvervoer, openbaar vervoer);
• luchtvaart (logistieke dienstverlening ten behoeve van de luchtvaart);
• vervoer per spoor.
De beschikbare informatie is zo veel mogelijk uitgesplitst naar deze deelsectoren. De opleiding in het
vervoer per spoor (machinist railvervoer) is in het schooljaar 2011/2012 van start gegaan, waardoor
hiervoor beperkt informatie beschikbaar is.
1.3 OnderzoekverantwoordingPer deelsector is informatie opgenomen over de arbeidsmarkt en de onderwijsmarkt.
1.3.1 ArbeidsmarktVoor elk van deze deelsectoren wordt ingegaan op de volgende onderwerpen:
• Aantal vestigingen (bedrijvigheid).
• Werkgelegenheidsontwikkeling tot nu toe.
• Prognose van de werkgelegenheidsontwikkeling.
Knelpunten en perspectieven op de arbeidsmarkt zijn per deelsector beschreven.
Voor informatie over de arbeidsmarkt is gebruik gemaakt van verschillende bestaande databronnen
aangevuld met informatie uit interviews. Er is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bronnen die in de
deelsectoren het best herkend worden:
• Voor de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de nautische deelsectoren, binnenvaart en haven,
op en overslag is gebruikt gemaakt van de Maritieme Monitor 2013. Voor het meest recente jaar is
een inschatting van de werkgelegenheid gemaakt op basis van het LISAregister.
• De werkgelegenheid in het beroepsgoederenvoervoer is gebaseerd op analyses van VTL van
gegevens van het pensioenfonds voor de sector transport en logistiek4.
• De werkgelegenheid in de overige deelsectoren (logistieke dienstverlening, personenvervoer,
luchtvaart en vervoer per spoor) is gebaseerd op het LISAregister.
• Informatie over de ontwikkeling van het aantal bedrijfsvestigingen is in alle deelsectoren afkomstig
uit het LISAregister.
4 De informatie van het pensioenfonds Vervoer (cijfers TKP) is gebruikt voor een schatting van de totale werkgelegenheid in
het beroepsgoederenvervoer.
Voor de prognoses van de werkgelegenheid is gebruik gemaakt van:
• De meest recente nationale ramingen van het CPB (Centraal Economisch Plan, maart 2014).
• De ramingen van UWV (UWV sectorprofiel Vervoer en opslag, februari 2014, pagina 64).
• Sectorramingen van ABN AMRO (Branche Update Wegvervoer, november 2013) en ING (Transport
en Logistiek, maart 2014).
• Rabobank (Sectorprognoses, mei 2014).
• TLN (Conjunctuurbericht 4e kwartaal 2013, verschenen op 6 februari 2014).
• Een quick scan van de jaarverslagen van grote bedrijven.
1.3.2 OnderwijsmarktOm de aanbodkant van schoolverlaters op de arbeidsmarkt in kaart te brengen is gebruik gemaakt van
cijfers van DUO, voor de kwalificaties die behoren tot het domein van het KBB T&L. Per kwalificatie
wordt gekeken naar het aantal ingeschreven deelnemers en naar het aantal gediplomeerde
schoolverlaters. Tevens wordt het aantal locaties per regio in beeld gebracht waar een opleiding kan
worden gevolgd. Deze regionale uitsplitsing is gebaseerd op de districten van UWV: Noord, Oost,
Middenwest, Noordwest, Zuidwest en Zuidoost. Over de deelsector vervoer per spoor is minder
informatie beschikbaar, omdat de opleiding voor deze deelsector pas in 2011 gestart is.
1.3.3 BPV-marktVoor het in kaart brengen van het aantal erkende leerbedrijven is gebruik gemaakt van het
leerbedrijvenbestand van VTL. Het leerbedrijvenbestand biedt een overzicht van de bedrijven die
erkend zijn om leerplaatsen voor kwalificaties in de sector Transport en Logistiek aan te bieden. Een
leerbedrijf kan leerplaatsen aanbieden voor meerdere kwalificaties en in meerdere deelsectoren. Het
aantal leerplaatsen per leerbedrijf en per kwalificatie is niet bekend. Het aantal gerealiseerde BPV-
plaatsen is evenmin bekend. Het perspectief op BPVplaatsen is daarom ingevuld door een analyse van
het aantal erkende leerbedrijven per deelsector en regio, op kwalitatieve wijze aangevuld door middel
van persoonlijke en telefonisch interviews met vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen en met
buitendienstmedewerkers van VTL.
1.3.4 Perspectieven gediplomeerde schoolverlatersPer deelsector is er aandacht voor de perspectieven op de arbeidsmarkt voor gediplomeerde
schoolverlaters met kwalificaties in de sector transport en logistiek. De conclusies zijn gebaseerd op
informatie over de arbeids en onderwijsmarkt, aanvullende gegevens van UWV, recent onderzoek
binnen de deelsectoren (uitgevoerd door onder meer Ecorys, ROA, UWV en TLN) en de uitkomsten
van de persoonlijke en telefonische interviews met (deel)sectordeskundigen.
Het aanbod op de arbeidsmarkt is in kaart gebracht door te kijken naar de trend in het aantal
gediplomeerde schoolverlaters en het aantal nietwerkende werkzoekenden op basis van UWV
gegevens. Er zijn voor dit onderzoek geen bedrijven rechtstreeks benaderd met vragen over hun
personeelsbehoefte.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 1918 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek
Voor de vraag op de arbeidsmarkt wordt daarom gekeken naar de (verwachte) ontwikkeling van de
werkgelegenheid en waar mogelijk naar de vergrijzing in een deelsector of beroepsgroep. Aanvullend
is gebruik gemaakt van de registratie van vacatures die bij UWV zijn gemeld. Deze bron heeft als
voordeel dat het regelmatig gedetailleerde en recente gegevens levert per deelsector. Het nadeel is
dat deze bron een beperkt en selectief beeld geeft van de totale vraag naar personeel.
De ontwikkeling in het aantal vacatures dat bij UWV bekend is, wordt daarom gebruikt als een
indicatie voor de ontwikkeling van de vraag naar arbeid. De trend in de vacatureontwikkeling is steeds
vergeleken met de trend in de gehele sector Transport en Logistiek. Hiermee wordt een beeld
verkregen hoe de VTLdeelsectoren het ten opzichte van elkaar doen.
1.4 LeeswijzerDe rapportage is opgebouwd rondom de deelsectoren van KBB T&L:
1. nautische deelsectoren (koopvaardij, waterbouw, visserij, scheepsbouw);
2. beroepsgoederenvervoer over de weg;
3. logistieke dienstverlening;
4. haven, op en overslag;
5. binnenvaart;
6. personenvervoer (branches: taxivervoer, touringcarvervoer, openbaar vervoer);
7. luchtvaart (logistieke dienstverlening ten behoeve van de luchtvaart);
8. vervoer per spoor.
In ieder hoofdstuk wordt aandacht besteed aan achtereenvolgens de ontwikkeling van de
werkgelegenheid, vacatures, ontwikkelingen in het onderwijs (deelnemers, gediplomeerden en
locaties), leerbedrijven en inschatting van de kansen op werk en een BPVplaats. In de bijlage zijn in
tabellen de kansen op werk en BPV-plaatsen verder uitgewerkt naar kwalificaties en regio’s.
2. De nautische deelsectoren2.1 InleidingEr zijn in dit rapport vier nautische deelsectoren onderscheiden die relevant zijn voor kwalificaties van
VTL. Het gaat om:
• koopvaardij;
• visserij;
• de waterbouw;
• de scheeps en jachtbouw.
Het gaat in deze deelsectoren over het algemeen om varende functies met vaak een belangrijke
technische component. Te denken valt aan kapiteins, stuurlui, scheepswerktuigkundigen en technisch
baggerpersoneel. Alleen in de scheeps en jachtbouw gaat het om een technische functie aan land.
2.2 KoopvaardijIn het onderstaande wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal vestigingen, de
werkgelegenheid en de onderwijsmarkt in de koopvaardij.
2.2.1 Aantal vestigingenVerschillende bronnen geven aan dat er ongeveer 600 bedrijven actief zijn in de koopvaardij, en dat dit
aantal enigszins fluctueert. Verschillen worden onder meer verklaard door het wel of niet meenemen
van de passagiersvaart en de veerdiensten. Het grootste deel van de bedrijven is een bedrijf in de zee en
kustvrachtvaart en een zeer beperkt deel van de ondernemingen is actief in de sleepvaart. Het totaal
aantal ondernemingen in de koopvaardij ligt redelijk stabiel over de jaren, met een sterke daling tussen
2011-2012, zie figuur 2.1. Het laatste jaar is het aantal vestigingen in de deelsector weer licht gestegen.
Figuur 2.1 Aantal vestigingen in de koopvaardij (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
20 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 21
de nautische deelsectoren
De koopvaardij is het sterkst vertegenwoordigd in de districten Noord, Zuidwest en Noordwest. Dit
zijn de districten waar de grote zeehavensteden liggen (Amsterdam, Rotterdam, IJmuiden). Van
oudsher is de deelsector hier sterk vertegenwoordigd. De districten Oost en Zuidoost kennen het
kleinste aantal vestigingen door hun ligging verder van de zee af.
Figuur 2.2 Verdeling vestigingen in de koopvaardij per UWVdistrict (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
2.2.2 Werkgelegenheid in de koopvaardijDe werkgelegenheid van Nederlanders en nietNederlanders in de koopvaardij in 2012 was volgens de
Maritieme Monitor 2013 ruim 29.000. Hiervan was het grootste deel (27.000 werkzame personen)
actief aan boord van schepen. De directe werkgelegenheid (alleen Nederlanders) bedroeg in 2012 zo’n
5.700 werkzame personen volgens de Maritieme Monitor 20135. In figuur 2.3 is het verloop van de
directe werkgelegenheid in de koopvaardij te zien op basis van dezelfde basisgegevens. In figuur 2.3
wordt ook een prognose gegeven voor directe werkgelegenheid in de periode tot 2016.
Figuur 2.3 Verloop directe werkgelegenheid in de koopvaardij (20092013) en prognose tot 2016
Bron: Maritieme Monitor 2013/LISA, bewerking Ecorys.
Uit de LISA gegevens blijkt dat de zee en kustvaart voor het eerst sinds de start van de crisis een
herstel liet zien, met een toename van zo’n 50 personen in de werkgelegenheid. Ondanks de
negatieve prognose van vorig jaar (2% voor heel Nederland) kende de deelsector een groei tussen
2012 en 2013 van 0,8 procent, die geheel voor rekening kwam van de vracht en tankvaart in
Amsterdam (+18%); in de rest van Nederland kromp de koopvaardij in 2013 met 1,2 procent.
Voor de periode tot 2016 wordt een stagnatie van de werkgelegenheid in de koopvaardij verwacht.
De verwachting is dat de werkgelegenheid zo rond de 5.700 tot 5.800 werkzame personen blijft,
ondanks de lichte economische groei die verwacht wordt in deze periode.
5 Aa, R. van der et al. (2013), De Nederlandse Maritieme Cluster, Monitor 2013, www.maritiemland.nl/media/1002645/maritie-
me-monitor-2013.pdf
22 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 23
de nautische deelsectoren
2.2.3 VacaturesIn de periode januari 2013 – januari 2014 telt de deelsector koopvaardij gemiddeld 26 vacatures in de
UWVadministratie. Wanneer het eerste kwartaal van 2014 vergeleken wordt met het eerste kwartaal
van 2013, blijkt dat er sprake is van een stijging van het aantal vacatures binnen de deelsector (+27%,
zie figuur 2.4). Hetzelfde is het geval bij de totale sector transport en logistiek. Uit de interviews blijkt
dat binnen de koopvaardij, eenmaal afgestudeerd, zeer grote kansen liggen op de arbeidsmarkt6.
Figuur 2.4 Openstaande vacatures in de koopvaardij en totaal T&L NL 2013, standcijfer bij aanvang kwartaal
Bron: UWV, bewerking door Ecorys.
2.2.4 Onderwijsmarkt koopvaardijVoor de koopvaardij zijn er zeven kwalificaties, te weten:
1. Schipper/machinist beperkt werkgebied, niveau 2.
2. Koopvaardij officier kleine schepen, niveau 3; met uitstroom stuurman werktuigkundige kleine
schepen, scheepswerktuigkundige kleine schepen en stuurman kleine schepen.
3. Koopvaardij officier alle schepen, niveau 4; met uitstroom maritiem officier alle schepen,
scheepswerktuigkundige alle schepen en stuurman alle schepen.
Deelnemers aan deze opleidingen volgen de BOLvariant.
6 Interviews KVNR, VTL.
Er zijn zeven instellingen in Nederland waar kwalificaties voor koopvaardij kunnen worden behaald,
namelijk het Berechja College, Deltion College, Noorderpoortcollege, ROC Kop van NoordHolland,
ROC Nova College, Scalda en het Scheepvaart en Transport College (STC).
2.2.5 DeelnemersaantallenIn schooljaar 2013/2014 telt het aantal deelnemers voor de opleidingen in de deelsector koopvaardij
1.725. Met 78 procent van het totaal aan deelnemers in de nautische deelsectoren, telt de koopvaardij
de meerderheid van het aantal deelnemers in deze sector. Het aantal deelnemers binnen de
koopvaardij is sinds 2010 elk jaar toegenomen, zie figuur 2.5. Deze toename is voornamelijk het
gevolg van de toename in het aantal leerlingen binnen de kwalificatie koopvaardij officier alle
schepen. Het aantal deelnemers voor de overige twee kwalificaties is tussen 2012 en 2013 ook licht
toegenomen.
Figuur 2.5 Aantal deelnemers per opleiding voor koopvaardij (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
24 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 25
de nautische deelsectoren
2.2.6 Deelnemers naar districtOp district Zuidoost na, kunnen deelnemers in elk district opleidingen voor de koopvaardij volgen (zie
figuur 2.6). In districten Zuidwest en Noordwest zijn twee instellingen gevestigd, in de overige
districten één. Het aantal deelnemers is het grootst in district Zuidwest, waar zich tevens de
meerderheid van de deelnemers onder de kwalificatie koopvaardij officier alle schepen en schipper/
machinist beperkt werkgebied bevindt. In totaal zijn er binnen het STC en Scalda 1.076 deelnemers in
district Zuidwest die een opleiding in de koopvaardij volgen in schooljaar 2013/2014.
Figuur 2.6 Aantal deelnemers per opleiding voor koopvaardij naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
2.2.7 GediplomeerdenHet aantal gediplomeerden in de deelsector koopvaardij is vergeleken met 2012 in 2013 met 9
procent afgenomen van 358 naar 324 gediplomeerden, zie figuur 2.7. De afname in het aantal
gediplomeerden is vooral zichtbaar binnen de kwalificatie stuurman/werktuigkundige kleine schepen.
Gezien de toename in het aantal deelnemers is de verwachting dat het aantal gediplomeerden in de
toekomst weer zal stijgen.
Figuur 2.7 Aantal gediplomeerden voor koopvaardij (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
26 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 27
de nautische deelsectoren
2.2.8 BPV-markt koopvaardijIn totaal zijn er in de deelsector koopvaardij 319 erkende leerbedrijven, waarvan 7 gevestigd in het
buitenland. De meerderheid van de leerbedrijven binnen de deelsector is gevestigd in district
Zuidwest (zie figuur 2.8). In districten Oost en Zuidoost is het aantal leerbedrijven het laagst.
Figuur 2.8 Aantal erkende leerbedrijven7 binnen de koopvaardij per district (maart 2014)
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
2.2.9 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktDe kansen op een baan binnen de koopvaardij voor gediplomeerde schoolverlaters zijn zeer groot8.
Er is met name vraag naar goed opgeleide kapiteins. Tijdens de stage werkt de KVNR nauw samen met
de leerbedrijven en geeft hierbij vaak een stagewerkgarantie af. Daarnaast wordt er veel gedaan om
het beroep binnen de koopvaardij te promoten. Zo is er onlangs een project ‘zeebenen gezocht’ van
start gegaan, en wordt er actief meegedaan aan open dagen, maar ook op basisscholen wordt het
beroep als zeevarende gepromoot. Er bestaat zelfs de mogelijkheid voor (jonge) studiekiezers om een
dag mee te varen.
7 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per leerbe
drijf beschikbaar zijn.
8 Interview KVNR.
2.3 VisserijIn het onderstaande wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal vestigingen, de
werkgelegenheid en de onderwijsmarkt in de visserij.
2.3.1 Aantal vestigingenDe deelsector visserij zag een toename in het aantal vestigingen, ondanks dat de deelsector het al
jaren moeilijk heeft, omdat de prijzen onder druk staan. Zoals te zien is in figuur 2.9 was er met name
tussen 2011 en 2012 een sterke groei. Tussen 2012 en 2013 nam de stijging wel af. Over de gehele
periode van 2009 tot 2013 was er een toename tot 651 vestigingen, een stijging van 33%. De
toename van het aantal vestigingen in de visserij is opvallend, omdat het aantal werknemers in de
deelsector al jaren daalt. Het lijkt er op dat steeds meer vissers zich als zelfstandige laten inhuren op
schepen.
Figuur 2.9 Aantal vestigingen in de visserij (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
28 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 29
de nautische deelsectoren
Net als bij andere nautische deelsectoren zijn de meeste vestigingen in de visserij te vinden in de
kustgebieden, zie figuur 2.10. De districten Oost en Zuidoost blijven met beiden 16 vestigingen ver
achter op Noord (206), Middenwest (47), Noordwest (111) en Zuidwest (188).
Figuur 2.10 Verdeling vestigingen in de visserij per UWVdistrict (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
2.3.2 Werkgelegenheid in de visserijDe totale werkgelegenheid in de visserij bedraagt rond de 2.275 personen. Dit is wederom een
afname ten opzichte van het voorgaande jaar, een trend die zich al langer in de visserij voordoet, zie
figuur 2.11.
In de commerciële visserij (exclusief sportvisserij) zijn zeevisserij, binnenvisserij (met name op het
IJsselmeer), de garnalenbranche en aquacultuur belangrijke branches.
Uit de gehouden interviews bleek dat met name de werkgelegenheid in de zeevisserij afgelopen jaar
licht is afgenomen, terwijl de garnalenbranche iets is aangetrokken. De afname in de zeevisserij komt
met name omdat de prijzen van zeevis verder onder druk zijn komen te staan, terwijl de slag naar
brandstofreductie minder was. Ook zijn er in sommige gevallen geen vergunningen voor innovatieve
vistechniek afgegeven, waardoor bedrijven noodgedwongen moesten stoppen.
Wet en regelgeving, en dan met name de visquota, wordt als een belangrijke factor gezien in de
daling van de werkgelegenheid onder de vissers9.
Figuur 2.11 Werkgelegenheid in de visserij
Bron: Maritieme Monitor 2013/LISA, bewerking Ecorys.
Voor 2014 wordt in de werkgelegenheid voor de zeevisserij een lichte toename verwacht door het
hogere quotum voor schol (+15%). Hiertegenover staat echter wel een lager quotum voor haring
(2%), en de meeste overige visquota. Over IJsselmeervisserij in 2014 is nog geen besluit van het
ministerie van Economische Zaken, daarom wordt uitstel verwacht tot 2015 (nulgroei in 2014). Tussen
april 2015 en 2016 wordt alsnog krimp verwacht van circa 5 procent. Deze verwachting is gebaseerd
op een redelijke kans dat het ministerie van Economische Zaken zal besluiten de visserij op het
IJsselmeer sterk in te perken om de visstand te laten herstellen.
Vanuit de gehouden interviews bleek ook dat er een verdere concentratie van bedrijven verwacht
wordt, waardoor met minder schepen eenzelfde aantal dagen op zee wordt bereikt. Het personeel zal
hierbij ploegendiensten gaan draaien. Deze trend is al zichtbaar in met name de Noordzeevisserij,
maar vooral op Urk wordt nog een inhaalslag verwacht in de toekomst.10
9 Interview VTL.
10 Interview Visned.
30 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 31
de nautische deelsectoren
2.3.3 VacaturesHet aantal bij UWV bekende vacatures binnen de visserij is lager dan 10 per kwartaal en om deze
reden niet in een figuur gepresenteerd. Aangezien het UWV slechts een beperkt beeld geeft van de
kansen op de arbeidsmarkt (voorwaarde is dat de vacature online staat en/of bij UWV aangemeld
wordt), worden de perspectieven voor leerlingen in kaart gebracht op basis van de ontwikkeling in de
omvang van werkgelegenheid en wat er bekend is over de vervangingsvraag in de deelsector.
2.3.4 Onderwijsmarkt visserijVoor de visserij bestaan vier kwalificaties binnen het onderwijs, te weten:
1. Stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW6, niveau 2.
2. Visserijofficier met uitstroomkwalificaties: stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW5, niveau 3;
stuurman zeevisvaart S4, niveau 4 en scheepswerktuigkundige zeevisvaart W4, niveau 4.
Deelnemers aan deze opleidingen volgen de BOLvariant.
Er zijn in Nederland vier bekostigde onderwijsinstellingen die opleidingen bieden voor de visserij,
namelijk het Berechja College, ROC Kop van NoordHolland, Scalda en het STC.
2.3.5 DeelnemersaantallenHet aantal deelnemers is sinds 2010 elk jaar afgenomen, zie figuur 2.12. In 2009 telden de visserij-
opleidingen nog 220 deelnemers, in 2013 zijn dit 123 deelnemers, een daling van 44 procent. De
daling is het sterkst binnen de opleiding stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW5, waar het aantal
deelnemers in 2013 47 procent daalde vergeleken met 2009.
Figuur 2.12 Aantal deelnemers per opleiding voor visserij (20092013)11
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
11 Sinds 2013 is er uitsplitsing voor de opleiding Stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW4 naar S4 (stuurman) en W4 (werk
tuigkundige). Om vergelijking met eerdere jaren mogelijk te maken zijn aantallen in de grafiek samen weergegeven.
32 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 33
de nautische deelsectoren
2.3.6 Deelnemers naar districtDe onderwijsinstellingen waar opleidingen voor de visserij gevolgd kunnen worden, bevinden zich in
de districten Noordwest (1), Middenwest (1) en Zuidwest (2). Het grootste aantal deelnemers (60)
bevindt zich in district Zuidwest, waar Scalda en het STC gevestigd zijn, zie figuur 2.13.
Figuur 2.13 Aantal deelnemers visserij naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
2.3.7 GediplomeerdenIn 2013 zijn er 57 gediplomeerden die een kwalificatie voor de visserij hebben behaald. Het aantal
gediplomeerden is daarmee het laagst in de periode 20092013. In 2010 was er sprake van een piek
van het aantal gediplomeerden binnen de opleiding stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW4. In
2012 kende ook de opleiding stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW5 een kleine piek in het aantal
gediplomeerden.
Doordat het aantal gediplomeerden binnen de visserij laag is, is de kans op een baan binnen deze
deelsector vrij groot. De ervaring is dat er bij de werkgevers voldoende vraag naar gediplomeerde
schoolverlaters is om iedereen een werkplek te kunnen bieden12.
Figuur 2.14 Aantal gediplomeerden in de visserij (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
12 Interviews STC, VTL.
34 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 35
de nautische deelsectoren
2.3.8 BPV-markt visserijDe visserij telt in totaal 126 erkende leerbedrijven. In district Middenwest zijn de meeste leerbedrijven
gevestigd (54), zie figuur 2.15. In de districten Oost en Zuidoost zijn geen bedrijven gevestigd die
erkende BPVplaatsen bieden voor de visserij.
Het aantal stageplaatsen in de visserij is ongeveer gelijk gebleven. Voor de visserij geldt dat er goede
kansen zijn op het vinden van een BPVplaats13. Er zijn volgens kenners van de deelsector genoeg
bedrijven die stageplaatsen zouden willen aanbieden, maar de voorwaarden om leerbedrijf te kunnen
worden zijn volgens hen onvoldoende bekend. Deze zouden, ten onrechte, nogal eens als beperkende
factor ervaren worden14.
Figuur 2.15 Aantal erkende leerbedrijven15 binnen de visserij per district (maart 2014)
13 Interview VTL.
14 Interview VisNed.
15 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per
leerbedrijf beschikbaar zijn.
2.3.9 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktDe kansen op de arbeidsmarkt voor gediplomeerde schoolverlaters zijn redelijk gunstig, al dan niet
binnen de deelsector visserij. Gediplomeerde schoolverlaters hebben een degelijke maritieme
opleiding afgerond. Vanwege het lage salaris en de zware werkomstandigheden binnen de visserij, is
het voor schoolverlaters vaak aantrekkelijk om een beroep te kiezen in een andere maritieme
deelsector, bijvoorbeeld de offshore-industrie.
Op dit moment wordt vooral een tekort aan deksmannen bij trawlers geconstateerd. Een oplossing
hiervoor zou een simpele opleiding tot deksman zijn voor degenen die graag willen vissen. Iemand die
dat nu wil, valt op dit moment tussen wal en schip.16
16 Interview Visned.
36 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 37
de nautische deelsectoren
2.4 WaterbouwIn deze paragraaf wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal vestigingen, de
werkgelegenheid en de onderwijsmarkt in de waterbouw.
2.4.1 Aantal vestigingenEr waren in Nederland in 2013 bijna 160 bedrijven die waterbouw tot hun hoofdactiviteit rekenden. In
de deelsector is er over de periode 20102013 een stijging in het aantal vestigingen te zien, met name
tussen 2010 en 2011. Het aantal vestigingen is, wanneer 2013 met 2009 vergeleken wordt,
toegenomen met 9 procent (zie figuur 2.16).
Een aantal grote en middelgrote waterbouwbedrijven is actief op de Europese en wereldmarkt. Zij
voeren veelal grootschalige projecten uit, zoals de aanleg en het onderhoud van havens en vaarwegen
en de aanleg van nieuw land in zee en kust en oeverbescherming. De groei in het aantal vestigingen
komt vooral door de groeiende internationale markt. De internationale markt voor de waterbouwers
ziet er ook op de langere termijn goed uit, omdat de gevraagde havencapaciteit (greenfield en
uitbreiding) mondiaal gezien nog verder zal toenemen17.
Figuur 2.16 Aantal vestigingen in de waterbouw (april 2013)
17 Maritieme Monitor, 2013.
De districten Zuidwest en Noordwest zijn het sterkst vertegenwoordigd in de deelsector als het gaat
om het aantal vestigingen, zie figuur 2.17. District Zuidoost blijft sterk achter bij de andere districten
in Nederland.
Figuur 2.17 Verdeling vestigingen in de waterbouw per UWVdistrict (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
2.4.2 Werkgelegenheid in de waterbouwDe stijging in het aantal vestigingen vertaalt zich niet rechtstreeks door in het aantal banen in
Nederland. Dit komt met name doordat de werkgelegenheid alleen de Nederlandse werkgelegenheid
betreft en niet de werkgelegenheid van nietNederlanders. Vooral op de grote internationale
projecten zijn echter ook veel niet-Nederlanders actief. Landen als Australië en Brazilië, waar veel
waterbouwprojecten worden uitgevoerd, stellen strenge eisen over de minimum inzet van lokaal
personeel. 18
18 Interview Vereniging van Waterbouwers.
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
38 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 39
de nautische deelsectoren
In 2013 waren er ruim 5.200 mensen direct werkzaam in de deelsector waterbouw19 (zie figuur 2.18).
Dit is een daling van zo’n 3% ten opzichte van 2012, zie figuur 2.18. Eén van de verklaringen hiervoor is
dat de werkzaamheden aan de Maasvlakte II in Nederland inmiddels zijn afgerond, terwijl er zeker tot
2016 geen grote projecten meer op de planning staan. Niet alleen de grote bedrijven, maar ook het
MKB merkt dat dit project voorbij is. Het MKB heeft ook als onderaannemer meegewerkt aan
Maasvlakte II, en ervaart tevens meer concurrentie op andere projecten. Daarom wordt er tot 2015
daling van de hoeveelheid banen verwacht, bij zowel grote bedrijven als het MKB. Vanaf 2016 wordt
weer groei verwacht, omdat de lange termijn vooruitzichten gunstig zijn (meer investeringsplannen
voor dijken, maritieme infrastructuur). Tevens vindt er bij de grote waterbouwbedrijven een
verschuiving plaats van waterbouw- naar offshore-activiteiten, dat heeft een positief effect op de
werkgelegenheid. Werknemers worden bij de bedrijven die ook offshore-activiteiten ontplooien op
zowel waterbouw- als offshore-activiteiten ingezet.20
Figuur 2.18 Werkgelegenheid in de waterbouw
Bron: Maritieme Monitor 2013/LISA, bewerking Ecorys.
19 Ontwikkeling 2012 2014 grotendeels op basis van jaarverslagen Van Oord en Boskalis – Nederlandse werkgelegenheid.
20 Interview Vereniging van Waterbouwers.
2.4.3 VacaturesHet aantal vacatures in de waterbouw dat bekend is bij UWV is laag. In het eerste kwartaal steeg het
aantal vacatures nog van 12 naar 18, maar daarna zijn er minder van 10 vacatures voor beroepen in
deze deelsector bij UWV bekend. Vacatures bij UWV zijn voor deze deelsector geen goede indicatie
van ontwikkeling van de vraag naar arbeid. De deelsector zelf geeft aan dat er nog steeds veel vraag
naar personeel is, en dat deze vraag steeds meer verschuift naar hoogopgeleid personeel.21
2.4.4 Onderwijsmarkt waterbouwEr bestaan twee kwalificaties binnen de deelsector waterbouw met in totaal drie uitstroomprofielen,
te weten:
1. Maritiem waterbouwer met uitstroomprofielen: scheepswerktuigkundige waterbouw, niveau 4 en
stuurman waterbouw, niveau 4;
2. Baggermeester, niveau 4.
De waterbouwopleidingen zijn alleen in de BOLvariant te volgen. De opleiding tot
scheepswerk tuig kundige en de opleiding tot stuurman behoren zijn uitstroomprofielen die behoren tot
het dossier maritiem waterbouwer. In het vervolg van deze paragraaf worden ze wel als afzonderlijk
gepresenteerd.
Er is één publiek bekostigde onderwijsinstelling die opleidingen voor de waterbouw aanbiedt,
namelijk het Scheepvaart en Transportcollege (STC).
21 Interview Vereniging van Waterbouwers.
40 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 41
de nautische deelsectoren
2.4.5 DeelnemersaantallenSinds 2009 is het totaal aantal deelnemers van waterbouwopleidingen steeds toegenomen (zie figuur
2.19). In 2009 telden de opleidingen tezamen 93 deelnemers, in 2013 is dit aantal toegenomen naar
155. In 2013 is met name het aantal deelnemers van de opleiding stuurman waterbouw in vergelijking
met 2012 toegenomen (+27%).
Figuur 2.19 Aantal deelnemers per opleiding waterbouw naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
2.4.6 Deelnemers naar districtAangezien het STC de enige publiek bekostigde instelling is die opleidingen biedt voor de deelsector
waterbouw, zijn alle deelnemers geconcentreerd in district Zuidwest, waar het STC gevestigd is,
zie figuur 2.20.
Figuur 2.20 Aantal deelnemers per opleiding waterbouw naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
42 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 43
de nautische deelsectoren
2.4.7 GediplomeerdenIn 2013 kenden de drie opleidingen voor de deelsector waterbouw 13 gediplomeerden. Hiermee is
het aantal gediplomeerden vergeleken met 2012 gedaald van 19 naar 13. Het aantal gediplomeerden
voor de opleiding baggermeester nam in tegenstelling tot de andere twee opleidingen wel toe
vergeleken met 2012 (van 3 naar 6). De verwachting is dat het aantal gediplomeerden in de komende
jaren zal stijgen, gezien de toename in het aantal deelnemers sinds 2009.
Figuur 2.21 Aantal gediplomeerden waterbouw (20092013)22
Bron: DUO en STC (2013), bewerking door Ecorys.
22 Cijfers 2013 aangepast naar aanleiding van informatie van het STC over het aantal afgestudeerden in 2013; de voorlopige
cijfers van DUO voor 2013 vallen lager uit. 2009 telde tevens één gediplomeerde bakschipper/dekknecht, die niet in de fi
guur is opgenomen.
2.4.8 BPV-markt waterbouwIn totaal zijn er 15 leerbedrijven die erkende BPV-plaatsen bieden voor de waterbouw, zie figuur 2.22.
De meerderheid van deze leerbedrijven is gevestigd in district Zuidwest (8). De kansen op een
stageplaats in de deelsector zijn goed: bedrijven bieden voor deelnemers een stage en werkgarantie.
Dankzij de flinke groei van het aantal deelnemers zijn vraag en aanbod op de BPV-markt dichter bij
elkaar komen te liggen. Er is op dit moment geen sprake meer van een tekort aan studenten. Vraag in
aanbod zijn in evenwicht. In een enkel geval blijkt het weleens lastig een student te plaatsen, maar
hier zijn er uitwijkmogelijkheden naar de offshore waar deelnemers aan een deel van hun
stageverplichtingen kunnen voldoen.23
Figuur 2.22 Aantal erkende leerbedrijven24 binnen de waterbouw per district
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
23 Interviews STC en Vereniging van Waterbouwers.
24 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per leerbe
drijf beschikbaar zijn.
44 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 45
de nautische deelsectoren
2.4.9 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktDe kansen op werk voor gediplomeerde schoolverlaters zijn nog steeds goed. Gediplomeerden komen
goed aan het werk en bedrijven in de deelsector bieden nog steeds een baan en stagegarantie. Voor
de stuurman en baggermeester lijken vraag en aanbod met elkaar in evenwicht, voor de
scheepswerktuigkundige is het aanbod nog steeds niet helemaal toereikend om aan de vraag te
voldoen. De verwachting is dat de vraag naar de baggermeester op termijn minder zal worden,
vanwege de integratie van functies aan boord. Het is nadelig dat de opleiding tot baggermeester niet
opleidt voor een vaarbevoegdheid. In het algemeen kan gesteld worden dat de kwalificatie-eisen van
bedrijven steeds hoger worden.
2.5 Scheeps- en jachtbouwIn deze paragraaf komen de ontwikkelingen van het aantal vestigingen, de werkgelegenheid en de
onderwijsmarkt in de scheeps en jachtbouw aan de orde.
2.5.1 Aantal vestigingenIn 2013 zijn er in de scheepsbouw 413 bedrijfsvestigingen, een afname van bijna 20 procent sinds
2009. De afname van het aantal vestigingen komt met name door de versterkte concurrentie vanuit
het buitenland, waar werven soms ook staatssteun ontvangen. 25 De verwachting is dat deze sterke
concurrentie ook in 2014 aanhoudt, maar dat vanaf 2015 een herstel te zien zal zijn. Voor de toekomst
wordt ook verwacht dat Nederlandse werven zich vooral zullen gaan richten op nichemarkten zoals
‘werkschepen’ en ‘offshore support’.
Figuur 2.23 Aantal vestigingen in de scheepsbouw (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
25 Rabobank, 2014. Brancheinformatie scheepsbouw.
46 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 47
de nautische deelsectoren
Met name het district Zuidwest is een belangrijk district voor de scheeps en jachtbouw, hier zijn 160
vestigingen in de scheeps en jachtbouw te vinden, op ruime afstand gevolgd door de districten
Noord, Noordwest en Middenwest (zie figuur 2.24).
Figuur 2.24 Aantal vestigingen in de scheepsbouw (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
2.5.2 Werkgelegenheid in de scheeps- en jachtbouwDe werkgelegenheid in de scheeps en jachtbouw is het afgelopen jaar met zo’n 200 personen gedaald
tot ruim 9.000 werknemers. Deze daling in de werkgelegenheid komt met name doordat de
orderintake van de bedrijven sterk terug liep. Hierdoor zijn er in 2013 minder schepen opgeleverd dan
in 2012, wat zijn neerslag heeft op het aantal werkzame personen. De neergaande trend in de
werkgelegenheid is overigens al in 2009 ingezet, met een kleine opleving tussen 2011 en 2012, zie
figuur 2.25. Voor de toekomst wordt verwacht dat er vooral veel concurrentie komt in de
scheepsbouw vanuit de ‘lage lonen landen’. Voor de reparatie van schepen en jachten wordt echter
verwacht dat deze stabiel blijft, omdat de bestaande vloot veroudert26. De verwachting is per saldo
dat de werkgelegenheid in deze deelsector daalt tot zo’n 8.800 werkzame personen in 2016.
Figuur 2.25 Werkgelegenheid in de scheeps en jachtbouw
Bron: Maritieme Monitor 2013//LISA, bewerking Ecorys.
26 Rabobank, 2014. Brancheinformatie scheepsbouw.
48 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 49
de nautische deelsectoren
2.5.3 VacaturesBinnen de scheeps- en jachtbouw fluctueert het aantal openstaande vacatures, zoals geregistreerd bij
het UWV, sterk, zie figuur 2.26. Er is een dip in de zomer, maar na de zomer is er sprake van een sterke
stijging, tot boven het niveau van januari 2013.
Figuur 2.26 Openstaande vacatures in de scheeps en jachtbouw 2013 en totaal T&L NL, standcijfer bij aanvang kwartaal
Bron: UWV, bewerking door Ecorys.
2.5.4 Onderwijsmarkt scheeps- en jachtbouwVoor de deelsector scheeps- en jachtbouw bestaat er één kwalificatie binnen het publiek bekostigd
onderwijs, te weten scheeps- en jachtbouwkundige, niveau 4. Deze kwalificatie wordt alleen in de
BOLvariant aangeboden.
ROC Friese Poort en het STC zijn de twee instellingen die deze opleiding aanbieden.
2.5.5 DeelnemersaantallenHet aantal deelnemers bleef in de periode 20092012 nagenoeg hetzelfde. In 2013 is het aantal
deelnemers toegenomen van 182 in 2012 naar 210, een stijging van 15 procent.
Figuur 2.27 Aantal deelnemers per opleiding voor scheeps en jachtbouw (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
50 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 51
de nautische deelsectoren
2.5.6 Deelnemers naar districtIn 2013 staan er 174 deelnemers geregistreerd bij het STC en 36 bij ROC Friese Poort. ROC Friese
Poort is gevestigd in district Noord en het STC in district Zuidwest.
Figuur 2.28 Aantal deelnemers per opleiding scheeps en jachtbouw naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
2.5.7 GediplomeerdenHet aantal gediplomeerden is vergeleken met 2011 en 2012 in 2013 afgenomen. In 2013 behaalden
40 deelnemers van de opleiding scheeps en jachtbouwkundige hun diploma. Doordat het aantal
deelnemers groeit, wordt voor de komende jaren ook weer een stijging van het aantal
gediplomeerden verwacht.
Figuur 2.29 Aantal gediplomeerden scheeps en jachtbouw (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 5352 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek
2.5.8 BPV-markt scheeps- en jachtbouwDe scheeps en jachtbouw telt in totaal 118 erkende leerbedrijven in 2014. Bijna de helft van deze
leerbedrijven is gevestigd in district Zuidwest, zie figuur 2.30. Er worden voor deze opleiding geen
problemen ervaren in het vinden van BPVplaatsen voor de deelnemers.27
Figuur 2.30 Aantal erkende leerbedrijven28 binnen de scheeps en jachtbouw per district
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
2.5.9 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktDe perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters van de opleiding Scheeps en
jachtbouwkundige zijn zeer goed: de vraag is groter dan het aanbod. De opleiding bestaat nog niet
lang, in Friesland zijn er nog geen gediplomeerden. Momenteel worden veelal werktuigbouwkundigen
aangenomen, voor plekken waar bedrijven liever een scheepsbouwkundigen zouden hebben.
Scheepsbouwkundigen onderscheiden zich met een meer integrale, multidisciplinaire blik, gericht op
de bouw van een schip.
27 Interviews STC en Netherlands Maritime Technology.
28 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per
leerbedrijf beschikbaar zijn.
3. Beroepsgoederenvervoer3.1 InleidingIn dit hoofdstuk staan de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in de mboopleidingen voor de
deelsector beroepsgoederenvervoer centraal. Bedrijven in het beroepsgoederenvervoer voeren
transport over de weg uit voor derden. Deze bedrijven waar dit hoofdstuk betrekking op heeft, zijn
aangesloten bij de cao Beroepsgoederenvervoer. Cijfers zijn onder meer afkomstig van VTL, op basis
van analyses van het Pensioenfonds Vervoer.
3.2 Arbeidsmarkt beroepsgoederenvervoerIn het onderstaande wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal bedrijven en van de
werkgelegenheid in het beroepsgoederenvervoer.
3.2.1 Aantal vestigingenHet beroepsgoederenvervoer kent de laatste jaren een gestage afname van het aantal bedrijven, zie
figuur3.1. Tussen 2009 en 2013 is het aantal vestigingen per saldo afgenomen met ruim 6 procent. Tot
de tweede helft van 2012 was er wel sprake van een toename van het aantal werknemers per bedrijf,
maar sinds het vierde kwartaal van 2014 is ook hierin sprake van een afname. Dit zien we terug in een
daling van de werkgelegenheid (zie paragraaf 3.2.2).
Figuur 3.1 Aantal bedrijven in het beroepsgoederenvervoer (excl. zzp’ers) en het gemiddeld aantal werknemers per bedrijf
Aantal bedrijven (linkeras), gemiddeld aantal werknemers (rechteras).Bron: Pensioenfonds vervoer, bewerking door VTL.
54 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 55
beroepsgoederenvervoer
Experts in de deelsector geven aan dat in het beroepsgoederenvervoer het gevoel bestaat dat de
bodem inmiddels bereikt is. Dit blijkt ook uit de berichtgeving van werkgeversorganisatie TLN
(Transport en Logistiek Nederland) en de jongste prognoses van UWV.29 Experts zien een licht
opgaande trend in de eerste twee kwartalen van 2014 voor de meeste branches binnen het
beroepsgoederenvervoer. Het bouwgerelateerde goederenvervoer blijft echter sterk achter bij deze
ontwikkeling. De fijnmazige distributie doet het beter. Deze positieve ontwikkeling van de fijnmazige
distributie hangt sterk samen met de ontwikkeling van internetverkopen. Het aantal korte ritten
neemt hierdoor toe, wat is terug te zien in de gemiddelde ritlengte, die afneemt. Tevens wordt het
aantal lange ritten minder, door modal shift en doordat op ritten naar het buitenland veelal
buitenlandse chauffeurs worden ingezet. Chauffeurs hebben hierdoor vaker klantcontact, waar ze op
voorbereid moeten zijn.30
Een andere trend is dat bedrijven uit het beroepsgoederenvervoer steeds meer activiteiten
ontplooien op het gebied van ValueAddedLogistics, waarbij bedrijven steeds meer de samenwerking
met elkaar zoeken. De deelsector ziet dat bedrijven die dit niet doen het steeds moeilijker gaan
krijgen. Hierdoor komen het beroepsgoederenvervoer en de logistieke dienstverlening steeds dichter
bij elkaar te liggen en vindt er steeds meer overlap tussen de deelsectoren plaats.31
29 TLN (2014). Conjunctuurbericht 1e kwartaal 2014; UWV (2014). UWV Arbeidsmarktprognoses 20142015.
30 Interviews TLN, VTL.
31 Interviews TLN, VTL.
Het aantal bedrijven in het beroepsgoederenvervoer is het grootst in districten Zuidoost en Oost.
Deze districten tellen ruim 2.500 bedrijven in het beroepsgoederenvervoer. Maar ook de andere
districten kennen een sterke vertegenwoordiging van de deelsector, zie figuur 3.2. Alleen districten
Noord en Noordwest blijft verhoudingsgewijs iets achter in het aantal bedrijven.
Figuur 3.2 Verdeling bedrijven in de beroepsgoederenvervoer32 per UWVdistrict
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
32 Het gaat hier om bedrijven die zijn aangesloten bij SOOB.
56 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 57
beroepsgoederenvervoer
3.2.2 WerkgelegenheidDe werkgelegenheid in het beroepsgoederenvervoer is de laatste jaren sterk afgenomen33. Deze
ontwikkeling hangt sterk samen met de afgenomen vraag naar vervoer over de weg. De verwachting van
de deelsector is dat het dieptepunt in zicht is, en dat er een licht positieve trend ingezet gaat worden.
Figuur 3.3 Werkgelegenheid in het beroepsgoederenvervoer
Bron: VTL/Pensioenfonds Vervoer, bewerking Ecorys.
De verwachte groei van de omzet in het vervoer in 2014 is gelijk aan de verwachte groei van het BBP
in 2014 (+0.75%), omdat de olieprijs naar verwachting op hetzelfde hoge niveau van rond $110 per vat
blijft. De verwachte groei omzet in 2014 en 2015 leidt nog niet direct tot banengroei. Vooral in
internationaal verkeer worden wellicht eerder meer buitenlandse chauffeurs geworven. Dit beeld van
verdringing van Nederlandse chauffeurs wordt ook door de deelsector erkend. Vanuit de interviews
bleek verder dat er zichtbaar is dat er weer meer oudere chauffeurs worden aangenomen. De
deelsector verwacht verder dat de fijnmazige distributie zal toenemen en dat als er meer huizen
verkocht gaan worden, ook het vervoer van bouwmaterialen weer iets zal gaan aantrekken.
Op kantoor is er bij de transportbedrijven sprake van een gestage toename van de automatisering.
Dit betekent onder meer dat het aantal chauffeurs per planner steeds verder toeneemt: de
arbeidsproductiviteit van de planner neemt dus toe.34
33 Cijfers 20102014 op basis van Pensioenfonds Vervoer.
34 Interview VTL.
3.2.3 VacaturesOngeveer een vijfde van de openstaande vacatures voor beroepen in de sector transport en logistiek,
zoals geregistreerd bij het UWV, betreft vacatures voor beroepen in het beroepsgoederenvervoer.
Net als voor de totale sector transport en logistiek geldt voor het beroepsgoederenvervoer dat het
aantal vacatures in het eerste kwartaal van 2013 laag was vergeleken met de andere kwartalen. Dit is
weergegeven in figuur 3.4. Vervolgens is het aantal vacatures toegenomen, met een piek in het derde
kwartaal van 2013. Het ging om 759 openstaande vacatures, waarvan de helft voor
vrachtwagenchauffeurs binnenland.
Ook TLN ziet een toename van het aantal vacatures. Hoewel de vacaturegraad nog altijd laag is (1,3%
in het eerste kwartaal van 2014), is het wel de hoogste vacaturegraad sinds het derde kwartaal van
2011.35 Ook UWV geeft in zijn prognoses aan dat de transportsector een van de sectoren met het
snelst groeiend aantal vacatures is.36
Figuur 3.4 Openstaande vacatures beroepsgoederenvervoer 2013 en totaal T&L NL, stand bij aanvang kwartaal
Bron: UWV, bewerking door Ecorys.
35 TLN (2014). Conjunctuurbericht 1e kwartaal 2014.
36 UWV (2014). UWV Arbeidsmarktprognoses 20142015.
58 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 59
beroepsgoederenvervoer
3.3 Onderwijsmarkt beroepsgoederenvervoerHet beroepsgoederenvervoer kent drie kwalificaties37 binnen het publiek bekostigd onderwijs, te
weten:
1. Chauffeur goederenvervoer, niveau 2.
2. Planner wegtransport, niveau 3.
3. Manager transport en logistiek, niveau 4.
De kwalificaties worden in zowel de BOL- als BBL-variant aangeboden.
Er zijn 30 publiek bekostigde onderwijsinstellingen die opleidingen voor beroepsgoederenvervoer
bieden. Het grootst aantal instellingen bevindt zich in de districten Oost (7) en Zuidoost (6).
Figuur 3.5 Aantal mboinstellingen per district voor opleidingen in beroepsgoederenvervoer (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
37 De opleiding tot specialist gevaarlijke stoffen is opgeheven.
3.3.1 DeelnemersaantallenHet aantal deelnemers in het onderwijs voor de deelsector beroepsgoederenvervoer is gestegen van
3.369 in 2009, naar 4.194 in 2013, zie figuur 3.6. Deze groei vond met name plaats bij de opleiding
chauffeur goederenvervoer, waar het aantal deelnemers met 38 procent is gestegen sinds 2009.
Figuur 3.6 Aantal deelnemers per opleiding voor beroepsgoederenvervoer (20092013)38
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
38 In 2011 was er een sterke stijging te zien ten opzichte van 2010 bij de opleiding chauffeur goederenvervoer.
Een verklaring hiervoor is dat een deel van de deelnemers in de opleiding zittende werknemers zijn. Deze werknemers
worden nageschoold in het kader van code 95. Zonder nascholing zouden er ongeveer 2.000 deelnemers zijn in 2011,
vergelijkbaar met het niveau van 2009.
60 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 61
beroepsgoederenvervoer
3.3.2 Deelnemers naar districtIn district Zuidoost bevinden zich de meeste deelnemers van de opleiding beroepsgoederenvervoer
(40%). Dit zijn voornamelijk deelnemers van de opleiding chauffeur goederenvervoer. Het gaat hier
echter niet alleen om nieuwe instroom voor de sector, een groot gedeelte van deze deelnemers
betreft deelnemers aan nascholing. Het grootste aantal instellingen dat opleidingen voor het
beroepsgoederenvervoer aanbiedt, bevindt zich in district Oost (7), zie figuur 3.7. District Zuidoost
telt 6 instellingen.
Figuur 3.7 Aantal deelnemers per opleiding beroepsgoederenvervoer naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
3.3.3 GediplomeerdenNa een forse toename van het aantal gediplomeerde chauffeurs goederenvervoer tussen 2011 en
2012, is het aantal gediplomeerden van deze opleiding weer afgenomen van 2.093 in 2012 naar 1.626
in 2013 (-22%), zie figuur 3.8. Het aantal gediplomeerden manager transport en logistiek bleef in 2013
gelijk aan 2012. Het aantal gediplomeerden specialist gevaarlijke stoffen nam tussen 2012 en 2013
toe van 10 naar 15 gediplomeerden. De relatief grootste daling van het aantal gediplomeerden tussen
2012 en 2013 vond plaats binnen de kwalificatie planner wegtransport: het aantal nam van 95 in 2012
af naar 37 in 2013 (61%). Ruim 10 procent van de vacatures bij UWV voor banen binnen het
beroepsgoederenvervoer heeft echter betrekking op planners wegtransport.
Figuur 3.8 Aantal gediplomeerden beroepsgoederenvervoer (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
62 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 63
beroepsgoederenvervoer
3.4 BPV-markt beroepsgoederenvervoerIn totaal zijn er 3.903 erkende leerbedrijven die BPVplaatsen bieden voor opleidingen binnen het
beroepsgoederenvervoer (waarvan 15 in het buitenland gevestigd). Zoals te zien in figuur 3.9 is bijna
de helft van deze leerbedrijven gevestigd in district Oost of Zuidoost (46% van de Nederlandse
vestigingen). District Noordwest heeft het laagst aantal erkende leerbedrijven (387), alsook het laagst
aantal deelnemers van opleidingen binnen het beroepsgoederenvervoer.
Figuur 3.9 Aantal erkende leerbedrijven39 in het beroepsgoederenvervoer per district (maart 2014)
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
Het plaatsen van leerlingen van opleidingen op niveau 2 blijkt soms moeilijk, omdat er vaak een
discrepantie zit tussen wat deze leerlingen kunnen en mogen en wat ze willen. Daar komt bij dat
begeleiden van stagiairs moeite kost en er sprake is van verdringing door MOElanders40 die meer
ervaring meebrengen en hetzelfde kosten. Mede hierdoor is een BBL’er soms moeilijk te plaatsen.
Er wordt wel veel moeite gedaan door de deelsector en het lukt nu wel om de meeste leerlingen te
plaatsen. Ongeveer de helft van de leerwerkplekken is nu bezet.
39 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per
leerbedrijf beschikbaar zijn.
40 MOElanders zijn personen afkomstig uit Midden en OostEuropa, zoals Polen en Bulgarije.
Voor leerlingen van mbo niveau 3 en 4 zijn er volop kansen en weinig werkloosheid. Vaak worden deze
scholieren aangenomen bij een bedrijf na een stage. De stageplaatsen zijn hier makkelijker te vinden.
Dit komt doordat deze leerlingen een hoger scholingsniveau hebben.
De sociale partners in de sector verwachten tekorten op de arbeidsmarkt op het moment dat de
economie weer gaat aantrekken, onder meer door vergrijzing. De transportsector wordt naast onder
meer overheid, onderwijs en zorg gezien als een van de meest vergrijsde bedrijfstakken.41 Met het
sectorplan van de sociale partners wordt daarom onder meer ingezet op het vergroten van het aantal
leerlingen en leerwerkplekken (800 extra leerwerkplekken in 2014).42
In het westen, zuiden en midden van het land zijn meer mogelijkheden voor het vinden van stages.
Hier is meer bedrijvigheid, en komt het voor dat stageplaatsen niet ingevuld kunnen worden. Met
name in het noorden is het moeilijker. Dit geldt zowel voor de provincies Groningen, Friesland en
Drenthe als voor de Kop van NoordHolland. Dit ligt niet alleen aan de beperktere bedrijvigheid, maar
ook aan het feit dat hier vaker specialistische vakgebieden (bijv. zeetransport) gevraagd worden.
3.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktDe kansen voor gediplomeerde schoolverlaters binnen de deelsector beroepsgoederenvervoer zijn
sterk afhankelijk van de economische ontwikkelingen. Met name de chauffeurs met een mbo
opleiding op niveau 2 hebben het moeilijk wanneer zij hun diploma hebben behaald. Dit komt ook
doordat er verdringing plaatsvindt door personeel uit Midden en OostEuropa (MOElanders). De
gediplomeerden met mbo niveau 3 en 4 hebben minder moeite met het vinden van een baan binnen
de deelsector. Een deel van hen vindt werk binnen de logistieke dienstverlening en niet zozeer in het
beroepsgoederenvervoer. De scheidingslijn tussen de twee deelsectoren wordt door het toevoegen
van waarde in de keten overigens steeds smaller.
41 UWV (2014). UWV Arbeidsmarktprognoses 20142015.
42 TLN, FNV Bondgenoten, CNV Vakmensen, VVT (2013). Hoofdlijnen sectorplan transport en logistiek.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 6564 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek
4. Logistieke dienstverlening4.1 InleidingLogistieke dienstverlening is een activiteit die door bedrijven uit verschillende deelsectoren wordt
uitgevoerd. Veel bedrijven uit het beroepsgoederenvervoer over de weg en de haven bieden
logistieke dienstverlening aan. Daarnaast hebben groothandels vaak uitgebreide logistieke processen
en bijbehorende distributiecentra. In dit hoofdstuk richten wij ons op de logistieke dienstverlening als
sector: bedrijven die logistieke dienstverlening als hoofdactiviteit hebben. Het gaat om distributie
centra, opslag in tanks en koelhuizen. De beroepen die hier centraal staan zijn onder meer logistiek
medewerkers, teamleiders en supervisors.
4.2 Arbeidsmarkt logistieke dienstverleningIn het onderstaande wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal vestigingen en van de
werkgelegenheid in de logistieke dienstverlening.
4.2.1 Aantal vestigingenHet aantal vestigingen in de logistieke dienstverlening is over de periode 2009 tot 2013 toegenomen,
namelijk met 4 procent tot 1.194 (zie figuur 4.1).
Figuur 4.1 Aantal vestigingen in de logistieke dienstverlening (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
66 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 67
logistieke dienstverlening
Deze toename is vooral te danken aan een groeiende behoefte aan VAL43activiteiten in het logistieke
proces. Hierbij worden niet enkel producten vervoerd, maar worden zij bijvoorbeeld ook verpakt en
gestickerd voor uitlevering aan de klant. Door de groei van het aantal internetverkopen worden deze
activiteiten steeds belangrijker. Als producten namelijk op een later tijdstip klantspecifiek worden
gemaakt, kan er een hogere omzet behaald worden omdat er meer wordt ingespeeld op de wensen
van de klant44.
Ook is er een grote groei in het aantal retourladingen. Kansen zijn er voor ondernemers die deze
werkzaamheden overnemen van hun klanten45.
Door de grotere vraag naar ‘in time delivery’ is het steeds meer van belang om een sterkere
verwevenheid van vervoer en logistieke dienstverlening te verkrijgen. Deze verwevenheid is de
afgelopen jaren steeds sterker geworden, volgens experts in het veld. Steeds meer bedrijven uit het
beroepsgoederenvervoer en de logistieke dienstverlening zoeken elkaar op om op deze manier elkaar
te versterken en de klant beter te bedienen.
Het aantal vestigingen in de logistieke dienstverlening is het grootst in de districten Zuidwest en
Noordwest. District Noord heeft het kleinste aantal logistieke vestigingen.
Figuur 4.2 Verdeling vestigingen in de logistieke dienstverlening per UWVdistrict (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
43 Value Added Logistics: alle activiteiten die waarde toevoegen aan het product in de vorm van een fysieke handeling
(b.v. verpakken, labellen of assembleren) of een bijkomende dienst (bijvoorbeeld kwaliteitscontrole, customer service of
financiële afhandeling).
44 http://www.logistiek.nl/Logistiekedienstverlening/algemeen/2007/3/VALlevertaan240000mensenwerkopLOG
DOS100898W/.
45 Rabobank, Sectorprognose 2014. http://www.rabobank.nl/images/sectorprognose_2014_29582068.pdf.
4.2.2 WerkgelegenheidDe werkgelegenheid in de logistieke dienstverlening is het afgelopen jaar stabiel gebleven na een
sterke stijging in de periode tot 2012, zoals te zien in figuur 4.3. In de deelsector was vooral een sterke
vraag in flexibel en laaggeschoold personeel waarmee flexibele contracten werden afgesloten. Tussen
april 2012 en 2013 is volgens LISA een eind gekomen aan de groei in de werkgelegenheid. Deze
stabilisering komt volgens ABN AMRO mede door het feit dat verladers zo flexibel mogelijk opereren
en daarom langetermijncontracten mijden. Dat is een uitdaging in een deelsector waar het veel om
lange termijn investeringen draait, met name in moderne faciliteiten die snel en flexibel in te richten
zijn, met lage kosten aan energie en onderhoud. Voor de oudere faciliteiten verwacht de ABN
daarentegen toenemende leegstand.46
Figuur 4.3 Werkgelegenheid in de logistieke dienstverlening
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
46 https://insights.abnamro.nl/wpcontent/uploads/2013/05/transportlogistiekbrancheopslag.pdf.
68 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 69
logistieke dienstverlening
Voor de prognose voor de werkgelegenheid vanaf 2013 voorspelt CPB op korte termijn nog een licht
dalende consumptie (0.25%).47 Vanaf 2015 wordt een lichte groei (+0.5%) verwacht. Er liggen vooral
kansen in de wederuitvoer (zie bredere deelsector haven, op en overslag).
4.2.3 VacaturesBijna de helft (49%) van de vacatures geregistreerd bij UWV in de totale sector transport en logistiek is
gericht op functies binnen de logistieke dienstverlening. Het aantal vacatures is, wanneer het eerste
kwartaal van 2014 vergeleken wordt met het eerste kwartaal van 2013, toegenomen (zie figuur 4.4).
Net als het geval is voor de gehele sector transport en logistiek, was er in het derde kwartaal van 2013
sprake van een piek in het aantal vacatures voor de logistieke dienstverlening. De meeste genoemde
functienamen zijn magazijnmedewerkers/logistiek medewerkers.
Figuur 4.4 Openstaande vacatures logistieke dienstverlening en totaal T&L NL 2013, standcijfer bij aanvang kwartaal
Bron: UWV, bewerking door Ecorys.
47 CPB, Centraal Economisch Plan, maart 2014.
4.3 Onderwijsmarkt logistieke dienstverleningDe logistieke dienstverlening kent vier kwalificaties binnen de deelsector:
1. Assistent logistiek medewerkers, niveau 1.
2. Logistiek medewerker, niveau 2.
3. Logistiek teamleider, niveau 3.
4. Logistiek supervisor, niveau 4.
Alle vier de opleidingen worden in zowel de BOL als de BBLvariant aangeboden.
Er zijn 28 publiek bekostigde onderwijsinstellingen die opleidingen voor de logistieke dienstverlening
aanbieden. Het grootst aantal onderwijsinstellingen bevindt zich in de districten Oost en Zuidoost
(beiden 6).
Figuur 4.5 Aantal mboinstellingen per district voor opleidingen in de logistieke dienstverlening (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
70 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 71
logistieke dienstverlening
4.3.1 DeelnemersaantallenHet aantal deelnemers van opleidingen in de logistieke dienstverlening is tussen 2009 en 2013
toegenomen met 86 procent. Deze toename is vooral zichtbaar bij de opleidingen logistiek
medewerker (+70%) en logistiek teamleider (+214%), zie figuur 4.6. Het aantal deelnemers binnen de
opleiding assistent logistiek medewerker is daarentegen afgenomen. De opleiding telde in 2009 183
deelnemers tegenover 119 deelnemers in 2013.
Figuur 4.6 Aantal deelnemers per opleiding in de logistieke dienstverlening (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
4.3.2 Deelnemers naar districtOp district Noord na, wordt in elk district de vier opleidingen voor de logistieke dienstverlening
aangeboden48. In district Noord wordt de opleiding assistent logistiek medewerker niet aangeboden.
De meeste deelnemers bevinden zich in districten Zuidoost (790) en Zuidwest (667). Dit is opvallend
omdat in district Oost (samen met Zuidoost) de meeste onderwijsinstellingen gevestigd zijn, maar niet
het hoogst aantal leerlingen.
Figuur 4.7 Aantal deelnemers per opleiding logistieke dienstverlening naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
48 Voor district Noordwest is het aantal assistent logistiek medewerkers bijna nihil.
72 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 73
logistieke dienstverlening
4.3.3 GediplomeerdenNa een toename van het aantal gediplomeerden in de jaren 2009 t/m 2012, is het aantal
gediplomeerden in 2013 met 3 procent gedaald vergeleken met het voorgaande jaar, naar 1.223
gediplomeerden. Dit wordt met name veroorzaakt door een daling in het aantal gediplomeerden
binnen de kwalificatie logistiek medewerker: het aantal gediplomeerden daalde van 777 in 2012 naar
623 in 2013 (-20%), zie figuur 4.8. Het aantal gediplomeerden binnen de kwalificaties logistiek
supervisor en logistiek teamleider nam in 2013 wel toe vergeleken met 2012. Met name de stijging
van het aantal gediplomeerden voor de kwalificatie logistiek supervisor is opvallend: in totaal zijn er in
2013 165 gediplomeerden, terwijl dit er in 2012 65 waren.
Figuur 4.8 Aantal gediplomeerden in de logistieke dienstverlening (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
4.4 BPV-markt logistieke dienstverleningEr zijn 3.812 erkende leerbedrijven die BPVplaatsen bieden voor de logistieke dienstverlening.
Hiervan zijn er 5 gevestigd in het buitenland. Bijna de helft van de leerbedrijven in Nederland (48%) is
gevestigd in de districten Oost en Zuidoost. In het midden en het zuiden van het land zijn er over het
algemeen voldoende BPVplaatsen beschikbaar. Voor het plaatsen van BBLdeelnemers op niveau 2
worden soms wel problemen ervaren. Bedrijven lijken niet altijd bereid in een BBLer te willen
investeren. Op de niveaus 3 en 4 worden weinig problemen ervaren in het vinden van BPVplaatsen.49
Figuur 4.9 Aantal erkende leerbedrijven50 in de logistieke dienstverlening per district (maart 2014)
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
49 O.a. interviews VTL, STC.
50 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per leerbe
drijf beschikbaar zijn.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 7574 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek
4.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktDe perspectieven voor gediplomeerden met een opleiding in de logistieke dienstverlening zijn goed.
Ondanks de toename van het aantal deelnemers, is de ervaring dat gediplomeerden nog steeds goed
een baan vinden. De ervaring is dat dit geldt zowel voor BBL’ers als BOL’ers op niveau 2, maar in het
bijzonder voor de gediplomeerden met een opleiding op niveau 3 of 4. Het is wel zo dat door de
stijging in de deelnemersaantallen, en de stabiliserende werkgelegenheid, de verwachting is dat vraag
en aanbod meer bij elkaar in de buurt komen te liggen en dat het gemak waarmee werk in deze
deelsector wordt gevonden in de komende jaren iets zal afnemen.
5. Personenvervoer5.1 InleidingIn dit hoofdstuk wordt ingegaan op de arbeidsmarkt voor buschauffeurs in het openbaar vervoer en
de touringcarbranche en chauffeurs in het taxivervoer.
5.2 Arbeidsmarkt personenvervoerIn deze paragraaf wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal vestigingen en van de
werkgelegenheid in het personenvervoer.
5.2.1 Aantal vestigingenIn totaal waren er in 2013 ruim 5.700 bedrijfsvestigingen in het personenvervoer. Over de gehele periode
2009 tot 2013 kende de deelsector personenvervoer een sterke toename in het aantal vestigingen, zie
figuur 5.1. Vooral het aantal zelfstandigen in de taxibranche en het niet-georganiseerd personenvervoer is
sterk toegenomen, met name in de regio GrootAmsterdam. Dit komt doordat er bij grote bedrijven een
groot aantal werknemers ontslagen is, die zichzelf als zelfstandige hebben ingeschreven.
Figuur 5.1 Aantal vestigingen in het personenvervoer (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
De deelsectorexperts gaven aan dat de deelsector het moeilijk heeft. Dit komt met name door de
teruglopende vraag naar speciaal vervoer in de taxibranche. Deze worden normaal gesproken
aanbesteed vanuit gemeenten, maar hierop is bezuinigd. Hierdoor is er een overcapaciteit in de
deelsector personenvervoer met taxibusjes ontstaan.
76 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 77
personenvervoer
Aanhoudend hevige concurrentie en steeds maar stijgende kosten laten hun sporen na op de
winstgevendheid (en vermogenspositie) van de taxiondernemingen. In het geval van de touringcars is
er de laatste jaren vooral minder vraag naar kortere reisjes. Dit komt doordat oudere generaties
steeds vaker met eigen vervoer op vakantie gaan. Er is ook sprake van stevige concurrentie uit landen
binnen de EU waar de salarissen lager liggen. Hierdoor is er ook in de zomerperiode een overcapaciteit
van touringcars51.
District Noordwest is het sterkst vertegenwoordigd in het personenvervoer. Hier zijn bijna 2.500
bedrijven gevestigd. In district Noord zijn de minste vestigingen in het personenvervoer gevestigd.
Figuur 5.2 Verdeling vestigingen personenvervoer per UWVdistrict (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
51 UWV, 2014. https://www.werk.nl/pucs/groups/ami/documents/document/wdo_013827.pdf.
5.2.2 WerkgelegenheidDe werkgelegenheid in de deelsector is sterk afgenomen de afgelopen jaren, mede door de sterke
bezuinigingen bij de overheid op leerlingenvervoer en speciaal vervoer. Ook in het openbaar vervoer is
afgelopen jaren fors bezuinigd door gemeenten bij aanbestedingen52 waardoor het aantal werkzame
personen niet is gestegen. Tussen 2012 en 2013 was er volgens gegevens van LISA een krimp
zichtbaar van 2,9% in het aantal banen, vooral in het stads en streekvervoer. In de touringcarbranche
bleef de werkgelegenheid lange tijd stabiel, gevolgd door een daling in 2013 ten gevolge van het
faillissement van OAD.
Figuur 5.3 Werkgelegenheid in het personenvervoer
Bron: LISA, bewerking Ecorys.
Er wordt in het personenvervoer niet snel een verbetering van de werkgelegenheid verwacht, ten
gevolge van de overcapaciteit in de deelsector en de steeds grotere druk om goedkoper aan te
besteden bij overheden.53 Voor de touringcarbranche wordt wel een voorzichtige toename verwacht
omdat de mobiliteitsbehoefte in het algemeen toeneemt54. Een aantal grote aanbestedingen bij het
openbaar vervoer is inmiddels getekend (voor o.a. Rotterdam, Utrecht en Den Haag). Hierdoor wordt
op korte termijn een stabilisatie van de werkgelegenheid in deze deelsector verwacht.
52 UWV, 2014. https://www.werk.nl/pucs/groups/ami/documents/document/wdo_013827.pdf.
53 Interview Sociaal Fonds Taxi.
54 UWV, 2014. https://www.werk.nl/pucs/groups/ami/documents/document/wdo_013827.pdf.
78 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 79
personenvervoer
De economische teruggang van de afgelopen jaren wordt als belangrijkste oorzaak aangemerkt van
de dalende werkgelegenheid binnen de touringcarbranche55. Desalniettemin verwacht men de
komende jaren een lichte stijging binnen deze branche, dit komt door de toenemende vergrijzing.
5.2.3 VacaturesOngeveer een kwart van de vacatures binnen de totale sector transport en logistiek zoals
geregistreerd bij UWV, is gericht op functies binnen het personenvervoer. Wanneer het eerste
kwartaal van 2014 vergeleken wordt met het eerste kwartaal van 2013, is een stijging te zien van het
aantal vacatures voor het personenvervoer van 20 procent, zie figuur 5.4. Voor de totale sector
transport en logistiek was er sprake van een stijging van 11 procent.
Figuur 5.4 Openstaande vacatures in het personenvervoer en totaal T&L NL 2013, standcijfer bij aanvang kwartaal
Bron: UWV, bewerking door Ecorys.
55 Interview FSO.
5.3 Onderwijsmarkt personenvervoerHet personenvervoer kent vijf kwalificaties binnen de deelsector:
1. Touringcarchauffeur, niveau 2.
2. Chauffeur personenvervoer (taxi), niveau 2.
3. Chauffeur personenvervoer (OV), niveau 2.
4. Chauffeur personenvervoer, niveau 2.
5. Touringcarchauffeur/reisleider, niveau 3.
Alle vijf de opleidingen worden in de BBLvariant aangeboden.
Er zijn 7 publiek bekostigde onderwijsinstellingen die opleidingen voor het personenvervoer
aanbieden, te weten: MBO Amersfoort, het Noorderpoortcollege, ROC Da Vinci College, ROC de
Leijgraaf, ROC Gilde Opleidingen, ROC Midden Nederland, ROC Nijmegen e.o., ROC Tilburg, ROC van
Twente, ROC WestBrabant, Summa College en Zadkine.
Op de districten Noord en Noordwest na, is er in alle districten minimaal een onderwijsinstelling waar
opleidingen voor het personenvervoer worden aangeboden.
Figuur 5.5 Aantal mboinstellingen per district voor opleidingen in het personenvervoer (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
80 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 81
personenvervoer
5.3.1 DeelnemersaantallenHet aantal deelnemers is in 2013 fors gedaald vergeleken met eerdere jaren. In totaal zijn er nog 431
deelnemers die opleidingen volgen voor het personenvervoer, terwijl er in de afgelopen jaren een
piek was, met als hoogtepunt ruim 6.000 deelnemers in 2010. In die jaren ging het veelal om de
scholing van zittend personeel. Een van de oorzaken van de daling is dat de scholing van werknemers
in het verleden liep via de Wet Vermindering Afdracht (WVA). Per 1 januari 2014 loopt dit via de
subsidieregeling Praktijkleren. Voor het doen van een BBLopleiding geldt een minimum onderwijstijd
van 200 uur56.
De deelsector probeert het beroep van touringcarchauffeur zo veel mogelijk te promoten57. Op verzoek
van de touringcarbranche heeft de overheid – in het kader van de mogelijkheid die de Europese
regelgeving biedt de leeftijd middels een tijdelijk experiment verlaagd van 21 naar 18 jaar. De reden
hiervan is om vooral jonge mensen te blijven stimuleren om voor het vak van touringcarchauffeur te
kiezen. Dit mede met het oog op de komende sterke vergrijzing van het personeel binnen de
touringcarbranche. Daarnaast wordt er veel gepromoot op beurzen en wordt er momenteel gewerkt
aan een instrument om meer zicht te krijgen op de openstaande vacatures binnen deze branche.
Figuur 5.6 Aantal deelnemers per opleiding voor personenvervoer (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
56 Interview VTL.
57 Interview FSO.
5.3.2 Deelnemers naar districtIn de districten Noord en Noordwest zijn geen publiek bekostigde instellingen die opleidingen in het
personenvervoer aanbieden. Zoals te zien in figuur 5.7 hebben de districten Oost (220) en Zuidoost
(114) de meeste deelnemers. Dit laatste is opvallend, omdat in Oost één onderwijsinstelling gevestigd
zit met opleidingen voor het personenvervoer, terwijl in de districten Zuidoost, Middenwest en
Zuidwest elk twee onderwijsinstellingen gevestigd zijn. In de districten Zuidoost, Middenwest en
Zuidwest zijn in totaal minder deelnemers (211) dan in district Oost (220).
Figuur 5.7 Aantal deelnemers per opleiding naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
82 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 83
personenvervoer
5.3.3 GediplomeerdenNet als het aantal deelnemers is het aantal gediplomeerden per opleiding voor het personenvervoer
fors gedaald van 2013 op 2012 (-60%), zie figuur 5.8. Met 1.014 gediplomeerden ligt het aantal wel
nog hoger dan het aantal gediplomeerden in 2009 (432). De daling van het aantal gediplomeerden
ten opzichte van 2012 is relatief het grootst voor de opleidingen chauffeur personenvervoer (daling
van 388 naar 1; -100%) en chauffeur personenvervoer (taxi) (daling van 1.287 naar 508; -61%).
Figuur 5.8 Aantal gediplomeerden per opleiding voor personenvervoer (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
5.4 BPV-markt personenvervoerIn totaal zijn er 248 erkende leerbedrijven die BPVplaatsen bieden binnen het personenvervoer. In
district Oost zijn naar verhouding de meeste leerbedrijven gevestigd (30% van het totaal).
In de deelsector Personenvervoer/touringcarchauffeur is een grote behoefte aan jongeren, maar het
plaatsen van een BPVer is niet altijd makkelijk. Bepaalde bedrijven werken liever niet graag samen
met jongeren/zijinstromers58.
Figuur 5.9 Aantal erkende leerbedrijven59 binnen het personenvervoer per district (maart 2014)
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
58 Interview FSO.
59 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per leerbe
drijf beschikbaar zijn.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 8584 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek
5.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktDe kansen op de arbeidsmarkt zijn op korte termijn niet gunstig voor gediplomeerde schoolverlaters.
Het personenvervoer is een deelsector die onder druk staat. Het aantal werknemers daalt al jaren en
voor de korte termijn wordt weinig herstel verwacht. Er is een groot aantal werknemers ontslagen
afgelopen jaren en zij zijn veelal voor zichzelf begonnen als zzp’er. Het aantal deelnemers aan
opleidingen is sterk gedaald, met name voor chauffeur personenvervoer. Voor de touringcarbranche
wordt echter wel verwacht dat de markt verbetert de komende jaren, waardoor de kansen op werk
toenemen. Mede doordat deze branche te maken heeft met een sterk vergrijzende arbeidspoule. Voor
vervoer per taxi wordt herstel niet verwacht de komende jaren, de kansen op de arbeidsmarkt zullen
hier beperkt blijven.
6. Haven, op- en overslag6.1 InleidingBinnen de deelsector haven, op en overslag worden laad, los en overslagactiviteiten uitgevoerd,
zowel voor de zeevaart als voor andere vervoersmodaliteiten. Ook activiteiten van cargadoors,
expediteurs en bevrachters en activiteiten op het gebied van weging en meting worden tot deze
deelsector gerekend. Bedrijven in deze deelsector zijn te vinden in de zeehavengebieden, maar ook op
plaatsen in het binnenland waar overslag plaatsvindt, zoals binnenhavens. In deze deelsector worden
operationele en havenlogistieke functies onderscheiden.
6.2 Arbeidsmarkt haven, op- en overslagIn het onderstaande wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal vestigingen en van de
werkgelegenheid in de deelsector haven, op en overslag.
6.2.1 Aantal vestigingenHet aantal vestigingen in de deelsector haven, op en overslag is sterk toegenomen in de periode 2009
tot 2013, met name tussen 2009 en 2010, zie figuur 6.1. Ondanks de recente afname in de
wereldhandel en de economische onzekerheid kende de deelsector na een beperkte daling tussen
2011 en 2012 kende de periode tussen 2012 en 2013 weer een stijging. In 2013 staat het aantal
vestigingen op 3.358, een stijging van bijna 6% over de periode 20092013.
Figuur 6.1 Aantal vestigingen in de haven, op en overslag (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
86 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 87
haven, op- en overslag
Vestigingen in de deelsector haven, op en overslag zijn vooral te vinden in de buurt van de grote
havens van Nederland: Rotterdam en Amsterdam. Daarom zijn de districten Zuidwest en Noord West
sterk vertegenwoordigd in de deelsector, zie figuur 6.2. Echter, ook in de regio’s die niet aan de kust
liggen zijn er bedrijfsvestigingen in deze deelsector. Dit onder andere vanwege de overslag tussen de
modaliteiten binnenvaart, spoor en wegvervoer.
Figuur 6.2 Verdeling vestigingen in de haven, op en overslag per UWVdistrict (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
6.2.2 WerkgelegenheidIn de deelsector haven, op en overslag zijn in 2013 ruim 20.000 werkzame personen60. Dit is een
toename ten opzichte van het jaar ervoor, een trend die zich al langer voordoet. Het aantal werkzame
personen volgt nauw het volume van overslag. De sterke groei in de deelsector is vooral te danken aan
een sterke toename van overslag in de haven van Amsterdam, dat sterk is in droge massagoederen
zoals kolen, ijzererts en agribulk. Dat waren juist de groeisegmenten van 2013.
Figuur 6.3 Werkgelegenheid in de haven, op en overslag (peildatum april)
Bron: LISA en Maritieme Monitor 2013, bewerking Ecorys.
Het CPB voorspelt een sterke groei van de wederuitvoer, waardoor de vooruitzichten voor de haven
gunstig blijven. Voor de toekomst wordt een verdere groei van de overslag verwacht, zeker in de
containeroverslag. In de Rotterdamse haven vindt een capaciteitsverschuiving plaats van oude naar
nieuwe terminals op de Maasvlakte II. Over de vraag of dit ook per saldo tot een toename van de
werkgelegenheid leidt, zijn experts uit de sector het niet eens. Door de verdergaande automatisering
van de overslag op de nieuwe terminals zal de aard en het niveau van het werk zal door de
automatisering wel anders zijn. De automatisering zorgt voor een grotere behoefte aan middelbaar
en hoger personeel. Het aandeel aan laaggeschoolde arbeid wordt minder, maar blijft per saldo
volgens de meeste experts gelijk of neemt wellicht iets af.61
60 Het gaat om bedrijven die zich bezig houden met laad, los en overslagactiviteiten, expediteurs en weging & meting in heel
Nederland.
61 UWV, 2014. https://www.werk.nl/pucs/groups/ami/documents/document/wdo_013827.pdf, interview Deltalinqs en
Port of Rotterdam, VTL.
88 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 89
haven, op- en overslag
6.2.3 VacaturesHet aantal vacatures zoals geregistreerd bij het UWV voor functies in de haven, op en overslag is
tussen het eerste kwartaal van 2013 en het eerste kwartaal van 2014 afgenomen, zie figuur 6.4. Dit is
in tegenstelling tot de ontwikkeling van de vacatures voor de totale sector transport en logistiek.
Gemiddeld lag het aantal vacatures voor de haven, op en overslag rond de 20. In het tweede kwartaal
was er sprake van een piek in het aantal vacatures binnen de deelsector.
Figuur 6.4 Openstaande vacatures in de haven, op en overslag en totaal T&L NL 2013, standcijfer bij aanvang kwartaal
Bron: UWV, bewerking door Ecorys.
6.3 Onderwijsmarkt haven, op- en overslagBinnen het bekostigd onderwijs zijn er zes kwalificaties te onderscheiden voor de deelsector haven,
op en overslag:
1. Medewerker havenlogistiek, niveau 2.
2. Medewerker havenoperaties, niveau 2.
3. Coördinator havenoperaties, niveau 3.
4. Coördinator havenlogistiek, niveau 3.
5. Manager havenlogistiek, niveau 4.
6. Manager havenoperaties, niveau 4.
Bijna alle opleidingen worden in de BBLvariant aangeboden. Alleen de opleiding manager
havenlogistiek wordt alleen in de BOLvariant geboden. De opleidingen medewerker havenlogistiek
en coördinator havenlogistiek worden in zowel de BOL als de BBLvariant aangeboden.
Er zijn twee publiek bekostigde onderwijsinstellingen die opleidingen voor de haven, op en overslag
bieden, te weten: Scalda en STC. 97 procent van de deelnemers van opleidingen binnen de haven, op
en overslag volgt de opleiding bij het STC.
6.3.1 DeelnemersaantallenHet aantal deelnemers van opleidingen binnen de deelsector haven, op en overslag is vergeleken met
eerdere jaren toegenomen. In 2013 zijn er 1.335 deelnemers geregistreerd tegenover de ruim 1.000
deelnemers in de periode 20092012. De stijging is met name zichtbaar bij de opleidingen manager
havenlogistiek en medewerker havenlogistiek. Binnen deze opleidingen nam het aantal deelnemers
tussen 2012 en 2013 toe met respectievelijk 29 en 61 procent.
Figuur 6.5 Aantal deelnemers per opleiding voor haven, op en overslag (20092013) 62
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
62 In 2009 kende de kwalificatie assistent operationeel medewerker op- en overslag 3 deelnemers. Deze is buiten beschou
wing gelaten in de grafiek.
90 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 91
haven, op- en overslag
6.3.2 Deelnemers naar districtDe twee bekostigde onderwijsinstellingen die opleidingen bieden voor de haven, op en overslag met
deelnemers zijn gevestigd in district Zuidwest. Hierdoor zijn alle deelnemers geconcentreerd in één
district.
Figuur 6.6 Aantal deelnemers per opleiding voor haven, op en overslag naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
6.3.3 GediplomeerdenHet aantal gediplomeerden is, na een stijging in de jaren tussen 2009 en 2012, in 2013 sterk
afgenomen, zoals te zien in figuur 6.7. In 2012 waren er 634 gediplomeerden, in 2013 waren dit er nog
maar 397 (37%). Deze daling is met name zichtbaar voor de opleiding coördinator havenlogistiek
waar het aantal gediplomeerden afnam van 111 in 2012 naar 15 in 2013 (86%) en de opleiding
medewerker havenlogistiek waar het aantal gediplomeerden afnam van 111 in 2012 naar 47 in 2013
(58%). De opleiding manager havenoperaties kende daarentegen een kleine groei in het aantal
gediplomeerden: het aantal gediplomeerden nam toe van 22 in 2012 naar 24 in 2013.
Figuur 6.7 Aantal gediplomeerden in de haven, op en overslag (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
6.4 BPV-markt haven, op- en overslagEr zijn 554 erkende leerbedrijven die BPVplaatsen bieden voor de haven, op en overslag. Van deze
zijn 7 bedrijven die zijn gevestigd in het buitenland. 90 procent van de Nederlandse leerbedrijven is
gevestigd in district Zuidwest. In de districten Noord, Oost en Zuidoost zijn weinig leerbedrijven die
BPVplaatsen bieden voor deelnemers van opleidingen in de haven, op en overslag. Door de
ontwikkeling van terminals in het binnenland ontstaat er wel meer vraag naar personeel voor
havenlogistieke en –operationele functies, waardoor er in de toekomst ook behoefte aan
leerbedrijven wordt verwacht.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 9392 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek
Voor de opleidingen op niveau 3 en 4 worden geen problemen ervaren in het vinden van BPV
plaatsen. Voor de BBLopleiding medewerkers havenoperaties en havenlogistiek op niveau 2 is dit wel
het geval: het aantal leerlingen is groter dan het aantal plaatsen. De ervaring is dat bedrijven in de
regio Rijnmond huiverig zijn om te investeren in BBL’ers op dit niveau. Over het algemeen ontwikkelt
het aanbod van leerwerkplekken voor BBL opleidingen zich met gelijke tred als het aantal vacatures.63
Figuur 6.8 Aantal erkende leerbedrijven64 binnen de haven, op en overslag naar district (april 2013)
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
6.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktDe verwachte groei in de overslag leidt ook tot een groeiende werkgelegenheid in de deelsector haven,
op en overslag. Dit gebeurt ondanks de verdergaande automatisering die onder meer te zien is op de
nieuwe terminals op de Maasvlakte II in de haven van Rotterdam. Er vindt door deze automatisering wel
een verschuiving plaats naar een behoefte aan middelbaar en hoger opgeleid personeel. Het personeel
op niveau 2 verhuist waarschijnlijk wel mee naar Maasvlakte II, maar hier wordt geen groei verwacht. De
kansen op de arbeidsmarkt zijn met name goed voor gediplomeerden vanuit de opleidingen op niveau 3
en 4 in de havenlogistiek. Ook in de havenoperaties wordt groei verwacht op niveau 3 en 4.
Voor niveau 2, met name de havenoperaties, blijft de vraag achter.
63 Interviews STC, Deltalinqs.
64 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per leerbe
drijf beschikbaar zijn.
7. Binnenvaart7.1 InleidingDe belangrijkste branche binnen de deelsector binnenvaart is het goederenvervoer via waterwegen
(droge bulk, containers en tankvaart), maar ook de passagiervaart en rondvaartboten vallen hier onder.
In dit hoofdstuk gaat de aandacht uit naar de in de deelsector werkzame kapiteins, schippers en matrozen.
7.2 Arbeidsmarkt binnenvaartIn het onderstaande wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal vestigingen en van de
werkgelegenheid in de binnenvaart.
7.2.1 Aantal vestigingenHet aantal vestigingen in de deelsector binnenvaart daalt de afgelopen jaren gestaag, zie figuur 7.1.
Het gaat met name om een sterke afname van schepen met kleinere tonnages, terwijl er ook een
toevoeging is van grotere schepen, met grote tonnages. De deelsector binnenvaart kent ondanks een
afname in het aantal vestigingen een overcapaciteit, waardoor de prijzen gedrukt worden65. Kenmerkend
en ook problematisch voor de binnenvaart is dat schepen bij faillissement en openbare verkoop niet uit de
vaart verdwijnen, maar worden teruggekocht en tegen lagere exploitatiekosten weer in de markt gebracht
worden66 . Het gedrag van de schippers om bij lagere prijzen harder en meer uren te gaan varen werkt
hierin versterkend67. Als we kijken naar de branches heeft vooral de tankvaart het de afgelopen jaren
redelijk gedaan, terwijl andere branches, in het bijzonder de droge bulk, het moeilijk hadden.
Figuur 7.1 Aantal vestigingen in de binnenvaart (april 2013)
65 Rabobank, 2014. Sector analyse binnenvaart:. https://www.rabobankcijfersentrends.nl/index.cfm?action=print.printPdf&id=
12103ec1878548eabc9ae1c56b6d4bcd.
66 ING, 2013. http://www.ing.nl/Images/INGHerstelbinnenvaartuitzichtMei2013_tcm7136718.pdf?id=20130611111217.
67 Rabobank, 2014. Sector analyse binnenvaart:. https://www.rabobankcijfersentrends.nl/index.cfm?action=print.printPdf&id=
12103ec1878548eabc9ae1c56b6d4bcd.
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
94 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 95
binnenvaart
Voor de nabije toekomst wordt verwacht dat de binnenvaart maar beperkt kan mee profiteren van de
te verwachten economische groei in 2014. Wel zijn de prijzen sinds het laatste kwartaal van 2013 aan
het stijgen en de overcapaciteit is verminderd door het inkopen van capaciteit door beladers en
bevrachters. Maar het herstel is broos en de prijzen zijn nog niet op het niveau van voor de crisis, zodat
het lange termijnperspectief nog erg onzeker is. Komend jaar zal uitwijzen of dit stabiliseert en
verbetert en de vloot weer in staat is aan al haar financiële verplichtingen te voldoen. Voor de lange
termijn wordt overigens wel een positieve invloed verwacht door een groei in containertransport met
de komst van de Tweede Maasvlakte en werkzaamheden aan de Beneluxlijn68. De groeiverwachtingen
voor de droge bulk zijn matig, terwijl de groeiverwachting van de tankladingen sterk afhankelijk zijn
van de vraag naar olie69.
68 Rabobank, 2014. Sector analyse binnenvaart:. https://www.rabobankcijfersentrends.nl/index.cfm?action=print.printPdf&id=
12103ec1878548eabc9ae1c56b6d4bcd.
69 ING, 2013. http://www.ing.nl/Images/INGHerstelbinnenvaartuitzichtMei2013_tcm7136718.pdf?id=20130611111217.
Het grootste aantal vestigingen in de binnenvaart is gevestigd in district Zuidwest. De overige
vestigingen in de binnenvaart zijn redelijk gelijkmatig over de verschillende UWVdistricten verdeeld.
Figuur 7.2 Verdeling vestigingen in de binnenvaart per UWVdistrict (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
96 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 97
binnenvaart
7.2.2 WerkgelegenheidDe binnenvaart wordt gekenmerkt door relatief veel kleine familiebedrijven. In totaal waren er in 2013 in
de deelsector ruim 12.600 mensen werkzaam, ongeveer net zoveel als in 2009. Tussen 2009 en 2011 is
er een groei geweest in het aantal werkzame personen, maar vanaf 2011 is deze groei omgezet in een
daling, zie figuur 7.3. Deze daling is met name te wijten aan de overcapaciteit in de deelsector.
Figuur 7.3 Werkgelegenheid in de binnenvaart (peildatum april)
Bron: LISA en Maritieme Monitor 2013, bewerking Ecorys.
Vanaf 2014 wordt echter verwacht dat de deelsector zich weer zal gaan stabiliseren, ondanks dat de
enkelwandige tankvaart gefaseerd uit de vaart moeten worden genomen in de periode tot 2018.
Wanneer de vraag ook weer wat aantrekt door verbeterde marktomstandigheden zal de overcapaciteit
verminderen en zullen de tarieven stijgen. Hierdoor wordt een stabilisering en zelfs een zeer lichte
groei verwacht tot 2016. Deze groei is wel veel minder sterk dan bij het vrachtvervoer per spoor (zie
hoofdstuk 9).
7.2.3 VacaturesHet aantal openstaande vacatures voor functies in de binnenvaart, zoals geregistreerd bij UWV, is na
een piek van 64 vacatures in het tweede kwartaal van 2013, gedaald naar 19 vacatures in het eerste
kwartaal van 2014, zie figuur 7.4. Het aantal vacatures is daarmee tussen begin 2013 en 2014 gedaald
met 58 procent, terwijl het totaal aantal vacatures voor de gehele sector transport en logistiek in die
periode is toegenomen met 11 procent.
Figuur 7.4 Openstaande vacatures in de binnenvaart en totaal T&L NL 2013, standcijfer bij aanvang kwartaal
Bron: UWV, bewerking door Ecorys.
7.3 Onderwijsmarkt binnenvaartBinnen het bekostigd onderwijs zijn er vijf kwalificaties te onderscheiden voor de deelsector
binnenvaart, te weten:
1. Matroos binnenvaart, niveau 2.
2. Schipper rondvaartboot beperkt vaargebied, niveau 2.
3. Schipper binnenvaart, niveau 3.
4. Bootman, niveau 3.
5. Kapitein binnenvaart, niveau 4.
98 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 99
binnenvaart
Alle vijf de opleidingen worden aangeboden in de BBL-variant. Daarnaast kan binnen de kwalificaties
kapitein binnenvaart en schipper binnenvaart tevens de BOLvariant gevolgd worden.
Er zijn vier publiek bekostigde onderwijsinstellingen die opleidingen voor de binnenvaart bieden, te
weten: Berechja College, ROC Nova College, Scalda en STC.
7.3.1 DeelnemersaantallenHet aantal deelnemers van opleidingen voor de binnenvaart is in de periode 20092013 elk jaar
toegenomen. In 2013 telt het aantal deelnemers 1.007, in 2009 waren dit er 870 (+16%). Wanneer het
aantal deelnemers van 2013 vergeleken wordt met het aantal van 2012, is met name een groei te zien
van het aantal deelnemers voor de opleiding matroos binnenvaart (+15%) en bootman (+30%). De
enige afname van het aantal deelnemers vond plaats voor de opleiding schipper rondvaartboot
beperkt vaargebied, waar in 2013 geen deelnemers meer voor geregistreerd staan.
Figuur 7.5 Aantal deelnemers per opleiding voor binnenvaart (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
7.3.2 Deelnemers naar districtIn de districten Noord, Oost en Zuidoost zijn geen publiek bekostigde onderwijsinstellingen gevestigd
die opleidingen voor de binnenvaart bieden. In district Zuidwest, waar Scalda en het STC gevestigd
zijn, kunnen bijna alle opleidingen voor de deelsector binnenvaart gevolgd worden. Alleen de
opleiding schipper rondvaartboot beperkt werkgebied niet. De meeste deelnemers die een opleiding
voor de binnenvaart volgen, volgen deze opleiding tevens in dit district, zie figuur 7.6. In district
Noordwest kunnen drie van de vijf kwalificaties behaald worden en in district Middenwest twee van
de vijf. Dit laatste district telt het kleinst aantal deelnemers in 2013 (26).
Figuur 7.6 Aantal deelnemers per opleiding voor de binnenvaart naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
100 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 101
binnenvaart
7.3.3 GediplomeerdenHet aantal gediplomeerden is na een daling tussen 2010 en 2012 in 2013 weer toegenomen, zie figuur
7.7. Het aantal gediplomeerden nam toe van 361 in 2012 naar 371 in 2013 (+3%). De stijging van het
aantal gediplomeerden is met name zichtbaar voor de opleidingen matroos binnenvaart (+5%) en
schipper binnenvaart (+13%). Het aantal gediplomeerden nam daarentegen wel af voor de
opleidingen bootman en schipper rondvaartboot beperkt vaargebied (respectievelijk 38% en 55%).
Figuur 7.7 Aantal gediplomeerden in de binnenvaart (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
7.4 BPV-markt binnenvaartIn totaal zijn er 1.313 erkende leerbedrijven die BPVplaatsen bieden voor de binnenvaart. Hiervan zijn
er 38 gevestigd in het buitenland. Ruim de helft van de Nederlandse leerbedrijven is gevestigd in
district Zuidwest (713). Werkgevers in de binnenvaart geven aan graag stagiairs in te zetten.
Nederlands personeel heeft voordelen in de communicatie. Signalen dat het moeilijker wordt om
stageplaatsen te vinden, omdat schippers onvoldoende werk hebben, worden niet door alle
betrokkenen in het veld herkend.70
Figuur 7.8 Aantal erkende leerbedrijven71 binnen de binnenvaart per district (maart 2014)
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
70 Interviews CBRB, Onderwijscentrum Binnenvaart, SCT.
71 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per leerbe
drijf beschikbaar zijn.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 103102 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek
7.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktDe kansen voor gediplomeerde schoolverlaters in niveau 3 en 4 in de deelsector zijn positief, ondanks
de huidige overcapaciteit in de deelsector. De deelsector binnenvaart is op dit moment vergrijsd en er
lijkt een toekomstig tekort te komen aan nieuwe instroom. Door de steeds groter wordende schepen
en introductie van ICTsystemen is er vraag naar goed geschoolde schippers en kapiteins, functies die
door Nederlandse reders het liefst door Nederlandstalig personeel wordt ingevuld. Het personeel aan
dek (matroos) wordt vaak wel ingevuld door buitenlandse werknemers. Voor de Nederlandstalige
matrozen (niveau 2) zal het daarom wellicht moeilijker worden om aan het werk te komen.
8. Vervoer door de lucht8.1 InleidingDe deelsector luchtvaart is voor drie VTL-kwalificaties van belang. Het gaat om twee beroepen op de
grond: de aviation operations officer en de luchtvaartlogisticus, en een beroep waarvan de
werkzaamheden zowel in de lucht als op de grond plaatsvinden: de luchtvaartdienstverlener.
8.2 Arbeidsmarkt vervoer door de luchtIn het onderstaande wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal vestigingen en van de
werkgelegenheid in de deelsector vervoer door de lucht.
8.2.1 Aantal vestigingenHet aantal vestigingen in het vervoer door de lucht kent sinds 2009 een flinke toename, zie figuur 8.1.
Met name tussen 2012 en 2013 was er een sterke stijging. In 2013 waren er 523 vestigingen, een
toename van ruim 16% over de gehele periode van 2009 tot 2013. Ook voor de luchtvaart geldt dat
intime delivery steeds belangrijker wordt. Voor de afnemer betekent dit minder voorraden, minder
verzekeringskosten en snellere leveringen richting klant72.
Figuur 8.1 Aantal vestigingen in het vervoer door de lucht (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
72 http://www.export.nl/wikiarticle/luchtvervoer.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 105
vervoer door de lucht
De regio rond Amsterdam en vooral rond Schiphol is voor de deelsector van groot belang. Ruim een
derde van de bedrijvigheid in de deelsector is hier te vinden. Dit is in figuur 8.2 goed te zien, district
Noordwest is sterk vertegenwoordigd, gevolgd door de andere districten waarover het aantal
vestigingen redelijk gelijkmatig verdeeld is.
Figuur 8.2 Verdeling vestigingen in het vervoer door de lucht per UWVdistrict (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
8.2.2 WerkgelegenheidSinds 2011 is de werkgelegenheid in het vervoer door de lucht sterk afgenomen, zie figuur 8.3, dit ondanks
de stijgingen van de passagiers aantallen op de Nederlandse luchthavens.73 Kostenreducties bij de KLM
waren een belangrijke oorzaak. De KLM is verreweg de grootste werkgever in de luchtvaartbranche met
ruim 30.000 werknemers. Door kostenreducties is het aantal banen hier afgenomen, in 2013 met 550 fte
volgens het jaarverslag. Ook in 2014 blijft kostenreductie een prioriteit. KLM verwacht geen sterke
ontwikkelingen in passagiersaantallen en vrachtvolumes in 2014. Ook bij luchthaven Schiphol is de
werkgelegenheid de afgelopen jaren afgenomen. Dit komt omdat in de dienstverlening het aantal banen
onder druk staat. De afhandeling van passagiers verloopt steeds vaker via digitale loketten, waardoor het
aantal banen ook structureel minder zal worden. In de rest van Nederland worden geen sterke
ontwikkelingen verwacht, maar toch is hier de tendens eerder groei dan krimp van de markt.
Figuur 8.3 Werkgelegenheid in het vervoer door de lucht (peildatum april)
Bron: LISA, bewerking Ecorys.
De verwachting voor 2014 en verder is dat de dalende trend zich nog even zal voortzetten, vooral
omdat de kostenreducties (met ook gevolgen voor het personeel) bij de KLM stand blijven houden.
Daarnaast staat ook de dienstverlening op de luchthavens onder druk.
73 Schiphol Group (2014). Feiten en cijfers 2013. Zowel op Schiphol, Rotterdam – The Hague Airport als Eindhoven Airport
stegen de passagiersaantallen ieder jaar sinds 2009. Ruim 90% ging via Schiphol. Het vrachtvolume nam na een daling in
2012 in 2013 weer toe.
106 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 107
vervoer door de lucht
8.2.3 VacaturesEr worden weinig vacatures aangemeld bij het UWV voor functies in de deelsector vervoer door de
lucht. Vacatures bij UWV zijn derhalve geen goede indicator van de vraag naar arbeid in deze
deelsector.
8.3 Onderwijsmarkt vervoer door de luchtEr zijn binnen het publiek bekostigd onderwijs drie kwalificaties te onderscheiden, te weten:
1. Luchtvaartdienstverlener, niveau 4.
2. Luchtvaartlogisticus, niveau 4.
3. Aviation operations officer, niveau 4.
De opleidingen luchtvaartlogisticus en aviation operations officer worden door alle deelnemers in de
BOLvariant gevolgd. De opleiding luchtvaartdienstverlener wordt in zowel de BBL als de BOLvariant
gevolgd.
Er zijn 19 bekostigde onderwijsinstellingen in Nederland die opleidingen voor de luchtvaart
aanbieden. Alle districten bevatten onderwijsinstellingen die deze opleidingen bieden. Wel is er een
verschil tussen de districten Oost en Zuidoost te zien vergeleken met de overige districten: bijna de
helft van de instellingen is gevestigd in deze twee districten (9).
Figuur 8.4 Aantal mboinstellingen per district voor opleidingen in de luchtvaart
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
8.3.1 DeelnemersaantallenIn de periode 20092013 is het aantal deelnemers voor opleidingen in de luchtvaart sterk gestegen,
zie figuur 8.5. In 2009 telden de opleidingen nog 1.797 deelnemers, in 2013 zijn dit er 2.719 (+51%).
Dit wordt met name veroorzaakt door de toename in het aantal deelnemers voor de opleiding
luchtvaartdienstverlener de afgelopen jaren. In 2012 telde deze opleiding 2.042, in 2013 zijn dit er
2.468 (+21%). Voor de opleiding luchtvaartlogisticus (+8%) en de opleiding aviation operations officer
(+6%) is ook sprake van een stijging van het aantal deelnemers tussen 2012 en 2013.
Figuur 8.5 Aantal deelnemers per opleiding in de luchtvaart (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
108 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 109
vervoer door de lucht
8.3.2 Deelnemers naar districtIn de districten Oost (5) en Zuidoost (4) zijn de meeste onderwijsinstellingen gevestigd zijn die
opleidingen voor de luchtvaart aanbieden. Toch zijn in deze districten enkel deelnemers aan de
opleiding luchtvaartdienstverlener te vinden en zijn er in andere districten hogere aantallen
deelnemers. District Noordwest, waar naar verhouding het kleinst aantal onderwijsinstellingen voor
de deelsector gevestigd is (2), telt de meeste deelnemers, zie figuur 8.6. Dit is te verklaren door de
sterke aanwezigheid van de deelsector luchtvaart in regio GrootAmsterdam. In zowel district
Noordwest als Zuidwest worden alle drie de opleidingen voor de luchtvaart gevolgd.
Figuur 8.6 Aantal deelnemers per opleiding in de luchtvaart naar district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
8.3.3 GediplomeerdenTussen 2009 en 2012 steeg het aantal gediplomeerden voor de luchtvaart van 398 naar 570. In 2013 is
het aantal gediplomeerden afgenomen naar 480 (16% vergeleken met 2012). Het aantal
gediplomeerden van de opleiding aviation operations officer kende alleen in 2012 een piek (62
gediplomeerden) en telde verder in de periode 2009-2013 rond de 30 gediplomeerden, zie figuur 8.7.
Het aantal gediplomeerden van de opleiding luchtvaartlogisticus is tussen 2012 en 2013 afgenomen
van 18 naar 12. Het aantal gediplomeerden van de grootste opleiding, luchtvaartdienstverlener, nam
tussen 20092012 steeds toe, maar daalde in 2013 van 490 in 2012 naar 436 (11%).
Figuur 8.7 Aantal gediplomeerden voor de luchtvaart (20092013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
110 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 111
vervoer door de lucht
8.4 BPV-markt vervoer door de luchtEr zijn 462 erkende leerbedrijven die BPVplaatsen bieden voor de luchtvaart. Hiervan zijn er 125
gevestigd in het buitenland. Dit is ruim een kwart van het totaal aantal leerbedrijven voor deze
deelsector. In Nederland zijn de meeste leerbedrijven gevestigd in district Noordwest (162). Dit is een
logisch gevolg van de concentratie van vestigingen binnen deze deelsector in de omgeving van Schiphol.
Het blijkt soms moeilijk om voor de jonge deelnemers in de opleiding tot luchtvaartdienstverlener een
geschikte stageplaats te vinden. Stageplaatsen inclusief vliegervaring zijn niet altijd mogelijk. Voor een
deel van de stageverplichtingen bestaan er uitwijkmogelijkheden naar andere sectoren met
hospitality-activiteiten. Voor de luchtvaartlogisticus en aviation operations officer worden geen
problemen ervaren in het vinden van stages, alhoewel er wel concurrentie tussen ROC’s wordt
ondervonden als het gaat om stageplaatsen voor deelnemers van de opleiding aviation operations
officer.74
Figuur 8.8 Aantal erkende leerbedrijven75 binnen de deelsector luchtvaart per district (maart 2014)
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
74 Interviews ROC van Amsterdam, STC
75 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per leerbe
drijf beschikbaar zijn.
8.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktWanneer wordt gekeken naar de ontwikkeling van de werkgelegenheid, dan lijken de kansen op werk
voor gediplomeerden in de deelsector gering. De KLM is verreweg de grootste werkgever in de
luchtvaart, hier staan door de kostenbesparingen de instroom van personeel onder druk. De ervaring
van mboinstellingen, waaronder ROC van Amsterdam, is over het algemeen dat gediplomeerden
weinig moeite hebben met het vinden vaan een baan, vaak ook binnen de deelsector. Wel zien zij een
verdere verschuiving van nationale naar internationale werkgevers binnen de deelsector. Zo is het
voor een gediplomeerde luchtvaartdienstverlener die aan de slag wil als vliegende stewardess lastiger
om een baan binnen Nederland te vinden. Wanneer luchtvaartdienstverleners geen baan in de
deelsector kunnen vinden, zijn er uitwijkmogelijkheden naar het toerisme, waarvoor zij de gewenste
competenties hebben (zoals talenkennis, gastvrijheid en stressbestendigheid). Verder is de vraag naar
luchtvaartlogistici groter dan het aanbod. Ook de kansen op werk voor de gediplomeerde aviation
operations officers is goed, waarbij het merkbaar is dat het aanbod langzaam stijgt en vraag en
aanbod daarom meer met elkaar in evenwicht komen.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 113
9. Vervoer per spoor9.1 InleidingIn 2011 is de opleiding machinist railvervoer van start gegaan met de eerste deelnemers. In dit
hoofdstuk wordt ingegaan op onder meer kansen op werk en BPVplaatsen voor deelnemers aan deze
opleiding.
9.2 Arbeidsmarkt vervoer per spoorIn het onderstaande wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal vestigingen en van de
werkgelegenheid in de deelsector vervoer per spoor.
9.2.1 Aantal vestigingenHet aantal vestigingen in 2013 in het vervoer over spoor bedroeg 142. Dit is een toename van één
bedrijf ten opzichte van het jaar daarvoor. Tussen 2009 en 2013 is er een lichte dalende tendens in het
aantal vestigingen, zie figuur 9.1. In totaal zijn er 9 vestigingen minder in 2013 dan dat er waren in
2009. Er is in de deelsector geen trend waarneembaar van een groeiend aantal zelfstandigen.
Figuur 9.1 Aantal vestigingen in het vervoer per spoor (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
114 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 115
vervoer per spoor
De meeste vestigingen in het vervoer per spoor zijn te vinden in de districten Zuidwest en
Middenwest. De districten Noord en Noordwest hebben het kleinste aantal vestigingen, zie figuur 9.2.
Figuur 9.2 Verdeling vestigingen in het vervoer per spoor per UWVdistrict (april 2013)
Bron: LISA, bewerking door Ecorys.
9.2.2 WerkgelegenheidBij het spoor in Nederland werken circa 14.000 personen waarvan de meerderheid bij de NS
(bij NS Reizigers werkt ongeveer 80 procent van de machinisten in Nederland).76 In het
goederenvervoer per spoor is DB Schenker een belangrijke werkgever.77 Na een aantal jaren van krimp
nam de werkgelegenheid tussen april 2012 en 2013 toe, onder meer bij het vervoer over de
Betuwelijn (+100 banen in Rotterdam). Verder heeft de NS in 2013 geïnvesteerd in minder volle
treinen in de Randstad, door treinen met een hogere frequentie te laten rijden. Dit maakte een lichte
krimp buiten de Randstad meer dan goed.78
Figuur 9.3 Werkgelegenheid in het vervoer per spoor
Bron: LISA, bewerking Ecorys.
Voor 2014 (tussen april 2014 en 2015) wordt een lichte krimp verwacht omdat de groei van 2013
grotendeels eenmalig was. Op de langere termijn blijft het aantal banen op peil, mede doordat de
OVstudentenkaart blijft bestaan, en ook mbostudenten onder de 18 jaar hiervan gebruik kunnen
gaan maken. Dit nieuws is nog niet in de prognoses verwerkt, deze kunnen dus nog iets positiever
uitpakken.
76 Interview NS Reizigers.
77 Westbroek, Ineke (2014) Vergrijzing in de technieksector. Profiel: p. 19.
78 Interview NS Reizgers.
116 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 117
vervoer per spoor
Bij NS Reizigers is op dit moment een jaarlijkse instroom van 300 nieuwe machinisten noodzakelijk.79
De groei in banen bij het vrachtvervoer over de Betuwelijn blijft naar verwachting vooralsnog beperkt
omdat het nog enige tijd duurt voordat Maasvlakte II volledig in gebruik is genomen.
9.2.3 VacaturesEr zijn weinig vacatures geregistreerd bij het UWV in de periode 20132014 gericht op functies binnen
de deelsector spoor. Vacatures bij UWV zijn geen betrouwbare indicatie van de vraag naar arbeid in
het vervoer per spoor.
Figuur 9.4 Openstaande vacatures in vervoer per spoor en totaal T&L NL 2013, standcijfer bij aanvang kwartaal
Bron: UWV, bewerking door Ecorys.
79 Interview NS Reizigers. Een jaarlijkse instroom van 4 tot 6 procent van het aantal machinisten is noodzakelijk volgens een
artikel in profiel. Westbroek, Ineke (2014) Vergrijzing in de technieksector. Profiel: p. 19.
9.3 Onderwijsmarkt vervoer per spoorBinnen het publiek bekostigd onderwijs bestaat één kwalificatie voor de deelsector spoor, te weten:
machinist railvervoer. Deze opleiding wordt aangeboden bij drie onderwijsinstellingen: ROC van
Amsterdam, STC en het Summa College. De opleiding aan het ROC van Amsterdam betreft een pilot
opleiding in samenwerking met NS. De meerderheid van de deelnemers van de opleiding machinist
railvervoer volgt de opleiding aan het STC (59%).
De opleiding wordt in zowel de BOL als de BBLvariant gevolgd, op mboniveau 3.
9.3.1 DeelnemersaantallenSinds de start van de opleiding in 2011, is het aantal deelnemers in 2012 en 2013 meer dan
verdrievoudigd: in 2011 waren er 52 deelnemers die de opleiding volgden, in 2013 waren dat er 162.
Figuur 9.5 Aantal deelnemers per opleiding voor vervoer per spoor (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
118 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 119
vervoer per spoor
9.3.2 Deelnemers naar districtDe meeste deelnemers van de opleiding machinist railvervoer volgen hun opleiding bij het STC,
gevestigd in district Zuidwest. District Zuidoost, waar het Summa College gevestigd is, kent het laagst
aantal deelnemers (9). In district Noordwest, waar ROC van Amsterdam gevestigd is, zijn 58
deelnemers ingeschreven in 2013.
Figuur 9.6 Aantal deelnemers per opleiding voor vervoer per spoor per district (2013)
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
9.3.3 GediplomeerdenIn 2013 stroomden 39 deelnemers uit de opleiding met een diploma; de eerste gediplomeerden
binnen deze kwalificatie. De opleiding is van start gegaan in het leerjaar 2011/2012. Een vergelijking
met eerdere jaren is niet mogelijk. De deelsector heeft altijd haar eigen personeel opgeleid en is pas
vanaf 2011/2012 gebruik gaan maken van de reguliere instellingen voor beroepsonderwijs.
9.4 BPV-markt vervoer per spoorEr zijn 31 erkende leerbedrijven die BPVplaatsen bieden voor de deelsector spoor. Alle zijn gevestigd
in Nederland, zie figuur 3.7. District Zuidwest kent het grootst aantal erkende leerbedrijven (11). In
district Noord zijn geen erkende leerbedrijven gevestigd die BPVplaatsen voor de deelsector bieden.
Het potentieel aantal leerbedrijven is hoger. De NS is een belangrijke aanbieder van stageplaatsen. De
NS heeft 26 standplaatsen verspreid over Nederland, die niet alle erkend zijn als leerbedrijf. In
potentie gaat het daarmee om 26 leerbedrijven.80
Het werven van nieuwe instroom via mboinstellingen is nieuw voor de NS en heeft enige aanlooptijd.
NS heeft alle deelnemers aan het ROC van Amsterdam een stageplaats kunnen bieden en een deel
van de deelnemers van STC. Deelnemers van het STC hebben onder meer ook bij DB Schenker stage
gelopen. De komende jaren verwacht NS de deelnemers stageplaatsen te kunnen blijven bieden. Er
wordt frequent sector overleg gevoerd om vraag naar en aanbod van BPVplaatsen zo goed mogelijk
op elkaar af te stemmen.81
Figuur 9.7 Aantal erkende leerbedrijven82 binnen vervoer per spoor naar district (maart 2014)
Bron: VTL, bewerking door Ecorys.
80 Interview NS Reizigers.
81 Interview NS Reizigers; Westbroek, Ineke (2014) Vergrijzing in de technieksector. Profiel maart 2014: p. 19.
82 Het gaat hier om het aantal leerbedrijven en niet het aantal BPVplaatsen; onbekend is hoeveel BPVplaatsen er per
leerbedrijf beschikbaar zijn.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 121120 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek
9.5 Perspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarktHet totaal aantal werknemers in de deelsector zal de komende jaren ongeveer gelijk blijven met het
huidige aantal werknemers. Er zal de komende jaren echter vrij veel vraag naar machinisten zijn, door
uitstroom van oudere werknemers en door de groei van het aantal treinen in met name de Randstad.
De eerste gediplomeerden van de opleiding tot machinist railvervoer zijn voor zover bekend allen aan
het werk gekomen, van wie een groot deel op de plaats waar ze stage hebben gelopen.83 De
verwachting is dat dit ook voor de nieuwe lichting het geval zal zijn.
83 Westbroek, Ineke (2014) Vergrijzing in de technieksector. Profiel: p. 19.
Bijlage: Deelnemersaantallen
Crebo en kwalificatie
Niv
eau
Leer
weg
2009
/201
0
2010
/201
1
2011
/201
2
2012
/201
3
2013
/201
4 84
Ber
oep
sgo
eder
en-v
ervo
er
10656/91870 Manager transport en logistiek 4 BBL . . . . 1
BOL 1.245 1.184 1.153 1.216 1.268
10657 Specialist gevaarlijke stoffen 4 BBL 25 21 29 18 1
10663/91890 Planner wegtransport 3 BBL 52 92 79 54 63
BOL 11 5 6 10 17
10678/91830 Chauffeur goederenvervoer 2 BBL 2.020 2.309 3.093 2.770 2.829
BOL 41 48 21 28 16
Logi
stie
ke d
iens
tver
leni
ng
10660/90213/90217 Logistiek supervisor 4 BBL 178 178 230 206 202
BOL 77 141 157 198 287
10666/90202 Logistiek teamleider 3 BBL 176 302 355 514 602
BOL 87 156 129 177 224
10679/90255 Logistiek medewerker 2 BBL 650 759 830 721 834
BOL 137 227 255 359 506
10681/93732/91820 Assistent logistiek medewerker 1 BBL 121 110 102 84 57
BOL 62 46 43 49 62
Hav
en, o
p- e
n ov
ersl
ag
10682/93040/95260 Manager havenlogistiek 4 BOL 527 511 515 578 745
10687/93060/95240 Medewerker havenlogistiek 2 BBL 96 79 94 79 84
BOL 73 78 60 74 163
10690/93120/95725 Coördinator havenoperaties 3 BBL 87 75 86 73 82
10691/93070/95727 Medewerker havenoperaties 2 BBL 227 233 299 195 205
93050/95726 Manager havenoperaties 4 BBL 51 48 52 47 35
10685/10686/93000/95250 Coördinator havenlogistiek 3 BBL 23 21 14 13 19
BOL . . . 2 2
10692 Assistent operationeel medewerker op en overslag 1 BBL 3 . . . .
84 2013/2014 betreffen voorlopige cijfers. De overige schooljaren zijn definitieve cijfers van DUO.
122 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 123
bijlagen
Crebo en kwalificatie
Niv
eau
Leer
weg
2009
/201
0
2010
/201
1
2011
/201
2
2012
/201
3
2013
/201
4 84
Bin
nenv
aart
10650/93110/95640 Kapitein binnenvaart 4 BBL 23 9 12 11 18
BOL 83 93 88 85 80
10651 / /91900/95630 Schipper binnenvaart 3 BBL 397 414 471 497 529
BOL 51 49 51 52 38
10652/91880/91881/91882/95620 Matroos binnenvaart 2 BBL 216 204 228 237 273
BOL 3 . . . .
10653/93030 Bootman 3 BBL 78 62 57 53 69
95050 Schipper rondvaartboot beperkt vaargebied 2 BBL 19 18 16 12 .
Pers
one
nver
voer
10667/91843/95723 Touringcarchauffeur/reisleider 2 BBL 50 87 169 116 22
95724 Touringcarchauffeur (niveau 3) 3 BBL . . . . 5
10893/91840 Chauffeur personenvervoer 2 BBL 953 2569 44 . .
91841 Chauffeur personenvervoer (OV) 2 BBL 631 2266 334 272 171
91842 Chauffeur personenvervoer (taxi) 2 BBL 1088 1376 1712 775 233
Luch
tvaa
rt
10654/91850 Luchtvaartdienstverlener 4 BBL . . . 24 19
BOL 1.566 1.727 1.816 2.018 2.449
10655/91860 Luchtvaartlogisticus 4 BOL 70 106 83 88 95
10804/93010 Aviation operations officier 4 BOL 161 154 161 147 156
Spo
or 9560 Machinist railvervoer 3 BBL . . . 5 9
BOL . . 52 120 153
Vis
seri
j
10643/93130 Stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW6 2 BOL 69 81 70 52 42
10645/91910/95738 Stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW5 3 BOL 106 97 81 58 56
10649/91922/91920/91921/91924/95737/95739 Stuurman/werk
tuigkundige zeevisvaart SW4
4 BOL 45 46 40 39 25
Wat
er-
bouw
10639/93020 Baggermeester 4 BOL 22 19 29 41 45
10640/93101/95734 Scheepswerktuigkundige waterbouw 4 BOL 30 36 37 43 45
10641/93102/95735 Stuurman waterbouw 4 BOL 41 46 46 51 65
Ko
opv
aard
ij
10642/91930/91931/91932/91933/ 22124/95728/95729/95730
Koopvaardij officier alle schepen
4 BOL 879 882 976 1.057 1.227
10644/91940/91941 /91942/91943/22123/95731/95732/95733
Stuurman/werktuigkundige kleine schepen
3 BOL 217 223 209 250 281
10648/93090/95736 Schipper/machinist beperkt werkgebied 2 BOL 170 154 197 175 217
Sche
epsb
ouw
10638/93080 Scheeps en jachtbouwkundige 4 BOL 174 175 175 182 210
Bijlage: Aantal opleidings instellingen per district per deelsectorTabel B1 Aantal mboinstellingen per deelsector en district
No
ord
Oo
st
Zuid
oo
st
No
ord
wes
t
Mid
denw
est
Zuid
wes
t
Beroepsgoederenvervoer 4 9 8 5 5 4
Logistieke dienstverlening 4 7 7 5 5 5
Haven, op en overslag . . . 1 . 2
Binnenvaart 1 . . 1 1 2
Personenvervoer 1 2 4 . 2 3
Luchtvaart 3 5 4 3 2 3
Spoor . . 1 1 . 1
Visserij . . . 1 1 2
Waterbouw . . . . . 1
Koopvaardij 1 1 . 2 1 2
Scheeps en jachtbouw 1 . . . . 1
Bron: DUO, bewerking door Ecorys.
124 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 125
bijlagen
Bijlage: Samenvatting beschikbaarheid BPV-plaatsen
Crebo Kwalificatie
Niv
eau
Ach
terh
oek
Dre
chts
tede
n
Dre
nthe
Flev
ola
nd
Foo
d V
alle
y
Frie
slan
d
Go
oi-
en V
echt
stre
ek
Go
rinc
hem
Gro
ning
en
Gro
ot
Am
ster
dam
Haa
glan
den
Hel
mo
nd-D
e Pe
el
Ho
lland
Rijn
land
IJss
elve
chts
tree
k
Mid
den-
Bra
bant
Mid
den-
Gel
derl
and
Mid
den-
Ho
lland
Mid
den-
Lim
burg
Beroepsgoederenvervoer
10678/91830 Chauffeur
goederenvervoer
2 = = = = = = = = = = = = = = = =
10663/91890 Planner
wegtransport
3 + + = + + = + + = + + + + + + + + +
10656/91870 Manager
transport en
logistiek
3 = = = = = = = + = = = = = = = =
Logistieke dienstverlening
10681/91820/ 93732 Assistent
logistiek
medewerker
1
10679/90255 Logistiek
medewerker
2 = = = = = = = = = = = = = = =
10666/90202 Logistiek
teamleider
3 + + = + + = + + = + + + + + + + + +
10660/90213/90217 Logistiek
supervisor
4 + + = + + = + + = + + + + + + + + +
Crebo Kwalificatie
Niv
eau
Mid
den-
Utr
echt
No
ord
-Ho
lland
No
ord
No
ord
-Lim
burg
No
ord
oo
st-B
raba
nt
Oo
st-U
trec
ht/A
mer
sfo
ort
Rijn
mo
nd
Riv
iere
nlan
d
Sted
endr
ieho
ek
Twen
te
Wes
t-B
raba
nt
Zaan
stre
ek/W
ater
land
Zeel
and
Zuid
-Gel
derl
and/
Rijk
van
Nijm
egen
Zuid
-Ho
lland
Cen
traa
l
Zuid
-Ken
nem
erla
nd
Zuid
-Lim
burg
Zuid
oo
st-B
raba
nt
Land
elijk
Beroepsgoederenvervoer
10678/91830 Chauffeur
goederen
vervoer
2 = = = = = + = = = = = = = = = = =
10663/91890 Planner
wegtransport
3 + + + + + + + + + + + + + + + + + +
10656/91870 Manager
transport en
logistiek
4 = = = = = = = = = = = = = = = = =
Logistieke dienstverlening
10681/ 91820/ 93732 Assistent
logistiek
medewerker
1
10679/90255 Logistiek
medewerker
2 = = = = = = = = = = = = = = = = =
10666/90202 Logistiek team
leider
3 + + + + + + + + + + + = + + + + +
10660/90213/90217 Logistiek super
visor
4 + + + + + + + + + + + = + + + + +
126 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 127
bijlagen
Crebo Kwalificatie
Niv
eau
No
ord
Oo
st
Mid
den-
wes
t
No
ord
wes
t
Zuid
wes
t
Zuid
oo
st
Land
elijk
Personenvervoer
10667/91843 Touringcarchauffeur/reisleider 2 =
91842 Taxi-chauffeur 2
91841 Chauffeur openbaar vervoer 2 =
Haven, op- en overslag
10687/93060/ 95240 Medewerker havenlogistiek 2
10691/93070 Medewerker havenoperaties 2
10690/93120 Coördinator havenoperaties 3 = =
10686/93000/95250 Coördinator havenlogistiek 3 = =
10682/93040/95260 Manager havenlogistiek 4 = =
93050 Manager havenoperaties 4 = =
Binnenvaart
10652/91881/95620 Matroos binnenvaart 2 =
10651/91900/95630 Schipper binnenvaart 3 =
10653/93030 Bootman 3 =
10650/93110/95640 Kapitein binnenvaart 4 =
95050 Schipper rondvaartboot beperkt werkgebied 2 NB
Koopvaardij
10642/91930/91931/
91932/91933/ 22124/
95728/95729/95730
Koopvaardij officier alle schepen 4 +
10644/91940/91941 /919
42/91943/22123/95731/9
5732/95733
Stuurman/werktuigkundige kleine schepen 3 +
10648/93090/95736 Schipper/machinist beperkt werkgebied 2 +
Visserij
10643/93130 Stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW6 2 =
10645/91910/95738 Stuurman/werktuigkundige zeevisvaart SW5 3 =
10649/91922/91920/9192
1/91924/95737/95739
Stuurman werktuigkundige zeevisvaart SW4 4 =
Waterbouw
10639/93020 Baggermeester 4 =
10640/93101/95734 Scheepswerktuigkundige waterbouw 4 +
10641/93102/95735 Stuurman waterbouw 4 +
Scheepsbouw
Crebo Kwalificatie
Niv
eau
No
ord
Oo
st
Mid
den-
wes
t
No
ord
wes
t
Zuid
wes
t
Zuid
oo
st
Land
elijk
10638/93080 Scheeps en jachtbouwkundige 4 +
Vervoer door de lucht
10654/91850 Luchtvaartdienstverlener 4 = =
10655/91860 Luchtvaart logisticus 4 + +
10804/93010 Aviation operations officer 4 = =
Vervoer per spoor
95650 Machinist railvervoer 3 = = = = = = =
128 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 129
bijlagen
Bijlage: Samenvatting beschikbaarheid arbeidsplaatsen
Crebo Kwalificatie
Niv
eau
Ach
terh
oek
Dre
chts
tede
n
Dre
nthe
Flev
ola
nd
Foo
d V
alle
y
Frie
slan
d
Go
oi-
en V
echt
stre
ek
Go
rinc
hem
Gro
ning
en
Gro
ot
Am
ster
dam
Haa
glan
den
Hel
mo
nd-D
e Pe
el
Ho
lland
Rijn
land
IJss
elve
chts
tree
k
Mid
den-
Bra
bant
Mid
den-
Gel
derl
and
Mid
den-
Ho
lland
Mid
den-
Lim
burg
Beroepsgoederenvervoer
10678/91830 Chauffeur goederenvervoer 2 = = = = = + + + = + = = = + =
10663/91890 Planner wegtransport 3 + + = + + + + + + + + + + + + + + +
10656/91870 Manager transport en logistiek 4 = = = = = = + = = + = = = + =
Logistieke dienstverlening
10681/91820/93732 Assistent logistiek medewerker 1 = = = = = = = = = = = = =
10679/90255 Logistiek medewerker 2 = = = = = + = + = = = + =
10666/90202 Logistiek teamleider 3 + = = = = = = = = + = = + = = = + =
10660/90213/90217 Logistiek supervisor 4 + = + = = + = = + + = = + = + = + +
Crebo Kwalificatie
Niv
eau
Mid
den-
Utr
echt
No
ord
-Ho
lland
No
ord
No
ord
-Lim
burg
No
ord
oo
st-B
raba
nt
Oo
st-U
trec
ht/A
mer
sfo
ort
Rijn
mo
nd
Riv
iere
nlan
d
Sted
endr
ieho
ek
Twen
te
Wes
t-B
raba
nt
Zaan
stre
ek/W
ater
land
Zeel
and
Zuid
-Gel
derl
and/
Rijk
van
Nijm
egen
Zuid
-Ho
lland
Cen
traa
l
Zuid
-Ken
nem
erla
nd
Zuid
-Lim
burg
Zuid
oo
st-B
raba
nt
Land
elijk
Beroepsgoederenvervoer
10678/91830 Chauffeur goederenvervoer 2 + = = + + + + + + = + + = =
10663/91890 Planner wegtransport 3 = = + + + + + + + + + + + = + = + +
10656/91870 Manager transport en logistiek 4 = = = = + = = = + = = = + = =
Logistieke dienstverlening
10681/91820/93732 Assistent logistiek medewerker 1 = = = = = = = = = = = = = =
10679/90255 Logistiek medewerker 2 = = = = = = + = = = = = = = = = =
10666/90202 Logistiek teamleider 3 = = = = = + + = + + + = = = + = +
10660/90213/90217 Logistiek supervisor 4 = = + + = = + = + = + = = = = + +
Crebo Kwalificatie
Niv
eau
No
ord
Oo
st
Mid
den-
wes
t
No
ord
wes
t
Zuid
wes
t
Zuid
oo
st
Land
elijk
Personenvervoer
10667/91843 Touringcarchauffeur/reisleider 2 = = =
91842 Taxi-chauffeur 2
91841 Chauffeur openbaar vervoer 2
Haven, op- en overslag
10687/93060/ 95240 Medewerker havenlogistiek 2 = =
10691/93070 Medewerker havenoperaties 2 = =
10690/93120 Coördinator havenoperaties 3 + +
10686/93000/95250 Coördinator havenlogistiek 3 + +
10682/93040/95260 Manager havenlogistiek 4 + +
93050 Manager havenoperaties 4 + +
Binnenvaart
10652/91881/95620 Matroos binnenvaart 2 =
10651/91900/95630 Schipper binnenvaart 3 =
10653/93030 Bootman 3 =
10650/93110/95640 Kapitein binnenvaart 4 =
95050 Schipper rondvaartboot beperkt
werkgebied
2 NB
Koopvaardij
10642/91930/91931/
91932/91933/
22124/95728/95729/
95730
Koopvaardij officier alle schepen 4 +
10644/91940/91941 /91
942/91943/22123/9573
1/95732/95733
Stuurman/werktuigkundige kleine
schepen
3 +
10648/93090/95736 Schipper/machinist beperkt werkgebied 2 +
Visserij
10643/93130 Stuurman/werktuigkundige zeevisvaart
SW6
2 =
10645/91910/95738 Stuurman/werktuigkundige zeevisvaart
SW5
3 =
10649/91922/91920/
91921/91924/95737/
95739
Stuurman werktuigkundige zeevisvaart
SW4
4 =
Waterbouw
10639/93020 Baggermeester 4 =
10640/93101/95734 Scheepswerktuigkundige waterbouw 4 +
10641/93102/95735 Stuurman waterbouw 4 +
Scheepsbouw
10638/93080 Scheeps en jachtbouwkundige 4 +
Vervoer door de lucht
10654/91850 Luchtvaartdienstverlener 4 = =
10655/91860 Luchtvaart logisticus 4 = =
10804/93010 Aviation operations officer 4 = =
130 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 131
bijlagen
Crebo Kwalificatie
Niv
eau
No
ord
Oo
st
Mid
den-
wes
t
No
ord
wes
t
Zuid
wes
t
Zuid
oo
st
Land
elijk
Vervoer per spoor
95650 Machinist railvervoer 3 = = = + + = =
Bijlage: 84
Nederland verdeeld in UWV-districten85
85 Behalve deze indeling in zes districten hanteert UWV een verdeling van Nederland in 35 arbeidsmarktregio’s. In losse
factsheets besteedt VTL aandacht aan de arbeidsmarkt van deze 35 arbeidsmarktregio’s. Zie: www.vtl.nl.
Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 133
Bronnen
Rapporten en artikelen • ABN AMRO (2013), Branche Update Wegvervoer
• ABN AMRO (2013), Transport en Logistiek branche: Opslag
• Boskalis (2013 en 2014), Jaarverslag 2012 en 2013
• CPB (2014), Centraal Economisch Plan 2014
• Export.nl (2014) Exportwiki Luchtvervoer
• ING Economisch bureau (2013), Herstel binnenvaart uit zicht
• ING Economisch bureau (2014), Kwartaalbericht Transport en Logistiek
• Panteia, Tempo Team (2014), Vraag en potentieel aanbod knelpuntfuncties logistiek
• Rabobank (2014), Rabobank cijfers en trends: sectorprognoses 2014
• Rabobank (2014), Rabobank cijfers en trends: Brancheinformatie scheepsbouw
• Rabobank (2014), Rabobank cijfers en trends: Brancheinformatie binnenvaart
• Schiphol Group (2014), Feiten & Cijfers 2013
• SOOB (2013), Sectorplan Transport en Logistiek
• TLN, FNV Bondgenoten, CNV Vakmensen en VVT (2013), Hoofdlijnen sectorplan transport en
logistiek
• TLN (2013), Conjunctuurbericht 4e kwartaal 2013
• TLN (2014), Conjunctuurbericht 1e kwartaal 2014
• UWV (2014), UWV Arbeidsmarktprognoses 20142015
• UWV (2014), Vervoer en opslag: Sectorbeschrijving
• Van der Aa, R. et al. (2014), De Nederlandse Maritieme Cluster monitor 2013
• Van Oord (2012, 2013 en 2014), Annual report
• Verweij, K. (2013), VAL levert aan 240.000 mensen werk op, expertartikel op logistiek.nl
• VTL (2014), Kwartaalbericht Arbeidsmarktontwikkelingen Transport en Logistiek
• Westbroek, Ineke (2014). Vergrijzing in de technieksector. Profiel 23: 2 (maart 2014), pp. 18-19.
134 | Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Transport & Logistiek | 135
InterviewsOrganisatie Naam
CBRB Dhr. M. Koning
Deltalinqs Dhr. Alderliesten
Dutch Maritime Technology Mevr. A. Opstal
FSO Dhr. A. Niekamp
KVNR Dhr. T. Westra
NS Reizigers Dhr. M. Okkes
Onderwijscentrum Binnenvaart Mevr. H. van Willenswaard
Port of Rotterdam Mevr. N. Backx
Sociaal fonds taxi Dhr. R. De Haan
STC Dhr. R. Kooren
ROC van Amsterdam Mevr. A. Kerling
Transport en Logistiek Nederland Mevr. C. Blom
Veolia Dhr. L. Banus
Vereniging van Waterbouwers Dhr. H. Bleker
Visned Dhr. P. Visser
VTL Dhr. J. van Rijn
VTL Mevr. L. Saxton
VTL Dhr. R. Tellekamp
Databestanden • CPB (Centraal Economisch Plan)
• DUO (Crebo)
• LISA
• Pensioenfonds Vervoer/TKP
• UWV (ramingen en cijfers vacatures en werkzoekenden)
• VTL Leerbedrijvenbestand
Over EcorysMet ons werk willen we een zinvolle bijdrage leveren aan maatschappelijke thema’s. Wij bieden
wereldwijd onderzoek, advies en projectmanagement en zijn gespecialiseerd in economische,
maatschappelijke en ruimtelijke ontwikkeling. We richten ons met name op complexe markt, beleids
en managementvraagstukken en bieden opdrachtgevers in de publieke, private en notfor
profitsectoren een uniek perspectief en hoogwaardige oplossingen. We zijn trots op onze 80-jarige
bedrijfsgeschiedenis. Onze belangrijkste werkgebieden zijn: economie en concurrentiekracht; regio’s,
steden en vastgoed; energie en water; transport en mobiliteit; arbeidsmarkt, sociaal beleid, bestuur,
onderwijs, en gezondheidszorg. Wij hechten grote waarde aan onze onafhankelijkheid, integriteit en
samenwerkingspartners. Ecorysmedewerkers zijn betrokken experts met ruime ervaring in de
academische wereld en adviespraktijk, die hun kennis en best practices binnen het bedrijf en met
internationale samenwerkingspartners delen.
Ecorys voert een actief MVO-beleid en heeft een ISO14001-certificaat, de internationale standaard
voor milieumanagementsystemen. Onze doelen op het gebied van duurzame bedrijfsvoering zijn
vertaald in ons bedrijfsbeleid en in praktische maatregelen gericht op mensen, milieu en opbrengst.
Zo gebruiken we 100% groene stroom, kopen we onze CO2uitstoot af, stimuleren we het ovgebruik
onder onze medewerkers, en printen we onze documenten op FSC- of PEFC-gecertificeerd papier.
Door deze acties is onze CO2voetafdruk sinds 2007 met ca. 80% afgenomen.
Voor dit onderzoek gaat onze dank uit naar Gera de Vries voor de begeleiding vanuit VTL en Jeroen
Kleingeld voor de input over het beroepsgoederenvervoer. Tevens danken wij alle geïnterviewden en
Lijsje Goosen en Geiske Tjeerdsma, die vanuit Ecorys hebben meegewerkt aan dit onderzoek.
Karel Kans
Martin van der Ende
Jena de Wit
Elvira Meurs
Henk Bakker
ECORYS Nederland B.V.
Watermanweg 44
3067 GG Rotterdam
Postbus 4175
3006 AD Rotterdam
Nederland
T 010 453 88 00
F 010 453 07 68
K.v.K. nr. 24316726
W www.ecorys.nl
Sectorinstituut Transport en LogistiekKampenringweg 432800 AH Gouda
088 – [email protected]
Kenniscentrum Transport en Logistiek aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomen-
heden. Aan deze informatie kan geen rechten worden ontleend. Copyright © december 2014 VTL-ARG-RA02-14001
rapp
ortag
e 2014-2015