(3rd Version)

မာတကာ Executive Summary .............................................................................................................................. 1

စာတမးငယးအကဥးခပး ............................................................................................................................ 3

၈ နဒါနး ................................................................................................................................................... 6

ဿ၈ ရညးရျယးခကး ....................................................................................................................................... 7

၀၈ မနးမာသစးေတာက႑ ႏြငး ကာ-မ ေရရာ ............................................................................................ 7

၁၈ မဝါဒမာႏြငး ကာ-မ ေရရာ တနးတညမြမႈမာ ..................................................................................... 9

၂၈ သစးေတာစမအပးခပးခငး တျငး အမသာ အမသမမာ၌ အခနးက႑ ............................................ 10

၃၈ FLEGT အေၾကာငး ေယဘယ ေဖားပခကး .......................................................................................... 12

၃.၈ မနးမာႏငးငတျငး FLEGT သမငးေၾကာငး၌ အဓက မြတးတငးမာ ................................................. 13

၄၈ မနးမာႏငးင၌ FLEGT VPA လပးငနးစဥးတျငး အမသာ ႏြငး အမသမမာ၌ ကယးစာပပါဝငးမႈ

အေခအေန ............................................................................................................................................ 15

၅၈ FLEGT VPA လပးငနးစဥး၉ အရပးဘကးလမႈအဖျ႔အစညးမာက မမတ႔၌ အခနးက႑ တျငး ထေရာကးစျာ

ပါဝငးခငး စမကနး လပးငနးစဥးမာတျငး အမသမမာပေပါငးပါဝငးမႈ ...................................................... 19

၆၈ သသပးခကး ႏြငး အႀကပခကး ............................................................................................................ 25

၆.၈ အေထျေထျ အၾကပခကးမာ ..................................................................................................... 26

၆.ဿ၈ သပျငးဆငးညႊနး႔ေပါငး အဖျ႔က႑တျငး .......................................................................................... 26

၆.၀၈ အစရ က႑တျငး ....................................................................................................................... 26

၆.၁၈ အရပးဘကးလမႈ အဖျ႔အစညး က႑တျငး ..................................................................................... 27

၆.၂၈ ပဂၢလက က႑တျငး ................................................................................................................... 27

၆.၃၈ ေဒသေနပညးသမာက႑တျငး................................................................................................... 27

၈ အတေကာကးစကာလမာ ............................................................................................................. 28

၈ ကမးက ......................................................................................................................................... 28

ဿ၈ ေနာကးဆကးတျ................................................................................................................................ 29

1

Executive Summary

Myanmar has been implementing FLEGT VPA process which was leading to secure socioeconomic condition and sustainable resource allocation within community. Up to now, it reached to preparatory stage and formed Multi-Stakeholder Group (MSG) at national level. In forestry sector, men and women have different roles in conservation and utilization, resulting in different knowledge and interests on forest resources by them. On the other hand, different roles and economic concerns of men and women affect the types of dependence on forest. From literary review, when women participate in resource governance, the benefits can be obtained such as systematically implementing the targeted activities, well plan and managed the whole process of resource governance, quickly spread of the information and gathering of detailed and concrete information. Although women should be involved in reforestation and forest management, forestry sector was historically dominated by men at least in Myanmar. And women were less visible in decision making processes. Assessing the FLEGT-VPA process with Gender, the representation of women in Interm Task Force of three sectors (government, private and civil society) was 17% in which the women representation from CSO was 25%. There were only 11% of women participated in national Multi-Stakeholder Group comprising of three sectors. There was 12% of women representation in sub-national multi-stakeholder group. And, there was 22% of women participation at the union level of CSO representatives in the FLEGT. In National working group, the representation of women participation in CSO sector was 12% and the percentage of women in sub-national group from CSO sector was 20%. It was discovered that there was a lack of gender mainstreaming in FLEGT process and lack of women leaders in forest sectors. By one-year implementation of FLEGT project, the percentage of women participation in all project activities was 21%. Similarly, the percentage of women involvement in independent forest monitoring was 13%. As a result of the project implementation at least in 5 events, it was discovered that the following reasons were stipulated (priority of importance) as the contraints of women participation in forestry sector or natural resource governance: -

1. Barriers by means of culture, tradition, belief, religious background and lack of skill and knowledge in forestry sector or natural resources

2. Lack of support from male counterparts, weak in legal protection for women, no clear indication of gender equality or equity in policy and laws and women in general have less interest in forest sector or natural resource management.

3. Discrimination against women (especially among government servants, among CSOs and in general fields), worries due to the sense of the feeling of insecurity and the nature of work that dictate less women participation.

4. Lack of time allocation for women as they were engaging in household chores.

If Myanmar gets the FLEGT license, the small and medium enterprises will firstly be affected because of the limited ability/capacity to fulfill the requirements and standards of labours. As a consequence, the women who involved in small tasks such as cleaning of saw dusts, gluing process, sorting out pieces, packaging and transportation in small and medium enterprise will be reduced by means of wages and resignation by comparing male labour-force, which will in

2

turn leading to domestic violence and violation of women rights. This is because of the male preference and the perception that women are weaker in physical and mental strengths than men. Thus, FLEGT VPA countries were starting to develop and implement the gender mainstreaming strategies in the process. Similarly, in Myanmar, as basic principle, the percentage of women participation in each sectors have to be 30% in 21st Century National Peace Process. In addition, 2008 constitution permits the equal rights of men and women in property, inheritence and entitlement (Article 37 (c), 350 and 351). Moreover, the Government developed NASPAW (2013 – 2022) in order to mainstream gender equality in each government sector. The study done in India proved that the 40% women representation in management committees support better reforestation and restoration of forest. So, toward the good forest governance, the quota of women participation should be 40% and the following recommendations should be taken into account for meaningful involvement of women in resources governance-

Develop and implement policy, laws, instructions and guidelines leading to gender equality

Conduct more research on the impact of gender equality in resource governance Collect and document the gender disaggregated data in resource governance sectors Allocate 40% of women representation in management committees Assign tasks based on qualification and ability regardless of men, women, youth and

disability Provide more women empowerment training Organize meetings and workshops in such away that women & youth are available

and able to participate fully Conduct and share the knowledge of the importance of gender equality to all

stakeholders

3

စာတမးငယးအကဥးခပး

မနးမာႏငးငတျငး လမႈစပျာလခစတးခေရႏြငး စဥးဆကးမပတးညညျတး မြတေသာ သယဇာတချေဝ သစျႏငးေရက

ဥတညးေသာ FLEGT VPA လပးငနးစဥးက အေကာငးအထညး ေဖားေဆာငးရျကးေနၿပ လကးရြအခနးတျငး တငး

ပငးဆငးသညးအဆငး တစးဆငးသာဖစးသညး သပျငးဆငး ညႊနး႔ေပါငးအဖျ႔ဖျ႔စညးခငး အဆငးထ အေကာငးအထညး

ေဖားေဆာငးရျကးႏငးခပါသညး၈ သစးေတာသယဇာတမာက အမသာ ႏြငး အမသမမာ အသပပ မတညခငး

သညး သစးေတာမာက ကာကျယး ထနးသမးခငးႏြငး သစးေတာထျကး ပစၥညးမာဆငးရာ မတညသညး စတးဝငးစာမႈ

ႏြငး ဗဟသတမာက ဖစးေပ၍ေစသညး၈ တနညးအာဖငး အမသာႏြငး အမသမမာသညး မတညသညးလပးငနး

တာဝနးချေဝခငးနြငး စပျာေရဆငးရာ ပပမႈအေပ၍မတညးၿပ သစးေတာအေပ၍ အမြသဟပသညး သဘာဝ ကျ ပာ

သျာသညး၈ သယဇာတ စမအပးခပးရာတျငး အမသမမာ ပါဝငးခငးေၾကာငး အမသမမာ၌ ေမျရာပါ

စတးရြညးခငး၇ ေစစပးေသခာခငးတ႔ေၾကာငး လပးငနးမာ ေဆာငးရျကးရာတျငး စနစးတက လပးကငးေဆာငးရျကးႏငးခငး၇

အမသမမာ၌ စမခနး႔ချမႈဆငးရာ အေတျ႔အႀကမာသညး သယဇာတမာ စမအပးခပးရာတျငး မာစျာ အသဝငးခငး၇

သတငးအခကးအလကး ဖနး႔ေဝရာတျငးလညး အလငးအမနးပ႕ႏြ႔လျယးခငး၇ အမသမမာ၌

ထထျငးသမငးလစတးသညး သတငးအခကးအလကးမာ စစညးရာတျငး စလငးခငး စသညး အကေကဇမာပါ

ရရြေစသညး၈ အမသမမာသညး သစးေတာမာ ပနးလညးထနးသမးခငးႏြငး စမ အပးခပးခငး လပးငနးမာတျငး

အေရပါေသားလညး အမသာ ႀကစေသာ ဝါဒေၾကာငး သစးေတာ သယဇာတမာ စမအပးခပးခငးဆငးရာ

ဆဖတးခကးမာ ခမြတးရာတျငး အမသမမာ၌ အချငးအေရမာ ဆရႈေနရသညး၈ အဘယး ေၾကာငးဆေသား

သစးေတာ သယဇာတမာသညး ယခငးကပငး အမသာမာက လႊမးမ ခပးကငးထာခငးေၾကာငး ဖစးသညး၈ FLEGT

႕

႕ ၁၇% ႕

႕ ႕ ၂၅% ။ ႏငးငေတားအဆငး

႕ ႕ အမသမ ကယးစာပသညး ရာခငးႏႈနးမြာ % ခနး႔ သာ ရြသညး၈ တငးေဒသႀက ႏြငး

ပညးနယးအဆငး သပျငးဆငးညႊနး႔ေပါငးအဖျ႕တျငးလညး အမသမ ပါဝငးမႈမြာ ဿ% ခနး႔သာ ရြသညး၈

အမသာအဆငး အရပးဘကး လမႈ အဖျ႔အစညး ကယးစာလြယးမာအနကး အမသမပါဝငးမႈ ရာခငးႏႈနးမြာ ဿဿ %

ရြသညး၈ ႕ ႕

၁၂ % ။

(၅၉)

၂၀ % ။ FLEGT လပးငနးစဥးတျငး အမသမမာ ပါဝငးမႈ နညးပါရခငး၌

အဓကအေၾကာငးအရငးမြာ - မလအစ ကပငး ကာ-မ တနးတညမႈက ထညးသျငးစဥးစာမႈ မရြခငးႏြငး

အမသမေခါငးေဆာငးမာ နညးပါခငး တ႔ေၾကာငး ဖစးသညး၈ ႕

၂၁%

႕ ။ လျတးလပးစျာ ေစာငးၾကညးေလလာခငး လပးငနးစဥးတျငးလညး အမသမ ပေပါငး

ပါဝငးမႈမြာ ၀% ခနး႔သာ ရြသညး၈ အမသမပါဝငးမႈ

နညးပါရသညး အေၾကာငး အရငးမာက ေအာကးပါ အစဥးအတငး အေရႀက ထညးသျငး စဥးစာသငးေၾကာငး

အမြတးေပ ေဖားထတးခ ၾကပါသညး၇ -

1. ႐ရာ ယဥးေကမႈ ဓေလထတမး အစဥးအလာမာႏြငး ကကျယးယၾကညးမႈ (ဥပမာ - အမသမမာအာ

ေခါငးေဆာငးပငးတျငး ေနရာ ေပထာမႈ မရြခငး၇ ေယာကးာမာႏြငး ပတျ ေဆာငးရျကးရမညးလပးငနး

4

မာတျငး ယၾကညးစတးခမႈ မရြခငး/ သငးေလြားမႈ မရြဟေသာ ယဆခကးမာ)၇

( ) ၊

2. အမသာမာသညး အမသမမာ ပေပါငး ပါဝငးႏငးရနး ပပမႈ အာနညးခငး၊ အမသမမာက ဥပေဒ

ေၾကာငးအရ အကာအကျယး ေပမႈ အာနညးခငး၇ ဥပေဒ၇ မဝါဒမာတျငး ကာ-မ တနးတ ညမြမႈအာ

ထညးသျငး စဥးစာမႈ မရြခငးႏြငး အမသမမာ ကယးတငးစတးပါဝငးစာမႈ အာနညးခငး

(သတငးအခကးအလကး လကးလြမးမမႈ အာနညးခငး)၊

3. အမသမမာအာ ချ ခာဆကးဆခရခငး (ဝနးထမး၇ CSO၇ နယးပယးအသသ)၊ လၿခစတးခရသညး

အေခအေန မရြသညးအတျကး စရမးပပနးခငး လပးငနးသေဘာ သဘာဝအရ အမသမမာ ပါဝငးႏငးမႈ

အာနညးခငး၇

4. အမသမမာသညး အမးမႈကစၥ စသညး တာဝနးမာပါ ယရသဖငး အခနးနညးပါခငး၇

မနးမာ ငးငမြ တရာဝငးသစး တငးပ႔ချငး ရရြလာေသာအခနးတျငး အဓက ဆက သကးေရာကးမႈ အမာဆမြာ

အေသစာႏြငး အလတးစာ သစးလပးငနးမာ ဖစးသညး၈ ေနာကးဆကးတျ သကးေရာကးမႈ အေနဖငး အေသစာ ႏြငး

အလတးစာ လပးငနးမာတျငး သစးစကးမြ ထျကးရြလာေသာ လႊစာမာ သနး႔ရြငးရခငး၇ ၊

အထပးသျာမာအာ ေကားကပးခငး ႏြငး ထတးပခငး၇ ထတးကနးမာအာ သေလြာငးမညး ေနရာႏြငး ေရာငးခသညး

ေနရာမာသ႔ သယးယပ႔ေဆာငးခငး စသညးေနရာမာတျငး ပါဝငးလပးေဆာငးေနရေသာ အမသမမာသညး

အမသာမာႏြငး ႏႈငးယြဥးပါက လပးခလစာရရြမႈ နညးပါခငး၇ အလပးအကငးအချငးအလမး မာနညးပါသျာခငး

စသညး ဆကသကးေရာကးမႈမာ ဖစးေပ၍လာႏငးပါသညး၈ အဘယးေၾကာငးဆေသား သစးေတာ က႑အာ အမသာ

မာမြ လျမးမထာခငး၇ အမသမမာသညး အမသာမာထကး ရပးပငးဆငးရာ၇ စတးပငးဆငးရာ အာဖငး အာနညး

သညးဟ စျ မြတးယမႈမာေၾကာငး ဖစးသညး၈ ထကသ႔ေသာ ဆကမာ၌ ေနာကးဆကးတျအေနဖငး အမးတျငး

အၾကမးဖကးမႈမာအပငး အမသမအချငးအေရမာပါ ထခကးလာနငးသညး အလာအလာမာပါ ရြေနေၾကာငး

ေတျ႔ရြရသညး၈ ထ႔ေၾကာငး FLEGT VPA ႏငးငမာတျငးလညး ကာ-မ တနးတ ညမြမႈ ရြေရအတျကး ဗဟာမာ

ခမြတးအေကာငးအထညးေဖား ေဆာငးရျကးေနၿပဖစးသညး၈ မနးမာႏငးင တျငးလညး ပညးေထာငးစ မးခမးေရ ညလာခ

(ဿ) ရာစ ပငးလ၌ အေခခမ သေဘာတညခကး အေနဖငး က႑ အသသ၉ အမသမမာ အနညးဆ (၀)

ရာခငးႏႈနး ပါဝငးေရက အာေပရနး သေဘာတထာခငး၇ ဿ၅ ဖျ႔စညးပ အေခခဥပေဒတျငး ေမယာလခမႈ ႏြငး

ခစာမႈမာအာ စမခနး႔ချ ခငးတျငး အမသာ၇ အမသမ တနးတ အချငးအေရေပထာခငး ႏြငး အမသမမာ

ဖျ႔ၿဖတတကးေရဆငးရာ အမသာ အဆငး မဟာဗဟာ စမကနး (ဿ၀-ဿဿဿ) က ခမြတးေရဆျထာခငးဖငး

သယဇာတစမအပးခပးခငးတျငး ကာ-မ တနးတညမြမႈ ရြေစရနး ေဆာငးရျကး လြကးရြသညး၈ အႏၵယႏငးင၌

သေတသန စာတမးတေစာငးတျငး ေဖားပခကးအရ သစးေတာမာ ပနးလညး တညးေထာငးခငးႏြငး

စမအပးခပးခငးမာတျငး အမသမမာ အနညးဆ ၁ ရာခငးႏႈနး ပါဝငးခငးဖငး သစးေတာမာအေခအေန ပမ

ေကာငးမျနးလာေၾကာငး က ေထာကးပခသညး၈ ထ႔ေၾကာငး ေကာငးမျနးေသာ သစးေတာ စမအပးခပးမႈက

ရရြေစေရအတျကး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈ ပမအာေကာငး လာေစရနး ရာခငးႏႈနး သတးမြတးရာတျငး

အနညးဆ ၁ ရာခငးႏႈနး သတးမြတးသငး ေၾကာငး အ ပ ေဖားပအပးပါသညး၈ ထ႔ေၾကာငး FLEGT လပးငနးစဥးတျငး

အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈမငးတကး ေစေရအတျကး -

ကာ-မေရရာ တနးတညမြမႈ ရြေရ မဝါဒမာ၇ လမးညႊနးခကးမာ ခမြတး အေကာငးအထညးေဖားခငး၇ သယဇာတစမအပးခပးခငးတျငး အမသာ၇ အမသမ တနးတညမြခငးဆငးရာ သေတသန လပးငနးမာ

ေဆာငးရျကးခငး၇

5

သစးေတာက႑စမအပးခပးေရ လပးငနးမာ အေကာငးအထညးေဖားသညး လပးငနးစဥးအတျငး အမသာ

အမသမ ချ ခာေဖားပေသာ သတငးအခကးအလကးမာ ေကာကးယထာရြခငး၇ သစးေတာ စမအပးခပးမႈ ဆငးရာ ေကားမတမာ ဖျ႔စညးရာတျငး အမသမေခါငးေဆာငးမာ ပါဝငးမႈက

အေလေပကာ အမသမမာ ပါဝငးႏငးမႈရာခငးႏႈနးက အနညးဆ (၁%) အဖစးသတးမြတးထာခငး၇ လပးကးငးႏငးစျမးရြသညး အရညးအခငး ေပ၍တျငးမတညး၊ တာဝနးမာ ေပအပးခငး၇ အမသမစျမးေဆာငးရညးမြငး သငးတနးမာ ေပခငး၇ အလပးရ ေဆျေႏျပျမာတျငး အမသမမာ တကးေရာကးႏငးသညး အေခအေနမက စစဥးေဆာငးရျကး

ေပခငး၇ ပါဝငးပတးသကးသမာ အာလက ကာ-မ ေရရာ တနးတညမြမႈ ဆငးရာ သငးတနးမာ ပ႔ခေပခငးစသညး

နညးလမးမာအာ အေကာငးအထညးေဖား ေဆာငးရျကးေပသငးေၾကာငး ေဖားပအပးပါသညး၈

6

0% 20% 40% 60% 80% 100%

က…

ရြမး

စစး…

မႏ…

85%

84%

100%

81%

15%

16%

0%

19%

လျတးလပးစျာေစာငးၾကညးေလလာခငး လပးငနးစဥးတျငး တငးေဒသႀက ႏြငး ပညးနယးအလကး အမ သာ၇ အမ သမ ပါဝငးမႈ

အမသမ

အမသာ

ပ - ၆ လျတးလပးစျာေစာငးၾကညးေလလာခငး လပးငနးစဥးတျငး တငးေဒသႀက ႏြငး ပညးနယးအလကး အမသာ၇ အမသမ ပါဝငးမႈ

၈ နဒါနး

မနးမာႏငးင၌

သစးေတာဖလျမးမႈသညး

၆၄၂ ခႏြစးတျငး ၃% ရြရာမြ

ဿ ခႏြစးတျငး ၁၄% သ႔

ေလာနညးလာခသညး၈

မနးမာသစးေတာမာသညး တစးႏြစးလြငး ဝ.၆၁% ဖငး ပနးတလာခေၾကာငးက သေတသန စာတမးမာအရ

သရသညး၈ ဿ၃ ခႏြစး တစးကမာၻလဆငးရာ ရာသဥတေပာငးလခငးညျနးကနးအရ မနးမာႏငးင သညး

ရာသဥတေပာငးလခငးဆငးရာ ထခကးမႈတျငး ဒတယေမာကး ႏငးငတစးနငးငအဖစးေသားလညးေကာငး

သစးေတာပနးတမႈတျငးလညး တတယေမာကးအဆဝါဆ ႏငးငတစးႏငးင ဖစးလာခသညး၈ သစးေတာမာ ပနးတ

ရသညး အဓကအေၾကာငးအရငးမာမြာ သယဇာတမာ အလျနးအကျထတးယသစျ ခငး၇ တရာဝငး/မဝငး ထတးယ

သစျ ခငး၇ စပျာဖစးစကးခငးမာတညးေထာငးခငးႏြငး အခာအေၾကာငးအရငးမာေၾကာငးဖစးသညး၈ တရာမဝငး

သစးထတးခငးအပငး ယငးႏြငးဆကးစပးလြကးရြေသာ သစးကနးသျယးမႈသညးလညး အဓကအခနးက႑မြ ပါဝငးလာခ

သညး၈ မနးမာႏငးငတျငး တရာမဝငးသစးမာက အမးနခငးႏငးငမာအပါအဝငး အခာႏငးငမာသ႔ နညးလမးမစဖငး

တငးပ႔လြကးရြပါသညး၈

အကဆကးအေနဖငး သဘာဝပတးဝနးကငးဆငးရာ ထခကးနစးနာပကးစမႈမာအပငး၇ လမႈစပျာေရကပါ

ထခကးေနသညး၈ နငးငအတျငးတျငးလညး အကငးပကးခစာမႈမာကလညး ဖစးေပ၍ေနပါသညး၈ သစးေတာထျကး

ပစၥညးမာႏြငး ပတးသကး၊ စပျာရြာေနေသာ ကမၸဏမာအေနဖငးလညး စပျာေရမတညးၿငမးမႈမာ၇ ရငးႏြမပးႏြရနး

မေသခာမႈမာ၇ အခာမလလာအပးေသာ ဆရႈနစးနာမႈမာ ႀကေတျ႔ခစာေနရသညး၈ ႏငးင၌တရာဥပေဒစမမႈ

အာနညးခငး၇ စပျာေရလကးဝါႀကအပးသမာ၌ ေငျေၾကႏြငး အာဏာက လကးနကးသဖျယးအသပၿပ ေမယာ

သမးပကးမႈမာေၾကာငး သစးေတာကမြခေနေသာ ဌာေနတငးရငးသာမာမြာ ။တ႔၌ မလရပငးချငးႏြငး အချငးအေရ

မာ ဆရႈေနရပါသညး၈

ထ႔ေၾကာငး နငးငဖျ႔ၿဖတတကးေရ၇ ပညးသလထ၌ လမႈစပျာလၿခစတးခေရႏြငး စဥးဆကးမပတးညညျတး

မြတေသာ သယဇာတချေဝသစျႏငးေရက အေထာကးအပဖစးေစေသာ သစးေတာစမအပးခပးခငး တတကးေကာငး

မျနးလာေစရနးအတျကး FLEGT-VPA က မနးမာနငးငတျငး လပးေဆာငးရနး လအပးခငးဖစးပါသညး၈ လဥေရ၌ ၄%

ေသာ ေကလကးေန ပညးသမာသညး ။တ႔၌ စာဝတးေနေရအတျကး သစးေတာထျကးပစၥညးမာက အမြသဟ

ပေနရသမာ ဖစးသညး၈ ထ႔ေၾကာငး သယဇာတမာ စမအပးခပးရာတျငး ေရရြညးတညးတေစရနး ႏြငး ဆငးရႏျမးပါမႈ

ေလာခႏငးရနး သစးေတာစမအပးခပးခငးတျငး ေဒသခပညးသမာ ပေပါငးပါဝငးမႈသညး အေရပါေသာ အေၾကာငး

အရငးတစးခကး ဖစးလာသညး၈ ေဒသခပညးသ အမသာ၇ အမသမမာသညး သစးေတာမာက စမအပးခပးရာတျငး

မတညေသာ အခနးက႑မာမြ ပါဝငးခငး၇ သစးေတာသယဇာတဆငးရာ အသပညာမာ မတညခငး၇ သစးေတာ

သယဇာတမာ လကးလြမးမ အသပပ ကျ ပာခငးႏြငး သစးေတာထျကးပစၥညးမာ ထတးယသစျရာတျငးလညး မတည

ၾကေပ၈ သစးေတာက႑သညး မလကပငး အမသာမာ အဓက ပါဝငးလပးေဆာငးေသာ က႑ဖစးေသားလညး

အမသမမာသညး သစးေတာဆငးရာလပးငနးမာတျငးလညး ကယးကယးပနး႔ပနး႔ ပါဝငးလပးေဆာငးေနၾကသညး၈

ဥပမာ - မသာစ စာဝတးေနေရႏြငး ဝငးေငျရရြရနးအတျကး သစးမဟတးေသာ အခာအေသစာ သစးေတာထျကး

7

ပစၥညးမာ၇ ေဆဖကးဝငးအပငးမာ၇ ဟငးသဟငးရျကး ႏြငး ေလာငးစာအတျကး ထငးစသညးတ႔ စေဆာငးခငး ႏြငး

သစးအေခခ ထတးကနးမာ ထတးလပးရာတျငးလညး အမသမမာမြ အဓက လပးေဆာငးၾကသညး၈

မနးမာနငးငလဥေရ၌ ၂% ေသာ အမသမမာသညး ပညာေရအဆငးအတနးနမးကမႈ၇ လေနမႈအဆငး

အတနးနမးကမႈ၇ ဆငးရႏျမးပါမႈ၇ ရရာဓေလအရ ေဘဖယးထာခရမႈ ႏြငး ဗဟသတ အာနညးခငးတ႔ေၾကာငး

သစးေတာစမအပးခပးခငးတျငး အမသမမာပါဝငးႏငးမႈ နညးပါေနသညး၈ ထ႔ပငး မနးမာႏငးင၌ သစးေတာစမ

အပးခပးမႈလပးငနးစဥးမာ အေကာငးအထညးေဖားရာသညး မဝါဒမာခမြတးရာတျငး ကာ-မ ေရရာတနးတ ညမႈရြေရ

က ထညးသျငးစဥးစာမႈ နညးပါခငးသညးလညး အဓကအေၾကာငးအရငးတစးရပးဖစးသညး၈ စဥးဆကးမပတးညညျတး

မြတေသာ သယဇာတချေဝသစျႏငးေရက အေထာကးအပဖစးေစေသာ FLEGT-VPA လပးငနးစဥးတျငးလညး

အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈ နညးပါေနေၾကာငး ေတျ႔ရြရသညး၈ ထကသ႔ သယဇာတစမအပးခပးရာတျငး အမသမ

မာပါဝငးမႈ နညးပါခငးေၾကာငး ။တ႔၌ ရပငးချငး အချငးအေရမာ ဆရႈေနေၾကာငး ေတျ႔ရြရသညး၈

ထ႔ေၾကာငး စမးလနးအမေမဖျ႔ၿဖတတကးေရအသငး အေနဖငး ကလသမဂၢ စာနပးရကၡာ ႏြငး စကးပေရ

အဖျ႔(FAO) ၌ ပပမႈဖငး “မနးမာႏငးင၌ FLEGT VPA လပးငနးစဥး၉ အရပးဘကးလမႈအဖျ႔အစညးမာက မမတ႔၌

အခနးက႑တျငး ထေရာကးစျာ ပါဝငးခငး” ဟသညး စမကနးေခါငးစဥးဖငး အရပးဘကးလ မႈအဖျ႔အစညးမာက မမတ႔

၌ အခနးက႑က ပပငးစျာ ပညးမေစရနး လအပးေသာ အသပညာ၇ ကၽျမးကငးမႈ ႏြငး နညးပညာ အခကး

အလကးမာက ပပကညေပေနခငး ဖစးသညး၈ တဆကးတညးမြာပငး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈကလညး

တျနးအာေပ ေဆာငးရျကးလကးရြသညး၈ FLEGT VPA လပးငနးစဥးကသ႔ေသာ သစးေတာ စမအပးခပးေရ လပးငနးစဥး

မာတျငး အမသာ၇ အမသမတနးတ ညမြေရက အေလေပထညးသျငး စဥးစာေဆာငးရျကးခငးဖငး ေရရြညး

တညးတေသာ သစးေတာစမအပးခပးမႈက အေထာကးအပဖစးေစရနး အလ႔ငြာ ဤသသပးခကးစာတမးက ေရသာရ

ခငး ဖစးသညး၈

ဿ၈ ရညးရျယးခကး

ဤစာတမးက ေအာကးေဖားပပါရညးရျယးခကးမာဖငး ေရသာခငးဖစးပါသညး၈

၈ သစးေတာစမအပးခပးရာတျငး အမသာ၇ အမသမမာ၌ အခနးက႑ က သမငးလာေစရနး

ဿ၈ FLEGT လပးငနးစဥးတျငး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးေဆာငးရျကးမႈ၌ အေရပါပအာ သမငးလာေစရနး

၀၈ သစးေတာစမအပးခပးခငးဆငးရာ မဝါဒမာ အေကာငးအထညးေဖားရာတျငး ကာ-မ ေရရာ တနးတညမြ

မႈရြေစရနး

၀၈ မနးမာသစးေတာက႑ ႏြငး ကာ-မ ေရရာ

မနးမာႏငးငသညး ကမၻာေပ၍တျငး အဖတနးဆ

သစးမာေပါကးေရာကးေနသညး သစးေတာဧရယာ ကယးဝနး

စျာ ပငးဆငးထာေသာ ႏငးငတစးႏငးငဖစးပါသညး၈

သစးေတာက႑သညး လျနးခေသာ ရာစႏြစး တစးခ

ေကားအတျငး ႏငးငေတား၌ စပျာေရ၇ လမႈအသငးအဝငးတ႔အတျကး အဓကကခပါသညး၈ မနးမာႏငးင၌ ဧရယာ

တဝကးေကားခနး႔ သညး သစးေတာမာ ဖလႊမးခၿပ လမႈအသငး အဝငးမာအတျကး အကေကဇမာစျာ

ေဆာငးကဥး ေပနငးခ ပါသညး၈ သယဇာတမာ အလျနးအကျ ထတးယ သစျ ခငး၇ တရာဝငး/ မဝငး ထတးယသစျ ခငး၇

သစးေတာပနးတမႈ၌ အကဆကး အေနဖငး သဘာဝ ပတးဝနးကငးဆငးရာ ထခကးနစးနာပကးစမႈမာအပငး၇ စာဝတးေနေရအတျကး သစးေတာထျကးပစၥညးမာက

အမြသဟပေနေသာ နငးငလဥေရ ၄%၌ လမႈစပျာေရကပါ ထခကးေနသညး၈

ကလသမဂၢ စာနပးရကၡာ ႏြငး စကးပေရ အဖျ႕(FAO)

8

စစးတမးမာအရ မနးမာနငးငရြအမသမ ဥေဆာငးေသာ အမးေထာငးစ၌ % မြာ အဆငးရဆ စာရငးတျငး ပါဝငး ေနသညး၈

USAID, 2013

စပျာဖစး စကးခငးမာ တညးေထာငးခငး၇ ႏြငးအခာ အေၾကာငး အရငးမာေၾကာငး မနးမာသစးေတာမာသညး

အလငးအမနး ပနးတလာၾက သညး၈ ကလသမဂၢစာနပးရကၡာႏြငး စးကးပေရအဖျ႔ (FAO) ၌ ဿ၂ ခႏြစး

ထတးပနးခကးအရ မနးမာသစးေတာ ဖလႊမးမႈ ရာခငးႏႈနးသညး ၆၆ ခႏြစး ႏြငး ႏႈးငးယြဥးၾကညး ပါက ႏငးင၌ စစေပါငး

ဧရယာ၌ ၂၅ % မြ ၁၀ % အထ ကဆငးခၿပ ဟကးတာ သနးခနး႔ ပနးတခေၾကာငး ေဖားပထာသညး၈ ၆၆

ခႏြစးမြ ဿ၂ ခႏြစး အတျငး တစးႏြစးလြငး ပြမးမြ ၁၄, ဟကးတာႏႈနး တနညးအာဖငး သစးေတာပနးတမႈ

ရာခငးႏႈနးမြာ တစးႏြစးလြငး .ဿ% ဖငး ပနးတေနၿပ ေဒသတျငးတျငး သစးေတာပနးတမႈႏႈနး အမငးဆႏငးင

တစးႏငးငဖစးလာခသညး၈ သစးေတာပနးတရသညး အေၾကာငး အရငးမာတျငး တရာမဝငးသစးထတး ခငးအပငး

ယငးႏြငး ဆကးစပးလြကးရြေသာ သစးကနးသျယးမႈ သညးလညး အဓကအခနးက႑မြ ပါဝငးလာခသညး၈ သစးေတာ

ပနးတမႈ၌ အကဆကးအေနဖငး သဘာဝ ပတးဝနးကငးဆငးရာ ထခကးနစးနာ ပကးစမႈမာအပငး၇ စာဝတး

ေနေရအတျကး သစးေတာထျကးပစၥညးမာက အမြသဟ ပေနေသာ ႏငးငလဥေရ ၄%၌ လမႈစပျာေရ ကပါ

ထခကးေနသညး၈ အဘယးေၾကာငးဆေသား ေကလကးေန ပညးသမာသညး ။တ႔၌ အစာအစာ ဖလမႈႏြငး အသကး

ေမျဝမးေကာငးအတျကး သစးေတာမာမြ ရရြေသာ သစးေတာထျကးပစၥညးမာဖစးသညး သစး၇ ေဆဖကးဝငးအပငးမာ၇

သစးသမာ၇ ဟငးသဟငးရျကးမာ ႏြငး သစးမဟတးေသာ အခာသစးေတာထျကး ပစၥညးမာအေပ၍ မြခေနၾကရသညး၈

စစးတမးမာအရ မနးမာႏငးငရြ

အမသမဥေဆာငးေသာ အမးေထာငးစ၌ % မြာ

အဆငးရဆ စာရငးတျငး ပါဝငးေနသညး၈

ဆငးရႏျမးပါမႈ ေလြာခေရႏြငး ေရရြညးတညးတေသာ

သယဇာတ စမအပးခပးႏငးေရ အတျကး သစးေတာမာ

စမအပးခပးရာတျငး ေဒသခမာ ပေပါငးပါဝငးမႈသညး

အေရပါေၾကာငး သမငးလာသညး၈ နငးငဖျ႔ၿဖ

တတကးေရ၇ ပညးသလထ၌ လမႈစပျာ

လၿခစတးခေရႏြငး စဥးဆကးမပတးညညျတး မြတေသာ သယဇာတ ချေဝ သစျႏငးေရက အေထာကးအပ ဖစးေစရနး

ေကာငးမျနးေသာ သစးေတာစမအပးခပးမႈ စနစးသညး မနးမာနငးငတျငး လပးေဆာငးရနး လအပးခငး ဖစးပါသညး၈

အမသမမာသညး မနးမာႏငးင လဥေရ၌ ထကးဝကး သာသာ ရြေနေသားလညး၇ လကးရြ အပးခပးေရ စနစးႏြငး

ဆဖတးခကး ခမြတးေရ ဆငးရာ အဖျ႔ အစညးမာမြ အမသမမာ၌ ပါငးမြႈ က႑က ကနး႔သတးထာခငး

ခေနရပါသညး၈ အမသာမာ လႊမးမထာေသာ အပးခပးမႈပစႏြငး ႐ရာယဥးေကမႈ အရ (အမသာ)

အမးေထာငးဥစ စနစးတ႔ ေပါငးစပး လြကး အမသမမာ၌ တနးတ ညမြမႈအေပ၍ အၿမ ပ႕ႏြ႔ထခကးေစေသာ ေရရြညး

ဆကမာ ဖစးေပ၍ေစ ခသညး၈ အမသမမာအာ ချ ခာဆကးဆခငးမြာ အစရပငးတျငးသာမဟတးဘ၇

အခ႕ေသာ တငးရငးသာ မာ၌ ႐ရာဓေလ ထတမး ဥပေဒမာတျငးလညး ေမပငးဆငးမႈႏြငး အေမျဆကးခခငး

ကစၥရပးမာ၉ အမသမမာက ချ ခာ ဆကးဆ ခၾကသညး၈ ထသ႔ ချ ခာမႈေၾကာငး အမသမမာ၌

သဘာဝသယဇာတ အသပချငးမာအတျကး အတာ အဆမာဖစးေစၿပ၇ သဘာဝသယဇာတ စမအပးခပးေရႏြငး

အသပေရဆငးရာ ေဆျေႏျခငးႏြငး ဆဖတး ခကးမာ ခမြတးရာတျငး အမသမမာအာ ဖယးထတးခေနရပါသညး၈

မနးမာသစးေတာ က႑တျငး အမသာ၇ အမသမ တနးတညမြမႈ မရြခငးသညး ရရာယဥးေကမႈဓေလ

ထစမာႏြငး ကာ-မ ေရရာစသတးမြတးခကးမာေၾကာငး ဖစးသညး၈ မသာစတျငး၇ လ႔အဖျ႔အစညး အတျငးတျငး

အဓက ကငးသေနေသာ အမသာႀကစေသာ ဝါဒသညး အမသာမာအာ မာေသာအာဖငး ဆဖတးခကးခ

မြတးသညး ေနရာမာတျငး အဓက တာဝနးယေစၿပ အမသမမာက လကးနာကငးသ ရသညးစနစးမ ဖစးသညး၈

သစးေတာေမ မာႏြငး သစးေတာထျကးပစၥညးမာ စမအပးခပးခနး႔ချ ခငးတျငး ရြငးလငးပတးသာေသာ

9

စမအပးခပးမႈဆငးရာ မေဘာငး မာ မရြခငး ႏြငး သငးေလားေသာ လမးညႊနးခကးမာ မရြခငးေၾကာငး အမသမမာ၌

ေမယာႏြငး သစးေတာ သယဇာတမာ လကးလြမးမအသပချငးႏြငး ပငးဆငးချငးဆငးရာ အချငးအေရမာအာ

လြစးလြရႈခငး ခေနရသညး၈ ဤသ႔ဖစးရသညး အဓကအေၾကာငးအရငးမြာ သစးေတာက႑အာ ရရာယဥးေကမႈ

ဓေလထစမာဖငး စမအပးခပး ခငးပငးဖစးသညး၈ ထသ႔စမအပးခပးသညးစနစးသညး သစးေတာက႑အာ

အမသာမာ လႊမးမသညး နယးပယးအဖစး ထငးဟပးးေစၿပ တနညးအာဖငး အမသမမာ၌ အချငးအေရအာ

မကးကျယးပလာမႈမာက ဖစးေစသညး၈ ထ႔ပငး အမသာ၇ အမသမ ချ ခာ ေဖားပေသာ သတငးအခကးအလကးမာ

မရြခငး၇ အမသာ အမသမ အချငးအေရ မာအေပ၍ ချ ခာေလလာသသပးထာသညး သေတသနမာ

နညးပါခငး၇ စဥးဆကးမပတး ဖျ႔ၿဖတတကးေသာ သစးေတာစမခနး႔ချ ခငး ဆငးရာလပးငနးမာႏြငး သကးဆငးေသာ

အသပညာ ဗဟသတမာ နညးပါခငးစသညး အခကး မာသညးလညး သစးေတာစမအပးခပးမႈတျငး

အမသမမာအာ ဖယးခနးခငး ခရခငးဖစးသညး၈

၁၈ မဝါဒမာႏြငး ကာ-မ ေရရာ တနးတညမြမႈမာ

ႀကဝငး၇ႀကပငးကာကျယးေတာမာ

အပါအဝငး သစးေတာေမမာအာ ထေရာကးစျာ

စမအပးခပးႏငးေရ အတျကး သယဇာတ ႏြငး သဘာဝ

ပတးဝနးကငးထနးသမးေရ ဝနးႀကဌာနမြ ဥပေဒမာ၇

နညးဥပေဒမာက ခမြတး ေရဆျခသညး၈ အဓက မဝါဒႏြငး ဥပေဒမာမြာ သစးေတာဥပေဒ (၆၆ဿ) (ဿ၅ ခႏြစးတျငး

ပနးလညးပငးဆငး)၇ သစးေတာ မဝါဒ (၆၆၂)၇ သစးေတာ နညးဥပေဒ (၆၆၂)၇ ေတာရငး တရစာၦနးႏြငး သဘာဝ

အပငးမာ ကာကျယးေရႏြငး သဘာဝနယးေမမာ ထနးသမးေရ ဥပေဒ (၆၆၁)၊

(၂၀၁၈)၊

(၂၀၁၂) ႏြငး (၂၀၁၄)၊ ေဒသခပညးသ အစအဖျ႔ပငး သစးေတာ လပးငနးဆငးရာ

ညႊနးၾကာခကးမာ (၆၆၂) (ဿ၃ ခႏြစးတျငး တစးႀကမး၇ ဿ၆ ခႏြစးတျငး တစးႀကမး ပနးလညး ပငးဆငး) တ႔ဖစးသညး၈

။သစးေတာ မဝါဒမာ၇ ဥပေဒမာ တျငးလညး ကာ-မ ေရရာက႑က ထညးသျငး စဥးစာထာခငး မရြပါ၈ ၆၆၂

ခႏြစးတျငး စတငးပဌာနး ခၿပ ဿ၆ ခႏြစးတျငး ထပးမပငးဆငးခသညး ေဒသခပညးသ အစအဖျ႔ပငးသစးေတာ

တညးေထာငးခငး ဆငးရာ ညႊနးၾကာ ခကးတျငး သစးေတာဌာန၌ ချငးပခကး ဖငး အစအဖျ႔ပငး သစးေတာမာမြ

စနစးတကထတးယ သစျချငးပ ထာ သညး၈ သ႔ေသားလညး သစးေတာ သယဇာတမာ စမ အပးခပးခငးႏြငး

အသပရာတျငး အမသာ ႏြငး အမသမတ႔၌ မတညေသာ အချငး အေရ မာႏြငး တာဝနး ဝတရာမာအာ

ေဖားပခငး၇ အာလပေပါငးပါဝငးေသာ အကအမတးမာ ချေဝခငးဆငးရာ ရြငးလငး ပတးသာသညး

လမးညႊနးခကးမာ ထညးသျငး ထာခငးမရြပါ၈ ဿ၅ ဖျ႔စညးပ အေခခဥပေဒတျငး အမသမမာအာ ေမယာ လ မႈ

ႏြငး အသပပငးချငးမာအာ စမခနး႔ချ ခငးတျငး အမသာမာႏြငး တနးတအချငးအေရ ေပထာ ေသားလညး ။တ႔

ရပငးချငး အာ မညးသ႔မညးပ ရယရမညးဟသညး အေသစတး လမးညႊနးခကးမာအာ ခမြတးထာခငး မရြေပ၈ ထ႔ပငး

ရရာ ဓေလဆငးရာ ဥပေဒမာတျငး အမသမမာအာ ေမယာရပငးချငး၇ အေမျဆကးခ ပငးချငး၇ အသပချငး ႏြငး

ထနးခပးပငးချငး မာတျငး အမသာမာနညးတ အချငးအေရ မရရြၾကေပ၈ လမႈဝနးထမး ကယးဆယးေရ ႏြငး

ပနးလညးေနရာခထာေရ ဝနးႀကဌာနမြ အစရ၌ ငးငေရေပာငးလမႈတျငး ကာ-မ တနးတညမြမႈ ရြေရႏြငး

အမသမအချငးအေရမာ ထညး သျငးစဥးစာမႈရြေရအတျကး နညးဗဟာတစးခအဖစး အမသမမာဖျ႔ၿဖ

တတကးေရဆငးရာ အမသာအဆငး မဟာဗဟာစမကနး (ဿ၀-ဿဿဿ) က ဿ၀ ခႏြစး ေအာကးတဘာလတျငး

စမခနး႕ချမႈေကားမတဖျ႕စညးရာတျငး ကာ-မေရရာတနးတ

ညမြမႈရြေရ ထညးသျငး စဥးစာရနး ပဌာနးထာသညး၈

CFI, 2019

10

ေရဆျခသညး၈ အဆပါ စမခကးသညး ၆၆၄ ခႏြစးတျငး မနးမာ ငးငမြ လကးမြတးထခသညး Beijing Platform for

Action ၌ ဥစာေပနယးပယး (ဿ) ခ ႏြငး အမသမမာအာ နညးမစဖငး ချ ခာဆကးဆမႈ ပေပာကးေရ

သေဘာတစာခပး (CEDAW)၌ အေခခမမာက အေခခကာ ေရဆျထာ အစရဝနးႀကဌာနမာ၇ ဥစဌာနမာ

အာလႏြငး ဆကးစပးေရဆျထာေသာ အစအစဥး တစးခဖစးသညး၈ အစရဝနးႀကဌာနမာ ၾကာရြ အစအစဥးမာ၇

စမကနးမာ ႏြငး မဝါဒမာေရဆျရာတျငး ကာ-မ တနးတညမြမႈ ရြေစရနး ႏြငး အစရ၌ ႏငးငေရ ေပာငးလမႈ

အစအစဥးမာတျငး ကာ-မ တနးတ ညမြမႈ ရြေရႏြငး အမသမ အချငးအေရမာ ထညးသျငး စဥးစာရနး

ရညးရျယးခကးမာဖငး ေရဆျထာခငးဖစးသညး၈ ထနညးဗဟာ တျငး ပါဝငးေသာ နယးပယး (ဿ)အနကး အမသမ

ႏြငး သဘာဝပတးဝနးကငး က႑တစးခလညး အပါအဝငး ဖစးသညး၈ ထက႑အတျကး ခမြတးထာေသာ

နညးဗဟာမာမြာ-

သေတသနလပးငနးမာ (သဘာဝပတးဝနးကငး ထနးသမးေရႏြငး သယဇာတ စမအပးခပးေရ လပးငနးမာ

တျငး ကာ-မ တနးတညမႈဆငးရာ ပနာမာ၇ သဘာဝပတးဝနးကငး ထနးသမးေရ ႏြငး သယဇာတ စမ

အပးခပးေရဆငးရာ ဥစဌာနမာ၇ ေအဂငးစမာ ႏြငး ေကားမတမာတျငး အမသမ ပေပါငးပါဝငးမႈ၇ ပတးဝနး

ကငးေပာငးလခငး ႏြငး သယဇာတမာ ေလာနညးလာခငးေၾကာငး အမသမမာအေပ၍ကေရာကးႏငး

ေသာ ဆကမာ၇ အမသမမာ၌ လေနမႈအဆငးအတနး မငးမာေရအတျကး လအပးခကးမာ)

အမငးဖျငးသငးတနးမာ (ဝနးႀကဌာနေအာကးရြ သကးဆငးရာ ရာထအဆငးအလကး ဝနးထမးမာအာ

အမသာႏြငး အမသမမာအေပ၍ မတညေသာ အကသကးေရာကးမႈမာအာ နာလညးသရြေစခငး၇

သယဇာတ စမအပးခပးခငးဆငးရာ သငးတနးမာပ႔ခရာတျငး အမသာ၇ အမသမ အခတ ရရြေစခငး)

အေကာငးအထညးေဖားေဆာငးရျကးခငး (နညးပညာမာ၇ သတငးအခကးအလကးမာ မြေဝရာတျငး

အမသာ၇ အမသမမာ တနးတရရြေစခငး၇ သဘာဝပတးဝနးကငး ထနးသမးေရလပးငနးမာ၇

သယဇာတ စမအပးခပးမႈဆငးရာလပးငနးမာတျငး အမသာမာနညးတ အမသမမာပါ ပါဝငးေစခငး)

ဘ႑ာေရ ႏြငး မဝါဒ (လပးငနးမာ အေကာငးအထညးေဖားရနး လအပးသညး အရာမာအာ အစရႏြငး အခာ

မတးဖကးအဖျ႔အစညးမာမြ ပပေပခငး၇ လကးရြမႈဝါဒမာအာ ကာ-မေရရာ တနးတညမြမႈရြ၊ မရြက

သသပး ပငးဆငးေရဆျ ခငး၇ မဝါဒမာေရဆျ ခငး ႏြငး အေကာငးအထညးေဖားရာတျငး အမသမ ပေပါငး

ပါဝငးမႈ မငးတကးေစခငး)

ထ႔အပငး ပညးေထာငးစ ၿငမးခမးေရညလာခ (ဿ) ရာစ ပငးလ၌ အေခခမသေဘာတညခကး ကာ-မ

ဆငးရာ တနးတညမြမႈအတျကး က႑အသသ၉ အမသမမာ အနညးဆ (၀) ရာခငးႏႈနး ပါဝငးေရက

အာေပရနး သေဘာတထာၿပဖစးသညး၈

၂၈ သစးေတာစမအပးခပးခငး တျငး အမသာ အမသမမာ၌ အခနးက႑

ကာ-မေရရာသညး အမသာ၇ အမသမ ကျ ပာခာနာမႈသာမက ရရာယဥးေကမႈ၇ လမႈေရ အဆငး

အတနး၇ ဓေလထတမး၇ ကကျယးယဥးေကမႈ၇ လမေရ ႏြငး ေနရာေဒသ ကျ ပာခာနာမႈမာ က ပသျငးထာေသာ

ေယာကးာ ဖစးခငး၇ မနးမ ဖစးခငးမာကပါ ဆလသညး၈ တနညးအာဖငး ကာ-မေရရာသညး အမသာ ႏြငး

အမသမတ႔ၾကာ သယဇာတချေဝခငး ႏြငး အချငးအာဏာ ချေဝခငးဖစးသညး၈ မနးမာႏငးငအပါအဝငး ကမာၻေပ၍ရြ

ႏငးငအမာစတျငး အမသာႀကစေသာဝါဒက ကငးသၾကသညးအတျကး အမသာမာက မသာစက အကာ

အကျယးေပခငးႏြငး စာဝတးေနေရအတျကး ေထာကးပခငး စသညး တာဝနးမာက ယရသညး၈ အမသမမာက

ကေလပစေစာငးေရြာကးခငး၇ အစာအစာခကးပတးခငး စသညး အမးေထာငးမႈ တာဝနးမာက လပးေဆာငးရသညး၈

11

ေယဘယအာဖငး သယဇာတမာအေပ၍ အမသာ ႏြငး အမသမမာ၌ မတညေသာ ဗဟသတမာ၇ လကးလြမးမ

ရယပငးချငး ႏြငး အသခႏငးချငးမာသညး လ႔အဖျ႔အစညးမြ သတးမြတးပေဖားထာသညး မတညေသာ အချငးအာဏာ

မာေၾကာငးဖစးသညး၈ အထသဖငး သစးေတာက႑တျငး အမသမ၌ က႑မာႏြငး ဗဟသတမာသညး သစးေတာ

မာ ပနးလညးထနးသမးခငးႏြငး စမအပးခပးခငးလပးငနးမာတျငး အေရပါေသားလညး အမသာႀကစေသာ

ဝါဒေၾကာငး သစးေတာသယဇာတမာ စမအပးခပးခငးဆငးရာ ဆဖတးခကးမာ ခမြတးရာတျငး အမသမမာ၌

အချငးအေရမာ ဆရႈေနရသညး၈ အဘယးေၾကာငးဆေသား သစးေတာသယဇာတမာက စမအပးခပးခငးက

အမသာမာက လႊမးမခပးကငးထာသညး၈ လ႔အဖျ႔အစညးမြ လကးနာကငးသေနသညး ယဥးေကမႈဓေလ

ထတမးမာေၾကာငး အမသမမာသညး အမသာမာႏြငး ႏႈငးယြဥးပါက သယဇာတရငးမစးမာ လကးလြမးမရယ

ခငးတျငး တဆငး ေနာကးကေနသညး၈ ထ႔ပငး

သယဇာတမာႏြငး သကးဆငးသညး

ဆဖတးခကးမာ ခမြတးရာတျငး လညး

အမသမမာ ပါဝငးမႈမြာ နညးပါေနသညး၈

ထ႔ပငး ေမယာ ႏြငး သစးေတာ

လကးလြမးမ ရရြခငး ႏြငး ပငးဆငးချငးမာတျငး

အမသမမာ၌ အချငးအေရ အာ

လကးရြပဌာနးထာေသားလညး လကးေတျ႔ တျငး

ကငးသေနမႈ မရြခငး၇ အေသစတး ေဆျေႏျ ထာခငးလညး မရြေပ၈ အမာစ လကးခ ကငးသ ေနေသာ ဓေလ

ထတမးမာတျငး အမသာ မာသညး အမးေထာငး တစးခ၌ အမးဥနတး ဖစး မသာစ အာလႏြငး သကးဆငးေသာ

ဆဖတး ခကးမာက ခမြတးသညး သမာဖစးသညး၈ အကဆကး အာဖငး အေမျ ဆကးခခငးတျငး မသာစ တစးစ၌

သာမာ (အမသာမာ) ကသာ ဆကးခချငး ရၾကသညး၈ ေမယာဥပေဒမာ တျငး အမသမမာအာ

ေမယာအသပချငး၇ အေမျဆကးခပငးချငးမာႏြငး ပတးသကး၊ အမသာမာနညးတ တနးတ အချငးအေရ

ေပထာေသားလညး ေမယာပငးဆငးချငး မြတးပတငးရာတျငး အမးေထာငးဥစ နာမညးဖငးသာ မြတးပတငး ရသညး၈

တဖကးတျငးလညး အမသမမာသညး အမးမႈကစၥမာအပငး မသာစ စာဝတးေနေရ အတျကး ရနးကနး

ေနရသညးအတျကး ေဒသဖျ႔ ေရ လပးငနးမာ တျငး ပေပါငး ပါဝငးႏငးရနး အခနး အလျနးရြာပါ သညး၈

ထ႔ေၾကာငးလညး သစးေတာမာ ပနးလညး တညးေထာငးခငးတျငး အမသမမာ ပေပါငး ပါဝငးသငးသညး၈ အဘယး

ေၾကာငးဆေသား သစးေတာမာ ပနးတပါက အဓက ခစာရသ မာမြာ အမသမ မာသာ ဖစးသညး၈ ။တ႔၌

ေန႔တဓဝ လပးငနး မာ အတျကးလအပး သာ သစးေတာထျကး ပစၥညးမာ က စေဆာငးရရြရနး အသပရသညး အခနး

ပမာဏ ပမ အသပ ရေသာ ေၾကာငး ဖစး သညး၈

သစးေတာသယဇာတမာက အမသာ ႏြငး အမသမမာ အသပပမတညခငးသညး သစးေတာမာက

ကာကျယး ထနးသမးခငးႏြငး သစးေတာထျကးပစၥညးမာဆငးရာ မတညသညး စတးဝငးစာမႈ ႏြငး ဗဟသတမာက

ဖစးေပ၍ေစသညး၈ တနညးအာဖငး အမသာႏြငး အမသမမာသညး မတညသညး လပးငနးတာဝနးချေဝခငးနြငး

စပျာေရဆငးရာ ပပမႈအေပ၍မတညးၿပ သစးေတာအေပ၍ အမြသဟပသညး သဘာဝကျ ပာသျာသညး၈ သစးေတာ

မာအာ လကးလြမးမ အသပချငးရရြခငး ႏြငး သစျ ခငးတျငး အမသမမာသညး အမသာမာထကး ပ၊ အချငး

အလမးမာ ရရြၾကသညး၈

အမသာမာသညး စပျာဖစး ထတးလပးရနး သစးပငးမာစကးပခငး၇ ခတးလြခငး ႏြငး ထနးသမးခငးစသညး

လပးငနးမာတျငး အဓက ပါဝငးေသားလညး အမသမမာသညး ေန႔စဥး စာ ဝတးေနေရအတျကး အဓကလအပးေသာ

အစာအစာ၇ ေဆဝါ၇ ထငး၇ တရစာၦနးအစာတ႔က စစညးရာတျငး အဓက ပါဝငးလပးကငးၾကသညး၈ ဥပမာ- အမသမ

သစးေတာမာအာ လကးလြမးမ အသပချငး ရရြခငး ႏြငး သစျ ခငးတျငး အမသမမာသညး အမသာမာထကး ပ၊ အချငးအလမးမာ ရရြၾကသညး၈ (Agarwal, 2008)

12

မာသညး သစးမဟတးေသာ အခာသစးေတာ ထျကးပစၥညးမာဖစးသညး ထငး၇ တရစာၦနးအစာ စသညးတ႔က ထတးယ

သစျေသားလညး အမသာမာသညး သစးစသညး တနးဖမငး ပစၥညးမာက အဓကထတးယ သစျေလရြသညး၈

အမသမမာသညး သစးေတာႏြငး ဆကးစပးလြကးရြေသာ အစာအစာ ခကးပတးပငးဆငးခငး၇ ထငးစသညး

ေလာငးစာမာ စေဆာငးခငး စသညး လပးငနးမာက အဓက လပးေဆာငးေသာေၾကာငး သစးေတာသစးပငးမာႏြငး

အလျနးန စပးသမာဖစးသညး၈ ထ႔ပငး ။တ႔၌ ေမျရာပါ စတးရြညးမႈ၇ သစးေတာ သစးပငးမာႏြငး ပတးသကးသညး

ဗဟသတအသအမငးမာ၇ အေသစတးလပးေဆာငးႏငးစျမးမာေၾကာငး သစးေတာတညးေထာငးခငးဆငးရာ လပးငနးမာ

ဖစးသညး ပဥယာဥးတညးေထာငးခငး၇ ေပါငးသငးခငး၇ သစးပငးစကးပခငးတ႔တျငး အဓက ပါဝငး လပးေဆာငးသ

မာဖစးသညး၈ ထ႔ပငး သစးမဟတးေသာ သစးေတာထျကးပစၥညးမာအာ စေဆာငး၇ ေရာငးခခငးမာမြ ရရြလာေသာ

အက ေကဇမာသညး ။တ႔မသာစ၌ စာဝတးေနေရ ဖလေရအတျကးမာစျာ အေထာကး အကပသညး၈

သစးေတာက႑သညး အမသာမာႀကစသညး က႑ဖစးသညးအာေလားစျာ တနးဖမငးကျငးဆကး လပး

ဆာငးရာတျငး အမသာ၇ အမသမ တနးတညမြေရက ထညးသျငးစဥးစာခငး အာနညးသညး၈ သစးေတာက႑

တနးဖမငး ကျငးဆကး လပးေဆာငးသညး လပးငနးစဥးတျငး ကာ-မ တနးတညမႈရြမရြက ဆနးစစးခငးသညး အမသာ၇

အမသမမာ၌ မတညေသာ အခနးက႑မာ သတးမြတးေဖားပရနးႏြငး သစးေတာက႑ဖျ႔ၿဖ တတကးေရတျငး

အမသာ၇ အမသမမာ၌ အခကးအခမာ၇ အချငးအလမးမာက ေဖားထတးေဖရြငးႏငးရနးအတျကး မာစျာ အေရပါ

သညး၈ အမသာ၇ အမသမမာသညး ။တ႔လပးကငးေဆာငးရျကးႏငးေသာ လပးငနးသဘာဝ မတညခငး၇

လပးငနးစဥး တေလာကး ပါဝငးေဆာငးရျကးႏငးးငးသညး လပးငနးအမအစာမာ မတညခငး၇ ။တ႔ လကးလြမးမ

လပးကငး ေဆာငးရျကးႏငးသညး လပးငနးမတညခငး၇ သစးေတာက႑မြ ရရြေသာ အကေကဇမာ သညးလညး

မတညၾကေပ၈ ရရာယဥးေကမႈဓေလထတမးမာ၇ ယၾကညးကကျယးမႈ၇ လပးငနးတာဝနးချေဝခငး၇ အာဏာရြမႈ၇

ရပးပငးဆငးရာ စျမးေဆာငးရညးမာသညး အမသာ၇ အမသမမာ၌ မတညေသာ လပးငနးဆငးရာ

တာဝနးချေဝခငးမာအေပ၍ မာစျာသကးေရာကးမႈရြသညး၈ အကဆကးအေနဖငး အမသာမာသညး သစးေတာ

က႑တနးဖမငး ကျငးဆကး လပးငနးမာတျငး လႊမးမခပးကငးထာသညးအတျကး အကအမတးမာစျာ

ရရြေသားလညး အမသမမာသညး ။ လပးငနးမာအာ လႊမးမခပးကငးႏႈငးမႈ ႏြငး အချငးအေရမာ ရရြႏငးမႈမြာ

နညးပါသညး၈

မနးမာႏငးင၌ သစးတနးဖမငး ကျငးဆကးလပးငနးစဥးတျငးလညး သစးထတးလပးခငးအတျကး ရပးပငးဆငးရာ

လအပးခကးအရ အမသာမာသာ လျမးမထာၿပ အမသမမာသညး အေသစာလပးငနးမာတျငး ပါဝငးလပး

ေဆာငးေနရသညး၈ သစးတနးဖမငး ကျငးဆကးလပးငနးစဥးမာဖစးသညး သစးထတးလပးခငး၇ သယးယပ႔ေဆာငးခငးႏြငး

အေခာသတး ထတးလပးခငးမာတျငး အမသာမာအမာစ လပးကငးၾကသညး၈ သစးတနးဖမငး ကျငးဆကးလပးငနးစဥး

တျငး အမသမမာသညး သစးစကးမြ ထျကးရြလာေသာ လႊစာမာ သနး႔ရြငးရခငး၇ အထပးသျာမာ အာ ေကားကပးခငး

ႏြငး ထတးပခငး၇ ထတးကနးမာအာ သေလြာငးမညးေနရာႏြငး ေရာငးခသညး ေနရာမာသ႔ သယးယပ႔ေဆာငးခငး

စသညး ေနရာမာတျငး ပါဝငးၾကသညး၈ သ႔ေသား အမသမမာသညး လပးခ လစာရရြမႈမြာ အမသာမာႏြငး ႏႈငးယြဥး

ပါက နညးပါသညး၈ အဘယးေၾကာငးဆေသား အမသမမာသညး အမသာမာထကး ရပးပငးဆငးရာ၇ စတးပငး

ဆငးရာ အာဖငး အာနညးသညးဟ စျၿမမြတးယ မႈမာေၾကာငး ဖစးသညး၈

၃၈ FLEGT အေၾကာငး ေယဘယ ေဖားပခကး

တရာဝငးသစးထတးလပးမႈႏြငး ကနးသျယးမႈက အာေပခငးေၾကာငး တရာဝငးသစးေတာ စမအပးခပး လပးကငး

ေသာ စျမးရညးမာက တတကးလာေအာငး လပးေဆာငးေစခငး အာဖငး တရာမဝငးသစးခတးလ ထတးလပးခငးက

13

ေလြာခ ငးေစရနး ႏြငး သစးေတာအပးခပးမႈ ႏြငး ပတးသကး၊ သကးဆငးသမာပါဝငး ဆဖတးခကးခခငး၇ အေကာငး

အထညးေဖားခငး လပးငနးစဥးက တတကးလာေစရနး ရညးရျယး Forest Law Enforcement, Governance and

Trade (FLEGT) တရာဝငး သစးေတာထျကးပစၥညးမာ ဥပေဒႏြငးအည ကသနးေရာငးဝယးဖျ႔ ေရဆငးရာ ေကာငး

မျနးေသာ သစးေတာစမအပးခပး လပးကငးမႈမာက တမြငးေဆာငးရျကးခငး ဟေသာ စမခကးက အေကာငးအထညးေဖား

ေဆာငးရျကးလြကးရြသညး၈ အဓကအာဖငး ဥေရာပသမဂၢက ။တ႔ဥေရာပႏငးငမာအတျငး တရာမဝငးသစးထတး

လပးခငး ႏြငး တရာမဝငးသစး ကနးသျယးခငးေၾကာငး ဖစးေပ၍လာမညး ဆကမာက ေလာနညးပေပာကးေစရနး

အဓက ရညးရျယး၊ EU FLEGT Action Plan ဥေရာပသမဂၢ၌ သစးေတာ ဥပေဒစမမႈ၇ အပးခပးမႈႏြငး ကနးသျယးမႈ

ဆငးရာ လပးငနးစမခကးက ခမြတးအေကာငးအထညး ေဖားေနခငးဖစးသညး၈ FLEGT Action Plan တျငး တရာမဝငး

သစးထတးခငးအပငး တရာမဝငးသစးထတးခငးႏြငး ဆကးစပးေနသညး သစးကနးသျယးမႈတ႔က ထနးခပးရနး EU ပငးပရြ

သစးထတးလပး တငးပ႔မညး ႏငးငမာအေနဖငး မမတ႔သေဘာ ဆႏၵအေလာကး EU ႏြငး အကတ ပေပါငးေဆာငးရျကး

လလြငး ႏြစးႏငးင သေဘာတစာခပးခပးဆ ရမညးလပးငနးစဥး (Voluntary Partnership Agreement Process –VPA

process) တစးခလညး ပါဝငးပါသညး၈

FLEGT သညး EU အဖျ႔ဝငး နငးငေပါငး (ဿ၅) ႏငးငတျငး အကဝငးပါသညး၈ FLEGT တျငး ပါဝငးသညး EU ၌

သစးကနးသျယးမႈဆငးရာ စညးမဥးစညးကမးမာအရ EU အဖျ႔ဝငး ႏငးငမာမြ လပးငနး ေဆာငးရျကးေနသမာအာ

ေစကျကးအတျငး တရာမဝငးသစး အစာထခငးက တာမစးထာပါသညး၈ FLEGT လပးငနးစဥးသညး သစးတငးပ႔သညး

ႏငးငမာ အတျငး ေဆာငးရျကးမညး လပးငနးမာလညး ပါဝငးပါသညး၈ ႏငးငေပါငး (၃) နငးငအတျငး FLEGT VPA

သေဘာတညခကးမာက အေကာငးအထညး ေဖားေဆာငးရျကးလြကးရြပါသညး၈ ထႏငးငမာသညး FLEGT လငးစငးမရမ

တရာဝငးသစး ဖစးေၾကာငး အာမခသညး စနစးမာ (Timber Legality Assurance System) ေဖားေဆာငးခငး

အပါအဝငး VPA တျငး ေဖားပထာသညး ကတကဝတးမာက လကးနာ အေကာငးအထညး ေဖားရနး လအပးပါသညး၈

နငးငေပါငး (၆) နငးငသညးလညး EU ႏြငး VPA သေဘာတညေရ ကစၥမာ ညြႏႈငးေဆျေႏျ လြကးရြပါသညး၈ VPA

ေဆျေႏျ ညႇႏႈငးခငးႏြငး အေကာငးအထညးေဖားရာတျငး အပးခပးမႈပပငး ေပာငးလေရ လပးငနးမာ၇

ကနးသျယးေရဆငး ရာ မကးလမာႏြငး ပတျေဆာငး႐ျကးသညး အကဆကးစပးသ မာစျာ ပါဝငးေသာ

ခဥးကပးနညးလမးမြာ ပျငးလငး မငးသာမႈ၇ တာဝနးခမႈႏြငး ဆဖတးခကး ခမြတးရာတျငး ပေပါငး ပါဝငးမႈတ႔က

တတကးေစ လမႈေရ၇ ပတးဝနးကငး ထနးသမးေရႏြငး စပျာေရ ဥတညးခကးမာ ရရြေစရနး ရညး႐ျယး၊ ဒဇငး

ေရဆျထာခငးဖစးသညး၈

၃.၈ မနးမာႏငးငတျငး FLEGT သမငးေၾကာငး၌ အဓက မြတးတငးမာ

မနးမာႏငးငသညး ဿ၀ ခႏြစး ေႏြာငးပငးတျငး FLEGT VPA လပးငနးစဥးအေပ၍ စတးဝငးစာေၾကာငး

တရာဝငး ေၾကညာခၿပေနာကး၇ ဿ၂ ခႏြစးတျငး အႀကေဆျေႏျညႇႏႈငးေရ အဆငးအတျကး ပငးဆငးမႈမာ

စတငးခသညး၈ မနးမာႏငးငတျငး FLEGT လပးငနးစဥးမာ အေကာငးအထညးေဖား ေဆာငးရျကးခသညး သမငးေၾကာငးက

ေအာကး ေဖားပပါ ဇယာတျငး ေလလာႏငးပါသညး၈

14

15

၄၈ မနးမာႏငးင၌ FLEGT VPA လပးငနးစဥးတျငး အမသာ ႏြငး အမသမမာ၌ ကယးစာပပါဝငးမႈ အေခအေန

ဿ၀ ခႏြစးတျငး လပးငနး စမကနး တစးရပး ေရဆျခေသာ FLEGT Action Plan တျငး တရာမဝငး

သစးထတးခငး အပငး၇ တရာမဝငးသစးထတး ခငးႏြငး ဆကးစပးေနသညး သစးကနးသျယး တ႔က ထနးခပး ရနး EU

ပငးပရြ သစးထတးလပး တငးပ႔မညး ႏငးငမာ အေနဖငး

မမတ႔ သေဘာဆႏၵ အေလာကး EU ႏြငး အကတ

ပေပါငး ေဆာငးရျကးလလြငး ႏြစးႏငးင သေဘာတ

စာခပး ခပးဆရမညး လပးငနးစဥး (Voluntary

Partnership Agreement Process- VPA process)

တစးခလညး ပါဝငးပါသညး၈ VPA လပးငနးစဥးတျငး

အဓက လပးေဆာငးရမညး အဆငး (၁) ဆငးရြပါသညး၈

မနးမာႏငးင၌ FLEGT-VPA လပးငနးစဥးသညး လကးရြ

အခနးတျငး ႀကတငးပငးဆငးသညး အဆငးတစးဆငး

သာဖစးၿပ သပျငးဆငးညႊနး႔ ေပါငးအဖျ႔ ဖျ႔စညးခငး

အဆငးထ အေကာငးအထညး ေဖား ေဆာငးရျကးႏငးခၿပဖစးသညး၈

ဇယာ () မနးမာႏငးင FLEGT သမငးလမးေၾကာငးပဇယာ

သစးေတာစမအပးခပးခငးတျငး အမသမမာပေပါငး ပါဝငးခငး

က ဖယးခနးထာသညး သမငးေၾကာငး ရြသညးအတျကး

အမသမ သစးေတာ ပညာရြငးမာ၇ စတးပါဝငးစာသမာ

နညးပါေသာေၾကာငး သပျငးဆငးၫႊနး႕ေပါငး အဖျ႕တျငး အမ

သမ ပါဝငးမႈ ရာခငးႏႈနးမြာ % သာ ရြသညး (Sourcebook ,

2019)

16

FLEGT-VPA လပးငနးစဥးမာ

က အေကာငး အထညးေဖားမညး

သပျငးဆငး ညႊနး႔ေပါငးအဖျ႔

(Multi- stakeholder Group-

MSG) ဖျ႔စညးႏငးရနး မနးမာ

ႏငးငအေနဖငး ၾကာဖတးလပး

ငနးအဖျ႔ (Interim Task

Force – ITF) က ဥစျာ

ဖျ႔စညးခသညး၈ ။အဖျ႔၌

အဓက အခနးက႑မြာ သပျငး

ဆငးညႊနး ေပါငးအဖျ႔ (Multi-

stakeholder Group- MSG)

တစးရပး ဖစးထျနးေပ၍ ေပါကးလာေစေရႏြငး ပငးဆငးသညးကာလ (Preparation Phase) အတျငး လအပးေသာ

အေခခ ေကာငးမာ ခမြတးႏငးေရဖစးသညး၈ ITF အဖျ႔က အစရ၇ ပဂၢလက၇ အရပးဘကး ကယးစာလြယး (၅) ဥစဖငး

ဖျ႔စညးခၿပ စစေပါငး အဖျ႕ဝငး (ဿ၁) ဥ ပါဝငးသညး၈ ဿ၄ ခႏြစးတျငး တရာဝငးထတးပနးခကးမာ အရ ITF ႕

(၂၀) (၄) ၁၇%

။ ၄ ITF ႕ (၈) (၆)

(၂) ။ ITF

၂၅

။

ITF အဖျ႔မြ တငး ေဒသႀက ႏြငး ပညးနယးအ သသသ႔

သျာေရာကး၊ က႑အလကး သကးဆးးငးရာ အစရ၇ လႊတးေတား

ကယးစာလြယးမာဖငး အလပးရေဆျေႏျပျမာ ကငးပခငး၇

တငးေဒသႀကႏြငး ပညးနယးအဖျ႔မာ ဖျ႔စညးခငး ႏြငး

ကယးစာလြယးမာ ေရျခယးခငး မာက

ပလပးခသညး၈ ႕ (၄၄၄)

(၃၉၀) (၅၄)

႕ ။ သပျငး

ဆငးညႊနး ေပါငးအဖျ႔ ၁၂%

။ တငးေဒသႀကႏြငး ပညးနယးအဆငး အရပးဘကး လမႈအဖျ႔အစညးမာ အလပးအဖျ႔က ေနပညးေတား

ေကာငးစ အပါအဝငး အခာတငးေဒသႀက ႏြငး ပညးနယးမာတျငး စသတးမြတးခကးမာ ခမြတးကာ ဖျ႔စညးခရာ

စစေပါငး အဖျ႔ဝငး ဿ၅၆ ဥဖငး ဖျ႔စညးခသညး၈ ။စသတးမြတးခကးမာမြာ၇-

၈ တာဝနးယမြ/တာဝနးခမႈပညးဝသ

ဿ၈ သစးေတာက႑ႏြငး သဘာဝ ပတးဝနးကငး စတးဝငး စာသ ၀၈ ေရျခယးပျက တကးေရာကးလာသ

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ကခ

ငး

ကရင

း

ခငး

မျနး

ရခငး

ရြမး

စစးက

ငး

တနသ

ၤာရ

ပခ

မႏေလ

မေက

ျ

ရနးက

နး

ဧရာဝ

တ

ေနပ

ညးေတ

ား

တငးေဒသႀကအလပးအဖျ႕တျငး အမသမပါဝငးမႈ

အမသာ

အမသမ

ပ () တငးေဒသႀက အရပးဘကးလမႈအဖျ႕အစညးအလပးအဖျ႕တျငး အမသမ ပါဝငးမႈ

88%

12%

အမ သာအဆငး အလပ းအဖျ ႕

အမသာ

အမသမ

ပ (ဿ) အမသာအဆငး အရပးဘကးလမႈအဖျ႕အစညး အလပးအဖျ႕ တျငး အမသမမာ ပါဝငးမႈ

17

၁၈ မမအဖျ႔က ကယးစာပသ

၂၈ သစးေတာ အေၾကာငးအရာမာ ရြေသာ နယးေမ အတျငး ေနထငးသ

၃၈ အခနးေပ ေဆာငးရျကးႏငးသ

၄၈ မမကးယးစာပေသာ နယးပယးက အမြနးတကယး ကယးစာပ ေသာသ

၅၈ မမကယးစာပေသာ နယးပယးတျငး ကၽျမးကငး ပငးႏငးသ

၆၈ မမကယးစာပေသာ နယးပယးရြအမာစ ေရျခယးတငးေမာကးခရ သ

၈ အမာစက ရေသေလစာ ရေသာသ၇ ေလစာယၾကညးရေသာသ

၈ နမညးဆ၇ နမညးပကးမရြသ

ဿ၈ ေငျေၾကအရႈပးအရြငး ကငးရြငးသ

၀၈ ပျငးလငးမငးသာမႈက တနးဖထာၿပ လကးေတျ႔သတငး အခကးအလကးမာက ဖနး႔ဖႏငးသ စသညး

တ႔ဖစးသညး၈

တငးေဒသႀကႏြငး ပညးနယးအဆငး အရပးဘကး လမႈအဖျ႔အစညးမာ အလပးအဖျ႔ အဖျ႔ဝငး ဿ၅၆ ဥ အနကး

အမသမ ကယးစာလြယး ပါဝငးမႈမြာ (၂၆) ဥသာ ရြေသာေၾကာငး အမသမပါဝငးမႈ ရာခငးႏႈနးမြာ ဿ % ခနး႔

သာရြသညး၈ (ပ- ) ဆကးလကး၊ အမသာအဆငး အရပးဘကးလမႈအဖျ႔အစညး ကယးစာလြယးမာ ေရျခယးရာ

တျငးလညး တငးေဒသႀကႏြငး ပညးနယးအသသမြ ကယးစာလြယး (၀) ဥစက ဥစျာ ေရျခယးခၿပ စစေပါငး

ကယးစာလြယး (၁ဿ) ဥဖငး အမသာ အဆငး အလပးအဖျ႔က ဖျ႔စညးခသညး၈ ။အဖျ႔တျငး အမသမ ကယးစာ

လြယး (၂) ဥသာ ပါဝငးၿပ ပါဝငးမႈ ရာခငးႏႈနးမြာ ဿ% ခနး႔သာရြသညး၈ (ပ- ဿ) ထ႔ေနာကး ယငးအမသာအဆငး အလပးအဖျ႔ ကယးစာလြယးမာမြ အမသာအဆငး သပျငးဆငးအဖျ႔

ဖျ႔စညးႏငးရနး တငးပငးေဆျေႏျၿပ အရပးဘကး လမႈ အဖျ႔အစညး ကယးစာလြယး (၆) ဥ အာ ေရျခယးခသညး၈ ထသ႔

ေရျခယးရာတျငး ေအာကးေဖားပပါ စသတးမြတးခကးမာဖငး ေရျခယးခသညး၈ စသတးမြတးခကးမာ၇-

(က) မမကးယးစာပေသာနယးပယးက အမြနးတကယး ကယးစာ

ပေသာသ

(ခ) မမကယးစာပေသာ နယးပယးတျငး ကၽျမးကငးပငးႏငးသ

(ဂ) မမကယးစာပေသာ နယးပယးရြအမာစက ေရျခယးတငး

ေမာကးခရသ

(ဃ) အမာစက ေလစာ ယၾကညးရေသာသ

(င) နမညးဆ၇ နမညးပကးမရြသ

(စ) ေငျေၾကအရႈပးအရြငး ကငးရြငးသ

(ဆ) တာနးယ တာနးခႏငးသ

( ဇ) FLEGT-VPA လပးငနးစဥးက စတးပါငးစာ၊ ဥစာေပ လပးကငးႏငးသ

(စ) ပျငးလငးမငးသာမႈက တနးဖထာၿပ လကးေတျ႔သတငး အခကးအလကးမာက ဖနး႔ဖႏငးသ

စသညးတ႔ ဖစးသညး၈

အမသာအဆငး အရပးဘကး လမႈ အဖျ႔အစညး ကယးစာလြယးမာအနကး (၇)

(၂) အမသမပါဝငးမႈ ရာခငးႏႈနးမြာ ဿဿ % ရြသညး၈ (ပ-၀)

78%

22%

အမသာအဆငးအရပးဘကး ကးယးစာလြယး

အမသာ

အမသမ

ပ (၀) အမသာအဆငး အရပးဘကးလမႈအဖျ႕အစညး ကယးစာလြယးတျငး အမသမမာ ပါဝငးမႈ

18

သပျငးဆငးညျနး႔ေပါငးအဖျ႔တျငး အစရဌာန၇ အရပးဘကး

အဖျ႔အစညးမာႏြငး ပဂၢလကက႑မြစတးပါဝငးစာသမာ/

ကၽျမးကငးပညာရြငးမာဖငး ဖျ႔စညးထာသညး၈ က႑တစးခ

ခငးအလကး ကယးစာလြယးမာ ေရျခယးရာတျငး သတး

မြတးထာေသာ စခနးစညႊနးမာ ဖငးေရျခယး ၾကသညး၈

သစးေတာ စမအပးခပးခငးတျငး အမသမမာ ပေပါငး

ပါဝငးခငးက ဖယးခနးထာသညး သမငးေၾကာငး ရြသညး

အတျကး

အမသမ

သစးေတာ ပညာရြငးမာ၇ စတးပါဝငးစာ သမာနညးပါခငး၇

အစရဌာနမာတျငး အမသမ သစးေတာအရာရြမာသညး

ရပငးဆငးရာမာတျငးသာ အဓက လပးကငးရခငးၿပ အဆငးမငး

ရာထမာတျငး ပါဝငးႏငးမႈ နညးပါခငး၇ အခနးေပႏငးမႈ အာနညးခငး၇

သတငးအခကး အလကးရရြႏငးမႈ အာနညးခငး ေၾကာငး သပျငးဆငး

ညျနး႔ပါငး အဖျ႔တျငး အမသမ ပါဝငးမႈ ရာခငးႏႈနးမြာ % သာ

ရြသညး၈(ပ-၁) တဖကးတျငးလညး FLEGT-VPA လပးငနးစဥး

တေလာကးလတျငး ဆဖတးခကးမာ ခမြတးရာ၉ အမသမ ကယးစာပမႈမြာ ဿ% ခနး႔သာရြသညး၈ FLEGT VPA

လပးငနးစဥး တေလာကးလတျငး အမသမပေပါငး ပါဝငးမႈ အာနညးရခငး၌ အဓက အေၾကာငးအရငး မြာ -

FLEGT-VPA လပးငနးစဥးတျငး မလ အစကပငး ကာ-မ တနးတညမြမႈက ထညးသျငးစဥးစာခမႈ မရြခငးႏြငး အမသမ

ေခါငးေဆာငးမာ နညးပါခငး တ႔ေၾကာငး ဖစးသညးဟ ဆႏငးသညး၈

ထ႔ပငး ကယးစာလြယးမာ ေရျခယးသညး စသတးမြတးခကးမာတျငး အမသမမာအာ သျယးဝကး၊

ကနး႔သတး ထာ ေသာ စသတးမြတးခကးမာ ပါဝငးေနသညးဟ သသပးႏငးသကသ႔ မပါဝငးရဟ

ေဖားပကနး႔သတးခကးလညး မေတျ႔ရေပ၈ တငးေဒသႀက ႏြငး ပညးနယးအဆငး အလပးအဖျ႔မာ ေရျခယးရာတျငး

စသတးမြတးမာ ဖစးသညး ေရျခယးပျသ႔ တကးေရာကးလာေသာသ၇ အခနးေပႏငးသ၇ အမာက ရေသေလစာသ

စသညးအခကးမာ၇ အမသာအဆငး သပျငးဆငး အလပးအဖျ႔ ဖျ႔စညးရာတျငး အစရက႑၌ စသတးမြတးခကးဖစး

သညး ညႊနးၾကာေရမြ ရာထထကး အနမးသ စသညး အခကးမာ ပငးဖစးသညး၈ အဘယးေၾကာငးဆေသား အမသာ

မာ ႀကစထာေသာ သစးေတာ က႑တျငး အမသမမာ၌ အချငးအေရရရြမႈမြာ အမသာမာ ေလာကးမရရြေပ၈

ထ႔ပငး ယဥးေကမႈ ဓေလထတမးမာအရ အမသမ ေခါငးေဆာငးမာအေပ၍ ယၾကညးမႈ နညးပါခငး၇

အမသမမာ ၌ အခနးေပႏငးမႈ နညးပါခငး တ႔ေၾကာငး ဖစးသညး၈

ထ႔ေၾကာငး အခာေသာ FLEGT VPA ႏငးငမာတျငးလညး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈအာ

မငးတငးႏငးေရအတျကး ဗဟာမာ ခမြတးအေကာငးအထညးေဖားေဆာငးရျကးလြကးရြသညး၈ ။တ႔၌ နညးဗဟာ

မာက ေအာကး ေဖားပပါ ဇယာ (ဿ) တျငး ေလလာႏငးသညး၈

ဇယာ (ဿ) FLEGT VPA ႏငးငမာ၌ ကာ-မ တနးတညမြေရဆငးရာ နညးဗဟာမာ လကးေဘရယာ ( Liberia) ဂါနာ (Ghana)

၈ အရပးဘကးအဖျ႔ အစညးမာ၌ ၾကာဝငးေစေဆားမႈဖငး အမသမမာ ဆဖတးခကးခမြတးရာတျငး ပမ ပေပါငး ပါဝငးလာေစခငး၇

၈ FLEGT-VPA လပးငနးစဥးမာတျငး ကာ-မ ေရရာက ထညးသျငး စဥးစာေစခငး၇

ဿ၁, 89

၀, 11

သပျငးဆငးညျနး႕႔ေပါငးအဖျ႕

ကာ မ

ပ (၁) အမသာအဆငး သပျငးဆငးညႊနးေပါငးအဖျ႕တျငး အမသမမာ ပါဝငးမႈ

FLEGT VPA လပးငနးစဥး တေလာကးလတျငး အမသမပေပါငး ပါဝငးမႈ အာနညးရခငး၌ အဓက အေၾကာငး အရငး မြာ - FLEGT-VPA လပးငနးစဥးတျငး မလအစကပငး ကာ-မ တနးတ ညမြမႈက ထညးသျငး စဥးစာခမႈ မရြခငးႏြငး အမသမ ေခါငးေဆာငးမာ နညးပါခငး တ ေၾကာငး ဖစးသညး၈

19

ဿ၈ လ႔အချငးအေရ အထသဖငး အမသမမာ၌ အချငးအေရက အေခခေသာ သငးတနးမာအာ အမသမ မာ သာမက အမသာ မာ အတျကးပါ ဖျငးလြစးေပခငး၇

ဿ၈ ပါဝငးပတးသကးသမာ အာလက ကာ-မေရရာ ဆငးရာ အက သကးေရာကးမႈ မာအာ သရြ ေစရနး စျမးေဆာငးရညးမငးတငး ေပခငး၇

၀၈ ေခါငးေဆာငးမႈပငးတျငး ရြေသာ သမာ အထသဖငး အမသာ မာအာ အမသမမာ၌ အချငးအေရ အတျကး ေစစပးလႈ႕ေဆားေပခငး၇

၀၈ FLEGT VPA လပးငနးစဥးမာ တျငး အမသမ မာ ပေပါငး ပါဝငးေစေရ အတျကး အမသမ မာအာ ဖႏြပးခပးခယးခငး က ေကားလႊာႏငးမညး နညးလမးမာအာ အေကာငးအထညး ေဖားခငး၇

၅၈ FLEGT VPA လပးငနးစဥး၉ အရပးဘကးလမႈအဖျ႔အစညးမာက မမတ႔၌ အခနးက႑ တျငး ထေရာကးစျာ ပါဝငးခငး စမကနး လပးငနးစဥးမာတျငး အမသမမာပေပါငးပါဝငးမႈ

စမးလနးအမေမဖျ႔ၿဖတတကးေရအသငး အေနဖငး ကလသမဂၢ စာနပးရကၡာ ႏြငး စကးပေရအဖျ႔ (FAO)

၌ ပပမႈဖငး “မနးမာ ႏငးင၌ FLEGT VPA လပးငနးစဥး၉ အရပးဘကး လမႈအဖျ႔အစညးမာက မမတ႔၌ အခနးက႑

တျငးထေရာကးစျာပါဝငးခငး” ဟသညး စမကနး ေခါငးစဥးဖငး အရပးဘကးလမႈ အဖျ႔အစညးမာ က မမတ႔၌

အခနးက႑က ပပငးစျာ ပညးမေစ ရနး လအပးေသာ အသပညာ၇ ကၽျမးကငးမႈ ႏြငး နညးပညာ အခကးအလကးမာက

ပပကညေပေနခငးဖစးသညး၈ တဆကးတညးမြာပငး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငး မႈကလညး တျနးအာေပ

ေဆာငးရျကးခသညး၈ စမကနးကာလအတျငး

စမးလနးအမေမဖျ႔ၿဖ တတကးေရအသငး

သညး FLEGT VPA လပးငနးစဥး ဆငးရာ

အလပးရေဆျေႏျပျ (၅) ပျ၇ စျမးေဆာငး

ရညးမငးတငးခငး သငးတနး (ဿ) ခ၇ ေဆျေႏျပျ

(၃) ပျ ႏြငး လျတးလပးစျာ စာငးၾကညး

ေလလာခငး (၁) ခ တ႔က ေဆာငးရျကးခ

ပါသညး၈ (အေသစတး အခကးအလကးမာက

ေနာကးဆကးတျဇယာတျငး ေလလာႏငးသညး)

ထသ႔ ဆာငးရျကးရာတျငး အမသာအဆငး သပျငးဆငးညႊနး႔ေပါငးအဖျ႔တျငး ပါဝငးေသာ အရပးဘကးအ ဖျ႔အစညး

ကယးစာ လြယးမာႏြငး တငးေဒသႀက ႏြငး ပညးနယးအလပးအဖျ႔ ကယးစာလြယးမာ အာ အေလေပ ဖတးၾကာခၿပ

အမသမ ကယးစာလြယးမာအာ ဥစာေပ အေနဖငး ဖတးၾကာခသညး၈ သ႔ေသား ေဖားပပါ စမကနး

လပးငနးမာတျငး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈ ရာခငးႏႈနးမြာ ဿ% သာ ရြေၾကာငး ေတျ႔ရြရပါသညး၈ (ပ - ၂)

FLEGT VPA လပးငနးစဥး၉ ထတးလပးသညး သစးမာ ဥပေဒႏြငးအည တရာဝငးၿပ အဆငးဆငး ခတးလြ၇

ထတးယ၇ သယးေဆာငး၇ တငးပ႔သညး ကျငးဆကးမာ အတျငးသ႔ တရာမဝငးသစးမာ ဝငးေရာကးမလာေအာငး ထနးခပး

စစးေဆအတညးပသညး စနစးတစးခဖစးသညး Timber Legality Assurance System (TLAS) စနစးသညး အေရႀက

သညး အခနးက႑တစးခ ဖစးပါသညး၈ TLAS သညး အေရႀကေသာ စနစးတစးခဖစးၿပ အဓက အစတးအပငး (၂)ခ

ပါဝငးပါသညး၈ ထအစတးအပငး (၂)ခမြ တစးခဖစးေသာ သစးခတး၇ စပ၇ သယးယ၇ ချစတးဖတးေတာကး၇ တငးပ႔ခငး

လပးငနးစဥးမာတျငး အဆငးဆငးထနးခပးခငး (Supply Chain Control) က မြနးကနး တကေစရနးအတျကး

အရပးဘကး လမႈအဖျ႔အစညးမာ အေနဖငး သစးထတးလပးခငး လပးငနးစဥး အဆငးဆငးက သရြၿပ လျတးလပးေသာ

ေလလာ ဆနးစစးခငးလပးငနးစဥးက သေဘာေပါကး နာလညးေစရနးအတျကး ဘကးလကးမႈကငးစငးၿပ လျတးလပးေသာ

၄၆

ဿ

စမကနးလပးငနးမာတျငး ပါဝငးမႈ

အမသာ

အမသမ

ပ- ၂ စမကနးလပးငနးမာတျငး အမသာ၇ အမသမ ပါဝငးမႈ

20

ေစာငးၾကညး ေလ႔လာ ဆနးစစးခငးလပးငနး (Independent Monitoring) က တငးေဒသႀက ႏြငး ပညးနယး (၁)

ခတျငး MSG ႏြငး SNWG မာအေနဖငး ဌာနဆငးရာမာ၇ ေဒသခမာႏြငး အတ ေဆာငးရျကးခပါသညး၈

ေလလာဆနးစစးခငး လပးငနးစဥးတေလာကးတျငး MSG ႏြငး SNWG မာ အေနဖငး ဌာနဆငးရာမာ၇

ေဒသခမာ စစေပါငး (၆၃) ဥ ပါဝငးၿပ အမသာ (၅၁) ဥ ၇ အမသမ (ဿ) ဥ ပါဝငးကာ ၀% ခနး႔သာ

ပါဝငးႏငးခသညး၈ တငးေဒသႀက ႏြငး ပညးနယးအလကး အမသာ၇ အမသမ ပါဝငးမႈက ပ (၃) တျငး

ေဖားပထာသညး၈

လျတးလပးေသာ ေစာငးၾကညးေလလာဆနးစစးခငး

လပးငနးစဥးတေလာကးလတျငး အမသမမာ

သညး ဌာနဆငးရာ မာႏြငး ေတျ႔ဆၿပ လပးငနး အစ

အစဥး ေရဆျရာတျငး ပါဝငးခငး၇ ငတးရငးမာ

ေလလာ စစးေဆရာတျငး အမသာမာႏြငး တနးတ

လကးလ ေဆာငးရျကးခငး၇ ငတးရငးမာက

ပငးေထာငးစာအပး၇ Form B, C, D, F မာႏြငး တကးဆငးေလလာ ဆနးစစးခငး၇ သစးပဆပးသ႔ သျာေရာကးေလ႔လာ

ဆနးစစးခငးႏြငး သစးပဆပးတျငး ရြေသာ သစးလမာ၌ အရြညး၇ လပတးတ႔ကတငးတာ၊ စာရငးစာအပးမာႏြငး

တကးဆငးဆနးစစးခငး စသညးအဆငးမာတျငး စာရငးဇယာပစခငး စသညး ေနရာမာတျငး ပေပါငးပါဝငးခသညး၈

လပးငနး ေဆာငးရျကးသညးအခနးသညး မရာသဖစးသဖငး လမးပနးဆကးသျယးေရ အခကးအခ၇ ငတးရငး စစးေဆရာ

ေနရာမာသညး ေတာငးတကး ေတာငးဆငး မာသညး ေနရာမာဖစးသဖငး သျာလာရခကးခခငး ႏြငး အခနး

ေႏြာငးေႏြခငး၇ ေနရာထငးခငး လခမႈ အာနညးခငး စသညးအခကးအခမာ ေတျ႔ရြရေသားလညး အမသမမာသညး

အမသာမာနညးတ ေဆာငးရျကးႏငးေၾကာငး ေတျ႔ရြရသညး၈ ထ႔အပငး အမသမမာသညး စမခနး႔ချမႈဆငးရာ

အေတျ႔အ မာ ရြသညးအေလာကး လပးငနးစဥးတေလာကးတျငး ေစစပးေသခာခငး၇ နညးစနစးကခငး၇ အမသမ

မာ၌ ထထျငးသမငးလစတး ႏြငး ေစစပးေသခာခငးတ႔ေၾကာငး ငတးရငးစစးေဆရာတျငး သတငးအခကးအလကး

မာက စလငးစျာ စေဆာငးႏငးခငး၇ ငတးရငးစစးေဆရာတျငး ေတျ႔ရြရေသာ အေသစတး ကျလျခကးမာက ေထာကးပ

ႏငးခငး စသညး အကေကဇမာ ေတျ႔ရြခရသညး၈ အႏၵယႏငးငမြ ပလပးေသာ သေတသန စာတမး တေစာငးတျငး

ေဖားပခကးအရ သစးေတာမာ ပနးလညးတညးေထာငးခငးႏြငး စမအပးခပးခငးမာတျငး အမသမမာ အနညးဆ ၁

ရာခငးႏႈနး ပါဝငးခငးဖငး သစးေတာမာ အေခအေန ပမေကာငးမျနးလာေၾကာငးက ေထာကးပခသညး၈

စမးလနးအမေမဖျ႔ၿဖတတကးေရအသငးမာ စမကနးလပးငနးမာ အေကာငးအထညးေဖား ေဆာငးရျကး

သညး ကာလတေလာကးတျငး FLEGT VPA လပးငနးစဥးတျငး အမသာ၇ အမသမ တနးတပါဝငးႏငးေရ အတျကး

ေတျ႔ လာႏငးသညး အခကးအခမာက ေဖားထတးၿပ အမာဆ ေတျ႔ႀကႏငးသညး အခကးအခမာ၇ ဟနး႔တာမႈမာ

အာ ေဖားထတး ခပါသညး၈ အေသစတး အခကးအလကးက ဇယာ (၀) ႏြငး ပ (၄) ေလလာႏငးသညး၈

ဇယာ (၀) အမသမမာ ႀကေတျ႔ႏငးသညး အခကးအခမာ စဥး အေၾကာငးအရာ အႀကမးေရ ၈ အမသမမာသညး အမးမႈကစၥ စသညး တာဝနးမာပါ ယရသဖငး အခနးနညးပါခငး // ဿ၈ အမသာမာသညး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးႏငးရနး ပပမႈ အာနညးခငး //// ၀၈ ရရာဓေလ ထတမးစဥးလာယဥးေကမႈ၇ ကကျယးယၾကညးမႈ //// / ၁၈ အမသမမာက ဥပေဒေၾကာငးအရ အကာအကျယး ေပမႈ အာနညးခငး၇ ဥပေဒ၇ မဝါဒမာတျငး

ကာ-မ တနးတညမြမႈအာ ထညးသျငးစဥးစာမႈ မရြခငး ////

အႏၵယနငးငမြ ပလပးေသာ သေသသနစာတမး တစးေစာငးတျငး

ေဖားပခကးအရ သစးေတာမာ ပနးလညးတညးေထာငးခငးႏြငး

စမအပးခပးခငးမာတျငး အမသမမာ အနညးဆ ၁ ရာခငးႏႈနး

ပါဝငးခငးဖငး သစးေတာမာ အေခအေန ပမ ေကာငးမျနးလာေၾကာငး က

ေထာကးပခသညး၈

21

၂၈ သယဇာတစမအပးခပးမႈ ဆငးရာဗဟသတ(အသပညာ)အာနညးခငး //// / ၃၈ အမသမမာ ကယးတငးစတးပါဝငးစာမႈ အာနညးခငး (သတငးအခကးအလကး လကးလြမးမမႈ

အာနညးခငး) ////

၄၈ အမသမမာအာ ချ ခာဆကးဆခရခငး (ဝနးထမး၇ CSO၇ နယးပယးအသသ) /// ၅၈ လၿခစတးခရသညး အေခအေန မရြသညးအတျကး စရမးပပနးခငး /// ၆၈ လပးငနးသေဘာ သဘာဝအရ အမသမမာ ပါဝငးႏငးမႈ အာနညးခငး /// ။ (၅ )

။

။ (၃) (၆) (၂)

။

အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈက ဟနး႔တာေနသညး အေၾကာငးအရငးမာအာ အေရတယ ေဆာငးရျကး

ရမညး ပမာဏေပ၍ မတညး၊ သသပးရာ အဓက ဟနး႔တာေနေသာ အေၾကာငးအရငးမြာ - ယဥးေကမႈ ဓေလထတမး

အစဥးအလာမာ (ဥပမာ - အမသမမာအာ ေခါငးေဆာငးပငးတျငး ေနရာေပထာမႈမရြခငး၇ အခ႕ေသာ လမစ

တျငး အမးေထာငးဥစအမညးက အမသာ၌အမညးဖငးသာ သတးမြတးေခ၍ေဝ၍ခငး၇ အခ႕ေသာ ယဥးေကမႈတျငး

အမသမမာ၌ အခနးက႑က ႏြမးကသညးဟ သတးမြတးထာခငး၇ ေယာကးာမာႏြငး ပတျ ေဆာငးရျကးရမညး

လပးငနးမာတျငး ယၾကညးစတးခမႈမရြခငး/ သငးေလြားမႈမရြဟေသာ ယဆခကးမာ) ၇ အမသမမာသညး အမသာ

မာထကး ပညာသငးၾကာချငး အချငးအလမး နညးပါခငးေၾကာငး သစးေတာသယဇာတမာအေပ၍ စတးဝငးစာမႈ

နညးပါ ခငး၇ အမသမမာ၌ စျမးေဆာငးရညးမြငးတငးေပရနး အာနညးခငး၇ လကးရြကငးသေနေသာ ဥပေဒ၇

မဝါဒမာတျငး အမသာ၇ အမသမ တနးတညမြမႈအာ ထညးသျငးစဥးစာခငးမရြခငး၇ အမသာမာက အမသမ

ေခါငးေဆာငး မာအေပ၍ ယၾကညးမႈမရြခငး ႏြငး ေနရာမေပခငး၇ ေဘကငးလၿခမႈ အာနညးခငး (ဥပမာ -

လငးပငးဆငးရာ ကာကျယးေပမႈ အာနညးခငး၇ သစးထတးကာမာဖငး ေတာအတျငးသ႔ လကးပါရသညးအတျကး

အဆငးမေပခငး)၇ လပးငနးသေဘာသဘာဝကျ ပာခငး (ဥပမာ - အမသမမာႏြငး သငးေတားမႈ မရြဟ

သတးမြတးထာသညး ခကးခ ၾကမးတမးေသာ အေခအေနႀကေတျ႔ႏငးသညး လပးငနးမာ၇ လျတးလပးေသာ ေစာငးၾကညး

စစးေဆခငးတျငး ေတာတျငးကျငးနငး စစးေဆခငး၇ ေတာအတျငးတျငး ညအပး စခနးခခငး) ၇ အမသမမာ သညး

ပ- ၄ FLEGT လပးငနးစဥး တျငး အမ သမမာ ပါဝငးႏငးရနး ဟနး႕တာထာမႈမာ

22

အခနးေပႏငးမႈ အာနညးခငး စသညး ေနာကးခအေၾကာငး အရာမာေၾကာငး သစးေတာက႑ တျငး အမသမမာ

ပါဝငးမႈ နညးပါေနခငး ဖစးေၾကာငး ေဖားထတးသရြခရပါသညး၈

FLEGT လပးငနးစဥး အေကာငးအထညးေဖားခငးဖငး ထာဝစဥး တညးတေသာ သစးေတာစမအပးခပးမႈ အပငး

တရာဝငး သစးကနးသျယးမႈ တတကးလာေစရနး FLEGT Action Plan က ေရဆျ အေကာငး အထညးေဖားခငး

ဖစးပါသညး၈ FLEGT VPA လပးငနးစဥးက အေကာငးအထညးေဖားေဆာငးရျကးခငးဖငး - () တရာဝငးသစးဖစး

ေၾကာငး အာမခသညးစနစးတစးခ သတးမြတးႏငးခငး၇ (ဿ) သစးေထာကးပေရ ကျငးဆကးက ေခရာခသညးစနစးတစးခ

ေဖားထတးႏငးးငးခငးႏြငး (၀) သစးေတာ က႑စမအပးခပးခငးတျငး တတကးေကာငးမျနးလာႏငးခငး စသညး ရလဒး

ေကာငးမာ ရရြလာမညးဖစးပါသညး၈ ဗယကးနမးနငးင၌ ေလလာေတျ႔ရြခကးအရ တရာဝငးသစးတငးပ႔ရာတျငး လကးနာ

ေဆာငးရျကးရေသာ စသတးမြတးခကးမာေၾကာငး အေသစာႏြငး အလတးစာသစးလပးငနးမာသညး ။စသတးမြတး

ခကးမာက ပညးမေစရနး ေဆာငးရျကးခငးႏြငး အလပးသမာမာ ငြာရမးခငးမာတျငး အခကးအခမာ ဖစးလာႏငး

သညး၈ ထ႔ပငး အေသစာ ႏြငး အလတးစာ သစးလပးငနးမာသညး အလပးသမာမာ၌ လမႈေရဆငးရာ၇ ပတးဝနးကငး

ဆငးရာ စသတးမြတးခကးမာက ပညးမေအာငးေဆာငးရျကးႏငးခငး မရြေသာေၾကာငး လပးငနးမာ ရပးဆငးရခငး၇

အဓကလပးေဆာငးရမညး အာမခခကးမာ၇ စာခပးမာေၾကာငး အခနးပငးလပးေဆာငးေသာ အလပးသမာမာ အထ

သဖငး အမသမမာ၌ အလပးအကငးအေပ၍ ထခကး ငးေၾကာငး ေတျ႔ရြရသညး၈

စမးလနးအမေမဖျ႔ၿဖတတကးေရအသငးမြ အရပးဘကးလမႈအဖျ႔အစညးမာဖငး ေဆျေႏျေဖားထတး ထာ

သညး အလာအလာရြေသာ အကသကးေရာကးမႈမာမြာ - ေဒသခပညးသမာ၌ ေန႔စဥးလအပးခကး ဖညးဆညး

နငးရနးအတျကး အခကးအခဖစးႏငးခငး၇ သစးအေခခအေသစာ ပရေဘာဂ လပးငနးမာအတျကး သစး၇ ႀကမး၇ ဝါ

ရရြႏငးမႈ ခကးခႏငးခငး၇ တပငးတႏငး သစးခတးလပးသာ/သယးယလပးသာမာအတျကး စာဝတးေနေရ ခကးခ ဖစးႏငး

ခငး၇ အလပးအကငးအချငးအလမးႏြငး ဝငးေငျအတျကး ရာဇဝတးမႈဖစးႏငးခငး၇ တငးရငးသာ ကယးပငး ပဌာနးသညး

ဥပေဒ ႏြငး သစးေတာဥပေဒကကးညမႈမရြ၊ အငငးပျာမႈမာ ဖစးႏငးခငး၇ သစးေတာဧရယာအတျငး ကေကား

ေနထငးသ မာအတျကး လၿခမႈမေပႏငးခငးေၾကာငး ေဒသတျငးပနာ ပမရႈပးေထျလာႏငးခငး၇ ေဒသတျငး

ကနးၾကမးရြာပါ မႈေၾကာငး သစးအစာထ ပစၥညးမာ ေစႏႈနးမငးတကးလာခငး၇ သစးတငးပ႔ေရာငးခခငးအာ

ဥစာေပ ေဆာငးရျကး လာသဖငး အခာပတးဝနးကငးေရရာ ဆကဖစးလာႏငးခငး၇ ေဒသသ သစးထတး မႈ

အခကးအခဖစးလာႏငးခငး၇ ထငးေလာငးစာ ထတးယရရြမႈ အခကးအခေၾကာငး အမသမမာအတျကး ဆက

သကးေရာကးမႈမာ ရရြလာႏငးခငး၇ ေလလာေစာငးၾကညးမညး အရပးဘကးအဖျ႔ႏြငး အစရဝနးထမးမာ၌

အသကးအႏရာယး ၿခမးေခာကးမႈမာ ရြလာ ႏငးခငး၇ စာဝတးေနေရ ထခကးႏငးေသာေၾကာငး အမးတျငး

အၾကမးဖကးမႈႏြငး ကေလအချငးအေရ ဆရႈလာႏငးခငး၇ ပညာေရႏြငး စာဝတးေနေရ အခကးအခေၾကာငး

အမသမမာ ဝနးပလာႏငးခငး၇ ေရထျကး၇ ေရထနးေတာ၇ ေရေဝ ေရလေဒသမာတျငး သစးေတာ စကးခငးမာ

လပး၊ ဖစးလာမညးပနာမာ၇ ေစကျကးလကးဝါႀက အပးမႈေၾကာငး အေသစာ ထတးလပးသမာ၌ လပးငနးမာ

ထခကးႏငးခငး၇ ႏြငး ေဒသသသစး ေထာကးပမႈ နညးပါခငး၌ အက ဆကးအာဖငး သစးချစကးရမာ၉

သစးတနးေလာခငးေၾကာငး လပးသာေလြာခရာတျငး အမသမမာ အလပးသမာမာ ထခကးႏငးခငး စသညး

အကသကးေရာကးမႈမာ ရြလာႏငးသညး၈

ထ႔ေၾကာငး ဿ၆ ခႏြစးေဖေဖားဝါရ လတျငးပလပးခေသာ FLEGT-VPA လပးငနးစဥးတျငး အရပးဘကး

လမႈအဖျ႔ အစညးကျနးယကးမာ အာေကာငးလာေစခငး အလပးရေဆျေႏျပျတျငး တငးႏြငး ပညးနယးအဆငး

အရပးဘကးလမႈအဖျ႔အစညး ကယးစာလြယးမာဖငး မနးမာႏငးင၌ သစးလႊေပာငး ပငးဆငးမႈကျငးဆကး (Chain of

Custody – COC) အဆငးမာတျငး အမသမမာ တနးတပါဝငးႏငးေရက အေလေပ ေဆျေႏျခၿပ FLEGT- VPA

ႏြငး ပတးသကးေသာ အသပညာ ပနး႔ပျာေရလပးငနးမာ ေဆာငးရျကးရနး အတျကး အဖျ႔အတျငးမြ လငယးမာ၇

23

အမသာ အမသမမာ၌ စျမးေဆာငးရညးမငးတငးၿပ ဆငးပျာသငးတနးႏြငး အမငးဖျငးပျမာ လပးေဆာငးရနး

သေဘာတည မႈရရြြခသညး၈ ထ႔ပငး သစးေတာထျကးပစၥညးမာအာ သစးေထာကးပမႈ ကျငးဆကးတေလြာကး

ခတးဆကး၊ ေခရာ ခသညးစနစး Chain of Custody – COC တျငး အဆငး (၀) ပါဝငးၿပ

စမးလနးအမေမဖျ႔ၿဖတတကးေရ အသငး (ALARM) မြ ေဖားထတးအႀကပထာသညး

အရပးဘကးလမႈအဖျ႔အစညးမာ ခတးဆကးေဆာငးရျကးႏငးမညး သစးေတာ ထျကးပစၥညးမာအာ သစးေထာကးပမႈ

ကျငးဆကးအေလြာကး ခတးဆကး၊ ေခရာခသညးစနစး Chain of Custody –COC တျငး အဆငး (၄) ဆငး ရြသညး၈

သစးေထာကးပမႈ ကျငးဆကးအေလြာကး ခတးဆကး၊ ေခရာခသညးစနစး Chain of Custody – COC အဆငး (၄)

တျငး အမသမမာ တနးတပါဝငးႏငးေရ အရပးဘကး လမႈအဖျ႔အစညး က႑၌ သေဘာထာမြတးခကးမာမြာ -

သစးထတးလပးမညး လာထာခကးႏြငး အတညးပေထာကးခခကး ေဖားထတးရာတျငး ပညးသမာအာလ

သရြေစရနး ပျငးလငးမငးသာသညး နညးလမးဖငး သတငးအခကးအလကးမာက ထတးပနးရာတျငး အမသမ

(၂%) ႏြငး အထကး သ႔ ေရာကးရြေစခငး၇

ကနးပစၥညးဝယးယမႈဆငးရာ မဝါဒမာ၇ ဥပေဒမာ ေရဆျရာတျငး ပျငးလငးမငးသာမႈရြၿပ အမသမ ၀%

ပါဝငးချငး ရြေစခငး၇

သစးထတးခငးဆငးရာ ပတးဝနးကငးေရရာ စမမႈ လာထာခကးမာ ေရဆျသညး လပးငနးစဥးမာတျငး

အမသမ ပါဝငးမႈ ၀% ရြေစခငး၇

ညြႏႈငးတငးပငးခငး ႏြငး လျတးလပးစျာႀကတငးအသေပ သေဘာတညခကးမာ ေဆာငးရျကးရာတျငး

အမသမ ၂% ၌ သေဘာတညခကးရရြေစခငး၇ CSR လပးငနးစဥးမာတျငးလညး အမသမမာ၌

လအပးခကးက ထညးသျငးစဥးစာၿပ လပးေဆာငးေစခငး၇

ေဒသခပညးသမာ၌ မေကနပးခကးမာ တ႔ပနးေဖၾကာရာတျငး အမသမမာ၌ တငးပေတာငးဆခကး

မာက ထညးသျငး စဥးစာေစခငး၇

ကနးထတးလပးသညး စကးရမာတျငး အမသာ၇ အမသမ တနးတ လပးခလစာ ရရြေစခငး၇ အရညးအခငး

ပညးမေသာ အမသမမာအာ အပးခပးေရပငးတျငး ခနး႔ထာေစခငး၇

ႏြစးအလကး သစးထတးလပးမႈၿပစေၾကာငး အစရငးခစာ ထတးပနး ေၾကညာရာတျငး အမသမ (၂%) မြ

သရြေစခငး၇

သစးအေခခကနးေခာပစၥညးမာ ထတးလပးရာတျငး အမသမ ဝနးထမးမာ ခနး႔ထာေစခငး၇

သစးထတးသညးလပးငနးစဥးတငးတျငး သကးဆငးရာ ဌာနတျငး အမသမ ဝနးထမးမာ ပေပါငးပါဝငးမႈ ချငးပ

မညး ရာခငးႏႈနးမာက သတးမြတးထာရြေစခငး၈

24

ပ- ၅ သစးေထာကးပမႈ ကျငးဆကးအေလြာကး ခတးဆကး၊ ေခရာခသညးစနစး Chain of Custody –COC အဆငး (၄) တျငး အမသမမာ ပါဝငးနငးမႈ

25

၆၈ သသပးခကး ႏြငး အႀကပခကး

ေကလကးေန အမသမမာသညး ။တ႔ ေန႔စဥး စာဝတးေနေရအတျကး သစးေတာထျကး ပစၥညးမာက

အဓက မြခေနရသမာ ဖစးသညးအပငး ထခကးလျယးေသာ သမာလညး ဖစးသညး၈ သစးေတာ သယဇာတမာက

အမသာႏြငး အမသမမာ အသပပ မတညခငးသညး သစးေတာမာက ကာကျယးထနးသမးခငးႏြငး သစးေတာ

ထျကးပစၥညးမာဆငးရာ မတညသညး စတးဝငးစာမႈ ႏြငး ဗဟသတမာက ဖစးေပ၍ေစသညး၈ ထ႔အပငး အမသမမာ

၌ ေမျရာပါ စတးရြညးခငး၇ ေစစပးေသခာခငး တ႔ေၾကာငး လပးငနးမာ ေဆာငးရျကးရာတျငး စနစးတက လပးကငး

ေဆာငးရျကးႏငးသညး၈ အမသမမာ၌ စမခနး႔ချမႈဆငးရာ အေတျ႔အႀကမာသညး သယဇာတမာ စမအပးခပးရာတျငး

မာစျာ အသဝငးသညး၈ သတငးအခကးအလကး ဖနး႔ေဝရာတျငးလညး အမသမမာသညး အလငးအမနး ပ႕ႏြ

လျယးသညး၈ အမသမမာ၌ ထထျငးသမငးလစတးသညး သတငးအခကးအလကးမာ စစညးရာတျငး မာစျာ

အကမာသညး၈ မနးမာႏငးငတျငး FLEGT-VPA လပးငနးစဥးက ႏငးငဖျ႔ၿဖတတကးေရ၇ ပညးသလထ၌ လမႈစပျာ

လ စတးခေရႏြငး စဥးဆကး မပတးညညျတးမြတေသာ သယဇာတချေဝသစျႏငးေရက အေထာကးအပ ဖစးေစေသာ

သစးေတာ စမအပးခပးခငး တတကး ေကာငးမျနး လာေစရနးအတျကး အဓက လပးေဆာငးေနခငးဖစးသညး၈ ထသ

အေကာငးအထညးေဖားရာတျငး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈမြာ အာရ စရာ မရြလြေပ၈ အမသမမာသညး

သစးေတာမာ ပနးလညး ထနးသမးခငးႏြငး စမအပးခပးခငး လပးငနးမာတျငး အေရပါေသားလညး အမသာ စ

ေသာဝါဒေၾကာငး သစးေတာ သယဇာတမာ စမအပးခပးခငးဆငးရာ ဆဖတးခကးမာ ခမြတးရာတျငး အမသမမာ၌

အချငးအေရမာ ဆရႈေနရသညး၈ အဘယးေၾကာငးဆေသား သစးေတာ သယဇာတမာသညး ယခငးကပငး အမသာ

မာက လႊမးမ ခပးကငးထာခငးေၾကာငး ဖစးသညး၈ ထ႔ပငး ယဥးေကမႈ ဓေလထတမးမာ၇ အယဝါဒမာ၇ တနးဖထာ

မႈမာ စေသာ အဟနး႔အတာမာ၇ အသပညာဗဟသတ အာနညးခငးမာ၇ လၿခေရ အေခအေနမာ စသညး

အေၾကာငး အခငးမာေၾကာငး အမသမမာ ပါဝငးမႈ နညးပါေနရခငးဖစးသညး၈ လကးရြ မနးမာႏငးင၌ FLEGT VPA

သပျငးဆငးညျနး႔ေပါငးအဖျ႔တျငးလညး အမသမပါဝငးမႈမြာ ရာခငးႏႈနးခနး႔သာ ရြသညး၈ ယခအခါ မနးမာႏငးငတျငး

ကာ-မ တနးတညမြမႈ ရြေရက အေလေပ ေဆာငးရျကးလြကးရြးသညး၈ ပညးေထာငးစ ၿငမးခမးေရညလာခ (ဿ)

ရာစ ပငးလ၌ အေခခမ သေဘာတညခကး အေနဖငး က႑အသသ၉ အမသမမာ အနညးဆ (၀) ရာခငးႏႈနး

ပါဝငးေရက အာေပရနး သေဘာတထာသညး၈ ထ႔ပငး အမသမမာ ဖျ႔ၿဖတတကးေရဆငးရာ အမသာ အဆငး

မဟာဗဟာ စမကနး (ဿ၀- ဿဿဿ) က ခမြတးေရဆျ ထာခငးဖငး သယဇာတစမအပးခပးခငးတျငး ကာ-မ

တနးတညမြမႈ ရြေစရနး ေဆာငးရျကးလြကးရြသညး၈ သေတသန စာတမးတေစာငးတျငး ေဖားပခကးအရ သစးေတာမာ

ပနးလညးတညးေထာငးခငးႏြငး စမအပးခပးခငးမာတျငး အမသမမာ အနညးဆ ၁ ရာခငးႏႈနး ပါဝငးခငးဖငး

သစးေတာမာအေခအေန ပမေကာငးမျနးလာေၾကာငးက ေထာကးပခသညး၈ ထ႔ေၾကာငး ေကာငးမျနးေသာ သစးေတာ

စမအပးခပးမႈက ရရြေစေရအတျကး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈ ပမအာေကာငးလာေစရနး ရာခငးႏႈနး သတးမြတး

ရာတျငး အနညးဆ ၁ ရာခငးႏႈနး သတးမြတးသငးေၾကာငး အၾကပ ေဖားပအပးပါသညး၈ ထ႔ပငး မနးမာႏငးင၌ FLEGT

VPA လပးငနးစဥးတျငး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈထညးသျငးစဥးစာကာ တာဆေနေသာ အရာမာ

ေလာနညး ေစေရအတျကး ေဖားပပါ အၾကပခကးမာက ထညးသျငးလပးေဆာငးသငးေၾကာငး သသပး

အၾကပအပးပါသညး၈

26

၆.၈ အေထျေထျ အၾကပခကးမာ

FLEGT လပးငနးစဥးတျငး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးမႈမငးတကးေစေရအတျကး - ကာ-မေရရာ တနးတညမြမႈ ရြေရ မဝါဒမာ၇ လမးညႊနးခကးမာ ခမြတးအေကာငးအထညးေဖားခငး၇ သေတသန လပးငနးမာ ေဆာငးရျကးခငး၇ အမသာ အမသမ ချ ခာေဖားပေသာ သတငးအခကးအလကး မာ ေကာကးယ ထာရြခငး၇ သစးေတာ စမအပးခပးမႈ ဆငးရာ ေကားမတမာ ဖျ႔စညးရာတျငး အမသမေခါငးေဆာငးမာ ပါဝငးမႈက

အေလေပကာ အမသမမာ ပါဝငးႏငးမႈ ရာခငးႏႈနးက အနညးဆ (၁%) အဖစးသတးမြတးထာခငး၇ လပးကးငးႏငးစျမးရြသညး အရညးအခငး ေပ၍တျငးမတညး၊ တာဝနးမာ ေပအပးခငး၇ အမသမစျမးေဆာငးရညးမြငး သငးတနးမာေပခငး၇ အလပးရ ေဆျေႏျပျမာတျငး အမသမမာ တကးေရာကးႏငးသညး အေခအေနမက စစဥးေဆာငးရျကး

ေပခငး၇ ပါဝငးပတးသကးသမာအာလက ကာ-မ ေရရာ တနးတညမႈမႈ ဆငးရာ သငးတနးမာ ပ႔ခေပခငး၇

၆.ဿ၈ သပျငးဆငးညႊနး႔ေပါငး အဖျ႔က႑တျငး

ႏငးငေတားအဆငး FLEGT VPA လပးငနးစဥးတျငး ကာ-မ ေရရာတနးတညမႈဆငးရာ မဝါဒ ၇ လမးညႊနးခကး မာ ေရဆျ အေကာငးအထညးေဖားခငး၇

တငးေဒသႀက ႏြငး ပညးနယးအလကး FLEGT VPA လပးငနးစဥးတျငး ကာ-မ ေရရာတနးတညမႈဆငးရာ မဝါဒ ၇ လမးညႊနးခကးမာ ေရဆျ အေကာငးအထညးေဖားခငး၇

အမသမစျမးေဆာငးရညးမြငး သငးတနးမာေပခငး၇ အမငးဖျငးသငးတနးမာ ေပခငး၇ အလပးရ ေဆျေႏျပျမာတျငး အမသမမာ တကးေရာကးႏငးသညး အေခအေနမက စစဥး ေဆာငးရျကး

ေပခငး၇ (ဥပမာ - ကေလငယးမာအတျကး ကေလထနးစစဥးေပခငး) ပေပါငးပါဝငးႏငးမညး ရာခငးႏႈနးမာ သတးမြတးထာခငး၇ သစးေတာစမအပးခပးမႈဆငးရာ ေကားမတမာ ဖျ႔စညးရာတျငး အမသမေခါငးေဆာငးမာ ပါဝငးမႈက

အေလေပကာ အမသမမာ ပါဝငးႏငးမႈရာခငးႏႈနးက ႀကတငးသတးမြတးထာခငး၇ လပးကးငးႏငးစျမးရြသညး အရညးအခငး ေပ၍တျငးမတညး၊ တာဝနးမာ ေပအပးခငး၇

၆.၀၈ အစရ က႑တျငး

ကာ-မ တနးတညမြမႈရြေရဆငးရာ ႏငးငတကာ သေဘာတညခကးမာ၇ အမသမမာ တတကးေရ အတျကး အမသာအဆငး မဟာဗဟာ စမကနးမာက လပးငနးအေကာငး အထညးေဖားရာတျငး ထညးသျငး စဥးစာခငး၇

ကာ-မ ေရရာဆငးရာ အကသကးေရာကးမႈမာ ေစာငးၾကညးနငးရနး သေတသန လပးငနးမာ ေဆာငးရျကး ခငး၇

အမသာ အမသမ ချ ခာေဖားပေသာ သတငးအခကးအလကး မာ ေကာကးယ ထာရြခငး၇ ဥပေဒ၇ နညးဥပေဒ ႏြငး လပးထလပးနညးမာတျငး ကာ-မ ေရရာတနးတ ညမြမႈရြေရက အေလေပ

ထညးသျငး ေရဆျခငး၇ သတငးအခကးအလကးမာ၇ နညးပညာမာ ႏြငး ကၽျမးကငးမႈဆငးရာ သငးတနးမာ ဖနး႔ေဝေပရာတျငး

အမသမမာအာ ပါဝငးေစခငး၇ သစးေတာသယဇာတမာ စမအပးခပးခငးဆငးရာ အစအစဥးမာ ေရဆျရာတျငး အမသမမာ၌ လအပး

ခကးက ထညးသျငးစဥးစာခငး၇

27

၆.၁၈ အရပးဘကးလမႈ အဖျ႔အစညး က႑တျငး

လ႔အချငးအေရ (အထသဖငး အမသမ အချငးအေရ) ဆငးရာ သငးတနးမာ၇ အမငးဖျငးေဟာေပာပျ မာ ပလပး ေပခငး၇

FLEGT VPA လပးငနးစဥးမာအာ အမသမမာ ပမသရြၿပ ပေပါငးပါဝငးလာေစရနး စညးရလႈ႕ေဆားခငး၇ သယဇာတစမအပးခပးခငး လပးငနးမာတျငး အမသမမာ ပေပါငးပါဝငးလာေစရနး စညးရလႈ႕ေဆားခငး၇ သယဇာတစမအပးခပးခငး ဆငးရာ သငးတနးမာ၇ အမငးဖျငး ေဟာေပာပျမာ ကငးပေပခငး၇ သယဇာတစမအပးခပးခငး လပးငနးစဥးတျငး ကာ-မ ေရရာဆငးရာ အကသကးေရာကးမႈမာ၇ ချ ခာ

ဆကးဆမႈမာ၇ ကာ-မ တနးတညမြရြ မရြ အာ ေလလာေစာငးၾကညးခငး၇ အမသမ ေခါငးေဆာငးမာ ပမေပ၍ထျကးလာေစရနး စျမးေဆာငးရညးမြငး သငးတနးမာ ပပေပခငး

၆.၂၈ ပဂၢလက က႑တျငး

မမလပးငနးအတျငး အမသာ/အမသမ တနးတညမြေရဆငးရာ လပးငနးစဥးမာ ေရဆျထာရြခငး ဝနးထမးခနး႔အပးရာတျငး အမသာ၇ အမသမ ချ ခာ ဆကးဆမႈ မရြေစခငး ခစာချငးမာ ဥပမာ လစာ ချေဝရာတျငး အမသာ၇ အမသမ ချခာ သတးမြတးမႈ မရြေစခငး အရညးအခငးပညးမၿပ လပးႏငးစျမးရြေသာ အမသမမာအာ အပးခပးေရပငးဆငးရာ ရာထမာတျငး ခနး႔

ထာေစခငး၇ လပးငနးပငးဆငးရာ မဝါဒမာ၇ လမးညႊနးခကးမာ ေရဆျရာတျငး အမသာ၇ အမသမမာ၌ မတညေသာ

လအပးခကးက ထငးဟပးေစခငး၇

၆.၃၈ ေဒသေနပညးသမာက႑တျငး

ေကရျာအပးခပးေရမြ ေဆျေႏျပျမာတျငး အမသမမာ ပါဝငးလာေအာငး တကးတျနးခငး၇ အမသမမာ ပါဝငးႏငးမညး ရာခငးႏႈနးသတးမြတးထာရြခငး၇ အမသမမာ ပေပါငး ပါဝငးႏငးေစရနး အေခအေနမာ ဖနးတေပခငး၇ (အမသမမာ အဆငးေပမညး

အခနးတျငး ကငးပခငး) အမသမမာ၌ အႀကဥာဏးမာ၇ သေဘာထာအမငးမာႏြငး အႀကပခကးမာက မဖစးမေန ရယေတာငး

ခခငး၇ အမသမ အဖျ႔မာ ပမအာေကာငးလာေစရနး ပပေပခငး၇ အမသမ ေခါငးေဆာငးမာ ပမေပ၍ထျကးလာေစရနး တျနးအာေပခငး၈

28

၈ အတေကာကးစကာလမာ

CEDAW = The Conversion on the Elimination of all forms of Discrimination Against Women

COC = Chain of Custody

CSO = Civil Society Organization

CSR = Corporate Social Responsibility

EIA = Environmental Impact Assessment

EU = European Union

FAO = Food and Agricultural Organization

FLEGT = Forest Law Enforcement, Governance and Trade

FPIC = Free, Prior and Informed Consent

ITF = Interim Task Force

MSG = Multi-stakeholder Group

SIA = Social Impact Assessment

SNWG = Sub-national Working Group

TLAS = Timber Legality Assurance System

VPA = Voluntary Partnership Agreement

၈ ကမးက

၁။ Advancing Life and Regenerating Motherland (ALARM), (2019) FLEGT-VPA အေခခသေကာငးစရာမာ

၂။ Advancing Life and Regenerating Motherland (ALARM), (2019) Report on Strengthening CSO network in FLEGT VPA processes workshop

၃။ Advancing Life and Regenerating Motherland (ALARM), (2019) Reports on Consultative Workshop

၄။ Agarwal, B. (2009). Gender and forest conservation: The impact of women's participation in community forest governance. University of Delhi. Delhi. India.

၅။ FLEGT Secretariat (2015). Term of Reference of Multi-stakeholder Group

၆။ ICIMOD. (2016). Building Timber Value Chains for REDD+: The Timber Value in Myanmar and the Compatibility with REDD+

၇။ International Alert, (2017), Forest law enforcement governance and trade in Myanmar: A conflict-sensitivity analysis.

၈။ RECOFTC, (2015), Social and gender equity issues in forestry and REDD+ in Myanmar, Bangkok, Thailand

၉။ Taylor Crabbe Initiative, (2017), Analysis of gender impacts of the Ghana Voluntary Partnership Agreement with European Union.

29

ဿ၈ ေနာကးဆကးတျ

စမကနးလပးငနးစဥးအလးကး အမသာ၇ အမသမမာ တနးတညမြေရ ေဆာငးရျကးခကးမာ စဥး လပးငနးစဥး တကးေရာကးသဥေရ ကာ-မေရရာ ပနာမာ အႀကပခကးမာ

အမသာ အမသမ စစေပါငး ၈ . CSO စာရငးမာေကာကးယခငး ၁၆ ၅ ၃၄ ( ) ဿ၈ .ဿ CSO ကျနးယကးမာအာ မမတ႕

သကးဆငးရာက႑တျငးထထေရာကးေရာကး ပါဝငးႏငးေစခငး၇

၀၂ ၂ ၁ ေရျခယးမႈပစ၇ လပးငနးသေဘာတရာ၇ ေဘကငးလၿခမႈအာနညး၇ အပးထနး သမာ၌ သေဘာထာ၇ ယဥးေကမႈဓေလ႔ထတမးမာ၇ Capacity ရြေအာငးလပးေဆာငးေပႏငးမယးအေခ အေနနပါခငး၇ Capacity မရြခငး၇ အစညးအေဝ၇ ေဆျေႏျပျမာႏြငး သငးတနးမာ တျငး အမသမမာပါဝငးမႈ ၁ဝ %၇ MSG ႏြငး Working Group တ႔တျငး ဆဖတးခရာ၉ အမသမ မာ ပါဝငးမႈ ဿဝ% လပးငနး စဥးအေပ၍စတးဝငးစာမႈ (1<5)၇ ကာ/မတနးတ ပါဝငးေရက ထညးသျငး စဥးစာခ႔ ခငးမရြ၇

( )

၀၈ .၀ သစးေတာသယဇာတမာ စမအပးခပး ရာတျငး အမသာ၇ အမသမ၇ လငယးမာ ၌ အေရပါမႈအာ ေလလာ သသပးခငး၇

၄၄ ၆ ၅၃ ရရာဓေလ႔ထတမးမာေၾကာငး ပါဝငးႏငးမႈ မရြခငး၇ မသာစစာ ဝတးေနေရ အဆငးမေပခငး၇ အမသာမာကယးတငးအမသမ မာအေပ၍ ယၾကညးမႈ မရြခငး၇ ဥပေဒတျငး အမသမမာ၌ အခနး က႑ မပါဝငးခငး၇ အမသမမာသညး ေခတးအဆကးဆကး၉ ရရာဓေလ႔ထတမးအရ (၁) တနးေအာငး ၿပလြငး ပညာဆကး သငးချငးမရြေသာေၾကာငး ပတးဝနးကငးထနးသမးေရႏြငး ပတးသကး၊ အသပညာ အာနညးခငး၇ ဘာသာေရေခါငးေဆာငးအခ႕၌ စညးမဥး စညးကမး၇ သတးမြတးခကးအခ႕ေၾကာငး၇ အမသမမာ ကယးတငးစတးပါဝငးစာမႈ မရြခငး၇ မမကယးက ယၾကညးမႈ အာနညးခငး၇ အစျမးအစမရြခငး၇ လပးငနးသေဘာတရာအရ အမသမမာ ပါဝငးမႈ အာနညးခငး၇ အပငးစကးပခငး၌ အက ေကဇက နာလညးသရြမႈ အာနညးခငး၈

ပတးဝနးကငးထနးသမးေရႏြငးပတးသကး၊ ပညာေပဇာတး လမးတမာ ပသခငး၇ ပဇာတးမာပသခငးဖငး၇ ပတးဝနး ကငးထနးသမးေရႏြငး ပတးသကးသညးပပငးမာ ေပာသညး ပျမာ ကငးပခငးဖငး၇ ေကာငး ပညာေရ သငးရ ညႊနးတမးတျငး ပတးဝနးကငးထနးသမးေရႏြငး ပတးသကးသညး အေၾကာငး အရာ မာထညးသျငးသငးၾကာ ခငးဖငး၇လမစ ေခါငးေဆာငး မာအာ ပတးဝနးကငးထနးသမးေရႏြငး ပတးသကး သညး အသပညာမာ ဖနး႔ေဝၿပ ။တ႔မြတစးဆငး လမစ လငယးမာ၇ အမသမ မာက ေႏျရာသသငးတနးေပသညးအခနးတျငး ပနးလညးမြေဝ ေစခငး ဖငး၇ သယဇာတအရငးအမစးမာ စမအပး ခပးရာ တျငး အမသမမာပါဝငးမႈမရြလြငး ထခကးမႈ၇ နစးနာမႈ ပမမာပာ သညးက သရြေအာငး ပလပးခငးဖငး၇ မဒယာ မြတစးဆငး ပတးဝနး ကငးထနးသမးေရႏြငး ပတးသကးေသာ အသပညာမာက ဖနး႔ေဝခငးဖငး၇သစးေတာသစးပငး၌ အကေကဇမာက သရြ ေအာငး အမငးဖျငးေဟာေပာပျမာ၇ သငးတနးမာအာ ေကရျာ အဆငးထ ကငးပရနး၇ အသပညာ ေပဇာတးလမးတမာ ရကးက၊ Facebook ႏြငး အခာေသာ ဆရြယးမဒယာမာ ေပ၍တျငး ဖနး႔ ေဝခငးဖငး၇

39

စဥ လပငနးစဥ တကေရာကသဥးေရ ကား-မေရးရာ ျပနာမား အႀကျပခကမား အမးသား အမးသမး စစေပါငး

၄။ ၃.၁ သစေတာ စမအပခပျခငး လပငနး မား တြင အမးသမးမား ပါဝငလာ ေစရန စြမးေဆာငရညျမငတငျခငး သငတနး ေပးျခငး၊

၄၄ ၂၈ ၇၂ ရးရာဓေလ႔ထးတမးမားေၾကာင ပါဝငႏငမႈ မရျခငး၊ မသားစ စားဝတေနေရး အဆငမေျပျခငး၊ အသပညာအားနညးျခငး၊ အမးသမးမား ကယတင စတပါဝငစားမႈမရျခငး၊ မမကယက ယၾကညမႈ အားနညးျခငး၊ လပငနးသေဘာတရားအရ အမးသမး မားပါဝငမႈ အားနညးျခငး၊

(ေဆြးေႏြး ေဖာျပထားျခငး မရ)

၅။ ၃.၂ ျမနမာႏငင၏ VPA လပငနး စဥဆငရာ အလပရ ေဆြးေႏြးပြမား ကငးပျခငး၊

၉၃ ၂၃ ၁၁၆ (ေဆြးေႏြး ေဖာျပထားျခငး မရ)

၆။ ၃.၃ လြတလပစြာ ေစာငၾကညေလလာျခငး အား ကနဥး လပေဆာငျခငး

၃၀၆ ၇၇ ၃၈၃ လမးပနးဆကသြယေရးအခကအခ၊ ငတရငးစစေဆးရာေနရာမား သည ေတာငတကေတာငဆငးမားသည ေနရာမားျဖစသျဖင အခန ေႏာငေႏးျခငး၊ ေနရာထငခငး လျခမႈ အားနညးျခငး?

(ေဆြးေႏြး ေဖာျပထားျခငး မရ)

စစေပါငး ၆၀၄ ၁၆၀ ၇၆၄

××××××××××××× ၿပး ××××××××××××××

စမးလနးအမေျမဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအသငးရး ေအ (၂)၊ ကနလမး၊ ၁ဝ ရပကြက၊ လႈငၿမ႕နယ၊ ရနကန။

Tel: +95 1 503301 Fax: +95 1 503302 Email: info@alarmmyanmar.org Website: www.alarmmyanmar.org