RECIKLAA OTPADA PLASTINIH MASAPlastine mase su sirovine koje su
izgraene od jednostavnih organskih prirodnih sirovina (npr.
alkoholi, benzo, metan) i to su tzv. sintetike plastine mase, ili
od komplesnih osnovnih prirodnih sirovina (npr. kauuk), a to su
tzv. prirodne plastine mase. Sintetike plastine mase dobivaju se
hemijskom polimerizacijom jednostavnih monomera. Po nainu
nastajanja, sintetiki polimerizati se dobivaju postepenom ili
lananom polimerizacijom. Postepena polimerizacija moe se izvoditi
po postupku polikondenzacije ili poliadicije. Prema tome, glavni
postupci za dobivanje polimera su: Polimerizacija organska hemijska
reakcija spajanja jednakih ili razliitih nezasidenih spojeva s
malim molekulama u makromolekule, bez nastajanja nusprodukata
Polikondenzacija hemijska reakcija pri kojoj se osnovne supstance s
malim molekulama veu u makromolekule uz izluivanje nusprodukata
(najede vode, alkohola, halogenida i sl.) Poliadicija organska
hemijska reakcija spajanja razliitih spojeva s malim molekulama u
makromolekule, bez izluivanja nusprodukata
-
Osnovne sirovine za proizvodnjuu sintetikih plastinih masa su
nafta, zemni plin, ugalj, voda, pijesak i azot. Osnovne sirovine za
proizvodnju prirodnih plastinih masa su prirodne polimerne
sirovine. Najvanija nemodificirana prirodna polimerna sirovina je
celuloza, a zatim svila, vuna, pamuk, kazein i dr. U modificirane
prirodne polimerne sirovine spadaju celulozni i kazeinski derivati,
te razne vrste guma na bazi prirodnog kauuka. Plastine mase sastoje
se od osnovnih elemenata ugljika i vodika te dodatnih elemenata kao
to su kisik, azot, hlor, sumpor i fluor. U odnosu na postupke
obrade, odnosno na postupke reciklae, plastine mase se mogu
podijeliti u tri osnovne grupe: - Termoplastine - Duroplastine -
Elastomerne plastine mase
Problematika reciklae otpada plastinih masa Za efikasnu obradu,
odnosno reciklau otpada plastinih masa od posebnog znaaja je
organizacija skupljanja svih otpada. Od vrste i obima meusobnog
mijeanja pojedinih vrsta otpada plastinih masa sa kudnim i slinim
otpadima zavisi i stepen njihovog oneidenja. Stepen oneidenja,
odnosno mijeanje drugih vrsta otpada sa odreenom vrstom otpada
plastinih masa direktno utie i na efikasnost reciklae ovih otpada.
Najvedi uticaj na efikasnost procesa reciklae otpada plastinih masa
imaju slijededi faktori: Uticaj oneienja otpada na efikasnost
reciklae Prema porijeklu, oneidenje otpada plastinih masa se dijeli
u tri grupe:
-
Oneidenje usljed kontakta sa drugim vrstama otpada Oneidenje
koje je nastalo upotrbom samog proizvoda Oneidenje koje je nastalo
mijeanjem sa drugim vrstama otpada
Oneidenje koje je nastalo mijeanjem sa dugim vrstama otpada je
najvede kod konvencionalnog naina skupljanja. Prema istraivanjim,
stepen ovog oneidenja iznosi od 5 do 10%. Razdvojenim sakupljanjem
pojedinih komponenti otpada ovaj stepen se moe znatno smanjiti.
Oneidenje koje je rezultat upotrebe samog proizvoda od plastinih
masa (posude, ae, boce i sl.) nastaje prije svega od naljepnica na
tom proizvodu, metalnih epova i ostatka punjenog materijala u samom
proizvodu. Sadraj drugih vrsta otpada u otpadu plastinih masa
zavisi od pustupka skupljanja. Kod skupljanja otpada plastinih masa
potrebno je koristiti poseban kontejner sa velikm otvorom za
ubacivanje krupnih komada otpada. Uticaj mijeanja drugih vrsta
otpada na efikasnost reciklae Mijeanje razliitih vrsta otpada
plastinih masa smanjuje kvalitet reciklae odreene vrste otpada
plastinih masa. etiri najede vrste plastinih masa u kudnom otpadu
(PE, PP, PS i PVC) nisu podesne za mijeanje i zbog toga se ne
koriste u mjeavini za proizvodnju vrijednijih proizvoda. Zbog ovoga
se moraju uzeti u obzir osobine svih materijala koji se nalaze u
otpadu plastinih masa, npr. indeks topivosti za PE-LD. Uticaj
aditiva na mogunost reciklae Kod proizvodnje odreenih proizvoda od
plastinih masa koriste se razni aditivi u zavisnosti od oblasti
koritenja gotovih proizvoda, odnosno od proizvodnog procesa i
funkcije aditiva. Udio aditiva (npr. za omekavanje, punila i
ojaanje ovih proizvoda) moe iznositi i do 70 mas.%. aditivi se
koriste u samom proizvodnom procesu, tzv. proizvodni aditivi, pri
emu se razlikuju: - Aditivi za stabilizaciju - Aditivi za
modifikaciju - Aditivi kao pomodna sredstva
Postupci reciklae otpada plastinih masa Recikliranje otpada
plastinih masa principijelno se moe vriti mehanikim, hemijskim i
termikim postupcima. Mehanikim postupcima dobiva se regranulat ili
mijeane komponente, koje se kao sekundarne sirovine koriste za
proizvodnju novih proizvoda. Hemijskim i termikim postupcima
dobivaju se osnovne komponente plastinih masa koje se koriste za
dobivanje energije. Kod bioloke razgradnje otpada plastinih masa
sadrana energija u njima se, djelovanjem bakterija, pretvara u
ugljendioksid (CO2) i vodu (H2O), pri emu mineralne supstance
ostaju kao ostatak. Za razliku od mehanikih, hemijskih i termikih
postupaka reciklae otpada
plastinih masa kod kojih se vri materijalno i energetsko
iskoritavanje, kod bioloke razgradnje otpada plastinih masa nema
iskoritavanja. Bioloka razgradnja ovih otpada vri se radi njihovog
konanog zbrinjavanja, naroito posebnih otpada plastinih masa na
okolinski prihvatljiv nain. Pri mehanikim, hemijski i termikim
postupcima reciklae otpada plastinih masa, posebno pri reciklai
mjeavine ovih otpada, dolazi do produkcije odrenih koliina otpada
koji se moraju zbrinuti zajedno sa komunalnim otpadom, bilo
odlaganjem u ureenje deponije otpada ili u odgovarajudim
postrojenjima za sagorijevanje otpada. Iskoritavanje recikliranih
plastinih masa na dananjem nivou tehnike i tehnologije vri se
sljededim postupcima: - Pirolizom - Topljenjem - Hidrolizom -
Sagorijevanjem
