Toen in oktober 2013 bij het eiland Lampedusa 300 mensen

verdronken, startte Italië, op eigen kosten, de zoek- en red-

dingsoperatie Mare Nostrum. De operatie stopte in novem-

ber 2014 en het Europese agentschap Frontex nam over

met operatie Triton. In april 2015 nam Europa nieuwe maat-

regelen. Wat zijn de verschillen?

Enkele kanttekeningen

Reddingsoperaties

Vroeger Italië, nu de EU

2. Deal met 16 andere landen in Noord-Afrika en Midden-Oosten

Het aantal asielzoeker richting de EU is drastisch afgenomen sinds de ondertekening van de deal met Turkije. Daarom wil de EU

gelijkaardige deals sluiten met 16 landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De komende vier jaar gaat de commissie

€ 8 miljard toewijzen aan de landen die een sleutelrol spelen om hen te helpen met het bewaken van de grenzen en de opvang

van vluchtelingen.

Mare Nostrum (Italië)

oktober 2013— november 2014

Triton (EU)

Sinds november 2014

Extra EU-maatregelen

sinds april 2015

Doel • Levens redden • Arresteren mensensmok-kelaars

Grensbewaking • Grensbewaking • Vernietigen schepen mensensmokkelaars

Actieradius • Tot aan de Noord-Afrikaanse kust

Tot 30 mijl buiten de Italiaanse kust

Idem?

Middelen 7 schepen waarvan 1 hospi-taalschip, 2 helikopters, 3 vliegtuigen, deelname van marine, kustwacht,

7 schepen, 2 vliegtuigen, 1 heli-kopter. In internationale wate-ren wordt hulp gevraagd aan commerciële schepen.

• Extra schepen en vliegtuigen, • België stuurt misschien het com-mandoschip Godetia.

Kost € 9,5 miljoen / maand € 2,9 miljoen / maand €9 miljoen / maand

Resultaat • 160.000 mensen gered • 8.000 mensen gered ?

Probleem: de afgelopen 15 jaar stierven meer dan 29.000 vluchtelingen in de Middellandse Zee. Mogelijke oplossing: de EU moet zoek– en reddingsacties organiseren voor de Middellandse Zee. Akkoord of niet akkoord?

Dit project is gerealiseerd met de steun van het

Erasmus + programma van de Europese Commissie.

Europa = het grijze continent

Volgens een recente studie in opdracht van de Europese Commissie

zou de EU in 2050 rond de 56 miljoen migrantenarbeiders nodig heb-

ben om de krimpende beroepsbevolking te compenseren. Vooral lan-

den met lage geboortecijfers als Duitsland, Spanje, Italië en Polen

zullen waarschijnlijk een stevig beroep op werkers van buiten moe-

ten doen. De (oorlogs)vluchtelingen die vandaag in de EU aankomen

zouden op termijn een meerwaarde kunnen betekenen voor de Euro-

pese arbeidsmarkt.

Reddingsoperaties

Redden of niet redden?

“De gemeenschappelijke waarden waarop de Europese Unie is gebaseerd zijn mensen-

rechten, democratie, vrijheid, gelijkheid, menselijke waardigheid en de rechtsstaat.

Deze waarden zijn eveneens bepalend voor het beleid van de Unie, zowel binnen als

buiten haar grondgebied.”

Kansen die asielzoekers kunnen meebrengen?

Bedreigingen die asielzoekers kunnen meebrengen?

Kunnen vluchtelingen Westerse waarden zoals gelijkheid van man en

vrouw aanvaarden?

Wat als er zich mensen met slechte bedoelingen hebben gemengd in de

groep vluchtelingen? Vormt het dan geen gevaar voor de samenleving?

Wat als vluchtelingen gaan radicaliseren eenmaal ze in een EU-land zijn?

Kan de EU, die de mensenrechten en gelijkheid van alle burgers hoog in

het vaandel draagt, mensen laten verdrinken op zee? Vaak gaat het om

mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en terreur.

Er zijn afspraken gemaakt over de spreiding van vluchtelingen.

Eerst ging het om 40.000 asielzoekers, later kamen er daar nog

eens 120.000 asielzoekers bij. Dit geldt enkel voor asielzoekers uit

Syrië, Irak en Eritrea.

Permanent spreidingsplan

1. Verschil tussen theorie en praktijk

Bovendien zijn er vier EU-lidstaten

(Hongarije, Roemenië, Slowakije en Tsje-

chië) die tegen het EU-spreidingsplan

hebben gestemd.

Zij aanvaarden niet dat de EU hen ver-

plicht vluchtelingen op te nemen en wei-

geren het EU-spreidingsplan uit te voeren.

In de praktijk worden er maar weinig vluchtelingen verspreid, en

blijft een groot deel in Italië en Griekenland.

Van de 160.000 vluchtelingen die verspreid moesten worden, waren er

in september 2016 nog maar 5821 verspreid.

Doordat vele vluchtelingen die in Italië en Griekenland aankomen, laten

die landen hen toch vaak verder reizen naar andere landen. Italië heeft

vluchtelingen zelfs betaald om naar Duitsland door te reizen.

Probleem: in sommige EU-landen komen meer vluchtelingen toe dan in andere. Mogelijke oplossing: de EU moet een permanent spreidingsplan installeren: andere EU-lidstaten moeten verplicht een aantal vluchtelingen overnemen. Als een lidstaat die weigert, moet het een boete betalen. Akkoord of niet akkoord?

Dit project is gerealiseerd met de steun van het

Erasmus + programma van de Europese Commissie.

De Italiaanse premier Gentiloni wil absoluut een spreidingsplan. Hij getuigt:

“Aan het begin van elke maand doen wij een oproep aan alle EU-lidstaten. We stellen hen de

vraag: hoeveel vluchtelingen willen jullie, in het kader van het spreidingsplan, overnemen van Ita-

lië? Er zijn een paar landen die moeite doen, maar velen trekken er zich niets van aan.

Zo zegt Roemenië iedere maand 100 vluchtelingen te zullen opnemen, maar ze wachten dan met

alle praktische regelingen. Tegen het einde van de maand hebben ze plots bezwaren gevonden, en

stellen ze prompt: ‘Het lukt niet, Italië zal ervoor moeten opdraaien.’

Italië draagt de last van het feit dat we in het Zuiden van Europa liggen, waar alle vluchtelingen

toekomen. In een EU gebaseerd op waarden zoals solidariteit kan dat toch niet?

Sommige landen staan altijd vooraan in de rij wanneer ze geld kunnen ontvangen van de EU, maar

laten hun gezicht niet zien als de EU hén vraagt een bijdrage te leveren in de asielcrisis.“

De Hongaarse premier Orban is de felste tegenstander van het Europees spreidings-

plan voor vluchtelingen. Hij organiseerde begin oktober 2016 een referendum, waar-

bij het volk zich mocht uitspreken voor of tegen dat plan.

Om rechtsgeldig te zijn, moest minstens 50% van de Hongaren gaan stemmen. Met

minder dan 40 % van de stemgerechtigden die ging stemmen, was dat niet het geval.

Toch sprak Orban van een overwinning, want van diegenen die wél gingen stemmen,

sprak 98,3% zich uit tegen het EU-spreidingsplan. “Het is duidelijk dat het Hongaarse

volk niet wil dat de EU haar wil opdringt”, klinkt het bij Orban.

Het Dublin-Verdrag staat onder druk. Italië en Griekenland vinden het niet eerlijk dat zij zoveel vluchtelingen moeten op-

vangen, gewoon omdat ze in het Zuiden van Europa liggen. Ze laten vaak vluchtelingen door naar andere EU-lidstaten.

Daardoor beginnen veel landen hun grenzen te controleren of sluiten

ze de grenzen af met muren (bv. Hongarije). Zo komen ook de open

grenzen van het Schengenakkoord in gevaar.

Men leek het slechts over 1 ding eens te zijn: onderling geraken we er

niet uit. Het is beter dat landen zoals vluchtelingen opvangen. Daar-

mee ontlopen de EU-lidstaten hun plicht bescherming te bieden aan

vluchtelingen. Alle EU-landen hadden zich hiertoe nochtans geënga-

geerd in de Conventies van Genève.

Is de laatste dominosteen de val van de Universele Verklaring voor de

Rechten van de Mens (UVRM)?

Het einde van Dublin, Schengen, de conventies van Genève en UVRM?

Permanent spreidingsplan

Tegengestelde wensen

Om deze vluchtelingencrisis onder controle te krijgen, sloot de EU in

maart 2016 een akkoord met Turkije: elke vluchteling die aankomt in

Griekenland, wordt teruggestuurd naar Turkije. Per teruggestuurde

Syrische vluchteling neemt de EU telkens ook één Syrische vluchteling

die in Turkije verblijft, op. Turkije eiste voor de ondertekening van deze

deal wel het volgende:

een versnelling in de EU-toetredingsonderhandelingen

De Turken mogen visumvrij reizen naar de EU als aan 72 voor-

waarden is voldaan

€6 miljard om te investeren in de opvang van vluchtelingen

Asielbeleid ‘uitbesteden’

1. Deal met Turkije

2. Deal met andere landen in Noord-Afrika en Midden-Oosten

Het aantal vluchtelingen richting de EU is drastisch afgenomen sinds de ondertekening van de deal met Turkije. Daarom wil de

EU gelijkaardige deals sluiten met landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De komende vier jaar gaat de commissie

€ 8 miljard toewijzen aan de landen die een sleutelrol spelen om hen te helpen met het bewaken van de grenzen en de opvang

van vluchtelingen.

Theo Francken, Belgisch staatssecretaris voor asiel– en migratie, over de deal met Turkije: “ Turkije doet

nu wat het al lang moest doen: de grenzen bewaken en niet zomaar iedereen laten vertrekken naar Euro-

pa. Die deal met Turkije zal nooit een schoonheidsprijs winnen. Maar ik verdedig de deal. Niet omdat ik

Erdogan zo graag zie - integendeel - maar omdat er geen alternatief is."

“Men zou EU-asiel moeten kunnen

aanvragen in hun eigen regio”

“De opvang van kandidaat-

asielzoekers buiten de Unie is op zich

een goed idee", vindt Kathleen Van

Brempt, Europees Parlementslid voor

S.pa. “Maar dat moet gepaard gaan

met de mogelijkheid om ook in de regio asiel aan te vra-

gen, zodat vluchtelingen op een veilige manier naar Eu-

ropa kunnen reizen. Precies dat ontbreekt in de voorstel-

len, alsof Europa niet meer bereid is zijn eerlijke deel van

de opvang van vluchtelingen te doen.”

Dit project is gerealiseerd met de steun van het

Erasmus + programma van de Europese Commissie.

Merkel wil ‘één in, één uit’-

deal met Noord-Afrikaanse

landen

Naar analogie met de deal

met Turkije wil de Duitse

bondskanselier met landen

in Noord-Afrika een deal

sluiten.

Elke vluchteling die de EU bereikt vanuit Noord-Afrika zou

dan worden teruggestuurd. In ruil wordt een andere vluchte-

ling die daar al langer in een vluchtelingenkamp leeft, in de EU

opgenomen.

Probleem: In 2015 waren er meer dan 1.300.000 asielzoekers in de EU. Mogelijke oplossing: de EU moet meer geld geven aan landen zoals Turkije, Libië en Ethiopië om vluchtelingen daar op te vangen. Akkoord of niet akkoord?

Wat is het probleem in Libië?

De Arabische Lente veroorzaakte de val van Kadaffi in 2011.

Sindsdien is Libië een cocktail van corruptie, illegale wapen-

handel, wetteloosheid en mensensmokkel geworden.

Politieke partijen, stammen en milities vechten om de macht

en de olie- en gasvoorraden van het land. Vanaf midden 2014

zijn twee regeringen aan de macht, wat eigenlijk wil zeggen

dat niemand de baas is.

Asielbeleid ‘uitbesteden’

Amnesty International getuigt: “ In Libië zagen we dat vluch-

telingen beschoten en geslagen werden nadat de kustwacht

hen onderschepte. Nadien werden ze gefolterd in detentie-

centra.” Andere getuigenissen melden een zinkende boot

met 120 passagiers die door de Libische kustwacht werd

achtergelaten in plaats van gered.

Wil de EU werkelijk geld geven aan landen en zo dergelijke

praktijken aanmoedigen?”

A. DUUR: zes miljard euro voor Turkije + acht miljard voor andere landen

Turkije vangt momenteel heel veel vluchtelingen in de wereld op: meer dan 2,5 mil-

joen. De EU wil geen ongecontroleerde stroom vluchtelingen naar de EU en verkiest

dat deze mensen in Turkije blijven. Om in de opvang van al die vluchtelingen te voor-

zien, geeft de EU €6 miljard aan Turkije. Als de EU een gelijkaardige deal sluit met 16

andere landen, zal ze daar minstens € 8 miljard moeten voor uittrekken.

B. Mensenrechten? Het terugsturen van vluchtelingen vanuit de EU naar Turkije is

een punt van discussie: Volgens de EU is het niet in strijd met de Conventies van Ge-

nève omdat Turkije een veilig land is. Maar die redenering gaat niet op als vluchtelin-

gen geen bescherming krijgen in Turkije, wat volgens hulporganisaties het geval is.

De rechten waar een vluchteling een op beroep moet kun-

nen doen, worden niet gegarandeerd in Turkije. Sommige

vluchtelingen zouden er worden teruggestuurd naar hun

eigen land, waar een oorlog woedt. Bovendien is de op-

vang in Turkije ondermaats en in strijd met de mensen-

rechten. En het ziet er niet naar uit dat de andere landen

waarmee de EU wil samenwerken dit beter zullen doen

(zie kader Amnesty International).

C. Probleem wordt niet opgelost, maar verplaatst naar landen die al

instabiel zijn

Instabiele landen, soms zelfs dictaturen, moeten de crisissen oplossen.

En wat als die landen ermee dreigen de deal niet langer uit te voeren?

“Europa wordt afhankelijk van de grillen van autoritaire leiders zoals

Erdogan, of instabiele landen zoals Libië.” stellen verschillende leden

van het Europees Parlement. “Moeten we niet zelf voldoen aan onze

plicht de mensenrechten van vluchtelingen te garanderen?

Enkele kanttekeningen